text
stringlengths 80
6.25k
| text_len
int64 32
3.12k
| src
stringclasses 7
values |
|---|---|---|
Ze verhindert de kieming van de sporen en werkt ook preventief "Revus" is vooral bedoeld voor gebruik tegen de aardappelziekte; "Pergado" voor de druiventeelt In Europa diende Syngenta in december ### een aanvraag in om mandipropamid op te nemen in de lijst van toegelaten werkzame stoffen (bijlage<PERSOON> #<DATUM> In afwachting van het resultaat van het onderzoek mochten lidstaten van de Europese Unie de stof voorlopig erkennen tot niet later dan <DATUM> Onder meer in België is "Revus" erkend voor gebruik op slasoorten, rucola en aardappelen Mandipropamid werd in januari ### in de Verenigde Staten geregistreerd door de Environmental Protection Agency Mandipropamid is weinig tot zeer weinig toxisch langs orale en dermale weg en via inhalatie De stof bleek bij dierproeven ook niet kankerverwekkend Ze is matig tot weinig toxisch voor vogels, bijen en waterdieren Fludioxonil Fludioxonil (ISO-naam) is een niet-systemisch fungicide dat in ### geïntroduceerd werd door Ciba-Geigy (tegenwoordig Syngenta) Het wordt gebruikt voor het behandelen van zaaizaad van granen en (gewoonlijk in combinatie met een ander fungicide zoals cyprodinil) op vele groenten- en fruitteelten en sierplanten Merknamen van Syngenta zijn onder meer "Celest" (voor zaadbehandeling) en "Switch" (fludioxonil+cyprodinil voor versproeiing op de teelten) Fludioxonil wordt ingezet tegen onder meer "Fusarium", "Rhizoctonia", "Alternaria" en "Botrytis cinerea" (grauwe schimmel) Fludioxonil is in ### in de Europese Unie opgenomen in de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen De stof is ook niet carcinogeen, teratogeen of genotoxisch gebleken Het risico voor vogels, bijen, aardwormen en andere bodemorganismen is laag; voor vissen en ongewervelde waterdieren is het risico wel hoog en bij het verspuiten moet men maatregelen treffen om te vermijden dat het product in het water terechtkomt Rotenon Rotenon, de triviale naam voor "(#R,#aS,##aS)-#,#,#,#a,##,##a-hexahydro-#-isopropenyl-#,#-dimethoxychromeno[#,#-b]furo(#,#-h)chromen-#-on", is een organische verbinding met als brutoformule CHO De stof komt voor als kleurloze kristallen, die onoplosbaar zijn in water De stof werd in ### ontdekt als insecticide Rotenon wordt gebruikt als pesticide, insecticide en piscicide Het wordt vooral ingezet ter bestrijding van de poelslak "(Lymnaea stagnalis)" De stof valt de mitochondria in de neuronen aan, waardoor het diertje sterft Handelsnamen van de stof zijn onder andere "<PERSOON>-Tox, Noxfire, Rotacide, Rotocide, Synpren" en "Tubatoxin" Omdat rotenon een van nature voorkomende stof is, is het doorgaans toegestaan als bestrijdingsmiddel in de biologische landbouw In de Nederlandse biologische landbouw is het middel echter niet toegestaan Rotenon komt van nature voor in enkele plantensoorten, voornamelijk uit het geslacht "Lonchocarpus" en "Derris" (beide uit de "Vlinderbloemenfamilie") Rotenon is een inhibitor van de oxidatieve fosforylering in mitochondriën door te binden aan het NADH ubiquinone oxidoreductase complex De stof ontleedt bij verbranding, met vorming van irriterende dampen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel, met als gevolg stuiptrekkingen en een verzwakte ademhaling Herhaald of langdurig huidcontact kan een huidontsteking veroorzaken.
| 621 |
www
|
Het risico voor vogels, bijen, aardwormen en andere bodemorganismen is laag; voor vissen en ongewervelde waterdieren is het risico wel hoog en bij het verspuiten moet men maatregelen treffen om te vermijden dat het product in het water terechtkomt Rotenon Rotenon, de triviale naam voor "(#R,#aS,##aS)-#,#,#,#a,##,##a-hexahydro-#-isopropenyl-#,#-dimethoxychromeno[#,#-b]furo(#,#-h)chromen-#-on", is een organische verbinding met als brutoformule CHO De stof komt voor als kleurloze kristallen, die onoplosbaar zijn in water De stof werd in ### ontdekt als insecticide Rotenon wordt gebruikt als pesticide, insecticide en piscicide Het wordt vooral ingezet ter bestrijding van de poelslak "(Lymnaea stagnalis)" De stof valt de mitochondria in de neuronen aan, waardoor het diertje sterft Handelsnamen van de stof zijn onder andere "<PERSOON>-Tox, Noxfire, Rotacide, Rotocide, Synpren" en "Tubatoxin" Omdat rotenon een van nature voorkomende stof is, is het doorgaans toegestaan als bestrijdingsmiddel in de biologische landbouw In de Nederlandse biologische landbouw is het middel echter niet toegestaan Rotenon komt van nature voor in enkele plantensoorten, voornamelijk uit het geslacht "Lonchocarpus" en "Derris" (beide uit de "Vlinderbloemenfamilie") Rotenon is een inhibitor van de oxidatieve fosforylering in mitochondriën door te binden aan het NADH ubiquinone oxidoreductase complex De stof ontleedt bij verbranding, met vorming van irriterende dampen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel, met als gevolg stuiptrekkingen en een verzwakte ademhaling Herhaald of langdurig huidcontact kan een huidontsteking veroorzaken Seleendioxide Seleendioxide of seleen(IV)oxide (SeO) is een oxide van seleen De stof komt voor als glanzend witte, hygroscopische kristallen of poeder, die goed oplosbaar is in water De geel-groene damp heeft een onaangename prikkelende en zure geur Seleendioxide is een van de meest voorkomende seleenverbindingen Het is een #-dimensionaal polymeer, waarvan de keten bestaat uit Se-O-bindingen Seleendioxide kan op verschillende manieren bereid worden De meest eenduidige is de oxidatie van zuiver seleen met zuurstofgas Een tweede methode is de oxidatie van seleen met salpeterzuur, waarbij selenigzuur wordt gevormd Dit wordt daarna gedehydrateerd Reactie van waterstofperoxide met seleen levert eveneens seleendioxide Seleendioxide wordt gebruikt als reagens in organische syntheses, voornamelijk bij oxidaties De oxidatie van paraldehyde met seleendioxide geeft glyoxaal en de oxidatie van cyclohexanon met seleendioxide geeft cyclohexaan-#,#-dion De stof speelt ook een rol bij het kleuren van glas het geeft er namelijk een typisch dieprode kleur aan Het wordt, in kleine hoeveelheden, ook gebruikt om een blauwe schijn in het glas (veroorzaakt door onzuiverheden van kobalt) weg te werken en het glas kleurloos te maken Seleendioxide ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige dampen De oplossing in water is een matig sterk zuur (vorming van selenigzuur) Seleendioxide tast vele metalen aan in aanwezigheid van water of vocht De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van de damp kan longoedeem veroorzaken.
| 578 |
www
|
Seleendioxide of seleen(IV)oxide (SeO) is een oxide van seleen De stof komt voor als glanzend witte, hygroscopische kristallen of poeder, die goed oplosbaar is in water De geel-groene damp heeft een onaangename prikkelende en zure geur Seleendioxide is een van de meest voorkomende seleenverbindingen Het is een #-dimensionaal polymeer, waarvan de keten bestaat uit Se-O-bindingen Seleendioxide kan op verschillende manieren bereid worden De meest eenduidige is de oxidatie van zuiver seleen met zuurstofgas Een tweede methode is de oxidatie van seleen met salpeterzuur, waarbij selenigzuur wordt gevormd Dit wordt daarna gedehydrateerd Reactie van waterstofperoxide met seleen levert eveneens seleendioxide Seleendioxide wordt gebruikt als reagens in organische syntheses, voornamelijk bij oxidaties De oxidatie van paraldehyde met seleendioxide geeft glyoxaal en de oxidatie van cyclohexanon met seleendioxide geeft cyclohexaan-#,#-dion De stof speelt ook een rol bij het kleuren van glas het geeft er namelijk een typisch dieprode kleur aan Het wordt, in kleine hoeveelheden, ook gebruikt om een blauwe schijn in het glas (veroorzaakt door onzuiverheden van kobalt) weg te werken en het glas kleurloos te maken Seleendioxide ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige dampen De oplossing in water is een matig sterk zuur (vorming van selenigzuur) Seleendioxide tast vele metalen aan in aanwezigheid van water of vocht De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van de damp kan longoedeem veroorzaken Seleendioxide kan bij langdurige blootstelling effecten hebben op de luchtwegen, het maag-darmstelsel, het centraal zenuwstelsel en de lever, met als gevolg neusirritatie, blijvende lookgeur, maagpijn, zenuwachtigheid en een verstoorde werking van de lever Melanotan II Melanotan II is een synthetische substantie die dezelfde werking heeft als de peptide melanocyt-stimulerend hormoon (MSH) Het werd oorspronkelijk ontwikkeld als medicijn tegen huidkanker Doordat de huid een egale, bruine kleur krijgt, wordt het ook als cosmetisch middel aangeboden Melanotan # is door dezelfde onderzoekers ontdekt als afamelanotide en heeft een zeer gelijkaardige werking Klinische onderzoeken wijzen erop dat melanotan # ook een bevorderend effect heeft op de erectie bij personen met een erectiele dysfunctie Tot op heden is in geen enkel land de registratieprocedure afgesloten Het gebruik van dit middel wordt ten stelligste afgeraden en is verboden buiten erkende klinische onderzoeken in gecontroleerde omstandigheden Bixafen Bixafen (ISO-naam) is een fungicide dat in ### door Bayer CropScience werd geïntroduceerd De chemische structuur is verwant aan die van boscalid Bixafen is bedoeld om op tarwe en andere graanteelten versproeid te worden, en zou een effectieve controle van onder meer Septoriaschimmels en bruine roest mogelijk maken, ook van soorten die resistent zijn tegen strobilurines De stof zal enkel in combinatie met een andere actieve stof worden geleverd, met name het triazoolfungicide prothioconazool Deze combinatie blijkt bij veldproeven een hogere opbrengst en een langere bescherming op te leveren Een merknaam was in ### nog niet bekend de codenaam van Bayer voor de combinatie was BAYF###.
| 532 |
www
|
het maag-darmstelsel, het centraal zenuwstelsel en de lever, met als gevolg neusirritatie, blijvende lookgeur, maagpijn, zenuwachtigheid en een verstoorde werking van de lever Melanotan II Melanotan II is een synthetische substantie die dezelfde werking heeft als de peptide melanocyt-stimulerend hormoon (MSH) Het werd oorspronkelijk ontwikkeld als medicijn tegen huidkanker Doordat de huid een egale, bruine kleur krijgt, wordt het ook als cosmetisch middel aangeboden Melanotan # is door dezelfde onderzoekers ontdekt als afamelanotide en heeft een zeer gelijkaardige werking Klinische onderzoeken wijzen erop dat melanotan # ook een bevorderend effect heeft op de erectie bij personen met een erectiele dysfunctie Tot op heden is in geen enkel land de registratieprocedure afgesloten Het gebruik van dit middel wordt ten stelligste afgeraden en is verboden buiten erkende klinische onderzoeken in gecontroleerde omstandigheden Bixafen Bixafen (ISO-naam) is een fungicide dat in ### door Bayer CropScience werd geïntroduceerd De chemische structuur is verwant aan die van boscalid Bixafen is bedoeld om op tarwe en andere graanteelten versproeid te worden, en zou een effectieve controle van onder meer Septoriaschimmels en bruine roest mogelijk maken, ook van soorten die resistent zijn tegen strobilurines De stof zal enkel in combinatie met een andere actieve stof worden geleverd, met name het triazoolfungicide prothioconazool Deze combinatie blijkt bij veldproeven een hogere opbrengst en een langere bescherming op te leveren Een merknaam was in ### nog niet bekend de codenaam van Bayer voor de combinatie was BAYF### Bayer diende op <DATUM> in het Verenigd Koninkrijk een aanvraagdossier in om bixafen op te nemen in bijlage<PERSOON> Richtlijn #<DATUM> EEG (de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen) De Europese Commissie verklaarde het dossier op <DATUM> als volledig Na de beoordeling van de stof door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) besliste de Commissie op <DATUM> om bixafen goed te keuren overeenkomstig de nieuwe verordening (EG) nr ###/###, die richtlijn #<DATUM> EEG heeft vervangen De goedkeuring ging in op <DATUM> Seleenoxydichloride Seleenoxydichloride (SeOCl) is een anorganische verbinding van seleen, zuurstof en chloor De stof komt voor als een kleurloze tot geelachtige vloeistof, die hevig reageert met water Qua structuur en samenstelling is het vergelijkbaar met thionylchloride Het is het dizuurchloride van selenigzuur Seleenoxydichloride kan op verschillende manieren bereid worden Seleenoxydichloride wordt niet veel gebruikt Het wordt soms aangewend als een polair oplosmiddel bij de bereiding van fenolharsen De stof ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige en corrosieve dampen Ze reageert met water, met vorming van warmte en corrosieve dampen De oplossing in water is een sterk zuur, ze reageert dus hevig met basen en is corrosief Seleenoxydichloride is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van kan longoedeem veroorzaken Seleentrioxide kan negatieve effecten hebben op de ogen, met als gevolg een allergie-achtige reactie van de oogleden (roze ogen).
| 530 |
www
|
<DATUM> in het Verenigd Koninkrijk een aanvraagdossier in om bixafen op te nemen in bijlage<PERSOON> Richtlijn #<DATUM> EEG (de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen) De Europese Commissie verklaarde het dossier op <DATUM> als volledig Na de beoordeling van de stof door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) besliste de Commissie op <DATUM> om bixafen goed te keuren overeenkomstig de nieuwe verordening (EG) nr ###/###, die richtlijn #<DATUM> EEG heeft vervangen De goedkeuring ging in op <DATUM> Seleenoxydichloride Seleenoxydichloride (SeOCl) is een anorganische verbinding van seleen, zuurstof en chloor De stof komt voor als een kleurloze tot geelachtige vloeistof, die hevig reageert met water Qua structuur en samenstelling is het vergelijkbaar met thionylchloride Het is het dizuurchloride van selenigzuur Seleenoxydichloride kan op verschillende manieren bereid worden Seleenoxydichloride wordt niet veel gebruikt Het wordt soms aangewend als een polair oplosmiddel bij de bereiding van fenolharsen De stof ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige en corrosieve dampen Ze reageert met water, met vorming van warmte en corrosieve dampen De oplossing in water is een sterk zuur, ze reageert dus hevig met basen en is corrosief Seleenoxydichloride is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van kan longoedeem veroorzaken Seleentrioxide kan negatieve effecten hebben op de ogen, met als gevolg een allergie-achtige reactie van de oogleden (roze ogen) Selenigzuur Selenigzuur of (di)waterstofseleniet (HSeO) is het oxozuur van seleen De stof komt voor als kleurloze hygroscopische kristallen, die zeer goed oplosbaar zijn in water De stof is qua structuur vergelijkbaar met zwaveligzuur Selenigzuur kan bereid worden uit een reactie van seleendioxide en water Een alternatieve methode is de oxidatie van zuiver seleen met salpeterzuur Selenigzuur wordt gebruikt bij organische syntheses, onder andere bij de bereiding van #,#-diketonen (bijvoorbeeld glyoxaal) De stof ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige dampen van seleendioxide De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van kan longoedeem veroorzaken Seleentrioxide kan negatieve effecten hebben op de ogen, met als gevolg een allergie-achtige reactie van de oogleden (roze ogen) De stof kan bij langdurige blootstelling effecten hebben op de luchtwegen, het maag-darmstelsel, het centraal zenuwstelsel en de lever, met als gevolg neusirritatie, blijvende lookgeur, maagpijn, zenuwachtigheid en een verstoorde werking van de lever Coniothyrium minitans Coniothyrium minitans is een natuurlijk voorkomende bodemschimmel, die in de landbouw gebruikt wordt als biologisch fungicide "C minitans" behoort tot de klasse "Coelomycetes" in de onderverdeling "Deuteromycotina" (="Fungi Imperfecti") "C minitans" is een zeer selectieve schimmelparasiet, die de sclerotia parasiteert van de pathogene schimmels "Sclerotinia sclerotiorum" en "Sclerotinia minor" "C minitans" wordt vooral gebruikt om landbouwgrond te ontsmetten vóór het zaaien of planten Het wordt op de grond verspoten en dan in de bovenste bodemlaag ingewerkt Het kan ook toegepast worden na het zaaien of planten van gewassen die aan Sclerotinia gevoelig zijn.
| 554 |
www
|
De stof komt voor als kleurloze hygroscopische kristallen, die zeer goed oplosbaar zijn in water De stof is qua structuur vergelijkbaar met zwaveligzuur Selenigzuur kan bereid worden uit een reactie van seleendioxide en water Een alternatieve methode is de oxidatie van zuiver seleen met salpeterzuur Selenigzuur wordt gebruikt bij organische syntheses, onder andere bij de bereiding van #,#-diketonen (bijvoorbeeld glyoxaal) De stof ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige dampen van seleendioxide De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van kan longoedeem veroorzaken Seleentrioxide kan negatieve effecten hebben op de ogen, met als gevolg een allergie-achtige reactie van de oogleden (roze ogen) De stof kan bij langdurige blootstelling effecten hebben op de luchtwegen, het maag-darmstelsel, het centraal zenuwstelsel en de lever, met als gevolg neusirritatie, blijvende lookgeur, maagpijn, zenuwachtigheid en een verstoorde werking van de lever Coniothyrium minitans Coniothyrium minitans is een natuurlijk voorkomende bodemschimmel, die in de landbouw gebruikt wordt als biologisch fungicide "C minitans" behoort tot de klasse "Coelomycetes" in de onderverdeling "Deuteromycotina" (="Fungi Imperfecti") "C minitans" is een zeer selectieve schimmelparasiet, die de sclerotia parasiteert van de pathogene schimmels "Sclerotinia sclerotiorum" en "Sclerotinia minor" "C minitans" wordt vooral gebruikt om landbouwgrond te ontsmetten vóór het zaaien of planten Het wordt op de grond verspoten en dan in de bovenste bodemlaag ingewerkt Het kan ook toegepast worden na het zaaien of planten van gewassen die aan Sclerotinia gevoelig zijn "C minitans" is niet toxisch voor mensen en de toepassing heeft geen nadelige gevolgen voor de gewassen of voor het milieu De Europese Commissie heeft "C minitans" in ### opgenomen in de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen Het mag gebruikt worden in de biologische landbouw Het wordt verkocht in het product "Contans WG" van Prophyta Biologischer Pflanzenschutz GmbH uit Duitsland (WG=waterdispergeerbaar granulaat) #-octeen #-octeen is een organische verbinding met als brutoformule CH Het is een zeer licht ontvlambare kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur, die quasi-onoplosbaar is in water #-octeen is het meest voorkomende en meest gebruikte isomeren van octeen, een alkeen #-octeen kan op # manieren worden bereid Voor de jaren '## werd de stof ook gesynthetiseerd door het kraken van was #-octeen is een zeer belangrijk reagens in de organische chemie Het speelt een belangrijke rol bij de synthese van polyethyleen, waarbij het als comonomeer dient Een andere belangrijke toepassing is het gebruik bij de productie van lineaire aldehyden aan de hand van een hydroformylering #-octeen kan waarschijnlijk ontplofbare peroxiden vormen De stof reageert met sterk oxiderende stoffen en tast rubber, verf, vernis en coatings aan De stof is irriterend voor de ogen en de huid Bij inslikking van de vloeistof kan longoedeem ontstaan Nikkelsubsulfide Nikkelsubsulfide, ook trinikkeldisulfide genoemd, is een sulfide van nikkel, met als brutoformule NiS De stof komt voor als lichtgele tot bronskleurige kristallen met een metaalglans of als poeder.
| 552 |
www
|
"C minitans" is niet toxisch voor mensen en de toepassing heeft geen nadelige gevolgen voor de gewassen of voor het milieu De Europese Commissie heeft "C minitans" in ### opgenomen in de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen Het mag gebruikt worden in de biologische landbouw Het wordt verkocht in het product "Contans WG" van Prophyta Biologischer Pflanzenschutz GmbH uit Duitsland (WG=waterdispergeerbaar granulaat) #-octeen #-octeen is een organische verbinding met als brutoformule CH Het is een zeer licht ontvlambare kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur, die quasi-onoplosbaar is in water #-octeen is het meest voorkomende en meest gebruikte isomeren van octeen, een alkeen #-octeen kan op # manieren worden bereid Voor de jaren '## werd de stof ook gesynthetiseerd door het kraken van was #-octeen is een zeer belangrijk reagens in de organische chemie Het speelt een belangrijke rol bij de synthese van polyethyleen, waarbij het als comonomeer dient Een andere belangrijke toepassing is het gebruik bij de productie van lineaire aldehyden aan de hand van een hydroformylering #-octeen kan waarschijnlijk ontplofbare peroxiden vormen De stof reageert met sterk oxiderende stoffen en tast rubber, verf, vernis en coatings aan De stof is irriterend voor de ogen en de huid Bij inslikking van de vloeistof kan longoedeem ontstaan Nikkelsubsulfide Nikkelsubsulfide, ook trinikkeldisulfide genoemd, is een sulfide van nikkel, met als brutoformule NiS De stof komt voor als lichtgele tot bronskleurige kristallen met een metaalglans of als poeder Het komt van nature uit voor als het mineraal heazlewoodiet Nikkelsubsulfide wordt gebruikt in de pyrometallurgie en bij de productie van lithiumbatterijen Nikkelsubsulfide ontleedt bij verhitting, met vorming van zwaveloxiden Bij langdurige of herhaalde blootstelling boven de drempelwaarde (# mg/m³) kunnen er effecten op de nieren en de longen optreden, met als gevolg een verstoorde nierwerking en longaandoeningen De stof is kankerverwekkend bij de mens Venezolaanse equïene encefalitis Venezolaanse equïene encefalitis is een infectieziekte met neurologische verschijnselen Deze aandoening komt voor in Midden- en Zuid-Amerika Veroorzaker is het Venezuelan equine encephalitis-virus, een "Alphavirus" uit de Togaviridae Normaal gesproken is de Venezolaanse equïene encefalitis een ziekte die bij paarden en ezels voorkomt De ziekte kan echter ook op de mens wordt overgebracht, waarbij Venezolaanse equïene encefalitis kan variëren van een milde ziekte met koorts en hoofdpijn tot een ernstige encefalitis met bewustzijnsdaling De ziekte wordt overgedragen door muggen van de geslachten "Aedes" en "Culex" Paragonimiasis Paragonimiasis is een infectie met de platwormen van het geslacht "Paragonimus" Deze aandoening komt voor in de tropen met "Paragonimus westermani" (Azië, "Paragonimus mexicanus" (Midden-Amerika, Zuid-Amerika) en "Paragonimus africanus" (Afrika) als verwekkers Overdracht van "Paragonimus" vindt plaats door het eten van rauwe krabben die in zoet water leven en rivierkreeften Vanuit het maag-darmkanaal migreert deze worm door de buikholte en het diafragma naar de longen Door ophoesten en inslikken komen de larven in het maag-darmkanaal en verlaten het lichaam met de ontlasting.
| 553 |
www
|
komt van nature uit voor als het mineraal heazlewoodiet Nikkelsubsulfide wordt gebruikt in de pyrometallurgie en bij de productie van lithiumbatterijen Nikkelsubsulfide ontleedt bij verhitting, met vorming van zwaveloxiden Bij langdurige of herhaalde blootstelling boven de drempelwaarde (# mg/m³) kunnen er effecten op de nieren en de longen optreden, met als gevolg een verstoorde nierwerking en longaandoeningen De stof is kankerverwekkend bij de mens Venezolaanse equïene encefalitis Venezolaanse equïene encefalitis is een infectieziekte met neurologische verschijnselen Deze aandoening komt voor in Midden- en Zuid-Amerika Veroorzaker is het Venezuelan equine encephalitis-virus, een "Alphavirus" uit de Togaviridae Normaal gesproken is de Venezolaanse equïene encefalitis een ziekte die bij paarden en ezels voorkomt De ziekte kan echter ook op de mens wordt overgebracht, waarbij Venezolaanse equïene encefalitis kan variëren van een milde ziekte met koorts en hoofdpijn tot een ernstige encefalitis met bewustzijnsdaling De ziekte wordt overgedragen door muggen van de geslachten "Aedes" en "Culex" Paragonimiasis Paragonimiasis is een infectie met de platwormen van het geslacht "Paragonimus" Deze aandoening komt voor in de tropen met "Paragonimus westermani" (Azië, "Paragonimus mexicanus" (Midden-Amerika, Zuid-Amerika) en "Paragonimus africanus" (Afrika) als verwekkers Overdracht van "Paragonimus" vindt plaats door het eten van rauwe krabben die in zoet water leven en rivierkreeften Vanuit het maag-darmkanaal migreert deze worm door de buikholte en het diafragma naar de longen Door ophoesten en inslikken komen de larven in het maag-darmkanaal en verlaten het lichaam met de ontlasting Eventueel kan "Paragonimus" zich ook manifesteren in de buikholte of het centraal zenuwstelsel, waarbij zelfs de hersenen kunnen worden aangetast De ziekte kan succesvol behandeld worden met antibiotica <PERSOON> sanitaire voorzieningen en het koken van kreeftachtigen voor consumptie zijn essentieel om verdere besmettingen te voorkomen Paracoccidioidomycosis Paracoccidioidomycosis of de ziekte van <PERSOON>-Splendore-Almeida is een infectie met de schimmel "Paracoccidioides brasiliensis" De aandoening komt voor in Midden- en Zuid-Amerika Besmetting treedt op door inhalatie van sporen afkomstig uit vochtige aarde of water Paracoccidioidomycosis is met name een longaandoening, die meestal asymptomatisch verloopt Een uitgebreide paracoccidioidomycosis geeft ulceratieve beschadiging van het slijmvlies van de bovenste luchtwegen en het maag-darmkanaal en in zeldzame gevallen aantasting van andere interne organen Japanse encefalitis Japanse encefalitis is een infectieziekte met neurologische verschijnselen Deze aandoening komt voor in <PERSOON>-Azië Veroorzaker is het Japanse encefalitis-virus, een flavivirus Overdracht vindt vooral plaats door de nachtactieve mug "Culex tritaeniorhynchus" Varkens en wilde vogels zijn het reservoir Het Japanse encefalitis-virus komt hoofdzakelijk voor in landelijke gebieden, in stedelijke gebieden is het virus over het algemeen afwezig Het ziektebeeld kan variëren van asymptomatisch of een griepachtig beeld tot een ernstige encefalitis met hoge koorts, convulsies, paralyse en uiteindelijk zelfs coma en sterfte Behandeling omvat supportive care Een doorgemaakte infectie leidt tot levenslange immuniteit Vaccinatie tegen Japanse encefalitis is mogelijk Scrubtyfus Scrubtyfus is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door "Orientia tsutsugamushi", een bacterie uit de familie Rickettsiaceae.
| 546 |
www
|
zich ook manifesteren in de buikholte of het centraal zenuwstelsel, waarbij zelfs de hersenen kunnen worden aangetast De ziekte kan succesvol behandeld worden met antibiotica <PERSOON> sanitaire voorzieningen en het koken van kreeftachtigen voor consumptie zijn essentieel om verdere besmettingen te voorkomen Paracoccidioidomycosis Paracoccidioidomycosis of de ziekte van <PERSOON>-Splendore-Almeida is een infectie met de schimmel "Paracoccidioides brasiliensis" De aandoening komt voor in Midden- en Zuid-Amerika Besmetting treedt op door inhalatie van sporen afkomstig uit vochtige aarde of water Paracoccidioidomycosis is met name een longaandoening, die meestal asymptomatisch verloopt Een uitgebreide paracoccidioidomycosis geeft ulceratieve beschadiging van het slijmvlies van de bovenste luchtwegen en het maag-darmkanaal en in zeldzame gevallen aantasting van andere interne organen Japanse encefalitis Japanse encefalitis is een infectieziekte met neurologische verschijnselen Deze aandoening komt voor in <PERSOON>-Azië Veroorzaker is het Japanse encefalitis-virus, een flavivirus Overdracht vindt vooral plaats door de nachtactieve mug "Culex tritaeniorhynchus" Varkens en wilde vogels zijn het reservoir Het Japanse encefalitis-virus komt hoofdzakelijk voor in landelijke gebieden, in stedelijke gebieden is het virus over het algemeen afwezig Het ziektebeeld kan variëren van asymptomatisch of een griepachtig beeld tot een ernstige encefalitis met hoge koorts, convulsies, paralyse en uiteindelijk zelfs coma en sterfte Behandeling omvat supportive care Een doorgemaakte infectie leidt tot levenslange immuniteit Vaccinatie tegen Japanse encefalitis is mogelijk Scrubtyfus Scrubtyfus is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door "Orientia tsutsugamushi", een bacterie uit de familie Rickettsiaceae Overdracht vindt plaats via mijten van het geslacht "Trombicula" Deze mijten leven in dicht struikgewas in de zogenoemde "tsutsugamushi-driehoek" die loopt van Kamtsjatka in het noorden naar Queensland in het zuidoosten en Afghanistan in het zuidwesten De beet bevindt zich meestal op de benen of in de genitale regio Wilde knaagdieren fungeren als reservoir voor scrubtyfus Scrubtyfus heeft een incubatietijd van zes tot twintig dagen met een gemiddelde van tien dagen Een milde scrubtyfus gaat in eerste instantie gepaard met koorts, hoofdpijn, spierpijn en opgezette lymfeklieren Later ontwikkelt zich een maculopapulaire huiduitslag Het klinisch beloop is meestal gunstig Longontsteking, myocarditis, meningo-encefalitis, nierfalen, bloedingen en diffuus intravasale stolling kunnen optreden bij ernstigere vormen van deze ziekte Bij adequate behandeling met antibiotica is de mortaliteit van scrubtyfus gering Microslaap Microslaap of secondenslaap is een slaapperiode van korter dan ## seconden De meest voor de hand liggende oorzaak hiervan is (over)vermoeidheid, maar ook andere oorzaken zijn mogelijk Microslaap doet zich vaak voor tijdens monotone activiteiten en komt veelal onaangekondigd In veel gevallen realiseert de microslaper zich achteraf niet dat hij is ingedommeld Microslaap is uitermate gevaarlijk wanneer deze zich voordoet bij bestuurders van voertuigen en zware machines De bestuurder realiseert zich niet dat hij is ingeslapen en merkt hooguit dat hij ineens een stuk verder is opgeschoten dan hij dacht Het risico op een ongeval neemt significant toe bij microslaap, want de bestuurder kan niet alert reageren.
| 514 |
www
|
via mijten van het geslacht "Trombicula" Deze mijten leven in dicht struikgewas in de zogenoemde "tsutsugamushi-driehoek" die loopt van Kamtsjatka in het noorden naar Queensland in het zuidoosten en Afghanistan in het zuidwesten De beet bevindt zich meestal op de benen of in de genitale regio Wilde knaagdieren fungeren als reservoir voor scrubtyfus Scrubtyfus heeft een incubatietijd van zes tot twintig dagen met een gemiddelde van tien dagen Een milde scrubtyfus gaat in eerste instantie gepaard met koorts, hoofdpijn, spierpijn en opgezette lymfeklieren Later ontwikkelt zich een maculopapulaire huiduitslag Het klinisch beloop is meestal gunstig Longontsteking, myocarditis, meningo-encefalitis, nierfalen, bloedingen en diffuus intravasale stolling kunnen optreden bij ernstigere vormen van deze ziekte Bij adequate behandeling met antibiotica is de mortaliteit van scrubtyfus gering Microslaap Microslaap of secondenslaap is een slaapperiode van korter dan ## seconden De meest voor de hand liggende oorzaak hiervan is (over)vermoeidheid, maar ook andere oorzaken zijn mogelijk Microslaap doet zich vaak voor tijdens monotone activiteiten en komt veelal onaangekondigd In veel gevallen realiseert de microslaper zich achteraf niet dat hij is ingedommeld Microslaap is uitermate gevaarlijk wanneer deze zich voordoet bij bestuurders van voertuigen en zware machines De bestuurder realiseert zich niet dat hij is ingeslapen en merkt hooguit dat hij ineens een stuk verder is opgeschoten dan hij dacht Het risico op een ongeval neemt significant toe bij microslaap, want de bestuurder kan niet alert reageren Microslaap is niet alleen bij (vracht)autobestuurders gesignaleerd, maar ook bij treinbestuurders, machinebestuurders en piloten Microslaap is lastig te herkennen Ze komt meestal onaangekondigd, hoewel zich soms van tevoren sufheid en plotseling opkomende vermoeidheid voordoet Knikkebollen en dichtvallende oogleden kunnen een aanwijzing zijn De bestuurder kan achteraf merken dat hij is ingedommeld door brandende oogleden, een droge mond, of het plotseling 'opschrikken' uit onoplettendheid De oorzaken van microslaap is meestal (over)vermoeidheid, hoewel ook wordt vermoed dat slaapapneu, hypoxie, hypersomnie of narcolepsie in sommige gevallen de oorzaak zijn De meest voor de hand liggende remedie is dan ook (voldoende) slapen Het is dan ook aan te raden bij vermoeidheid niet te rijden of bij plotseling opkomende vermoeidheid van bestuurder te wisselen Wanneer men alleen is kan men desnoods de auto op een verzorgingsplaats tot stilstand brengen en een halfuurtje in de auto slapen Andere hulpmiddelen zijn het harder zetten van de radio of het praten met anderen in de auto Men kan zich bij een onderliggende slaapstoornis tot behandeling wenden bij een arts Een gangbare opvatting is dat de toestand van slaap geregeld wordt door centra in de hersenstam Deze zou de activatietoestand van het brein als het geheel, en de overgang tussen waken en slapen reguleren Tijdens een microslaap treden voor korte tijd veranderingen in de activiteit van zenuwcellen op In het elektro-encefalogram is dit te merken aan langzame elektrische golven ("slow-waves"), die kenmerkend zijn voor een toestand van diepe slaap.
| 515 |
www
|
ook bij treinbestuurders, machinebestuurders en piloten Microslaap is lastig te herkennen Ze komt meestal onaangekondigd, hoewel zich soms van tevoren sufheid en plotseling opkomende vermoeidheid voordoet Knikkebollen en dichtvallende oogleden kunnen een aanwijzing zijn De bestuurder kan achteraf merken dat hij is ingedommeld door brandende oogleden, een droge mond, of het plotseling 'opschrikken' uit onoplettendheid De oorzaken van microslaap is meestal (over)vermoeidheid, hoewel ook wordt vermoed dat slaapapneu, hypoxie, hypersomnie of narcolepsie in sommige gevallen de oorzaak zijn De meest voor de hand liggende remedie is dan ook (voldoende) slapen Het is dan ook aan te raden bij vermoeidheid niet te rijden of bij plotseling opkomende vermoeidheid van bestuurder te wisselen Wanneer men alleen is kan men desnoods de auto op een verzorgingsplaats tot stilstand brengen en een halfuurtje in de auto slapen Andere hulpmiddelen zijn het harder zetten van de radio of het praten met anderen in de auto Men kan zich bij een onderliggende slaapstoornis tot behandeling wenden bij een arts Een gangbare opvatting is dat de toestand van slaap geregeld wordt door centra in de hersenstam Deze zou de activatietoestand van het brein als het geheel, en de overgang tussen waken en slapen reguleren Tijdens een microslaap treden voor korte tijd veranderingen in de activiteit van zenuwcellen op In het elektro-encefalogram is dit te merken aan langzame elektrische golven ("slow-waves"), die kenmerkend zijn voor een toestand van diepe slaap Daarbij worden mensen of proefdieren voor langere tijd verhinderd om in te slapen Recent dieronderzoek laat zien dat daarbij ook sprake kan zijn van lokale slaap-activiteit in de hersenen Dit is vastgesteld door bij ratten micro-elektroden in de hersenen zelf te plaatsen Een verrassende vondst daarbij was dat -gedurende korte perioden- de langzame slaapgolven op specifieke plaatsen in de hersenen zichtbaar waren, en niet overal in het brein De ratten bleven gewoon wakker, maar maakten wel meer fouten in een aangeleerde taak, als hun hersencellen even indutten Dit onderzoek lijkt aan te tonen dat tijdens een microslaap vooral zenuwcellen in specifieke delen van de hersenen (en niet overal in het brein) voor korte tijd even worden uitgeschakeld #-chloorfenol #-chloorfenol is een organische verbinding met als brutoformule CHClO De stof komt voor als kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur, die slecht oplosbaar is in water #-chloorfenol wordt gebruikt als desinfecterend middel Handelsnamen van de stof zijn "<PERSOON>" De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen, waaronder waterstofchloride en chloor #-chloorfenol reageert met oxiderende stoffen De stof is sterk irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van de aerosol kan longoedeem veroorzaken Ze kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel Lithiumhydroxide Lithiumhydroxide (LiOH) is het hydroxide van lithium De stof komt voor als kleurloze en reukloze, hygroscopische kristallen, die redelijk goed oplosbaar zijn in water Ze kan voorkomen als watervrije (LiOH) of als gehydrateerde kristallen (LiOH · HO).
| 531 |
www
|
om in te slapen Recent dieronderzoek laat zien dat daarbij ook sprake kan zijn van lokale slaap-activiteit in de hersenen Dit is vastgesteld door bij ratten micro-elektroden in de hersenen zelf te plaatsen Een verrassende vondst daarbij was dat -gedurende korte perioden- de langzame slaapgolven op specifieke plaatsen in de hersenen zichtbaar waren, en niet overal in het brein De ratten bleven gewoon wakker, maar maakten wel meer fouten in een aangeleerde taak, als hun hersencellen even indutten Dit onderzoek lijkt aan te tonen dat tijdens een microslaap vooral zenuwcellen in specifieke delen van de hersenen (en niet overal in het brein) voor korte tijd even worden uitgeschakeld #-chloorfenol #-chloorfenol is een organische verbinding met als brutoformule CHClO De stof komt voor als kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur, die slecht oplosbaar is in water #-chloorfenol wordt gebruikt als desinfecterend middel Handelsnamen van de stof zijn "<PERSOON>" De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen, waaronder waterstofchloride en chloor #-chloorfenol reageert met oxiderende stoffen De stof is sterk irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van de aerosol kan longoedeem veroorzaken Ze kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel Lithiumhydroxide Lithiumhydroxide (LiOH) is het hydroxide van lithium De stof komt voor als kleurloze en reukloze, hygroscopische kristallen, die redelijk goed oplosbaar zijn in water Ze kan voorkomen als watervrije (LiOH) of als gehydrateerde kristallen (LiOH · HO) Een alternatieve en veel toegepaste methode is de reactie van lithiumcarbonaat met calciumhydroxide Lithiumhydroxide wordt gebruikt in CO-absorberende stoffen voor de zuivering van gassen en lucht Met name als gewicht een kritische factor is (ruimtevaart), heeft lithiumhydroxide voordelen ten opzichte van het veel goedkopere natriumhydroxide Lithiumhydroxide kent toepassingen als katalysator in polymerisaties, als initiator bij de bereiding van andere lithiumverbindingen en als elektrolyt in batterijen Lithiumhydroxide wordt ook aangewend bij een specifieke verzeping, namelijk die van lithiumstearaat Lithiumhydroxide wordt tevens gebruikt om het primaire koelwater van sommige kernreactoren te conditioneren In PWRs bijvoorbeeld dient het ter neutralisatie van boorzuur Men gebruikt hiervoor lithiumhydroxide omdat lithium een kleine werkzame doorsnede heeft Bij een grotere werkzame doorsnede zou men namelijk meer last hebben van ioniserende straling in de installatie vanwege de activatieproducten De stof ontleedt bij verhitting (tot ### °C), met vorming van giftige en corrosieve dampen De oplossing in water is een sterke base, ze reageert dus hevig met zuren en is corrosief voor aluminium en zink Lithiumhydroxide reageert met oxiderende stoffen De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van de damp of inslikken van de kristallen kan longoedeem en irritatie aan de slokdarm en het maag-darmstelsel veroorzaken Blootstelling aan hoge concentraties kan de dood veroorzaken Acetoncyanohydrine Acetoncyanohydrine (afgekort tot ACH) is een organische verbinding die onder andere gebruikt wordt in de bereiding van methylmethacrylaat, het monomeer van polymethylmethacrylaat (PMMA), beter bekend als plexiglas.
