text
stringlengths 80
6.25k
| text_len
int64 32
3.12k
| src
stringclasses 7
values |
|---|---|---|
dat een verhouding van CK-MB over totaal CK groter dan #,## indicatief is voor een acuut myocardinfarct, terwijl een verhouding lager dan #,## indicatief kan zijn voor 'meer banale' schade aan dwarsgestreept spierweefsel (rabdomyolyse) Algemeen wordt aangenomen dat een verhouding van #,## een goede referentie is bij gezonde individuen, hoewel deze ratio sterk onderhevig is aan bijvoorbeeld etnische afkomst en fysieke activiteit Wanneer door omstandigheden (voornoemde factoren of fouten in afname of analyse ) een verhouding van meer dan #,## bekomen wordt, is interpretatie van de verhouding niet wenselijk, omdat deze in dergelijke gevallen te wijten kan zijn aan andere oorzaken dan eigenlijke spierpathologie Een tweede toepassing betreft de functie van CK in de cel Hoge CK activiteit in de cel is geassocieerd met hoge bloeddruk Hoge activiteit van CK in de cel zorgt voor een grotere energetische capaciteit voor spiercontractie, inclusief contractiliteit van de bloedvaten, en dit leidt tot hoge bloeddruk CK is hierdoor de belangrijkste voorspeller van hoge bloeddruk, meer nog dan leeftijd, overgewicht of geslacht Penconazool Penconazool (ISO-naam) is een fungicide uit de grote groep van triazolen of conazolen, waartoe onder meer ook difenoconazool, epoxiconazool, metconazool, propiconazool, prothioconazool, tebuconazool en triticonazool behoren De zuivere stof is een wit poeder, dat moeilijk oplosbaar is in water Penconazool werd rond ### geïntroduceerd door Ciba-Geigy Het is het actieve bestanddeel van "Topaz" of "Topas" (Syngenta), dat gebruikt wordt tegen echte meeldauw op druiven en andere teelten De Europese Commissie heeft penconazool in juli ### opgenomen in de lijst van gewasbeschermingsmiddelen die in de Europese Unie kunnen erkend worden De acute toxiciteit van penconazool is matig De stof is ook niet irriterend voor ogen of huid De stof blijkt niet genotoxisch of carcinogeen te zijn Bij dierproeven zijn er wel effecten op de ontwikkeling van de foetus geconstateerd bij toediening van hoge doses penconazool DAISY DAISY staat voor Digital Accessible Information System en is een internationale standaard voor digitale audioboeken Het doel van DAISY is om meer informatie toegankelijk te maken voor personen met een leeshandicap, zoals slechtzienden en mensen met dyslexie DAISY is een formaat voor gestructureerde audioboeken; het geluid kan als een audiobestand opgeslagen worden of met spraaksynthese geproduceerd worden De structuur in het audioboek stelt de gebruiker in staat om in het boek te navigeren De DAISY-standaard wordt onderhouden door het DAISY Consortium en is sinds ### een officiële standaard in de Verenigde Staten Boeken in het DAISY-formaat worden meestal afgespeeld op aparte DAISY-spelers, waarin een cd of een geheugenkaart kan worden gestopt Ook kan er software op een computer worden geïnstalleerd om DAISY-bestanden af te spelen Daarnaast bestaan er DAISY-apps voor smartphones en tablets, zodat het ook mogelijk is om DAISY-bestanden hierop af te spelen Op deze manier kunnen DAISY-bestanden op elke mogelijke locatie worden beluisterd Het DAISY-project ontstond uit ontevredenheid met het systeem van de Zweedse bibliotheek voor audioboeken en braille, TPB.
| 552 |
www
|
juli ### opgenomen in de lijst van gewasbeschermingsmiddelen die in de Europese Unie kunnen erkend worden De acute toxiciteit van penconazool is matig De stof is ook niet irriterend voor ogen of huid De stof blijkt niet genotoxisch of carcinogeen te zijn Bij dierproeven zijn er wel effecten op de ontwikkeling van de foetus geconstateerd bij toediening van hoge doses penconazool DAISY DAISY staat voor Digital Accessible Information System en is een internationale standaard voor digitale audioboeken Het doel van DAISY is om meer informatie toegankelijk te maken voor personen met een leeshandicap, zoals slechtzienden en mensen met dyslexie DAISY is een formaat voor gestructureerde audioboeken; het geluid kan als een audiobestand opgeslagen worden of met spraaksynthese geproduceerd worden De structuur in het audioboek stelt de gebruiker in staat om in het boek te navigeren De DAISY-standaard wordt onderhouden door het DAISY Consortium en is sinds ### een officiële standaard in de Verenigde Staten Boeken in het DAISY-formaat worden meestal afgespeeld op aparte DAISY-spelers, waarin een cd of een geheugenkaart kan worden gestopt Ook kan er software op een computer worden geïnstalleerd om DAISY-bestanden af te spelen Daarnaast bestaan er DAISY-apps voor smartphones en tablets, zodat het ook mogelijk is om DAISY-bestanden hierop af te spelen Op deze manier kunnen DAISY-bestanden op elke mogelijke locatie worden beluisterd Het DAISY-project ontstond uit ontevredenheid met het systeem van de Zweedse bibliotheek voor audioboeken en braille, TPB TPB zocht overheidsgeld om een digitaal alternatief te ontwikkelen Dit leidde tot een eerste prototype in ### TPB contacteerde andere organisaties en bibliotheken voor audioboeken om samen een consortium te vormen dat bibliotheken voor audioboeken kon helpen overschakelen op digitale audioboeken Dit leidde tot de oprichting van het DAISY Consortium in mei ### Het DAISY-consortium onderscheidt drie soorten digitale audioboeken Sinds ### is DAISY een officiële standaard in de Verenigde Staten, als ANSI/NISO Z## ##-### (na een herziening in ###) De recentste versie is DAISY # uit ### Hierin werd onder andere ondersteuning voor wiskunde en gedichten toegevoegd In <PERSOON> wordt DAISY gebruikt door Kamelego voor de productie van de Audiokrant, de gesproken versie van "De Standaard" en "Het Nieuwsblad" In <LOCATIE> wordt DAISY gebruikt door Dedicon voor de productie van educatieve materialen voor het basisonderwijs, voortgezet en hoger onderwijs Ook worden er algemene lectuur boeken in gesproken vorm geproduceerd en kranten en tijdschriften Het DAISY-consortium stelt zelf de zogenaamde DAISY Pipeline ter beschikking, een open <INSTELLING>-conversiehulpmiddel voor de productie van DAISY-boeken Er bestaan ook software-uitbreidingen waarmee men tekstdocumenten in courante kantoorsoftware kan omzetten naar DAISY Het Deense RoboBraille biedt automatische conversie van allerlei bestandsformaten naar onder meer DAISY-formaat Ashwaganda Ashwaganda ("Withania somnifera") is een plantensoort uit het geslacht "Withania" De soort kan tot anderhalve meter hoog groeien (struik) en komt in heel Afrika, het Middellandse Zeegebied, Zuid-Azië en <PERSOON> voor.
| 550 |
www
|
te ontwikkelen Dit leidde tot een eerste prototype in ### TPB contacteerde andere organisaties en bibliotheken voor audioboeken om samen een consortium te vormen dat bibliotheken voor audioboeken kon helpen overschakelen op digitale audioboeken Dit leidde tot de oprichting van het DAISY Consortium in mei ### Het DAISY-consortium onderscheidt drie soorten digitale audioboeken Sinds ### is DAISY een officiële standaard in de Verenigde Staten, als ANSI/NISO Z## ##-### (na een herziening in ###) De recentste versie is DAISY # uit ### Hierin werd onder andere ondersteuning voor wiskunde en gedichten toegevoegd In <PERSOON> wordt DAISY gebruikt door Kamelego voor de productie van de Audiokrant, de gesproken versie van "De Standaard" en "Het Nieuwsblad" In <LOCATIE> wordt DAISY gebruikt door Dedicon voor de productie van educatieve materialen voor het basisonderwijs, voortgezet en hoger onderwijs Ook worden er algemene lectuur boeken in gesproken vorm geproduceerd en kranten en tijdschriften Het DAISY-consortium stelt zelf de zogenaamde DAISY Pipeline ter beschikking, een open <INSTELLING>-conversiehulpmiddel voor de productie van DAISY-boeken Er bestaan ook software-uitbreidingen waarmee men tekstdocumenten in courante kantoorsoftware kan omzetten naar DAISY Het Deense RoboBraille biedt automatische conversie van allerlei bestandsformaten naar onder meer DAISY-formaat Ashwaganda Ashwaganda ("Withania somnifera") is een plantensoort uit het geslacht "Withania" De soort kan tot anderhalve meter hoog groeien (struik) en komt in heel Afrika, het Middellandse Zeegebied, Zuid-Azië en <PERSOON> voor De wortels van de struik bevatten diverse alkaloïden zoals anaferine, anahygrine, cuscohygrine, whitaferine A en whitasomniferanolide Ze bevatten bovendien de actieve bestanddelen van ashwaganda withanoliden Deze bestanddelen zijn steroïden en lijken qua werking op het hoofdbestandeel van Panax ginseng Daarom wordt ashwaganda ook wel Indiase ginseng genoemd Withanoliden komen voor in alle planten van de nachtschadefamilie, maar in de Withanaia Somnifera worden de hoogste concentraties gevonden Ashwaganda zou een rustgevende werking hebben Daarnaast zou het kruid een algemene versterkende en ontstekingsremmende werking hebben; volgens dieronderzoek zou het libido bij ratten onderdrukt worden Bij gebruik van ashwaganda kan verslaving optreden De betekenis van ashwaganda voor de Ayurvedische wereld kan vergeleken worden met de werking van ginseng zoals deze wordt toegepast in de Chinese geneeskunde Het gebruik bevordert de fysieke prestaties en kan als tonicum bij slapeloosheid worden ingezet Daarnaast kan ashwaganda worden ingezet voor de behandeling van artritis Spirurida Spirurida zijn een orde van rondwormen (Nematoda) Het zijn draadvormige rondwormen die leven als parasiet in onder andere vissen en zoogdieren (inclusief zeezoogdieren) Zoals alle nematoda hebben spiriruda geen orgaanstelsel of ademhalingssysteem Ze staan er om bekend om ziektes te kunnen veroorzaken, zoals de lymfeklieraandoeningen elefantiasis en filariasis die veroorzaakt worden door "Wuchereria bancrofti" (familie Onchocercidae) Tot de Onchocercidae behoren de parasieten die rivierblindheid in de tropen veroorzaken De familie Anguillicolidae bestaat uit bloedzuigende parasieten in de zwemblaas van echte palingen De indeling van de Nematoden is sterk onderhevig aan veranderende inzichten Hier wordt voor deze orde twee indelingen getoond.
| 552 |
www
|
Ze bevatten bovendien de actieve bestanddelen van ashwaganda withanoliden Deze bestanddelen zijn steroïden en lijken qua werking op het hoofdbestandeel van Panax ginseng Daarom wordt ashwaganda ook wel Indiase ginseng genoemd Withanoliden komen voor in alle planten van de nachtschadefamilie, maar in de Withanaia Somnifera worden de hoogste concentraties gevonden Ashwaganda zou een rustgevende werking hebben Daarnaast zou het kruid een algemene versterkende en ontstekingsremmende werking hebben; volgens dieronderzoek zou het libido bij ratten onderdrukt worden Bij gebruik van ashwaganda kan verslaving optreden De betekenis van ashwaganda voor de Ayurvedische wereld kan vergeleken worden met de werking van ginseng zoals deze wordt toegepast in de Chinese geneeskunde Het gebruik bevordert de fysieke prestaties en kan als tonicum bij slapeloosheid worden ingezet Daarnaast kan ashwaganda worden ingezet voor de behandeling van artritis Spirurida Spirurida zijn een orde van rondwormen (Nematoda) Het zijn draadvormige rondwormen die leven als parasiet in onder andere vissen en zoogdieren (inclusief zeezoogdieren) Zoals alle nematoda hebben spiriruda geen orgaanstelsel of ademhalingssysteem Ze staan er om bekend om ziektes te kunnen veroorzaken, zoals de lymfeklieraandoeningen elefantiasis en filariasis die veroorzaakt worden door "Wuchereria bancrofti" (familie Onchocercidae) Tot de Onchocercidae behoren de parasieten die rivierblindheid in de tropen veroorzaken De familie Anguillicolidae bestaat uit bloedzuigende parasieten in de zwemblaas van echte palingen De indeling van de Nematoden is sterk onderhevig aan veranderende inzichten Hier wordt voor deze orde twee indelingen getoond De familie Anguillicolidae wordt hier al tot deze orde gerekend, terwijl deze familie eerder in de orde Camallanida werd geplaatst (samen met de Dracunculidae) Audisme Audisme is een door <PERSOON> in ### geïntroduceerde term in zijn niet-gepubliceerde proefschrift "Communicating Across Cultures Deaf-Hearing and Language Learning " (Interculturele communicatie tussen doven en horenden en het leren van taal) De term is een samentrekking van het Latijnse woord "audire" (horen) en "-isme", om een systeem van gebruiken, gedrag, overtuiging en/of houding aan te duiden Het woord heeft sindsdien meerdere definities meegekregen, in aanvulling op de oorspronkelijke beschrijving door <PERSOON> notion that one is superior based on one's ability to hear or to behave in the manner of one who hears " ("De opvatting dat men 'superieur' is indien men kan horen ofwel men zich als een horende kan gedragen ") De term "audisme" wordt gebruikt in context van discriminatie, onderdrukking en marginalisatie van doven en/of slechthorenden, al dan niet vermeend Wetenschappelijk tijdschrift DVD Syndroom van <PERSOON> Het syndroom van <PERSOON> is een zeldzame genetische afwijking aan het skelet Het betreft veel verschillende afwijkingen inclusief post-axiale polydactylie, aangeboren hartafwijkingen (meest voorkomend een atriumseptumdefect), pre-natale tandvorming, vingernagel-dysplasie, dwerggroei, korte ribben, schisis en misvorming van de polsbeentjes (vergroeiing van het os hamatum en os capitatum) Het syndroom van <PERSOON> is dikwijls het gevolg van het stichtereffect in een geïsoleerde menselijke populatie, zoals die van de amish en sommige bewonerspopulaties op kleine eilanden.
| 546 |
www
|
Anguillicolidae wordt hier al tot deze orde gerekend, terwijl deze familie eerder in de orde Camallanida werd geplaatst (samen met de Dracunculidae) Audisme Audisme is een door <PERSOON> in ### geïntroduceerde term in zijn niet-gepubliceerde proefschrift "Communicating Across Cultures Deaf-Hearing and Language Learning " (Interculturele communicatie tussen doven en horenden en het leren van taal) De term is een samentrekking van het Latijnse woord "audire" (horen) en "-isme", om een systeem van gebruiken, gedrag, overtuiging en/of houding aan te duiden Het woord heeft sindsdien meerdere definities meegekregen, in aanvulling op de oorspronkelijke beschrijving door <PERSOON> notion that one is superior based on one's ability to hear or to behave in the manner of one who hears " ("De opvatting dat men 'superieur' is indien men kan horen ofwel men zich als een horende kan gedragen ") De term "audisme" wordt gebruikt in context van discriminatie, onderdrukking en marginalisatie van doven en/of slechthorenden, al dan niet vermeend Wetenschappelijk tijdschrift DVD Syndroom van <PERSOON> Het syndroom van <PERSOON> is een zeldzame genetische afwijking aan het skelet Het betreft veel verschillende afwijkingen inclusief post-axiale polydactylie, aangeboren hartafwijkingen (meest voorkomend een atriumseptumdefect), pre-natale tandvorming, vingernagel-dysplasie, dwerggroei, korte ribben, schisis en misvorming van de polsbeentjes (vergroeiing van het os hamatum en os capitatum) Het syndroom van <PERSOON> is dikwijls het gevolg van het stichtereffect in een geïsoleerde menselijke populatie, zoals die van de amish en sommige bewonerspopulaties op kleine eilanden Het syndroom vererft autosomaal recessief Dat wil zeggen dat beide ouders drager van het recessieve gen moeten zijn wil een nakomeling deze afwijking kunnen krijgen Het syndroom van <PERSOON> wordt zowel door een mutatie in het "EVC"-gen veroorzaakt als door een mutatie in het niet homologe gen, "EVC#", dat dicht bij het EVC-gen ligt in een kop-kop configuratie Door positioneel klonen is het gen geïdentificeerd Het EVC-gen ligt op de korte arm van chromosoom # De functie van een niet gemuteerd EVC-gen is op dit moment nog niet duidelijk De afwijking werd voor het eerst beschreven door <PERSOON> W B <PERSOON> (###-###) uit Edinburgh en <PERSOON> (###-###) uit <LOCATIE> Ze hadden allebei een patiënt met dit syndroom, wat ze ontdekten toen ze eind jaren dertig van de twintigste eeuw samen in de trein zaten op weg naar een conferentie over kindergeneeskunde in Engeland Een derde patiënt werd beschreven door <PERSOON>, Jr en Rustin McIntosh in een boek over pediatrie (<PERSOON> and McIntosh, ###) en was opgenomen in een publicatie van <PERSOON> "et al " (###) ging na het onderzoek naar de Amishpopulatie verder en vond de grootste in kaart te brengen afstamming in de ingeteelde, religieuze isolatie, de "Old Order Amish", in Lancaster County Pennsylvania Bikonta De Bikonta vormen een supergroep van de Eukaryota Deze is voorgesteld door de Engelse bioloog <PERSOON-##>, die de eukaryoten verdeelde in Bikonta en Unikonta.
| 606 |
www
|
autosomaal recessief Dat wil zeggen dat beide ouders drager van het recessieve gen moeten zijn wil een nakomeling deze afwijking kunnen krijgen Het syndroom van<PERSOON> wordt zowel door een mutatie in het "EVC"-gen veroorzaakt als door een mutatie in het niet homologe gen, "EVC#", dat dicht bij het EVC-gen ligt in een kop-kop configuratie Door positioneel klonen is het gen geïdentificeerd Het EVC-gen ligt op de korte arm van chromosoom # De functie van een niet gemuteerd EVC-gen is op dit moment nog niet duidelijk De afwijking werd voor het eerst beschreven door <PERSOON> W B <PERSOON> (###-###) uit Edinburgh en <PERSOON> (###-###) uit <LOCATIE> Ze hadden allebei een patiënt met dit syndroom, wat ze ontdekten toen ze eind jaren dertig van de twintigste eeuw samen in de trein zaten op weg naar een conferentie over kindergeneeskunde in Engeland Een derde patiënt werd beschreven door <PERSOON>, Jr en Rustin McIntosh in een boek over pediatrie (<PERSOON> and McIntosh, ###) en was opgenomen in een publicatie van <PERSOON> "et al " (###) ging na het onderzoek naar de Amishpopulatie verder en vond de grootste in kaart te brengen afstamming in de ingeteelde, religieuze isolatie, de "Old Order Amish", in Lancaster County Pennsylvania Bikonta De Bikonta vormen een supergroep van de Eukaryota Deze is voorgesteld door de Engelse bioloog <PERSOON>, die de eukaryoten verdeelde in Bikonta en Unikonta De onderverdeling van eukaryoten in Bikonta en Unikonta is niet algemeen aanvaard Behalve twee flagella hebben alle Bikonta gemeen dat ze een fusiegen bezitten dat een enzym codeert dat de aanmaak van zowel thymidylaatsynthase (TS) als dihydrofolaatreductase (DHFR) regelt In Unikonta worden de twee stoffen door apart gecodeerde enzymen aangemaakt Een hypothese is dat alle Opisthokonta (dieren, schimmels en verwante groepen) en Amoebozoa afstammen van de Unikonta, terwijl de Archaeplastida (planten en verwante groepen), Excavata, Rhizaria en Chromalveolata afstammen van de Bikonta (eukaryotisch organismen met twee flagellen) en misschien ook Apusozoa die meestal als "incertae sedis" worden beschouwd De onderlinge verwantschappen tussen Bikonta zijn onduidelijk <PERSOON> brengt de Excavata en Rhizaria in de clade Cabozoa en de Archaeplastida en Chromalveolata in de clade Corticata onder, maar volgens andere opvattingen vormen de Rhizaria en Chromalveolata samen een clade Onderstaand cladogram toont de positie van de clade (eventueel supergroep) van de "Bikonta", van de zustergroepen van de afstammende supergroepen, zoals samengevat door <PERSOON> & Iudica Dysplasie Dysplasie (Oudgrieks "dys" = slecht [hier = mis-], "plassein" = vormen, [hier = -vorming]) betekent in de humane geneeskunde en diergeneeskunde een afwijking van de vorm; het kan gaan om een al dan niet erfelijke aangeboren maar ook om een verworven afwijking Dysplasie bij een orgaan of weefsel is een afwijking van de weefselstructuur Sommige vormen van dysplasie kunnen overgaan in of duiden op een vroeg stadium van kanker Dysplasieën van het skelet en bindweefsel zijn geen defecten van organen maar van weefsels.