| 530 |
www
|
Een alternatieve en veel toegepaste methode is de reactie van lithiumcarbonaat met calciumhydroxide Lithiumhydroxide wordt gebruikt in CO-absorberende stoffen voor de zuivering van gassen en lucht Met name als gewicht een kritische factor is (ruimtevaart), heeft lithiumhydroxide voordelen ten opzichte van het veel goedkopere natriumhydroxide Lithiumhydroxide kent toepassingen als katalysator in polymerisaties, als initiator bij de bereiding van andere lithiumverbindingen en als elektrolyt in batterijen Lithiumhydroxide wordt ook aangewend bij een specifieke verzeping, namelijk die van lithiumstearaat Lithiumhydroxide wordt tevens gebruikt om het primaire koelwater van sommige kernreactoren te conditioneren In PWRs bijvoorbeeld dient het ter neutralisatie van boorzuur Men gebruikt hiervoor lithiumhydroxide omdat lithium een kleine werkzame doorsnede heeft Bij een grotere werkzame doorsnede zou men namelijk meer last hebben van ioniserende straling in de installatie vanwege de activatieproducten De stof ontleedt bij verhitting (tot ### °C), met vorming van giftige en corrosieve dampen De oplossing in water is een sterke base, ze reageert dus hevig met zuren en is corrosief voor aluminium en zink Lithiumhydroxide reageert met oxiderende stoffen De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van de damp of inslikken van de kristallen kan longoedeem en irritatie aan de slokdarm en het maag-darmstelsel veroorzaken Blootstelling aan hoge concentraties kan de dood veroorzaken Acetoncyanohydrine Acetoncyanohydrine (afgekort tot ACH) is een organische verbinding die onder andere gebruikt wordt in de bereiding van methylmethacrylaat, het monomeer van polymethylmethacrylaat (PMMA), beter bekend als plexiglas De stof wordt bereid door de reactie van aceton met waterstofcyanide of een zout van waterstofcyanide Dit zijn zeer giftige stoffen zodat er bijzondere aandacht moet besteed worden aan de veiligheid In het laboratorium wordt acetoncyanohydrine gesynthetiseerd via de reactie van natriumcyanide met aceton, gevolgd door voorzichtig aanzuren met zwavelzuur Daarnaast is het ook mogelijk natrium- of kaliumcyanide te laten reageren met het adduct van natriumwaterstofsulfiet en aceton Deze laatste procedure is eenvoudiger, maar het product is ook van mindere kwaliteit Acetoncyanohydrine kan opgezuiverd worden door destillatie onder verminderde druk De verbinding wordt op grote schaal bereid als tussenstap in de acetoncyanohydrine-route naar methylmethacrylaat In deze synthese is de volgende stap behandeling met zwavelzuur waarbij de sulfaatester van methacrylamide ontstaat Methanolyse daarvan leidt tot ammoniumwaterstofsulfaat en methylmethacrylaat Acetoncyanohydrine wordt ook gebruikt voor de synthese van azobisisobutyronitril Planten, zoals bijvoorbeeld vlas, cassave (maniok), bonen of de Braziliaanse rubberboom bezitten een cyanogeen glycoside, linamarine, dat bij beschadiging van de plant als verdedigingsmechanisme in acetoncyanohydrine en in de volgende stap in blauwzuur wordt omgezet Acetoncyanohydrine wordt in de Verenigde Staten als een extreem gevaarlijke verbinding geclassificeerd Het voornaamste gevaar ligt in het feit dat de verbinding heel makkelijk uiteen valt in onder andere het uiterst toxische waterstofcyanide In water verloopt dit uiteenvallen al gevaarlijk snel Nikkel(II)carbonaat Nikkel(II)carbonaat is een anorganische verbinding van nikkel, met als brutoformule NiCO De stof komt voor als lichtgroene kristallen of poeder, dat quasi-onoplosbaar is in water.
| 519 |
www
|
stof wordt bereid door de reactie van aceton met waterstofcyanide of een zout van waterstofcyanide Dit zijn zeer giftige stoffen zodat er bijzondere aandacht moet besteed worden aan de veiligheid In het laboratorium wordt acetoncyanohydrine gesynthetiseerd via de reactie van natriumcyanide met aceton, gevolgd door voorzichtig aanzuren met zwavelzuur Daarnaast is het ook mogelijk natrium- of kaliumcyanide te laten reageren met het adduct van natriumwaterstofsulfiet en aceton Deze laatste procedure is eenvoudiger, maar het product is ook van mindere kwaliteit Acetoncyanohydrine kan opgezuiverd worden door destillatie onder verminderde druk De verbinding wordt op grote schaal bereid als tussenstap in de acetoncyanohydrine-route naar methylmethacrylaat In deze synthese is de volgende stap behandeling met zwavelzuur waarbij de sulfaatester van methacrylamide ontstaat Methanolyse daarvan leidt tot ammoniumwaterstofsulfaat en methylmethacrylaat Acetoncyanohydrine wordt ook gebruikt voor de synthese van azobisisobutyronitril Planten, zoals bijvoorbeeld vlas, cassave (maniok), bonen of de Braziliaanse rubberboom bezitten een cyanogeen glycoside, linamarine, dat bij beschadiging van de plant als verdedigingsmechanisme in acetoncyanohydrine en in de volgende stap in blauwzuur wordt omgezet Acetoncyanohydrine wordt in de Verenigde Staten als een extreem gevaarlijke verbinding geclassificeerd Het voornaamste gevaar ligt in het feit dat de verbinding heel makkelijk uiteen valt in onder andere het uiterst toxische waterstofcyanide In water verloopt dit uiteenvallen al gevaarlijk snel Nikkel(II)carbonaat Nikkel(II)carbonaat is een anorganische verbinding van nikkel, met als brutoformule NiCO De stof komt voor als lichtgroene kristallen of poeder, dat quasi-onoplosbaar is in water Hierdoor ontstaat het hydraat De watervrije stof kan bereid worden door reactie van natriumwaterstofcarbonaat met een nikkel(II)chloride-oplossing, die licht aangezuurd is met zoutzuur, bij hoge druk en temperatuur Nikkel(II)carbonaat ontleedt bij verhitting en bij contact met zuren, met vorming van koolstofdioxide Ze reageert hevig met aniline, waterstofsulfide, brandbare oplosmiddelen, hydrazine en metaalpoeders (vooral zink, aluminium en magnesium), waardoor brand- en ontploffingsgevaar ontstaat Herhaald of langdurig contact kan de huid gevoelig maken Inademing van poederdeeltjes of dampen kan astma veroorzaken Nikkel(II)carbonaat kan effecten hebben op de longen De stof is kankerverwekkend bij de mens <PERSOON>) (Torzjok, ### - ###), ook bekend als patiënt 'Sj' ('Ш'), was een Russisch journalist Hij werd bekend dankzij een vergadering die hij in de jaren ## van de twintigste eeuw bijwoonde en waar hij berispt werd omdat hij geen nota had genomen, waarna hij het gezegde woordelijk wist te herhalen Sjeresjevski nam deel aan veel psychologisch onderzoek Veel van deze onderzoeken werden uitgevoerd door de neuropsycholoog Aleksandr Loeria in een tijdspanne van ongeveer dertig jaar Loeria vroeg Sjeresjevski om moeilijke mathematische formules, grote matrices en zelfs gedichten in andere talen te onthouden Dit lukte Sjeresjevski binnen enkele minuten Naast zijn bijzondere vermogen om veel te onthouden had hij een normaal IQ.
| 507 |
www
|
het hydraat De watervrije stof kan bereid worden door reactie van natriumwaterstofcarbonaat met een nikkel(II)chloride-oplossing, die licht aangezuurd is met zoutzuur, bij hoge druk en temperatuur Nikkel(II)carbonaat ontleedt bij verhitting en bij contact met zuren, met vorming van koolstofdioxide Ze reageert hevig met aniline, waterstofsulfide, brandbare oplosmiddelen, hydrazine en metaalpoeders (vooral zink, aluminium en magnesium), waardoor brand- en ontploffingsgevaar ontstaat Herhaald of langdurig contact kan de huid gevoelig maken Inademing van poederdeeltjes of dampen kan astma veroorzaken Nikkel(II)carbonaat kan effecten hebben op de longen De stof is kankerverwekkend bij de mens <PERSOON>) (Torzjok, ### - ###), ook bekend als patiënt 'Sj' ('Ш'), was een Russisch journalist Hij werd bekend dankzij een vergadering die hij in de jaren ## van de twintigste eeuw bijwoonde en waar hij berispt werd omdat hij geen nota had genomen, waarna hij het gezegde woordelijk wist te herhalen Sjeresjevski nam deel aan veel psychologisch onderzoek Veel van deze onderzoeken werden uitgevoerd door de neuropsycholoog Aleksandr Loeria in een tijdspanne van ongeveer dertig jaar Loeria vroeg Sjeresjevski om moeilijke mathematische formules, grote matrices en zelfs gedichten in andere talen te onthouden Dit lukte Sjeresjevski binnen enkele minuten Naast zijn bijzondere vermogen om veel te onthouden had hij een normaal IQ Glimepiride Glimepiride is een geneesmiddel dat sinds ### internationaal op de markt op recept verkrijgbaar is en behoort tot de groep geneesmiddelen die sulfonylureumderivaten (afgeleiden van sulfonylureum) worden genoemd Sulfonylureumderivaten stimuleren de afgifte van insuline door de β-cellen in het pancreas (alvleesklier) en zorgen hierdoor voor een verminderde hoeveelheid glucose in het bloed Het middel wordt voorgeschreven bij patiënten met diabetes mellitus type # (DM #) Bij deze vorm van diabetes mellitus is er sprake van een insulineresistentie Dit in tegenstelling tot diabetes mellitus type #; hier is sprake van een gestoorde aanmaak van insuline DM # presenteert zich meestal bij mensen van Europese oorsprong boven het ##e levensjaar Van de patiënten heeft ##% overgewicht Voor behandeling van DM # is een dieet vaak voldoende Na herstel van het overgewicht, herstelt het glucosemetabolisme zich immers meestal vanzelf Wanneer hierbij onvoldoende resultaat wordt bewerkstelligd, wordt er overgegaan tot voorschrijven van tabletten glimepiride en/of metformine Bij enkele uitzonderingen wordt er tevens overgegaan tot het starten van insuline spuiten Behalve het laten dalen van de bloedglucose, kan de bloedglucose ook te sterk dalen Dit komt vooral voor tijdens de eerste weken van de behandeling, maar kan ook optreden als de patiënt zich extreem lichamelijk heeft ingespannen of als deze een maaltijd overslaat De patiënt kan dan last krijgen van een 'hypo' (ofwel hypoglykemie) Bij een hypoglykemische aanval heeft de patiënt te weinig glucose in het bloed De verschijnselen hiervan zijn honger, een wisselend humeur, verwardheid, hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, bleek gezicht, wazig zien, beven en zweten.
| 545 |
www
|
sulfonylureum) worden genoemd Sulfonylureumderivaten stimuleren de afgifte van insuline door de β-cellen in het pancreas (alvleesklier) en zorgen hierdoor voor een verminderde hoeveelheid glucose in het bloed Het middel wordt voorgeschreven bij patiënten met diabetes mellitus type # (DM #) Bij deze vorm van diabetes mellitus is er sprake van een insulineresistentie Dit in tegenstelling tot diabetes mellitus type #; hier is sprake van een gestoorde aanmaak van insuline DM # presenteert zich meestal bij mensen van Europese oorsprong boven het ##e levensjaar Van de patiënten heeft ##% overgewicht Voor behandeling van DM # is een dieet vaak voldoende Na herstel van het overgewicht, herstelt het glucosemetabolisme zich immers meestal vanzelf Wanneer hierbij onvoldoende resultaat wordt bewerkstelligd, wordt er overgegaan tot voorschrijven van tabletten glimepiride en/of metformine Bij enkele uitzonderingen wordt er tevens overgegaan tot het starten van insuline spuiten Behalve het laten dalen van de bloedglucose, kan de bloedglucose ook te sterk dalen Dit komt vooral voor tijdens de eerste weken van de behandeling, maar kan ook optreden als de patiënt zich extreem lichamelijk heeft ingespannen of als deze een maaltijd overslaat De patiënt kan dan last krijgen van een 'hypo' (ofwel hypoglykemie) Bij een hypoglykemische aanval heeft de patiënt te weinig glucose in het bloed De verschijnselen hiervan zijn honger, een wisselend humeur, verwardheid, hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, bleek gezicht, wazig zien, beven en zweten Belangrijk is daarom dat een suikerpatiënt altijd een van deze voedingsmiddelen bij de hand heeft Kunstmatige zoetstoffen hebben overigens geen effect, dus neem bij een 'hypo' geen 'light' drankje Verder is het belangrijk om geen brood te eten op dat moment In brood zitten vezels, die de opname in de darm zullen vertragen Hierdoor zullen de suikers dus minder snel worden opgenomen in het bloed waardoor de 'hypo' minder snel hersteld wordt Neem ook geen fruit Behalve dat hier ook vezels in zitten, zal het tevens niet bijdragen aan een verhoogd glucose spiegel; in fruit zit fructose en géén glucose Fructose draagt niet bij aan de glucosespiegel en wordt direct in het lichaam opgeslagen als vet Glimepiride blijft lang doorwerken Daardoor kan de 'hypo' enkele uren later weer terugkomen De patiënt moet dan opnieuw iets eten of drinken De verschijnselen van een 'hypo' kunnen ook optreden als de patiënt te veel van het middel in het lichaam heeft, bijvoorbeeld als deze per ongeluk een dubbele dosis heeft ingenomen Overige bijwerkingen komen voor bij minder dan één op de tien mensen De meest voorkomende zijn Het is erg belangrijk om # tot # maanden voor conceptie al te stoppen met orale anti-diabetica (diabetestabletten) Er moet hierbij worden overgegaan op het inspuiten van insuline Orale anti-diabetica zijn 'teratogeen' Dat betekent dat ze aangeboren afwijkingen kunnen veroorzaken Verder is een extra scherpe instelling van de bloed glucose waarde vóór en tijdens de zwangerschap heel belangrijk.
| 539 |
www
|
hand heeft Kunstmatige zoetstoffen hebben overigens geen effect, dus neem bij een 'hypo' geen 'light' drankje Verder is het belangrijk om geen brood te eten op dat moment In brood zitten vezels, die de opname in de darm zullen vertragen Hierdoor zullen de suikers dus minder snel worden opgenomen in het bloed waardoor de 'hypo' minder snel hersteld wordt Neem ook geen fruit Behalve dat hier ook vezels in zitten, zal het tevens niet bijdragen aan een verhoogd glucose spiegel; in fruit zit fructose en géén glucose Fructose draagt niet bij aan de glucosespiegel en wordt direct in het lichaam opgeslagen als vet Glimepiride blijft lang doorwerken Daardoor kan de 'hypo' enkele uren later weer terugkomen De patiënt moet dan opnieuw iets eten of drinken De verschijnselen van een 'hypo' kunnen ook optreden als de patiënt te veel van het middel in het lichaam heeft, bijvoorbeeld als deze per ongeluk een dubbele dosis heeft ingenomen Overige bijwerkingen komen voor bij minder dan één op de tien mensen De meest voorkomende zijn Het is erg belangrijk om # tot # maanden voor conceptie al te stoppen met orale anti-diabetica (diabetestabletten) Er moet hierbij worden overgegaan op het inspuiten van insuline Orale anti-diabetica zijn 'teratogeen' Dat betekent dat ze aangeboren afwijkingen kunnen veroorzaken Verder is een extra scherpe instelling van de bloed glucose waarde vóór en tijdens de zwangerschap heel belangrijk Bevalling dient in het ziekenhuis plaats te vinden Wanneer al deze voorzorgsmaatregelen nauwkeurig in acht worden genomen, is de kans op congenitale (aangeboren) afwijkingen vrijwel gelijk aan die bij gezonde personen Deze maatregelen gelden overigens zowel bij DM # als bij DM # Mevinfos Mevinfos, de triviale naam voor "#-methoxycarbonyl-#-methylvinyldimethylfosfaat", is een organische verbinding met als brutoformule CHOP De stof komt voor als kleurloze of lichtgele vloeistof, die mengbaar is met water De naam is een afkorting van "methylvinyldimethylfosfaat" Van de stof bestaat een cis- en trans-isomeer Mevinfos wordt gebruikt als acaricide en insecticide Handelsnamen van de stof zijn "Apavinfos, Duraphos, Fosdrin, Gesfid" en "Phosdrin" De stof ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige en corrosieve dampen, waaronder fosforzuur en fosforoxiden Ze reageert hevig met sterk oxiderende stoffen, waardoor kans op brand en ontploffing ontstaat Mevinfos tast ijzer, roestvrij staal, geel koper, sommige kunststoffen en rubber aan De stof kan effecten hebben op het zenuwstelsel, met als gevolg stuiptrekkingen en ademhalingsfalen Er kan remming van cholinesterase optreden en bij blootstelling ver boven de blootstellingsgrenzen (#,### mg/m³) kan de dood intreden Linamarine Linamarine is een cyanogeen glycoside, dat uit bladeren of wortels van planten gewonnen kan worden, zoals de cassave of vlas Het aglycon van de verbinding is het cyanohydrine van aceton en het suikergedeelte bestaat uit glucose Een chemisch nauw met linamarine verwant glycoside is lotaustraline, waarin een net iets ander aglycon voorkomt.
| 537 |
www
|
Wanneer al deze voorzorgsmaatregelen nauwkeurig in acht worden genomen, is de kans op congenitale (aangeboren) afwijkingen vrijwel gelijk aan die bij gezonde personen Deze maatregelen gelden overigens zowel bij DM # als bij DM # Mevinfos Mevinfos, de triviale naam voor "#-methoxycarbonyl-#-methylvinyldimethylfosfaat", is een organische verbinding met als brutoformule CHOP De stof komt voor als kleurloze of lichtgele vloeistof, die mengbaar is met water De naam is een afkorting van "methylvinyldimethylfosfaat" Van de stof bestaat een cis- en trans-isomeer Mevinfos wordt gebruikt als acaricide en insecticide Handelsnamen van de stof zijn "Apavinfos, Duraphos, Fosdrin, Gesfid" en "Phosdrin" De stof ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige en corrosieve dampen, waaronder fosforzuur en fosforoxiden Ze reageert hevig met sterk oxiderende stoffen, waardoor kans op brand en ontploffing ontstaat Mevinfos tast ijzer, roestvrij staal, geel koper, sommige kunststoffen en rubber aan De stof kan effecten hebben op het zenuwstelsel, met als gevolg stuiptrekkingen en ademhalingsfalen Er kan remming van cholinesterase optreden en bij blootstelling ver boven de blootstellingsgrenzen (#,### mg/m³) kan de dood intreden Linamarine Linamarine is een cyanogeen glycoside, dat uit bladeren of wortels van planten gewonnen kan worden, zoals de cassave of vlas Het aglycon van de verbinding is het cyanohydrine van aceton en het suikergedeelte bestaat uit glucose Een chemisch nauw met linamarine verwant glycoside is lotaustraline, waarin een net iets ander aglycon voorkomt Voedingsmiddelen waarin linamarine voorkomt dienen dan ook speciaal behandeld te worden, zodat ze ontgift worden Op deze wijze opgenomen linamarine wordt snel via de nieren in de urine uitgescheiden zonder dat het tot een acute vergiftiging komt De consumptie van cassaveproducten (maniok), waarin linamarine voorkomt, is in de tropen wijdverbreid Daarmee is in die gebieden ook het te kort behandelen van cassavewortel met een hoog linamarinegehalte de veelvoorkomend reden voor voedingsmiddel gerelateerde vergiftiging Het via het voedsel opgenomen linamarine werd als een risicofactor aangemerkt in de ontwikkeling van glucose-intolerantie en diabetes Dit kon echter in dierexperimenten niet eenduidig aangetoond worden Tegenwoordig gaat men ervan uit dat linamarine weliswaar bestaande ziekten erger maakt, maar deze niet veroorzaakt De vorming van blauwzuur uit linamarine is normaal gesproken een enzymatisch gestuurd proces linamarase, dat zich in de celwand van de planten bevindt, speelt hier de centrale rol Bij de verwerking van casava tot voedingsmiddel wordt het vergif door bleken in zonlicht, koken (blauwzuur is vluchtig) en fermentatie verwijderd Op deze manier worden producten zoals garri, fufu en agbelima uit cassave bereid Met behulp van gentechnologie is het mogelijk gebleken het gehalte aan linamarine in de cassave te verlagen Zasetsky Zasetsky (###) is het pseudoniem van een patiënt die behandeld werd door de Russische neuropsycholoog <PERSOON> leed aan verworven hersenletsel, waardoor hij niet meer kon lezen, schrijven en praten Daarnaast was hij niet in staat om goed te zien, te onthouden en waren een hele reeks andere cognitieve functies aangedaan.
| 541 |
www
|
ontgift worden Op deze wijze opgenomen linamarine wordt snel via de nieren in de urine uitgescheiden zonder dat het tot een acute vergiftiging komt De consumptie van cassaveproducten (maniok), waarin linamarine voorkomt, is in de tropen wijdverbreid Daarmee is in die gebieden ook het te kort behandelen van cassavewortel met een hoog linamarinegehalte de veelvoorkomend reden voor voedingsmiddel gerelateerde vergiftiging Het via het voedsel opgenomen linamarine werd als een risicofactor aangemerkt in de ontwikkeling van glucose-intolerantie en diabetes Dit kon echter in dierexperimenten niet eenduidig aangetoond worden Tegenwoordig gaat men ervan uit dat linamarine weliswaar bestaande ziekten erger maakt, maar deze niet veroorzaakt De vorming van blauwzuur uit linamarine is normaal gesproken een enzymatisch gestuurd proces linamarase, dat zich in de celwand van de planten bevindt, speelt hier de centrale rol Bij de verwerking van casava tot voedingsmiddel wordt het vergif door bleken in zonlicht, koken (blauwzuur is vluchtig) en fermentatie verwijderd Op deze manier worden producten zoals garri, fufu en agbelima uit cassave bereid Met behulp van gentechnologie is het mogelijk gebleken het gehalte aan linamarine in de cassave te verlagen Zasetsky Zasetsky (###) is het pseudoniem van een patiënt die behandeld werd door de Russische neuropsycholoog <PERSOON> leed aan verworven hersenletsel, waardoor hij niet meer kon lezen, schrijven en praten Daarnaast was hij niet in staat om goed te zien, te onthouden en waren een hele reeks andere cognitieve functies aangedaan Zasetsky schreef daartoe een boekje over zijn eigen ervaringen Zasetsky was het slachtoffer van een schotwond in de pariëto-occipitale hersengebieden Luria omschreef hoe Zasetsky leed aan neglect Een aandoening waarbij een deel van het gezichtsveld genegeerd wordt Zasetsky was dermate aangedaan dat hij de meeste dingen waarnam als gefragmenteerd Zelfs zijn eigen lichaam was onzichtbaar voor hem Lotaustraline Lotaustraline is een cyanogeen glycoside, dat in kleine hoeveelheden voorkomt in zijn naamgever, een lid van de vlinderbloemenfamilie "<PERSOON> australis", maar ook in cassave en andere planten gevonden wordt Het epimeer "(S)-Epilotaustraline" komt veel in voor in Passiebloem en Emmertarwe "Triticum dicoccum" Als aglycon treedt in Lotaustraline het cyanohydrine van butanon op, als suikereenheid wordt β--glucose gevonden Lotaustraline is daarmee structureel verwant aan linamarine De beide glycosiden verschillen slechts in het aglycon het van propanon afgeleide cyanohydrine bij linamarine, het van butanon afgeleide cyanohydrine bij lotaustraline In veel planten komen beide homologe verbindingen voor, evenals het epimere epilotaustraline In de biosynthese van de drie verbindingen treden dezelfde enzymen op Deze enzymen kunnen zowel isoleucine tot lotaustraline of epilotaustraline omzetten, als valine tot linamarine Het enzym linamarase is in staat alle drie de glycosides te splitsen, waarbij uiteindelijk het giftige HCN ontstaat De toxiciteit van linamarine, lotaustraline en epilotaustraline liggen op ongeveer hetzelfde niveau Swanenburghshofje Het Swanenburghshofje (ook "Swanenburgshofje") is een hofje van barmhartigheid gesticht in ### in de Nederlandse stad <PERSOON>.
| 520 |
www
|
zijn eigen ervaringen Zasetsky was het slachtoffer van een schotwond in de pariëto-occipitale hersengebieden Luria omschreef hoe Zasetsky leed aan neglect Een aandoening waarbij een deel van het gezichtsveld genegeerd wordt Zasetsky was dermate aangedaan dat hij de meeste dingen waarnam als gefragmenteerd Zelfs zijn eigen lichaam was onzichtbaar voor hem Lotaustraline Lotaustraline is een cyanogeen glycoside, dat in kleine hoeveelheden voorkomt in zijn naamgever, een lid van de vlinderbloemenfamilie "<PERSOON> australis", maar ook in cassave en andere planten gevonden wordt Het epimeer "(S)-Epilotaustraline" komt veel in voor in Passiebloem en Emmertarwe "Triticum dicoccum" Als aglycon treedt in Lotaustraline het cyanohydrine van butanon op, als suikereenheid wordt β--glucose gevonden Lotaustraline is daarmee structureel verwant aan linamarine De beide glycosiden verschillen slechts in het aglycon het van propanon afgeleide cyanohydrine bij linamarine, het van butanon afgeleide cyanohydrine bij lotaustraline In veel planten komen beide homologe verbindingen voor, evenals het epimere epilotaustraline In de biosynthese van de drie verbindingen treden dezelfde enzymen op Deze enzymen kunnen zowel isoleucine tot lotaustraline of epilotaustraline omzetten, als valine tot linamarine Het enzym linamarase is in staat alle drie de glycosides te splitsen, waarbij uiteindelijk het giftige HCN ontstaat De toxiciteit van linamarine, lotaustraline en epilotaustraline liggen op ongeveer hetzelfde niveau Swanenburghshofje Het Swanenburghshofje (ook "Swanenburgshofje") is een hofje van barmhartigheid gesticht in ### in de Nederlandse stad <PERSOON> Swanenburgh, een hofje van barmhartigheid gesticht aan de<PERSOON>te Gouda> Zij was kort daarvoor overleden en had in ### in haar testament bepaald, dat haar vermogen geschonken zou worden aan de gereformeerde diaconie Uit de opbrengst van de verkoop van haar goederen moest een erf gekocht worden waarop ## huisjes zouden worden gebouwd Voorts had zij bepaald dat het hofje als naam zou krijgen "het Swanenburghshofje" De woningen waren, aldus haar testament, bestemd "voor oude, eerlijcke vrijsters ofte weduwen" Het hofje werd gebouwd aan de <LOCATIE>in <PERSOON> op een deel van het zogenaamde "Verbrande Erf" Op deze plek stond tot ### het Sint-Margarethaconvent of Sint-Margrietenklooster, waarschijnlijk het oudste vrouwenklooster van <PERSOON>, een soldaat van Lumey, had het klooster in ### met zijn kompaan <PERSOON> in brand gestoken en een daar wonende zuster van <LEEFTIJD> jaar mishandeld Hij werd hiervoor gevonnist en in ### ter dood gebracht In ### is de ingang van het hofje verplaatst van de <LOCATIE>naar de <PERSOON> De steen op het toegangspoortje draagt een steen, die voorzien is, zo had de weduwe Swanenburgh bepaald, van hetzelfde wapen als van de steen op het graf van haar man in de Sint-Janskerk van <PERSOON> In ### werd het hofje gerestaureerd Het complex werd na de restauratie door de diaconie verhuurd aan de "Stichting Christelijke Hulpverlening, 't Swanenburghs Hofje" Deze stichting gebruikt de woningen voor tijdelijke huisvesting in het kader van begeleid wonen Salicylalcohol.
| 554 |
www
|
Zij was kort daarvoor overleden en had in ### in haar testament bepaald, dat haar vermogen geschonken zou worden aan de gereformeerde diaconie Uit de opbrengst van de verkoop van haar goederen moest een erf gekocht worden waarop ## huisjes zouden worden gebouwd Voorts had zij bepaald dat het hofje als naam zou krijgen "het Swanenburghshofje" De woningen waren, aldus haar testament, bestemd "voor oude, eerlijcke vrijsters ofte weduwen" Het hofje werd gebouwd aan de <LOCATIE>in <PERSOON> op een deel van het zogenaamde "Verbrande Erf" Op deze plek stond tot ### het Sint-Margarethaconvent of Sint-Margrietenklooster, waarschijnlijk het oudste vrouwenklooster van <PERSOON>, een soldaat van Lumey, had het klooster in ### met zijn kompaan <PERSOON> in brand gestoken en een daar wonende zuster van <LEEFTIJD> jaar mishandeld Hij werd hiervoor gevonnist en in ### ter dood gebracht In ### is de ingang van het hofje verplaatst van de <LOCATIE>naar de <PERSOON> De steen op het toegangspoortje draagt een steen, die voorzien is, zo had de weduwe Swanenburgh bepaald, van hetzelfde wapen als van de steen op het graf van haar man in de Sint-Janskerk van <PERSOON> In ### werd het hofje gerestaureerd Het complex werd na de restauratie door de diaconie verhuurd aan de "Stichting Christelijke Hulpverlening, 't Swanenburghs Hofje" Deze stichting gebruikt de woningen voor tijdelijke huisvesting in het kader van begeleid wonen Salicylalcohol Deze alcohol vormt het aglycon van salicine, een β-glycoside Via hydrolyse in onder andere het spijsverteringskanaal komt salicylalcohol vrij In de lever wordt salicylalcohol tot salicylzuur omgezet Salicylzuur remt de synthese van prostaglandines door blokkering van het enzym cyclo-oxygenase (COX) Salicylalcohol kan zowel als een derivaat van benzylalcohol als van fenol beschouwd worden Het wordt gemakkelijk geoxideerd tot salicylaldehyde, een sterk ruikende verbinding die zowel door de plant als de insecten waarin salicylalcohol voorkomt als het eigenlijke chemisch verdedigingsmiddel gebruikt wordt Salicylaldehyde Salicylaldehyde is een organische verbinding met als brutoformule CHO De zuivere stof komt voor als een gelige vloeistof met een kenmerkende aromatische geur, die slecht oplosbaar is in water Salicylaldehyde komt van nature uit voor in een aantal planten Ze wordt tegenwoordig als geurstof gebruikt in zowel de farmaceutische, als de chemische industrie De geur van de stof wordt omschreven als amandelachtig bij hogere concentraties Bij lagere concentraties wordt de geur omschreven als die van boekweit Rond ### slaagde de Zwitserse apotheker <PERSOON> erin salicylaldehyde uit "Spirea" te isoleren, wat toen een van de aanleidingen tot de ontdekking van salicylzuur als pijnstiller was Een aantal insecten zijn in staat het in hun waardplanten voorkomende salicine om te zetten tot salicylaldehyde in speciale klieren De sterke geur van de verbinding wordt als chemisch wapen gebruikt tegen roofvijanden van de bladhaantjes De eerste syntheses van salicylaldehyde waren gebaseerd op de <PERSOON>-reactie, uitgaande van fenol en chloroform in aanwezigheid van natrium- of kaliumhydroxide Tegenwoordig wordt als variant op deze reactie een fase-transfer-katalysator toegevoegd.
| 560 |
www
|
onder andere het spijsverteringskanaal komt salicylalcohol vrij In de lever wordt salicylalcohol tot salicylzuur omgezet Salicylzuur remt de synthese van prostaglandines door blokkering van het enzym cyclo-oxygenase (COX) Salicylalcohol kan zowel als een derivaat van benzylalcohol als van fenol beschouwd worden Het wordt gemakkelijk geoxideerd tot salicylaldehyde, een sterk ruikende verbinding die zowel door de plant als de insecten waarin salicylalcohol voorkomt als het eigenlijke chemisch verdedigingsmiddel gebruikt wordt Salicylaldehyde Salicylaldehyde is een organische verbinding met als brutoformule CHO De zuivere stof komt voor als een gelige vloeistof met een kenmerkende aromatische geur, die slecht oplosbaar is in water Salicylaldehyde komt van nature uit voor in een aantal planten Ze wordt tegenwoordig als geurstof gebruikt in zowel de farmaceutische, als de chemische industrie De geur van de stof wordt omschreven als amandelachtig bij hogere concentraties Bij lagere concentraties wordt de geur omschreven als die van boekweit Rond ### slaagde de Zwitserse apotheker <PERSOON> erin salicylaldehyde uit "Spirea" te isoleren, wat toen een van de aanleidingen tot de ontdekking van salicylzuur als pijnstiller was Een aantal insecten zijn in staat het in hun waardplanten voorkomende salicine om te zetten tot salicylaldehyde in speciale klieren De sterke geur van de verbinding wordt als chemisch wapen gebruikt tegen roofvijanden van de bladhaantjes De eerste syntheses van salicylaldehyde waren gebaseerd op de <PERSOON>-reactie, uitgaande van fenol en chloroform in aanwezigheid van natrium- of kaliumhydroxide Tegenwoordig wordt als variant op deze reactie een fase-transfer-katalysator toegevoegd In de organische synthese vormt salicylaldehyde de uitgangsstof voor verschillende groepen stoffen, waaronder catechol, benzofuraan, salicylaldehydimine en #-carbethoxycoumarine In de kwalitatieve klinische chemie wordt salicylaldehyde als ##% oplossing in ethanol toegepast als reagens voor het aantonen van ketonen in bijvoorbeeld urine Als aromatisch aldehyde vormt salicylaldehyde het uitgangspunt voor de bereiding van een groot aantal complexerende reagentia, waarvan er een aantal ook commercieel interessant zijn De reactie met waterstofperoxide leidt tot vorming van catechol Salicylaldehyde is een contactallergeen Contact met de ogen kan leiden tot irritatie Methylhexanamine Methylhexanamine (#,#-dimethylamylamine, DMAA) is een alifatisch amine Het is een vasoconstrictor en kan met neussprays of als neusdruppels worden toegediend Hoewel het wordt gezien als psychoactief middel is deze werking niet onderbouwd Dit werd in ### door <PERSOON> & Co geoctrooieerd Deze firma bracht het in ### als geneesmiddel in de handel en haalde het vrijwillig in ### weer uit de handel Methylhexanamine is een stimulerend middel en een ingrediënt van sommige partydrugs en voedingssupplementen, waarin het meestal wordt aangeduid als "Geranamine" (in feite het hydrochloridezout van methylhexanamine) Mede gezien deze naam wordt vaak geclaimd dat methylhexanamine voorkomt in geraniumolie van de Rozenpelargonium Geraniumolie blijkt echter geen methylhexanamine te bevatten Bij producten die "geraniumolie" claimen te bevatten en methylhexanamine blijken te bevatten kan het alleen maar om toevoeging van synthetisch materiaal gaan Omdat methylhexanamine een stimulerend middel is, is het gebruik ervan in de sport niet toegelaten.
| 534 |
www
|
In de organische synthese vormt salicylaldehyde de uitgangsstof voor verschillende groepen stoffen, waaronder catechol, benzofuraan, salicylaldehydimine en #-carbethoxycoumarine In de kwalitatieve klinische chemie wordt salicylaldehyde als ##% oplossing in ethanol toegepast als reagens voor het aantonen van ketonen in bijvoorbeeld urine Als aromatisch aldehyde vormt salicylaldehyde het uitgangspunt voor de bereiding van een groot aantal complexerende reagentia, waarvan er een aantal ook commercieel interessant zijn De reactie met waterstofperoxide leidt tot vorming van catechol Salicylaldehyde is een contactallergeen Contact met de ogen kan leiden tot irritatie Methylhexanamine Methylhexanamine (#,#-dimethylamylamine, DMAA) is een alifatisch amine Het is een vasoconstrictor en kan met neussprays of als neusdruppels worden toegediend Hoewel het wordt gezien als psychoactief middel is deze werking niet onderbouwd Dit werd in ### door <PERSOON> & Co geoctrooieerd Deze firma bracht het in ### als geneesmiddel in de handel en haalde het vrijwillig in ### weer uit de handel Methylhexanamine is een stimulerend middel en een ingrediënt van sommige partydrugs en voedingssupplementen, waarin het meestal wordt aangeduid als "Geranamine" (in feite het hydrochloridezout van methylhexanamine) Mede gezien deze naam wordt vaak geclaimd dat methylhexanamine voorkomt in geraniumolie van de Rozenpelargonium Geraniumolie blijkt echter geen methylhexanamine te bevatten Bij producten die "geraniumolie" claimen te bevatten en methylhexanamine blijken te bevatten kan het alleen maar om toevoeging van synthetisch materiaal gaan Omdat methylhexanamine een stimulerend middel is, is het gebruik ervan in de sport niet toegelaten Het zou ook een vetverbrander zijn en vermagerend werken Het is vergelijkbaar met tuaminoheptaan (heptaan-#-amine), dat ook op de lijst van verboden stimulantia staat Vijf Jamaicaanse sporters testten op de kampioenschappen van hun land in juni ### positief op het gebruik van methylhexanamine Eerst was er sprake van het gebruik van methylxanthine, een middel dat niet meer op de verboden lijst stond Later bleek het om methylhexan(e)amine te gaan en vier van de vijf werden op <DATUM> voor drie maanden geschorst <PERSOON> De vijfde, sportster <PERSOON>, ontliep een schorsing wegens procedurefouten (het B-staal was zonder haar medeweten getest) De Belgische hordeloper <PERSOON> werd ook positief bevonden De <PERSOON> wielrenner Clément Lhotellerie, rijdend voor Vacansoleil, testte in april ### eveneens positief op methylhexanamine, volgens eigen zeggen afkomstig van een voedingssupplement met geraniumolie Het contract met zijn ploeg werd daarop verbroken Ook de Portugese wielrenner <PERSOON> van de wielerploeg Caisse d'Epargne testte in het najaar van ### positief op het middel Op de Olympische Zomerspelen ### in Londen werd de Syrische ###m-hordeloopster Ghfran Almouhamad betrapt op methylhexanamine bij een dopingtest op <DATUM> In het najaar werd het <LEEFTIJD>-jarige Russische schaatstalent <PERSOON> voor twee jaar geschorst vanwege het gebruik van het middel, naar eigen zeggen tegen een verkoudheid Ook in <LOCATIE> is melding gemaakt van mogelijk gebruik in de sport.
| 547 |
www
|
zijn en vermagerend werken Het is vergelijkbaar met tuaminoheptaan (heptaan-#-amine), dat ook op de lijst van verboden stimulantia staat Vijf Jamaicaanse sporters testten op de kampioenschappen van hun land in juni ### positief op het gebruik van methylhexanamine Eerst was er sprake van het gebruik van methylxanthine, een middel dat niet meer op de verboden lijst stond Later bleek het om methylhexan(e)amine te gaan en vier van de vijf werden op <DATUM> voor drie maanden geschorst <PERSOON> De vijfde, sportster <PERSOON>, ontliep een schorsing wegens procedurefouten (het B-staal was zonder haar medeweten getest) De Belgische hordeloper <PERSOON> werd ook positief bevonden De <PERSOON> wielrenner Clément Lhotellerie, rijdend voor Vacansoleil, testte in april ### eveneens positief op methylhexanamine, volgens eigen zeggen afkomstig van een voedingssupplement met geraniumolie Het contract met zijn ploeg werd daarop verbroken Ook de Portugese wielrenner <PERSOON> van de wielerploeg Caisse d'Epargne testte in het najaar van ### positief op het middel Op de Olympische Zomerspelen ### in Londen werd de Syrische ###m-hordeloopster Ghfran Almouhamad betrapt op methylhexanamine bij een dopingtest op <DATUM> In het najaar werd het <LEEFTIJD>-jarige Russische schaatstalent <PERSOON> voor twee jaar geschorst vanwege het gebruik van het middel, naar eigen zeggen tegen een verkoudheid Ook in <LOCATIE> is melding gemaakt van mogelijk gebruik in de sport Ethylpropanoaat Ethylpropanoaat of ethylpropionaat is de ethylester van propionzuur Het is een kleurloze, heldere vloeistof met een sterk fruitige geur, die lijkt op die van bananen en ananas Het komt voor in de natuur in appels Ethylpropanoaat kan bereid worden door de zuur-gekatalyseerde verestering van ethanol met propionzuur Als zure katalysator wordt zwavelzuur of "p"-tolueensulfonzuur aangewend Ethylpropanoaat wordt gebruikt als geurstof en smaakstof in allerlei gebieden, waaronder parfums, dranken, voeding, snoep en kauwgom Ethylpropanoaat is licht ontvlambaar en in geconcentreerde vorm irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Hofje van <PERSOON> of Fondatie <PERSOON>, is een voormalig hofje van barmhartigheid gesticht in ### aan de <LOCATIE>in de Nederlandse stad <PERSOON> De Goudse notaris <PERSOON> overleed in ### als vrijgezel Hij had daarvoor testamentair bepaald dat de gereformeerde diaconie zijn enige erfgenaam zou zijn Voorwaarde was dat een bedrag van Æ # ### bestemd zou worden voor het oprichten van een hofje, dat zijn naam zou dragen De woningen dienden voor de huisvesting van "arme en oude weduwen zonder kinderen" of van "oude vrijsters", die in <PERSOON> woonachtig waren en behoorden tot Nederduits Gereformeerde Kerk De bewoonsters ontvingen jaarlijks tien tonnen turf Zijn huishoudster <PERSOON-##> kreeg naast een legaat ook het recht om naast haar werkgever te worden begraven in de Sint-Janskerk van <PERSOON> en voorrang om, samen met haar zuster Gooltje, in een van de huizen van het hofje te wonen.
| 555 |
www
|
heldere vloeistof met een sterk fruitige geur, die lijkt op die van bananen en ananas Het komt voor in de natuur in appels Ethylpropanoaat kan bereid worden door de zuur-gekatalyseerde verestering van ethanol met propionzuur Als zure katalysator wordt zwavelzuur of "p"-tolueensulfonzuur aangewend Ethylpropanoaat wordt gebruikt als geurstof en smaakstof in allerlei gebieden, waaronder parfums, dranken, voeding, snoep en kauwgom Ethylpropanoaat is licht ontvlambaar en in geconcentreerde vorm irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen <PERSOON> of Fondatie <PERSOON>, is een voormalig hofje van barmhartigheid gesticht in ### aan de <LOCATIE>in de Nederlandse stad <PERSOON> De Goudse notaris <PERSOON> overleed in ### als vrijgezel Hij had daarvoor testamentair bepaald dat de gereformeerde diaconie zijn enige erfgenaam zou zijn Voorwaarde was dat een bedrag van Æ # ### bestemd zou worden voor het oprichten van een hofje, dat zijn naam zou dragen De woningen dienden voor de huisvesting van "arme en oude weduwen zonder kinderen" of van "oude vrijsters", die in <PERSOON> woonachtig waren en behoorden tot Nederduits Gereformeerde Kerk De bewoonsters ontvingen jaarlijks tien tonnen turf Zijn huishoudster <PERSOON> kreeg naast een legaat ook het recht om naast haar werkgever te worden begraven in de Sint-Janskerk van <PERSOON> en voorrang om, samen met haar zuster Gooltje, in een van de huizen van het hofje te wonen Het nieuwe hofje kreeg twee huurhuizen aan de straatzijde en negen huisjes in het hofje De regels voor toewijzing van woningen in het hofje werden streng nageleefd Zo kreeg een blinde vrouw geen toestemming om een inwonende hulp te huisvesten Zij besloot daarop geen gebruik te maken van de hofjeswoning, maar bij haar zoon te gaan inwonen Van de bepaling, dat de vrouwen lid moesten zijn van de Nederduits Gereformeerde Kerk werd eenmaal afgeweken, maar met de uitdrukkelijke bepaling, dat "niemant na des sulks sal toegestaen worden, of sal een geruijme tijt lidmaet der gemeente geweest zijn" In ### werd het hofje verkocht en kwam er een speelgoedwinkel, een doe-het-zelfzaak en nog enkele andere detailzaken Het poortje is bewaard gebleven en werd in ### verplaatst naar de <LOCATIE>Daar vormt het de toegang tot de tuin van <LOCATIE>, Verzetsmuseum Begin ### zal het Verzetsmuseum, <LOCATIE> verlaten en komt het in particulier bezit In ### werd het pand aan de <LOCATIE>gerestaureerd en in twee delen opgesplitst Links is een horeca gelegenheid geopend met de naam Hofje van <PERSOON> Achter het pand zijn ook enkele hofjeswoningen gerestaureerd Het poortje is een Rijksmonument Het pand aan de <LOCATIE>een Gemeentelijk monument Hofje van Tams Het Hofje van Tams is een voormalig hofje van barmhartigheid gesticht in ### aan de Nieuwehaven in de Nederlandse stad <PERSOON> overleed in ### als vrijgezel Zij had daarvoor testamentair bepaald dat een bedrag van Æ #.