| 596 |
www
|
van eukaryoten in Bikonta en Unikonta is niet algemeen aanvaard Behalve twee flagella hebben alle Bikonta gemeen dat ze een fusiegen bezitten dat een enzym codeert dat de aanmaak van zowel thymidylaatsynthase (TS) als dihydrofolaatreductase (DHFR) regelt In Unikonta worden de twee stoffen door apart gecodeerde enzymen aangemaakt Een hypothese is dat alle Opisthokonta (dieren, schimmels en verwante groepen) en Amoebozoa afstammen van de Unikonta, terwijl de Archaeplastida (planten en verwante groepen), Excavata, Rhizaria en Chromalveolata afstammen van de Bikonta (eukaryotisch organismen met twee flagellen) en misschien ook Apusozoa die meestal als "incertae sedis" worden beschouwd De onderlinge verwantschappen tussen Bikonta zijn onduidelijk <PERSOON> brengt de Excavata en Rhizaria in de clade Cabozoa en de Archaeplastida en Chromalveolata in de clade Corticata onder, maar volgens andere opvattingen vormen de Rhizaria en Chromalveolata samen een clade Onderstaand cladogram toont de positie van de clade (eventueel supergroep) van de "Bikonta", van de zustergroepen van de afstammende supergroepen, zoals samengevat door <PERSOON> & Iudica Dysplasie Dysplasie (Oudgrieks "dys" = slecht [hier = mis-], "plassein" = vormen, [hier = -vorming]) betekent in de humane geneeskunde en diergeneeskunde een afwijking van de vorm; het kan gaan om een al dan niet erfelijke aangeboren maar ook om een verworven afwijking Dysplasie bij een orgaan of weefsel is een afwijking van de weefselstructuur Sommige vormen van dysplasie kunnen overgaan in of duiden op een vroeg stadium van kanker Dysplasieën van het skelet en bindweefsel zijn geen defecten van organen maar van weefsels Apusozoa De Apusozoa vormen in de taxonomie een groep van eencellige Protozoa en/of Flagellata De meeste Apusozoa zijn tussen de #-## μm groot en leven in de bodem of in het water Ze voeden zich met bacteriën De groep is gebaseerd op het voorkomen van een beschermlaagje (theca) onder het dorsale celoppervlak Binnen de Apusozoa worden drie ordes herkend de Apusomonadida, de Ancyromonadida en de Heminastigida Er zijn twee geslachten bekend binnen de Apusomonadida "Apusomonas" en "Amastigomonas" De Ancyromonadida bevatten slechts een geslacht "Ancyromonas" Deze drie geslachten hebben twee flagella die onder een rechte hoek aan de achterzijde van de cel vastzitten Ze bewegen zich voort door een glijbeweging, waarbij een flagellum langs de zijkant van de cel beweegt en het andere naar achteren gericht is Binnen de Heminastigida zijn drie geslachten bekend "Heminastix", "Spironema" en "Stereonema" Deze geslachten hebben meerdere flagella, die in rijen van achter naar voor aan de cel vastzitten Een verschil tussen de ordes is de vorm van de mitochondriën De Apusomonadida hebben plaatvormige cristae; bij de Ancyromonadida zijn de cristae plat en bij de Heminastigida kunnen ze ingewikkelde bolle vormen hebben Hoewel de vorm van de cristae een goed classificatiecriterium lijkt, kan de vorm sterk verschillen, zelfs tussen nauw verwante soorten Moleculair-fylogenetisch onderzoek laat zien dat de Apusomonadida en Ancyromonadida nauw verwant zijn, maar hun verwantschap met andere eukaryoten blijft onduidelijk.
| 551 |
www
|
Apusozoa De Apusozoa vormen in de taxonomie een groep van eencellige Protozoa en/of Flagellata De meeste Apusozoa zijn tussen de #-## μm groot en leven in de bodem of in het water Ze voeden zich met bacteriën De groep is gebaseerd op het voorkomen van een beschermlaagje (theca) onder het dorsale celoppervlak Binnen de Apusozoa worden drie ordes herkend de Apusomonadida, de Ancyromonadida en de Heminastigida Er zijn twee geslachten bekend binnen de Apusomonadida "Apusomonas" en "Amastigomonas" De Ancyromonadida bevatten slechts een geslacht "Ancyromonas" Deze drie geslachten hebben twee flagella die onder een rechte hoek aan de achterzijde van de cel vastzitten Ze bewegen zich voort door een glijbeweging, waarbij een flagellum langs de zijkant van de cel beweegt en het andere naar achteren gericht is Binnen de Heminastigida zijn drie geslachten bekend "Heminastix", "Spironema" en "Stereonema" Deze geslachten hebben meerdere flagella, die in rijen van achter naar voor aan de cel vastzitten Een verschil tussen de ordes is de vorm van de mitochondriën De Apusomonadida hebben plaatvormige cristae; bij de Ancyromonadida zijn de cristae plat en bij de Heminastigida kunnen ze ingewikkelde bolle vormen hebben Hoewel de vorm van de cristae een goed classificatiecriterium lijkt, kan de vorm sterk verschillen, zelfs tussen nauw verwante soorten Moleculair-fylogenetisch onderzoek laat zien dat de Apusomonadida en Ancyromonadida nauw verwant zijn, maar hun verwantschap met andere eukaryoten blijft onduidelijk De Apusozoa zijn ook wel ingedeeld bij de Rhizaria, maar op grond van gensequentiebepaling van gen ##S rRNA is gebleken dat Apusozoa niet nauw verwant zijn met Rhizaria Ook worden de Apusozoa wel ingedeeld bij de supergroep Unikonta Overeenstemming voor de hoogste taxa is nog niet gevonden en de Apusozoa lijken daarbij een sleutelpositie in te nemen Rhizaria De Rhizaria (of ook wel Rhizariae) vormen een taxonomische groep (taxon) (in moderne opvattingen een supergroep naast, of als rijk binnen de supergroep Chromalveolata ) van eencellige, eukaryotische organismen Rhizaria kunnen verschillende vormen hebben, maar allen zijn het wortelpotigen Dit zijn organismen met zogenaamde schijnvoetjes (pseudopodia), die dradige uitlopers vormen, vertakken of zelfs anastomoseren Sommige groepen hebben daarnaast een rigide cytoskelet van microtubuli, waar de schijnvoetjes als stekels uitsteken De twee belangrijkste groepen binnen de Rhizaria, de Foraminifera en de Radiolaria (straaldiertjes), maken harde uitwendige skeletjes <LOCATIE>de meeste fossielen die van protisten gevonden worden komen uit deze twee groepen en deze fossielen zijn van grote waarde gebleken in het dateren van gesteentelagen (stratigrafie) De Rhizaria zijn een van de zes "supergroepen" waarin de eukaryoten door de meeste biologen tegenwoordig worden onderverdeeld op grond van moleculair-fylogenetisch onderzoek De Rhizaria zijn onderdeel van de niet algemeen gebruikte clade Bikonta, waarin ook de Archaeplastida, Chromalveolata, Excavata en een aantal kleinere, nog niet goed geduide groepen zoals de Apusozoa en Centrohelida vallen Van alle Bikonta wordt aangenomen dat ze een heterotrofe gemeenschappelijke voorouder met twee flagella hebben.
| 531 |
www
|
grond van gensequentiebepaling van gen ##S rRNA is gebleken dat Apusozoa niet nauw verwant zijn met Rhizaria Ook worden de Apusozoa wel ingedeeld bij de supergroep Unikonta Overeenstemming voor de hoogste taxa is nog niet gevonden en de Apusozoa lijken daarbij een sleutelpositie in te nemen Rhizaria De Rhizaria (of ook wel Rhizariae) vormen een taxonomische groep (taxon) (in moderne opvattingen een supergroep naast, of als rijk binnen de supergroep Chromalveolata ) van eencellige, eukaryotische organismen Rhizaria kunnen verschillende vormen hebben, maar allen zijn het wortelpotigen Dit zijn organismen met zogenaamde schijnvoetjes (pseudopodia), die dradige uitlopers vormen, vertakken of zelfs anastomoseren Sommige groepen hebben daarnaast een rigide cytoskelet van microtubuli, waar de schijnvoetjes als stekels uitsteken De twee belangrijkste groepen binnen de Rhizaria, de Foraminifera en de Radiolaria (straaldiertjes), maken harde uitwendige skeletjes <LOCATIE>de meeste fossielen die van protisten gevonden worden komen uit deze twee groepen en deze fossielen zijn van grote waarde gebleken in het dateren van gesteentelagen (stratigrafie) De Rhizaria zijn een van de zes "supergroepen" waarin de eukaryoten door de meeste biologen tegenwoordig worden onderverdeeld op grond van moleculair-fylogenetisch onderzoek De Rhizaria zijn onderdeel van de niet algemeen gebruikte clade Bikonta, waarin ook de Archaeplastida, Chromalveolata, Excavata en een aantal kleinere, nog niet goed geduide groepen zoals de Apusozoa en Centrohelida vallen Van alle Bikonta wordt aangenomen dat ze een heterotrofe gemeenschappelijke voorouder met twee flagella hebben Toen de tweedeling in twee rijken (dieren en planten) in de taxonomie werd vervangen door een vijfdeling gingen Rhizaria tot de Protista behoren Nadat de Amerikaanse microbioloog <PERSOON> het leven in drie domeinen had verdeeld, bleken de Protista echter een parafyletische groep De monofyletische groep Rhizaria werd in ### voor het eerst als zodanig beschreven door de Engelse bioloog <PERSOON> Dit cladogram toont de positie van de supergroep van de "Rhizaria", van de zustergroepen en van de afstammende rijken Er zijn inmiddels bijna ## ### soorten Rhizaria bekend De Rhizaria worden ingedeeld in drie belangrijke groepen en daarnaast een aantal kleinere groepen Sommige groepen worden soms ingedeeld binnen de Cercozoa, lijken in andere studies dichter bij de foraminiferen te staan Deze groepen zijn de Phytomyxa en Ascetosporea, parasitaire organismen op respectievelijk planten en dieren, en de amoebe "Gromia" De verschillende groepen binnen de Rhizaria zijn vooral vanwege genetische overeenkomsten ondergebracht in dezelfde clade De Centrohelida en Apusozoa worden verondersteld nauw verwant te zijn aan de Rhizaria Hieronder volgt een mogelijke fylogenetische stamboom van de Rhizaria Excavata Excavata zijn in de taxonomie een groep (in moderne opvattingen een supergroep) eencellige eukaryotische organismen die alle meerdere flagellae hebben De groep Excavata bevat zowel zelfstandig als in symbiose levende soorten, waaronder ook veel bekende parasieten bij de mens Veel Excavata hebben sterk aangepaste mitochondriën, om die reden worden dit wel "amitochondriaten" genoemd Anderen hebben mitochondriën met buisvormige, schijfvormige of langwerpige cristae.
| 533 |
www
|
taxonomie werd vervangen door een vijfdeling gingen Rhizaria tot de Protista behoren Nadat de Amerikaanse microbioloog <PERSOON> het leven in drie domeinen had verdeeld, bleken de Protista echter een parafyletische groep De monofyletische groep Rhizaria werd in ### voor het eerst als zodanig beschreven door de Engelse bioloog <PERSOON> Dit cladogram toont de positie van de supergroep van de "Rhizaria", van de zustergroepen en van de afstammende rijken Er zijn inmiddels bijna ## ### soorten Rhizaria bekend De Rhizaria worden ingedeeld in drie belangrijke groepen en daarnaast een aantal kleinere groepen Sommige groepen worden soms ingedeeld binnen de Cercozoa, lijken in andere studies dichter bij de foraminiferen te staan Deze groepen zijn de Phytomyxa en Ascetosporea, parasitaire organismen op respectievelijk planten en dieren, en de amoebe "Gromia" De verschillende groepen binnen de Rhizaria zijn vooral vanwege genetische overeenkomsten ondergebracht in dezelfde clade De Centrohelida en Apusozoa worden verondersteld nauw verwant te zijn aan de Rhizaria Hieronder volgt een mogelijke fylogenetische stamboom van de Rhizaria Excavata Excavata zijn in de taxonomie een groep (in moderne opvattingen een supergroep) eencellige eukaryotische organismen die alle meerdere flagellae hebben De groep Excavata bevat zowel zelfstandig als in symbiose levende soorten, waaronder ook veel bekende parasieten bij de mens Veel Excavata hebben sterk aangepaste mitochondriën, om die reden worden dit wel "amitochondriaten" genoemd Anderen hebben mitochondriën met buisvormige, schijfvormige of langwerpige cristae De celmond wordt ondersteund door microtubuli Veel groepen die tot de Excavata gerekend worden missen al deze eigenschappen echter volkomen De clade is samengesteld op grond van genetische overeenkomsten die zijn ontdekt door bepaling van de nucleotidensequenties Sommige Excavata van de stam Euglenozoa hebben chloroplasten en bedrijven fotosynthese Bij een aantal parasitaire soorten is deze eigenschap weer gereduceerd De volgende taxa worden in de door veel biologen aangehouden indeling tot de Excavata gerekend Uit verschillende recente studies is gebleken dat het voorheen nog niet geclassificeerde geslacht "Stephanopogon" een zustergroep is van "Percolomonas" De aldus gevormde clade wordt gezien als zustergroep van de Heterolobosea, waarmee het samen een groep vormt waarvoor de naam Percolozoa is voorgesteld en die op gelijke hoogte staat met de Euglenozoa Onderstaand cladogram toont de positie van de supergroep van de Excavata en van de afstammende rijken De "Excavata" vormen hierin een supergroep met deelgroepen van de "Discicristata" en de "Euexcavata" worden onderscheiden op het niveau van rijk Behandelrelatie Een behandelrelatie in de Nederlandse medische zorg is de relatie tussen een patiënt, en de personen die rechtstreeks betrokken zijn bij de uitvoering van de behandelingsovereenkomst De wettelijke kaders voor een behandelingsovereenkomst zijn vastgelegd in de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) Een behandelrelatie is in de praktijk moeilijk af te bakenen omdat het sterk afhankelijk van de situatie is Bij doorverwijzing van een patiënt of vervanging bij (tijdelijke) afwezigheid van de zorgverlener ontstaat ook een nieuwe behandelrelatie.
| 517 |
www
|
Excavata gerekend worden missen al deze eigenschappen echter volkomen De clade is samengesteld op grond van genetische overeenkomsten die zijn ontdekt door bepaling van de nucleotidensequenties Sommige Excavata van de stam Euglenozoa hebben chloroplasten en bedrijven fotosynthese Bij een aantal parasitaire soorten is deze eigenschap weer gereduceerd De volgende taxa worden in de door veel biologen aangehouden indeling tot de Excavata gerekend Uit verschillende recente studies is gebleken dat het voorheen nog niet geclassificeerde geslacht "Stephanopogon" een zustergroep is van "Percolomonas" De aldus gevormde clade wordt gezien als zustergroep van de Heterolobosea, waarmee het samen een groep vormt waarvoor de naam Percolozoa is voorgesteld en die op gelijke hoogte staat met de Euglenozoa Onderstaand cladogram toont de positie van de supergroep van de Excavata en van de afstammende rijken De "Excavata" vormen hierin een supergroep met deelgroepen van de "Discicristata" en de "Euexcavata" worden onderscheiden op het niveau van rijk Behandelrelatie Een behandelrelatie in de Nederlandse medische zorg is de relatie tussen een patiënt, en de personen die rechtstreeks betrokken zijn bij de uitvoering van de behandelingsovereenkomst De wettelijke kaders voor een behandelingsovereenkomst zijn vastgelegd in de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) Een behandelrelatie is in de praktijk moeilijk af te bakenen omdat het sterk afhankelijk van de situatie is Bij doorverwijzing van een patiënt of vervanging bij (tijdelijke) afwezigheid van de zorgverlener ontstaat ook een nieuwe behandelrelatie Of zorgverleners en medewerkers gegevens van de patiënt mogen verwerken in het kader van een behandelrelatie, moet voor individuele gevallen steeds worden bepaald Voor toegang tot het landelijk elektronisch patiëntendossier is het hebben van een behandelrelatie een voorwaarde <PERSOON> (<DATUM> is een Belgisch neuroloog Laureys is verbonden aan het Franstalig Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek en werkt sinds ### aan de <PERSOON> (ULg) Hij leidt er de Coma Science Group van het GIGA Consciousness Onderzoekscentrum en is als klinisch professor verbonden aan de dienst neurologie van het universitair ziekenhuis <PERSOON> studeerde in ### af in de geneeskunde aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB), werd MS in de farmaceutische geneeskunde aan de VUB in ###, doctor in de medische wetenschappen aan de ULg in ###, en is erkend in palliatieve zorg (ULB/ULg/UCL ###) en geaggregeerd voor het hoger onderwijs (ULg ###) Het werk van de onderzoeksgroep van Laureys legt zich toe op de studie van de werking van de hersenen bij patiënten met ernstige bewustzijnsstoornissen coma, vegetatieve status, minimale bewustzijnsstatus en locked-in-syndroom (LIS) Dit onderzoek kent vier aspecten Hij kreeg verscheidene prijzen van onder meer de Cognitive Neuroscience Society (###), de Mind Science Foundation (###) en de <PERSOON>-prijs van de Association for the Scientific Study of Consciousness (###) In ### mocht hij de Francquiprijs ontvangen In ### speelde Laureys in de VPRO-téléfilm "<PERSOON>'s hart" en bijhorende documentaire met debat over bewustzijn, coma, hersendood en orgaandonatie Op <DATUM> werd hij benoemd tot ereburger van Hoeilaart.
| 580 |
www
|
een behandelrelatie, moet voor individuele gevallen steeds worden bepaald Voor toegang tot het landelijk elektronisch patiëntendossier is het hebben van een behandelrelatie een voorwaarde <PERSOON> (<DATUM> is een Belgisch neuroloog Laureys is verbonden aan het Franstalig Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek en werkt sinds ### aan de <PERSOON> (ULg) Hij leidt er de Coma Science Group van het GIGA Consciousness Onderzoekscentrum en is als klinisch professor verbonden aan de dienst neurologie van het universitair ziekenhuis <PERSOON> studeerde in ### af in de geneeskunde aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB), werd MS in de farmaceutische geneeskunde aan de VUB in ###, doctor in de medische wetenschappen aan de ULg in ###, en is erkend in palliatieve zorg (ULB/ULg/UCL ###) en geaggregeerd voor het hoger onderwijs (ULg ###) Het werk van de onderzoeksgroep van Laureys legt zich toe op de studie van de werking van de hersenen bij patiënten met ernstige bewustzijnsstoornissen coma, vegetatieve status, minimale bewustzijnsstatus en locked-in-syndroom (LIS) Dit onderzoek kent vier aspecten Hij kreeg verscheidene prijzen van onder meer de Cognitive Neuroscience Society (###), de Mind Science Foundation (###) en de <PERSOON>-prijs van de Association for the Scientific Study of Consciousness (###) In ### mocht hij de Francquiprijs ontvangen In ### speelde Laureys in de VPRO-téléfilm "<PERSOON>'s hart" en bijhorende documentaire met debat over bewustzijn, coma, hersendood en orgaandonatie Op <DATUM> werd hij benoemd tot ereburger van Hoeilaart Laureys schreef tot nu toe drie boeken ("<PERSOON> Boundaries of Consciousness" â Elsevier ###; en "<PERSOON> Neurology of Consciousness" â Academic Press ###; "Ons Briljante Brein -" Borgerhoff & Lamberigts ###; "Het no-nonsense Meditatieboek" (over de werking van meditatie en de bewezen effecten ervan op lichaam en geest) - Borgerhoff & Lamberigts ###) en meer dan ### wetenschappelijke publicaties Vegetatieve toestand De vegetatieve toestand is de ernstigste graad van functioneel hersenlijden die kan samengaan met langdurig overleven na coma Patiënten in een vegetatieve toestand ontwaken uit een coma en lijken wel wakker te zijn De ogen zijn overdag open en de patiënt ademt spontaan en kan de indruk wekken rond te kijken Er is echter geen gericht kijken en het is niet mogelijk contact met de patiënt te krijgen, ook geen oogcontact Ook op aanspreken volgt geen reactie De patiënt kan gapen, grimassen en een dag- en nachtritme hebben en in de mond geplaatst voedsel wordt soms doorgeslikt Er is echter geen poging om van een bord te eten en er worden geen doelbewuste bewegingen gemaakt, behalve soms terugtrekken bij pijnprikkels Patiënten tonen enkel reflexbewegingen en zijn zich op geen enkel moment bewust van hun omgeving noch van zichzelf Er is geen communicatie mogelijk Deze staat van zijn wordt ook wel 'wakker coma', 'wakend coma', coma vigil of 'apallisch syndroom' genoemd De term 'decorticatie' komt ook wel voor.
| 608 |
www
|
Laureys schreef tot nu toe drie boeken ("<PERSOON> Boundaries of Consciousness" â Elsevier ###; en "<PERSOON> Neurology of Consciousness" â Academic Press ###; "Ons Briljante Brein -" Borgerhoff & Lamberigts ###; "Het no-nonsense Meditatieboek" (over de werking van meditatie en de bewezen effecten ervan op lichaam en geest) - Borgerhoff & Lamberigts ###) en meer dan ### wetenschappelijke publicaties Vegetatieve toestand De vegetatieve toestand is de ernstigste graad van functioneel hersenlijden die kan samengaan met langdurig overleven na coma Patiënten in een vegetatieve toestand ontwaken uit een coma en lijken wel wakker te zijn De ogen zijn overdag open en de patiënt ademt spontaan en kan de indruk wekken rond te kijken Er is echter geen gericht kijken en het is niet mogelijk contact met de patiënt te krijgen, ook geen oogcontact Ook op aanspreken volgt geen reactie De patiënt kan gapen, grimassen en een dag- en nachtritme hebben en in de mond geplaatst voedsel wordt soms doorgeslikt Er is echter geen poging om van een bord te eten en er worden geen doelbewuste bewegingen gemaakt, behalve soms terugtrekken bij pijnprikkels Patiënten tonen enkel reflexbewegingen en zijn zich op geen enkel moment bewust van hun omgeving noch van zichzelf Er is geen communicatie mogelijk Deze staat van zijn wordt ook wel 'wakker coma', 'wakend coma', coma vigil of 'apallisch syndroom' genoemd De term 'decorticatie' komt ook wel voor Meer artsen en wetenschappers kiezen ervoor om de bewustzijnsstaat voortaan, omwille van onder andere ethische redenen, niet-responsief waaksyndroom te noemen De toestand is meestal het gevolg van ernstig hersenletsel Dit kan een acute, traumatische oorzaak hebben (bijvoorbeeld een verkeersongeluk) of een niet-traumatische oorzaak, zoals bij bepaalde degeneratieve hersenziektes, of bij aangeboren hersenafwijkingen Omdat de hersenstam doorgaans niet is beschadigd, blijven autonome fysiologische functies, zoals ademhaling en spijsvertering, nog intact De vegetatieve toestand werd voor het eerst in ### beschreven door <PERSOON> die het aanduidde als "apallisches syndrom" In ### werd het begrip 'persisterend vegetatief syndroom' ingevoerd door de Schotse neurochirurg <PERSOON> en de Amerikaanse neuroloog <PERSOON> Ze beschreven het als een toestand die mede een gevolg was van het vermogen om met moderne geneesmiddelen een geheel passief functionerend lichaam in leven te houden Een vegetatieve toestand is iets anders dan hersendood zijn In tegenstelling tot hersendood wordt een vegetatieve toestand wettelijk niet beschouwd als dood Het betreft hier een juridisch grijs gebied, dat onderwerp van discussie is geweest en nog is in diverse rechtszaken Hierbij gaat het om de vraag of een patiënt moet worden toegestaan om te sterven, of dat juist elke mogelijkheid moet worden aangegrepen om te zoeken naar herstel Zo is in de VS in ### een controverse geweest rond <PERSOON>; eerder kende ook <LOCATIE> spraakmakende gevallen van "coma vigil", zoals <PERSOON> en later <PERSOON>.
| 566 |
www
|
redenen, niet-responsief waaksyndroom te noemen De toestand is meestal het gevolg van ernstig hersenletsel Dit kan een acute, traumatische oorzaak hebben (bijvoorbeeld een verkeersongeluk) of een niet-traumatische oorzaak, zoals bij bepaalde degeneratieve hersenziektes, of bij aangeboren hersenafwijkingen Omdat de hersenstam doorgaans niet is beschadigd, blijven autonome fysiologische functies, zoals ademhaling en spijsvertering, nog intact De vegetatieve toestand werd voor het eerst in ### beschreven door <PERSOON> die het aanduidde als "apallisches syndrom" In ### werd het begrip 'persisterend vegetatief syndroom' ingevoerd door de Schotse neurochirurg <PERSOON> en de Amerikaanse neuroloog <PERSOON> Ze beschreven het als een toestand die mede een gevolg was van het vermogen om met moderne geneesmiddelen een geheel passief functionerend lichaam in leven te houden Een vegetatieve toestand is iets anders dan hersendood zijn In tegenstelling tot hersendood wordt een vegetatieve toestand wettelijk niet beschouwd als dood Het betreft hier een juridisch grijs gebied, dat onderwerp van discussie is geweest en nog is in diverse rechtszaken Hierbij gaat het om de vraag of een patiënt moet worden toegestaan om te sterven, of dat juist elke mogelijkheid moet worden aangegrepen om te zoeken naar herstel Zo is in de VS in ### een controverse geweest rond <PERSOON>; eerder kende ook <LOCATIE> spraakmakende gevallen van "coma vigil", zoals <PERSOON> en later <PERSOON> In Italië overleed in februari ### Eluana Englaro, terwijl op hetzelfde moment in het Italiaanse Senaat een spoeddebat over haar zaak aan de orde was Door een steeds betere intensieve zorgverstrekking is het aantal patiënten dat een niet-traumatisch â bijvoorbeeld hartstilstand, ademhalingsstilstand, verstikking, verdrinking, encefalitis, intoxicatie) of traumatisch verkeersongeluk, schedelbreuk, schotwond of ander incident hersenlijden â overleeft erg toegenomen Sommigen herstellen volledig van hun coma, anderen overleven gedurende jaren of tientallen jaren in een vegetatieve, minimaal bewuste, of geparalyseerde toestand Als de patiënt meer dan één maand vegetatief is, spreekt men van 'persisterende vegetatieve toestand' (<PERSOON> "persistent vegetative state", PVS) Dit houdt in dat de kansen op herstel statistisch gezien zeer klein zijn (<LEEFTIJD> jaar na hersenletsel voor trauma en # maanden na hartstilstand of zuurstoftekort) Persisterende vegetatieve toestand komt voor in ongeveer ## tot ##% van patiënten in een posttraumatisch coma en in ##% van patiënten in een langdurig niet-traumatisch coma Andere patiënten zullen evolueren tot een "minimaal-bewuste toestand" ("minimally conscious state"), zwevend tussen een vegetatieve toestand en een bij momenten hersteld bewustzijn Deze situatie leidt tot een chronische, stabiele maar onbehandelbare toestand in de grote meerderheid van de gevallen Wanneer zulke patiënten de gepaste medische en verpleegkundige zorgen krijgen toegediend, kunnen zij gedurende vele jaren tot tientallen jaren overleven Er zijn geen precieze aantallen bekend van het voorkomen van deze chronische toestanden In de Verenigde Staten van Amerika schommelen schattingen rond tientallen duizenden patiënten voor elke categorie In Europa zijn er naar schatting ### ### comapatiënten per jaar waarvan er ongeveer ## ### naar een vegetatieve toestand evolueren.
| 596 |
www
|
was Door een steeds betere intensieve zorgverstrekking is het aantal patiënten dat een niet-traumatisch â bijvoorbeeld hartstilstand, ademhalingsstilstand, verstikking, verdrinking, encefalitis, intoxicatie) of traumatisch verkeersongeluk, schedelbreuk, schotwond of ander incident hersenlijden â overleeft erg toegenomen Sommigen herstellen volledig van hun coma, anderen overleven gedurende jaren of tientallen jaren in een vegetatieve, minimaal bewuste, of geparalyseerde toestand Als de patiënt meer dan één maand vegetatief is, spreekt men van 'persisterende vegetatieve toestand' (<PERSOON> "persistent vegetative state", PVS) Dit houdt in dat de kansen op herstel statistisch gezien zeer klein zijn (<LEEFTIJD> jaar na hersenletsel voor trauma en # maanden na hartstilstand of zuurstoftekort) Persisterende vegetatieve toestand komt voor in ongeveer ## tot ##% van patiënten in een posttraumatisch coma en in ##% van patiënten in een langdurig niet-traumatisch coma Andere patiënten zullen evolueren tot een "minimaal-bewuste toestand" ("minimally conscious state"), zwevend tussen een vegetatieve toestand en een bij momenten hersteld bewustzijn Deze situatie leidt tot een chronische, stabiele maar onbehandelbare toestand in de grote meerderheid van de gevallen Wanneer zulke patiënten de gepaste medische en verpleegkundige zorgen krijgen toegediend, kunnen zij gedurende vele jaren tot tientallen jaren overleven Er zijn geen precieze aantallen bekend van het voorkomen van deze chronische toestanden In de Verenigde Staten van Amerika schommelen schattingen rond tientallen duizenden patiënten voor elke categorie In Europa zijn er naar schatting ### ### comapatiënten per jaar waarvan er ongeveer ## ### naar een vegetatieve toestand evolueren Tot slot is er een bepaalde categorie comapatiënten die zullen evolueren naar een locked-in-syndroom Dit is beperkt tot patiënten bij wie het coma veroorzaakt werd door een beschadiging in de hersenstam Hier herstelt zich het bewustzijn volledig maar blijft de patiënt bijna compleet verlamd Zulke patiënten zien, horen en voelen alles maar kunnen hun gevoelens enkel uiten via kleine verticale oogbewegingen of oogknipperen De eerste vereiste voor de correcte behandeling van patiënten die een ernstig hersenletsel overleven is een accurate diagnose en het correct begrijpen van de onderliggende etiologie De klinische praktijk leert echter hoe moeilijk het is om tekenen van bewustzijn van de omgeving en van zelfbewustzijn te evalueren bij zulke patiënten Dit probleem reflecteert zich in het frequente misdiagnosticeren van vegetatieve en minimaal bewuste toestand In ongeveer # op de ## patiënten waarvan artsen denken dat ze in een vegetatieve toestand waren was dat in werkelijkheid niet zo Het objectief evalueren van overblijvende hersenfunctie bij patiënten met een ernstig hersenletsel is moeilijk omdat hun motorische mogelijkheden erg gelimiteerd of inconsistent kunnen zijn Daarenboven is bewustzijn geen alles-of-niets fenomeen De definitie van het menselijk bewustzijn is een complexe aangelegenheid en omvat het concept van een continuüm tussen verschillende bewustzijnsniveaus Er is ook een theoretische beperking aan de klinische definities van patiënten met een bewustzijnsaandoening aangezien niet rechtstreeks is te oordelen over het al dan niet aanwezig zijn van (zelf)bewustzijn.
| 558 |
www
|
categorie comapatiënten die zullen evolueren naar een locked-in-syndroom Dit is beperkt tot patiënten bij wie het coma veroorzaakt werd door een beschadiging in de hersenstam Hier herstelt zich het bewustzijn volledig maar blijft de patiënt bijna compleet verlamd Zulke patiënten zien, horen en voelen alles maar kunnen hun gevoelens enkel uiten via kleine verticale oogbewegingen of oogknipperen De eerste vereiste voor de correcte behandeling van patiënten die een ernstig hersenletsel overleven is een accurate diagnose en het correct begrijpen van de onderliggende etiologie De klinische praktijk leert echter hoe moeilijk het is om tekenen van bewustzijn van de omgeving en van zelfbewustzijn te evalueren bij zulke patiënten Dit probleem reflecteert zich in het frequente misdiagnosticeren van vegetatieve en minimaal bewuste toestand In ongeveer # op de ## patiënten waarvan artsen denken dat ze in een vegetatieve toestand waren was dat in werkelijkheid niet zo Het objectief evalueren van overblijvende hersenfunctie bij patiënten met een ernstig hersenletsel is moeilijk omdat hun motorische mogelijkheden erg gelimiteerd of inconsistent kunnen zijn Daarenboven is bewustzijn geen alles-of-niets fenomeen De definitie van het menselijk bewustzijn is een complexe aangelegenheid en omvat het concept van een continuüm tussen verschillende bewustzijnsniveaus Er is ook een theoretische beperking aan de klinische definities van patiënten met een bewustzijnsaandoening aangezien niet rechtstreeks is te oordelen over het al dan niet aanwezig zijn van (zelf)bewustzijn Recent hersenonderzoek waarbij gebruik is gemaakt van hersenscans (fMRI), heeft echter laten zien dat bij een klein aantal patiënten die als vegetatief zijn gediagnosticeerd, toch sprake kan zijn van "eilandjes" van intacte hersenfuncties Dit is aangetoond in onderzoek in Engeland met een <LEEFTIJD>-jarige vrouw die na een ernstig verkeersongeluk in een vegetatieve toestand was geraakt Uit dit fMRI-onderzoek bleek dat bij het luisteren naar gesproken taal (zoals bij het zinnetje er was melk en suiker in zijn koffie) bij haar typische taalgebieden actief waren Dit was niet het geval bij akoestisch vergelijkbare zinnen zonder betekenis In daaropvolgend onderzoek vroeg men aan de patiënt (terwijl deze in de scanner lag) zich een voorstelling te maken van tennisspelen, of van kamers in haar huis te beginnen bij de voordeur Bij de voorstelling van tennisspelen was er sprake van activiteit in gebieden in de motorische schors die normaal betrokken zijn bij het plannen of uitvoeren van bewegingen Bij de mentale voorstelling van het huis waren dit gebieden in o a de pariëtale schors, die normaal betrokken zijn bij ruimtelijke functies De scans van deze patiënt leken bovendien sterk op die van een normale proefpersoon die dezelfde opdracht vervulde Dit onderzoek suggereert dat deze patiënt dus wel in staat was gesproken opdrachten uit te voeren, zij het niet door middel van gesproken taal of bewegingen maar door middel van hersenactiviteit Ook het feit dat zij in staat was met onderzoekers samen te werken, suggereert dat haar bewustzijn van zichzelf en haar omgeving nog intact was.
| 519 |
www
|
die als vegetatief zijn gediagnosticeerd, toch sprake kan zijn van "eilandjes" van intacte hersenfuncties Dit is aangetoond in onderzoek in Engeland met een <LEEFTIJD>-jarige vrouw die na een ernstig verkeersongeluk in een vegetatieve toestand was geraakt Uit dit fMRI-onderzoek bleek dat bij het luisteren naar gesproken taal (zoals bij het zinnetje er was melk en suiker in zijn koffie) bij haar typische taalgebieden actief waren Dit was niet het geval bij akoestisch vergelijkbare zinnen zonder betekenis In daaropvolgend onderzoek vroeg men aan de patiënt (terwijl deze in de scanner lag) zich een voorstelling te maken van tennisspelen, of van kamers in haar huis te beginnen bij de voordeur Bij de voorstelling van tennisspelen was er sprake van activiteit in gebieden in de motorische schors die normaal betrokken zijn bij het plannen of uitvoeren van bewegingen Bij de mentale voorstelling van het huis waren dit gebieden in o a de pariëtale schors, die normaal betrokken zijn bij ruimtelijke functies De scans van deze patiënt leken bovendien sterk op die van een normale proefpersoon die dezelfde opdracht vervulde Dit onderzoek suggereert dat deze patiënt dus wel in staat was gesproken opdrachten uit te voeren, zij het niet door middel van gesproken taal of bewegingen maar door middel van hersenactiviteit Ook het feit dat zij in staat was met onderzoekers samen te werken, suggereert dat haar bewustzijn van zichzelf en haar omgeving nog intact was Er is tot op heden geen therapie die heeft bewezen de kansen op bewustzijnsherstel substantieel te vergroten Sensorische stimulatie en elektrische stimulatie van de hersenstam en de thalamus hebben geen bewezen effect en blijven experimenteel Dopamineagonisten zoals amantadine hebben een bescheiden gunstige invloed getoond maar er zijn geen placebogecontroleerde studies voorhanden Zolpidem (merknaam Stilnoct) is een slaapmiddel, het vertoont echter ook paradoxale effecten onder bepaalde omstandigheden verhoogt het juist de alertheid en verbetert de hersenfuncties Bij sommige personen met hersenletsel, die in een "coma vigil" verkeren, kan zolpidem bewustzijnsverhogend werken Bij drie zulke patiënten, die ten minste drie jaar met zolpidem werden behandeld, verbeterden elke dag in de ochtend hun hersenfuncties Hun Glasgow Coma Scores verbeterden van # tot # zonder zolpidem, naar ##-## met zolpidem Score ##, de maximale score, betekent volledig bewustzijn, # is de laagst mogelijke score Hoewel het lichaam van deze patiënten blijft functioneren maken ze er zelf geen normaal gebruik meer van, waardoor ze ondanks fysiotherapie en andere behandelingen vrijwel onontkoombaar achteruitgaan Door het gebrek aan lichaamsbeweging ontstaat ernstige spieratrofie en in de gewrichten treden contracturen op Door het niet functioneel hoesten en door verslikking treden herhaalde luchtweginfecties op, door het niet zelf bewegen kan ook "<INSTELLING>" (doorligwonden) ontstaan Meestal overlijden deze patiënten â als de behandeling in de vorm van het toedienen van water en voedsel niet eerder wordt gestaakt â uiteindelijk aan luchtweginfecties of andere infecties uitgaande van de urinewegen of decubitusverwondingen Dit kan echter jaren of zelfs tientallen jaren op zich laten wachten Kaliumbromaat.
| 543 |
www
|
kansen op bewustzijnsherstel substantieel te vergroten Sensorische stimulatie en elektrische stimulatie van de hersenstam en de thalamus hebben geen bewezen effect en blijven experimenteel Dopamineagonisten zoals amantadine hebben een bescheiden gunstige invloed getoond maar er zijn geen placebogecontroleerde studies voorhanden Zolpidem (merknaam Stilnoct) is een slaapmiddel, het vertoont echter ook paradoxale effecten onder bepaalde omstandigheden verhoogt het juist de alertheid en verbetert de hersenfuncties Bij sommige personen met hersenletsel, die in een "coma vigil" verkeren, kan zolpidem bewustzijnsverhogend werken Bij drie zulke patiënten, die ten minste drie jaar met zolpidem werden behandeld, verbeterden elke dag in de ochtend hun hersenfuncties Hun Glasgow Coma Scores verbeterden van # tot # zonder zolpidem, naar ##-## met zolpidem Score ##, de maximale score, betekent volledig bewustzijn, # is de laagst mogelijke score Hoewel het lichaam van deze patiënten blijft functioneren maken ze er zelf geen normaal gebruik meer van, waardoor ze ondanks fysiotherapie en andere behandelingen vrijwel onontkoombaar achteruitgaan Door het gebrek aan lichaamsbeweging ontstaat ernstige spieratrofie en in de gewrichten treden contracturen op Door het niet functioneel hoesten en door verslikking treden herhaalde luchtweginfecties op, door het niet zelf bewegen kan ook "<INSTELLING>" (doorligwonden) ontstaan Meestal overlijden deze patiënten â als de behandeling in de vorm van het toedienen van water en voedsel niet eerder wordt gestaakt â uiteindelijk aan luchtweginfecties of andere infecties uitgaande van de urinewegen of decubitusverwondingen Dit kan echter jaren of zelfs tientallen jaren op zich laten wachten Kaliumbromaat De stof komt voor als een wit kristallijn poeder, dat slecht oplosbaar is in water Kaliumbromaat kan bereid worden door reactie van dibroom met kaliumhydroxide, waarna het ontstane kaliumhypobromiet (KOBr) verder reageert tot kaliumbromaat en kaliumbromide Het kaliumbromaat slaat neer uit de oplossing, terwijl het goed oplosbare kaliumbromide in de oplossing blijft Kaliumbromaat wordt gebruikt als broodverbeteraar om te zorgen voor een steviger deeg en als rijsmiddel Het was toegelaten in de EU onder nummer E###, maar is daar vanwege mogelijke kankerverwekkende eigenschappen niet langer toegelaten Het is goed oplosbaar in water Kaliumbromaat is een sterke oxidator (E° = #,# V) en wordt bij titraties vaak gebruikt als oxiderende titrant Hierbij is het bromaation het actieve deel Meestal wordt deze titrant gebruikt in een zure omgeving in aanwezigheid van een overmaat bromide Kaliumbromaat is toxisch en is mogelijk carcinogeen voor de mens (IARC-klasse #B) Bovendien is het een vrij sterke oxidator, vergelijkbaar met kaliumpermanganaat Reeds in ### werd het in de voedingsindustrie in Europa verboden omwille van het gevaar, uit Canada in ###, uit Sri Lanka in ### en uit China in ### In de Verenigde Staten wordt de stof nog gebruikt Kaliumfulminaat Kaliumfulminaat (KCNO) is het kaliumzout van fulminezuur De stof kent slechts één toepassing als explosief in slaghoedjes van vuurwapenpatronen Kaliumbifluoride Kaliumbifluoride (KHF) is een anorganische verbinding van kalium met het bifluoride-anion Het wordt gebruikt om glas te etsen.