| 549 |
www
|
huisjes in het hofje De regels voor toewijzing van woningen in het hofje werden streng nageleefd Zo kreeg een blinde vrouw geen toestemming om een inwonende hulp te huisvesten Zij besloot daarop geen gebruik te maken van de hofjeswoning, maar bij haar zoon te gaan inwonen Van de bepaling, dat de vrouwen lid moesten zijn van de Nederduits Gereformeerde Kerk werd eenmaal afgeweken, maar met de uitdrukkelijke bepaling, dat "niemant na des sulks sal toegestaen worden, of sal een geruijme tijt lidmaet der gemeente geweest zijn" In ### werd het hofje verkocht en kwam er een speelgoedwinkel, een doe-het-zelfzaak en nog enkele andere detailzaken Het poortje is bewaard gebleven en werd in ### verplaatst naar de <LOCATIE>Daar vormt het de toegang tot de tuin van <LOCATIE>, Verzetsmuseum Begin ### zal het Verzetsmuseum, <LOCATIE> verlaten en komt het in particulier bezit In ### werd het pand aan de <LOCATIE>gerestaureerd en in twee delen opgesplitst Links is een horeca gelegenheid geopend met de naam Hofje van <PERSOON> Achter het pand zijn ook enkele hofjeswoningen gerestaureerd Het poortje is een Rijksmonument Het pand aan de <LOCATIE>een Gemeentelijk monument Hofje van Tams Het Hofje van Tams is een voormalig hofje van barmhartigheid gesticht in ### aan de Nieuwehaven in de Nederlandse stad <PERSOON> overleed in ### als vrijgezel Zij had daarvoor testamentair bepaald dat een bedrag van Æ # Het hofje werd dan ook wel het "Lutherse erf" genoemd De bewoners ontvingen jaarlijks "tien tonnen turf, acht ponden boter en twee hemden" De regenten kochten twee huizen aan de noordzijde van de Nieuwehaven en lieten hierachter negen woningen bouwen De beide woningen aan de voorzijde van de straat moesten in ### vanwege belastingschulden verkocht worden De woningen zijn in de vijftiger jaren van de ##e eeuw afgebroken om plaats te maken voor een kantoorgebouw van het ziekenfonds Het poortje aan de Nieuwehaven (zie afbeelding) is de herinnering aan het hofje, dat zich op deze plek bevond Hofje van Cincq Het Hofje van Cincq (ook "Cincqenerf") is een hofje van barmhartigheid gesticht in ### aan de Nieuwehaven in de Nederlandse stad <PERSOON> De vermogende advocaat <PERSOON>, zoon van de Goudse burgemeester <PERSOON>, was nooit gehuwd geweest Hij overleed in ### Volgens een notariële acte was hij verliefd op <PERSOON>, de dochter van een plaatselijk predikant Hij schonk haar na zijn overlijden zijn woning aan de <INSTELLING> Een kwart van zijn nalatenschap schonk hij aan de gereformeerde diaconie "tot het aanbouwen en opsigten van eenige huisjes, om door arme menschen om niet te worden gewoond " Voor de stichting van het hofje was een bedrag van Æ <DATUM> beschikbaar Het hofje met twaalf woningen werd aangelegd aan de noordzijde van de Nieuwehaven Voorbeeld voor de bouw waren enige hofjes in Leiden.
| 546 |
www
|
het "Lutherse erf" genoemd De bewoners ontvingen jaarlijks "tien tonnen turf, acht ponden boter en twee hemden" De regenten kochten twee huizen aan de noordzijde van de Nieuwehaven en lieten hierachter negen woningen bouwen De beide woningen aan de voorzijde van de straat moesten in ### vanwege belastingschulden verkocht worden De woningen zijn in de vijftiger jaren van de ##e eeuw afgebroken om plaats te maken voor een kantoorgebouw van het ziekenfonds Het poortje aan de Nieuwehaven (zie afbeelding) is de herinnering aan het hofje, dat zich op deze plek bevond Hofje van Cincq Het Hofje van Cincq (ook "Cincqenerf") is een hofje van barmhartigheid gesticht in ### aan de Nieuwehaven in de Nederlandse stad <PERSOON> De vermogende advocaat <PERSOON>, zoon van de Goudse burgemeester <PERSOON>, was nooit gehuwd geweest Hij overleed in ### Volgens een notariële acte was hij verliefd op <PERSOON>, de dochter van een plaatselijk predikant Hij schonk haar na zijn overlijden zijn woning aan de <INSTELLING> Een kwart van zijn nalatenschap schonk hij aan de gereformeerde diaconie "tot het aanbouwen en opsigten van eenige huisjes, om door arme menschen om niet te worden gewoond " Voor de stichting van het hofje was een bedrag van Æ <DATUM> beschikbaar Het hofje met twaalf woningen werd aangelegd aan de noordzijde van de Nieuwehaven Voorbeeld voor de bouw waren enige hofjes in Leiden De Goudse schilder <PERSOON> (###-###) maakte onder meer het wapen van Cincq boven de poort <PERSOON> deze poort bevond zich de "regentenkamer" Naar verhouding was een te hoog bedrag gebruikt voor de investering, zodat er vrij spoedig exploitatieproblemen rezen Door verhuur van de woningen aan de straatzijde en door zuinig beheer konden de financiën op het einde van de ##e eeuw op orde worden gebracht Ook in het begin van de ##e eeuw rezen er weer problemen door de dalende rente-inkomsten en het wegvallen van de belastingvrijstelling Het entreegeld van tien gulden, dat in ### moest worden ingevoerd kon echter in ### weer worden afgeschaft In de jaren zeventig van de ##e eeuw werden de woningen in het hofje verkocht aan particulieren Onder toezicht van rijksmonumentenzorg werden de woningen door hen gerestaureerd <PERSOON> (###) is een Nederlands psychiater, psychoanalyticus, en emeritus hoogleraar klinische psychiatrie aan de <PERSOON>Van Tilburg> studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit in <LOCATIE> Daarna specialiseerde hij zich tot zenuwarts in de Amsterdamse Valeriuskliniek In ### promoveerde hij bij professor <PERSOON> op een onderzoek naar neurobiochemische factoren bij het ontstaan van schizofrenie Verder volgde hij ook opleidingen in onder andere de psychoanalyse, gezinstherapie, en groepstherapie In ### hij zijn carrière bij de Valeriuskliniek, een psychiatrische kliniek gelegen aan het <LOCATIE>in <LOCATIE> Vanaf ### gaf hij hier leiding aan de gemeenschappelijke academische werkplaats van <INSTELLING> en de Valeriuskliniek.
| 564 |
www
|
van Cincq boven de poort <PERSOON> deze poort bevond zich de "regentenkamer" Naar verhouding was een te hoog bedrag gebruikt voor de investering, zodat er vrij spoedig exploitatieproblemen rezen Door verhuur van de woningen aan de straatzijde en door zuinig beheer konden de financiën op het einde van de ##e eeuw op orde worden gebracht Ook in het begin van de ##e eeuw rezen er weer problemen door de dalende rente-inkomsten en het wegvallen van de belastingvrijstelling Het entreegeld van tien gulden, dat in ### moest worden ingevoerd kon echter in ### weer worden afgeschaft In de jaren zeventig van de ##e eeuw werden de woningen in het hofje verkocht aan particulieren Onder toezicht van rijksmonumentenzorg werden de woningen door hen gerestaureerd <PERSOON> (###) is een Nederlands psychiater, psychoanalyticus, en emeritus hoogleraar klinische psychiatrie aan de <PERSOON>Van Tilburg> studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit in <LOCATIE> Daarna specialiseerde hij zich tot zenuwarts in de Amsterdamse Valeriuskliniek In ### promoveerde hij bij professor <PERSOON> op een onderzoek naar neurobiochemische factoren bij het ontstaan van schizofrenie Verder volgde hij ook opleidingen in onder andere de psychoanalyse, gezinstherapie, en groepstherapie In ### hij zijn carrière bij de Valeriuskliniek, een psychiatrische kliniek gelegen aan het <LOCATIE>in <LOCATIE> Vanaf ### gaf hij hier leiding aan de gemeenschappelijke academische werkplaats van <INSTELLING> en de Valeriuskliniek De titel van zijn inaugurele rede, "Van diagnostiek naar dialoog", is typerend voor Van Tilburgs kijk op het vak "Ik vond en vind dat een patiënt niet ondergeschikt moet zijn aan het dictaat van de behandelaars " De Valeriuskliniek werd onderdeel van GGZ Buitenamstel, en hier vervulde hij verder diverse functies Zo werd hij in ### benoemd tot âeerste geneeskundigeâ van GGZ Buitenamstel Op <DATUM> ging <PERSOON> met emeritaat Van ### tot ### was <PERSOON> voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie Dankzij vele optredens in de media groeide hij in die jaren uit tot het gezicht van de Nederlandse psychiatrie In ### werd <PERSOON> benoemd tot voorzitter van de Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie In ### is <PERSOON> is benoemd tot Officier in de Orde van <PERSOON>-Nassau Hij ontving deze koninklijke onderscheiding voor zijn enorme bijdrage aan de verwetenschappelijking van de psychiatrie Van Tilburgs deskundigheid strekt zich uit van aandoeningen als dementie, depressie en schizofrenie tot persoonlijkheidsstoornissen en neurose Hij heeft een belangrijke bijdrage aan de verwetenschappelijking van de psychiatrie met velerlei onderzoeking over zaken als schizofrenie, delier, borderline, psychoanalyse, religie, empathie, geld, liegen en haat Toen <PERSOON> in de ### begon in de Valeriuskliniek in <LOCATIE>, vierde de antipsychiatrie hoogtij De antipsychiatrie is een beweging die ontstond in de jaren ### en vijandig stond tegenover de meeste fundamentele veronderstellingen en gebruikelijke praktijken binnen de psychiatrie.
| 560 |
www
|
naar dialoog", is typerend voor Van Tilburgs kijk op het vak "Ik vond en vind dat een patiënt niet ondergeschikt moet zijn aan het dictaat van de behandelaars " De Valeriuskliniek werd onderdeel van GGZ Buitenamstel, en hier vervulde hij verder diverse functies Zo werd hij in ### benoemd tot âeerste geneeskundigeâ van GGZ Buitenamstel Op <DATUM> ging <PERSOON> met emeritaat Van ### tot ### was <PERSOON> voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie Dankzij vele optredens in de media groeide hij in die jaren uit tot het gezicht van de Nederlandse psychiatrie In ### werd <PERSOON> benoemd tot voorzitter van de Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie In ### is <PERSOON> is benoemd tot Officier in de Orde van <PERSOON>-Nassau Hij ontving deze koninklijke onderscheiding voor zijn enorme bijdrage aan de verwetenschappelijking van de psychiatrie Van Tilburgs deskundigheid strekt zich uit van aandoeningen als dementie, depressie en schizofrenie tot persoonlijkheidsstoornissen en neurose Hij heeft een belangrijke bijdrage aan de verwetenschappelijking van de psychiatrie met velerlei onderzoeking over zaken als schizofrenie, delier, borderline, psychoanalyse, religie, empathie, geld, liegen en haat Toen <PERSOON> in de ### begon in de Valeriuskliniek in <LOCATIE>, vierde de antipsychiatrie hoogtij De antipsychiatrie is een beweging die ontstond in de jaren ### en vijandig stond tegenover de meeste fundamentele veronderstellingen en gebruikelijke praktijken binnen de psychiatrie In ### werd <PERSOON> verantwoordelijk voor de opleiding van psychiaters in deze kliniek en greep de kans om vernieuwingen door te voeren in de patiëntenzorg en in de opleiding Ruim dertig jaar heeft hij leiding gegeven aan de gemeenschappelijke academische werkplaats van <INSTELLING> en de Valeriuskliniek, die onder zijn leiding zijn uitgegroeid tot internationaal toonaangevend op het gebied van onderzoek, opleiding en patiëntenzorg In de jaren ### heeft <PERSOON> onderzoek gedaan naar de mogelijke toepassing van de systeemdenken in de klinische psychiatrie De klinische psychiatrie in die tijd was volgens <PERSOON> (###) voor "velen werkzaam in de gezondheid haast een anachronisme, een totaal verouderde, het individu via muren uit zijn context isolerende, botaniserende benaderingswijze" De systeembenadering hierintegen is "een begrip dat voor velen blijkbaar ongedachte diagnostische en therapeutische modellen en mogelijkheden biedt, als men tenminste mag afgaan op de toenemende frequentie waarmee het woord "systeem" in het psychiatrisch vakjargon verschijnt; vaak weliswaar als losse aanduiding voor een groep min of meer samenhangende verschijnselen, maar soms ook als méér pretenderende terminus technicus" Als hoogleraar legde <PERSOON> zich toe op ouderenpsychiatrie De Valeriuskliniek had op dit gebied een lange traditie Met name de eerste hoogleraar <PERSOON> deed hier al onderzoek naar de ziekte van <PERSOON> zelf trad in de voetsporen van voorganger en promotor <PERSOON> Begin jaren ### stond de ouderenpsychiatrie ook in de politieke belangstelling door de toenemende aandacht voor de vergrijzing van de bevolking Een belangrijke onderzoekslijn in zijn werk werd de epidemiologie.
| 567 |
www
|
de kans om vernieuwingen door te voeren in de patiëntenzorg en in de opleiding Ruim dertig jaar heeft hij leiding gegeven aan de gemeenschappelijke academische werkplaats van <INSTELLING> en de Valeriuskliniek, die onder zijn leiding zijn uitgegroeid tot internationaal toonaangevend op het gebied van onderzoek, opleiding en patiëntenzorg In de jaren ### heeft <PERSOON> onderzoek gedaan naar de mogelijke toepassing van de systeemdenken in de klinische psychiatrie De klinische psychiatrie in die tijd was volgens <PERSOON> (###) voor "velen werkzaam in de gezondheid haast een anachronisme, een totaal verouderde, het individu via muren uit zijn context isolerende, botaniserende benaderingswijze" De systeembenadering hierintegen is "een begrip dat voor velen blijkbaar ongedachte diagnostische en therapeutische modellen en mogelijkheden biedt, als men tenminste mag afgaan op de toenemende frequentie waarmee het woord "systeem" in het psychiatrisch vakjargon verschijnt; vaak weliswaar als losse aanduiding voor een groep min of meer samenhangende verschijnselen, maar soms ook als méér pretenderende terminus technicus" Als hoogleraar legde <PERSOON> zich toe op ouderenpsychiatrie De Valeriuskliniek had op dit gebied een lange traditie Met name de eerste hoogleraar <PERSOON> deed hier al onderzoek naar de ziekte van <PERSOON> zelf trad in de voetsporen van voorganger en promotor <PERSOON> Begin jaren ### stond de ouderenpsychiatrie ook in de politieke belangstelling door de toenemende aandacht voor de vergrijzing van de bevolking Een belangrijke onderzoekslijn in zijn werk werd de epidemiologie In een klinische setting zie je toch alleen maar een selectie, mensen zijn daar bovendien niet zoals ze thuis zijn" Vanaf de tweede helft van de jaren tachtig kwam dit onderzoek in een stroomversnelling en zijn er allerlei onderzoeksprojecten uitgevoerd Het afscheid van <PERSOON> op <DATUM> stond in het teken van de behandeling van mensen met zeer ernstige psychiatrische aandoeningen Tijdens het symposium ter gelegenheid van zijn afscheid, 'Severe Mentel Illness, hart van de psychiatrie', werd aandacht gevraagd voor de behandeling van deze groep mensen Die middag hield <PERSOON> zijn afscheidsrede, getiteld 'Hart van de psychiatrie', waarin hij aandacht vraagt voor een blijvende betrokkenheid van behandelaars bij de patiënt <PERSOON> publiceerde en werkte mee aan meer dan ### wetenschappelijke publicaties Een selectie Sifon (insect) Sifons of sifunculen zijn een paar naar achteren gerichte, enigszins opgerichte buisjes op de bovenzijde van het vijfde of zesde tergiet van het insectenlichaam en komen voor bij bladluizen ("Aphidoidea") en bepaalde niet in <LOCATIE> voorkomende vliesvleugeligen ("Galodoxinae") Bij sommige soorten zijn het slechts twee openingen Sifons moeten niet verward worden met cerci Uit de sifons komt een wasachtige vloeistof met alarmeringsferomonen ter verdediging van het insect tegen vijanden en als waarschuwing naar soortgenoten en bestaat uit triacylglycerol, ook wel sifonwas genoemd, met E-β-farneseen Meticilline-resistente Staphylococcus epidermidis Meticilline-resistente Staphylococcus epidermidis (MRSE) is een bacterie die verantwoordelijk is voor moeilijk behandelbare infecties bij de mens.
| 545 |
www
|
alleen maar een selectie, mensen zijn daar bovendien niet zoals ze thuis zijn" Vanaf de tweede helft van de jaren tachtig kwam dit onderzoek in een stroomversnelling en zijn er allerlei onderzoeksprojecten uitgevoerd Het afscheid van <PERSOON> op <DATUM> stond in het teken van de behandeling van mensen met zeer ernstige psychiatrische aandoeningen Tijdens het symposium ter gelegenheid van zijn afscheid, 'Severe Mentel Illness, hart van de psychiatrie', werd aandacht gevraagd voor de behandeling van deze groep mensen Die middag hield <PERSOON> zijn afscheidsrede, getiteld 'Hart van de psychiatrie', waarin hij aandacht vraagt voor een blijvende betrokkenheid van behandelaars bij de patiënt <PERSOON> publiceerde en werkte mee aan meer dan ### wetenschappelijke publicaties Een selectie Sifon (insect) Sifons of sifunculen zijn een paar naar achteren gerichte, enigszins opgerichte buisjes op de bovenzijde van het vijfde of zesde tergiet van het insectenlichaam en komen voor bij bladluizen ("Aphidoidea") en bepaalde niet in <LOCATIE> voorkomende vliesvleugeligen ("Galodoxinae") Bij sommige soorten zijn het slechts twee openingen Sifons moeten niet verward worden met cerci Uit de sifons komt een wasachtige vloeistof met alarmeringsferomonen ter verdediging van het insect tegen vijanden en als waarschuwing naar soortgenoten en bestaat uit triacylglycerol, ook wel sifonwas genoemd, met E-β-farneseen Meticilline-resistente Staphylococcus epidermidis Meticilline-resistente Staphylococcus epidermidis (MRSE) is een bacterie die verantwoordelijk is voor moeilijk behandelbare infecties bij de mens De bacterie heeft een resistentie ontwikkeld tegen bètalactamantibiotica Infecties ontstaan in het ziekenhuis op meerdere plaatsen in het lichaam waaronder centraal veneuze katheters Door de resistentie zijn er net als bij MRSA weinig therapeutische mogelijkheden Vancomycine is het middel van keuze Ramón Cugat Ramón Cugat Bertomeu (L'Aldea (Spanje), <DATUM> is een <PERSOON> vooraanstaand orthopedisch chirurg en traumatoloog, gespecialiseerd in knieoperaties en artroscopie In ### begon Cugat met de studie Geneeskunde aan de Universitat de Barcelona In ### behaalde hij zijn titel als medisch specialist in de Orthopedie en Traumatologie Vervolgens was Cugat werkzaam voor meerdere ziekenhuizen in Spanje, Engeland en de Verenigde Staten In januari ### werd hij aangesteld als professor aan de medische faculteit van de Universitat de Barcelona Cugat richtte zich vanaf begin jaren negentig sterk op sporters Zo was hij werkzaam voor het American football-team Barcelona Dragons en behoorde Cugat tot het traumatologische team op de Olympische Zomerspelen ### van Barcelona Sinds ### is hij nauw verbonden aan FC Barcelona Cugat opereerde met goed gevolg een groot aantal profvoetballers, waaronder <PERSOON> Eto'o, <PERSOON> en <PERSOON> In ### werd Cugat onderscheiden met jury-prijs op het Gala de les Estrelles del Futbol Català voor zijn verdiensten voor het Catalaanse voetbal <PERSOON> (of Atrocianus) Frisius (<LOCATIE>, Friesland, ### - Bazel, <DATUM> was een ##e-eeuws Fries arts en wiskundige Hij werd genoemd naar zijn geboorteplaats <LOCATIE>.
| 557 |
www
|
plaatsen in het lichaam waaronder centraal veneuze katheters Door de resistentie zijn er net als bij MRSA weinig therapeutische mogelijkheden Vancomycine is het middel van keuze Ramón Cugat Ramón Cugat Bertomeu (L'Aldea (Spanje), <DATUM> is een <PERSOON> vooraanstaand orthopedisch chirurg en traumatoloog, gespecialiseerd in knieoperaties en artroscopie In ### begon Cugat met de studie Geneeskunde aan de Universitat de Barcelona In ### behaalde hij zijn titel als medisch specialist in de Orthopedie en Traumatologie Vervolgens was Cugat werkzaam voor meerdere ziekenhuizen in Spanje, Engeland en de Verenigde Staten In januari ### werd hij aangesteld als professor aan de medische faculteit van de Universitat de Barcelona Cugat richtte zich vanaf begin jaren negentig sterk op sporters Zo was hij werkzaam voor het American football-team Barcelona Dragons en behoorde Cugat tot het traumatologische team op de Olympische Zomerspelen ### van Barcelona Sinds ### is hij nauw verbonden aan FC Barcelona Cugat opereerde met goed gevolg een groot aantal profvoetballers, waaronder <PERSOON> Eto'o, <PERSOON> en <PERSOON> In ### werd Cugat onderscheiden met jury-prijs op het Gala de les Estrelles del Futbol Català voor zijn verdiensten voor het Catalaanse voetbal <PERSOON> (of Atrocianus) Frisius (<LOCATIE>, Friesland, ### - Bazel, <DATUM> was een ##e-eeuws Fries arts en wiskundige Hij werd genoemd naar zijn geboorteplaats <LOCATIE> Nog in hetzelfde jaar stierf hij aan de gevolgen van de pest Afgezien van wiskundige en natuurwetenschappelijke werken, schreef hij ook Latijnse poëzie en humanistische traktaten Paratonie Paratonie is het verschijnsel dat een patiënt zich stijf houdt en zich niet goed kan ontspannen, als gevolg van een te hoge spierspanning Het verschijnsel komt veel voor bij verplegingsbehoevende patiënten Het is een karakteristieke tonusstoornis in het laatste stadium van dementie Paratonie speelt een belangrijke rol in de achteruitgang van de kwaliteit van leven en zorgt voor een exponentiële toename van de zorgzwaarte in de laatste fase van dementie Paratonie komt in de beginfase van dementie bij ongeveer tien procent voor en in de laatste fase bij negentig procent De definitie van paratonie is De bewegingsmogelijkheid voor de patiënt neemt hierdoor sterk af en er kunnen contracturen optreden Om vast te stellen dat sprake is van paratonie is het diagnotisch instrument PAI (paratonia assessment instrument) ontwikkeld Het risico om paratonie te ontwikkelen neemt toe met de progressie van de dementie en het afnemen van de cognitieve vermogens Paratonie kan al ontstaan bij een mild cognitive dementia <PERSOON> met diabetes hebben een hoger risico om paratonie te ontwikkelen en ook mensen met vasculair vaatlijden hebben een hoger risico om paratonie te ontwikkelen <PERSOON>, <DATUM> â Brighton, <DATUM> was een <PERSOON> chirurgijn.
| 518 |
www
|
hij aan de gevolgen van de pest Afgezien van wiskundige en natuurwetenschappelijke werken, schreef hij ook Latijnse poëzie en humanistische traktaten Paratonie Paratonie is het verschijnsel dat een patiënt zich stijf houdt en zich niet goed kan ontspannen, als gevolg van een te hoge spierspanning Het verschijnsel komt veel voor bij verplegingsbehoevende patiënten Het is een karakteristieke tonusstoornis in het laatste stadium van dementie Paratonie speelt een belangrijke rol in de achteruitgang van de kwaliteit van leven en zorgt voor een exponentiële toename van de zorgzwaarte in de laatste fase van dementie Paratonie komt in de beginfase van dementie bij ongeveer tien procent voor en in de laatste fase bij negentig procent De definitie van paratonie is De bewegingsmogelijkheid voor de patiënt neemt hierdoor sterk af en er kunnen contracturen optreden Om vast te stellen dat sprake is van paratonie is het diagnotisch instrument PAI (paratonia assessment instrument) ontwikkeld Het risico om paratonie te ontwikkelen neemt toe met de progressie van de dementie en het afnemen van de cognitieve vermogens Paratonie kan al ontstaan bij een mild cognitive dementia <PERSOON> met diabetes hebben een hoger risico om paratonie te ontwikkelen en ook mensen met vasculair vaatlijden hebben een hoger risico om paratonie te ontwikkelen <PERSOON>, <DATUM> â Brighton, <DATUM> was een <PERSOON> chirurgijn Whitehouse werd geboren in Liverpool als zoon van een koopman Hij kwalificeerde zich in ### als lid bij het "Royal College of Surgeons" en vestigde een succesvolle praktijk in Brighton In de jaren ### voerde hij testen uit die, volgens hem, aantoonden dat de gevreesde bandbreedte problemen voorspeld in onderzeese telegraafkabels geen belemmering zouden zijn voor de commerciële uitvoering ervan Zijn claims werden echter betwist door de natuurkundige <PERSOON> (de latere Lord <PERSOON>) Desondanks nam <PERSOON> West Field Whitehouse aan als hoofd elektrotechniek voor de "Atlantic Telegraph Company"; het bedrijf dat de eerste telegraafkabel over de Atlantische Oceaan tussen het Ierse eiland Valentia en Newfoundland aanlegde Wegens zijn slechte gezondheid reisde Whitehouse zelf niet mee tijdens de kabellegexpeditie, maar bleef achter in Ierland Wanneer op <DATUM> de kabel uiteindelijk in bedrijf werd genomen, traden de problemen op die Thomson reeds had voorzien Zo duurde het zestien uur voordat het felicitatietelegram dat koningin <PERSOON> verstuurde aan de Amerikaanse president Buchanan begrijpelijk was overgeseind Om de problemen op te lossen verhoogde Whitehouse de spanning op de kabel totdat bij ### volt de kabelisolatie van guttapercha wegsmolt en de kabel onherstelbaar defect raakte Ondanks dat zijn kabel nooit goed had gefunctioneerd hield hij vol dat de kabel en zijn apparatuur een succes waren Hoewel hij zichzelf publiekelijk probeerde vrij te pleiten, concludeerde een Brits parlementaire onderzoekscommissie in ### dat Whitehouse hoofdverantwoordelijk was voor het falen van de kabel In ### werd een tweede, veel betere trans-Atlantische kabel aangelegd waarbij nu wel de adviezen van Thomson werden opgevolgd <PERSOON> (<LOCATIE>).
| 541 |
www
|
bij het "Royal College of Surgeons" en vestigde een succesvolle praktijk in Brighton In de jaren ### voerde hij testen uit die, volgens hem, aantoonden dat de gevreesde bandbreedte problemen voorspeld in onderzeese telegraafkabels geen belemmering zouden zijn voor de commerciële uitvoering ervan Zijn claims werden echter betwist door de natuurkundige <PERSOON> (de latere Lord <PERSOON>) Desondanks nam <PERSOON> West Field Whitehouse aan als hoofd elektrotechniek voor de "Atlantic Telegraph Company"; het bedrijf dat de eerste telegraafkabel over de Atlantische Oceaan tussen het Ierse eiland Valentia en Newfoundland aanlegde Wegens zijn slechte gezondheid reisde Whitehouse zelf niet mee tijdens de kabellegexpeditie, maar bleef achter in Ierland Wanneer op <DATUM> de kabel uiteindelijk in bedrijf werd genomen, traden de problemen op die Thomson reeds had voorzien Zo duurde het zestien uur voordat het felicitatietelegram dat koningin <PERSOON> verstuurde aan de Amerikaanse president Buchanan begrijpelijk was overgeseind Om de problemen op te lossen verhoogde Whitehouse de spanning op de kabel totdat bij ### volt de kabelisolatie van guttapercha wegsmolt en de kabel onherstelbaar defect raakte Ondanks dat zijn kabel nooit goed had gefunctioneerd hield hij vol dat de kabel en zijn apparatuur een succes waren Hoewel hij zichzelf publiekelijk probeerde vrij te pleiten, concludeerde een Brits parlementaire onderzoekscommissie in ### dat Whitehouse hoofdverantwoordelijk was voor het falen van de kabel In ### werd een tweede, veel betere trans-Atlantische kabel aangelegd waarbij nu wel de adviezen van Thomson werden opgevolgd <PERSOON> (<LOCATIE>) De geschiedenis ervan gaat terug tot ### In dat jaar overleed<PERSOON>, die in zijn testament bepaalde dat er uit zijn erfenis een provenhuis gesticht moest worden, bestemd voor bewoning door een zestal arme oude mannen <PERSOON> stamde uit een belangrijke Alkmaarse familie Zijn vader was de machtige <PERSOON> Corf, jarenlang burgemeester van <LOCATIE> en bewoner <PERSOON> Huys In het najaar van ### betrokken de eerste mannen het provenhuis, dat gevestigd werd in een pand aan de westzijde van de <PERSOON-##>Het âHuis van Zessen>â zoals het vanaf de ##de eeuw gewoonlijk werd genoemd, zag er allerminst uit als een hofje Het was een langgerekt hoog gebouw, met een tuin erachter Volgens een beschrijving uit ### waren in het huis, dat twee verdiepingen telde, # kamertjes afgetimmerd, elk met een eigen bedstede Links van de ingang was een ruim vertrek, dat dienstdeed als woning voor een âbinnenmoederâ en dagverblijf voor de bewoners De bewoners moesten zich houden aan een reglement dat in ### werd vastgesteld Het is het oudste bewaard gebleven reglement van een Alkmaars hofje en geeft ons een unieke inkijk in de gang van zaken in het huis in de ##de eeuw Het reglement schreef onder meer voor dat mannen dagelijks in de Grote Kerk de hoogmis en de vespers moesten bijwonen Tijdens het kerkbezoek moest er gebeden worden voor de zielen van de stichter en diens familie.
| 563 |
www
|
De geschiedenis ervan gaat terug tot ### In dat jaar overleed<PERSOON>, die in zijn testament bepaalde dat er uit zijn erfenis een provenhuis gesticht moest worden, bestemd voor bewoning door een zestal arme oude mannen <PERSOON> stamde uit een belangrijke Alkmaarse familie Zijn vader was de machtige <PERSOON> Corf, jarenlang burgemeester van <LOCATIE> en bewoner <PERSOON> Huys In het najaar van ### betrokken de eerste mannen het provenhuis, dat gevestigd werd in een pand aan de westzijde van de <PERSOON>Het âHuis van Zessen>â zoals het vanaf de ##de eeuw gewoonlijk werd genoemd, zag er allerminst uit als een hofje Het was een langgerekt hoog gebouw, met een tuin erachter Volgens een beschrijving uit ### waren in het huis, dat twee verdiepingen telde, # kamertjes afgetimmerd, elk met een eigen bedstede Links van de ingang was een ruim vertrek, dat dienstdeed als woning voor een âbinnenmoederâ en dagverblijf voor de bewoners De bewoners moesten zich houden aan een reglement dat in ### werd vastgesteld Het is het oudste bewaard gebleven reglement van een Alkmaars hofje en geeft ons een unieke inkijk in de gang van zaken in het huis in de ##de eeuw Het reglement schreef onder meer voor dat mannen dagelijks in de Grote Kerk de hoogmis en de vespers moesten bijwonen Tijdens het kerkbezoek moest er gebeden worden voor de zielen van de stichter en diens familie Na de reformatie verviel het verplichte dagelijkse kerkbezoek Wel bleef de instelling katholiek De eerste bewoners zullen afkomstig zijn geweest uit de familie van de stichter en diens personeel Dit was in de meeste hofjes gebruikelijk <PERSOON> als er niemand in de eigen kring gevonden kon worden, kwamen vreemden aan de beurt De bewoners <PERSOON> behoorden niet tot de alleramsten eind ##de eeuw moesten ze maandelijks ## gulden kostgeld betalen In afwijking van veel andere Alkmaarse hofjes, beschikte <PERSOON> niet over een college van regenten Het opperbestuur over het provenhuis berustte bij een erfgenaam van de stichter, die âpatroonâ werd genoemd Namens hem was een rentmeester verantwoordelijk voor het financieel beheer De binnenmoeder droeg zorg voor de dagelijkse gang van zaken in het huis In de loop der eeuwen raakte het patronaat over het provenhuis in buitenlandse handen In ### droegen de laatste bezitters, de hertogen van Savoye-Aosta, het provenhuis over aan de Haarlemse bisschop Sinds ### werd het provenhuis bestuurd door een drietal âdirecteurenâ uit naam van de patroon Het provenhuis bleef als zodanig bestaan tot in de jaren zeventig Toen steeds duidelijker bleek dat het huis niet geschikt was voor moderne bejaardenzorg, werden geen nieuwe bewoners meer opgenomen Sinds ### werd het pand bewoond door een drietal paters dominicanen In ### vertrokken deze uit <LOCATIE> en werd het pand verkocht aan de gemeente <LOCATIE> Sindsdien is het in gebruik als vergaderruimte voor de raadsfracties.
| 555 |
www
|
verplichte dagelijkse kerkbezoek Wel bleef de instelling katholiek De eerste bewoners zullen afkomstig zijn geweest uit de familie van de stichter en diens personeel Dit was in de meeste hofjes gebruikelijk <PERSOON> als er niemand in de eigen kring gevonden kon worden, kwamen vreemden aan de beurt De bewoners <PERSOON> behoorden niet tot de alleramsten eind ##de eeuw moesten ze maandelijks ## gulden kostgeld betalen In afwijking van veel andere Alkmaarse hofjes, beschikte <PERSOON> niet over een college van regenten Het opperbestuur over het provenhuis berustte bij een erfgenaam van de stichter, die âpatroonâ werd genoemd Namens hem was een rentmeester verantwoordelijk voor het financieel beheer De binnenmoeder droeg zorg voor de dagelijkse gang van zaken in het huis In de loop der eeuwen raakte het patronaat over het provenhuis in buitenlandse handen In ### droegen de laatste bezitters, de hertogen van Savoye-Aosta, het provenhuis over aan de Haarlemse bisschop Sinds ### werd het provenhuis bestuurd door een drietal âdirecteurenâ uit naam van de patroon Het provenhuis bleef als zodanig bestaan tot in de jaren zeventig Toen steeds duidelijker bleek dat het huis niet geschikt was voor moderne bejaardenzorg, werden geen nieuwe bewoners meer opgenomen Sinds ### werd het pand bewoond door een drietal paters dominicanen In ### vertrokken deze uit <LOCATIE> en werd het pand verkocht aan de gemeente <LOCATIE> Sindsdien is het in gebruik als vergaderruimte voor de raadsfracties Slechts de voorgevel en de zijgevels <PERSOON> zijn (in kern) nog laatmiddeleeuws Voor het overige wordt het uiterlijk sterk bepaald door verbouwingen in de ##de en ##ste eeuw Zo kreeg de voorgevel in het begin van de ##de eeuw de empire-ramen en een wit geschilderde pleisterlaag met diepe schijnvoegen Binnen zijn enkele monumentale ruimtes in neorenaissancistische stijl verbouwd de grote zaal (###) en de regentenkamer<PERSOON> of het Provenhuis van <PERSOON> is een hofje / provenhuis in <LOCATIE> Het bevindt zich net als het naastgelegen <PERSOON> op het oorspronkelijke terrein van het zogenaamde â<PERSOON>â of Sint <PERSOON> Het hofje werd gesticht in ### <PERSOON>, de stichter <PERSOON-##>, verloor zijn vrouw <PERSOON-##>, nadat hij drie weken met haar gehuwd was geweest Hij stierf als weduwnaar in ###, nog geen <LEEFTIJD> jaar oud Een jaar eerder was zijn vader overleden <PERSOON-##> jr erfde drie grote vermogens, van zijn vader, van een oom en van zijn vrouw <PERSOON-##> bepaalde in zijn testament van <DATUM> - hij was toen al ziek - dat op de plaats van het huis op de hoek Nieuwesloot-<LOCATIE>dat hij van zijn vader had geërfd, een nieuw provenhuis gebouwd moest worden voor zes tot acht oude mannen Een âvroupersoonâ zou voor de mannen moeten koken en ze verder verzorgen.
| 564 |
www
|
Slechts de voorgevel en de zijgevels <PERSOON> zijn (in kern) nog laatmiddeleeuws Voor het overige wordt het uiterlijk sterk bepaald door verbouwingen in de ##de en ##ste eeuw Zo kreeg de voorgevel in het begin van de ##de eeuw de empire-ramen en een wit geschilderde pleisterlaag met diepe schijnvoegen Binnen zijn enkele monumentale ruimtes in neorenaissancistische stijl verbouwd de grote zaal (###) en de regentenkamer<PERSOON> of het Provenhuis van <PERSOON> is een hofje / provenhuis in <LOCATIE> Het bevindt zich net als het naastgelegen <PERSOON> op het oorspronkelijke terrein van het zogenaamde â<PERSOON>â of Sint <PERSOON> Het hofje werd gesticht in ### <PERSOON>, de stichter <PERSOON>, verloor zijn vrouw <PERSOON>, nadat hij drie weken met haar gehuwd was geweest Hij stierf als weduwnaar in ###, nog geen <LEEFTIJD> jaar oud Een jaar eerder was zijn vader overleden <PERSOON-##> jr erfde drie grote vermogens, van zijn vader, van een oom en van zijn vrouw <PERSOON-##> bepaalde in zijn testament van <DATUM> - hij was toen al ziek - dat op de plaats van het huis op de hoek Nieuwesloot-<LOCATIE>dat hij van zijn vader had geërfd, een nieuw provenhuis gebouwd moest worden voor zes tot acht oude mannen Een âvroupersoonâ zou voor de mannen moeten koken en ze verder verzorgen Vanaf het begin streefde men naar evenwicht tussen katholieke en gereformeerd (hervormde) bewoners De reden dat <PERSOON-##> zijn provenhuis voor oude mannen bestemde, was bijzonder De meeste Alkmaarse hofjes waren bedoeld voor vrouwen Er was in <LOCATIE> één ander gesticht voor mannen, <PERSOON-##> Maar dit provenhuis nam alleen katholieke mannen op Het nieuwe hofje werd nog in het overlijdensjaar van <PERSOON> gebouwd in maar enkele weken Naast acht kamers voor de bewoners, beschikte het huis over een regentenkamer, een kamer voor de âmoedersâ, een kamer voor de meid, een provisiekamer, een keuken en een eetkamer voor de proveniers <PERSOON-##>, zoals het veelal werd genoemd, behoorde tot de grootste van de tot dan toe gebouwde hofjes Als geheel was het <PERSOON-##> groter, maar dat bestond uit losse kamers Al sinds de bouw sieren twee karakteristieke beeldjes van bebaarde oude mannen de gevel van het provenhuis <PERSOON-##> heeft niet alleen een fraaie gevel, maar ook een bijzonder rijk interieur In de stijlvolle vestibule zijn ook weer twee beeldjes van oude mannen te vinden, dit keer in hout uitgevoerd De regentenkamer heeft een deftige allure Aan de wanden hangen oude schilderijen van de familie van de stichter <PERSOON-##> de schouw hangt een portret uit ca ### van het eerste regentencollege Het provenhuis heeft een klassieke hofjesvorm het is gebouwd rondom rond een binnentuin.
| 563 |
www
|
Vanaf het begin streefde men naar evenwicht tussen katholieke en gereformeerd (hervormde) bewoners De reden dat <PERSOON> zijn provenhuis voor oude mannen bestemde, was bijzonder De meeste Alkmaarse hofjes waren bedoeld voor vrouwen Er was in <LOCATIE> één ander gesticht voor mannen, <PERSOON> Maar dit provenhuis nam alleen katholieke mannen op Het nieuwe hofje werd nog in het overlijdensjaar van<PERSOON> gebouwd in maar enkele weken Naast acht kamers voor de bewoners, beschikte het huis over een regentenkamer, een kamer voor de âmoedersâ, een kamer voor de meid, een provisiekamer, een keuken en een eetkamer voor de proveniers <PERSOON>, zoals het veelal werd genoemd, behoorde tot de grootste van de tot dan toe gebouwde hofjes Als geheel was het <PERSOON> groter, maar dat bestond uit losse kamers Al sinds de bouw sieren twee karakteristieke beeldjes van bebaarde oude mannen de gevel van het provenhuis <PERSOON> heeft niet alleen een fraaie gevel, maar ook een bijzonder rijk interieur In de stijlvolle vestibule zijn ook weer twee beeldjes van oude mannen te vinden, dit keer in hout uitgevoerd De regentenkamer heeft een deftige allure Aan de wanden hangen oude schilderijen van de familie van de stichter <PERSOON> de schouw hangt een portret uit ca ### van het eerste regentencollege Het provenhuis heeft een klassieke hofjesvorm het is gebouwd rondom rond een binnentuin Al in de achttiende eeuw sprak men <PERSOON> als een van de âfraayste en aanzienlijkste provenhuizenâ van de stad Aan de kant van de Nieuwesloot stond het pand in het water, wat een schilderachtig effect gaf Na de demping van het water in ### oogt het pand veel kleiner dan vroeger In de jaren zestig van de vorige eeuw was er weinig animo meer bij bejaarden voor het wonen in het langzamerhand achterop geraakte <PERSOON> Na eind ### waren er geen bejaarde bewoners meer Na een restauratie in ###/## ging het bestuur over op studentenhuisvesting Tegenwoordig zijn de bewoners van alle leeftijden, vrouwen en mannen door elkaar De âmoederâ van weleer is er niet meer Iedereen kookt en zorgt voor zichzelf, wel is er een huismeester <PERSOON> (<LOCATIE>) <PERSOON-##> is een hofje in <LOCATIE> Het bezit de status rijksmonument Op de plaats van het huidige <PERSOON> lag vroeger <PERSOON-##> of Sint <PERSOON-##> Het klooster kwam in ### in handen van de stad en het hof werd toen gebruikt om stedelingen onder te brengen die dakloos waren geworden, omdat hun huizen waren gesloopt voor de aanleg van de nieuwe stadsverdediging Na het beleg werd <PERSOON-##> verkocht aan <PERSOON-##>, gouverneur van het Noorderkwartier, die hier enige jaren heeft gewoond Sonoy had een sleutelrol in de overwinning op de Spanjaarden in ###.