| 554 |
www
|
De stof komt voor als een wit kristallijn poeder, dat slecht oplosbaar is in water Kaliumbromaat kan bereid worden door reactie van dibroom met kaliumhydroxide, waarna het ontstane kaliumhypobromiet (KOBr) verder reageert tot kaliumbromaat en kaliumbromide Het kaliumbromaat slaat neer uit de oplossing, terwijl het goed oplosbare kaliumbromide in de oplossing blijft Kaliumbromaat wordt gebruikt als broodverbeteraar om te zorgen voor een steviger deeg en als rijsmiddel Het was toegelaten in de EU onder nummer E###, maar is daar vanwege mogelijke kankerverwekkende eigenschappen niet langer toegelaten Het is goed oplosbaar in water Kaliumbromaat is een sterke oxidator (E° = #,# V) en wordt bij titraties vaak gebruikt als oxiderende titrant Hierbij is het bromaation het actieve deel Meestal wordt deze titrant gebruikt in een zure omgeving in aanwezigheid van een overmaat bromide Kaliumbromaat is toxisch en is mogelijk carcinogeen voor de mens (IARC-klasse #B) Bovendien is het een vrij sterke oxidator, vergelijkbaar met kaliumpermanganaat Reeds in ### werd het in de voedingsindustrie in Europa verboden omwille van het gevaar, uit Canada in ###, uit Sri Lanka in ### en uit China in ### In de Verenigde Staten wordt de stof nog gebruikt Kaliumfulminaat Kaliumfulminaat (KCNO) is het kaliumzout van fulminezuur De stof kent slechts één toepassing als explosief in slaghoedjes van vuurwapenpatronen Kaliumbifluoride Kaliumbifluoride (KHF) is een anorganische verbinding van kalium met het bifluoride-anion Het wordt gebruikt om glas te etsen In ### werd voor het eerst het element fluor geïsoleerd door <PERSOON> door middel van een elektrolyse van kaliumbifluoride Wanneer kaliumbifluoride wordt verhit, treedt ontleding op tot kaliumfluoride en waterstoffluoride Kaliumbifluoride is een zeer corrosieve en toxische stof Bij contact met de huid veroorzaakt de stof roodheid, jeuk, irritatie en brandwonden Contact met de ogen kan leiden tot oogschade of blindheid Inhalatie van stofdeeltjes veroorzaakt irritatie aan de luchtwegen, met als gevolgen branderigheid en hevig nies- en hoestbuien Intense of langdurige blootstelling kan leiden tot bewusteloosheid of de dood Kaliumarsenaat Kaliumarsenaat (KHAsO) is het kaliumzout van arseenzuur Dit giftige anorganisch zout bestaat uit een kaliumion (K) en een waterstofarsenaat-ion (HAsO) en komt voor onder de vorm van een kleurloze vaste stof Kaliumarsenaat kan bereid worden uit een reactie van arseenzuur met kaliumhydroxide Kaliumnitriet Kaliumnitriet (KNO) is het kaliumzout van waterstofnitriet Deze stof komt voor als een witgeel hygroscopisch poeder of als kristallen Kaliumnitriet is een voedingsadditief (###) en wordt gebruikt als conserveermiddel De stof kan bij verwarming boven de ###°C ontploffen Ze ontleedt bij contact met zwakke zuren met vorming van giftige dampen, onder andere stikstofoxiden Kaliumnitriet is een sterke oxidator en reageert met brandbare en reducerende stoffen, met brand- of ontploffingsgevaar tot gevolg De stof kan schadelijk zijn voor het milieu Contact met de huid of de ogen kan ernstige irritaties veroorzaken.
| 530 |
www
|
eerst het element fluor geïsoleerd door <PERSOON> door middel van een elektrolyse van kaliumbifluoride Wanneer kaliumbifluoride wordt verhit, treedt ontleding op tot kaliumfluoride en waterstoffluoride Kaliumbifluoride is een zeer corrosieve en toxische stof Bij contact met de huid veroorzaakt de stof roodheid, jeuk, irritatie en brandwonden Contact met de ogen kan leiden tot oogschade of blindheid Inhalatie van stofdeeltjes veroorzaakt irritatie aan de luchtwegen, met als gevolgen branderigheid en hevig nies- en hoestbuien Intense of langdurige blootstelling kan leiden tot bewusteloosheid of de dood Kaliumarsenaat Kaliumarsenaat (KHAsO) is het kaliumzout van arseenzuur Dit giftige anorganisch zout bestaat uit een kaliumion (K) en een waterstofarsenaat-ion (HAsO) en komt voor onder de vorm van een kleurloze vaste stof Kaliumarsenaat kan bereid worden uit een reactie van arseenzuur met kaliumhydroxide Kaliumnitriet Kaliumnitriet (KNO) is het kaliumzout van waterstofnitriet Deze stof komt voor als een witgeel hygroscopisch poeder of als kristallen Kaliumnitriet is een voedingsadditief (###) en wordt gebruikt als conserveermiddel De stof kan bij verwarming boven de ###°C ontploffen Ze ontleedt bij contact met zwakke zuren met vorming van giftige dampen, onder andere stikstofoxiden Kaliumnitriet is een sterke oxidator en reageert met brandbare en reducerende stoffen, met brand- of ontploffingsgevaar tot gevolg De stof kan schadelijk zijn voor het milieu Contact met de huid of de ogen kan ernstige irritaties veroorzaken Blootstelling aan kaliumnitriet kan de dood veroorzaken Kaliumtetrachloroplatinaat Kaliumtetrachloroplatinaat (KPtCl) is een anorganische verbinding van kalium, chloor en platina Het komt voor als een rode vaste stof De moleculaire structuur van het tetrachloroplatinaat(II)-anion is vierkant planair Kaliumtetrachloroplatinaat kan worden bereid door reductie van kaliumhexachloroplatinaat met hydrazine Kaliumhexachloroplatinaat Kaliumhexachloroplatinaat (KPtCl) is een anorganische verbinding van kalium, chloor en platina Het komt voor als een gele tot oranje vaste stof De stof komt in de natuur voor in platina-ertsen en is onoplosbaar in water Dientengevolge wordt de verbinding gevormd bij gravimetrische bepaling van kalium met hexachloorplatinazuur Kaliumhexachloroplatinaat kan met hydrazine gereduceerd worden tot kaliumtetrachloroplatinaat #-fenoxyethanol #-fenoxyethanol is een olieachtige, organische vloeistof Het is de ether van fenol en etheenglycol en tevens een alcohol #-fenoxyethanol heeft een bacteriedodende werking Het wordt gebruikt als een antiseptisch middel voor plaatselijke toediening, en in reinigings- en ontsmettingsmiddelen voor industrieel en huishoudelijk gebruik Als conserveermiddel wordt het toegevoegd aan geneeskundige vaccins en aan vele cosmetische en dermatologische producten, waaronder huidcrèmes, zonnebrandcrèmes en mascara #-fenoxyethanol wordt gewoonlijk toegepast in combinatie met een ander conserveermiddel (zoals methyldibroomglutaronitril, dat een contactallergeen is) om de werking te versnellen Het wordt in haarkleurmiddelen gebruikt als conditioner en co-solvent Het wordt in de industrie ook gebruikt als oplosmiddel voor verven, vernissen, kleurstoffen en inkten, evenals voor de synthese van afgeleide verbindingen, bijvoorbeeld fenoxyaceetaldehyde In de aquacultuur gebruikt men het om sommige vissoorten te verdoven #-fenoxyethanol is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen.
| 527 |
www
|
en platina Het komt voor als een rode vaste stof De moleculaire structuur van het tetrachloroplatinaat(II)-anion is vierkant planair Kaliumtetrachloroplatinaat kan worden bereid door reductie van kaliumhexachloroplatinaat met hydrazine Kaliumhexachloroplatinaat Kaliumhexachloroplatinaat (KPtCl) is een anorganische verbinding van kalium, chloor en platina Het komt voor als een gele tot oranje vaste stof De stof komt in de natuur voor in platina-ertsen en is onoplosbaar in water Dientengevolge wordt de verbinding gevormd bij gravimetrische bepaling van kalium met hexachloorplatinazuur Kaliumhexachloroplatinaat kan met hydrazine gereduceerd worden tot kaliumtetrachloroplatinaat #-fenoxyethanol #-fenoxyethanol is een olieachtige, organische vloeistof Het is de ether van fenol en etheenglycol en tevens een alcohol #-fenoxyethanol heeft een bacteriedodende werking Het wordt gebruikt als een antiseptisch middel voor plaatselijke toediening, en in reinigings- en ontsmettingsmiddelen voor industrieel en huishoudelijk gebruik Als conserveermiddel wordt het toegevoegd aan geneeskundige vaccins en aan vele cosmetische en dermatologische producten, waaronder huidcrèmes, zonnebrandcrèmes en mascara #-fenoxyethanol wordt gewoonlijk toegepast in combinatie met een ander conserveermiddel (zoals methyldibroomglutaronitril, dat een contactallergeen is) om de werking te versnellen Het wordt in haarkleurmiddelen gebruikt als conditioner en co-solvent Het wordt in de industrie ook gebruikt als oplosmiddel voor verven, vernissen, kleurstoffen en inkten, evenals voor de synthese van afgeleide verbindingen, bijvoorbeeld fenoxyaceetaldehyde In de aquacultuur gebruikt men het om sommige vissoorten te verdoven #-fenoxyethanol is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof reageert met sterk oxiderende stoffen Tongspatel Een tongspatel of mondspatel is een eenvoudig medisch hulpmiddel om bij lichamelijk onderzoek goed in de mond- en keelholte te kunnen kijken Tongspatel bestaan uit een plat reepje met afgeronde uiteinden en is in het algemeen zo'n ## centimeter lang, soms ook een paar centimeter korter of langer Meestal zijn tongspatels van hout gemaakt, soms van metaal Ze vallen onder Richtlijn ##/##/EEG betreffende medische hulpmiddelen, zijn gesteriliseerd verkrijgbaar en worden bewaard in een houder Het steriliseren gebeurt met behulp van ethyleenoxide Meestal worden ze na eenmalig gebruik weggegooid, uit oogpunt van hygiëne Dankzij zijn vorm wekt de spatel slechts zelden braakreflexen op bij de patiënt De spatels worden vooral gebruikt om de tong tegen de mondbodem te duwen, zodat er goed in de orofarynx gekeken kan worden, bijvoorbeeld bij een keelontsteking Ook kan dit nodig zijn wanneer er een keelkweek wordt genomen voor nader onderzoek Bij onderzoek met een laryngoscoop wordt ook gebruikgemaakt van een tongspatel, maar dan in de vorm van een afneembaar blad en in combinatie met een keelspiegel Tongspatels worden daarnaast soms (oneigenlijk) gebruikt voor andere doeleinden, bijvoorbeeld om zalf mee uit te smeren of om iets schoon te maken In de gynaecologie wordt gebruikgemaakt van soortgelijke spatels (uitstrijkspatels) Deze zijn iets anders van vorm dan mondspatels Sint Stevenshofje Het Sint Stevenshofje of het Convent van Tetterode is een hofje aan de <LOCATIE>in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden.
| 527 |
www
|
mondspatel is een eenvoudig medisch hulpmiddel om bij lichamelijk onderzoek goed in de mond- en keelholte te kunnen kijken Tongspatel bestaan uit een plat reepje met afgeronde uiteinden en is in het algemeen zo'n ## centimeter lang, soms ook een paar centimeter korter of langer Meestal zijn tongspatels van hout gemaakt, soms van metaal Ze vallen onder Richtlijn ##/##/EEG betreffende medische hulpmiddelen, zijn gesteriliseerd verkrijgbaar en worden bewaard in een houder Het steriliseren gebeurt met behulp van ethyleenoxide Meestal worden ze na eenmalig gebruik weggegooid, uit oogpunt van hygiëne Dankzij zijn vorm wekt de spatel slechts zelden braakreflexen op bij de patiënt De spatels worden vooral gebruikt om de tong tegen de mondbodem te duwen, zodat er goed in de orofarynx gekeken kan worden, bijvoorbeeld bij een keelontsteking Ook kan dit nodig zijn wanneer er een keelkweek wordt genomen voor nader onderzoek Bij onderzoek met een laryngoscoop wordt ook gebruikgemaakt van een tongspatel, maar dan in de vorm van een afneembaar blad en in combinatie met een keelspiegel Tongspatels worden daarnaast soms (oneigenlijk) gebruikt voor andere doeleinden, bijvoorbeeld om zalf mee uit te smeren of om iets schoon te maken In de gynaecologie wordt gebruikgemaakt van soortgelijke spatels (uitstrijkspatels) Deze zijn iets anders van vorm dan mondspatels Sint Stevenshofje Het Sint Stevenshofje of het Convent van Tetterode is een hofje aan de <LOCATIE>in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden van Tetrode en zijn vrouw Cristijn (of <PERSOON>) <PERSOON> en vernoemd naar de patroonheilige van het Leidse brouwersgilde, Sint <PERSOON> Met de opbrengsten van een stuk land ten zuidwesten van de stad, de Stevenshofjespolder, konden het onderhoud en de onkosten van de bewoners worden gewaarborgd Dit land was door de familie Van Tetrode speciaal voor dit doeleinde aan het hofje geschonken In ### is het hofje geheel vernieuwd Het hofje staat sinds ### als rijksmonument ingeschreven in het monumentenregister Centraal-veneuze druk De centraal-veneuze druk (CVD) is de druk in de centrale aders (venen) van het lichaam, dit in tegenstelling tot de bloeddruk die de druk in de slagaders weergeeft De CVD geeft met name de druk weer van de vena cava superior (bovenste holle ader) en is net iets groter dan de druk in de rechterboezem De CVD geeft informatie over de pompfunctie van het hart Als de rechterharthelft het bloed niet goed kan wegpompen naar de longen (bijvoorbeeld bij een vernauwing in de longslagader of longembolie), dan stijgt de CVD Als er te weinig bloed is om te pompen (bijvoorbeeld bij shock), daalt de CVD De CVD kan snel geschat worden met het blote oog of grof gemeten worden met een veneuze boog volgens <PERSOON> Voor een precieze meting kan met een CVD-katheter in de vena cava superior de CVD direct gemeten worden Dit gebeurt bijvoorbeeld op de intensive care of operatiekamer.
| 526 |
www
|
<PERSOON> en vernoemd naar de patroonheilige van het Leidse brouwersgilde, Sint <PERSOON> Met de opbrengsten van een stuk land ten zuidwesten van de stad, de Stevenshofjespolder, konden het onderhoud en de onkosten van de bewoners worden gewaarborgd Dit land was door de familie Van Tetrode speciaal voor dit doeleinde aan het hofje geschonken In ### is het hofje geheel vernieuwd Het hofje staat sinds ### als rijksmonument ingeschreven in het monumentenregister Centraal-veneuze druk De centraal-veneuze druk (CVD) is de druk in de centrale aders (venen) van het lichaam, dit in tegenstelling tot de bloeddruk die de druk in de slagaders weergeeft De CVD geeft met name de druk weer van de vena cava superior (bovenste holle ader) en is net iets groter dan de druk in de rechterboezem De CVD geeft informatie over de pompfunctie van het hart Als de rechterharthelft het bloed niet goed kan wegpompen naar de longen (bijvoorbeeld bij een vernauwing in de longslagader of longembolie), dan stijgt de CVD Als er te weinig bloed is om te pompen (bijvoorbeeld bij shock), daalt de CVD De CVD kan snel geschat worden met het blote oog of grof gemeten worden met een veneuze boog volgens <PERSOON> Voor een precieze meting kan met een CVD-katheter in de vena cava superior de CVD direct gemeten worden Dit gebeurt bijvoorbeeld op de intensive care of operatiekamer Vervolgens wordt er gekeken naar de vena jugularis externa in de hals Deze ader wordt onder de kaak dichtgedrukt en vervolgens naar beneden leeggestreken terwijl hij bij de kaak dichtgedrukt blijft De vene zal zich automatisch weer deels vullen en de mate van vulling zegt iets over de CVD Het punt tot waar de vena jugularis weer volloopt is het meetpunt voor de CVD Een veneuze boog wordt geplaatst op dit punt en op op de angulus Ludovici (de iets uitstekende knobbel ter hoogte van de aanhechting van de tweede rib op het borstbeen) Op de veneuze boog kan vervolgens de CVD afgelezen worden De CVD wordt als volgt genoteerd R+/- â¦cm H#O De normaalwaarde is R-# tot R-# cm H#O Een CVD vanaf R = # cm H#O is altijd verhoogd Een R tussen -# en # cm H#O is waarschijnlijk verhoogd Multifideen Multifideen is een organische verbinding die wordt afgescheiden door vrouwelijke organismen van bepaalde bruinwierensoorten, waaronder "Cutleria multifida", "Chorda tomentosa" en "Zonaria angustata" De stof is een seksferomoon ze trekt zaadcellen aan vanop afstand en is dus een onmisbare schakel in de voortplantingscyclus van de soorten Een vrouwelijke gameet van bijvoorbeeld "Cutleria multifida" die bevrucht kan worden stoot een kleine hoeveelheid uit van een feromonenmengsel, dat hoofdzakelijk uit multifideen bestaat Dat veroorzaakt een massale productie van zaadcellen in de buurt, die door multifideen naar de vrouwelijke gameet worden aangetrokken Dit is een vorm van seksuele chemotaxie.
| 529 |
www
|
onder de kaak dichtgedrukt en vervolgens naar beneden leeggestreken terwijl hij bij de kaak dichtgedrukt blijft De vene zal zich automatisch weer deels vullen en de mate van vulling zegt iets over de CVD Het punt tot waar de vena jugularis weer volloopt is het meetpunt voor de CVD Een veneuze boog wordt geplaatst op dit punt en op op de angulus Ludovici (de iets uitstekende knobbel ter hoogte van de aanhechting van de tweede rib op het borstbeen) Op de veneuze boog kan vervolgens de CVD afgelezen worden De CVD wordt als volgt genoteerd R+/- â¦cm H#O De normaalwaarde is R-# tot R-# cm H#O Een CVD vanaf R = # cm H#O is altijd verhoogd Een R tussen -# en # cm H#O is waarschijnlijk verhoogd Multifideen Multifideen is een organische verbinding die wordt afgescheiden door vrouwelijke organismen van bepaalde bruinwierensoorten, waaronder "Cutleria multifida", "Chorda tomentosa" en "Zonaria angustata" De stof is een seksferomoon ze trekt zaadcellen aan vanop afstand en is dus een onmisbare schakel in de voortplantingscyclus van de soorten Een vrouwelijke gameet van bijvoorbeeld "Cutleria multifida" die bevrucht kan worden stoot een kleine hoeveelheid uit van een feromonenmengsel, dat hoofdzakelijk uit multifideen bestaat Dat veroorzaakt een massale productie van zaadcellen in de buurt, die door multifideen naar de vrouwelijke gameet worden aangetrokken Dit is een vorm van seksuele chemotaxie De molecule is een koolwaterstof en bestaat uit een cyclopenteenring waarop twee alkenylgroepen zijn gesubstitueerd een vinylgroep en een butenylgroep De butenylgroep heeft de "Z"-configuratie rond de dubbele binding De twee alkenylgroepen hebben een "cis"-configuratie ten opzichte van elkaar De molecule is rechtsdraaiend De exacte ruimtelijke configuratie van de molecule zoals die door de algen wordt geproduceerd, is bepaald als (+)-(#"S",#"S")-#-[("Z")-#-butenyl]-#-vinylcyclopenteen Taxie Een taxie is een oriënteringsreactie van vrij beweegbare organismen, die hun beweging richten volgens de gradiënt van een zekere prikkel in hun omgeving Taxie komt voor bij afzonderlijke cellen, micro-organismen zoals bacteriën, dieren en planten Bij planten gaat het daarbij om eencelligen of sporen van hogere organismen Het gaat steeds om organismen die motiliteit vertonen, dat wil zeggen die zich kunnen verplaatsen Taxie verschilt van tropie (draaiende beweging naar of weg van een prikkel) en nastie (beweging die bepaald wordt door de bouw van het bewegend orgaan), bewegingen die ook voorkomen bij planten die zich niet kunnen verplaatsen Een "positieve taxie" is gericht naar de prikkel, bijvoorbeeld naar het licht, naar een voedselbron of naar soortgenoten die een feromoon verspreiden Een "negatieve taxie" is een beweging weg van de prikkel, dit is meestal een afweerbeweging bijvoorbeeld weg van hoge stralingsintensiteiten of van schadelijke chemische stoffen Taxie is een reflexreactie, die automatisch optreedt en stopt wanneer de prikkelgradiënt wegvalt Naargelang de aard van de prikkel onderscheidt men verscheidene soorten taxiën; enkele daarvan zijn.