| 550 |
www
|
in de achttiende eeuw sprak men<PERSOON> als een van de âfraayste en aanzienlijkste provenhuizenâ van de stad Aan de kant van de Nieuwesloot stond het pand in het water, wat een schilderachtig effect gaf Na de demping van het water in ### oogt het pand veel kleiner dan vroeger In de jaren zestig van de vorige eeuw was er weinig animo meer bij bejaarden voor het wonen in het langzamerhand achterop geraakte <PERSOON> Na eind ### waren er geen bejaarde bewoners meer Na een restauratie in ###/## ging het bestuur over op studentenhuisvesting Tegenwoordig zijn de bewoners van alle leeftijden, vrouwen en mannen door elkaar De âmoederâ van weleer is er niet meer Iedereen kookt en zorgt voor zichzelf, wel is er een huismeester <PERSOON> (<LOCATIE>) <PERSOON> is een hofje in <LOCATIE> Het bezit de status rijksmonument Op de plaats van het huidige <PERSOON> lag vroeger <PERSOON> of Sint <PERSOON> Het klooster kwam in ### in handen van de stad en het hof werd toen gebruikt om stedelingen onder te brengen die dakloos waren geworden, omdat hun huizen waren gesloopt voor de aanleg van de nieuwe stadsverdediging Na het beleg werd <PERSOON> verkocht aan <PERSOON>, gouverneur van het Noorderkwartier, die hier enige jaren heeft gewoond Sonoy had een sleutelrol in de overwinning op de Spanjaarden in ### De volgende eigenaar was <PERSOON> hij heeft de markante achtkantige toren laten bouwen Het poortje met het wapen van Bardes dateert uit het begin van de ##e eeuw In ### kwam <PERSOON> in bezit van de Hervormde Gemeente, die hier een tehuis voor oude mannen en vrouwen vestigde De later aangebrachte gevelsteen aan de buitenzijde van het poortje herinnert hieraan Dit poortje is in de jaren ### geadopteerd en gerestaureerd door de Historische Vereniging <LOCATIE>, die het nu als logo voert Het linkerpand is tegenwoordig ingericht als restaurant Kinidine Kinidine is een optisch isomeer van kinine Het wordt net als kinine verkregen uit de bast van de kinaboom (Cinchona officinalis) en verwante planten Het is een alkaloïde met een geneeskrachtige werking als antiaritmisch middel bij bepaalde vormen van hartritmestoornissen Het behoort tot de antiaritmica van klasse # omdat het de natrium- en kaliumstroom door celmembranen blokkeert Daardoor vermindert de spontane activiteit (= automatie) en prikkelbaarheid van het hart, en wordt de periode dat het hart in het geheel niet prikkelbaar is langer Kinidine is ook werkzaam tegen bepaalde vormen van malaria; het doodt de schizonten van de malariaparasieten "Plasmodium vivax" en "Plasmodium malariae", maar niet die van "Plasmodium falciparum" In geneesmiddelen met kinidine komt deze werkzame stof doorgaans voor als kinidinesulfaat, dit is het sulfaatzout van de kinidinebase met als formule (CHNO) HSO #HO, dus een dihydraat.
| 540 |
www
|
was<PERSOON> hij heeft de markante achtkantige toren laten bouwen Het poortje met het wapen van Bardes dateert uit het begin van de ##e eeuw In ### kwam <PERSOON> in bezit van de Hervormde Gemeente, die hier een tehuis voor oude mannen en vrouwen vestigde De later aangebrachte gevelsteen aan de buitenzijde van het poortje herinnert hieraan Dit poortje is in de jaren ### geadopteerd en gerestaureerd door de Historische Vereniging <LOCATIE>, die het nu als logo voert Het linkerpand is tegenwoordig ingericht als restaurant Kinidine Kinidine is een optisch isomeer van kinine Het wordt net als kinine verkregen uit de bast van de kinaboom (Cinchona officinalis) en verwante planten Het is een alkaloïde met een geneeskrachtige werking als antiaritmisch middel bij bepaalde vormen van hartritmestoornissen Het behoort tot de antiaritmica van klasse # omdat het de natrium- en kaliumstroom door celmembranen blokkeert Daardoor vermindert de spontane activiteit (= automatie) en prikkelbaarheid van het hart, en wordt de periode dat het hart in het geheel niet prikkelbaar is langer Kinidine is ook werkzaam tegen bepaalde vormen van malaria; het doodt de schizonten van de malariaparasieten "Plasmodium vivax" en "Plasmodium malariae", maar niet die van "Plasmodium falciparum" In geneesmiddelen met kinidine komt deze werkzame stof doorgaans voor als kinidinesulfaat, dit is het sulfaatzout van de kinidinebase met als formule (CHNO) HSO #HO, dus een dihydraat Bijwerkingen zijn onder meer verlaging van de bloeddruk, braken, diarree, hartfalen of hartstoornissen, misselijkheid; en bij langdurig gebruik of bij overdosering cinchonisme, dit zijn vergiftigingsverschijnselen door kinine-derivaten o a oorsuizen, gehoorstoornissen, hoofdpijn, duizeligheid en gezichtsstoornissen; het kan dodelijk zijn bij ernstige overdosering De structuur van de twee verbindingen lijkt heel veel op elkaar, het zijn stereo-isomeren Het verschil in de structuur wordt gevormd door de oriëntatie van de substituenten aan de brug tussen de twee ringsystemen in vergelijking met die van de ethenylgroep In de zesring rechtsboven bevinden de brug naar de rest van het molecuul EN de ethenylgroep (chem)(-CH-CH#)(/chem) zich in kinine alletwee aan de bovenkant van de ring, in kinidine zit de ethenylgroep aan de bovenzijde, de brug aan de onderzijde Schizogonie Schizogonie is de benaming van een stadium in de ongeslachtelijke voortplanting van bepaalde eencellige protista, waaronder "Plasmodium"- (malaria-) en "Cryptosporidium"-parasieten Door een beet van een mug met malariaparasieten, komen sporozoïeten van de parasiet in de bloedbaan terecht en vandaaruit in de lever Daar groeien de kleine sporozoïeten tot een amoebe-achtige vorm, de schizont De celkern van een schizont zal zich een aantal keren delen ten koste van de levercel waarin hij zich bevindt, tot de levercel en de schizont ten slotte openbarsten en er nieuwe organismen (merozoïeten) vrijkomen in de bloedbaan; die dringen elk weer een levercel binnen waar opnieuw een schizont ontstaat Deze vermeerderingscyclus of schizogonie herhaalt zich enkele malen, tot er een nieuwe fase optreedt, waarbij de merozoïeten in rode bloedcellen terechtkomen waarin ze zich zullen ontwikkelen tot mannelijke en vrouwelijke gameten.
| 570 |
www
|
hartstoornissen, misselijkheid; en bij langdurig gebruik of bij overdosering cinchonisme, dit zijn vergiftigingsverschijnselen door kinine-derivaten o a oorsuizen, gehoorstoornissen, hoofdpijn, duizeligheid en gezichtsstoornissen; het kan dodelijk zijn bij ernstige overdosering De structuur van de twee verbindingen lijkt heel veel op elkaar, het zijn stereo-isomeren Het verschil in de structuur wordt gevormd door de oriëntatie van de substituenten aan de brug tussen de twee ringsystemen in vergelijking met die van de ethenylgroep In de zesring rechtsboven bevinden de brug naar de rest van het molecuul EN de ethenylgroep (chem)(-CH-CH#)(/chem) zich in kinine alletwee aan de bovenkant van de ring, in kinidine zit de ethenylgroep aan de bovenzijde, de brug aan de onderzijde Schizogonie Schizogonie is de benaming van een stadium in de ongeslachtelijke voortplanting van bepaalde eencellige protista, waaronder "Plasmodium"- (malaria-) en "Cryptosporidium"-parasieten Door een beet van een mug met malariaparasieten, komen sporozoïeten van de parasiet in de bloedbaan terecht en vandaaruit in de lever Daar groeien de kleine sporozoïeten tot een amoebe-achtige vorm, de schizont De celkern van een schizont zal zich een aantal keren delen ten koste van de levercel waarin hij zich bevindt, tot de levercel en de schizont ten slotte openbarsten en er nieuwe organismen (merozoïeten) vrijkomen in de bloedbaan; die dringen elk weer een levercel binnen waar opnieuw een schizont ontstaat Deze vermeerderingscyclus of schizogonie herhaalt zich enkele malen, tot er een nieuwe fase optreedt, waarbij de merozoïeten in rode bloedcellen terechtkomen waarin ze zich zullen ontwikkelen tot mannelijke en vrouwelijke gameten Schizonticiden zijn geneesmiddelen die schizonten in de bloedbaan doden en zo de infectie door dergelijke parasieten afremmen Kinine, kinidine, artemisinine en proguanil zijn enkele voorbeelden van antimalaria-schizonticiden <LOCATIE>(HSiCl), meestal afgekort tot DCS, is een kleurloze gasvormige anorganische siliciumverbinding met een karakteristieke geur De stof heeft zeer ruime explosiegrenzen #,# tot ##% <LOCATIE>wordt voornamelijk gebruikt in de productie van halfgeleiders op basis van siliciumnitride Om dit te bereiken wordt dichloorsilaan gemengd met ammoniak (NH) in een LPCVD kamer waarin vervolgens het siliciumnitride als een film gevormd wordt Een hoge verhouding DCS NH (vaak <DATUM> , resulteert in nitridefilms met een lagere mechanische <PERSOON> is een hofje aan het Gasthuisstraatje in de Nederlandse stad <LOCATIE> Het <PERSOON> werd gesticht op het einde van de ##e eeuw door <PERSOON> en zijn vrouw Eteke Sluchtinge De stichtingsbrief is van <DATUM> Het gasthuis werd in opdracht van de ouders van Etteken opgericht ter ere van <PERSOON>, de moeder van <PERSOON>, en van de apostel <PERSOON> Het gasthuis was bedoeld als goedkope huisvesting voor ## arme Groningers, die er kost en inwoning genoten Het gasthuis kreeg vanwege het uitgedeelde voedsel als bijnaam "Lekkerbeetjesgasthuis" In ### kon het aantal plaatsen met # worden uitgebreid door een legaat van <PERSOON>, proost te <LOCATIE> In ### overleed in het gasthuis de toenmalige oudste inwoner van <LOCATIE>, <PERSOON>, op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd.
| 584 |
www
|
Schizonticiden zijn geneesmiddelen die schizonten in de bloedbaan doden en zo de infectie door dergelijke parasieten afremmen Kinine, kinidine, artemisinine en proguanil zijn enkele voorbeelden van antimalaria-schizonticiden <LOCATIE>(HSiCl), meestal afgekort tot DCS, is een kleurloze gasvormige anorganische siliciumverbinding met een karakteristieke geur De stof heeft zeer ruime explosiegrenzen #,# tot ##% <LOCATIE>wordt voornamelijk gebruikt in de productie van halfgeleiders op basis van siliciumnitride Om dit te bereiken wordt dichloorsilaan gemengd met ammoniak (NH) in een LPCVD kamer waarin vervolgens het siliciumnitride als een film gevormd wordt Een hoge verhouding DCS NH (vaak <DATUM> , resulteert in nitridefilms met een lagere mechanische <PERSOON> is een hofje aan het Gasthuisstraatje in de Nederlandse stad <LOCATIE> Het <PERSOON> werd gesticht op het einde van de ##e eeuw door <PERSOON> en zijn vrouw Eteke Sluchtinge De stichtingsbrief is van <DATUM> Het gasthuis werd in opdracht van de ouders van Etteken opgericht ter ere van <PERSOON>, de moeder van <PERSOON>, en van de apostel <PERSOON> Het gasthuis was bedoeld als goedkope huisvesting voor ## arme Groningers, die er kost en inwoning genoten Het gasthuis kreeg vanwege het uitgedeelde voedsel als bijnaam "Lekkerbeetjesgasthuis" In ### kon het aantal plaatsen met # worden uitgebreid door een legaat van <PERSOON>, proost te <LOCATIE> In ### overleed in het gasthuis de toenmalige oudste inwoner van <LOCATIE>, <PERSOON>, op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd In ### werd het gasthuis gesloten en verkocht aan de BV Stadsherstel die er studenten in huisvestte In ### werd het als complex woningwetwoningen, namelijk ## "<PERSOON>-eenheden" voor één en tweepersoons huishoudens, met enkele gemeenschappelijke ruimtes, geschikt gemaakt voor bewoning in de huidige tijd door de "Maatschappij tot Verbetering van Woontoestanden" (tegenwoordig "De Huismeesters") Fytotoxisch Een stof is fytotoxisch als het een schadelijk (toxisch) effect heeft op de groei van planten Veel verschillende stoffen kunnen een fytotoxisch effect hebben, zoals sporenelementen in te grote hoeveelheden, chemische bestrijdingsmiddelen, door planten geproduceerde toxische stoffen Dit laatste wordt allelopathie genoemd, hetgeen een proces is waarbij planten toxische stoffen in de grond brengen die de naburige planten in hun groei remmen of zelfs doden, zoals juglon Hexylcinnamaldehyde Hexylcinnamaldehyde is een veelgebruikte geurstof met een frisse bloemengeur, meer bepaald van jasmijn Het is een aldehyde dat voorkomt in de etherische olie van verschillende planten, en ook in gekookte rijst Het is in geringe concentraties een ingrediënt van vele cosmetische producten (parfum, zeep, deodorant, shampoo, ), evenals in producten zoals luchtverfrissers, desinfecterende middelen en wasmiddelen Hexylcinnamaldehyde is het hoofdbestanddeel van jasmijnparfums Er bestaan "E"- en "Z"-isomeren van de stof, maar de "Z"-isomeer komt weinig voor Hexylcinnamaldehyde bestaat voor meer dan ##% uit de "trans"- ("E"-)isomeer, α-hexylcinnamaldehyde Deze stof kan synthetisch bereid worden door de condensatiereactie van octanal en benzaldehyde Hexylcinnamaldehyde kan contactallergie veroorzaken.
| 585 |
www
|
In ### werd het gasthuis gesloten en verkocht aan de BV Stadsherstel die er studenten in huisvestte In ### werd het als complex woningwetwoningen, namelijk ## "<PERSOON>-eenheden" voor één en tweepersoons huishoudens, met enkele gemeenschappelijke ruimtes, geschikt gemaakt voor bewoning in de huidige tijd door de "Maatschappij tot Verbetering van Woontoestanden" (tegenwoordig "De Huismeesters") Fytotoxisch Een stof is fytotoxisch als het een schadelijk (toxisch) effect heeft op de groei van planten Veel verschillende stoffen kunnen een fytotoxisch effect hebben, zoals sporenelementen in te grote hoeveelheden, chemische bestrijdingsmiddelen, door planten geproduceerde toxische stoffen Dit laatste wordt allelopathie genoemd, hetgeen een proces is waarbij planten toxische stoffen in de grond brengen die de naburige planten in hun groei remmen of zelfs doden, zoals juglon Hexylcinnamaldehyde Hexylcinnamaldehyde is een veelgebruikte geurstof met een frisse bloemengeur, meer bepaald van jasmijn Het is een aldehyde dat voorkomt in de etherische olie van verschillende planten, en ook in gekookte rijst Het is in geringe concentraties een ingrediënt van vele cosmetische producten (parfum, zeep, deodorant, shampoo, ), evenals in producten zoals luchtverfrissers, desinfecterende middelen en wasmiddelen Hexylcinnamaldehyde is het hoofdbestanddeel van jasmijnparfums Er bestaan "E"- en "Z"-isomeren van de stof, maar de "Z"-isomeer komt weinig voor Hexylcinnamaldehyde bestaat voor meer dan ##% uit de "trans"- ("E"-)isomeer, α-hexylcinnamaldehyde Deze stof kan synthetisch bereid worden door de condensatiereactie van octanal en benzaldehyde Hexylcinnamaldehyde kan contactallergie veroorzaken In de Europese Unie moet hexylcinnamaldehyde vermeld worden op het etiket van cosmetische producten die meer dan #,##% (voor af te spoelen producten) of #,###% (voor andere producten) van de stof bevatten Allelopathie Allelopathie is een verschijnsel dat planten, algen, bacteriën, koralen en schimmels stoffen produceren die de groei en ontwikkeling van andere organismen beïnvloeden Deze stoffen worden "allelochemische stoffen" genoemd en zijn secundaire metabolieten Ze kunnen een positief (positieve allelopathie), dan wel een negatief (negatieve allelopathie) effect hebben op andere in hun buurt voorkomende organismen Meestal wordt er echter met allelopathie bedoeld de productie van stoffen door een plant die de groei van andere planten onderdrukt Bij negatieve allelopathie brengen planten schadelijke (toxische) stoffen in de grond die de naburige planten in hun groei remmen of zelfs doden, zoals juglon De term allelopathie, afkomstig van Oudgrieks á¼Î»Î»Î·Î»Î¿Ïάθεια, "allelopatheia" ('onderlinge beïnvloeding'), een samenstelling van á¼Î»Î»Î®Î»Ïν, "allÄlÅn" en ÏάθοÏ, "pathos", werd voor het eerst gebruikt in ### door de Oostenrijkse professor <PERSOON> in het boek "Der Einfluss einer Pflanze auf die andere - Allelopathie" Hij gebruikte de term voor het beschrijven van de biochemische interacties, die de groei van naburige planten door een andere plant belemmerden In ### verbreedden Whittaker en <PERSOON> de term in hun publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift "Science" en definieerden allelochemische stoffen als alle chemische interacties tussen organismen.
| 602 |
www
|
van cosmetische producten die meer dan #,##% (voor af te spoelen producten) of #,###% (voor andere producten) van de stof bevatten Allelopathie Allelopathie is een verschijnsel dat planten, algen, bacteriën, koralen en schimmels stoffen produceren die de groei en ontwikkeling van andere organismen beïnvloeden Deze stoffen worden "allelochemische stoffen" genoemd en zijn secundaire metabolieten Ze kunnen een positief (positieve allelopathie), dan wel een negatief (negatieve allelopathie) effect hebben op andere in hun buurt voorkomende organismen Meestal wordt er echter met allelopathie bedoeld de productie van stoffen door een plant die de groei van andere planten onderdrukt Bij negatieve allelopathie brengen planten schadelijke (toxische) stoffen in de grond die de naburige planten in hun groei remmen of zelfs doden, zoals juglon De term allelopathie, afkomstig van Oudgrieks á¼Î»Î»Î·Î»Î¿Ïάθεια, "allelopatheia" ('onderlinge beïnvloeding'), een samenstelling van á¼Î»Î»Î®Î»Ïν, "allÄlÅn" en ÏάθοÏ, "pathos", werd voor het eerst gebruikt in ### door de Oostenrijkse professor <PERSOON> in het boek "Der Einfluss einer Pflanze auf die andere - Allelopathie" Hij gebruikte de term voor het beschrijven van de biochemische interacties, die de groei van naburige planten door een andere plant belemmerden In ### verbreedden Whittaker en <PERSOON> de term in hun publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift "Science" en definieerden allelochemische stoffen als alle chemische interacties tussen organismen In ### definieerde the International Allelopathy Society allelopathie als "Elk proces met betrekking tot secundaire metabolieten door planten, algen, bacteriën en schimmels geproduceerd dat de groei en ontwikkeling van biologische en landbouwkundige systemen beïnvloedt Men gaat nu (###) echter weer terug naar de oorspronkelijke definitie van allelopathie stoffen geproduceerd door een plant die de groei van een andere plant onderdrukken Zoölogen zorgen voor nog meer verwarring doordat ze de term allelopathie gebruiken voor de chemische interactie tussen ongewervelden zoals koralen en sponsdieren Leptospermone is een allelopatische stof die door de wortels van de rode lampenpoetser ("Callistemon citrinus") geproduceerd wordt Ofschoon het een te zwak effect heeft om te worden gebruikt als een commercieel herbicide blijkt de analoge stof, mesotrione (handelsnaam "Callisto"), wel voldoende effectief Het wordt verkocht voor het bestrijden van breedbladige onkruiden in maïs, maar ook van glad vingergras en harig vingergras in gazons kunnen er mee bestreden worden Sheeja (###) rapporteerde de allelopatische interactie van de onkruiden "Chromolaena odorata" (syn "Eupatorium odoratum") en wisselbloem ("Lantana camara") op belangrijke hoofdgewassen Allelopathie blijkt in bossen een belangrijke rol te spelen, waardoor de samenstelling en het groeipatroon bij de regeneratie beïnvloed wordt Zo beïnvloedt de zwarte walnoot door de productie van juglon de groei van sommige plantensoorten, terwijl andere plantensoorten geen last hebben van juglon De afgevallen bladeren van de "Eucalyptus" en worteluitscheidingen zijn allelopatisch voor bepaalde micro-organismen en plantensoorten De hemelboom ("Ailanthus altissima") produceert in de wortels allelochemische stoffen, die de groei van vele plantensoorten onderdrukt Rijst ("Oryza sativa") heeft ook een sterke allelopatische invloed op onkruiden De mate hangt af van de rijstsoort en het ras.
| 622 |
www
|
landbouwkundige systemen beïnvloedt Men gaat nu (###) echter weer terug naar de oorspronkelijke definitie van allelopathie stoffen geproduceerd door een plant die de groei van een andere plant onderdrukken Zoölogen zorgen voor nog meer verwarring doordat ze de term allelopathie gebruiken voor de chemische interactie tussen ongewervelden zoals koralen en sponsdieren Leptospermone is een allelopatische stof die door de wortels van de rode lampenpoetser ("Callistemon citrinus") geproduceerd wordt Ofschoon het een te zwak effect heeft om te worden gebruikt als een commercieel herbicide blijkt de analoge stof, mesotrione (handelsnaam "Callisto"), wel voldoende effectief Het wordt verkocht voor het bestrijden van breedbladige onkruiden in maïs, maar ook van glad vingergras en harig vingergras in gazons kunnen er mee bestreden worden Sheeja (###) rapporteerde de allelopatische interactie van de onkruiden "Chromolaena odorata" (syn "Eupatorium odoratum") en wisselbloem ("Lantana camara") op belangrijke hoofdgewassen Allelopathie blijkt in bossen een belangrijke rol te spelen, waardoor de samenstelling en het groeipatroon bij de regeneratie beïnvloed wordt Zo beïnvloedt de zwarte walnoot door de productie van juglon de groei van sommige plantensoorten, terwijl andere plantensoorten geen last hebben van juglon De afgevallen bladeren van de "Eucalyptus" en worteluitscheidingen zijn allelopatisch voor bepaalde micro-organismen en plantensoorten De hemelboom ("Ailanthus altissima") produceert in de wortels allelochemische stoffen, die de groei van vele plantensoorten onderdrukt Rijst ("Oryza sativa") heeft ook een sterke allelopatische invloed op onkruiden De mate hangt af van de rijstsoort en het ras sativa" ssp "japonica" is meer allelopatisch dan de ondersoort "O sativa" ssp "indica" en de hybride "O japonica à indica" De allelopatische eigenschappen in rijst vererven kwantitatief <PERSOON> (Laken, <DATUM> â Koekelberg, <DATUM> was een Belgisch voetballer die speelde als verdediger Hij speelde in de Eerste klasse bij Daring Club Brussel en voetbalde ## wedstrijden voor het Belgisch voetbalelftal Na zijn voetballoopbaan was Swartenbroeks eveneens burgemeester van Koekelberg Swartenbroeks debuteerde in ### in het eerste elftal van Daring Club Brussel, die in Eerste klasse aantraden, en veroverde meteen een vaste plaats in de ploeg Met de ploeg werd hij kampioen in ### en ### totdat de Eerste Wereldoorlog uitbrak Na de hervatting van de competitie werd de ploeg nogmaals kampioen in ### Swartenbroeks speelde voor de ploeg tot in ### en in de ### wedstrijden die hij in deze periode speelde, scoorde hij ## doelpunten In ### werd Swartenbroeks voor de eerste maal geselecteerd voor het Belgisch voetbalelftal Tussen ### en ### speelde hij ## interlands, een Belgisch record dat pas <LEEFTIJD> jaar later door <PERSOON> verbroken werd Swartenbroeks was in ## wedstrijden de aanvoerder van het Belgisch elftal Met de nationale ploeg werd hij olympisch kampioen op de <PERSOON> Ook op de Olympische Zomerspelen ### te Parijs speelde hij mee.
| 569 |
www
|
ssp "japonica" is meer allelopatisch dan de ondersoort "O sativa" ssp "indica" en de hybride "O japonica à indica" De allelopatische eigenschappen in rijst vererven kwantitatief <PERSOON> (Laken, <DATUM> â Koekelberg, <DATUM> was een Belgisch voetballer die speelde als verdediger Hij speelde in de Eerste klasse bij Daring Club Brussel en voetbalde ## wedstrijden voor het Belgisch voetbalelftal Na zijn voetballoopbaan was Swartenbroeks eveneens burgemeester van Koekelberg Swartenbroeks debuteerde in ### in het eerste elftal van Daring Club Brussel, die in Eerste klasse aantraden, en veroverde meteen een vaste plaats in de ploeg Met de ploeg werd hij kampioen in ### en ### totdat de Eerste Wereldoorlog uitbrak Na de hervatting van de competitie werd de ploeg nogmaals kampioen in ### Swartenbroeks speelde voor de ploeg tot in ### en in de ### wedstrijden die hij in deze periode speelde, scoorde hij ## doelpunten In ### werd Swartenbroeks voor de eerste maal geselecteerd voor het Belgisch voetbalelftal Tussen ### en ### speelde hij ## interlands, een Belgisch record dat pas <LEEFTIJD> jaar later door <PERSOON> verbroken werd Swartenbroeks was in ## wedstrijden de aanvoerder van het Belgisch elftal Met de nationale ploeg werd hij olympisch kampioen op de <PERSOON> Ook op de Olympische Zomerspelen ### te Parijs speelde hij mee De scheidsrechter had een duw van de Nederlandse doelman <PERSOON> tegen de Belgische aanvaller <PERSOON> bestraft maar hij had niet opgemerkt dat Diddens voorafgaandelijk aan het shirt <PERSOON> getrokken had Swartenbroeks was de eerste buitenlandse voetballer die deze hoge onderscheiding mocht ontvangen In ### stopte Swartenbroeks met voetballen en wijdde hij zich volledig aan zijn loopbaan als arts waarmee hij reeds tijdens zijn voetbalcarrière begonnen was Hij was eveneens politiek actief voor de gemeentelijke liberale partij (PLP) Hij was arts van beroep en o m adviseur sociale zaken Hij adviseerde erkenning van een handicap en arbeidsongeschiktheid Zijn adviezen werden vaak gecontesteerd In de jaren â## werd hij, onder burgemeester <PERSOON>, schepen van onderwijs De inplanting van de ARK (Athenée Royal de Koekelberg) in de <PERSOON> en de <PERSOON> is een van zijn realisaties In ### volgde <PERSOON-##> op als burgemeester van Koekelberg, een functie die hij uitoefende tot in ### Bij de gemeenteraadsverkiezingen van ### haalden de liberalen, onder zijn leiding, een absolute meerderheid Na zijn dood werd er een school naar hem vernoemd Allylamine Allylamine is het eenvoudigste stabiele onverzadigd amine met als brutoformule CHN De stof komt voor als een kleurloze vloeistof met een ammoniakachtige geur Zuiver allylamine kan bereid worden door hydrolyse van allylisothiocyanaat Een alternatieve synthesemethode is de behandeling van allylchloride met ammoniak, gevolgd door destillatie Dit leidt echter tot vorming van polyaminederivaten van propeen, wat meestal ongewenst is.
| 560 |
www
|
tegen de Belgische aanvaller <PERSOON> bestraft maar hij had niet opgemerkt dat Diddens voorafgaandelijk aan het shirt <PERSOON> getrokken had Swartenbroeks was de eerste buitenlandse voetballer die deze hoge onderscheiding mocht ontvangen In ### stopte Swartenbroeks met voetballen en wijdde hij zich volledig aan zijn loopbaan als arts waarmee hij reeds tijdens zijn voetbalcarrière begonnen was Hij was eveneens politiek actief voor de gemeentelijke liberale partij (PLP) Hij was arts van beroep en o m adviseur sociale zaken Hij adviseerde erkenning van een handicap en arbeidsongeschiktheid Zijn adviezen werden vaak gecontesteerd In de jaren â## werd hij, onder burgemeester <PERSOON>, schepen van onderwijs De inplanting van de ARK (Athenée Royal de Koekelberg) in de <PERSOON> en de <PERSOON> is een van zijn realisaties In ### volgde <PERSOON> op als burgemeester van Koekelberg, een functie die hij uitoefende tot in ### Bij de gemeenteraadsverkiezingen van ### haalden de liberalen, onder zijn leiding, een absolute meerderheid Na zijn dood werd er een school naar hem vernoemd Allylamine Allylamine is het eenvoudigste stabiele onverzadigd amine met als brutoformule CHN De stof komt voor als een kleurloze vloeistof met een ammoniakachtige geur Zuiver allylamine kan bereid worden door hydrolyse van allylisothiocyanaat Een alternatieve synthesemethode is de behandeling van allylchloride met ammoniak, gevolgd door destillatie Dit leidt echter tot vorming van polyaminederivaten van propeen, wat meestal ongewenst is Farmaceutisch belangrijke allylamines zijn onder meer terbinafine en naftifine die beide een antimycotische werking hebben en flunarazine, een calciumantagonist die gebruikt wordt om migraine te voorkomen Fenantridine Fenantridine is een polycyclische heteroaromatische verbinding, met als brutoformule CHN De stof werd in ### ontdekt door Amé Pictet en <PERSOON> bij de pyrolyse van het condensatieproduct van benzaldehyde en aniline De verbinding bestaat uit drie aromatische ringen waarvan de middelste één stikstofatoom bevat De structuur komt overeen met die van fenantreen, maar fenantreen heeft geen stikstofatoom Fenantridine is een isomeer van acridine Fenantridine kan bereid worden door de Pictet-<PERSOON>-reactie, waarbij een adduct van #-aminobifenyl en formaldehyde bij hoge temperatuur reageert met zinkchloride De reactieomstandigheden werden in ### door <PERSOON> en <PERSOON-##> verbeterd, door zinkchloride te vervangen door fosforylchloride en nitrobenzeen als oplosmiddel te gebruiken Fenantridine komt, samen met andere basen als acridine, pyridine en chinoline en alkylderivaten daarvan, voor in steenkoolteer Ethidiumbromide en propidiumjodide zijn van fenantridine afgeleide, fluorescerende kleurstoffen die aan DNA binden Ze worden gebruikt in microbiologisch en genetisch onderzoek Overige derivaten van fenantridine, waaronder sometamidium, homidium, pyrithidium en quinapyramine, worden toegepast als geneesmiddel ter behandeling van trypanosomiasis Formamide Formamide is het primair amide van mierenzuur Het is het meest eenvoudige carbonzuuramide Formamide wordt industrieel bereid door de reactie van ammoniak en koolstofmonoxide op hoge temperatuur en druk, een proces dat door de Duitse scheikundige <PERSOON-##> werd ontwikkeld.
| 537 |
www
|
onder meer terbinafine en naftifine die beide een antimycotische werking hebben en flunarazine, een calciumantagonist die gebruikt wordt om migraine te voorkomen Fenantridine Fenantridine is een polycyclische heteroaromatische verbinding, met als brutoformule CHN De stof werd in ### ontdekt door Amé Pictet en <PERSOON> bij de pyrolyse van het condensatieproduct van benzaldehyde en aniline De verbinding bestaat uit drie aromatische ringen waarvan de middelste één stikstofatoom bevat De structuur komt overeen met die van fenantreen, maar fenantreen heeft geen stikstofatoom Fenantridine is een isomeer van acridine Fenantridine kan bereid worden door de Pictet-<PERSOON>-reactie, waarbij een adduct van #-aminobifenyl en formaldehyde bij hoge temperatuur reageert met zinkchloride De reactieomstandigheden werden in ### door <PERSOON> en <PERSOON> verbeterd, door zinkchloride te vervangen door fosforylchloride en nitrobenzeen als oplosmiddel te gebruiken Fenantridine komt, samen met andere basen als acridine, pyridine en chinoline en alkylderivaten daarvan, voor in steenkoolteer Ethidiumbromide en propidiumjodide zijn van fenantridine afgeleide, fluorescerende kleurstoffen die aan DNA binden Ze worden gebruikt in microbiologisch en genetisch onderzoek Overige derivaten van fenantridine, waaronder sometamidium, homidium, pyrithidium en quinapyramine, worden toegepast als geneesmiddel ter behandeling van trypanosomiasis Formamide Formamide is het primair amide van mierenzuur Het is het meest eenvoudige carbonzuuramide Formamide wordt industrieel bereid door de reactie van ammoniak en koolstofmonoxide op hoge temperatuur en druk, een proces dat door de Duitse scheikundige <PERSOON> werd ontwikkeld Dit ammoniumformiaat ontleedt door verwarming in formamide en water Formamide wordt gebruikt als oplosmiddel, onder meer in de kunststofindustrie bij het spinnen van acrylvezels Verder wordt het aangewend als weekmaker voor papier en lijm, als grondstof voor de productie van mierenzuur en waterstofcyanide en als reagens voor de synthese van andere verbindingen, waaronder vitamines, geneesmiddelen en landbouwchemicaliën Door reactie van formamide met hydrazine kan #,#,#-triazool gevormd worden, hetgeen een bouwsteen is voor fungiciden en antimycotica Formamide is een kleurloze, viskeuze, hygroscopische vloeistof, met een ammoniakachtige geur Ze is zeer goed oplosbaar in water Bij verhitting ontleedt ze en vormt blauwzuur en waterdamp Formamide is een teratogene stof, die het ongeboren kind kan beschadigen Om deze reden is het gebruik van formamide als oplosmiddel sterk teruggedrongen Pretarsus De pretarsus of voet is het uiteinde van de gelede poot (tarsus) van een insect De pretarsus draagt vaak haakachtige structuren die dienen om zich vast te houden Bij sommige insecten bevat de voet ook smaakreceptoren, zoals de vlinders Hierdoor proeft een vlinder de ondergrond zodra het dier erop landt Labiale palp De labiale palp of palpus labialis is een geleed tastorgaan aan het labium, de onderkaak of 'kin' van een insect Het dient bij sommige soorten om het voedsel de kaken in te manoeuvreren en heeft bij andere insecten een zuiver tastzintuiglijke functie Maxillae De maxillae of achterkaken zijn een gepaard orgaan aan de kop van een insect.
| 520 |
www
|
en water Formamide wordt gebruikt als oplosmiddel, onder meer in de kunststofindustrie bij het spinnen van acrylvezels Verder wordt het aangewend als weekmaker voor papier en lijm, als grondstof voor de productie van mierenzuur en waterstofcyanide en als reagens voor de synthese van andere verbindingen, waaronder vitamines, geneesmiddelen en landbouwchemicaliën Door reactie van formamide met hydrazine kan #,#,#-triazool gevormd worden, hetgeen een bouwsteen is voor fungiciden en antimycotica Formamide is een kleurloze, viskeuze, hygroscopische vloeistof, met een ammoniakachtige geur Ze is zeer goed oplosbaar in water Bij verhitting ontleedt ze en vormt blauwzuur en waterdamp Formamide is een teratogene stof, die het ongeboren kind kan beschadigen Om deze reden is het gebruik van formamide als oplosmiddel sterk teruggedrongen Pretarsus De pretarsus of voet is het uiteinde van de gelede poot (tarsus) van een insect De pretarsus draagt vaak haakachtige structuren die dienen om zich vast te houden Bij sommige insecten bevat de voet ook smaakreceptoren, zoals de vlinders Hierdoor proeft een vlinder de ondergrond zodra het dier erop landt Labiale palp De labiale palp of palpus labialis is een geleed tastorgaan aan het labium, de onderkaak of 'kin' van een insect Het dient bij sommige soorten om het voedsel de kaken in te manoeuvreren en heeft bij andere insecten een zuiver tastzintuiglijke functie Maxillae De maxillae of achterkaken zijn een gepaard orgaan aan de kop van een insect Maxillaire palp De maxillaire palp of palpus maxillaris is een geleed orgaan aan de kop van insecten Het is een tastzintuiglijk orgaan dat gelegen is aan de maxilla of achterkaak Galea De galea (meervoud galeae) is een lob aan de maxilla (achterkaak, meervoud maxillae) van insecten Bij de meeste insecten zijn de galeae onooglijk klein, maar bij de vlinders zijn ze uitgegroeid tot de proboscis of roltong, waarmee de dieren voedsel opnemen Buiging (beweging) Een buiging is een knikkende beweging met het lichaam, vaak gemaakt om een persoon (van hoge status) te begroeten Artiesten maken na een optreden meestal een buiging naar het publiek In sommige, met name Aziatische, culturen is het gewoon om bij een ontmoeting een korte buiging te maken Afhankelijk van de status van de mensen die elkaar ontmoeten, zal soms de ene persoon dieper of langer buigen dan de andere Bij sommigen is het maken van een buiging bij wijze van groet zo'n gewoonte dat ze zelfs buigen wanneer ze iemand aan de telefoon groeten Een vrouwelijke variant van de buiging is de reverence <PERSOON> (bioloog) <PERSOON>, <DATUM> - Londen, <DATUM> was een Schots zoöloog en anatoom Grant was vanaf ### de eerste hoogleraar in de zoölogie en vergelijkende anatomie aan het University College London.
| 496 |
www
|
orgaan aan de kop van insecten Het is een tastzintuiglijk orgaan dat gelegen is aan de maxilla of achterkaak Galea De galea (meervoud galeae) is een lob aan de maxilla (achterkaak, meervoud maxillae) van insecten Bij de meeste insecten zijn de galeae onooglijk klein, maar bij de vlinders zijn ze uitgegroeid tot de proboscis of roltong, waarmee de dieren voedsel opnemen Buiging (beweging) Een buiging is een knikkende beweging met het lichaam, vaak gemaakt om een persoon (van hoge status) te begroeten Artiesten maken na een optreden meestal een buiging naar het publiek In sommige, met name Aziatische, culturen is het gewoon om bij een ontmoeting een korte buiging te maken Afhankelijk van de status van de mensen die elkaar ontmoeten, zal soms de ene persoon dieper of langer buigen dan de andere Bij sommigen is het maken van een buiging bij wijze van groet zo'n gewoonte dat ze zelfs buigen wanneer ze iemand aan de telefoon groeten Een vrouwelijke variant van de buiging is de reverence <PERSOON> (bioloog) <PERSOON>, <DATUM> - Londen, <DATUM> was een Schots zoöloog en anatoom Grant was vanaf ### de eerste hoogleraar in de zoölogie en vergelijkende anatomie aan het <PERSOON> was de zevende zoon van in totaal ## kinderen van <PERSOON> Zijn eerste onderwijs kreeg hij door privélessen van zijn vader Vanaf ### zat hij vier jaar lang op de Royal High School in Edinburgh, waar hij in <PERSOON>, Latijn, Grieks, geografie en geschiedenis onderwezen werd Later kwamen daar nog wiskunde en <PERSOON> bij Onder zijn medeleerlingen bevond zich <PERSOON> (###-###) Een aantal maanden na de dood van zijn vader in ### begon hij een studie literatuur aan de universiteit van Edinburgh In het jaar daarop bezocht hij colleges in de scheikunde van <PERSOON> en in de anatomie van <PERSOON> III (###-###) In de daaropvolgende vier jaren studeerde Grant medicijnen Zijn leraren waren <PERSOON-##> (###-###) in de chirurgie en <PERSOON-##> (###-###) in anatomie en fysiologie In ### zette Grant zijn opleiding door aan de Royal Infirmary of Edinburgh waar hij 's zomers colleges in de natuurlijke historie van <PERSOON-##> (###-###) volgde Een jaar later werd hij lid van de Royal Medical Society, waarvan hij in ### voorzitter was In ### studeerde hij af in de medicijnen met een dissertatie over de bloedsomloop in foetussen Grant was een vrijdenker en stond open voor ideeën die in die tijd als radicaal beschouwd werden Zo citeerde hij Erasmus Darwins "Zoönomica", een gedicht over het idee dat soorten door evolutie uit andere soorten kunnen ontstaan, in zijn dissertatie In plaats van een praktijk als arts te beginnen besloot hij zich toe te leggen op de mariene biologie en vergelijkende anatomie, wat hem mogelijk werd gemaakt dankzij de erfenis van zijn vader.
| 595 |
www
|
de Royal High School in Edinburgh, waar hij in <PERSOON>, Latijn, Grieks, geografie en geschiedenis onderwezen werd Later kwamen daar nog wiskunde en <PERSOON> bij Onder zijn medeleerlingen bevond zich <PERSOON> (###-###) Een aantal maanden na de dood van zijn vader in ### begon hij een studie literatuur aan de universiteit van Edinburgh In het jaar daarop bezocht hij colleges in de scheikunde van <PERSOON> en in de anatomie van <PERSOON> III (###-###) In de daaropvolgende vier jaren studeerde Grant medicijnen Zijn leraren waren <PERSOON> (###-###) in de chirurgie en <PERSOON> (###-###) in anatomie en fysiologie In ### zette Grant zijn opleiding door aan de Royal Infirmary of Edinburgh waar hij 's zomers colleges in de natuurlijke historie van <PERSOON> (###-###) volgde Een jaar later werd hij lid van de Royal Medical Society, waarvan hij in ### voorzitter was In ### studeerde hij af in de medicijnen met een dissertatie over de bloedsomloop in foetussen Grant was een vrijdenker en stond open voor ideeën die in die tijd als radicaal beschouwd werden Zo citeerde hij Erasmus Darwins "Zoönomica", een gedicht over het idee dat soorten door evolutie uit andere soorten kunnen ontstaan, in zijn dissertatie In plaats van een praktijk als arts te beginnen besloot hij zich toe te leggen op de mariene biologie en vergelijkende anatomie, wat hem mogelijk werd gemaakt dankzij de erfenis van zijn vader Hij reisde over Londen naar Parijs, waar hij de winter van ### op ### doorbracht Aan de Jardin des Plantes volgde hij colleges in de vergelijkende anatomie van <PERSOON>, in de geologie van Barthélemy Faujas de Saint-Fond, in de mineralogie van<PERSOON-##> (###-###) en aan het Institut de France colleges van <PERSOON-##> zijn verblijf in Parijs kwam hij in contact met <PERSOON-##> en <PERSOON-##> hoorde tot zijn medestudenten Na de winter maakte Grant een reis door Frankrijk, waarna hij negen maanden in <PERSOON-##> doorbracht om Italiaans te leren In <PERSOON-##> volgde hij colleges in de vergelijkende anatomie van <PERSOON-##> Het daaropvolgende jaar reisde hij door Italië, waarbij hij de academia van <PERSOON-##> bezocht Hij bestudeerde zeedieren aan de kust bij Livorno, Genua en Venetië In ### keerde hij over Genève terug naar Parijs Daar aangekomen besloot hij naar Dresden te reizen, om <PERSOON-##> te leren Hij bleef meer dan een jaar in Saksen om in maart ### naar Praag en Wenen te reizen Na een maand in München trok hij drie maanden lang door Tirol en Zwitserland om ten slotte over Grenoble en Avignon in oktober ### in Montpellier aan te komen.
| 590 |
www
|
hij de winter van ### op ### doorbracht Aan de Jardin des Plantes volgde hij colleges in de vergelijkende anatomie van <PERSOON>, in de geologie van Barthélemy Faujas de Saint-Fond, in de mineralogie van<PERSOON> (###-###) en aan het Institut de France colleges van <PERSOON> zijn verblijf in Parijs kwam hij in contact met <PERSOON> en <PERSOON> hoorde tot zijn medestudenten Na de winter maakte Grant een reis door Frankrijk, waarna hij negen maanden in <PERSOON> doorbracht om Italiaans te leren In <PERSOON> volgde hij colleges in de vergelijkende anatomie van <PERSOON> Het daaropvolgende jaar reisde hij door Italië, waarbij hij de academia van <PERSOON> bezocht Hij bestudeerde zeedieren aan de kust bij Livorno, Genua en Venetië In ### keerde hij over Genève terug naar Parijs Daar aangekomen besloot hij naar Dresden te reizen, om <PERSOON> te leren Hij bleef meer dan een jaar in Saksen om in maart ### naar Praag en Wenen te reizen Na een maand in München trok hij drie maanden lang door Tirol en Zwitserland om ten slotte over Grenoble en Avignon in oktober ### in Montpellier aan te komen Vanuit Montpellier reisde hij weer terug naar Parijs, een stad die hij tot het einde van zijn leven regelmatig bleef bezoeken De winter van ### bracht hij in Londen door, waar hij met hulp van Jameson lid werd van de Linnean Society of London Daarna keerde hij ten slotte naar zijn geboortestad Edinburgh terug Na zijn terugkeer vestigde Grant zich als arts in Edinburgh In ### werd hij gekozen tot fellow van de Royal College of Physicians of Edinburgh Grant was in Parijs onder de indruk geraakt door de nauwkeurige vergelijkende anatomische studies van Cuvier Hij begon de anatomie van ongewervelde zeedieren te bestuderen, die hij langs de kust van de Firth of Forth verzamelde, sommige in de omgeving van zijn huis aan de kust bij Prestonpans, anderen op vissersboten In ### had Grant voor persoonlijk gebruik Cuviers boek "<PERSOON-##>" vertaald naar het <PERSOON-##> en op aanraden van Jameson begon hij nu met het vertalen van Meckels "System der vergleichenden Anatomie" In ### verzocht de anatoom <PERSOON-##> (###-###) hem in zijn colleges die hij aan de universiteit van Edinburgh gaf het gedeelte over ongewervelden op zich te nemen In de herfst trok Grant langs de kusten van Schotland, Ierland en kleinere omliggende eilanden voor zijn onderzoek naar de zoölogie en zoötomie van ongewervelden, met name sponsdieren In ### maakte hij zijn ontdekkingen in een serie publicaties bekend Deze vestigden zijn naam in de wetenschappelijke wereld en sommige werden in het <PERSOON-##> vertaald.
| 540 |
www
|
einde van zijn leven regelmatig bleef bezoeken De winter van ### bracht hij in Londen door, waar hij met hulp van Jameson lid werd van de Linnean Society of London Daarna keerde hij ten slotte naar zijn geboortestad Edinburgh terug Na zijn terugkeer vestigde Grant zich als arts in Edinburgh In ### werd hij gekozen tot fellow van de Royal College of Physicians of Edinburgh Grant was in Parijs onder de indruk geraakt door de nauwkeurige vergelijkende anatomische studies van Cuvier Hij begon de anatomie van ongewervelde zeedieren te bestuderen, die hij langs de kust van de Firth of Forth verzamelde, sommige in de omgeving van zijn huis aan de kust bij Prestonpans, anderen op vissersboten In ### had Grant voor persoonlijk gebruik Cuviers boek "<PERSOON>" vertaald naar het <PERSOON> en op aanraden van Jameson begon hij nu met het vertalen van Meckels "System der vergleichenden Anatomie" In ### verzocht de anatoom <PERSOON> (###-###) hem in zijn colleges die hij aan de universiteit van Edinburgh gaf het gedeelte over ongewervelden op zich te nemen In de herfst trok Grant langs de kusten van Schotland, Ierland en kleinere omliggende eilanden voor zijn onderzoek naar de zoölogie en zoötomie van ongewervelden, met name sponsdieren In ### maakte hij zijn ontdekkingen in een serie publicaties bekend Deze vestigden zijn naam in de wetenschappelijke wereld en sommige werden in het <PERSOON> vertaald Grant nam zijn studenten, waaronder ook <PERSOON>, mee op zijn tochten langs de kusten van de Firth of Forth <PERSOON> vertelde Grant over zijn bestudering van de eieren van de bloedzuiger "Pontobdella muricata", die hij in oesters aantrof Grant publiceerde de ontdekkingen van zijn student waarbij hij Darwins naam vermeldde Toen aan de nieuw gestichte University College in Londen een leerstoel in de zoölogie en vergelijkende anatomie gecreëerd werd, adviseerden <PERSOON> en anderen Grant in deze positie te benoemen Daarop nomineerde Lord Brougham Grant officieel In januari ### werd Grant in Londen aangesteld Al in zijn eerste jaar aan University College gaf hij meer dan ### colleges In november ### werd Grant lid van de Zoological Society of London en in mei ### lid van de Geological Society of London In ### werd hij in het bestuur van de Linnean Society gekozen en in ### in het bestuur van de Geological Society Omdat er aan het University College nog geen leerstoel in de geologie was, gaf Grant ook colleges in de geologie en paleontologie Colleges in de stratigrafie werden door <PERSOON> gegeven, <PERSOON> gaf les over fossiele planten en Grant zelf over fossiele dieren In ### begon Grant naast zijn universitaire verplichtingen voor de Zoological Society een ## voorlezingen omvattende cursus over de fysiologie en classificatie van het dierenrijk Hetzelfde jaar werd hij tot lid van het bestuur van deze society gekozen.
| 549 |
www
|
langs de kusten van de Firth of Forth <PERSOON> vertelde Grant over zijn bestudering van de eieren van de bloedzuiger "Pontobdella muricata", die hij in oesters aantrof Grant publiceerde de ontdekkingen van zijn student waarbij hij Darwins naam vermeldde Toen aan de nieuw gestichte University College in Londen een leerstoel in de zoölogie en vergelijkende anatomie gecreëerd werd, adviseerden <PERSOON> en anderen Grant in deze positie te benoemen Daarop nomineerde Lord Brougham Grant officieel In januari ### werd Grant in Londen aangesteld Al in zijn eerste jaar aan University College gaf hij meer dan ### colleges In november ### werd Grant lid van de Zoological Society of London en in mei ### lid van de Geological Society of London In ### werd hij in het bestuur van de Linnean Society gekozen en in ### in het bestuur van de Geological Society Omdat er aan het University College nog geen leerstoel in de geologie was, gaf Grant ook colleges in de geologie en paleontologie Colleges in de stratigrafie werden door <PERSOON> gegeven, <PERSOON> gaf les over fossiele planten en Grant zelf over fossiele dieren In ### begon Grant naast zijn universitaire verplichtingen voor de Zoological Society een ## voorlezingen omvattende cursus over de fysiologie en classificatie van het dierenrijk Hetzelfde jaar werd hij tot lid van het bestuur van deze society gekozen Hij publiceerde een ##-delige serie artikelen over de fysiologie en vergelijkende anatomie van het dierenrijk daarom in het radicaal-progressieve tijdschrift "<PERSOON> Lancet" Aan het Royal Institution hield Grant vanaf ### voorlezingen over de anatomie, fysiologie en classificatie van ongewervelden Ook gaf hij in ### en begin ### colleges over de menselijke fysiologie, waarbij hij galvanistische demonstraties gaf en microscopische practica Grant was in Londen een voorstander van het omvormen van het British Museum van een door de aristocratie beheerste verzameling curiositeiten tot een professioneel onderzoeksinstituut zoals de <PERSOON> musea en instituten Samen met het feit dat hij de evolutietheorieën van Geoffroy en Lamarck aanhing werd hij als een radicaal gezien Zijn tegenstanders waren de conservatieve tories, waaronder de invloedrijke anatoom <PERSOON> Toen <PERSOON> terugkwam van zijn reis met de Beagle, bood Grant aan te helpen met het beschrijven en catalogiseren van de meegebrachte verzamelingen <PERSOON> wees het aanbod echter af, wellicht omdat hij Grant te controversieel achtte om diens naam aan zijn werk verbonden te zien Dit zorgde ervoor dat de meegebrachte koralen niet beschreven werden en de twee schijnen daarna geen contact meer te hebben gehad In ### werd Grant lid van de Entomological Society of London en in ### van de Royal Society Tussen ### en ### hield hij voor het Royal Institution een serie voorlezingen over de voeding, motoriek en waarneming bij dieren Hij gaf twee voorlezingen over straaldiertjes aan het British and Foreign Institute In ### identificeerde en catalogiseerde hij in Noord-Amerika opgegraven beenderen van mastodonten.
| 560 |
www
|
daarom in het radicaal-progressieve tijdschrift "<PERSOON> Lancet" Aan het Royal Institution hield Grant vanaf ### voorlezingen over de anatomie, fysiologie en classificatie van ongewervelden Ook gaf hij in ### en begin ### colleges over de menselijke fysiologie, waarbij hij galvanistische demonstraties gaf en microscopische practica Grant was in Londen een voorstander van het omvormen van het British Museum van een door de aristocratie beheerste verzameling curiositeiten tot een professioneel onderzoeksinstituut zoals de <PERSOON> musea en instituten Samen met het feit dat hij de evolutietheorieën van Geoffroy en Lamarck aanhing werd hij als een radicaal gezien Zijn tegenstanders waren de conservatieve tories, waaronder de invloedrijke anatoom <PERSOON> Toen <PERSOON> terugkwam van zijn reis met de Beagle, bood Grant aan te helpen met het beschrijven en catalogiseren van de meegebrachte verzamelingen <PERSOON> wees het aanbod echter af, wellicht omdat hij Grant te controversieel achtte om diens naam aan zijn werk verbonden te zien Dit zorgde ervoor dat de meegebrachte koralen niet beschreven werden en de twee schijnen daarna geen contact meer te hebben gehad In ### werd Grant lid van de Entomological Society of London en in ### van de Royal Society Tussen ### en ### hield hij voor het Royal Institution een serie voorlezingen over de voeding, motoriek en waarneming bij dieren Hij gaf twee voorlezingen over straaldiertjes aan het British and Foreign Institute In ### identificeerde en catalogiseerde hij in Noord-Amerika opgegraven beenderen van mastodonten In de jaren ## van de ##e eeuw leerde hij Nederlands In de zomer reisde hij naar het buitenland Zo bleef hij regelmatig Parijs bezoeken, in ### samen met <PERSOON> In ### en ### bezocht hij België, waarbij hij in Brussel, Antwerpen, Gent, Leuven en <PERSOON> verbleef In ### reisde hij met zijn Indische student Soorjo Chuckerbutty een jaar door Duitsland In ### en ### bezocht <LOCATIE>, waarbij hij Leiden en <LOCATIE> bezocht Vanaf de jaren ## ging het minder met Grants carrière Dit kwam vooral doordat zijn plek als meest vooraanstaande anatoom door <PERSOON> werd overgenomen <PERSOON> was ambitieus en bovendien een tegenstander van de transmutatietheorie van Lamarck en Geoffroy Hoewel hij evolutie van soorten niet geheel uitsloot, viel hij de in die tijd radicale ideeën van Grant hard aan Als atheïst en vermoedelijk homoseksueel was Grant waarschijnlijk ook te veel een buitenbeentje om bij de victoriaanse elite aan te kunnen sluiten In ### werd Grant decaan van de medische faculteit van de universiteit <PERSOON> Tussen ### en ### was hij ook Swiney professor voor geologie aan het British Museum Grant stierf in ### na een twee weken durende ziekte Hij werd begraven op het Highgate Cemetery in Londen en liet zijn omvangrijke collecties en bibliotheek na aan de universiteit Grant was een progressief denker, zowel in de wetenschap als in politieke zin Hij was een materialist die geen plaats zag voor het bovennatuurlijke in de biologie.
| 582 |
www
|
##e eeuw leerde hij Nederlands In de zomer reisde hij naar het buitenland Zo bleef hij regelmatig Parijs bezoeken, in ### samen met <PERSOON> In ### en ### bezocht hij België, waarbij hij in Brussel, Antwerpen, Gent, Leuven en <PERSOON> verbleef In ### reisde hij met zijn Indische student Soorjo Chuckerbutty een jaar door Duitsland In ### en ### bezocht <LOCATIE>, waarbij hij Leiden en <LOCATIE> bezocht Vanaf de jaren ## ging het minder met Grants carrière Dit kwam vooral doordat zijn plek als meest vooraanstaande anatoom door <PERSOON> werd overgenomen <PERSOON> was ambitieus en bovendien een tegenstander van de transmutatietheorie van Lamarck en Geoffroy Hoewel hij evolutie van soorten niet geheel uitsloot, viel hij de in die tijd radicale ideeën van Grant hard aan Als atheïst en vermoedelijk homoseksueel was Grant waarschijnlijk ook te veel een buitenbeentje om bij de victoriaanse elite aan te kunnen sluiten In ### werd Grant decaan van de medische faculteit van de universiteit <PERSOON> Tussen ### en ### was hij ook Swiney professor voor geologie aan het British Museum Grant stierf in ### na een twee weken durende ziekte Hij werd begraven op het Highgate Cemetery in Londen en liet zijn omvangrijke collecties en bibliotheek na aan de universiteit Grant was een progressief denker, zowel in de wetenschap als in politieke zin Hij was een materialist die geen plaats zag voor het bovennatuurlijke in de biologie Toen Grant naar Londen kwam kon hij geen lid worden van het Royal College of Physicians, omdat alleen medici met een diploma van Oxford of Cambridge toegelaten werden Alleen leden van de Anglicaanse Kerk konden aan deze twee universiteiten studeren Om in Engeland toch als arts te kunnen werken moest het College of Physicians een vergunning verlenen Om principiële redenen weigerde Grant deze vergunning aan te vragen, waardoor hij een lucratieve <INSTELLING> van inkomsten misliep Zijn salaris aan het University College bedroeg slechts £## per jaar Hij voerde samen met andere radicalen campagne om zowel het Royal College of Physicians als het Royal College of Surgeons te hervormen De radicalen wilden dat niet de aristocratische colleges maar de Britse regering voortaan de vergunningen voor apothekers en artsen verleende Wakley prees Grant om zijn standpunten en gaf hem de gelegenheid zijn cursus vergelijkende anatomie in ## delen in "<PERSOON> Lancet" te publiceren Dit was de eerste keer dat dergelijke kennis voor het grote publiek beschikbaar werd in Engeland De cursus was bovendien materialistisch van aard en schuwde elke verwijzing naar natuurlijke theologie Grant was een goede vriend van de <PERSOON> evolutionist Ãtienne Geoffroy Saint-Hilaire en werd sterk door hem beïnvloed Geoffroy geloofde in een God, maar ook dat de natuur met natuurwetten te beschrijven is, waarbij er geen plek is voor bovennatuurlijke verklaringen Deze stroming, het zogenaamde deïsme, wijst het bestaan van openbaringen en wonderen af en ziet de Bijbel niet als letterlijke waarheid Deïsme was wijdverspreid tijdens de Verlichting.
| 568 |
www
|
hij geen lid worden van het Royal College of Physicians, omdat alleen medici met een diploma van Oxford of Cambridge toegelaten werden Alleen leden van de Anglicaanse Kerk konden aan deze twee universiteiten studeren Om in Engeland toch als arts te kunnen werken moest het College of Physicians een vergunning verlenen Om principiële redenen weigerde Grant deze vergunning aan te vragen, waardoor hij een lucratieve <INSTELLING> van inkomsten misliep Zijn salaris aan het University College bedroeg slechts £## per jaar Hij voerde samen met andere radicalen campagne om zowel het Royal College of Physicians als het Royal College of Surgeons te hervormen De radicalen wilden dat niet de aristocratische colleges maar de Britse regering voortaan de vergunningen voor apothekers en artsen verleende Wakley prees Grant om zijn standpunten en gaf hem de gelegenheid zijn cursus vergelijkende anatomie in ## delen in "<PERSOON> Lancet" te publiceren Dit was de eerste keer dat dergelijke kennis voor het grote publiek beschikbaar werd in Engeland De cursus was bovendien materialistisch van aard en schuwde elke verwijzing naar natuurlijke theologie Grant was een goede vriend van de <PERSOON> evolutionist Ãtienne Geoffroy Saint-Hilaire en werd sterk door hem beïnvloed Geoffroy geloofde in een God, maar ook dat de natuur met natuurwetten te beschrijven is, waarbij er geen plek is voor bovennatuurlijke verklaringen Deze stroming, het zogenaamde deïsme, wijst het bestaan van openbaringen en wonderen af en ziet de Bijbel niet als letterlijke waarheid Deïsme was wijdverspreid tijdens de Verlichting Geoffroy ging niet uit van een gemeenschappelijke afstamming van al het leven, maar van bepaalde archetypes die kunnen evolueren naar verbeterde versies Hij dacht dat verandering in organismes een gevolg was van een verandering in de leefomgeving Hierin verschilde hij van Lamarck, die dacht dat veranderingen in gewoontes en gebruik van organen evolutie aansturen Geoffroy maakte gebruik van het concept van homologieën, waarmee hij bijvoorbeeld in staat was aan te tonen dat alle gewervelden op één archetype terug te voeren zijn In tegenstelling tot Engeland, vonden de ideeën van <PERSOON> evolutionistische geleerden in Schotland al snel een grote aanhang, met name onder de politieke radicalen Grant introduceerde deze ideeën, waaronder het concept van homologieën, de theorieën van Geoffroy, Lamarck en De Blainville en de recapitulatietheorie in Londen Hij publiceerde in ### voor het eerst over evolutie Volgens Grant was in de opeenvolging van fossielen in gesteentelagen een duidelijke verandering van organismen uit "primitieve" grondvormen te herkennen, die gedreven werd door de invloed van "externe omstandigheden" Hij ging, in tegenstelling tot Geoffroy, ook uit van een gemeenschappelijke voorouder voor dieren en planten, terwijl de basisvormen die hij herkende door spontane generatie zouden zijn ontstaan Zijn ideeën kunnen daarmee zowel tot het materialisme als tot het reductionisme gerekend worden en geven daarnaast aan dat hij atheïst was Hij ging daarom verder dan zowel Geoffroy als Lamarck, hoewel hij nog geen sluitende verklaring voor de evolutie van soorten kon geven, zoals <PERSOON> later zou doen.
| 546 |
www
|
Geoffroy ging niet uit van een gemeenschappelijke afstamming van al het leven, maar van bepaalde archetypes die kunnen evolueren naar verbeterde versies Hij dacht dat verandering in organismes een gevolg was van een verandering in de leefomgeving Hierin verschilde hij van Lamarck, die dacht dat veranderingen in gewoontes en gebruik van organen evolutie aansturen Geoffroy maakte gebruik van het concept van homologieën, waarmee hij bijvoorbeeld in staat was aan te tonen dat alle gewervelden op één archetype terug te voeren zijn In tegenstelling tot Engeland, vonden de ideeën van <PERSOON> evolutionistische geleerden in Schotland al snel een grote aanhang, met name onder de politieke radicalen Grant introduceerde deze ideeën, waaronder het concept van homologieën, de theorieën van Geoffroy, Lamarck en De Blainville en de recapitulatietheorie in Londen Hij publiceerde in ### voor het eerst over evolutie Volgens Grant was in de opeenvolging van fossielen in gesteentelagen een duidelijke verandering van organismen uit "primitieve" grondvormen te herkennen, die gedreven werd door de invloed van "externe omstandigheden" Hij ging, in tegenstelling tot Geoffroy, ook uit van een gemeenschappelijke voorouder voor dieren en planten, terwijl de basisvormen die hij herkende door spontane generatie zouden zijn ontstaan Zijn ideeën kunnen daarmee zowel tot het materialisme als tot het reductionisme gerekend worden en geven daarnaast aan dat hij atheïst was Hij ging daarom verder dan zowel Geoffroy als Lamarck, hoewel hij nog geen sluitende verklaring voor de evolutie van soorten kon geven, zoals <PERSOON> later zou doen <PERSOON> geloofde dat evolutie vanuit bepaalde archetypen mogelijk was op beperkte schaal, en was voor de Britse elite bovendien een minder controversieel figuur Mede daardoor kon de ambitieuze <PERSOON> in de jaren ## en ## van de ##e eeuw Grant uit zijn vooraanstaande positie in de wetenschappelijke instituten <PERSOON> verdrijven Het gevolg was dat Grant in de vergetelheid raakte De evolutionisten bleven tot de publicatie van Darwins "On the origin of species" in ### een minderheid vormen <PERSOON> noemde in ### een geslacht van kalksponzen naar Grant "Grantia" Grant was erelid van onder andere de Royal Zoological Society of Ireland, de Société de Statistique de<PERSOON> of London en de British Medical Association Tocofersolan Tocofersolan (International Nonproprietary Name) is een synthetische, wateroplosbare vorm van alfa-tocoferol oftewel vitamine E In tocofersolan is vitamine E via barnsteenzuur gebonden aan polyethyleenglycol, wat het wateroplosbaar maakt Een andere naam voor tocofersolan is D-alfa-tocoferyl-polyethyleenglycolsuccinaat Vitamine E zelf is oplosbaar in vet maar niet in water Tocofersolan kan gebruikt worden voor de behandeling of preventie van vitamine E-tekort bij personen die niet in staat zijn om vitamine E uit de darmen op te nemen ten gevolge van een ziekte als chronische cholestase Zulke personen kunnen problemen hebben met de absorptie van vetten (met daarin vitamine E) uit het darmkanaal Tocofersolan kan wel worden opgenomen uit het darmkanaal, en zo helpen om het vitamine E-gehalte in het bloed te verhogen.
| 553 |
www
|
dat evolutie vanuit bepaalde archetypen mogelijk was op beperkte schaal, en was voor de Britse elite bovendien een minder controversieel figuur Mede daardoor kon de ambitieuze <PERSOON> in de jaren ## en ## van de ##e eeuw Grant uit zijn vooraanstaande positie in de wetenschappelijke instituten <PERSOON> verdrijven Het gevolg was dat Grant in de vergetelheid raakte De evolutionisten bleven tot de publicatie van Darwins "On the origin of species" in ### een minderheid vormen <PERSOON> noemde in ### een geslacht van kalksponzen naar Grant "Grantia" Grant was erelid van onder andere de Royal Zoological Society of Ireland, de Société de Statistique de<PERSOON> of London en de British Medical Association Tocofersolan Tocofersolan (International Nonproprietary Name) is een synthetische, wateroplosbare vorm van alfa-tocoferol oftewel vitamine E In tocofersolan is vitamine E via barnsteenzuur gebonden aan polyethyleenglycol, wat het wateroplosbaar maakt Een andere naam voor tocofersolan is D-alfa-tocoferyl-polyethyleenglycolsuccinaat Vitamine E zelf is oplosbaar in vet maar niet in water Tocofersolan kan gebruikt worden voor de behandeling of preventie van vitamine E-tekort bij personen die niet in staat zijn om vitamine E uit de darmen op te nemen ten gevolge van een ziekte als chronische cholestase Zulke personen kunnen problemen hebben met de absorptie van vetten (met daarin vitamine E) uit het darmkanaal Tocofersolan kan wel worden opgenomen uit het darmkanaal, en zo helpen om het vitamine E-gehalte in het bloed te verhogen Het is bedoeld voor gebruik bij kinderen tot <LEEFTIJD> jaar met aangeboren of erfelijke chronische cholestase Sitagliptine Sitagliptine (INN, merknaam "Januvia") is een geneesmiddel uit de groep van DPP-# remmers (dipeptidylpeptidase-#-remmers), waartoe ook vildagliptine en saxagliptine (merknaam "Onglyza") behoren Deze geneesmiddelen verlagen de bloedglucose bij patiënten met diabetes mellitus type # (niet-insulineafhankelijke diabetes) Sitagliptine helpt om de hoeveelheid insuline na een maaltijd op peil te houden Na een maaltijd komen er zogenaamde incretinehormonen vrij in het lichaam, die de alvleesklier aanzetten tot de aanmaak van insuline Bij patiënten met diabetes mellitus type # gebeurt dat echter te weinig Sitagliptine blokkeert de afbraak van deze incretinehormonen door het enzym dipeptidylpeptidase # (DPP-#) Daardoor stimuleert het de aanmaak van meer insuline wanneer de bloedglucosewaarden hoog zijn Sitagliptine werkt niet als de bloedglucose al laag is Door de insulinespiegel te verhogen verlaagt sitagliptine ook de hoeveelheid glucose die de lever aanmaakt, hetgeen ook bijdraagt aan de regulering van de bloedglucosespiegel "Januvia" van Merck Sharpe & Dohme (MSD) is een merknaam van sitagliptine, dat in de Verenigde Staten en in de Europese Unie is toegelaten Het kan als enkelvoudige therapie gebruikt worden, of in combinatie met een of twee ander middelen (metformine en/of een sulfonylureumderivaat en/of een PPARγ-agonist zoals een thiazolidinedion) "Janumet" en "Velmetia" van MSD zijn combinatiemiddelen met sitagliptine en metformine Het geneesmiddel is in <LOCATIE> opgenomen in het basispakket onder een beperkende voorwaarde Op <DATUM> gaf de FDA een waarschuwing uit voor acute pancreatitis.
| 568 |
www
|
bij kinderen tot <LEEFTIJD> jaar met aangeboren of erfelijke chronische cholestase Sitagliptine Sitagliptine (INN, merknaam "Januvia") is een geneesmiddel uit de groep van DPP-# remmers (dipeptidylpeptidase-#-remmers), waartoe ook vildagliptine en saxagliptine (merknaam "Onglyza") behoren Deze geneesmiddelen verlagen de bloedglucose bij patiënten met diabetes mellitus type # (niet-insulineafhankelijke diabetes) Sitagliptine helpt om de hoeveelheid insuline na een maaltijd op peil te houden Na een maaltijd komen er zogenaamde incretinehormonen vrij in het lichaam, die de alvleesklier aanzetten tot de aanmaak van insuline Bij patiënten met diabetes mellitus type # gebeurt dat echter te weinig Sitagliptine blokkeert de afbraak van deze incretinehormonen door het enzym dipeptidylpeptidase # (DPP-#) Daardoor stimuleert het de aanmaak van meer insuline wanneer de bloedglucosewaarden hoog zijn Sitagliptine werkt niet als de bloedglucose al laag is Door de insulinespiegel te verhogen verlaagt sitagliptine ook de hoeveelheid glucose die de lever aanmaakt, hetgeen ook bijdraagt aan de regulering van de bloedglucosespiegel "Januvia" van Merck Sharpe & Dohme (MSD) is een merknaam van sitagliptine, dat in de Verenigde Staten en in de Europese Unie is toegelaten Het kan als enkelvoudige therapie gebruikt worden, of in combinatie met een of twee ander middelen (metformine en/of een sulfonylureumderivaat en/of een PPARγ-agonist zoals een thiazolidinedion) "Janumet" en "Velmetia" van MSD zijn combinatiemiddelen met sitagliptine en metformine Het geneesmiddel is in <LOCATIE> opgenomen in het basispakket onder een beperkende voorwaarde Op <DATUM> gaf de FDA een waarschuwing uit voor acute pancreatitis Op <DATUM> bracht de FDA wederom een waarschuwing naar buiten voor een hogere kans op pancreatitis Ook het EMA stelt een onderzoek in Middels de SAVOR-studie stelde in ### de FDA een grotere kans op hartfalen vast In ### werd de waarschuwing uitgebreid met de kans op een hogere sterfte het Nederlandse CBG onderzoekt inmiddels deze nieuwe aantijgingen tegen dit geneesmiddel Producent Astra neemt een heel ander standpunt in ## Augustus ### waarschuwde de FDA nadrukkelijk voor gewrichtspijn bij de hele groep van DPP IV-remmers Een klacht van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) over een advertentie waarin MSD de suggestie wekte dat sitagliptine wordt aanbevolen in de NHG-Standaard Diabetes, is door de Codecommissie Geneesmiddelen Reclame (CGR) in december ### gegrond bevonden Cingulum (anatomie) De term cingulum wordt in de anatomie gebruikt om verscheidene lichaamsdelen aan te wijzen Cingulum is een gordel die het hele lichaam omgeeft Zowel op de kiezen als in de hersenen zijn er gebieden die met de naam cingulum worden aangeduid In de hersenen is het cingulum een bundel zenuwvezels (witte stof) die de gyrus cinguli verbindt met de cortex entorhinalis, waardoor delen van het limbische systeem met elkaar kunnen communiceren Bij de tanden of kiezen wordt het ook wel tuberculum genoemd Volcher Coiter Volcher Coiter (ook gespeld als Coyter of Koyter) (<LOCATIE>, ### â Brienne-le-Château, <DATUM> was een Nederlands anatoom, die zich vooral bezighield met de studie naar comparatieve osteologie.
| 574 |
www
|
<DATUM> bracht de FDA wederom een waarschuwing naar buiten voor een hogere kans op pancreatitis Ook het EMA stelt een onderzoek in Middels de SAVOR-studie stelde in ### de FDA een grotere kans op hartfalen vast In ### werd de waarschuwing uitgebreid met de kans op een hogere sterfte het Nederlandse CBG onderzoekt inmiddels deze nieuwe aantijgingen tegen dit geneesmiddel Producent Astra neemt een heel ander standpunt in ## Augustus ### waarschuwde de FDA nadrukkelijk voor gewrichtspijn bij de hele groep van DPP IV-remmers Een klacht van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) over een advertentie waarin MSD de suggestie wekte dat sitagliptine wordt aanbevolen in de NHG-Standaard Diabetes, is door de Codecommissie Geneesmiddelen Reclame (CGR) in december ### gegrond bevonden Cingulum (anatomie) De term cingulum wordt in de anatomie gebruikt om verscheidene lichaamsdelen aan te wijzen Cingulum is een gordel die het hele lichaam omgeeft Zowel op de kiezen als in de hersenen zijn er gebieden die met de naam cingulum worden aangeduid In de hersenen is het cingulum een bundel zenuwvezels (witte stof) die de gyrus cinguli verbindt met de cortex entorhinalis, waardoor delen van het limbische systeem met elkaar kunnen communiceren Bij de tanden of kiezen wordt het ook wel tuberculum genoemd Volcher Coiter Volcher Coiter (ook gespeld als Coyter of Koyter) (<LOCATIE>, ### â Brienne-le-Château, <DATUM> was een Nederlands anatoom, die zich vooral bezighield met de studie naar comparatieve osteologie Coiter studeerde in Italië en Frankrijk Hij was een leerling van onder anderen Ulisse Aldrovandi, Gabriele Falloppio, Bartolomeo Eustachi en <PERSOON> Hij werd in ### stadsarts van Neurenberg, en ging later werken als veldarts in het leger Enkele van zijn werken zijn "Externarum et Internarum Principalium Humani Corporis Partium Tabulae" (###) en "De Avium Sceletis et Praecipius Musculis" (###) Zijn werken bevatten gedetailleerde anatomische studies van vogels, alsmede een classificatie van deze vogels op basis van hun lichaamsbouw en gedrag Coiter wordt gezien als een van de grondleggers van de moderne zoölogie, samen met de <PERSOON> (###â###) en de <PERSOON> Het vleugelhaakje of frenulum is een bij veel vlinders voorkomend haakje dat dient om de voor- en achtervleugel te koppelen Dit is van belang voor het vliegen, de vlinders vliegen zo functioneel met twee vleugels Het vleugelhaakje bevindt zich aan de voorrand ("costa") van de achtervleugel en steekt in een lusje op de voorvleugel, het retinaculum Bij mannetjes bestaat het vleugelhaakje veelal uit één enkele borstelhaar, bij vrouwtjes zijn het er in het algemeen meerdere Radio-embolisatie Radio-embolisatie is een vorm van inwendige bestraling Het betreft een nieuwe therapie die in de Verenigde Staten is goedgekeurd voor het behandelen van patiënten met leverkanker (hepatocellulair carcinoom) of uitzaaiingen (metastasen) in de lever Het gaat dan om patiënten die niet meer geopereerd kunnen worden en niet meer reageren op chemotherapie, of vanwege bijwerkingen daarmee moeten stoppen.
| 575 |
www
|
Frankrijk Hij was een leerling van onder anderen Ulisse Aldrovandi, Gabriele Falloppio, Bartolomeo Eustachi en <PERSOON> Hij werd in ### stadsarts van Neurenberg, en ging later werken als veldarts in het leger Enkele van zijn werken zijn "Externarum et Internarum Principalium Humani Corporis Partium Tabulae" (###) en "De Avium Sceletis et Praecipius Musculis" (###) Zijn werken bevatten gedetailleerde anatomische studies van vogels, alsmede een classificatie van deze vogels op basis van hun lichaamsbouw en gedrag Coiter wordt gezien als een van de grondleggers van de moderne zoölogie, samen met de <PERSOON> (###â###) en de <PERSOON> Het vleugelhaakje of frenulum is een bij veel vlinders voorkomend haakje dat dient om de voor- en achtervleugel te koppelen Dit is van belang voor het vliegen, de vlinders vliegen zo functioneel met twee vleugels Het vleugelhaakje bevindt zich aan de voorrand ("costa") van de achtervleugel en steekt in een lusje op de voorvleugel, het retinaculum Bij mannetjes bestaat het vleugelhaakje veelal uit één enkele borstelhaar, bij vrouwtjes zijn het er in het algemeen meerdere Radio-embolisatie Radio-embolisatie is een vorm van inwendige bestraling Het betreft een nieuwe therapie die in de Verenigde Staten is goedgekeurd voor het behandelen van patiënten met leverkanker (hepatocellulair carcinoom) of uitzaaiingen (metastasen) in de lever Het gaat dan om patiënten die niet meer geopereerd kunnen worden en niet meer reageren op chemotherapie, of vanwege bijwerkingen daarmee moeten stoppen De procedures worden uitgevoerd door de interventieradioloog Tijdens de behandeling worden via een katheter in de leverslagader radioactieve bolletjes (microsferen van yttrium-## of holmium-###) richting de tumor gespoten De radioactieve bolletjes lopen lokaal vast in het vaatbed rondom de tumor en geven daar hun radioactiviteit af Met als doel om tumorcellen te vernietigen Het betreft een bewezen succesvolle en weinig ingrijpende behandeling In de meeste gevallen gaat de patiënt de dag na behandeling weer naar huis Costa (insect) Costa is de wetenschappelijke term voor de voorrand of intredende zijde van de vleugel bij insecten Op de afbeelding is de costa van de voorvleugel aangegeven met een "B" Het kan naast vlinders gaan om andere gevleugelde insecten zoals wespen Hexachloorbutadieen Hexachloorbutadieen is de volledig gechloreerde vorm van #,#-butadieen Het is een heldere, kleurloze, olieachtige, niet-brandbare vloeistof met een terpentijnachtige geur Het wordt hoofdzakelijk gebruikt als oplosmiddel voor andere gechloreerde verbindingen Hexachloorbutadieen wordt gevormd als bijproduct bij de productie van tetrachloorkoolstof en perchloorethyleen door de reactie op hoge temperatuur van koolwaterstoffen met chloorgas Deze radicalaire halogenering is vergelijkbaar met een verbrandingsproces, maar dan met chloor in plaats van zuurstof Op hoge temperatuur worden de koolwaterstoffen gechloreerd en gekraakt tot kleinere moleculen Uit het reactieproduct kan hexachloorbutadieen, met een zuiverheid van ongeveer ##%, afgescheiden worden Dit technisch hexachloorbutadieen kan nadien nog verder gezuiverd worden.
| 537 |
www
|
De procedures worden uitgevoerd door de interventieradioloog Tijdens de behandeling worden via een katheter in de leverslagader radioactieve bolletjes (microsferen van yttrium-## of holmium-###) richting de tumor gespoten De radioactieve bolletjes lopen lokaal vast in het vaatbed rondom de tumor en geven daar hun radioactiviteit af Met als doel om tumorcellen te vernietigen Het betreft een bewezen succesvolle en weinig ingrijpende behandeling In de meeste gevallen gaat de patiënt de dag na behandeling weer naar huis Costa (insect) Costa is de wetenschappelijke term voor de voorrand of intredende zijde van de vleugel bij insecten Op de afbeelding is de costa van de voorvleugel aangegeven met een "B" Het kan naast vlinders gaan om andere gevleugelde insecten zoals wespen Hexachloorbutadieen Hexachloorbutadieen is de volledig gechloreerde vorm van #,#-butadieen Het is een heldere, kleurloze, olieachtige, niet-brandbare vloeistof met een terpentijnachtige geur Het wordt hoofdzakelijk gebruikt als oplosmiddel voor andere gechloreerde verbindingen Hexachloorbutadieen wordt gevormd als bijproduct bij de productie van tetrachloorkoolstof en perchloorethyleen door de reactie op hoge temperatuur van koolwaterstoffen met chloorgas Deze radicalaire halogenering is vergelijkbaar met een verbrandingsproces, maar dan met chloor in plaats van zuurstof Op hoge temperatuur worden de koolwaterstoffen gechloreerd en gekraakt tot kleinere moleculen Uit het reactieproduct kan hexachloorbutadieen, met een zuiverheid van ongeveer ##%, afgescheiden worden Dit technisch hexachloorbutadieen kan nadien nog verder gezuiverd worden Hexachloorbutadieen lost chloor en andere chloorhoudende verbindingen op en kan gebruikt worden om chloor en chloorhoudende onzuiverheden uit gasstromen te wassen Het wordt gebruikt voor de fabricage van vlambestendige hydraulische vloeistoffen en smeeroliën In de elektrotechniek wordt het aangewend voor isolatievloeistoffen met een laag smeltpunt in transformatoren De stof werd in het verleden ook gebruikt als biocide tegen de aangroei van algen in industriële (koel)watersystemen en als bestrijdingsmiddel tegen de druifluis in de wijnbouw Omwille van de ecotoxiciteit van de stof (zie hieronder) is dit gebruik grotendeels stopgezet Hexachloorbutadieen is een corrosieve vloeistof, die rubber en sommige kunststoffen aantast De stof is niet brandbaar In een brand ontbindt ze en vormt giftige en corrosieve dampen (waterstofchloride en fosgeen) De damp is zwaarder dan lucht en verspreidt zich langs de grond De damp is irriterend voor ogen, huid en luchtwegen De stof kan effecten hebben op de nieren Herhaald contact met de huid kan deze gevoelig maken Hexachloorbutadieen is giftig voor waterorganismen Het is een stof die zich in het vetweefsel van dieren, vooral van vissen kan opstapelen; in de regenboogforel zijn bioconcentratiefactoren van ### tot ## ### gemeten De stof hydrolyseert niet in water en breekt slechts langzaam af in de lucht; de halveringstijd is geschat op #,<LEEFTIJD> jaar Hexachloorbutadieen is ook waargenomen in drinkwater De inname ervan via drinkwater of via vetrijk voedsel zou echter te laag zijn om negatieve effecten op de gezondheid te hebben Er zijn aanwijzingen dat de stof kankerverwekkend is bij dieren, maar bij de mens zijn onvoldoende gegevens voorhanden Ommatidium.