| 551 |
www
|
twee alkenylgroepen zijn gesubstitueerd een vinylgroep en een butenylgroep De butenylgroep heeft de "Z"-configuratie rond de dubbele binding De twee alkenylgroepen hebben een "cis"-configuratie ten opzichte van elkaar De molecule is rechtsdraaiend De exacte ruimtelijke configuratie van de molecule zoals die door de algen wordt geproduceerd, is bepaald als (+)-(#"S",#"S")-#-[("Z")-#-butenyl]-#-vinylcyclopenteen Taxie Een taxie is een oriënteringsreactie van vrij beweegbare organismen, die hun beweging richten volgens de gradiënt van een zekere prikkel in hun omgeving Taxie komt voor bij afzonderlijke cellen, micro-organismen zoals bacteriën, dieren en planten Bij planten gaat het daarbij om eencelligen of sporen van hogere organismen Het gaat steeds om organismen die motiliteit vertonen, dat wil zeggen die zich kunnen verplaatsen Taxie verschilt van tropie (draaiende beweging naar of weg van een prikkel) en nastie (beweging die bepaald wordt door de bouw van het bewegend orgaan), bewegingen die ook voorkomen bij planten die zich niet kunnen verplaatsen Een "positieve taxie" is gericht naar de prikkel, bijvoorbeeld naar het licht, naar een voedselbron of naar soortgenoten die een feromoon verspreiden Een "negatieve taxie" is een beweging weg van de prikkel, dit is meestal een afweerbeweging bijvoorbeeld weg van hoge stralingsintensiteiten of van schadelijke chemische stoffen Taxie is een reflexreactie, die automatisch optreedt en stopt wanneer de prikkelgradiënt wegvalt Naargelang de aard van de prikkel onderscheidt men verscheidene soorten taxiën; enkele daarvan zijn In zo'n model is het de bedoeling de variatie van een concentratie u(t,x) te bepalen, waarbij t staat voor de tijd, en x voor de plaats in # tot # dimensies Dergelijke modellen worden beschreven door zogenaamde TDR-vergelijkingen (Taxis-Diffusie-Reactie) Dit zijn partiële differentiaalvergelijkingen Bij taxie is de flux van een stof u(t,x) evenredig met de gradient van een andere concentratie c(t,x) formula_# waarbij de factor K de tactische gevoeligheid is, die in het eenvoudigste geval constant is of verondersteld wordt te zijn, maar die eventueel van andere variabelen kan afhangen Ook kan rekening gehouden worden met verzadigingseffecten Indien K positief is, gebeurt de flux, in tegenstelling tot diffusie, in de richting van de opgaande gradient In de partiële differentiaalvergelijking die de verandering van de concentratie u(t,x) beschrijft levert taxie een bijdrage formula_# Indien de concentratie u(t,x) onderhevig is aan meerdere tactische processen komen meerdere dergelijke termen voor Stikstofgebrek Stikstofgebrek in planten treedt op als de plant niet voldoende stikstof kan opnemen uit de bodem De oorzaak kan zijn dat er te weinig stikstof in de grond voorkomt of dat door koude of zuurstofgebrek in de grond, onder bijvoorbeeld natte omstandigheden, de plant de stikstof niet kan opnemen Op ondergeploegd stro of strorijke stalmest kunnen de bacteriën die hierop groeien zoveel stikstof opnemen dat er voor de plant onvoldoende overblijft Doordat stikstof gemakkelijk door regen uitspoelt, treedt op doorlaatbare gronden, zoals zandgronden eerder stikstofgebrek op dan op kleigronden Meestal kleuren de bladeren lichtgroen tot lichtgeel Bij kool echter treedt paarsverkleuring op.
| 573 |
www
|
te bepalen, waarbij t staat voor de tijd, en x voor de plaats in # tot # dimensies Dergelijke modellen worden beschreven door zogenaamde TDR-vergelijkingen (Taxis-Diffusie-Reactie) Dit zijn partiële differentiaalvergelijkingen Bij taxie is de flux van een stof u(t,x) evenredig met de gradient van een andere concentratie c(t,x) formula_# waarbij de factor K de tactische gevoeligheid is, die in het eenvoudigste geval constant is of verondersteld wordt te zijn, maar die eventueel van andere variabelen kan afhangen Ook kan rekening gehouden worden met verzadigingseffecten Indien K positief is, gebeurt de flux, in tegenstelling tot diffusie, in de richting van de opgaande gradient In de partiële differentiaalvergelijking die de verandering van de concentratie u(t,x) beschrijft levert taxie een bijdrage formula_# Indien de concentratie u(t,x) onderhevig is aan meerdere tactische processen komen meerdere dergelijke termen voor Stikstofgebrek Stikstofgebrek in planten treedt op als de plant niet voldoende stikstof kan opnemen uit de bodem De oorzaak kan zijn dat er te weinig stikstof in de grond voorkomt of dat door koude of zuurstofgebrek in de grond, onder bijvoorbeeld natte omstandigheden, de plant de stikstof niet kan opnemen Op ondergeploegd stro of strorijke stalmest kunnen de bacteriën die hierop groeien zoveel stikstof opnemen dat er voor de plant onvoldoende overblijft Doordat stikstof gemakkelijk door regen uitspoelt, treedt op doorlaatbare gronden, zoals zandgronden eerder stikstofgebrek op dan op kleigronden Meestal kleuren de bladeren lichtgroen tot lichtgeel Bij kool echter treedt paarsverkleuring op Aan de oudste bladeren is stikstofgebrek het eerste te zien, omdat de plant de stikstof aan deze bladeren onttrekt en het naar de jonge bladeren en groeipunten transporteert Stikstofgebrek remt de vorming van bladgroen terwijl het aanwezige bladgroen in de oudste bladeren wordt afgebroken Daarnaast wordt de vorming van eiwitten vertraagd Stikstofgebrek kan tegengegaan worden door een bemesting met een snelwerkende nitraathoudende kunstmest, zoals chilisalpeter of kalksalpeter Planten reageren zeer snel op deze bemesting Bekende biologische middelen zijn brandnetelgier, gedroogde koffiedik en verdunde urine Vliegerarts Een vliegerarts is een arts die zich heeft gespecialiseerd in de luchtvaartgeneeskunde Vliegerartsen zijn verantwoordelijk voor de keuringen en medische behandelingen van piloten en andere luchtvarenden Ook zijn vliegerartsen betrokken bij het onderzoek naar luchtvaartongevallen (mishap investigation) In de lucht en met name in een vliegtuig of helikopter krijgt een mens te maken met andere fysiologische omstandigheden en risico's zoals drukverschillen, hypoxie, trillingen, stralingen, desoriëntatie etc <PERSOON> is niet zonder risico voor de piloot, zijn bemanning, passagiers en mensen op de grond Keuringseisen voor luchtvarenden zijn daarom strikt In Europa zijn de civiele medische regels vastgelegd in Part MED van het Europees Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart (EASA) en in Amerika bij de FAA Militairen hebben hun eigen regelgeving, in <LOCATIE> vastgelegd in de Military Aviation Requirements (MAR) Authorised Medical Examiners (AME) zijn vliegerartsen bevoegd zijn civiele vliegmedische keuringen uit te voeren.
| 527 |
www
|
is stikstofgebrek het eerste te zien, omdat de plant de stikstof aan deze bladeren onttrekt en het naar de jonge bladeren en groeipunten transporteert Stikstofgebrek remt de vorming van bladgroen terwijl het aanwezige bladgroen in de oudste bladeren wordt afgebroken Daarnaast wordt de vorming van eiwitten vertraagd Stikstofgebrek kan tegengegaan worden door een bemesting met een snelwerkende nitraathoudende kunstmest, zoals chilisalpeter of kalksalpeter Planten reageren zeer snel op deze bemesting Bekende biologische middelen zijn brandnetelgier, gedroogde koffiedik en verdunde urine Vliegerarts Een vliegerarts is een arts die zich heeft gespecialiseerd in de luchtvaartgeneeskunde Vliegerartsen zijn verantwoordelijk voor de keuringen en medische behandelingen van piloten en andere luchtvarenden Ook zijn vliegerartsen betrokken bij het onderzoek naar luchtvaartongevallen (mishap investigation) In de lucht en met name in een vliegtuig of helikopter krijgt een mens te maken met andere fysiologische omstandigheden en risico's zoals drukverschillen, hypoxie, trillingen, stralingen, desoriëntatie etc <PERSOON> is niet zonder risico voor de piloot, zijn bemanning, passagiers en mensen op de grond Keuringseisen voor luchtvarenden zijn daarom strikt In Europa zijn de civiele medische regels vastgelegd in Part MED van het Europees Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart (EASA) en in Amerika bij de FAA Militairen hebben hun eigen regelgeving, in <LOCATIE> vastgelegd in de Military Aviation Requirements (MAR) Authorised Medical Examiners (AME) zijn vliegerartsen bevoegd zijn civiele vliegmedische keuringen uit te voeren Deze cursus wordt gegeven op het <INSTELLING> voor<PERSOON> in <LOCATIE> Hierna kan men ook de cursus luchtvaartgeneeskunde voor gevorderden volgen Militaire vliegerartsen kunnen diverse militaire flight-surgeon opleidingen volgen Nederlandse Luchtmacht artsen volgen de opleiding bij de US Airforce in Wright-Patterson Air Force Base, in Dayton, Ohio, of in Fürstenfeldbruck, Duitsland <PERSOON> artsen volgen de opleiding bij de US Navy op , Florida Een flight surgeon is de Engelse term voor een militaire vliegerarts, een flight surgeon is dus niet zozeer een chirurg in de snijdende zin van het woord Chlorose (plant) Chlorose is een gebreksziekte bij planten Het woord is afkomstig van het Oudgriekse ÏλÏÏÏÏ ("chlÅros"), dat geelgroen betekent Het blad tussen de nerven kleurt door afbraak van bladgroen geelgroen tot geel, terwijl de nerven groen blijven Chlorose kan het gevolg zijn van Bij een te hoge pH kan ijzer minder goed worden opgenomen Sommige planten kunnen mede daarom alleen op een zure grond groeien en vertonen chlorose op kalkrijke grond Een tekort aan ijzer remt de vorming van chlorofyl Chlorose ten gevolge van een mineraaltekort kan tegengegaan worden door bemesting met bijvoorbeeld afhankelijk van de oorzaak ijzer (ijzerchelaat), magnesium (kieseriet), mangaan (mangaansulfaat) of stikstof De pH kan beïnvloed worden door het gebruik van organische stoffen, in het bijzonder turf en boombastvezels, door het bemesten met zwavelzure stikstof of eventueel door het bestuiven met zwavel Dat laatste is moeilijk qua dosering en kan de planten gemakkelijk beschadigen Belonefobie Belonefobie (Grieks.
| 534 |
www
|
men ook de cursus luchtvaartgeneeskunde voor gevorderden volgen Militaire vliegerartsen kunnen diverse militaire flight-surgeon opleidingen volgen Nederlandse Luchtmacht artsen volgen de opleiding bij de US Airforce in Wright-Patterson Air Force Base, in Dayton, Ohio, of in Fürstenfeldbruck, Duitsland <PERSOON> artsen volgen de opleiding bij de US Navy op , Florida Een flight surgeon is de Engelse term voor een militaire vliegerarts, een flight surgeon is dus niet zozeer een chirurg in de snijdende zin van het woord Chlorose (plant) Chlorose is een gebreksziekte bij planten Het woord is afkomstig van het Oudgriekse ÏλÏÏÏÏ ("chlÅros"), dat geelgroen betekent Het blad tussen de nerven kleurt door afbraak van bladgroen geelgroen tot geel, terwijl de nerven groen blijven Chlorose kan het gevolg zijn van Bij een te hoge pH kan ijzer minder goed worden opgenomen Sommige planten kunnen mede daarom alleen op een zure grond groeien en vertonen chlorose op kalkrijke grond Een tekort aan ijzer remt de vorming van chlorofyl Chlorose ten gevolge van een mineraaltekort kan tegengegaan worden door bemesting met bijvoorbeeld afhankelijk van de oorzaak ijzer (ijzerchelaat), magnesium (kieseriet), mangaan (mangaansulfaat) of stikstof De pH kan beïnvloed worden door het gebruik van organische stoffen, in het bijzonder turf en boombastvezels, door het bemesten met zwavelzure stikstof of eventueel door het bestuiven met zwavel Dat laatste is moeilijk qua dosering en kan de planten gemakkelijk beschadigen Belonefobie Belonefobie (Grieks Een belonefobie hangt vaak nauw samen met een bloedfobie oftewel hematofobie Personen met een angst voor naalden ervaren een vorm van angst en emotionele beroering die compleet ontwrichtend werkt in hun dagelijkse bezigheden Ongeveer ##% van de Amerikaanse bevolking heeft last van een naaldenfobie Het komt heel vaak voor dat kinderen een angst voor naalden hebben De meeste kinderen groeien hier volledig overheen naarmate ze ouder worden Wanneer hier geen serieuze aandacht aan besteed wordt, ontstaat er mogelijk op latere leeftijd een zeer ernstige vorm van een naaldenfobie waardoor vaak medische zorg vermeden zal worden Een herinnering van wanneer de fobie is ontstaan is vaak alleen de eerste herinnering van een fobische reactie De traumatische gebeurtenis zelf is meestal een routineprocedure die zonder al te veel problemen is verlopen Sommige personen voelen in geringe mate een oncomfortabel gevoel wanneer ze blootgesteld worden aan hun angst voor naalden terwijl anderen door hun angst voor naalden medische behandelingen totaal vermijden Rinopneumonie Rinopneumonie is een paardenziekte veroorzaakt door een Equine Herpesvirus (EHV) De ziekte kent een viertal verschijningsvormen Dit is de meest voorkomende vorm van rinopneumonie Over het algemeen verloopt deze vorm heel onschuldig Het paard zal ongeveer enkele dagen tot ruim een week na de infectie opgelopen te hebben ziekteverschijnselen vertonen In de meeste gevallen zijn de symptomen na een paar weken verdwenen, tenzij er een secundaire bacteriële infectie ontstaat.
| 503 |
www
|
Personen met een angst voor naalden ervaren een vorm van angst en emotionele beroering die compleet ontwrichtend werkt in hun dagelijkse bezigheden Ongeveer ##% van de Amerikaanse bevolking heeft last van een naaldenfobie Het komt heel vaak voor dat kinderen een angst voor naalden hebben De meeste kinderen groeien hier volledig overheen naarmate ze ouder worden Wanneer hier geen serieuze aandacht aan besteed wordt, ontstaat er mogelijk op latere leeftijd een zeer ernstige vorm van een naaldenfobie waardoor vaak medische zorg vermeden zal worden Een herinnering van wanneer de fobie is ontstaan is vaak alleen de eerste herinnering van een fobische reactie De traumatische gebeurtenis zelf is meestal een routineprocedure die zonder al te veel problemen is verlopen Sommige personen voelen in geringe mate een oncomfortabel gevoel wanneer ze blootgesteld worden aan hun angst voor naalden terwijl anderen door hun angst voor naalden medische behandelingen totaal vermijden Rinopneumonie Rinopneumonie is een paardenziekte veroorzaakt door een Equine Herpesvirus (EHV) De ziekte kent een viertal verschijningsvormen Dit is de meest voorkomende vorm van rinopneumonie Over het algemeen verloopt deze vorm heel onschuldig Het paard zal ongeveer enkele dagen tot ruim een week na de infectie opgelopen te hebben ziekteverschijnselen vertonen In de meeste gevallen zijn de symptomen na een paar weken verdwenen, tenzij er een secundaire bacteriële infectie ontstaat Bij een secundaire bacteriële infectie blijven de symptomen langer bestaan en zal er eventueel een antibioticakuur gegeven moeten worden Vaak bij jonge paarden is er koorts, soms een snotneus, hoesten, dikke benen en lymfeknopen zijn gezwollen Het paard wil niet goed eten en ogen kunnen tranen Wanneer een drachtige merrie in contact komt met de EHV-infectie kan de baarmoeder geïnfecteerd geraken Het virus verspreidt zich daar en infecteert de foetus, die sterft Het virus en de schade die het veroorzaakt heeft kan worden aangetoond in bepaalde organen van de geaborteerde vrucht De merrie aborteert vaak pas een aantal maanden na het meemaken van de EHV-infectie, maar als de merrie hoge koorts krijgt kan ze ook binnen een paar dagen aborteren Dit komt dan meestal door de koorts, waarbij het lichaam bepaalde hormonen aanmaakt worden die een abortus veroorzaken Bij merries veroorzaakt rinopneumonie abortus of zwak geboren veulens die vaak sterven; een wat slappe staart, ataxie (incoördinatie), eventueel ernstige verlammingsverschijnselen (meestal zijn enkel de achterbenen aangetast maar in ernstige gevallen ook de voorbenen), blaasverlamming, niet meer kunnen mesten Deze vorm waarbij het zenuwstelsel aangetast wordt, komt gelukkig niet al te vaak voor Door beschadiging van het ruggenmerg kunnen paarden verlamd worden Een wat slappe staart, ataxie (incoördinatie), eventueel ernstige verlammingsverschijnselen (meestal zijn enkel de achterbenen aangetast maar in ernstige gevallen ook de voorbenen), blaasverlamming, niet meer kunnen mesten Deze vorm van de EHV-infectie is zeldzaam Het oog raakt geïnfecteerd waardoor er witte vlekjes op het hoornvlies ontstaan Deze plekjes moeten goed behandeld worden omdat het hoornvlies anders blijvend beschadigd kan raken.
| 519 |
www
|
er koorts, soms een snotneus, hoesten, dikke benen en lymfeknopen zijn gezwollen Het paard wil niet goed eten en ogen kunnen tranen Wanneer een drachtige merrie in contact komt met de EHV-infectie kan de baarmoeder geïnfecteerd geraken Het virus verspreidt zich daar en infecteert de foetus, die sterft Het virus en de schade die het veroorzaakt heeft kan worden aangetoond in bepaalde organen van de geaborteerde vrucht De merrie aborteert vaak pas een aantal maanden na het meemaken van de EHV-infectie, maar als de merrie hoge koorts krijgt kan ze ook binnen een paar dagen aborteren Dit komt dan meestal door de koorts, waarbij het lichaam bepaalde hormonen aanmaakt worden die een abortus veroorzaken Bij merries veroorzaakt rinopneumonie abortus of zwak geboren veulens die vaak sterven; een wat slappe staart, ataxie (incoördinatie), eventueel ernstige verlammingsverschijnselen (meestal zijn enkel de achterbenen aangetast maar in ernstige gevallen ook de voorbenen), blaasverlamming, niet meer kunnen mesten Deze vorm waarbij het zenuwstelsel aangetast wordt, komt gelukkig niet al te vaak voor Door beschadiging van het ruggenmerg kunnen paarden verlamd worden Een wat slappe staart, ataxie (incoördinatie), eventueel ernstige verlammingsverschijnselen (meestal zijn enkel de achterbenen aangetast maar in ernstige gevallen ook de voorbenen), blaasverlamming, niet meer kunnen mesten Deze vorm van de EHV-infectie is zeldzaam Het oog raakt geïnfecteerd waardoor er witte vlekjes op het hoornvlies ontstaan Deze plekjes moeten goed behandeld worden omdat het hoornvlies anders blijvend beschadigd kan raken Meestal betreft dit één oog <PERSOON> vlekjes op het hoornvlies, verminderd gezichtsvermogen Eind februari ### stierven drie paarden aan rinopneumonie op een paardenpension in<PERSOON> Ook in <LOCATIE> stierven in maart meerdere paarden en pony's aan de ziekte bij een manege De Koninklijke Nederlandse Hippische Federatie (KNHF) gelaste meerdere evenementen af Hierna kwamen er meldingen van rinopneumonie uit <LOCATIE> en <LOCATIE> Half maart versoepelde de KNHF de maatregelen Cornage Cornage of hemiplegia laryngis is een paardenziekte die bestaat uit de verlamming van een van de stembanden, een aandoening die vooral voorkomt bij grote paarden Dit leidt tot een afsluiting van het strottenhoofd waardoor de ademhaling moeilijker wordt Meestal is de linker stemband aangetast en vaak betreft het een grote ruin Deze aandoening komt in verschillende gradaties voor Rechtszijdige cornage komt zelden voor Het komt voor na de beschadiging van de zenuw bijvoorbeeld door flebitis (aderontsteking) Deze aandoening kan enkel verholpen worden door een operatie aan het strottenhoofd <PERSOON> is er een rustperiode van drie maanden aangewezen waarbij het dier zo weinig mogelijk zijn stembanden gebruikt, dat wil zeggen geen fysieke inspanningen, geen plaats waar het paard vaak hinnikt Cornage * Schistosoma mansoni Schistosoma mansoni is een tropische parasitaire worm uit het geslacht "Schistosoma", die de ziekte schistosomiasis veroorzaakt Jaarlijks raken circa ### miljoen mensen ermee besmet.