| 533 |
www
|
uit gasstromen te wassen Het wordt gebruikt voor de fabricage van vlambestendige hydraulische vloeistoffen en smeeroliën In de elektrotechniek wordt het aangewend voor isolatievloeistoffen met een laag smeltpunt in transformatoren De stof werd in het verleden ook gebruikt als biocide tegen de aangroei van algen in industriële (koel)watersystemen en als bestrijdingsmiddel tegen de druifluis in de wijnbouw Omwille van de ecotoxiciteit van de stof (zie hieronder) is dit gebruik grotendeels stopgezet Hexachloorbutadieen is een corrosieve vloeistof, die rubber en sommige kunststoffen aantast De stof is niet brandbaar In een brand ontbindt ze en vormt giftige en corrosieve dampen (waterstofchloride en fosgeen) De damp is zwaarder dan lucht en verspreidt zich langs de grond De damp is irriterend voor ogen, huid en luchtwegen De stof kan effecten hebben op de nieren Herhaald contact met de huid kan deze gevoelig maken Hexachloorbutadieen is giftig voor waterorganismen Het is een stof die zich in het vetweefsel van dieren, vooral van vissen kan opstapelen; in de regenboogforel zijn bioconcentratiefactoren van ### tot ## ### gemeten De stof hydrolyseert niet in water en breekt slechts langzaam af in de lucht; de halveringstijd is geschat op #,<LEEFTIJD> jaar Hexachloorbutadieen is ook waargenomen in drinkwater De inname ervan via drinkwater of via vetrijk voedsel zou echter te laag zijn om negatieve effecten op de gezondheid te hebben Er zijn aanwijzingen dat de stof kankerverwekkend is bij dieren, maar bij de mens zijn onvoldoende gegevens voorhanden Ommatidium Alle ommatidia of deeloogjes samen vormen bij een geleedpotige een samengesteld oog of "facetoog" Elk deeloogje bestaat uit een groep lichtgevoelige cellen, die wordt omgeven door steunweefsel en door pigmenthoudende cellen De bovenkant van een deeloogje is bedekt met een doorzichtig hoornvlies Ieder deeloogje is geïnnerveerd (van zenuwen voorzien) door een zenuwbundel die bestaat uit zes tot negen axonen Een enkel deeloogje verschaft de hersenen van een geleedpotige één eenheid aan beeldinformatie Het aantal ommatidia varieert per soort geleedpotige, van slechts vijf in een antarctische soort pissebed, tot wel ## ### bij de echte libellen en bij sommige soorten pijlstaarten Bij de geleedpotigen komen ook andere oogtypes voor, zoals ocelli bij spinnen, en stemmata bij larven Pars intermedia De pars intermedia adenohypophysis of hypofysemiddenkwab vormt de overgang tussen de voorste en achterste kwab van de hypofyse Het bevat drie soorten cellen basofielen, chromofoben en met colloïde gevulde cysten die overblijfselen zijn van de zak van Rathke Bij foetussen zorgt de pars intermedia voor de aanmaak van het melanocyt-stimulerend hormoon (MSH), dat op zijn beurt zorgt voor de productie van melaninepigment in melanocyten in de huid Bij volwassen mensen is de pars intermedia uiterst klein of geheel afwezig Ook bij vissen en amfibieën zorgt de pars intermedia voor de aanmaak van pigment waardoor de huid donkerder wordt Apex (geleedpotige) Met apex (Latijn voor "punt") wordt in de entomologie de punt van de vleugel bedoeld.
| 530 |
www
|
Alle ommatidia of deeloogjes samen vormen bij een geleedpotige een samengesteld oog of "facetoog" Elk deeloogje bestaat uit een groep lichtgevoelige cellen, die wordt omgeven door steunweefsel en door pigmenthoudende cellen De bovenkant van een deeloogje is bedekt met een doorzichtig hoornvlies Ieder deeloogje is geïnnerveerd (van zenuwen voorzien) door een zenuwbundel die bestaat uit zes tot negen axonen Een enkel deeloogje verschaft de hersenen van een geleedpotige één eenheid aan beeldinformatie Het aantal ommatidia varieert per soort geleedpotige, van slechts vijf in een antarctische soort pissebed, tot wel ## ### bij de echte libellen en bij sommige soorten pijlstaarten Bij de geleedpotigen komen ook andere oogtypes voor, zoals ocelli bij spinnen, en stemmata bij larven Pars intermedia De pars intermedia adenohypophysis of hypofysemiddenkwab vormt de overgang tussen de voorste en achterste kwab van de hypofyse Het bevat drie soorten cellen basofielen, chromofoben en met colloïde gevulde cysten die overblijfselen zijn van de zak van Rathke Bij foetussen zorgt de pars intermedia voor de aanmaak van het melanocyt-stimulerend hormoon (MSH), dat op zijn beurt zorgt voor de productie van melaninepigment in melanocyten in de huid Bij volwassen mensen is de pars intermedia uiterst klein of geheel afwezig Ook bij vissen en amfibieën zorgt de pars intermedia voor de aanmaak van pigment waardoor de huid donkerder wordt Apex (geleedpotige) Met apex (Latijn voor "punt") wordt in de entomologie de punt van de vleugel bedoeld De term wordt naast vlinders ook gebruikt voor andere insecten en geleedpotigen Adenohypofyse De adenohypofyse of hypofysevoorkwab is het voorste deel van de hypofyse, dat tevens het grootste deel van de hypofyse vormt De adenohypofyse speelt een sturende rol bij allerlei lichamelijke processen zoals stress, groei en voortplanting De adenohypofyse scheidt peptidehormonen af, waardoor onder meer het functioneren van de bijnier, lever, botten, schildklier en gonaden wordt geregeld De adenohypofyse wordt zelf aangestuurd vanuit de hypothalamus en door middel van tegenkoppeling vanuit de doelorganen Disfunctie van de adenohypofyse manifesteert zich in de vorm van over- of onderproductie van peptidehormonen Prolactinoom is een hypofysetumor waardoor te veel prolactine wordt geproduceerd Het syndroom van Sheehan is een voorbeeld van een aandoening waarbij de adenohypofyse te weinig peptidehormonen aanmaakt De adenohypofyse bestaat uit drie afzonderlijke delen De adenohypofyse ontstaat door invaginatie van het orale ectoderm, waardoor het zakje van Rathke ontstaat De neurohypofyse ontstaat daarentegen uit het neuro-ectoderm Neurohypofyse De neurohypofyse of hypofyseachterkwab maakt deel uit van het endocriene systeem In feite betreft het een verzameling axonale projecties die vanuit de hypothalamus helemaal tot voorbij de adenohypofyse of hypofysevoorkwab lopen De neurohypofyse bestaat vooral uit projecties van neuronen ofwel axonen die van de nucleus supraopticus en de nucleus paraventricularis van de hypothalamus lopen Deze axonen scheiden peptidehormonen af in de haarvaten van de hypofysepoortader Behalve axonen bevat de neurohypofyse ook pituïcyten, speciale gliacellen die lijken op astrocyten De neurohypofyse wordt meestal verdeeld in de volgende drie delen.
| 520 |
www
|
andere insecten en geleedpotigen Adenohypofyse De adenohypofyse of hypofysevoorkwab is het voorste deel van de hypofyse, dat tevens het grootste deel van de hypofyse vormt De adenohypofyse speelt een sturende rol bij allerlei lichamelijke processen zoals stress, groei en voortplanting De adenohypofyse scheidt peptidehormonen af, waardoor onder meer het functioneren van de bijnier, lever, botten, schildklier en gonaden wordt geregeld De adenohypofyse wordt zelf aangestuurd vanuit de hypothalamus en door middel van tegenkoppeling vanuit de doelorganen Disfunctie van de adenohypofyse manifesteert zich in de vorm van over- of onderproductie van peptidehormonen Prolactinoom is een hypofysetumor waardoor te veel prolactine wordt geproduceerd Het syndroom van Sheehan is een voorbeeld van een aandoening waarbij de adenohypofyse te weinig peptidehormonen aanmaakt De adenohypofyse bestaat uit drie afzonderlijke delen De adenohypofyse ontstaat door invaginatie van het orale ectoderm, waardoor het zakje van Rathke ontstaat De neurohypofyse ontstaat daarentegen uit het neuro-ectoderm Neurohypofyse De neurohypofyse of hypofyseachterkwab maakt deel uit van het endocriene systeem In feite betreft het een verzameling axonale projecties die vanuit de hypothalamus helemaal tot voorbij de adenohypofyse of hypofysevoorkwab lopen De neurohypofyse bestaat vooral uit projecties van neuronen ofwel axonen die van de nucleus supraopticus en de nucleus paraventricularis van de hypothalamus lopen Deze axonen scheiden peptidehormonen af in de haarvaten van de hypofysepoortader Behalve axonen bevat de neurohypofyse ook pituïcyten, speciale gliacellen die lijken op astrocyten De neurohypofyse wordt meestal verdeeld in de volgende drie delen #-hepteen #-hepteen (oude benaming #-heptyleen), vaak afgekort aangeduid als hepteen, is een organische verbinding uit de stofklasse der alkenen (meer bepaald de alfa-alkenen) en heeft als brutoformule CH Hepteen bevat een dubbele koolstof-koolstofbinding en hoort daarmee dus tot de onverzadigde verbindingen In zuivere toestand is het een kleurloze en bijna reukloze ontvlambare vloeistof, die onoplosbaar is in water Van #-hepteen is een groot aantal structuurisomeren bekend Commercieel verkrijgbaar hepteen is een isomerenmengsel met een kookpunt van ongeveer ##°C #-hepteen wordt gebruikt als additief in smeermiddelen, als katalysator en als oppervlakte-actieve stof #-hepteen is een van de producten van de olie-industrie en komt als bestanddeel in benzine voor In zeer kleine hoeveelheden wordt het door de bloesems van appels, abrikozen, zoete kersen en pruimen afgegeven #-hepteen wordt als uitgangsstof in een aantal synthesen gebruikt, bijvoorbeeld als comonomeer in de bereiding van polyethyleen en de synthese van lineaire aldehyden Daarbij wordt eerst een hydroformylering uitgevoerd waarbij octanal ontstaat Aansluitende reductie tot #-octanol, gevolgd door een dehydratie leidt tot vorming van #-octeen Jaarlijks wordt op deze wijze ### ### ton geproduceerd Tri-ethylboraan Tri-ethylboraan is een organometaalverbinding uit de organoboranen, verbindingen met een boor-koolstofbinding In tri-ethylboraan is boor verbonden met drie ethylgroepen Tri-ethylboraan is een heldere, lichtgele tot bijna kleurloze vloeistof met een sterke ethergeur Ze is een pyrofore stof, die spontaan ontvlamt wanneer ze met lucht in contact komt.
| 526 |
www
|
#-hepteen (oude benaming #-heptyleen), vaak afgekort aangeduid als hepteen, is een organische verbinding uit de stofklasse der alkenen (meer bepaald de alfa-alkenen) en heeft als brutoformule CH Hepteen bevat een dubbele koolstof-koolstofbinding en hoort daarmee dus tot de onverzadigde verbindingen In zuivere toestand is het een kleurloze en bijna reukloze ontvlambare vloeistof, die onoplosbaar is in water Van #-hepteen is een groot aantal structuurisomeren bekend Commercieel verkrijgbaar hepteen is een isomerenmengsel met een kookpunt van ongeveer ##°C #-hepteen wordt gebruikt als additief in smeermiddelen, als katalysator en als oppervlakte-actieve stof #-hepteen is een van de producten van de olie-industrie en komt als bestanddeel in benzine voor In zeer kleine hoeveelheden wordt het door de bloesems van appels, abrikozen, zoete kersen en pruimen afgegeven #-hepteen wordt als uitgangsstof in een aantal synthesen gebruikt, bijvoorbeeld als comonomeer in de bereiding van polyethyleen en de synthese van lineaire aldehyden Daarbij wordt eerst een hydroformylering uitgevoerd waarbij octanal ontstaat Aansluitende reductie tot #-octanol, gevolgd door een dehydratie leidt tot vorming van #-octeen Jaarlijks wordt op deze wijze ### ### ton geproduceerd Tri-ethylboraan Tri-ethylboraan is een organometaalverbinding uit de organoboranen, verbindingen met een boor-koolstofbinding In tri-ethylboraan is boor verbonden met drie ethylgroepen Tri-ethylboraan is een heldere, lichtgele tot bijna kleurloze vloeistof met een sterke ethergeur Ze is een pyrofore stof, die spontaan ontvlamt wanneer ze met lucht in contact komt Met water reageert ze heftig Oplossingen van tri-ethylboraan in tetrahydrofuraan of hexaan zijn niet pyrofoor In ### produceerden <PERSOON> en <PERSOON> tri-ethylboraan en trimethylboraan via de reactie van BCl met di-ethylzink resp dimethylzink in een hoog vacuüm Omwille van het explosiegevaar kon dit slechts op zeer kleine schaal gebeuren Enkele andere methoden voor de synthese van tri-ethylboraan ("Et" is de ethylgroep) zijn Omwille van haar pyrofoor <INSTELLING> en de zeer hete vlam waarmee ze brandt, is tri-ethylboraan als hulpbrandstof gebruikt voor de motoren van de Lockheed SR-## (Blackbird) De speciale JP-# brandstof voor dit supersonische vliegtuig had een hoog vlampunt en om ze te ontsteken gebruikte men tri-ethylboraan Men vermeed zo een ontstekingsmechanisme en het risico dat een dergelijk mechanisme zou falen Tri-ethylboraan en andere alkylboranen met korte alkylgroepen (tot vier koolstofatomen) worden in de chemische industrie gebruikt als katalysator voor polymerisatiereacties Van tri-ethylboraan kunnen organische peroxiden afgeleid worden, die als initiator voor radicalaire kettingreacties gebruikt worden Het wordt ook gebruikt bij reacties in de synthese van geneesmiddelen en andere fijnchemicaliën; met tri-ethylboraan of het ervan afgeleide di-ethylmethoxyboraan kan men bijvoorbeeld β-hydroxyketonen stereospecifiek reduceren tot de corresponderende "cis"-#,#-diolen Door reactie met lithiumhydride ontstaat een zeer krachtige en selectieve reductor lithiumtri-ethylboorhydride Osteologie De osteologie (Grieks "osteon" = bot; "logos" = kennis) is het wetenschappelijk vakgebied dat botten en de opbouw van het skelet bestudeert Ze is onderdeel van de anatomie en bevat ook de vergelijking van verschillende soorten skeletten.
| 568 |
www
|
niet pyrofoor In ### produceerden <PERSOON> en <PERSOON> tri-ethylboraan en trimethylboraan via de reactie van BCl met di-ethylzink resp dimethylzink in een hoog vacuüm Omwille van het explosiegevaar kon dit slechts op zeer kleine schaal gebeuren Enkele andere methoden voor de synthese van tri-ethylboraan ("Et" is de ethylgroep) zijn Omwille van haar pyrofoor <INSTELLING> en de zeer hete vlam waarmee ze brandt, is tri-ethylboraan als hulpbrandstof gebruikt voor de motoren van de Lockheed SR-## (Blackbird) De speciale JP-# brandstof voor dit supersonische vliegtuig had een hoog vlampunt en om ze te ontsteken gebruikte men tri-ethylboraan Men vermeed zo een ontstekingsmechanisme en het risico dat een dergelijk mechanisme zou falen Tri-ethylboraan en andere alkylboranen met korte alkylgroepen (tot vier koolstofatomen) worden in de chemische industrie gebruikt als katalysator voor polymerisatiereacties Van tri-ethylboraan kunnen organische peroxiden afgeleid worden, die als initiator voor radicalaire kettingreacties gebruikt worden Het wordt ook gebruikt bij reacties in de synthese van geneesmiddelen en andere fijnchemicaliën; met tri-ethylboraan of het ervan afgeleide di-ethylmethoxyboraan kan men bijvoorbeeld β-hydroxyketonen stereospecifiek reduceren tot de corresponderende "cis"-#,#-diolen Door reactie met lithiumhydride ontstaat een zeer krachtige en selectieve reductor lithiumtri-ethylboorhydride Osteologie De osteologie (Grieks "osteon" = bot; "logos" = kennis) is het wetenschappelijk vakgebied dat botten en de opbouw van het skelet bestudeert Ze is onderdeel van de anatomie en bevat ook de vergelijking van verschillende soorten skeletten Osteologie probeert aan de hand van bepaalde kenmerken van botten iets over het organisme waaraan ze toebehoord hebben te zeggen Zo kunnen de leeftijd waarop het organisme stierf, het geslacht, de geografische herkomst en eventuele ziekten bepaald worden Osteologie kan ook worden gebruikt om organismen te reconstrueren, bijvoorbeeld bij uitgestorven organismes of personen waarvan alleen botten bewaard zijn Aan de vorm van de botten kan de vorm en ligging van zachtere organen en weefsel afgeleid worden, zodat het uiterlijk van het organisme gereconstrueerd kan worden Bij forensisch onderzoek kan osteologie gebruikt worden om beenderen van onbekende personen te identificeren In de geneeskunst vormt osteologisch onderzoek een gebied tussen de orthopedie en de endocrinologie Dit onderzoek heeft bijvoorbeeld kennis over de fysiologische opbouw van botten, de stofwisseling van botten en botziekten opgeleverd Vooral de oorzaken en mogelijke behandeling van ziektes als osteoporose, de ziekte van Paget, osteogenesis imperfecta, fibrodysplasia ossificans progressiva of hypophosphatasie worden onderzocht <PERSOON> (<PERSOON>), <DATUM> â Montreux (Zwitserland), <DATUM> was een Schots auteur en arts Is hij het meest bekend om "<PERSOON>" en "<PERSOON> Keys of the Kingdom" Hij voltooide zijn studie medicijnen in ### aan de Universiteit van Glasgow Cronin ligt begraven in <PERSOON> Op basis van zijn verhalen over de plattelandsarts <PERSOON> kwam in de jaren ### in <LOCATIE> de televisieserie Memorandum van een dokter tot stand Universitair Ziekenhuis Gent.
| 549 |
www
|
organisme waaraan ze toebehoord hebben te zeggen Zo kunnen de leeftijd waarop het organisme stierf, het geslacht, de geografische herkomst en eventuele ziekten bepaald worden Osteologie kan ook worden gebruikt om organismen te reconstrueren, bijvoorbeeld bij uitgestorven organismes of personen waarvan alleen botten bewaard zijn Aan de vorm van de botten kan de vorm en ligging van zachtere organen en weefsel afgeleid worden, zodat het uiterlijk van het organisme gereconstrueerd kan worden Bij forensisch onderzoek kan osteologie gebruikt worden om beenderen van onbekende personen te identificeren In de geneeskunst vormt osteologisch onderzoek een gebied tussen de orthopedie en de endocrinologie Dit onderzoek heeft bijvoorbeeld kennis over de fysiologische opbouw van botten, de stofwisseling van botten en botziekten opgeleverd Vooral de oorzaken en mogelijke behandeling van ziektes als osteoporose, de ziekte van Paget, osteogenesis imperfecta, fibrodysplasia ossificans progressiva of hypophosphatasie worden onderzocht <PERSOON> (<PERSOON>), <DATUM> â Montreux (Zwitserland), <DATUM> was een Schots auteur en arts Is hij het meest bekend om "<PERSOON>" en "<PERSOON> Keys of the Kingdom" Hij voltooide zijn studie medicijnen in ### aan de Universiteit van Glasgow Cronin ligt begraven in <PERSOON> Op basis van zijn verhalen over de plattelandsarts <PERSOON> kwam in de jaren ### in <LOCATIE> de televisieserie Memorandum van een dokter tot stand Universitair Ziekenhuis Gent Het bevindt zich aan de <PERSOON> op een site van ongeveer ## ha De ## gebouwen werden gerealiseerd in fasen gedurende meerdere decennia Het UZ Gent is nauw verbonden met de Universiteit Gent en de kernopdrachten zijn de patiëntenzorg, opleiding, wetenschappelijk onderzoek en dienstverlening De voorzitter is tevens de rector van de Universiteit Gent De locatie van de universitaire faciliteiten op de terreinen van UZ Gent wordt Campus Heymans genoemd, naar <PERSOON> die in ### de Nobelprijs voor geneeskunde won Sinds ### heeft lijn # van de Gentse tram zijn eindhalte op het domein Na de herstart van de universiteit in ### werd bij wet vastgelegd dat een burgerlijk hospitaal diende in te staan voor de opleiding Bij gebrek daaraan werd een beroep gedaan op de Bijloke (thans het <PERSOON>), dat werd beheerd door de Commissie van <PERSOON-##> (thans OCMW) Rond ### verhuisde men naar de Pasteurdreef, maar de nazorg bleef in de Bijloke De eerste oproep tot een eigen academisch ziekenhuis kwam er in ### van professor <PERSOON-##>, hoogleraar in de verloskunde Bij de vernederlandsing van de universiteit werden in ### de eerste plannen gemaakt, wat concreet werd in ### met de start van de werken aan de De <LOCATIE>De Tweede Wereldoorlog stak er een stokje voor en de afwerking duurde tot ### Dit gebeurde onder de rector en geneesheer <PERSOON-##> (###-###) Het hedendaagse bestuur beschouwt echter ### als de eigenlijke start.
| 567 |
www
|
van ongeveer ## ha De ## gebouwen werden gerealiseerd in fasen gedurende meerdere decennia Het UZ Gent is nauw verbonden met de Universiteit Gent en de kernopdrachten zijn de patiëntenzorg, opleiding, wetenschappelijk onderzoek en dienstverlening De voorzitter is tevens de rector van de Universiteit Gent De locatie van de universitaire faciliteiten op de terreinen van UZ Gent wordt Campus Heymans genoemd, naar <PERSOON> die in ### de Nobelprijs voor geneeskunde won Sinds ### heeft lijn # van de Gentse tram zijn eindhalte op het domein Na de herstart van de universiteit in ### werd bij wet vastgelegd dat een burgerlijk hospitaal diende in te staan voor de opleiding Bij gebrek daaraan werd een beroep gedaan op de Bijloke (thans het <PERSOON>), dat werd beheerd door de Commissie van <PERSOON> (thans OCMW) Rond ### verhuisde men naar de Pasteurdreef, maar de nazorg bleef in de Bijloke De eerste oproep tot een eigen academisch ziekenhuis kwam er in ### van professor <PERSOON>, hoogleraar in de verloskunde Bij de vernederlandsing van de universiteit werden in ### de eerste plannen gemaakt, wat concreet werd in ### met de start van de werken aan de De <LOCATIE>De Tweede Wereldoorlog stak er een stokje voor en de afwerking duurde tot ### Dit gebeurde onder de rector en geneesheer <PERSOON> (###-###) Het hedendaagse bestuur beschouwt echter ### als de eigenlijke start Halverwege de jaren ## kwam zo het op het terrein hoogste kliniekgebouw K## (veertien verdiepingen) tot stand, waarin de meeste diensten werden verenigd In ### kwam het Academisch Ziekenhuis (AZ) onder voogdij van de Vlaamse minister van onderwijs en werd de naam veranderd in Universitair Ziekenhuis Gent (UZGent) Het heeft een eigen rechtspersoonlijkheid in de vorm van een parastatale De campus telt een ##-tal gebouwen en men is nog steeds aan uitbreiding en vernieuwing bezig De uitbreidingen die het meest in het oog springen zijn In ### zijn grote werken gestart voor het verplaatsen van de algemene toegang van het kruispunt met de <LOCATIE>naar de zijkant van het terrein daarvoor moesten oudere gebouwen zoals de stokerij met de schouw voor de afvalverbranding van medisch materiaal tegen de vlakte Tevens werd in het voorjaar van ### het ruimtelijk masterplan ### voorgesteld Sinds ### wordt het ziekenhuis naast de bestaande busverbinding met buslijn # bijkomend bediend door tramlijn # die het ziekenhuis ook met de Gentse binnenstad verbindt Het ziekenhuis telt # ### bedden en heeft meer dan # ### personeelsleden in dienst Die stonden in ### in voor ##<DATUM> consultaties, ##<DATUM> hospitalisatiedagen en #<DATUM> opnamen Het heeft ## operatiezalen waar men in ### #<DATUM> chirurgische ingrepen uitvoerde Het UZ is ook bekend om zijn hart-, lever- en pancreastransplantaties en is ook veelal het verlengstuk van regionale ziekenhuizen Eind ### is het UZ tevens erkend als level #-traumacentrum door de Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie.
| 605 |
www
|
op het terrein hoogste kliniekgebouw K## (veertien verdiepingen) tot stand, waarin de meeste diensten werden verenigd In ### kwam het Academisch Ziekenhuis (AZ) onder voogdij van de Vlaamse minister van onderwijs en werd de naam veranderd in Universitair Ziekenhuis Gent (UZGent) Het heeft een eigen rechtspersoonlijkheid in de vorm van een parastatale De campus telt een ##-tal gebouwen en men is nog steeds aan uitbreiding en vernieuwing bezig De uitbreidingen die het meest in het oog springen zijn In ### zijn grote werken gestart voor het verplaatsen van de algemene toegang van het kruispunt met de <LOCATIE>naar de zijkant van het terrein daarvoor moesten oudere gebouwen zoals de stokerij met de schouw voor de afvalverbranding van medisch materiaal tegen de vlakte Tevens werd in het voorjaar van ### het ruimtelijk masterplan ### voorgesteld Sinds ### wordt het ziekenhuis naast de bestaande busverbinding met buslijn # bijkomend bediend door tramlijn # die het ziekenhuis ook met de Gentse binnenstad verbindt Het ziekenhuis telt # ### bedden en heeft meer dan # ### personeelsleden in dienst Die stonden in ### in voor ##<DATUM> consultaties, ##<DATUM> hospitalisatiedagen en #<DATUM> opnamen Het heeft ## operatiezalen waar men in ### #<DATUM> chirurgische ingrepen uitvoerde Het UZ is ook bekend om zijn hart-, lever- en pancreastransplantaties en is ook veelal het verlengstuk van regionale ziekenhuizen Eind ### is het UZ tevens erkend als level #-traumacentrum door de Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie Het UZ Gent was het tweede Belgische ziekenhuis dat deze erkenning verkreeg In ### en ### werden zeventien patiënten verkeerd bestraald in het UZ Gent De patiënten werden behandeld met een stereotactisch kader een soort helm die op het hoofd wordt gezet en waarmee een driedimensionale stralingsbundel op de tumor of uitzaaiingen kan gericht worden Om de exacte bestraalde plek te bepalen worden radiologische beelden van de hersenen en een bij de helm horend computerprogramma gebruikt In september ### werd in het UZ Gent echter ontdekt dat deze software niet goed werkte Er werd een afwijking van meer dan een centimeter van de plaats van de tumor vastgesteld Negen patiënten waren al overleden aan de gevolgen van hun hersentumor toen het probleem aan het licht kwam Het UZ Gent, het Duitse radiotherapiebedrijf Brainlab, de Belgische NV Elekta, het Canadese Sandström Trade and Technology en zes personen werden hiervoor vervolgd voor de correctionele rechtbank <PERSOON> De burgerlijke partijen verweten het UZ Gent onder meer een doofpotoperatie omdat de betrokken patiënten niet zouden ingelicht zijn geweest over de gebeurde fout Het UZ Gent stelde dat het niet altijd accurate informatie had en dat het enige tijd duurde voor duidelijk was wat de gevolgen van de foute bestraling waren voor elke patiënt De correctionele rechtbank oordeelde uiteindelijk dat slechts bij één patiënte met zekerheid een oorzakelijk verband vastgesteld kon worden tussen de bestraling en de vastgestelde letsels, de toename van de oorspronkelijke tumor of de verslechtering van de gezondheidstoestand.
| 577 |
www
|
Gent was het tweede Belgische ziekenhuis dat deze erkenning verkreeg In ### en ### werden zeventien patiënten verkeerd bestraald in het UZ Gent De patiënten werden behandeld met een stereotactisch kader een soort helm die op het hoofd wordt gezet en waarmee een driedimensionale stralingsbundel op de tumor of uitzaaiingen kan gericht worden Om de exacte bestraalde plek te bepalen worden radiologische beelden van de hersenen en een bij de helm horend computerprogramma gebruikt In september ### werd in het UZ Gent echter ontdekt dat deze software niet goed werkte Er werd een afwijking van meer dan een centimeter van de plaats van de tumor vastgesteld Negen patiënten waren al overleden aan de gevolgen van hun hersentumor toen het probleem aan het licht kwam Het UZ Gent, het Duitse radiotherapiebedrijf Brainlab, de Belgische NV Elekta, het Canadese Sandström Trade and Technology en zes personen werden hiervoor vervolgd voor de correctionele rechtbank <PERSOON> De burgerlijke partijen verweten het UZ Gent onder meer een doofpotoperatie omdat de betrokken patiënten niet zouden ingelicht zijn geweest over de gebeurde fout Het UZ Gent stelde dat het niet altijd accurate informatie had en dat het enige tijd duurde voor duidelijk was wat de gevolgen van de foute bestraling waren voor elke patiënt De correctionele rechtbank oordeelde uiteindelijk dat slechts bij één patiënte met zekerheid een oorzakelijk verband vastgesteld kon worden tussen de bestraling en de vastgestelde letsels, de toename van de oorspronkelijke tumor of de verslechtering van de gezondheidstoestand De rechter oordeelde dat het UZ Gent de zwaarste verantwoordelijkheid droeg omdat het om budgettaire redenen onveilige keuzes maakte Het UZ Gent werd veroordeeld tot een boete van ## ### euro, Brainlab tot een boete van <DATUM> euro, NV Elekta tot een boete van ## ### euro en Sandström Trade and Technology tot een boete van ## ### euro De artsen, technici en bedrijfsleiders kregen geen straffen opgelegd De meeste veroordeelden gingen echter in beroep, waarna het Openbaar Ministerie en de burgerlijke partijen dat ook deden Volgens het hof van beroep handelde het UZ Gent niet als een zorgvuldig universitair ziekenhuis Toch verleende het hof het UZ Gent opschorting van straf voor drie jaar omdat het over een blanco strafblad beschikte, het al lessen getrokken zou hebben uit het gebeurde en het genoeg gestraft zou zijn door de negatieve media-aandacht De andere bedrijven werden door het hof vrijgesproken Eind ### werden het UZ Gent en een verpleegkundige vervolgd voor de correctionele rechtbank <PERSOON> voor de dood van een veertienjarige anorexiapatiënte in ### De patiënte werd op <DATUM> opgenomen in het UZ Gent na doorverwezen te zijn door een vertrouwensarts Omdat ze weigerde te eten, besloot men om haar via een maagsonde vloeibaar voedsel te geven Een verpleegkundige bracht deze sonde in; echter niet in de slokdarm maar in de luchtpijp van de patiënte <PERSOON> ## uur later werd de fout opgemerkt door een radioloog.
| 547 |
www
|
De rechter oordeelde dat het UZ Gent de zwaarste verantwoordelijkheid droeg omdat het om budgettaire redenen onveilige keuzes maakte Het UZ Gent werd veroordeeld tot een boete van ## ### euro, Brainlab tot een boete van <DATUM> euro, NV Elekta tot een boete van ## ### euro en Sandström Trade and Technology tot een boete van ## ### euro De artsen, technici en bedrijfsleiders kregen geen straffen opgelegd De meeste veroordeelden gingen echter in beroep, waarna het Openbaar Ministerie en de burgerlijke partijen dat ook deden Volgens het hof van beroep handelde het UZ Gent niet als een zorgvuldig universitair ziekenhuis Toch verleende het hof het UZ Gent opschorting van straf voor drie jaar omdat het over een blanco strafblad beschikte, het al lessen getrokken zou hebben uit het gebeurde en het genoeg gestraft zou zijn door de negatieve media-aandacht De andere bedrijven werden door het hof vrijgesproken Eind ### werden het UZ Gent en een verpleegkundige vervolgd voor de correctionele rechtbank <PERSOON> voor de dood van een veertienjarige anorexiapatiënte in ### De patiënte werd op <DATUM> opgenomen in het UZ Gent na doorverwezen te zijn door een vertrouwensarts Omdat ze weigerde te eten, besloot men om haar via een maagsonde vloeibaar voedsel te geven Een verpleegkundige bracht deze sonde in; echter niet in de slokdarm maar in de luchtpijp van de patiënte <PERSOON> ## uur later werd de fout opgemerkt door een radioloog De patiënte werd nog overgebracht naar de afdeling intensieve zorg maar overleed desondanks tien dagen later Zowel de verpleegkundige, de arts van wacht als het UZ Gent werden vervolgd voor de onopzettelijke dood van het meisje Het Openbaar Ministerie verweet het UZ Gent slecht georganiseerd te zijn Zo zou er te weinig ervaren personeel op de betrokken afdeling zijn geweest de bewuste nacht Bovendien was de arts van wacht een <LEEFTIJD>-jarige stagiaire die nog maar twee maanden in opleiding was, maar toch voor nog drie andere afdelingen instond en al twaalf uur aan het werk was Het UZ Gent ontkende slecht georganiseerd te zijn geweest en ging voor de vrijspraak Volgens het ziekenhuis was er die avond wel voldoende ervaren personeel aanwezig De correctionele rechtbank veroordeelde uiteindelijk de verpleegkundige en het UZ Gent De arts werd vrijgesproken omdat er volgens de rechter twijfel was of haar tijdige optreden het meisje had kunnen redden De verpleegkundige kreeg geen straf opgelegd omdat het UZ Gent volgens de rechtbank de zwaarste fout maakte Volgens de rechter had het ziekenhuis namelijk geen duidelijk protocol voor het toedienen van sondes en waren de wachtdiensten ook slecht georganiseerd Het UZ Gent werd daarom veroordeeld tot een boete van ### ### euro Beide ouders van het meisje kregen ook een schadevergoeding toegekend van elk ## ### euro Het UZ Gent gaf aan waarschijnlijk in beroep te gaan tegen de veroordeling Ishiharatest De ishiharatest is een test om iemand te testen op kleurenblindheid.
| 541 |
www
|
naar de afdeling intensieve zorg maar overleed desondanks tien dagen later Zowel de verpleegkundige, de arts van wacht als het UZ Gent werden vervolgd voor de onopzettelijke dood van het meisje Het Openbaar Ministerie verweet het UZ Gent slecht georganiseerd te zijn Zo zou er te weinig ervaren personeel op de betrokken afdeling zijn geweest de bewuste nacht Bovendien was de arts van wacht een <LEEFTIJD>-jarige stagiaire die nog maar twee maanden in opleiding was, maar toch voor nog drie andere afdelingen instond en al twaalf uur aan het werk was Het UZ Gent ontkende slecht georganiseerd te zijn geweest en ging voor de vrijspraak Volgens het ziekenhuis was er die avond wel voldoende ervaren personeel aanwezig De correctionele rechtbank veroordeelde uiteindelijk de verpleegkundige en het UZ Gent De arts werd vrijgesproken omdat er volgens de rechter twijfel was of haar tijdige optreden het meisje had kunnen redden De verpleegkundige kreeg geen straf opgelegd omdat het UZ Gent volgens de rechtbank de zwaarste fout maakte Volgens de rechter had het ziekenhuis namelijk geen duidelijk protocol voor het toedienen van sondes en waren de wachtdiensten ook slecht georganiseerd Het UZ Gent werd daarom veroordeeld tot een boete van ### ### euro Beide ouders van het meisje kregen ook een schadevergoeding toegekend van elk ## ### euro Het UZ Gent gaf aan waarschijnlijk in beroep te gaan tegen de veroordeling Ishiharatest De ishiharatest is een test om iemand te testen op kleurenblindheid Aan de proefpersoon worden plaatjes met gekleurde stippen getoond Stippen van gelijkaardige kleuren zijn in cijfers geordend Kan de proefpersoon de cijfers onderscheiden, dan is hij niet kleurenblind Een plaatje heeft bijvoorbeeld een achtergrond van rode en oranje stippen, met daarin een cijfer van groene en blauwe stippen Iemand die kleuren kan zien, ziet een duidelijk verschil tussen de achtergrond en het cijfer Het is belangrijk dat er verschillende tinten van kleuren worden gebruikt Als alle stippen in het cijfer dezelfde tint groen hebben en alle stippen in de achtergrond dezelfde tint rood, dan is er altijd wel een klein verschil in helderheid, waardoor iedereen het cijfer kan onderscheiden Door stippen met verschillende tinten te gebruiken, bijvoorbeeld lichtrood, donkerrood en oranje voor de achtergrond, wordt dit probleem vermeden Virusenvelop De virusenvelop of virusomhulsel is een bij bepaalde virussen voorkomende uitwendige structuur, die bestaat uit lipiden (vetten) van een dubbelmembraan, gemaakt met materiaal uit gastheercellen en de daarin opgeslagen virale eiwitten Het virusomhulsel omsluit ten minste een eiwitmantel (capside), waarin op zijn beurt de virale nucleïnezuren zijn verpakt Afhankelijk van het soort virus ontstaat het virusomhulsel uit de celmembraan aan het celoppervlak of uit membranen van het endoplasmatisch reticulum (ER), bijvoorbeeld golgiapparaatjes in het inwendige van de cel De aanwezigheid van een virusenvelop is een belangrijk criterium bij de indeling van virussen, de zogenaamde virale taxonomie Daarin worden virussen met virusenvelop van de virussen zonder virusenvelop (of 'naakte' virussen) onderscheiden.
| 521 |
www
|
de proefpersoon worden plaatjes met gekleurde stippen getoond Stippen van gelijkaardige kleuren zijn in cijfers geordend Kan de proefpersoon de cijfers onderscheiden, dan is hij niet kleurenblind Een plaatje heeft bijvoorbeeld een achtergrond van rode en oranje stippen, met daarin een cijfer van groene en blauwe stippen Iemand die kleuren kan zien, ziet een duidelijk verschil tussen de achtergrond en het cijfer Het is belangrijk dat er verschillende tinten van kleuren worden gebruikt Als alle stippen in het cijfer dezelfde tint groen hebben en alle stippen in de achtergrond dezelfde tint rood, dan is er altijd wel een klein verschil in helderheid, waardoor iedereen het cijfer kan onderscheiden Door stippen met verschillende tinten te gebruiken, bijvoorbeeld lichtrood, donkerrood en oranje voor de achtergrond, wordt dit probleem vermeden Virusenvelop De virusenvelop of virusomhulsel is een bij bepaalde virussen voorkomende uitwendige structuur, die bestaat uit lipiden (vetten) van een dubbelmembraan, gemaakt met materiaal uit gastheercellen en de daarin opgeslagen virale eiwitten Het virusomhulsel omsluit ten minste een eiwitmantel (capside), waarin op zijn beurt de virale nucleïnezuren zijn verpakt Afhankelijk van het soort virus ontstaat het virusomhulsel uit de celmembraan aan het celoppervlak of uit membranen van het endoplasmatisch reticulum (ER), bijvoorbeeld golgiapparaatjes in het inwendige van de cel De aanwezigheid van een virusenvelop is een belangrijk criterium bij de indeling van virussen, de zogenaamde virale taxonomie Daarin worden virussen met virusenvelop van de virussen zonder virusenvelop (of 'naakte' virussen) onderscheiden De virusenvelop is van grote betekenis voor de opname van virussen in de cel, de stabiliteit tegen milieu-invloeden, en ontsmettingsmiddellen, alsook het groter vermogen om gemakkellijker veranderingen in het virusoppervlak aan te brengen Deze variabiliteit door een virusenvelop is een evolutionair voordeel ten opzichte van virussen zonder envelop Een virusenvelop stelt virussen in staat om het immuunsysteem van een gastheer gemakkelijker te omzeilen of zich beter aan een nieuwe gastheer aan te passen Deze eigenschappen van de virusenvelop kunnen het best geïllustreerd worden door verscheidene bij mensen nieuw opkomende virussen ("âemerging virusesâ"), die een reëel of potentieel gevaar vanwege een mogelijk pandemie vertegenwoordigen, die omhulde virussen, zoals het hiv, het SARS-coronavirus, het SARS-CoV-#-coronavirus, het influenza-virus, het ebolavirus en het westnijlvirus Al deze virussen hebben een virusenvelop Zeep werkt goed tegen virussen met een virusenvelop (waaronder het COVID-##-virus) omdat ze inwerken op de lipide dubbellaag, die deel uitmaakt van het virusomhulsel Zepen lossen de lipide dubbellaag op in water, waardoor het virus uiteenvalt en niet meer werkzaam is Schedelfractuur Een schedelfractuur of schedelbreuk is een of meerdere botbreuken in de schedel, meestal in combinatie met een hersenschudding Hoewel schedelbreuken op zich niet heel ernstig zijn, kunnen dergelijke breuken wel ten grondslag liggen aan de veel ernstigere intracraniële verwondingen, doordat losse stukjes schedel verwondingen, beschadiging van de bloedvaten en hersenkneuzingen tot gevolg kunnen hebben Andere mogelijke complicaties als gevolg van een schedelbreuk zijn intracraniële bloedingen en dissectie van hersenslagaders.
| 542 |
www
|
virusenvelop is van grote betekenis voor de opname van virussen in de cel, de stabiliteit tegen milieu-invloeden, en ontsmettingsmiddellen, alsook het groter vermogen om gemakkellijker veranderingen in het virusoppervlak aan te brengen Deze variabiliteit door een virusenvelop is een evolutionair voordeel ten opzichte van virussen zonder envelop Een virusenvelop stelt virussen in staat om het immuunsysteem van een gastheer gemakkelijker te omzeilen of zich beter aan een nieuwe gastheer aan te passen Deze eigenschappen van de virusenvelop kunnen het best geïllustreerd worden door verscheidene bij mensen nieuw opkomende virussen ("âemerging virusesâ"), die een reëel of potentieel gevaar vanwege een mogelijk pandemie vertegenwoordigen, die omhulde virussen, zoals het hiv, het SARS-coronavirus, het SARS-CoV-#-coronavirus, het influenza-virus, het ebolavirus en het westnijlvirus Al deze virussen hebben een virusenvelop Zeep werkt goed tegen virussen met een virusenvelop (waaronder het COVID-##-virus) omdat ze inwerken op de lipide dubbellaag, die deel uitmaakt van het virusomhulsel Zepen lossen de lipide dubbellaag op in water, waardoor het virus uiteenvalt en niet meer werkzaam is Schedelfractuur Een schedelfractuur of schedelbreuk is een of meerdere botbreuken in de schedel, meestal in combinatie met een hersenschudding Hoewel schedelbreuken op zich niet heel ernstig zijn, kunnen dergelijke breuken wel ten grondslag liggen aan de veel ernstigere intracraniële verwondingen, doordat losse stukjes schedel verwondingen, beschadiging van de bloedvaten en hersenkneuzingen tot gevolg kunnen hebben Andere mogelijke complicaties als gevolg van een schedelbreuk zijn intracraniële bloedingen en dissectie van hersenslagaders Wanneer naast een schedelbreuk ook sprake is van een huidbeschadiging spreekt men van een open breuk Wanneer het harde hersenvlies (de buitenste membranen van de hersenen) is beschadigd als gevolg van een schedelbreuk wordt dit penetrerend hoofdletsel genoemd Bij mensen met ernstig hoofdletsel komt de "lineaire schedelbreuk" veruit het meest voor, in ##% van de gevallen Bij dit soort breuken wordt het getroffen gedeelte van de schedel naar binnen gedrukt, waardoor het omringende gebied juist naar buiten wijkt In zeldzame gevallen kan een lineaire schedelbreuk groter worden wanneer hersenoedeem optreedt Dit wordt een "groeiende fractuur" genoemd Een groeiende fractuur kan cysten in de hersenvliezen veroorzaken "Diastatische fracturen" zijn lineaire schedelfracturen bij zeer jonge kinderen waardoor het bot bij de schedelnaden niet goed kan vastgroeien Dergelijke fracturen worden vooral veroorzaakt doordat een kind met het hoofdje tegen grote en harde oppervlakken zoals muren aanslaat Van een "verbrijzelde schedelbreuk" is sprake wanneer het bot wordt versplinterd tot vele kleine stukjes, die het harde hersenvlies binnendringen Hersenletsel is in dit geval vrijwel onvermijdelijk Ook de kans op een zeer hoge intracraniële druk wordt hierdoor zeer groot In deze gevallen is meestal chirurgisch ingrijpen noodzakelijk om het bot van de schedel op te lichten, zodat de druk op de hersenen vermindert Verbrijzelde breuken treden op bij ongeveer ##% van alle hoofdletsels Voetballer Petr Äech liep op <DATUM> deze vorm van hoofdletsel op Van een "schedelbasisfractuur" is sprake wanneer de botten die de schedelbasis vormen zijn beschadigd.
| 547 |
www
|
spreekt men van een open breuk Wanneer het harde hersenvlies (de buitenste membranen van de hersenen) is beschadigd als gevolg van een schedelbreuk wordt dit penetrerend hoofdletsel genoemd Bij mensen met ernstig hoofdletsel komt de "lineaire schedelbreuk" veruit het meest voor, in ##% van de gevallen Bij dit soort breuken wordt het getroffen gedeelte van de schedel naar binnen gedrukt, waardoor het omringende gebied juist naar buiten wijkt In zeldzame gevallen kan een lineaire schedelbreuk groter worden wanneer hersenoedeem optreedt Dit wordt een "groeiende fractuur" genoemd Een groeiende fractuur kan cysten in de hersenvliezen veroorzaken "Diastatische fracturen" zijn lineaire schedelfracturen bij zeer jonge kinderen waardoor het bot bij de schedelnaden niet goed kan vastgroeien Dergelijke fracturen worden vooral veroorzaakt doordat een kind met het hoofdje tegen grote en harde oppervlakken zoals muren aanslaat Van een "verbrijzelde schedelbreuk" is sprake wanneer het bot wordt versplinterd tot vele kleine stukjes, die het harde hersenvlies binnendringen Hersenletsel is in dit geval vrijwel onvermijdelijk Ook de kans op een zeer hoge intracraniële druk wordt hierdoor zeer groot In deze gevallen is meestal chirurgisch ingrijpen noodzakelijk om het bot van de schedel op te lichten, zodat de druk op de hersenen vermindert Verbrijzelde breuken treden op bij ongeveer ##% van alle hoofdletsels Voetballer Petr Äech liep op <DATUM> deze vorm van hoofdletsel op Van een "schedelbasisfractuur" is sprake wanneer de botten die de schedelbasis vormen zijn beschadigd Een schedelbasisfractuur gaat gepaard met typische verschijnselen, zoals het binnendringen van bloed in de sinus adnasales, het lekken van hersenvocht uit de neus of oren en bloeduitstortingen rondom de ogen (brilhematoom) <PERSOON> (<PERSOON>) Blackburn (Hobart, <DATUM> is een Amerikaans microbioloog van Australische komaf Blackburn is werkzaam aan de Universiteit van Californië in <PERSOON>) In ### kreeg Blackburn de L'Oréal-Unescoprijs voor vrouwen in de wetenschap voor "de ontdekking van de aard en het behoud van chromosoomuiteinden en hun rol bij kanker en veroudering" In ### ontving ze, samen met <PERSOON> en<PERSOON> of Geneeskunde "voor hun ontdekking hoe chromosomen worden beschermd door telomeren en het enzym telomerase" Blackburn werd geboren in Hobart in Tasmanië, waar haar beide ouders, <PERSOON> en <PERSOON>, huisarts waren Ze volgt haar middelbare opleiding in Launceston, maar in haar laatste studiejaar verhuisde het gezin naar Melbourne waar ze haar universitaire opleiding volgt In ### behaalde ze aan de Universiteit van Melbourne haar bachelordiploma en twee jaar later ook haar master in de biochemie Vervolgens ging ze naar Engeland waar ze haar universitaire opleiding vervolgt terwijl ze bij een oom en tante in Cambridge verbleef In ### behaalde ze haar doctoraat aan het <PERSOON> met onderzoek over DNA en DNA-sequences Vervolgens gaat ze naar de Yale-universiteit waar ze tussen ### en ### postdoctoraal-onderzoek deed In ### trad ze toe tot de faculteitsstaf Moleculaire Biologie van de Universiteit van Californië - Berkeley (UCB).
| 563 |
www
|
verschijnselen, zoals het binnendringen van bloed in de sinus adnasales, het lekken van hersenvocht uit de neus of oren en bloeduitstortingen rondom de ogen (brilhematoom) <PERSOON> (<PERSOON>) Blackburn (Hobart, <DATUM> is een Amerikaans microbioloog van Australische komaf Blackburn is werkzaam aan de Universiteit van Californië in <PERSOON>) In ### kreeg Blackburn de L'Oréal-Unescoprijs voor vrouwen in de wetenschap voor "de ontdekking van de aard en het behoud van chromosoomuiteinden en hun rol bij kanker en veroudering" In ### ontving ze, samen met <PERSOON> en<PERSOON> of Geneeskunde "voor hun ontdekking hoe chromosomen worden beschermd door telomeren en het enzym telomerase" Blackburn werd geboren in Hobart in Tasmanië, waar haar beide ouders, <PERSOON> en <PERSOON>, huisarts waren Ze volgt haar middelbare opleiding in Launceston, maar in haar laatste studiejaar verhuisde het gezin naar Melbourne waar ze haar universitaire opleiding volgt In ### behaalde ze aan de Universiteit van Melbourne haar bachelordiploma en twee jaar later ook haar master in de biochemie Vervolgens ging ze naar Engeland waar ze haar universitaire opleiding vervolgt terwijl ze bij een oom en tante in Cambridge verbleef In ### behaalde ze haar doctoraat aan het <PERSOON> met onderzoek over DNA en DNA-sequences Vervolgens gaat ze naar de Yale-universiteit waar ze tussen ### en ### postdoctoraal-onderzoek deed In ### trad ze toe tot de faculteitsstaf Moleculaire Biologie van de Universiteit van Californië - Berkeley (UCB) Samen met <PERSOON> verrichtte Blackburn baanbrekend pionierswerk op het gebied van telomeren, stukjes DNA op de uiteinden van chromosomen die de rest van het DNA op dat chromosoom beschermen tijdens celdeling Blackburn was ook degene die identificeerde waaruit ze bestaan een lange herhaling van een kort stukje DNA, dat voor iedere organisme weer een beetje anders is Bij elke celdeling gaat een uiteinde van het telomeer verloren en als de telomeer te kort wordt kan de lichaamscel zichzelf niet meer delen; de cel is 'oud' In ### ontdekte ze samen met <PERSOON>, tijdens onderzoek met het eencellige zoetwaterorganisme "Tetrahymena", het enzym telomerase dat in staat is na elke celdeling het verloren stukje telomeer weer bij te maken Telomerase bleek vooral voor te komen in gespecialiseerde cellen, zoals stamcellen Zij kunnen hun telomeren dus 'aanvullen' en zo 'jong' blijven Samen met Szostak en Greider won Blackburn hiervoor de Nobelprijs Daarvoor, in ### wonnen ze samen ook al de <PERSOON-##> for Basic Medical Research In ### mocht Blackburn de <PERSOON-##> voor Geneeskunde in ontvangst nemen In ### werd ze aangenomen als lid van de "<PERSOON-##> President's Council on Bioethics", een debatgroep die <PERSOON-##> moest adviseren in Bio-ethiekkwesties In februari ### werd ze uit deze groep ontslagen omdat ze sterke voorstander was van embryonaal onderzoek dat onder president Bush zwaar onder vuur kwam te liggen <PERSOON>.
| 583 |
www
|
Samen met <PERSOON> verrichtte Blackburn baanbrekend pionierswerk op het gebied van telomeren, stukjes DNA op de uiteinden van chromosomen die de rest van het DNA op dat chromosoom beschermen tijdens celdeling Blackburn was ook degene die identificeerde waaruit ze bestaan een lange herhaling van een kort stukje DNA, dat voor iedere organisme weer een beetje anders is Bij elke celdeling gaat een uiteinde van het telomeer verloren en als de telomeer te kort wordt kan de lichaamscel zichzelf niet meer delen; de cel is 'oud' In ### ontdekte ze samen met <PERSOON>, tijdens onderzoek met het eencellige zoetwaterorganisme "Tetrahymena", het enzym telomerase dat in staat is na elke celdeling het verloren stukje telomeer weer bij te maken Telomerase bleek vooral voor te komen in gespecialiseerde cellen, zoals stamcellen Zij kunnen hun telomeren dus 'aanvullen' en zo 'jong' blijven Samen met Szostak en Greider won Blackburn hiervoor de Nobelprijs Daarvoor, in ### wonnen ze samen ook al de <PERSOON> for Basic Medical Research In ### mocht Blackburn de <PERSOON> voor Geneeskunde in ontvangst nemen In ### werd ze aangenomen als lid van de "<PERSOON> President's Council on Bioethics", een debatgroep die <PERSOON> moest adviseren in Bio-ethiekkwesties In februari ### werd ze uit deze groep ontslagen omdat ze sterke voorstander was van embryonaal onderzoek dat onder president Bush zwaar onder vuur kwam te liggen <PERSOON> In ### ontving ze, samen met <PERSOON> en<PERSOON> of Geneeskunde "voor hun ontdekking hoe chromosomen worden beschermd door telomeren en het enzym telomerase" In ### wonnen ze samen ook al de <PERSOON> for Basic Medical Research Greider is de dochter van <PERSOON> en <PERSOON-##> Haar moeder, die plantkundige, mycologe en genetica specialiste was, overleed in ### als <PERSOON-##> zes jaar oud is Ze studeerde aan het "College of Creative Studies" van de Universiteit van Californië - Santa <PERSOON-##> waar ze in ### haar bachelordiploma in de biologie behaald In ### ontmoet ze aan de Universiteit van <PERSOON-##> en gaat als assistent voor haar werken Samen doen ze onderzoek naar chromosomen en telomeren Datzelfde jaar nog ontdekt ze samen met Blackburn het enzym telomerase, die telomeren bij iedere celdeling herstelt en daarmee de levensduur van de cel bepaalt Tijdens dit onderzoek maakten ze gebruik van het modelorganisme "Tethahymena", een eencellig zoetwaterprotozoa die dankzij active telemerase zichzelf oneidig kan delen In ### behaalt ze haar doctoraat in moleculaire biologie met Blackburn als promotor Postdoctoraal onderzoek deed Greider aan het Cold Spring Harbor Laboratorium in New York bij <PERSOON-##> Hier hielp ze mee met de ontwikkeling van de eerste "knockout"-muis In ### werd Greider benoemd bij het Johns Hopkins-universiteit <PERSOON-##>, <DATUM> is een Amerikaans bioloog van Engelse komaf.
| 570 |
www
|
<PERSOON> of Geneeskunde "voor hun ontdekking hoe chromosomen worden beschermd door telomeren en het enzym telomerase" In ### wonnen ze samen ook al de <PERSOON> for Basic Medical Research Greider is de dochter van <PERSOON> en <PERSOON> Haar moeder, die plantkundige, mycologe en genetica specialiste was, overleed in ### als <PERSOON> zes jaar oud is Ze studeerde aan het "College of Creative Studies" van de Universiteit van Californië - Santa <PERSOON> waar ze in ### haar bachelordiploma in de biologie behaald In ### ontmoet ze aan de Universiteit van <PERSOON> en gaat als assistent voor haar werken Samen doen ze onderzoek naar chromosomen en telomeren Datzelfde jaar nog ontdekt ze samen met Blackburn het enzym telomerase, die telomeren bij iedere celdeling herstelt en daarmee de levensduur van de cel bepaalt Tijdens dit onderzoek maakten ze gebruik van het modelorganisme "Tethahymena", een eencellig zoetwaterprotozoa die dankzij active telemerase zichzelf oneidig kan delen In ### behaalt ze haar doctoraat in moleculaire biologie met Blackburn als promotor Postdoctoraal onderzoek deed Greider aan het Cold Spring Harbor Laboratorium in New York bij <PERSOON> Hier hielp ze mee met de ontwikkeling van de eerste "knockout"-muis In ### werd Greider benoemd bij het Johns Hopkins-universiteit <PERSOON>, <DATUM> is een Amerikaans bioloog van Engelse komaf In ### ontving hij, samen met <PERSOON-##> en <PERSOON-##> voor Fysiologie of Geneeskunde ""voor hun ontdekking hoe chromosomen worden beschermd door telomeren en het enzym telomerase"" Hoewel hij in Londen geboren werd, groeide Szostak op in Canada Hij behaalde op zijn vijftiende zijn middelbareschooldiploma in Québec en op zijn negentiende zijn bachelordiploma in de celbiologie aan de McGill-universiteit Szostak promoveerde aan de Cornell-universiteit, waar hij tot ### aanbleef als onderzoeksassistent Vervolgens ging hij naar de Harvard Medical School, waar hij in ### werd benoemd tot hoogleraar aan de faculteit Genetica en een eigen laboratorium stichtte het "<PERSOON-##> is hij als moleculair bioloog verbonden aan het Department of Moleculair Biology van het Massachusetts General Hospital en sinds ### is hij "Investigator" bij het <PERSOON-##>) Samen met <PERSOON-##> verrichtte Szostak pionierswerk op het gebied van de DNA-uiteinden van chromosomen, telomeren, die een beschermde werking hebben tijdens celdelingen Samen met Blackburn en Greider won Szostak in ### hiervoor de Nobelprijs In ### wonnen ze samen ook al de <PERSOON> for Basic Medical Research In ### ontving hij de <PERSOON-##> voor biochemie en biofysica, hij ontving deze prijs ""Voor zijn zeer originele inzichten in fundamentele processen van het leven"" Rostrale migratoire stroom.
| 541 |
www
|
Blackburn de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde ""voor hun ontdekking hoe chromosomen worden beschermd door telomeren en het enzym telomerase"" Hoewel hij in Londen geboren werd, groeide Szostak op in Canada Hij behaalde op zijn vijftiende zijn middelbareschooldiploma in Québec en op zijn negentiende zijn bachelordiploma in de celbiologie aan de McGill-universiteit Szostak promoveerde aan de Cornell-universiteit, waar hij tot ### aanbleef als onderzoeksassistent Vervolgens ging hij naar de Harvard Medical School, waar hij in ### werd benoemd tot hoogleraar aan de faculteit Genetica en een eigen laboratorium stichtte het "<PERSOON> is hij als moleculair bioloog verbonden aan het Department of Moleculair Biology van het Massachusetts General Hospital en sinds ### is hij "Investigator" bij het <PERSOON>) Samen met <PERSOON> verrichtte Szostak pionierswerk op het gebied van de DNA-uiteinden van chromosomen, telomeren, die een beschermde werking hebben tijdens celdelingen Samen met Blackburn en Greider won Szostak in ### hiervoor de Nobelprijs In ### wonnen ze samen ook al de <PERSOON> for Basic Medical Research In ### ontving hij de <PERSOON> voor biochemie en biofysica, hij ontving deze prijs ""Voor zijn zeer originele inzichten in fundamentele processen van het leven"" Rostrale migratoire stroom Bewezen is dat neurogenese in de subventriculaire zone ook tijdens de volwassenheid blijft doorgaan <PERSOON> is een voormalig vrouwenklooster gelegen aan de Nieuwe Markt, ten noorden van het Agnietenconvent in de Nederlandse stad <PERSOON> Het gebouw heeft, nadat het als klooster buiten gebruik is geraakt, veel verschillende functies gehad Het <PERSOON> werd opgericht in het midden van de ##e eeuw Het vrouwenklooster voor bekeerde prostituees was gewijd aan <PERSOON> In ### kregen de zusters van het <PERSOON-##> diverse privliges van het stadsbestuur van <PERSOON>, onder andere vrijdom van accijns en het recht om werkzaamheden te mogen verrichten voor derden Na de hervorming verloor het gebouw zijn functie als kloostercomplex De kapel werd afgebroken en op de plaats van het hoofdgebouw werd rond ### een pesthuis gebouwd De kosten hiervan bedroegen Æ ## ### Diverse onderdelen van de kapel werden gebruikt om het middenschip van de Sint-Janskerk te verhogen tot het niveau van het koor Toen het complex in gebruik was als pesthuis werden de overleden pestlijders begraven naast het pesthuis Later werden er ook andere overledenen uit de stad begraven Die praktijk werd voortgezet toen het gebouw inmiddels kazerne was geworden Dat leidde tot een groot aantal klachten bij de toenmalige minister van Oorlog De stedelijke overheid greep echter pas in ten tijde van de cholera-epidemie in ### Vanaf die tijd was het verboden om nog lijken te begraven op het pesterf en kon het terrein bij de kazerne gevoegd worden Eind ##e eeuw was er sprake van dat het pesthuis omgevormd zou worden tot een militair hospitaal Die plannen zijn niet doorgegaan.
| 547 |
www
|
Nederlandse stad <PERSOON> Het gebouw heeft, nadat het als klooster buiten gebruik is geraakt, veel verschillende functies gehad Het <PERSOON> werd opgericht in het midden van de ##e eeuw Het vrouwenklooster voor bekeerde prostituees was gewijd aan <PERSOON> In ### kregen de zusters van het <PERSOON> diverse privliges van het stadsbestuur van <PERSOON>, onder andere vrijdom van accijns en het recht om werkzaamheden te mogen verrichten voor derden Na de hervorming verloor het gebouw zijn functie als kloostercomplex De kapel werd afgebroken en op de plaats van het hoofdgebouw werd rond ### een pesthuis gebouwd De kosten hiervan bedroegen Æ ## ### Diverse onderdelen van de kapel werden gebruikt om het middenschip van de Sint-Janskerk te verhogen tot het niveau van het koor Toen het complex in gebruik was als pesthuis werden de overleden pestlijders begraven naast het pesthuis Later werden er ook andere overledenen uit de stad begraven Die praktijk werd voortgezet toen het gebouw inmiddels kazerne was geworden Dat leidde tot een groot aantal klachten bij de toenmalige minister van Oorlog De stedelijke overheid greep echter pas in ten tijde van de cholera-epidemie in ### Vanaf die tijd was het verboden om nog lijken te begraven op het pesterf en kon het terrein bij de kazerne gevoegd worden Eind ##e eeuw was er sprake van dat het pesthuis omgevormd zou worden tot een militair hospitaal Die plannen zijn niet doorgegaan In ### werd het bestaande gebouw uitgebreid Het voormalige pesterf werd ingericht als exercitieterrein Toen de kazerne in ### werd gesloten kwam op de plaats van dit terrein een veemarkt met hallen In het gebouw werd het veemarktrestaurant ondergebracht Na het verdwijnen van de wekelijks veemarkt uit de binnenstad van <PERSOON> werd de Nieuwe Markt in ### heringericht en kwam er op deze plaats een nieuw winkelcentrum Het veemarktrestaurant werd verbouwd ten behoeve van wooneenheden, winkels en de Arcade Bioscoop Sporen van de vroegere functies als klooster, pesthuis en kazerne zijn nog steeds in het gebouw terug te vinden Nadat Arcade Bioscoop onder de naam <PERSOON> een nieuwe bioscoop bij het station had laten bouwen, kwam het complex in ### op enkele winkels na leeg te staan In ### is het pand verbouwd tot "Cheese Experience", een toeristische attractie waarmee het verhaal achter de Goudse kaas wordt verteld Sociaal Pedagogisch Werk Sociaal Pedagogisch Werk is een studierichting in <LOCATIE> op het niveau middelbaar beroepsonderwijs De opleiding biedt de mogelijkheid te werken in het welzijnswerk, opvoedingsondersteuning en leefbegeleiding, vooral in bijzondere woonvormen Hierbij valt te denken aan begeleid wonen van gehandicapten Daarbuiten werkt de SPW'er in de kinderopvang of als activiteitenbegeleider De opleiding SPW duurt doorgaans vier jaar, maar er worden ook verkorte opleidingen aangeboden Tijdens de opleiding spelen stages een grote rol Afgestudeerde SPW'ers kunnen doorleren in het hoger beroepsonderwijs en Sociaal Pedagogische Hulpverlening studeren Een gelijkaardige opleiding bestaat in <PERSOON> (ca.
| 545 |
www
|
bestaande gebouw uitgebreid Het voormalige pesterf werd ingericht als exercitieterrein Toen de kazerne in ### werd gesloten kwam op de plaats van dit terrein een veemarkt met hallen In het gebouw werd het veemarktrestaurant ondergebracht Na het verdwijnen van de wekelijks veemarkt uit de binnenstad van <PERSOON> werd de Nieuwe Markt in ### heringericht en kwam er op deze plaats een nieuw winkelcentrum Het veemarktrestaurant werd verbouwd ten behoeve van wooneenheden, winkels en de Arcade Bioscoop Sporen van de vroegere functies als klooster, pesthuis en kazerne zijn nog steeds in het gebouw terug te vinden Nadat Arcade Bioscoop onder de naam <PERSOON> een nieuwe bioscoop bij het station had laten bouwen, kwam het complex in ### op enkele winkels na leeg te staan In ### is het pand verbouwd tot "Cheese Experience", een toeristische attractie waarmee het verhaal achter de Goudse kaas wordt verteld Sociaal Pedagogisch Werk Sociaal Pedagogisch Werk is een studierichting in <LOCATIE> op het niveau middelbaar beroepsonderwijs De opleiding biedt de mogelijkheid te werken in het welzijnswerk, opvoedingsondersteuning en leefbegeleiding, vooral in bijzondere woonvormen Hierbij valt te denken aan begeleid wonen van gehandicapten Daarbuiten werkt de SPW'er in de kinderopvang of als activiteitenbegeleider De opleiding SPW duurt doorgaans vier jaar, maar er worden ook verkorte opleidingen aangeboden Tijdens de opleiding spelen stages een grote rol Afgestudeerde SPW'ers kunnen doorleren in het hoger beroepsonderwijs en Sociaal Pedagogische Hulpverlening studeren Een gelijkaardige opleiding bestaat in <PERSOON> (ca Jeugd- en gehandicaptenzorg, voorbereidend op het beroep van "opvoeder" Labetalol Labetalol is een gemengde alfa- en bètablokker, die gebruikt wordt om hoge bloeddruk en angina pectoris (hartkramp) te behandelen Het middel is ook bruikbaar bij zwangerschapshypertensie Het is sinds ### internationaal verkrijgbaar, en wordt verkocht onder de merknaam "Trandate" van GlaxoSmithKline of als merkloos generisch geneesmiddel Het is beschikbaar in tabletvorm voor orale toediening of als intraveneus infuus Labetalol vertraagt de hartslag, zodat het bloed minder hard door de bloedvaten stroomt Dit verlaagt de bloeddruk Het middel vermindert ook de zuurstofbehoefte van het hart Labetalol wordt meestal goed verdragen Bijwerkingen die kunnen optreden zijn onder meer Labetalol bevat twee stereogene centra en bestaat uit vier stereo-isomeren Dit is een combinatie van ("R"," R")-, ("S","R")-, ("R","S")- en de ("S","S")- vorm Baartje Sanderserf Het Baartje Sanderserf is een hofje van barmhartigheid gesticht in ### in de <PERSOON> in <PERSOON> was een vermogende weduwe in <PERSOON> Na het overlijden van haar man verhuisde zij in ### naar <LOCATIE> Toen zij in ### overleed liet zij ## ### gulden na aan de remonstrantse kerken van <PERSOON> Met dit geld moest een hofje gesticht worden Een jaar na haar overlijden werd een huis aan de <PERSOON> gekocht Achter deze woning lag een tuin met vijf huisjes De woningen, waar aanvankelijk naaste familieleden van Baertje en haar man <PERSOON> werden gehuisvest, telde in ### nog zes bewoners.
| 587 |
www
|
Jeugd- en gehandicaptenzorg, voorbereidend op het beroep van "opvoeder" Labetalol Labetalol is een gemengde alfa- en bètablokker, die gebruikt wordt om hoge bloeddruk en angina pectoris (hartkramp) te behandelen Het middel is ook bruikbaar bij zwangerschapshypertensie Het is sinds ### internationaal verkrijgbaar, en wordt verkocht onder de merknaam "Trandate" van GlaxoSmithKline of als merkloos generisch geneesmiddel Het is beschikbaar in tabletvorm voor orale toediening of als intraveneus infuus Labetalol vertraagt de hartslag, zodat het bloed minder hard door de bloedvaten stroomt Dit verlaagt de bloeddruk Het middel vermindert ook de zuurstofbehoefte van het hart Labetalol wordt meestal goed verdragen Bijwerkingen die kunnen optreden zijn onder meer Labetalol bevat twee stereogene centra en bestaat uit vier stereo-isomeren Dit is een combinatie van ("R"," R")-, ("S","R")-, ("R","S")- en de ("S","S")- vorm Baartje Sanderserf Het Baartje Sanderserf is een hofje van barmhartigheid gesticht in ### in de <PERSOON> in <PERSOON> was een vermogende weduwe in <PERSOON> Na het overlijden van haar man verhuisde zij in ### naar <LOCATIE> Toen zij in ### overleed liet zij ## ### gulden na aan de remonstrantse kerken van <PERSOON> Met dit geld moest een hofje gesticht worden Een jaar na haar overlijden werd een huis aan de <PERSOON> gekocht Achter deze woning lag een tuin met vijf huisjes De woningen, waar aanvankelijk naaste familieleden van Baertje en haar man <PERSOON> werden gehuisvest, telde in ### nog zes bewoners De Sint-Vincentiusvereniging heeft er gebruik van gemaakt en ook een rooms-katholieke bibliotheek gebruikte het pand voor haar uitleenactiviteiten De uit <PERSOON> afkomstige antiquair <PERSOON>, die vanwege zijn baard de bijnaam kreeg "<PERSOON>, d'oprechte antiquair"' dreef onder deze naam zijn winkeltje hoewel hij nimmer de eigenaar is geweest Nog weer later werden er een coffeeshop en een woonhuis in het pand gevestigd De huisjes werden geschikt gemaakt om als gastenverblijf te fungeren Endomysium Het endomysium dat "in de spier" betekent, is een laag bindweefsel die de afzonderlijke spiervezels omhult Het bevat bloedvaatjes, zenuwen en lymfevaatjes Antilichamen tegen endomysium (EMA) zijn aanwezig bij coeliakie en zijn een van de mogelijkheden om de aandoening in het bloed aan te tonen Zie ook Geboorte (leven) De geboorte van leven is het ontstaan van een zelfstandig nieuw leven uit andere organismen van dezelfde soort De geboorte vindt bij hogere diersoorten plaats na de bevruchting en een daaropvolgende periode van groei in een ei of van een embryo in het lichaam van de moeder Bij mensen heet deze periode de zwangerschap, bij dieren de draagtijd Het moment waarop het nieuwe organisme ter wereld komt wordt â vooral bij de menselijke geboorte â de bevalling genoemd Bij zoogdieren vindt de geboorte plaats door samentrekking van de baarmoeder, waardoor de foetus (het embryo vlak voor de geboorte) uit het lichaam van het moederdier naar buiten komt.
| 575 |
www
|
De Sint-Vincentiusvereniging heeft er gebruik van gemaakt en ook een rooms-katholieke bibliotheek gebruikte het pand voor haar uitleenactiviteiten De uit <PERSOON> afkomstige antiquair<PERSOON>, die vanwege zijn baard de bijnaam kreeg "<PERSOON>, d'oprechte antiquair"' dreef onder deze naam zijn winkeltje hoewel hij nimmer de eigenaar is geweest Nog weer later werden er een coffeeshop en een woonhuis in het pand gevestigd De huisjes werden geschikt gemaakt om als gastenverblijf te fungeren Endomysium Het endomysium dat "in de spier" betekent, is een laag bindweefsel die de afzonderlijke spiervezels omhult Het bevat bloedvaatjes, zenuwen en lymfevaatjes Antilichamen tegen endomysium (EMA) zijn aanwezig bij coeliakie en zijn een van de mogelijkheden om de aandoening in het bloed aan te tonen Zie ook Geboorte (leven) De geboorte van leven is het ontstaan van een zelfstandig nieuw leven uit andere organismen van dezelfde soort De geboorte vindt bij hogere diersoorten plaats na de bevruchting en een daaropvolgende periode van groei in een ei of van een embryo in het lichaam van de moeder Bij mensen heet deze periode de zwangerschap, bij dieren de draagtijd Het moment waarop het nieuwe organisme ter wereld komt wordt â vooral bij de menselijke geboorte â de bevalling genoemd Bij zoogdieren vindt de geboorte plaats door samentrekking van de baarmoeder, waardoor de foetus (het embryo vlak voor de geboorte) uit het lichaam van het moederdier naar buiten komt De worpgrootte kan variëren van één tot meer dan tien nakomelingen Bij de meeste zoogdieren zijn pasgeboren dieren gedurende de eerste tijd na de geboorte nog afhankelijk van moedermelk en verdere broedzorg Bij de buideldieren groeit het jonge dier nog lange tijd door in de buidel van de moeder Bij dieren die eieren leggen spreekt men gewoonlijk niet van "geboren worden" maar van "uit het ei komen", omdat het ouderdier niet baart maar eieren legt Bij vogels komt het jonge dier, het kuiken, uit het ei Bij de vogels spreekt men van nestvlieders en nestblijvers wanneer respectievelijk de jonge vogels meteen het nest verlaten of wanneer zij geruime tijd daar doorbrengen alvorens zich het vliegen eigen te maken Bij vissen en reptielen komen de jonge dieren ook uit een ei, waarbij de ouders soms broedzorg vertonen, maar ook soms geheel afwezig zijn Sommige vissen nemen de eieren in hun mond, de zogeheten muilbroeders Sommige vissen en ook reptielen zijn levendbarend, het jonge dier komt dan al uit het ei in het lichaam van de moeder Insecten komen ook uit eieren In de levenscyclus van insecten zijn er twee typen te onderscheiden de onvolledige gedaanteverwisseling en de volledige gedaanteverwisseling Bepaalde parasitaire insecten zoals sluipwespen leggen hun eieren in andere dieren, waar deze uitkomen en zich ontwikkelen Fumagilline Fumagilline (INN) is een antibioticum dat geproduceerd wordt door de schimmel "Aspergillus fumigatus" Het werd begin jaren ### door de Upjohn Company geïntroduceerd.
| 521 |
www
|
Bij de meeste zoogdieren zijn pasgeboren dieren gedurende de eerste tijd na de geboorte nog afhankelijk van moedermelk en verdere broedzorg Bij de buideldieren groeit het jonge dier nog lange tijd door in de buidel van de moeder Bij dieren die eieren leggen spreekt men gewoonlijk niet van "geboren worden" maar van "uit het ei komen", omdat het ouderdier niet baart maar eieren legt Bij vogels komt het jonge dier, het kuiken, uit het ei Bij de vogels spreekt men van nestvlieders en nestblijvers wanneer respectievelijk de jonge vogels meteen het nest verlaten of wanneer zij geruime tijd daar doorbrengen alvorens zich het vliegen eigen te maken Bij vissen en reptielen komen de jonge dieren ook uit een ei, waarbij de ouders soms broedzorg vertonen, maar ook soms geheel afwezig zijn Sommige vissen nemen de eieren in hun mond, de zogeheten muilbroeders Sommige vissen en ook reptielen zijn levendbarend, het jonge dier komt dan al uit het ei in het lichaam van de moeder Insecten komen ook uit eieren In de levenscyclus van insecten zijn er twee typen te onderscheiden de onvolledige gedaanteverwisseling en de volledige gedaanteverwisseling Bepaalde parasitaire insecten zoals sluipwespen leggen hun eieren in andere dieren, waar deze uitkomen en zich ontwikkelen Fumagilline Fumagilline (INN) is een antibioticum dat geproduceerd wordt door de schimmel "Aspergillus fumigatus" Het werd begin jaren ### door de Upjohn Company geïntroduceerd Het wordt voor deze toepassing verkocht onder de merknaam "Fumidil B"; dit is het dicyclohexylammoniumzout van fumagilline Chemische bestrijding is evenwel niet meer toegelaten in een aantal landen waaronder België en <LOCATIE> Fumagilline is ook een amoebicide en is bij mensen gebruikt voor de behandeling van intestinale amoebiasis (infectie door "Entamoeba histolytica") Fumagillin is werkzaam tegen microsporidia-infecties bij mensen Inwendige microsporidia-infecties komen vaak voor en kunnen fataal zijn bij aids-patiënten De producent sanofi-aventis heeft van de Europese Commissie de aanwijzing bekomen van fumagilline als weesgeneesmiddel voor de behandeling van diarree bij inwendige microsporidia-infectie in volwassen patiënten met hiv-infectie De merknaam van sanofi-aventis is "Flisint" Fumagilline en synthetische afgeleide verbindingen van fumagilline zouden ook als angiogeneseremmer bij de behandeling van kanker kunnen functioneren Zij blokkeren het enzym methionine aminopeptidase # (MetAP-#) en remmen zo de vorming van nieuwe bloedvaten Fumagilline en fumagillinederivaten zijn ook potentiële antimalariamiddelen Ze blijken bij in-vitro- en in-vivoproeven op de malariaparasiet Plasmodium falciparum eveneens het enzym MetAP-# te blokkeren en de groei van de malariaparasiet te remmen Pemoline Pemoline (merknamen onder andere "Cylert"; "Stimul") is een chemische verbinding die het centraal zenuwstelsel stimuleert Het wordt gebruikt om aandachtstekort/hyperactiviteitstoornis (ADHD) en narcolepsie te behandelen De werking is vergelijkbaar met die van amfetamines en van methylfenidaat Pemoline is geen eerstekeuzemiddel bij kinderen met ADHD en is omstreden omwille van zijn mogelijke ongewenste neveneffecten, met name hepatotoxiciteit.
| 520 |
www
|
is het dicyclohexylammoniumzout van fumagilline Chemische bestrijding is evenwel niet meer toegelaten in een aantal landen waaronder België en <LOCATIE> Fumagilline is ook een amoebicide en is bij mensen gebruikt voor de behandeling van intestinale amoebiasis (infectie door "Entamoeba histolytica") Fumagillin is werkzaam tegen microsporidia-infecties bij mensen Inwendige microsporidia-infecties komen vaak voor en kunnen fataal zijn bij aids-patiënten De producent sanofi-aventis heeft van de Europese Commissie de aanwijzing bekomen van fumagilline als weesgeneesmiddel voor de behandeling van diarree bij inwendige microsporidia-infectie in volwassen patiënten met hiv-infectie De merknaam van sanofi-aventis is "Flisint" Fumagilline en synthetische afgeleide verbindingen van fumagilline zouden ook als angiogeneseremmer bij de behandeling van kanker kunnen functioneren Zij blokkeren het enzym methionine aminopeptidase # (MetAP-#) en remmen zo de vorming van nieuwe bloedvaten Fumagilline en fumagillinederivaten zijn ook potentiële antimalariamiddelen Ze blijken bij in-vitro- en in-vivoproeven op de malariaparasiet Plasmodium falciparum eveneens het enzym MetAP-# te blokkeren en de groei van de malariaparasiet te remmen Pemoline Pemoline (merknamen onder andere "Cylert"; "Stimul") is een chemische verbinding die het centraal zenuwstelsel stimuleert Het wordt gebruikt om aandachtstekort/hyperactiviteitstoornis (ADHD) en narcolepsie te behandelen De werking is vergelijkbaar met die van amfetamines en van methylfenidaat Pemoline is geen eerstekeuzemiddel bij kinderen met ADHD en is omstreden omwille van zijn mogelijke ongewenste neveneffecten, met name hepatotoxiciteit In de Verenigde Staten is het middel daarom niet meer toegelaten in ### trok de Amerikaanse FDA de toelating voor "Cylert" in De fabrikant van het middel, Abbott Laboratories, stopte toen met de productie van "Cylert", officieel omwille van financiële redenen Later in ### werden ook de toelatingen voor alle generische vormen van pemoline in de Verenigde Staten ingetrokken In Canada was "Cylert" al in ### van de markt gehaald "Cylert" was in ### op de markt gebracht Vanwege het stimulerend effect is pemoline een verboden substantie in de sport In ### werd <PERSOON> tijdens <PERSOON> betrapt op pemoline; hij kreeg een tijdstraf maar hoefde de Tour niet te verlaten <PERSOON> heeft ook toegegeven dat hij het middel heeft gebruikt De Russische ###-meterloopster <PERSOON> werd in ### twee jaar geschorst voor pemoline na een positieve test op <DATUM> De Indische discuswerpster <PERSOON> testte op <DATUM> positief op pemoline tijdens de wereldkampioenschappen atletiek in Helsinki Ziekenhuis <PERSOON> Ziekenhuis <PERSOON> is een voormalig ziekenhuis op christelijke grondslag in <LOCATIE> dat tot ### in gebruik was Het ziekenhuis werd in de negentiende eeuw opgericht en was het enige protestantse ziekenhuis in de regio <LOCATIE> en zou dat tot ### blijven toen Sanatorium Sonnevanck in <LOCATIE> het Boerhaaveziekenhuis in zijn hoofdgebouw opende In <LOCATIE> zelf stond al sinds begin negentiende eeuw het Rooms Katholieke Piusziekenhuis midden in de oude binnenstad Pius, Boerhaave en <PERSOON> zijn per <DATUM> gefuseerd tot St Jansdal Ziekenhuis In juni ### betrok men de nieuwbouw in de Harderwijkse wijk Stadsweiden.
| 582 |
www
|
van het middel, Abbott Laboratories, stopte toen met de productie van "Cylert", officieel omwille van financiële redenen Later in ### werden ook de toelatingen voor alle generische vormen van pemoline in de Verenigde Staten ingetrokken In Canada was "Cylert" al in ### van de markt gehaald "Cylert" was in ### op de markt gebracht Vanwege het stimulerend effect is pemoline een verboden substantie in de sport In ### werd <PERSOON> tijdens <PERSOON> betrapt op pemoline; hij kreeg een tijdstraf maar hoefde de Tour niet te verlaten <PERSOON> heeft ook toegegeven dat hij het middel heeft gebruikt De Russische ###-meterloopster <PERSOON> werd in ### twee jaar geschorst voor pemoline na een positieve test op <DATUM> De Indische discuswerpster <PERSOON> testte op <DATUM> positief op pemoline tijdens de wereldkampioenschappen atletiek in Helsinki Ziekenhuis <PERSOON> Ziekenhuis <PERSOON> is een voormalig ziekenhuis op christelijke grondslag in <LOCATIE> dat tot ### in gebruik was Het ziekenhuis werd in de negentiende eeuw opgericht en was het enige protestantse ziekenhuis in de regio <LOCATIE> en zou dat tot ### blijven toen Sanatorium Sonnevanck in <LOCATIE> het Boerhaaveziekenhuis in zijn hoofdgebouw opende In <LOCATIE> zelf stond al sinds begin negentiende eeuw het Rooms Katholieke Piusziekenhuis midden in de oude binnenstad Pius, Boerhaave en <PERSOON> zijn per <DATUM> gefuseerd tot St Jansdal Ziekenhuis In juni ### betrok men de nieuwbouw in de Harderwijkse wijk Stadsweiden Deze revalidatiekliniek ligt momenteel aan het <LOCATIE><PERSOON>, dat hiernaast ook wordt omgeven door het <PERSOON> Hospice, een gezondheidscentrum, dagopvang het Speulder en een tandartspraktijk Prematuur ovarieel falen Prematuur ovarieel falen (POF), ook wel primair ovarieel falen genoemd, is een aandoening waarbij een vrouw voor haar veertigste stopt met menstrueren Dit komt doordat de eierstokken eerder ophouden met ovuleren dan gebruikelijk Er is dan sprake van een vroege overgang, de gemiddelde leeftijd voor westerse vrouwen om in de overgang te komen ligt rond de <LEEFTIJD> jaar Ongeveer # op de ### vrouwen krijgt te maken met prematuur ovarieel falen De term POF is inmiddels officieel vervangen voor premature ovariële insufficiëntie (POI), een term die een iets minder negatieve bijklank zou hebben POF of POI wordt veroorzaakt doordat er geen eiblaasjes meer groeien in de eierstokken Dit kan ook gebeuren wanneer een patiënte nog een kinderwens heeft Wanneer POI gediagnosticeerd wordt dient een kinderwens of een mogelijk toekomstige kinderwens met patiënte besproken te worden, en dienen eventueel maatregelen getroffen te worden om de kinderwens in de toekomst te verwezenlijken door het invriezen van eicellen Dit is niet altijd meer mogelijk en kan niet in elk ziekenhuis Hoewel de oorzaak meestal niet bekend is, kan POI veroorzaakt worden door Een vroege overgang kan een verhoogde kans op botontkalking (osteoporose) en hart- en vaatziekten geven De kans op borstkanker is juist minder groot, doordat vrouwen minder lang zijn blootgesteld aan hormonen.