| 517 |
www
|
<PERSOON> vlekjes op het hoornvlies, verminderd gezichtsvermogen Eind februari ### stierven drie paarden aan rinopneumonie op een paardenpension in<PERSOON> Ook in <LOCATIE> stierven in maart meerdere paarden en pony's aan de ziekte bij een manege De Koninklijke Nederlandse Hippische Federatie (KNHF) gelaste meerdere evenementen af Hierna kwamen er meldingen van rinopneumonie uit <LOCATIE> en <LOCATIE> Half maart versoepelde de KNHF de maatregelen Cornage Cornage of hemiplegia laryngis is een paardenziekte die bestaat uit de verlamming van een van de stembanden, een aandoening die vooral voorkomt bij grote paarden Dit leidt tot een afsluiting van het strottenhoofd waardoor de ademhaling moeilijker wordt Meestal is de linker stemband aangetast en vaak betreft het een grote ruin Deze aandoening komt in verschillende gradaties voor Rechtszijdige cornage komt zelden voor Het komt voor na de beschadiging van de zenuw bijvoorbeeld door flebitis (aderontsteking) Deze aandoening kan enkel verholpen worden door een operatie aan het strottenhoofd <PERSOON> is er een rustperiode van drie maanden aangewezen waarbij het dier zo weinig mogelijk zijn stembanden gebruikt, dat wil zeggen geen fysieke inspanningen, geen plaats waar het paard vaak hinnikt Cornage * Schistosoma mansoni Schistosoma mansoni is een tropische parasitaire worm uit het geslacht "Schistosoma", die de ziekte schistosomiasis veroorzaakt Jaarlijks raken circa ### miljoen mensen ermee besmet "Schistosoma mansoni" heeft een ingewikkelde levenscyclus Uit wormeitjes ontwikkelen zich in zoet water een larvestadium (miracidia), die zich vrij in het water voortbewegen door middel van trilhaartjes Deze larven zijn ofwel mannelijk, ofwel vrouwelijk Ze dringen een tussengastheer (een zoetwaterslak) binnen In de slak ondergaan de larven een aantal ontwikkelingsstadia De miracidia verliezen hun trilharen en veranderen in een moedersporocyst een soort zak waarin de larve zich ongeslachtelijk vermeerdert Iedere moedersporocyst produceert meerdere dochtersporocysten, die op hun beurt weer een ander type larve (cercaria) in grote hoeveelheden voortbrengen Ieder miracidium brengt zodoende honderdduizenden cercaria voort Ook hiervan zijn er mannelijke en vrouwelijke exemplaren De cercaria verlaten hun tussengastheer en zwemmen naar hun tweede gastheer Als mensen in besmet water baden kan de parasiet in dit larvestadium ongemerkt door de huid het lichaam binnendringen Eenmaal in de bloedbaan reizen de piepkleine cercaria naar de lever en groeien uit tot wormen van ongeveer een centimeter Mannetjes en vrouwtjes gaan vervolgens in paren naar de bloedvaten rond de darmen om eitjes te leggen Ongeveer twee maanden na een besmetting zijn de microscopisch kleine eitjes aantoonbaar in de ontlasting Hiermee is de cyclus rond Dit proces, van eitje tot eileggende worm duurt ## tot ## dagen De levensduur van de "Schistosoma mansoni" kan meer dan twintig jaar bedragen, maar is meestal ongeveer vijf jaar Di-ethylthiofosforylchloride Di-ethylthiofosforylchloride is een gechloreerde thiofosfaat-ester Het is een kleurloze, giftige vloeistof Di-ethylthiofosforylchloride kan bereid worden door de reactie van fosforpentasulfide en ethanol, gevolgd door de chlorering van het reactieproduct Een andere mogelijkheid is de reactie van thiofosforylchloride met ethanol.
| 528 |
www
|
van trilhaartjes Deze larven zijn ofwel mannelijk, ofwel vrouwelijk Ze dringen een tussengastheer (een zoetwaterslak) binnen In de slak ondergaan de larven een aantal ontwikkelingsstadia De miracidia verliezen hun trilharen en veranderen in een moedersporocyst een soort zak waarin de larve zich ongeslachtelijk vermeerdert Iedere moedersporocyst produceert meerdere dochtersporocysten, die op hun beurt weer een ander type larve (cercaria) in grote hoeveelheden voortbrengen Ieder miracidium brengt zodoende honderdduizenden cercaria voort Ook hiervan zijn er mannelijke en vrouwelijke exemplaren De cercaria verlaten hun tussengastheer en zwemmen naar hun tweede gastheer Als mensen in besmet water baden kan de parasiet in dit larvestadium ongemerkt door de huid het lichaam binnendringen Eenmaal in de bloedbaan reizen de piepkleine cercaria naar de lever en groeien uit tot wormen van ongeveer een centimeter Mannetjes en vrouwtjes gaan vervolgens in paren naar de bloedvaten rond de darmen om eitjes te leggen Ongeveer twee maanden na een besmetting zijn de microscopisch kleine eitjes aantoonbaar in de ontlasting Hiermee is de cyclus rond Dit proces, van eitje tot eileggende worm duurt ## tot ## dagen De levensduur van de "Schistosoma mansoni" kan meer dan twintig jaar bedragen, maar is meestal ongeveer vijf jaar Di-ethylthiofosforylchloride Di-ethylthiofosforylchloride is een gechloreerde thiofosfaat-ester Het is een kleurloze, giftige vloeistof Di-ethylthiofosforylchloride kan bereid worden door de reactie van fosforpentasulfide en ethanol, gevolgd door de chlorering van het reactieproduct Een andere mogelijkheid is de reactie van thiofosforylchloride met ethanol Het is een belangrijk intermediair product in de synthese van vele organofosforverbindingen, met name pesticiden zoals foxim, parathion, chloorpyrifos, diazinon of triazofos Om bijvoorbeeld parathion te maken wordt het gereageerd met #-nitrofenol Om diazinon te maken wordt het in reactie gebracht met #-isopropyl-#-methyl-#-hydroxypyrimidine Het is ook gebruikt voor de synthese van vlamvertragers en flotatiemiddelen De stof ontleedt in water, met de vorming van zoutzuur Het is een giftige en corrosieve verbinding, onder andere voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van de damp kan longoedeem veroorzaken De effecten kunnen met vertraging optreden Bij langdurige of herhaalde blootstelling remt de stof het enzym cholinesterase; dit is het werkingsprincipe van de afgeleide pesticiden, waarvan er een aantal omwille van hun giftigheid inmiddels niet meer mogen gebruikt worden Isothiocyanaat Isothiocyanaat is een functionele groep in de scheikunde met de formule -N=C=S De groep is gevormd uit isocyanaat door daarin zuurstof te vervangen door zwavel Een isothiocyanaat is ook een chemische verbinding die deze functionele groep bevat Ze zijn over het algemeen biologisch actief met een werking als vraatwerend middel, nematocide, anti-bacteriële of anti-microbiële stof Een aantal komt in de natuur voor, vooral in kruisbloemigen als mosterd of broccoli Ze kunnen ook synthetisch bereid worden, bijvoorbeeld door de reactie van een primaire amine met thiocarbonylchloride (CSCl, ook bekend als thiofosgeen) Vluchtige isothiocyanaten hebben een prikkelende geur en zijn traanopwekkend.
| 517 |
www
|
Het is een belangrijk intermediair product in de synthese van vele organofosforverbindingen, met name pesticiden zoals foxim, parathion, chloorpyrifos, diazinon of triazofos Om bijvoorbeeld parathion te maken wordt het gereageerd met #-nitrofenol Om diazinon te maken wordt het in reactie gebracht met #-isopropyl-#-methyl-#-hydroxypyrimidine Het is ook gebruikt voor de synthese van vlamvertragers en flotatiemiddelen De stof ontleedt in water, met de vorming van zoutzuur Het is een giftige en corrosieve verbinding, onder andere voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van de damp kan longoedeem veroorzaken De effecten kunnen met vertraging optreden Bij langdurige of herhaalde blootstelling remt de stof het enzym cholinesterase; dit is het werkingsprincipe van de afgeleide pesticiden, waarvan er een aantal omwille van hun giftigheid inmiddels niet meer mogen gebruikt worden Isothiocyanaat Isothiocyanaat is een functionele groep in de scheikunde met de formule -N=C=S De groep is gevormd uit isocyanaat door daarin zuurstof te vervangen door zwavel Een isothiocyanaat is ook een chemische verbinding die deze functionele groep bevat Ze zijn over het algemeen biologisch actief met een werking als vraatwerend middel, nematocide, anti-bacteriële of anti-microbiële stof Een aantal komt in de natuur voor, vooral in kruisbloemigen als mosterd of broccoli Ze kunnen ook synthetisch bereid worden, bijvoorbeeld door de reactie van een primaire amine met thiocarbonylchloride (CSCl, ook bekend als thiofosgeen) Vluchtige isothiocyanaten hebben een prikkelende geur en zijn traanopwekkend Voorbeelden van isothiocyanaten zijn Undecaan Undecaan is een koolwaterstof uit de groep van de alkanen, met als brutoformule CH De stof komt voor als een kleurloze vloeistof, die onoplosbaar is in water Van undecaan bestaan ### structuurisomeren, maar deze zijn allen (op undecaan zelf na) in meerdere of mindere mate vertakt Fenvaleraat Fenvaleraat, de triviale naam voor "(RS)-alfa-cyano-#-fenoxybenzyl-(RS)-#-(#-chloorfenyl)-#-methylbutyraat", is een organische verbinding met als brutoformule CHClNO Het is een geel-bruine viskeuze vloeistof, die quasi-onoplosbaar is in water Fenvaleraat wordt gebruikt als insecticide Handelsnamen van dit product zijn "Sumicidin, Pydrin" en "Belmark" Het is in feite een mengsel van # isomeren, die elk een apart functie hebben in de bestrijding van ongedierte De stof ontleedt bij verhitting tussen ###-### °C met vorming van giftige dampen, onder andere waterstofcyanide en waterstofchloride Ook na hydrolyse van de esterbinding, die ook zonder verhitting kan optreden, wordt de stof cyanogeen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het zenuwstelsel, met als gevolg gewaarwordingen aan het gelaat zoals tintelen, jeuken of branderig gevoel Allylisothiocyanaat Allylisothiocyanaat is een kleurloze tot lichtgele olieachtige vloeistof, met een prikkelende, irriterende geur en bittere smaak Ze is slecht oplosbaar in water, maar goed in alcohol De stof is niet optisch actief Allylisothiocyanaat is het hoofdbestanddeel van de etherische olie van zwarte mosterd ("Brassica nigra") of bruine mosterd ("Brassica juncea") en is verantwoordelijk voor de scherpe smaak daarvan.
| 566 |
www
|
groep van de alkanen, met als brutoformule CH De stof komt voor als een kleurloze vloeistof, die onoplosbaar is in water Van undecaan bestaan ### structuurisomeren, maar deze zijn allen (op undecaan zelf na) in meerdere of mindere mate vertakt Fenvaleraat Fenvaleraat, de triviale naam voor "(RS)-alfa-cyano-#-fenoxybenzyl-(RS)-#-(#-chloorfenyl)-#-methylbutyraat", is een organische verbinding met als brutoformule CHClNO Het is een geel-bruine viskeuze vloeistof, die quasi-onoplosbaar is in water Fenvaleraat wordt gebruikt als insecticide Handelsnamen van dit product zijn "Sumicidin, Pydrin" en "Belmark" Het is in feite een mengsel van # isomeren, die elk een apart functie hebben in de bestrijding van ongedierte De stof ontleedt bij verhitting tussen ###-### °C met vorming van giftige dampen, onder andere waterstofcyanide en waterstofchloride Ook na hydrolyse van de esterbinding, die ook zonder verhitting kan optreden, wordt de stof cyanogeen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het zenuwstelsel, met als gevolg gewaarwordingen aan het gelaat zoals tintelen, jeuken of branderig gevoel Allylisothiocyanaat Allylisothiocyanaat is een kleurloze tot lichtgele olieachtige vloeistof, met een prikkelende, irriterende geur en bittere smaak Ze is slecht oplosbaar in water, maar goed in alcohol De stof is niet optisch actief Allylisothiocyanaat is het hoofdbestanddeel van de etherische olie van zwarte mosterd ("Brassica nigra") of bruine mosterd ("Brassica juncea") en is verantwoordelijk voor de scherpe smaak daarvan Wanneer de cellen van de plant worden beschadigd, bij het malen van de zaden of het eten van de planten, komt het enzym myrosinase in contact met de glucosinolaten en komen er isothiocyanaten vrij De bittere smaak daarvan werkt als natuurlijke afweer van de planten tegen herbivoren Allylisothiocyanaat wordt synthetisch bereid door de reactie van allylchloride of allyljodide met kaliumthiocyanaat Allylisothiocyanaat wordt gebruikt als smaakstof, antibacterieel en conserveermiddel of insecticide Allylisothiocyanaat is een vluchtige, irriterende en sterk traanverwekkende vloeistof en de stof werd in de Eerste Wereldoorlog gebruikt als grondstof voor mosterdgas Allylisothiocyanaat hydrolyseert gemakkelijk tot allylamine Maanoog Een maanoog is een bij sommige dieren voorkomende kleurafwijking in het oog, waardoor het oog pigment in de iris mist Maanogen komen voor bij paarden, honden en soms ook bij mensen Bij mensen heeft men het dan doorgaans over heterochromie Een maanoog heeft doorgaans een lichtblauwe tot witte kleur Bij sommige rassen wordt een maanoog beschouwd als een afwijking, bij andere, bijvoorbeeld de husky, wordt het beschouwd als een raskenmerk Een maanoog betekent niet dat het zicht daardoor minder is Dit in tegenstelling tot maanblindheid, dat wel degelijk een oogaandoening is die kan leiden tot blindheid Zimelidine Zimelidine of zimeldine was het eerste antidepressivum uit de groep van selectieve serotonine-heropnameremmers (SSRI's) dat in de psychiatrie werd gebruikt; de term SSRI zou men overigens pas later gaan gebruiken Het middel was begin jaren ### ontwikkeld door de Zweedse chemicus en <PERSOON> en medewerkers voor het bedrijf Aktiebolaget Hässle uit Göteborg, dat kort daarna door Astra werd overgenomen.
| 572 |
www
|
of het eten van de planten, komt het enzym myrosinase in contact met de glucosinolaten en komen er isothiocyanaten vrij De bittere smaak daarvan werkt als natuurlijke afweer van de planten tegen herbivoren Allylisothiocyanaat wordt synthetisch bereid door de reactie van allylchloride of allyljodide met kaliumthiocyanaat Allylisothiocyanaat wordt gebruikt als smaakstof, antibacterieel en conserveermiddel of insecticide Allylisothiocyanaat is een vluchtige, irriterende en sterk traanverwekkende vloeistof en de stof werd in de Eerste Wereldoorlog gebruikt als grondstof voor mosterdgas Allylisothiocyanaat hydrolyseert gemakkelijk tot allylamine Maanoog Een maanoog is een bij sommige dieren voorkomende kleurafwijking in het oog, waardoor het oog pigment in de iris mist Maanogen komen voor bij paarden, honden en soms ook bij mensen Bij mensen heeft men het dan doorgaans over heterochromie Een maanoog heeft doorgaans een lichtblauwe tot witte kleur Bij sommige rassen wordt een maanoog beschouwd als een afwijking, bij andere, bijvoorbeeld de husky, wordt het beschouwd als een raskenmerk Een maanoog betekent niet dat het zicht daardoor minder is Dit in tegenstelling tot maanblindheid, dat wel degelijk een oogaandoening is die kan leiden tot blindheid Zimelidine Zimelidine of zimeldine was het eerste antidepressivum uit de groep van selectieve serotonine-heropnameremmers (SSRI's) dat in de psychiatrie werd gebruikt; de term SSRI zou men overigens pas later gaan gebruiken Het middel was begin jaren ### ontwikkeld door de Zweedse chemicus en <PERSOON> en medewerkers voor het bedrijf Aktiebolaget Hässle uit Göteborg, dat kort daarna door Astra werd overgenomen Nadat er een octrooi op verkregen was noemde Astra de stof "zimeldine" Ze kwam in ### in Europa op de markt onder de merknaam "Zelmid" Maar het middel bleek in sommige gevallen het syndroom van Guillain-Barré te veroorzaken, en in ### werd het wereldwijd uit de handel genomen Het werd opgevolgd door fluvoxamine en fluoxetine (afgeleid van het antihistaminicum difenhydramine) en de andere SSRI's #-nitroaniline #-nitroaniline is een aromatische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als oranje-gele kristallen Het bestaat uit een benzeenring (vandaar het aromatisch <INSTELLING> van de molecule), waaraan een NH-groep en een NO-groep zijn vastgehecht De stof vormt bij verbranding giftige dampen van stikstofoxiden Ze reageert met sterke zuren, sterk oxiderende stoffen en sterk reducerende stoffen #-nitroaniline reageert met organische materialen in aanwezigheid van vocht, waardoor kans op brand ontstaat #-nitroaniline #-nitroaniline is een aromatische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als gele kristallen Het bestaat uit een benzeenring (vandaar het aromatisch <INSTELLING> van de molecule), waaraan een NH-groep en een NO-groep zijn vastgehecht De stof vormt bij verbranding giftige dampen van stikstofoxiden Ze reageert met sterke zuren, sterk oxiderende stoffen en sterk reducerende stoffen #-nitroaniline reageert met organische materialen in aanwezigheid van vocht, waardoor kans op brand ontstaat #-nitroaniline #-nitroaniline is een aromatische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als gele of bruine kristallen of als poeder.
| 545 |
www
|
Nadat er een octrooi op verkregen was noemde Astra de stof "zimeldine" Ze kwam in ### in Europa op de markt onder de merknaam "Zelmid" Maar het middel bleek in sommige gevallen het syndroom van Guillain-Barré te veroorzaken, en in ### werd het wereldwijd uit de handel genomen Het werd opgevolgd door fluvoxamine en fluoxetine (afgeleid van het antihistaminicum difenhydramine) en de andere SSRI's #-nitroaniline #-nitroaniline is een aromatische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als oranje-gele kristallen Het bestaat uit een benzeenring (vandaar het aromatisch <INSTELLING> van de molecule), waaraan een NH-groep en een NO-groep zijn vastgehecht De stof vormt bij verbranding giftige dampen van stikstofoxiden Ze reageert met sterke zuren, sterk oxiderende stoffen en sterk reducerende stoffen #-nitroaniline reageert met organische materialen in aanwezigheid van vocht, waardoor kans op brand ontstaat #-nitroaniline #-nitroaniline is een aromatische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als gele kristallen Het bestaat uit een benzeenring (vandaar het aromatisch <INSTELLING> van de molecule), waaraan een NH-groep en een NO-groep zijn vastgehecht De stof vormt bij verbranding giftige dampen van stikstofoxiden Ze reageert met sterke zuren, sterk oxiderende stoffen en sterk reducerende stoffen #-nitroaniline reageert met organische materialen in aanwezigheid van vocht, waardoor kans op brand ontstaat #-nitroaniline #-nitroaniline is een aromatische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als gele of bruine kristallen of als poeder #-nitroaniline wordt gesynthetiseerd uit aniline (#) Eerst wordt met behulp van azijnzuuranhydride een acetaatgroep als beschermende groep aan aniline gekoppeld waardoor acetanilide (#) ontstaat De NH-groep van aniline moet beschermd worden, omdat anders in de volgende stap naast nitrering ook oxidatie zou optreden Een tweede voordeel wordt gevormd door de grootte van de beschermende groep de reactie op de #-plaats wordt lastiger door sterische hindering Hierna volgt de aromatische nitrering met salpeterzuur, zwavelzuur en azijnzuur tot #-nitroacetanilide (#a) en #-nitroacetanilide (#b) Ten slotte wordt de beschermende acetaatgroep onder invloed van een zure katalysator afgesplitst, zodat men #-nitroaniline (#b) en een kleine hoeveelheid #-nitroaniline (#a) bekomt, die daarna wordt verwijderd Industrieel wordt #-nitroaniline ook bereid door "p"-chloornitrobenzeen te reageren met ammoniak #-nitroaniline wordt gebruikt als tussenstof in de synthese van kleurstoffen, antioxidanten, geneesmiddelen en benzine Ze wordt ook aangewend in rubberinhibitoren, geneesmiddelen voor pluimvee en als beschermer tegen corrosie De stof vormt bij verbranding giftige dampen van stikstofoxiden Ze reageert met sterke zuren, sterk oxiderende stoffen en sterk reducerende stoffen #-nitroaniline reageert met organische materialen in aanwezigheid van vocht, waardoor kans op brand ontstaat De stof is niet corrosief, maar erg toxisch De stof is matig irriterend voor de ogen en luchtwegen, maar erg schadelijk wanneer het in contact met de huid komt #-nitroaniline kan effecten hebben op het bloed, met als gevolg de vorming van methemoglobine De effecten kunnen met vertraging optreden.