| 568 |
www
|
revalidatiekliniek ligt momenteel aan het <LOCATIE><PERSOON>, dat hiernaast ook wordt omgeven door het <PERSOON> Hospice, een gezondheidscentrum, dagopvang het Speulder en een tandartspraktijk Prematuur ovarieel falen Prematuur ovarieel falen (POF), ook wel primair ovarieel falen genoemd, is een aandoening waarbij een vrouw voor haar veertigste stopt met menstrueren Dit komt doordat de eierstokken eerder ophouden met ovuleren dan gebruikelijk Er is dan sprake van een vroege overgang, de gemiddelde leeftijd voor westerse vrouwen om in de overgang te komen ligt rond de <LEEFTIJD> jaar Ongeveer # op de ### vrouwen krijgt te maken met prematuur ovarieel falen De term POF is inmiddels officieel vervangen voor premature ovariële insufficiëntie (POI), een term die een iets minder negatieve bijklank zou hebben POF of POI wordt veroorzaakt doordat er geen eiblaasjes meer groeien in de eierstokken Dit kan ook gebeuren wanneer een patiënte nog een kinderwens heeft Wanneer POI gediagnosticeerd wordt dient een kinderwens of een mogelijk toekomstige kinderwens met patiënte besproken te worden, en dienen eventueel maatregelen getroffen te worden om de kinderwens in de toekomst te verwezenlijken door het invriezen van eicellen Dit is niet altijd meer mogelijk en kan niet in elk ziekenhuis Hoewel de oorzaak meestal niet bekend is, kan POI veroorzaakt worden door Een vroege overgang kan een verhoogde kans op botontkalking (osteoporose) en hart- en vaatziekten geven De kans op borstkanker is juist minder groot, doordat vrouwen minder lang zijn blootgesteld aan hormonen Daarnaast wordt vaak in overleg met een arts gestart met hormonale suppletie <PERSOON>, <DATUM> - <DATUM> is een achttiende-eeuwse geneesheer uit <LOCATIE> Hij werd bekend om zijn studies op het gebied geneeskunde en natuurlijke historie Baster, geboren in <LOCATIE>, volgde de Latijnse school in <LOCATIE> en studeerde vervolgens medicijnen in Leiden In ### promoveerde hij op de dissertatie "De Osteogenia", over de verbening van botten Bekende professoren als <PERSOON> en <PERSOON> 's Gravesande onderwezen hem niet alleen in medicijnen maar leerden hem ook om onderzoek aan natuurlijke verschijnselen wetenschappelijk aan te pakken Na zijn studie bezocht hij, ter vervolmaking van zijn studie, ziekenhuizen en botanische tuinen in Parijs en Londen In de laatste plaats raakte hij bevriend met de <PERSOON>, de stichter van het British Museum, en de hortulanus <PERSOON> Na deze reis vestigde hij zich als geneesheer in <LOCATIE> Basters vele medische en natuurwetenschappelijke brieven trokken internationaal de aandacht Op voorspraak van Boerhaave en 's Gravezande werd hij in ### Fellow van de Royal Society in London Baster werd een breed georiënteerde wetenschapper Naast zijn werk als dokter schreef hij artikelen over medicijnen en over het leven in zee Zijn in het <PERSOON> of Latijn geschreven artikelen werden gepubliceerd in de "Philosophical Transactions" en in de "Verhandelingen der Hollandse Maatschappij der Wetenschappen" Ook onderhield hij een uitgebreide correspondentie met in zijn tijd bekende natuuronderzoekers.
| 546 |
www
|
met een arts gestart met hormonale suppletie <PERSOON>, <DATUM> - <DATUM> is een achttiende-eeuwse geneesheer uit <LOCATIE> Hij werd bekend om zijn studies op het gebied geneeskunde en natuurlijke historie Baster, geboren in <LOCATIE>, volgde de Latijnse school in <LOCATIE> en studeerde vervolgens medicijnen in Leiden In ### promoveerde hij op de dissertatie "De Osteogenia", over de verbening van botten Bekende professoren als <PERSOON> en <PERSOON> 's Gravesande onderwezen hem niet alleen in medicijnen maar leerden hem ook om onderzoek aan natuurlijke verschijnselen wetenschappelijk aan te pakken Na zijn studie bezocht hij, ter vervolmaking van zijn studie, ziekenhuizen en botanische tuinen in Parijs en Londen In de laatste plaats raakte hij bevriend met de <PERSOON>, de stichter van het British Museum, en de hortulanus <PERSOON> Na deze reis vestigde hij zich als geneesheer in <LOCATIE> Basters vele medische en natuurwetenschappelijke brieven trokken internationaal de aandacht Op voorspraak van Boerhaave en 's Gravezande werd hij in ### Fellow van de Royal Society in London Baster werd een breed georiënteerde wetenschapper Naast zijn werk als dokter schreef hij artikelen over medicijnen en over het leven in zee Zijn in het <PERSOON> of Latijn geschreven artikelen werden gepubliceerd in de "Philosophical Transactions" en in de "Verhandelingen der Hollandse Maatschappij der Wetenschappen" Ook onderhield hij een uitgebreide correspondentie met in zijn tijd bekende natuuronderzoekers Baster was vermogend en woonde in een herenhuis <PERSOON> Haven (thans <LOCATIE>) in <LOCATIE> In zijn huis had hij een drie meter hoge grenenhouten buffetkast, beplakt met schelpen Dit schelpenbuffet behoort tot de kerncollectie van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, is erkend als cultuurgoed van nationaal belang en te zien in het Stadhuismuseum <LOCATIE> Bij de stadswal van <LOCATIE> (het huidige parkeerterrein Mosselboomgaard) bezat Baster de buitentuin âHet Zonnehofâ, met een boomgaard, siertuin, twee vijvers (voor zijn goudvissen), een kleine theekoepel en een met schelpenfiguren gedecoreerde âgrotâ In ### liet hij in Schuddebeurs bij <LOCATIE> de buitenplaats Buytensorge aanleggen In ### begon hij met publicatie van zijn bekendste werk "Natuurkundige Uitspanningen behelzende eenige waarnemingen over sommige zee-planten en zee-insecten" Het werk werd in zes volumes uitgegeven die uiteindelijk in twee boeken werden gebundeld In de eerste twee volumes gaf hij zijn bijdrage aan de discussie of de organismen die op de zeebodem leven vooral planten, dieren of, zoals <PERSOON> meende, zoophyten (plant-dieren) Basters theorie over dit onderwerp werd, niet ten onrechte, sterk aangevallen door <PERSOON> (natuuronderzoeker) Ook Linnaeus gaf aan niet veel in Basters theorie te zien Na deze valse start ging Baster door met het bestuderen van het mariene organismen in de Oosterschelde bij <LOCATIE> In zijn mooi geïllustreerde werk behandelde hij een grote verscheidenheid aan mariene soorten In ### moest hij dit werk staken, <LEEFTIJD> jaar oud werd hij blind aan zijn linkeroog.
| 573 |
www
|
een herenhuis <PERSOON> Haven (thans <LOCATIE>) in <LOCATIE> In zijn huis had hij een drie meter hoge grenenhouten buffetkast, beplakt met schelpen Dit schelpenbuffet behoort tot de kerncollectie van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, is erkend als cultuurgoed van nationaal belang en te zien in het Stadhuismuseum <LOCATIE> Bij de stadswal van <LOCATIE> (het huidige parkeerterrein Mosselboomgaard) bezat Baster de buitentuin âHet Zonnehofâ, met een boomgaard, siertuin, twee vijvers (voor zijn goudvissen), een kleine theekoepel en een met schelpenfiguren gedecoreerde âgrotâ In ### liet hij in Schuddebeurs bij <LOCATIE> de buitenplaats Buytensorge aanleggen In ### begon hij met publicatie van zijn bekendste werk "Natuurkundige Uitspanningen behelzende eenige waarnemingen over sommige zee-planten en zee-insecten" Het werk werd in zes volumes uitgegeven die uiteindelijk in twee boeken werden gebundeld In de eerste twee volumes gaf hij zijn bijdrage aan de discussie of de organismen die op de zeebodem leven vooral planten, dieren of, zoals <PERSOON> meende, zoophyten (plant-dieren) Basters theorie over dit onderwerp werd, niet ten onrechte, sterk aangevallen door <PERSOON> (natuuronderzoeker) Ook Linnaeus gaf aan niet veel in Basters theorie te zien Na deze valse start ging Baster door met het bestuderen van het mariene organismen in de Oosterschelde bij <LOCATIE> In zijn mooi geïllustreerde werk behandelde hij een grote verscheidenheid aan mariene soorten In ### moest hij dit werk staken, <LEEFTIJD> jaar oud werd hij blind aan zijn linkeroog Het tijdschrift "Basteria" van de Nederlandse Malacologische Vereniging (NMV), in ### voor het eerst verschenen, is naar hem genoemd Aan het <LOCATIE>tegenover zijn vroegere woonhuis staat een bronzen beeld van Baster, vervaardigd door de Zierikzeese kunstenaar <PERSOON> en onthuld op <DATUM> De begane grond van zijn woonhuis is thans te huur onder de naam â<PERSOON> is het verschijnsel dat een cel zich met behulp van celadhesie-moleculen zoals selectinen, cadherinen en integrinen en leden van de immunoglobuline-superfamilie bindt aan een oppervlak, extracellulaire matrix of andere cel Eerst vindt hydrolyse van de celadhesiemoleculen door middel van extracellulaire enzymen plaats Eukaryotische protozoa scheiden allerlei adhesiemoleculen af Een voorbeeld van een ziekmakend protozoön is de malariaparasiet ("Plasmodium falciparum"), die zich met behulp van het adhesiemolecuul circumsporozoïet aan levercellen bindt en met behulp van een ander adhesiemolecuul, het merozoïet-oppervlakte-eiwit, aan de rode bloedcellen Defecten in de celadhesie zijn meestal het gevolg van een verstoorde afscheiding van adhesiemoleculen De adhesiemoleculen van prokaryoten worden gewoonlijk adhesinen genoemd Adhesinen kunnen voorkomen op de pilus, het zweepstaartje of het celoppervlak Adhesie van bacteriën zorgt onder meer voor tropie bij planten Ook virussen beschikken over adhesiemoleculen om zich aan gastcellen te binden Zo heeft het influenzavirus bijvoorbeeld een oppervlak dat is bedekt met hemagglutinine Hierdoor kan dit virus sialisch zuur aan het oppervlak van andere moleculen herkennen Hiv heeft een adhesiemolecuul met de naam gp###, dat een verbinding met het door lymfocyten afgescheiden eiwit CD# aangaat.
| 576 |
www
|
de Nederlandse Malacologische Vereniging (NMV), in ### voor het eerst verschenen, is naar hem genoemd Aan het <LOCATIE>tegenover zijn vroegere woonhuis staat een bronzen beeld van Baster, vervaardigd door de Zierikzeese kunstenaar <PERSOON> en onthuld op <DATUM> De begane grond van zijn woonhuis is thans te huur onder de naam â<PERSOON> is het verschijnsel dat een cel zich met behulp van celadhesie-moleculen zoals selectinen, cadherinen en integrinen en leden van de immunoglobuline-superfamilie bindt aan een oppervlak, extracellulaire matrix of andere cel Eerst vindt hydrolyse van de celadhesiemoleculen door middel van extracellulaire enzymen plaats Eukaryotische protozoa scheiden allerlei adhesiemoleculen af Een voorbeeld van een ziekmakend protozoön is de malariaparasiet ("Plasmodium falciparum"), die zich met behulp van het adhesiemolecuul circumsporozoïet aan levercellen bindt en met behulp van een ander adhesiemolecuul, het merozoïet-oppervlakte-eiwit, aan de rode bloedcellen Defecten in de celadhesie zijn meestal het gevolg van een verstoorde afscheiding van adhesiemoleculen De adhesiemoleculen van prokaryoten worden gewoonlijk adhesinen genoemd Adhesinen kunnen voorkomen op de pilus, het zweepstaartje of het celoppervlak Adhesie van bacteriën zorgt onder meer voor tropie bij planten Ook virussen beschikken over adhesiemoleculen om zich aan gastcellen te binden Zo heeft het influenzavirus bijvoorbeeld een oppervlak dat is bedekt met hemagglutinine Hierdoor kan dit virus sialisch zuur aan het oppervlak van andere moleculen herkennen Hiv heeft een adhesiemolecuul met de naam gp###, dat een verbinding met het door lymfocyten afgescheiden eiwit CD# aangaat Musculus transversus abdominis De musculus transversus abdominis of dwarse buikspier is een skeletspier die aan de binnenzijde van de schuine buikspieren ligt Met name deze spier oefent druk uit op de buikingewanden De spier ontspringt aan de binnenzijde van de cartilago costalis van rib <DATUM> aan het ligamentum lumbicostale, aan de ventrale ¾ van het labium internum cristae iliacae en aan de laterale ½ van het ligamentum inguinale Ze hecht zich vast aan de linea semilunaris en de tendo conjunctivus De craniale vezels hebben als functie het vernauwen van de apertura thoracis inferior bij expiratie De caudale vezels daarentegen moeten de taille verwekken en zijn nuttig bij buikpers, urineren, braken, bevalling Celadhesiemoleculen Celadhesiemoleculen zijn eiwitten aan het oppervlak van cellen die een rol spelen bij celadhesie, ofwel de binding met andere cellen of met de extracellulaire matrix Deze eiwitten zijn transmembraanreceptoren Ze bestaan uit drie gebieden een intracellulair gebied dat een interactie aangaat met het cytoskelet, een transmembraangebied en een extracellulair gebied dat een interactie aangaat met andere celadhesiemoleculen van dezelfde soort (homofiele binding) of een andere soort (heterofiele binding) De meeste celadhesiemoleculen horen bij # eiwitfamilies de immunoglobuline-superfamilie, de integrinen, cadherinen, selectinen en de lymfocyt homing receptoren In een van de mogelijke classificatiesystemen worden calciumonafhankelijke celadhesiemoleculen onderscheiden van calciumafhankelijke Celadhesiemoleculen van de immunoglobuline-superfamilie ("IgSF CAMs") kunnen zich binden aan integrinen (heterofiele binding) of aan andere "IgSF CAMs" (homofiele binding) Enkele moleculen uit deze familie zijn.
| 540 |
www
|
Musculus transversus abdominis De musculus transversus abdominis of dwarse buikspier is een skeletspier die aan de binnenzijde van de schuine buikspieren ligt Met name deze spier oefent druk uit op de buikingewanden De spier ontspringt aan de binnenzijde van de cartilago costalis van rib <DATUM> aan het ligamentum lumbicostale, aan de ventrale ¾ van het labium internum cristae iliacae en aan de laterale ½ van het ligamentum inguinale Ze hecht zich vast aan de linea semilunaris en de tendo conjunctivus De craniale vezels hebben als functie het vernauwen van de apertura thoracis inferior bij expiratie De caudale vezels daarentegen moeten de taille verwekken en zijn nuttig bij buikpers, urineren, braken, bevalling Celadhesiemoleculen Celadhesiemoleculen zijn eiwitten aan het oppervlak van cellen die een rol spelen bij celadhesie, ofwel de binding met andere cellen of met de extracellulaire matrix Deze eiwitten zijn transmembraanreceptoren Ze bestaan uit drie gebieden een intracellulair gebied dat een interactie aangaat met het cytoskelet, een transmembraangebied en een extracellulair gebied dat een interactie aangaat met andere celadhesiemoleculen van dezelfde soort (homofiele binding) of een andere soort (heterofiele binding) De meeste celadhesiemoleculen horen bij # eiwitfamilies de immunoglobuline-superfamilie, de integrinen, cadherinen, selectinen en de lymfocyt homing receptoren In een van de mogelijke classificatiesystemen worden calciumonafhankelijke celadhesiemoleculen onderscheiden van calciumafhankelijke Celadhesiemoleculen van de immunoglobuline-superfamilie ("IgSF CAMs") kunnen zich binden aan integrinen (heterofiele binding) of aan andere "IgSF CAMs" (homofiele binding) Enkele moleculen uit deze familie zijn Ook wel bekend als CD-## en GLYCAM-# (zie verder addressinen) Cadherinen vormen een groep homofiele celadhesiemoleculen die afhankelijk zijn van Ca#+ De belangrijkste leden van deze familie zijn E-cadherinen (van de epitheel), P-cadherinen (van de placenta) en N-cadherinen (van de zenuwen) Selectininen vormen een groep van "Ca#+"-afhankelijke homofiele celadhesiemoleculen die onder andere bindingen kunnen aangaan met mucinen De drie leden van deze groep zijn E-selectine, L-selectine en P-selectine De meest kenmerkende ligand van deze selectinen is het gen PSGL-# Diquatdibromide Diquatdibromide is het broomzout van diquat en is de gebruikelijke vorm waarin het niet-selectieve contactherbicide diquat wordt gebruikt Het is derhalve goed oplosbaar in water Het wordt meestal geleverd als een met water mengbaar concentraat, om te worden verspoten Diquat, diquatbromide en andere zouten van diquat werden ontwikkeld door Imperial Chemical Industries in <PERSOON>-Brittannië (tegenwoordig Syngenta) Diquat(-dibromide) is toegelaten door de Europese Commissie en is in de meeste lidstaten van de Europese Unie verkrijgbaar Diquatdibromide wordt bereid door een koppelingsreactie van # pyridinemoleculen tot #,#'-bipyridine, gekatalyseerd door raneynikkel Dit wordt vervolgens in reactie gebracht met #,#-dibroomethaan Diquatdibromide is ingedeeld als een zeer giftige stof De stof is sterk irriterend voor de ogen, en irriterend voor de huid en de luchtwegen Contact van de huid met geconcentreerd materiaal kan blaren veroorzaken Inname van een hoge dosis kan leiden tot vergiftiging van lever, nieren, maag en andere ingewanden Diquatdibromide is ook zeer toxisch voor waterorganismen.
| 556 |
www
|
CD-## en GLYCAM-# (zie verder addressinen) Cadherinen vormen een groep homofiele celadhesiemoleculen die afhankelijk zijn van Ca#+ De belangrijkste leden van deze familie zijn E-cadherinen (van de epitheel), P-cadherinen (van de placenta) en N-cadherinen (van de zenuwen) Selectininen vormen een groep van "Ca#+"-afhankelijke homofiele celadhesiemoleculen die onder andere bindingen kunnen aangaan met mucinen De drie leden van deze groep zijn E-selectine, L-selectine en P-selectine De meest kenmerkende ligand van deze selectinen is het gen PSGL-# Diquatdibromide Diquatdibromide is het broomzout van diquat en is de gebruikelijke vorm waarin het niet-selectieve contactherbicide diquat wordt gebruikt Het is derhalve goed oplosbaar in water Het wordt meestal geleverd als een met water mengbaar concentraat, om te worden verspoten Diquat, diquatbromide en andere zouten van diquat werden ontwikkeld door Imperial Chemical Industries in <PERSOON>-Brittannië (tegenwoordig Syngenta) Diquat(-dibromide) is toegelaten door de Europese Commissie en is in de meeste lidstaten van de Europese Unie verkrijgbaar Diquatdibromide wordt bereid door een koppelingsreactie van # pyridinemoleculen tot #,#'-bipyridine, gekatalyseerd door raneynikkel Dit wordt vervolgens in reactie gebracht met #,#-dibroomethaan Diquatdibromide is ingedeeld als een zeer giftige stof De stof is sterk irriterend voor de ogen, en irriterend voor de huid en de luchtwegen Contact van de huid met geconcentreerd materiaal kan blaren veroorzaken Inname van een hoge dosis kan leiden tot vergiftiging van lever, nieren, maag en andere ingewanden Diquatdibromide is ook zeer toxisch voor waterorganismen De stof wordt sterk aan de bodem geadsorbeerd, is zeer persistent in de bodem (halveringstijd van meerdere jaren) en loogt weinig uit naar het grondwater <LOCATIE>Het <LOCATIE>is een hofje in de <LOCATIE>in de Zeeheldenbuurt van de Nederlandse stad Den Haag De <LOCATIE>is een zijstraat van de <PERSOON>, het verlengde van de Hogewal, waaraan de Koninklijke Stallen in ### gebouwd zijn Rond ### had het oudere deel van de <LOCATIE>vijf hofjes en veel bedrijfjes De straat werd in ### gedoopt door hertogin van Saksen Weimar, die de voormalige eigenares van de grond was De <LOCATIE>werd rond ### verlengd tot <PERSOON>, waaraan veel betere huizen stonden Het Artiestenhofje, ook wel Schildershofje, is in het oudere deel van de straat Langs de oude <LOCATIE>liep vanaf <PERSOON> een sloot, die gedempt werd om in ### in opdracht van koning <PERSOON> III dit hofje met veertien huisjes te kunnen bouwen om personeel van zijn stallen aan de Hogewal te huisvesten In het midden van het hofje is een grote gemeenschappelijke tuin aangelegd, maar al voor de Tweede Wereldoorlog werd die opgedeeld zodat alle huisjes een eigen stuk tuin kregen, hoewel de huisjes ook een achtertuin hadden Middendoor loopt nu een pad <PERSOON> in de jaren veertig kreeg het hofje de naam Schildershofje, en wat later Artiestenhofje omdat er niet alleen schilders woonden Na de oorlog verkeerden veel huisjes in zo'n slechte staat dat ze onbewoonbaar verklaard werden.
| 572 |
www
|
zeer persistent in de bodem (halveringstijd van meerdere jaren) en loogt weinig uit naar het grondwater <LOCATIE>Het <LOCATIE>is een hofje in de <LOCATIE>in de Zeeheldenbuurt van de Nederlandse stad Den Haag De <LOCATIE>is een zijstraat van de <PERSOON>, het verlengde van de Hogewal, waaraan de Koninklijke Stallen in ### gebouwd zijn Rond ### had het oudere deel van de <LOCATIE>vijf hofjes en veel bedrijfjes De straat werd in ### gedoopt door hertogin van Saksen Weimar, die de voormalige eigenares van de grond was De <LOCATIE>werd rond ### verlengd tot <PERSOON>, waaraan veel betere huizen stonden Het Artiestenhofje, ook wel Schildershofje, is in het oudere deel van de straat Langs de oude <LOCATIE>liep vanaf <PERSOON> een sloot, die gedempt werd om in ### in opdracht van koning <PERSOON> III dit hofje met veertien huisjes te kunnen bouwen om personeel van zijn stallen aan de Hogewal te huisvesten In het midden van het hofje is een grote gemeenschappelijke tuin aangelegd, maar al voor de Tweede Wereldoorlog werd die opgedeeld zodat alle huisjes een eigen stuk tuin kregen, hoewel de huisjes ook een achtertuin hadden Middendoor loopt nu een pad <PERSOON> in de jaren veertig kreeg het hofje de naam Schildershofje, en wat later Artiestenhofje omdat er niet alleen schilders woonden Na de oorlog verkeerden veel huisjes in zo'n slechte staat dat ze onbewoonbaar verklaard werden Een deel van het hoofdgebouw, waarin een Chinese wasserij zat, is toen gesloopt waardoor een brede toegangspoort kon worden gemaakt Er waren nog vier hofjes in de Trompstraat, de bekendste was Tromprust, dat ook na de oorlog is gerestaureerd, maar later toch is afgebroken Jarenlang was er daarna de Trompgarage, die later verhuisde naar het Savornin <LOCATIE>Op die plaats werden twee moderne hofjes gebouwd Tot de artistieke bewoners in het verleden behoorden Medische Missiezusters De Medische Missiezusters vormen een vrouwelijke congregatie binnen de Rooms-Katholieke Kerk die internationaal bekendstaat onder de naam "Society of Catholic Medical Missionaries" of "Medical Sisters Congregation" (MMS) De congregatie van de Medische Missiezusters is opgericht door de arts <PERSOON> (###-###) Zij kwam uit Oostenrijk, haalde in ### haar artsendiploma en vertrok in ### als dokter naar Rawalpindi, in het huidige Pakistan Hier zag ze het leed van zieke moslimvrouwen die niet geopereerd mochten worden door mannelijke moslimartsen, omdat lichamelijk contact tussen de seksen niet was toegestaan Toen ze in ### vrouwen met gelijke inzichten en idealen ontmoette, kwam zij in Philadelphia tot de oprichting van de Medische Missiezusters Het zou echter tot ### duren voordat de Katholieke Kerk de medische werkzaamheden van de Missiezusters goedkeurde Tot die tijd konden de zusters dan ook niet officieel hun gelofte aï¬eggen De eerste Nederlandse Missiezusters meldden zich aan in de jaren dertig van de twintigste eeuw.
| 548 |
www
|
Chinese wasserij zat, is toen gesloopt waardoor een brede toegangspoort kon worden gemaakt Er waren nog vier hofjes in de Trompstraat, de bekendste was Tromprust, dat ook na de oorlog is gerestaureerd, maar later toch is afgebroken Jarenlang was er daarna de Trompgarage, die later verhuisde naar het Savornin <LOCATIE>Op die plaats werden twee moderne hofjes gebouwd Tot de artistieke bewoners in het verleden behoorden Medische Missiezusters De Medische Missiezusters vormen een vrouwelijke congregatie binnen de Rooms-Katholieke Kerk die internationaal bekendstaat onder de naam "Society of Catholic Medical Missionaries" of "Medical Sisters Congregation" (MMS) De congregatie van de Medische Missiezusters is opgericht door de arts <PERSOON> (###-###) Zij kwam uit Oostenrijk, haalde in ### haar artsendiploma en vertrok in ### als dokter naar Rawalpindi, in het huidige Pakistan Hier zag ze het leed van zieke moslimvrouwen die niet geopereerd mochten worden door mannelijke moslimartsen, omdat lichamelijk contact tussen de seksen niet was toegestaan Toen ze in ### vrouwen met gelijke inzichten en idealen ontmoette, kwam zij in Philadelphia tot de oprichting van de Medische Missiezusters Het zou echter tot ### duren voordat de Katholieke Kerk de medische werkzaamheden van de Missiezusters goedkeurde Tot die tijd konden de zusters dan ook niet officieel hun gelofte aï¬eggen De eerste Nederlandse Missiezusters meldden zich aan in de jaren dertig van de twintigste eeuw Deze werden, na een noviciaatsperiode van enkele jaren, uitgezonden naar landen als Malawi, Ethiopië en de Congo in <PERSOON> in Azië; Brazilië en Peru in Latijns-Amerika Aanvankelijk richtten de Missiezusters zich op de behandeling van ziekten, maar in de laatste decennia is hun werkterrein uitgebreid met de preventie ervan Het begrip 'medisch' is eveneens uitgebreid en behelst nu ook de heelwording van de gehele mens lichaam zowel als geest In dit verband wordt ook sterk gelet op de levensomstandigheden zonder sociaal-economische verbeteringen en zonder zorg voor het milieu geen duurzame gezondheid De Missiezusters stellen zich ten doel om 'helend aanwezig te zijn' Niet alleen bieden zij gezondheidszorg aan de meest kwetsbare groepen overal ter wereld, maar ook hebben zij oog voor de leefomgeving waarin mensen wonen Daarom zijn de zusters ook betrokken bij diverse ecologische projecten op religieuze grondslag, zoals het project HEAL ("Haven for Ecological and Alternative Living") op de Filipijnen, waarbij er onder meer nadruk wordt gelegd op het duurzaam omgaan met de aarde Honderden zusters van ## verschillende nationaliteiten namen in ### deel aan kleinschalige gezondheidsprojecten De Stichting Vrienden Medische Missiezusters geeft bekendheid aan het werk van de zusters en zamelt geld in voor hun werk wereldwijd De congregatie telde anno ##<DATUM> zusters Atul Gawande Atul Gawande (<PERSOON>, ###) is een Amerikaans arts en schrijver Gawande is als chirurg verbonden aan het Brigham and Women's Hospital in Boston, Massachusetts en is tevens verbonden aan het Center for Surgery and Public Health.
| 551 |
www
|
Birma, Indonesië in Azië; Brazilië en Peru in Latijns-Amerika Aanvankelijk richtten de Missiezusters zich op de behandeling van ziekten, maar in de laatste decennia is hun werkterrein uitgebreid met de preventie ervan Het begrip 'medisch' is eveneens uitgebreid en behelst nu ook de heelwording van de gehele mens lichaam zowel als geest In dit verband wordt ook sterk gelet op de levensomstandigheden zonder sociaal-economische verbeteringen en zonder zorg voor het milieu geen duurzame gezondheid De Missiezusters stellen zich ten doel om 'helend aanwezig te zijn' Niet alleen bieden zij gezondheidszorg aan de meest kwetsbare groepen overal ter wereld, maar ook hebben zij oog voor de leefomgeving waarin mensen wonen Daarom zijn de zusters ook betrokken bij diverse ecologische projecten op religieuze grondslag, zoals het project HEAL ("Haven for Ecological and Alternative Living") op de Filipijnen, waarbij er onder meer nadruk wordt gelegd op het duurzaam omgaan met de aarde Honderden zusters van ## verschillende nationaliteiten namen in ### deel aan kleinschalige gezondheidsprojecten De Stichting Vrienden Medische Missiezusters geeft bekendheid aan het werk van de zusters en zamelt geld in voor hun werk wereldwijd De congregatie telde anno ##<DATUM> zusters Atul Gawande Atul Gawande (<PERSOON>, ###) is een Amerikaans arts en schrijver Gawande is als chirurg verbonden aan het Brigham and Women's Hospital in Boston, Massachusetts en is tevens verbonden aan het Center for Surgery and Public Health Als schrijver werkt hij voor de New Yorker sinds ### en hij heeft boeken geschreven over geneeskunde en de gezondheidszorg die in meer dan honderd landen zijn uitgegeven In ### kreeg Gawande een MacArthur-prijs Over het boek 'Better' schreef recensent <PERSOON> dat het een modern meesterwerk is, en dat het verplichte kost zou moeten zijn voor artsen zowel als patiënten Gawande werd in de schijnwerpers geplaatst door een artikel dat hij juni ### schreef voor de New Yorker en dat president Obama aanhaalde in de discussie over de gezondheidszorgverzekeringsplannen Gawande heeft aanzienlijke bijdragen geleverd aan het oplossen van de complexiteit van de moderne medische wereld Een van die bijdragen is het invoeren van een checklist zo is in <LOCATIE> het aantal dodelijke slachtoffers als gevolg van te voorkomen chirurgische fouten in vijf jaar tijd (###-###) gehalveerd Gawande groeide op in <PERSOON>, New York (NY), en Athens, Ohio als kind van ouders van Indiase afkomst die allebei werkten als dokter Atul Gawande is getrouwd met <PERSOON> met wie hij drie kinderen heeft Ze wonen in Newton, Massachusetts Hij studeerde aan de Stanford Universiteit waar hij in ### afstudeerde waarna hij een Rhodesbeurs kreeg waarmee hij studeerde aan Balliol College, Oxford tot ### Naast zijn studie aan de Harvard Medical School haalde hij ook een '<PERSOON> of Public Health'-graad aan de Harvard School of Public Health In ### nam hij een jaar pauze van zijn studies om president <PERSOON> te adviseren op het gebied van de gezondheidszorg.
| 566 |
www
|
geschreven over geneeskunde en de gezondheidszorg die in meer dan honderd landen zijn uitgegeven In ### kreeg Gawande een MacArthur-prijs Over het boek 'Better' schreef recensent <PERSOON> dat het een modern meesterwerk is, en dat het verplichte kost zou moeten zijn voor artsen zowel als patiënten Gawande werd in de schijnwerpers geplaatst door een artikel dat hij juni ### schreef voor de New Yorker en dat president Obama aanhaalde in de discussie over de gezondheidszorgverzekeringsplannen Gawande heeft aanzienlijke bijdragen geleverd aan het oplossen van de complexiteit van de moderne medische wereld Een van die bijdragen is het invoeren van een checklist zo is in <LOCATIE> het aantal dodelijke slachtoffers als gevolg van te voorkomen chirurgische fouten in vijf jaar tijd (###-###) gehalveerd Gawande groeide op in <PERSOON>, New York (NY), en Athens, Ohio als kind van ouders van Indiase afkomst die allebei werkten als dokter Atul Gawande is getrouwd met <PERSOON> met wie hij drie kinderen heeft Ze wonen in Newton, Massachusetts Hij studeerde aan de Stanford Universiteit waar hij in ### afstudeerde waarna hij een Rhodesbeurs kreeg waarmee hij studeerde aan Balliol College, Oxford tot ### Naast zijn studie aan de Harvard Medical School haalde hij ook een '<PERSOON> of Public Health'-graad aan de Harvard School of Public Health In ### nam hij een jaar pauze van zijn studies om president <PERSOON> te adviseren op het gebied van de gezondheidszorg Zijn artikelen op Slate over het werken als arts-in-opleiding leidden tot zijn aanstelling bij de New Yorker Lood(II)carbonaat Lood(II)carbonaat is de anorganische verbinding van lood, met als brutoformule PbCO De zuivere stof komt voor als een wit kristallijn poeder, dat vrijwel onoplosbaar is in water (het oplosbaarheidsproduct bedraagt #,## à ##) Het mineraal cerussiet is een natuurlijke vorm van lood(II)carbonaat formula_# formula_# Lood(II)carbonaat wordt op industriële schaal bereid door de reactie van lood(II)acetaat met ammoniumcarbonaat Een gelijkaardige methode betreft het oplossen van koolstofdioxide in een oplossing van lood(II)acetaat, waardoor het gevormde lood(II)carbonaat neerslaat Naast lood(II)carbonaat zijn er een aantal basische lood(II)carbonaten en stoffen (doorgaans mineralen) waarin lood(II)carbonaat een prominente rol speelt Naast andere stoffen gaat het dan om Uilvlekken De uilvlekken zijn drie onderdelen van de tekening op de voorvleugel van een groot aantal soorten Noctuidae Onderscheiden worden de "ringvlek", de "niervlek" en de "tapvlek" De ring- en niervlek bevinden zich veelal halverwege de voorvleugel, dicht bij de costa Het dichtst bij de vleugelbasis ligt de kleinere, in het algemeen ronde, ringvlek Verder van de vleugelbasis af ligt de niervlek die inderdaad de vorm heeft van een nier De tapvlek is bij minder soorten duidelijk aanwezig Deze vlek is langwerpig, en ligt zowel meer naar de binnenrand als dichter bij de vleugelbasis dan de ringvlek #,#-tolueendiamine #,#-tolueendiamine is een aromatisch amine met de chemische formule CHN Het is een van de isomeren van tolueendiamine; andere isomeren zijn #,#-tolueendiamine en #,#-tolueendiamine Het is ook verwant aan p-fenyleendiamine.
| 599 |
www
|
leidden tot zijn aanstelling bij de New Yorker Lood(II)carbonaat Lood(II)carbonaat is de anorganische verbinding van lood, met als brutoformule PbCO De zuivere stof komt voor als een wit kristallijn poeder, dat vrijwel onoplosbaar is in water (het oplosbaarheidsproduct bedraagt #,## à ##) Het mineraal cerussiet is een natuurlijke vorm van lood(II)carbonaat formula_# formula_# Lood(II)carbonaat wordt op industriële schaal bereid door de reactie van lood(II)acetaat met ammoniumcarbonaat Een gelijkaardige methode betreft het oplossen van koolstofdioxide in een oplossing van lood(II)acetaat, waardoor het gevormde lood(II)carbonaat neerslaat Naast lood(II)carbonaat zijn er een aantal basische lood(II)carbonaten en stoffen (doorgaans mineralen) waarin lood(II)carbonaat een prominente rol speelt Naast andere stoffen gaat het dan om Uilvlekken De uilvlekken zijn drie onderdelen van de tekening op de voorvleugel van een groot aantal soorten Noctuidae Onderscheiden worden de "ringvlek", de "niervlek" en de "tapvlek" De ring- en niervlek bevinden zich veelal halverwege de voorvleugel, dicht bij de costa Het dichtst bij de vleugelbasis ligt de kleinere, in het algemeen ronde, ringvlek Verder van de vleugelbasis af ligt de niervlek die inderdaad de vorm heeft van een nier De tapvlek is bij minder soorten duidelijk aanwezig Deze vlek is langwerpig, en ligt zowel meer naar de binnenrand als dichter bij de vleugelbasis dan de ringvlek #,#-tolueendiamine #,#-tolueendiamine is een aromatisch amine met de chemische formule CHN Het is een van de isomeren van tolueendiamine; andere isomeren zijn #,#-tolueendiamine en #,#-tolueendiamine Het is ook verwant aan p-fenyleendiamine Net zoals p-fenyleendiamine, wordt #,#-tolueendiamine of het sulfaatzout ervan gebruikt in permanente, oxiderende haarkleurmiddelen; maar eveneens zoals p-fenyleendiamine is #,#-tolueendiamine een zeer sensibiliserende stof die huidallergieën kan veroorzaken Het gehalte aan deze stoffen in haarkleurmiddelen is daarom beperkt Chroom(III)chloride Chroom(III)chloride (CrCl) is een chroomzout van waterstofchloride, met chroom in de oxidatietoestand +III Chroom(III)chloride vormt verschillende hydraten, de watervrije vorm, een purperkleurige, kristallijne vaste stof is bijna niet oplosbaar in water Ook komt het voor als hexahydraat (CrCl · # HO), dat wel oplosbaar is Het hexahydraat komt in verschillende isomerische vormen voor die van kleur verschillen De meest voorkomende vorm is donkergroen Watervrij chroom(III)chloride kan bereid worden door chloorgas over een mengsel van chroom(III)oxide en koolstof te leiden Het hexahydraat wordt bekomen door chroom(III)hydroxide met zoutzuur te behandelen Door dit zouthydraat te verwarmen in aanwezigheid van thionylchloride kan het watervrije zout bekomen worden <PERSOON>(I)oxide <PERSOON>(I)oxide, vroeger aangeduid als cuproxide, is een oxide van koper, met als brutoformule CuO De stof komt voor als een bruinrood poeder, dat onoplosbaar is in water en organische oplosmiddelen <PERSOON>(I)oxide komt in de natuur voor als het mineraal cupriet <PERSOON>(I)oxide kan bereid worden door reductie van koper(II)oxide met koper bij verhoogde temperatuur Een alternatieve methode is de thermolyse van koper(II)oxide bij ###°<PERSOON> kan het ook bereid worden door behandeling van koper(I)chloride met een alkalische oplossing <PERSOON>(I)oxide is oplosbaar in verdunde zuren, alsook in ammoniak en een waterige oplossing van ammoniumhydroxide.
| 616 |
www
|
Net zoals p-fenyleendiamine, wordt #,#-tolueendiamine of het sulfaatzout ervan gebruikt in permanente, oxiderende haarkleurmiddelen; maar eveneens zoals p-fenyleendiamine is #,#-tolueendiamine een zeer sensibiliserende stof die huidallergieën kan veroorzaken Het gehalte aan deze stoffen in haarkleurmiddelen is daarom beperkt Chroom(III)chloride Chroom(III)chloride (CrCl) is een chroomzout van waterstofchloride, met chroom in de oxidatietoestand +III Chroom(III)chloride vormt verschillende hydraten, de watervrije vorm, een purperkleurige, kristallijne vaste stof is bijna niet oplosbaar in water Ook komt het voor als hexahydraat (CrCl · # HO), dat wel oplosbaar is Het hexahydraat komt in verschillende isomerische vormen voor die van kleur verschillen De meest voorkomende vorm is donkergroen Watervrij chroom(III)chloride kan bereid worden door chloorgas over een mengsel van chroom(III)oxide en koolstof te leiden Het hexahydraat wordt bekomen door chroom(III)hydroxide met zoutzuur te behandelen Door dit zouthydraat te verwarmen in aanwezigheid van thionylchloride kan het watervrije zout bekomen worden <PERSOON>(I)oxide <PERSOON>(I)oxide, vroeger aangeduid als cuproxide, is een oxide van koper, met als brutoformule CuO De stof komt voor als een bruinrood poeder, dat onoplosbaar is in water en organische oplosmiddelen <PERSOON>(I)oxide komt in de natuur voor als het mineraal cupriet <PERSOON>(I)oxide kan bereid worden door reductie van koper(II)oxide met koper bij verhoogde temperatuur Een alternatieve methode is de thermolyse van koper(II)oxide bij ###°<PERSOON> kan het ook bereid worden door behandeling van koper(I)chloride met een alkalische oplossing <PERSOON>(I)oxide is oplosbaar in verdunde zuren, alsook in ammoniak en een waterige oplossing van ammoniumhydroxide Dit aqua-complex disproportioneert tot koper en gehydrateerd koper(II) <PERSOON>(I)oxide wordt in vochtige toestand door luchtzuurstof vlot geoxideerd tot het blauwe koper(II)hydroxide <PERSOON>(I)oxide wordt bij hoge temperatuur door waterstofgas gereduceerd tot metallisch koper Het reageert met zwavelzuur door disproportionering tot koper(II)sulfaat en koper De reactie met salpeterzuur is vergelijkbaar Hierbij wordt koper(II)nitraat gevormd, dat tal van praktische toepassingen bezit <PERSOON>(I)oxide wordt gevormd wanneer het fehlingsreagens aan reducerende suikers (aldehyden) wordt toegevoegd Door reductie van het koper(II)-zout ontstaat het rode koper(I)oxide <PERSOON>(I)oxide dient hier dus als indicator Verder wordt koper(I)oxide gebruikt als kleurstof bij het kleuren van glas en email, en als fungicide <PERSOON>(I)oxide is een halfgeleidermateriaal met een band gap van ongeveer # eV Het werd reeds in de jaren '## van de ##e eeuw gebruikt in dioden en er kan een primitieve zonnecel mee gemaakt worden Later hebben seleen, germanium en silicium koper(I)oxide vervangen als halfgeleidende component Aztreonam Aztreonam is een synthetisch monobactam antibioticum Het wordt gebruikt om infecties tegen te gaan en wordt intraveneus of intramusculair toegediend Het is werkzaam tegen een breed spectrum van gram-negatieve bacteriën, waaronder "Pseudomonas aeruginosa", "Escherichia coli", "Citrobacter" en andere "Enterobacter"-soorten Het is zeer weinig gevoelig voor sommige bètalactamasen Het kan gebruikt worden bij patiënten die allergisch zijn voor penicilline Aztreonam werd ontwikkeld door <PERSOON> (tegenwoordig Bristol-Myers Squibb), en werd oorspronkelijk geïsoleerd uit de bacterie "Chromobacterium violaceum" Het wordt onder de merknaam "Azactam" verdeeld door Elan Biopharmaceuticals.
| 621 |
www
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.