| 569 |
www
|
Eerst wordt met behulp van azijnzuuranhydride een acetaatgroep als beschermende groep aan aniline gekoppeld waardoor acetanilide (#) ontstaat De NH-groep van aniline moet beschermd worden, omdat anders in de volgende stap naast nitrering ook oxidatie zou optreden Een tweede voordeel wordt gevormd door de grootte van de beschermende groep de reactie op de #-plaats wordt lastiger door sterische hindering Hierna volgt de aromatische nitrering met salpeterzuur, zwavelzuur en azijnzuur tot #-nitroacetanilide (#a) en #-nitroacetanilide (#b) Ten slotte wordt de beschermende acetaatgroep onder invloed van een zure katalysator afgesplitst, zodat men #-nitroaniline (#b) en een kleine hoeveelheid #-nitroaniline (#a) bekomt, die daarna wordt verwijderd Industrieel wordt #-nitroaniline ook bereid door "p"-chloornitrobenzeen te reageren met ammoniak #-nitroaniline wordt gebruikt als tussenstof in de synthese van kleurstoffen, antioxidanten, geneesmiddelen en benzine Ze wordt ook aangewend in rubberinhibitoren, geneesmiddelen voor pluimvee en als beschermer tegen corrosie De stof vormt bij verbranding giftige dampen van stikstofoxiden Ze reageert met sterke zuren, sterk oxiderende stoffen en sterk reducerende stoffen #-nitroaniline reageert met organische materialen in aanwezigheid van vocht, waardoor kans op brand ontstaat De stof is niet corrosief, maar erg toxisch De stof is matig irriterend voor de ogen en luchtwegen, maar erg schadelijk wanneer het in contact met de huid komt #-nitroaniline kan effecten hebben op het bloed, met als gevolg de vorming van methemoglobine De effecten kunnen met vertraging optreden Sinorhizobium meliloti Sinorhizobium meliloti is een wortelknobbelbacterie uit de familie van de Rhizobiaceae Het zijn beweeglijke, gram-negatieve bacteriën Ze leven in symbiose met vlinderbloemige plantensoorten uit de geslachten "Medicago", "Melilotus" en "Trigonella" "Medicago truncatula" wordt gebruikt als modelplant in het onderzoek naar wortelknobbelbacteriën Ze leggen voor deze planten de stikstof uit de lucht vast, waardoor deze ook nog op stikstofarme grond kunnen groeien Op de plantenwortels worden zogenaamde stikstofwortelknolletjes gevormd, waarin de bacteriën leven Hun energie krijgen ze uit de assimilaten van de plant Het genoom van "Sinorhizobium meliloti" heeft drie replicaties een # ## megabase chromosoom en de twee megaplasmiden, pSymA (# ## megabasen) en pSymB (# ## megabasen), die alle drie volledig zijn gesequencet Het stikstofvastleggingsvermogen van de bacterie wordt belemmerd door Bisfenol A Deze stof wordt gebruikt in kunststoffen #,#-difenylhydrazine #,#-difenylhydrazine is een toxische organische verbinding met als brutoformule CHN De stof komt voor als witte tot gele kristallen #,#-difenylhydrazine is een intermediaire stof in de synthese van de geneesmiddelen fenylbutazon (ontstekingsremmer) en sulfinpyrazon (middel tegen jicht) Het is tevens een prestatiebevorderend additief in motorbrandstofmengsels van benzine en alcoholen (methanol en/of ethanol) De verbinding werd in het verleden gebruikt voor de productie van benzidine, waarmee kleurstoffen werden bereid #,#-difenylhydrazine ontleedt bij verhitting of bij verbranding met vorming van giftige dampen, waaronder stikstofoxiden Het reageert met minerale zuren, waarbij benzidine ontstaat Trichloormethaansulfenylchloride Trichloormethaansulfenylchloride is een organische verbinding met als brutoformule CClS Het is een vluchtige gele, olie-achtige vloeistof met een scherpe geur, die giftig is bij inademing.
| 588 |
www
|
Het zijn beweeglijke, gram-negatieve bacteriën Ze leven in symbiose met vlinderbloemige plantensoorten uit de geslachten "Medicago", "Melilotus" en "Trigonella" "Medicago truncatula" wordt gebruikt als modelplant in het onderzoek naar wortelknobbelbacteriën Ze leggen voor deze planten de stikstof uit de lucht vast, waardoor deze ook nog op stikstofarme grond kunnen groeien Op de plantenwortels worden zogenaamde stikstofwortelknolletjes gevormd, waarin de bacteriën leven Hun energie krijgen ze uit de assimilaten van de plant Het genoom van "Sinorhizobium meliloti" heeft drie replicaties een # ## megabase chromosoom en de twee megaplasmiden, pSymA (# ## megabasen) en pSymB (# ## megabasen), die alle drie volledig zijn gesequencet Het stikstofvastleggingsvermogen van de bacterie wordt belemmerd door Bisfenol A Deze stof wordt gebruikt in kunststoffen #,#-difenylhydrazine #,#-difenylhydrazine is een toxische organische verbinding met als brutoformule CHN De stof komt voor als witte tot gele kristallen #,#-difenylhydrazine is een intermediaire stof in de synthese van de geneesmiddelen fenylbutazon (ontstekingsremmer) en sulfinpyrazon (middel tegen jicht) Het is tevens een prestatiebevorderend additief in motorbrandstofmengsels van benzine en alcoholen (methanol en/of ethanol) De verbinding werd in het verleden gebruikt voor de productie van benzidine, waarmee kleurstoffen werden bereid #,#-difenylhydrazine ontleedt bij verhitting of bij verbranding met vorming van giftige dampen, waaronder stikstofoxiden Het reageert met minerale zuren, waarbij benzidine ontstaat Trichloormethaansulfenylchloride Trichloormethaansulfenylchloride is een organische verbinding met als brutoformule CClS Het is een vluchtige gele, olie-achtige vloeistof met een scherpe geur, die giftig is bij inademing Rathke synthetiseerde voor het eerst rond ### trichloormethaansulfenylchloride, door de chlorering van koolstofdisulfide met een jodiumkatalysator Dit principe wordt nog steeds gebruikt De voornaamste reacties die daarbij optreden zijn De voornaamste nevenproducten die ontstaan zijn dus zwavelchloride, zwaveldichloride en tetrachloormethaan De vorming van bijproducten kan onderdrukt worden door de reactie uit te voeren in aanwezigheid van een verbinding met twee carbonylgroepen, zoals een diketon De stof is een tussenproduct in de synthese van de fungiciden captan en folpet, en van kleurstoffen Ze kan ook gebruikt worden voor de synthese van thiofosgeen (CSCl) De stof werd tijdens de Eerste Wereldoorlog door Frankrijk en Rusland gebruikt als gifgas onder de naam "clairsit" Ze bleek daarvoor weinig geschikt, omdat ze gemakkelijk volledig geadsorbeerd wordt in een gasmasker met actieve kool De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen, waaronder waterstofsulfide en zwaveloxiden De stof ontleedt bij contact met water met vorming van waterstofchloride, zwaveldioxide en koolstofdioxide Ze reageert met basen, oxiderende en reducerende stoffen Trichloormethaansulfenylchloride tast vele metalen aan #,#,#,#-tetrachloorethaan #,#,#,#-tetrachloorethaan is een zeer toxische organische verbinding met als brutoformule CHCl Het is een kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur De stof wordt gebruikt als oplosmiddel in de organische chemie en als koudemiddel (onder de naam R-###) De stof ontleedt bij verbranding onder invloed van lucht, vocht en UV-licht, met vorming van giftige en corrosieve gassen, onder andere waterstofchloride en fosgeen.
| 573 |
www
|
Rathke synthetiseerde voor het eerst rond ### trichloormethaansulfenylchloride, door de chlorering van koolstofdisulfide met een jodiumkatalysator Dit principe wordt nog steeds gebruikt De voornaamste reacties die daarbij optreden zijn De voornaamste nevenproducten die ontstaan zijn dus zwavelchloride, zwaveldichloride en tetrachloormethaan De vorming van bijproducten kan onderdrukt worden door de reactie uit te voeren in aanwezigheid van een verbinding met twee carbonylgroepen, zoals een diketon De stof is een tussenproduct in de synthese van de fungiciden captan en folpet, en van kleurstoffen Ze kan ook gebruikt worden voor de synthese van thiofosgeen (CSCl) De stof werd tijdens de Eerste Wereldoorlog door Frankrijk en Rusland gebruikt als gifgas onder de naam "clairsit" Ze bleek daarvoor weinig geschikt, omdat ze gemakkelijk volledig geadsorbeerd wordt in een gasmasker met actieve kool De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen, waaronder waterstofsulfide en zwaveloxiden De stof ontleedt bij contact met water met vorming van waterstofchloride, zwaveldioxide en koolstofdioxide Ze reageert met basen, oxiderende en reducerende stoffen Trichloormethaansulfenylchloride tast vele metalen aan #,#,#,#-tetrachloorethaan #,#,#,#-tetrachloorethaan is een zeer toxische organische verbinding met als brutoformule CHCl Het is een kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur De stof wordt gebruikt als oplosmiddel in de organische chemie en als koudemiddel (onder de naam R-###) De stof ontleedt bij verbranding onder invloed van lucht, vocht en UV-licht, met vorming van giftige en corrosieve gassen, onder andere waterstofchloride en fosgeen #,#,#,#-tetrachloorethaan tast kunststoffen en rubber aan MACI Matrix-induced autologous chondrocyte implantation (MACI) is een methode voor de implantatie van eigen kraakbeencellen bij kraakbeendefecten Lichaamseigen kraakbeenvormende cellen worden op een collageen membraan gezaaid en daarna in het defect geïmplanteerd Er wordt gezond kraakbeen uit de knie van de patiënt gehaald en vervolgens naar het laboratorium opgestuurd De chondrocyten uit het kraakbeen worden opgekweekt en op een collageen membraan gezaaid Daarna wordt het membraan met de gekweekte cellen in het defect geplaatst, waar ze tot nieuw kraakbeen kunnen uitgroeien Diallylether Diallylether is een vluchtige, licht ontvlambare vloeistof Het is een ether afgeleid van allylalcohol Diallylether is onoplosbaar in water Diallylether kan gevormd worden door de condensatiereactie van allylalcohol met zichzelf, en met als katalysator koper(I)chloride en zwavelzuur Een alternatieve methode is de Williamson-ethersynthese met allylalcohol en allylbromide Diallylether is een reactieve stof dankzij de twee allylgroepen De dubbele bindingen kunnen gepolymeriseerd worden en de stof is daarom geschikt als (co-)monomeer voor diverse polymeren Ze wordt ook gebruikt voor de synthese van andere verbindingen zo kunnen andere allylethers bereid worden door diallylether te reageren met een alcoholen Diallylether is een vluchtige, licht ontvlambare vloeistof De damp is ongeveer #,# keer zwaarder dan lucht en kan zich langs de grond verspreiden; ontsteking op afstand is dus mogelijk De stof kan ontplofbare peroxiden vormen; ze moet daarom in gestabiliseerde vorm opgeslagen worden, koel en in het donker De damp is irriterend voor ogen, huid en luchtwegen.
| 546 |
www
|
MACI Matrix-induced autologous chondrocyte implantation (MACI) is een methode voor de implantatie van eigen kraakbeencellen bij kraakbeendefecten Lichaamseigen kraakbeenvormende cellen worden op een collageen membraan gezaaid en daarna in het defect geïmplanteerd Er wordt gezond kraakbeen uit de knie van de patiënt gehaald en vervolgens naar het laboratorium opgestuurd De chondrocyten uit het kraakbeen worden opgekweekt en op een collageen membraan gezaaid Daarna wordt het membraan met de gekweekte cellen in het defect geplaatst, waar ze tot nieuw kraakbeen kunnen uitgroeien Diallylether Diallylether is een vluchtige, licht ontvlambare vloeistof Het is een ether afgeleid van allylalcohol Diallylether is onoplosbaar in water Diallylether kan gevormd worden door de condensatiereactie van allylalcohol met zichzelf, en met als katalysator koper(I)chloride en zwavelzuur Een alternatieve methode is de Williamson-ethersynthese met allylalcohol en allylbromide Diallylether is een reactieve stof dankzij de twee allylgroepen De dubbele bindingen kunnen gepolymeriseerd worden en de stof is daarom geschikt als (co-)monomeer voor diverse polymeren Ze wordt ook gebruikt voor de synthese van andere verbindingen zo kunnen andere allylethers bereid worden door diallylether te reageren met een alcoholen Diallylether is een vluchtige, licht ontvlambare vloeistof De damp is ongeveer #,# keer zwaarder dan lucht en kan zich langs de grond verspreiden; ontsteking op afstand is dus mogelijk De stof kan ontplofbare peroxiden vormen; ze moet daarom in gestabiliseerde vorm opgeslagen worden, koel en in het donker De damp is irriterend voor ogen, huid en luchtwegen De vloeistof ontvet de huid Immunofenotypering Immunofenotypering is de analyse van bloedcellen op basis van flowcytometrie Bij immunofenotypering worden de celmembraanstructuren van bloedcellen in kaart gebracht Flowcytometrie kent vele toepassingen waaronder het opsporen van kankercellen in bloed bij de diagnostiek van leukemie Om in bloed verschillende cellen te kunnen onderscheiden wordt in het klinisch chemisch laboratorium gebruikgemaakt van antistoffen gericht tegen CD-merkers Antistoffen zijn eiwitten die specifiek kunnen binden aan een eiwit ook wel antigeen genaamd In het geval van antistoffen gericht tegen CD-merkers kunnen deze antistoffen zich specifiek binden aan een type CD-marker CD-merkers worden met behulp van nummers van elkaar onderscheiden Zo bindt een antistof gericht tegen CD# alleen aan T-cellen en CD## aan B-cellen Doordat de antistoffen een fluorescent vlaggetje hebben zal na binding van de antistoffen aan de cel een fluorescent signaal gegenereerd worden dat gemeten kan worden met een flowcytometer Door gebruik te maken van een combinatie van verschillende antistoffen kan in beeld gebracht worden wat de verhouding is tussen de verschillende soorten bloedcellen zoals aantal lymfocyten, monocyten, neutrofielen en hun stadium van differentiatie Aangezien de verschillende bloedcellen per stadium van de ontwikkeling specifieke CD-merkers op hun oppervlak, die bovendien ook nog celtype-specifiek zijn, kan met deze fenotypering nagegaan worden of er een sprake is van een normale uitrijping of dat er een bepaald type bloedcelkanker ofwel leukemie aanwezig is.
| 499 |
www
|
ontvet de huid Immunofenotypering Immunofenotypering is de analyse van bloedcellen op basis van flowcytometrie Bij immunofenotypering worden de celmembraanstructuren van bloedcellen in kaart gebracht Flowcytometrie kent vele toepassingen waaronder het opsporen van kankercellen in bloed bij de diagnostiek van leukemie Om in bloed verschillende cellen te kunnen onderscheiden wordt in het klinisch chemisch laboratorium gebruikgemaakt van antistoffen gericht tegen CD-merkers Antistoffen zijn eiwitten die specifiek kunnen binden aan een eiwit ook wel antigeen genaamd In het geval van antistoffen gericht tegen CD-merkers kunnen deze antistoffen zich specifiek binden aan een type CD-marker CD-merkers worden met behulp van nummers van elkaar onderscheiden Zo bindt een antistof gericht tegen CD# alleen aan T-cellen en CD## aan B-cellen Doordat de antistoffen een fluorescent vlaggetje hebben zal na binding van de antistoffen aan de cel een fluorescent signaal gegenereerd worden dat gemeten kan worden met een flowcytometer Door gebruik te maken van een combinatie van verschillende antistoffen kan in beeld gebracht worden wat de verhouding is tussen de verschillende soorten bloedcellen zoals aantal lymfocyten, monocyten, neutrofielen en hun stadium van differentiatie Aangezien de verschillende bloedcellen per stadium van de ontwikkeling specifieke CD-merkers op hun oppervlak, die bovendien ook nog celtype-specifiek zijn, kan met deze fenotypering nagegaan worden of er een sprake is van een normale uitrijping of dat er een bepaald type bloedcelkanker ofwel leukemie aanwezig is Indien een immunofenotypering is uitgevoerd voorafgaand aan therapie en dus het profiel van CD-markers van de tumorcel bekend is kan het effect van therapie gevolgd worden Door op gezette tijden tijdens en na de behandeling bloed af te nemen en de analyse te herhalen kan nagegaan worden of het aantal cellen met het specifieke CD-merker profiel ten gevolge van de behandeling is afgenomen Benzofuraan Benzofuraan is een heterocyclische verbinding met als brutoformule CHO Het is een kleurloze olie-achtige vloeistof met een kenmerkende geur De stof bestaat uit een benzeen- en furaanring die aan elkaar vastzitten Door de aanwezigheid van de benzeenring is benzofuraan een aromatische verbinding Benzofuraan wordt gesynthetiseerd uit een reactie van coumarine en een hydroxide Dit wordt de Perkin-omlegging genoemd Benzofuraan polymeriseert traag bij kamertemperatuur, maar sneller onder invloed van hitte en onder invloed van een zure katalysator De stof is mogelijk carcinogeen voor de mens Tevelingshofje Het Tevelingshofje is een hofje in de Nederlandse stad Leiden, provincie Zuid-<PERSOON> Het hofje is gelegen aan de gedempte #e <LOCATIE>Het Tevelingshofje werd gesticht in ### en gebouwd in ###, in opdracht van de Leidse kooplieden <PERSOON> en <PERSOON> liet tijdens de pestepidemie van ### in zijn testament vastleggen dat <PERSOON> na zijn dood een hofje moest bouwen met ## huisjes voor kinderloze echtparen ouder dan ## <PERSOON> en zijn vrouw lieten dit later uitbreiden tot twintig huisjes Het hofje heeft aan drie zijden straten Om de beschikbare grond optimaal te benutten is de plattegrond licht ruitvormig.
| 521 |
www
|
effect van therapie gevolgd worden Door op gezette tijden tijdens en na de behandeling bloed af te nemen en de analyse te herhalen kan nagegaan worden of het aantal cellen met het specifieke CD-merker profiel ten gevolge van de behandeling is afgenomen Benzofuraan Benzofuraan is een heterocyclische verbinding met als brutoformule CHO Het is een kleurloze olie-achtige vloeistof met een kenmerkende geur De stof bestaat uit een benzeen- en furaanring die aan elkaar vastzitten Door de aanwezigheid van de benzeenring is benzofuraan een aromatische verbinding Benzofuraan wordt gesynthetiseerd uit een reactie van coumarine en een hydroxide Dit wordt de Perkin-omlegging genoemd Benzofuraan polymeriseert traag bij kamertemperatuur, maar sneller onder invloed van hitte en onder invloed van een zure katalysator De stof is mogelijk carcinogeen voor de mens Tevelingshofje Het Tevelingshofje is een hofje in de Nederlandse stad Leiden, provincie Zuid-<PERSOON> Het hofje is gelegen aan de gedempte #e <LOCATIE>Het Tevelingshofje werd gesticht in ### en gebouwd in ###, in opdracht van de Leidse kooplieden <PERSOON> en <PERSOON> liet tijdens de pestepidemie van ### in zijn testament vastleggen dat <PERSOON> na zijn dood een hofje moest bouwen met ## huisjes voor kinderloze echtparen ouder dan ## <PERSOON> en zijn vrouw lieten dit later uitbreiden tot twintig huisjes Het hofje heeft aan drie zijden straten Om de beschikbare grond optimaal te benutten is de plattegrond licht ruitvormig Van de twintig huisjes zijn er vier precies op de hoeken Die hebben hun ramen aan de straatzijde Cumatetralyl Cumatetralyl is een toxische organische verbinding, afgeleid van coumarine, die gebruikt wordt als rattengif De stof is een anticoagulans van de eerste generatie, vergelijkbaar met warfarine De symptomen - verzwakking, anorexie, bloed in urine en feces, neusbloedingen als gevolg van de faling van het bloedstollingsmechanisme - treden pas enkele dagen na inname van het gif op Het wordt verkocht door Bayer onder de merknaam "Racumin", als poeder of als pasta in blauwe zakjes De pasta bevat #,### gram cumatetralyl per kilogram pasta Eén zakje weegt ### gram De zakjes zijn blauw gekleurd en bevatten de bittere stof Bitrex om de kans op accidentele inname door mensen te verkleinen Ze worden geplaatst in rioleringen, op vuilnishopen of in speciale lokdozen Cumatetralyl is door de Europese Commissie toegelaten als biocide van producttype ## (rodenticides) vanaf <DATUM> maar slechts voor een periode van vijf jaar Er dient eerst een beoordeling te gebeuren van het risico van de stof voor andere diersoorten vooraleer de toelating kan verlengd worden <PERSOON> (<PERSOON>) <PERSOON> (<LOCATIE>, <DATUM> - <PERSOON>, <DATUM> was een Nederlands chirurg en vrouwenarts uit <PERSOON> In ### werd hij Engelandvaarder Nadat op <DATUM> <PERSOON>-Beveland door de Duitsers was gebombardeerd, besloot <PERSOON> met zijn vrouw en twee zonen naar Engeland te gaan Eerst gingen zij naar <LOCATIE>.
| 555 |
www
|
hoeken Die hebben hun ramen aan de straatzijde Cumatetralyl Cumatetralyl is een toxische organische verbinding, afgeleid van coumarine, die gebruikt wordt als rattengif De stof is een anticoagulans van de eerste generatie, vergelijkbaar met warfarine De symptomen - verzwakking, anorexie, bloed in urine en feces, neusbloedingen als gevolg van de faling van het bloedstollingsmechanisme - treden pas enkele dagen na inname van het gif op Het wordt verkocht door Bayer onder de merknaam "Racumin", als poeder of als pasta in blauwe zakjes De pasta bevat #,### gram cumatetralyl per kilogram pasta Eén zakje weegt ### gram De zakjes zijn blauw gekleurd en bevatten de bittere stof Bitrex om de kans op accidentele inname door mensen te verkleinen Ze worden geplaatst in rioleringen, op vuilnishopen of in speciale lokdozen Cumatetralyl is door de Europese Commissie toegelaten als biocide van producttype ## (rodenticides) vanaf <DATUM> maar slechts voor een periode van vijf jaar Er dient eerst een beoordeling te gebeuren van het risico van de stof voor andere diersoorten vooraleer de toelating kan verlengd worden <PERSOON> (<PERSOON>) <PERSOON> (<LOCATIE>, <DATUM> - <PERSOON>, <DATUM> was een Nederlands chirurg en vrouwenarts uit <PERSOON> In ### werd hij Engelandvaarder Nadat op ## mei<PERSOON>-Beveland door de Duitsers was gebombardeerd, besloot <PERSOON> met zijn vrouw en twee zonen naar Engeland te gaan Eerst gingen zij naar <LOCATIE> Hij regelde brood voor ze door bij bakkerijen briefjes af te geven dat de Nederlandse regering er later voor zou betalen Later ging hij met de groep door naar Brest in Bretagne Vandaar liet hij de ambassade in Parijs weten dat ze daar waren De ambassade stuurde een Nederlandse majoor naar Bretagne om het commando op zich te nemen, maar <PERSOON> weigerde dat over te dragen, omdat het zijn mannen waren, die hij had verzameld, verzorgd en moed had ingesproken Via Plymouth kwam de groep in Engeland aan In Londen werd hij voor de krijgsraad geleid en vrijgesproken In Londen ontmoette hij Archibald McIndoe, die hem in het <PERSOON> in East Grinstead (Sussex) omschoolde tot plastisch chirurg Hij leerde neergeschoten vliegers te behandelen die vaak een verbrand gezicht hadden en soms een deel van hun neus of kin misten Een belangrijk aspect was ook de resocialisatie van de slachtoffers Als een patiënt hem vroeg of hij dat wel eerder had gedaan, zei hij "you are my guinea <INSTELLING>", mijn proefkonijn Als snel werd er een patiëntenvereniging opgericht met de naam Guinea <INSTELLING> In de rang van luitenant-kolonel werd <PERSOON> eind november ### door het Ministerie van Oorlog naar Engeland gezonden als leider van de Plastisch Chirurgische Groep (PCG) van de landmacht Daarna introduceerde <PERSOON> de plastische chirurgie als nieuw specialisme in <LOCATIE> Op <DATUM> begon <PERSOON> als plastisch-chirurg in het militaire hospitaal in <LOCATIE>, waar ook burgerpatiënten werden behandeld.
| 567 |
www
|
bakkerijen briefjes af te geven dat de Nederlandse regering er later voor zou betalen Later ging hij met de groep door naar Brest in Bretagne Vandaar liet hij de ambassade in Parijs weten dat ze daar waren De ambassade stuurde een Nederlandse majoor naar Bretagne om het commando op zich te nemen, maar <PERSOON> weigerde dat over te dragen, omdat het zijn mannen waren, die hij had verzameld, verzorgd en moed had ingesproken Via Plymouth kwam de groep in Engeland aan In Londen werd hij voor de krijgsraad geleid en vrijgesproken In Londen ontmoette hij Archibald McIndoe, die hem in het <PERSOON> in East Grinstead (Sussex) omschoolde tot plastisch chirurg Hij leerde neergeschoten vliegers te behandelen die vaak een verbrand gezicht hadden en soms een deel van hun neus of kin misten Een belangrijk aspect was ook de resocialisatie van de slachtoffers Als een patiënt hem vroeg of hij dat wel eerder had gedaan, zei hij "you are my guinea <INSTELLING>", mijn proefkonijn Als snel werd er een patiëntenvereniging opgericht met de naam Guinea <INSTELLING> In de rang van luitenant-kolonel werd <PERSOON> eind november ### door het Ministerie van Oorlog naar Engeland gezonden als leider van de Plastisch Chirurgische Groep (PCG) van de landmacht Daarna introduceerde <PERSOON> de plastische chirurgie als nieuw specialisme in <LOCATIE> Op <DATUM> begon <PERSOON> als plastisch-chirurg in het militaire hospitaal in <LOCATIE>, waar ook burgerpatiënten werden behandeld Daarnaast zette hij toen reeds een kleine praktijk op in <LOCATIE> Nadat het team in <LOCATIE> door de nieuwe minister van Defensie (kabinet-<PERSOON>) werd opgeheven, vertrok <PERSOON> naar <LOCATIE> en zette zijn praktijk aldaar voort Op <DATUM> richtte <PERSOON>, samen met <PERSOON> voor Plastische Chirurgie op De ##e verjaardag van <PERSOON> werd op <LOCATIE> gevierd, waar hij namens de vereniging een gouden speld kreeg met een guinea <INSTELLING>, een soort marmot Zijn tweede echtgenote <PERSOON> woonde tot haar overlijden in flatgebouw <PERSOON> Hun zoon <PERSOON> is ook plastisch chirurg in <LOCATIE> Bioallethrine Bioallethrine is een organische verbinding met als brutoformule CHO Het is een gele stroperige vloeistof, die onoplosbaar is in water Bioallethrine heeft een aantal structuur- en stereo-isomeren, waaronder het trans-isomeer s-bioallethrine De stof wordt gebruikt als antiparasitair middel De handelsnaam van het product is "Depallethrin" De stof ontleedt bij verhitting boven ###°C met vorming van irriterende dampen Ze is tevens zeer schadelijk voor waterorganismen <PERSOON> ##,#°C kunnen ontplofbare damp of mengsels worden gevormd, zodat brand kan ontstaan De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Ciguatera Ciguatera is een vergiftiging door inname van het gif ciguatoxine Dit is een toxine geproduceerd door bepaalde dinoflagellaten die op koraalriffen leven.
| 540 |
www
|
een kleine praktijk op in <LOCATIE> Nadat het team in <LOCATIE> door de nieuwe minister van Defensie (kabinet-<PERSOON>) werd opgeheven, vertrok <PERSOON> naar <LOCATIE> en zette zijn praktijk aldaar voort Op <DATUM> richtte <PERSOON>, samen met <PERSOON> voor Plastische Chirurgie op De ##e verjaardag van <PERSOON> werd op <LOCATIE> gevierd, waar hij namens de vereniging een gouden speld kreeg met een guinea <INSTELLING>, een soort marmot Zijn tweede echtgenote <PERSOON> woonde tot haar overlijden in flatgebouw <PERSOON> Hun zoon <PERSOON> is ook plastisch chirurg in <LOCATIE> Bioallethrine Bioallethrine is een organische verbinding met als brutoformule CHO Het is een gele stroperige vloeistof, die onoplosbaar is in water Bioallethrine heeft een aantal structuur- en stereo-isomeren, waaronder het trans-isomeer s-bioallethrine De stof wordt gebruikt als antiparasitair middel De handelsnaam van het product is "Depallethrin" De stof ontleedt bij verhitting boven ###°C met vorming van irriterende dampen Ze is tevens zeer schadelijk voor waterorganismen <PERSOON> ##,#°C kunnen ontplofbare damp of mengsels worden gevormd, zodat brand kan ontstaan De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Ciguatera Ciguatera is een vergiftiging door inname van het gif ciguatoxine Dit is een toxine geproduceerd door bepaalde dinoflagellaten die op koraalriffen leven Eustatius en <PERSOON> wordt amper afgebroken in dieren waardoor de concentratie van het gif groter wordt naarmate een dier hoger in de voedselketen staat <PERSOON> vissen eten de algen, grote vissen eten de kleine, nog grotere de grote etc Grote roofvissen zoals de barracuda, murene en tandbaars kunnen hoge concentraties van het gif bevatten Wanneer deze besmette vissen gegeten worden kan het ciguateravergiftiging geven Ciguatoxine is hittebestendig en vervalt dus niet in onschadelijker componenten bij het koken of bakken van de vis Ciguateravergiftiging geeft vooral maag-, darm- en neurologische klachten De belangrijkste symptomen zijn misselijkheid, overgeven, diarree, hoofdpijn, spierpijn, gevoelsstoornissen en hallucinaties Een typisch verschijnsel bij ernstige gevallen is de koude allodynie Hierbij krijgen patiënten een brandend gevoel wanneer ze met iets kouds in aanraking komen Soms wordt dit beschreven als het omkeren van het koude en warmtegevoel maar dat is incorrect Er zijn aanwijzingen dat het gif ook door seksuele gemeenschap of borstvoeding doorgegeven kan worden De klachten en symptomen kunnen weken en soms wel jaren aanhouden Na jaren kunnen de klachten spontaan weer terugkeren, deze recidieven kunnen uitgelokt worden door diverse factoren zoals het consumeren van vis of alcoholische drank In ### is een Britse vrouw in Mexico overleden aan een hartstilstand als gevolg van ciguatera na het eten van vis Er bestaat geen specifieke behandeling tegen ciguateravergiftiging Alleen symptoombestrijding en ondersteunende behandelingen zoals pijnstilling en infusie zijn mogelijk Preventie van de ziekte door geen vis te eten uit risicogebieden is het meest effectief #,#,#-trichloorbenzeen #,#,#-trichloorbenzeen (#,#,#-TCB) is een organische verbinding met als brutoformule CHCl.
| 558 |
www
|
hoger in de voedselketen staat <PERSOON> vissen eten de algen, grote vissen eten de kleine, nog grotere de grote etc Grote roofvissen zoals de barracuda, murene en tandbaars kunnen hoge concentraties van het gif bevatten Wanneer deze besmette vissen gegeten worden kan het ciguateravergiftiging geven Ciguatoxine is hittebestendig en vervalt dus niet in onschadelijker componenten bij het koken of bakken van de vis Ciguateravergiftiging geeft vooral maag-, darm- en neurologische klachten De belangrijkste symptomen zijn misselijkheid, overgeven, diarree, hoofdpijn, spierpijn, gevoelsstoornissen en hallucinaties Een typisch verschijnsel bij ernstige gevallen is de koude allodynie Hierbij krijgen patiënten een brandend gevoel wanneer ze met iets kouds in aanraking komen Soms wordt dit beschreven als het omkeren van het koude en warmtegevoel maar dat is incorrect Er zijn aanwijzingen dat het gif ook door seksuele gemeenschap of borstvoeding doorgegeven kan worden De klachten en symptomen kunnen weken en soms wel jaren aanhouden Na jaren kunnen de klachten spontaan weer terugkeren, deze recidieven kunnen uitgelokt worden door diverse factoren zoals het consumeren van vis of alcoholische drank In ### is een Britse vrouw in Mexico overleden aan een hartstilstand als gevolg van ciguatera na het eten van vis Er bestaat geen specifieke behandeling tegen ciguateravergiftiging Alleen symptoombestrijding en ondersteunende behandelingen zoals pijnstilling en infusie zijn mogelijk Preventie van de ziekte door geen vis te eten uit risicogebieden is het meest effectief #,#,#-trichloorbenzeen #,#,#-trichloorbenzeen (#,#,#-TCB) is een organische verbinding met als brutoformule CHCl Het is een van de drie isomeren van trichloorbenzeen; de andere twee zijn #,#,#-trichloorbenzeen en #,#,#-trichloorbenzeen #,#,#-trichloorbenzeen is een stof die niet in de natuur voorkomt Ze wordt op een aantal manieren geproduceerd #,#,#-trichloorbenzeen is een tussenproduct in de synthese van tetrachloorbenzenen, trichlooraniline en pesticiden zoals aclonifen en dicamba Het wordt gebruikt als industrieel solvent In de textielindustrie wordt #,#,#-trichloorbenzeen gebruikt als drager van verfstoffen om er bepaalde weefsels mee te verven Daarnaast wordt het gebruikt als additief in diëlektrische vloeistoffen in transformatoren (dit is nu niet meer toegelaten) en als corrosie-inhibitor in roestwerende verven of roestverwijderingsmiddelen #,#,#-trichloorbenzeen ontleedt bij verbranding met vorming van giftige dampen, onder andere waterstofchloride Ze reageert met oxiderende stoffen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Langdurige blootstelling aan #,#,#-trichloorbenzeen kan effecten hebben op de lever Benzylacetaat Benzylacetaat is een ester met een naar jasmijn ruikende, geur Benzylacetaat komt van nature voor in diverse bloemen en fruitsoorten Extracten met een relatief hoog gehalte benzylalcetaat zijn de absolues van jasmijn, hyacint en tuberoos, en ylang ylang olie Er zijn twee belangrijke synthesemethoden De meest gebruikte is de reactie van benzylchloride met natriumacetaat in aanwezigheid van een katalysator De andere methode is de directe <PERSOON>-verestering van benzylalcohol met azijnzuur, onder invloed van een sterk zuur (typisch zwavelzuur) als katalysator Benzylacetaat behoort tot de belangrijkste geurstoffen die in parfums en cosmetica worden gebruikt.
| 567 |
www
|
Het is een van de drie isomeren van trichloorbenzeen; de andere twee zijn #,#,#-trichloorbenzeen en #,#,#-trichloorbenzeen #,#,#-trichloorbenzeen is een stof die niet in de natuur voorkomt Ze wordt op een aantal manieren geproduceerd #,#,#-trichloorbenzeen is een tussenproduct in de synthese van tetrachloorbenzenen, trichlooraniline en pesticiden zoals aclonifen en dicamba Het wordt gebruikt als industrieel solvent In de textielindustrie wordt #,#,#-trichloorbenzeen gebruikt als drager van verfstoffen om er bepaalde weefsels mee te verven Daarnaast wordt het gebruikt als additief in diëlektrische vloeistoffen in transformatoren (dit is nu niet meer toegelaten) en als corrosie-inhibitor in roestwerende verven of roestverwijderingsmiddelen #,#,#-trichloorbenzeen ontleedt bij verbranding met vorming van giftige dampen, onder andere waterstofchloride Ze reageert met oxiderende stoffen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Langdurige blootstelling aan #,#,#-trichloorbenzeen kan effecten hebben op de lever Benzylacetaat Benzylacetaat is een ester met een naar jasmijn ruikende, geur Benzylacetaat komt van nature voor in diverse bloemen en fruitsoorten Extracten met een relatief hoog gehalte benzylalcetaat zijn de absolues van jasmijn, hyacint en tuberoos, en ylang ylang olie Er zijn twee belangrijke synthesemethoden De meest gebruikte is de reactie van benzylchloride met natriumacetaat in aanwezigheid van een katalysator De andere methode is de directe <PERSOON>-verestering van benzylalcohol met azijnzuur, onder invloed van een sterk zuur (typisch zwavelzuur) als katalysator Benzylacetaat behoort tot de belangrijkste geurstoffen die in parfums en cosmetica worden gebruikt Voor deze doeleinden is alleen het chloorvrije benzylacetaat geschikt dat niet uit benzylchloride is gemaakt Daarnaast wordt het wel als oplosmiddel gebruikt Het is vrij goedkoop commercieel verkrijgbaar <PERSOON> is een <PERSOON> tibetoloog, antropoloog en historicus <PERSOON> is anno ### studiedirecteur van de Ãcole pratique des hautes études Daarnaast is hij voor het Centre national de la recherche scientifique verantwoordelijk voor de onderzoeksgebieden milieu, samenleving en cultuur in de Himalaya-regio Hij is gespecialiseerd in Tibetaanse geneeskunde en doet onderzoek naar therapieën, levensconcepten en natuur binnen de Tibetaans boeddhistische en culturele tradities die binnen de niet-medische Tibetaanse literatuur zijn beschreven <PERSOON> schreef zelf en samen met anderen tientallen werken Hij werkte onder meer samen met <PERSOON> en <PERSOON> is een hofje in Den Haag dat dateert uit de ##e eeuw Het wordt geclassificeerd als een Rijksmonument (###) <PERSOON>, was een van de rijkste inwoners van Den Haag toen hij in ### overleed Net een week eerder had hij zijn testament gewijzigd en bepaald dat op zijn tuinen aan de <LOCATIE>een hofje moest worden gebouwd voor arme of behoeftige weduwen Door wat grond te ruilen kon de hoofdingang aan de <LOCATIE>komen, waar in de ##e eeuw veel mooie huizen stonden Als architect werd voor <PERSOON> gekozen Er kwamen huisjes, negen privaten en een pomp Met ## huisjes was het toen het grootste hofje in <LOCATIE>.
| 564 |
www
|
benzylacetaat geschikt dat niet uit benzylchloride is gemaakt Daarnaast wordt het wel als oplosmiddel gebruikt Het is vrij goedkoop commercieel verkrijgbaar <PERSOON> is een <PERSOON> tibetoloog, antropoloog en historicus <PERSOON> is anno ### studiedirecteur van de Ãcole pratique des hautes études Daarnaast is hij voor het Centre national de la recherche scientifique verantwoordelijk voor de onderzoeksgebieden milieu, samenleving en cultuur in de Himalaya-regio Hij is gespecialiseerd in Tibetaanse geneeskunde en doet onderzoek naar therapieën, levensconcepten en natuur binnen de Tibetaans boeddhistische en culturele tradities die binnen de niet-medische Tibetaanse literatuur zijn beschreven <PERSOON> schreef zelf en samen met anderen tientallen werken Hij werkte onder meer samen met <PERSOON> en <PERSOON> is een hofje in Den Haag dat dateert uit de ##e eeuw Het wordt geclassificeerd als een Rijksmonument (###) <PERSOON>, was een van de rijkste inwoners van Den Haag toen hij in ### overleed Net een week eerder had hij zijn testament gewijzigd en bepaald dat op zijn tuinen aan de <LOCATIE>een hofje moest worden gebouwd voor arme of behoeftige weduwen Door wat grond te ruilen kon de hoofdingang aan de <LOCATIE>komen, waar in de ##e eeuw veel mooie huizen stonden Als architect werd voor <PERSOON> gekozen Er kwamen huisjes, negen privaten en een pomp Met ## huisjes was het toen het grootste hofje in <LOCATIE> In tegenstelling tot het door zijn tante in <PERSOON> gestichte Hofje van Buytenwech, dat uitsluitend voor arme katholieke vrouwen was bestemd, had <PERSOON-##> uitdrukkelijk bepaald dat de toekomstige bewoners van het hofje <PERSOON-##> niet geselecteerd mochten worden op grond van hun religieuze overtuiging De huisjes werden in het begin gratis bewoond Dit duurde niet lang, want <PERSOON> had de kosten hoog laten oplopen In ### besloten de regenten de huisjes toch weer voor armlastige vrouwen te bestemmen Van ### tot ### werd de Regentenkamer verhuurd aan de Pulchri Studio en daarna hadden beeldhouwer <PERSOON-##> en de schilder <PERSOON-##> daar hun atelier De hoofdingang is aan de <LOCATIE>Recht tegenover de hoofdingang staat het Regentenhuis Achter in de hof is een ingang die dagelijks wordt gebruikt Na het <LEEFTIJD>-jarig bestaan werd het Hofje in een stichting ondergebracht en besloten de regenten tot grondige restauratie, die in ### begon en in ### werd afgerond Het hofje telt ## huisjes, die in een rechthoek om de tuin staan De pomp die nu in het midden van de tuin staat, is uit de ##de eeuw en staat op de plaats waar vroeger de privaten stonden Dibutyltinoxide Dibutyltinoxide of DBTO is een organische tinverbinding met als brutoformule CHOSn De stof komt voor als een wit poeder, dat onoplosbaar is in water Ze wordt gebruikt bij organische synthesereacties, voornamelijk bij alkylering, acylering en sulfinatie voor stoffen die een alcoholgroep bevatten.
| 558 |
www
|
In tegenstelling tot het door zijn tante in <PERSOON> gestichte Hofje van Buytenwech, dat uitsluitend voor arme katholieke vrouwen was bestemd, had<PERSOON> uitdrukkelijk bepaald dat de toekomstige bewoners van het hofje <PERSOON> niet geselecteerd mochten worden op grond van hun religieuze overtuiging De huisjes werden in het begin gratis bewoond Dit duurde niet lang, want <PERSOON> had de kosten hoog laten oplopen In ### besloten de regenten de huisjes toch weer voor armlastige vrouwen te bestemmen Van ### tot ### werd de Regentenkamer verhuurd aan de Pulchri Studio en daarna hadden beeldhouwer <PERSOON> en de schilder <PERSOON> daar hun atelier De hoofdingang is aan de <LOCATIE>Recht tegenover de hoofdingang staat het Regentenhuis Achter in de hof is een ingang die dagelijks wordt gebruikt Na het <LEEFTIJD>-jarig bestaan werd het Hofje in een stichting ondergebracht en besloten de regenten tot grondige restauratie, die in ### begon en in ### werd afgerond Het hofje telt ## huisjes, die in een rechthoek om de tuin staan De pomp die nu in het midden van de tuin staat, is uit de ##de eeuw en staat op de plaats waar vroeger de privaten stonden Dibutyltinoxide Dibutyltinoxide of DBTO is een organische tinverbinding met als brutoformule CHOSn De stof komt voor als een wit poeder, dat onoplosbaar is in water Ze wordt gebruikt bij organische synthesereacties, voornamelijk bij alkylering, acylering en sulfinatie voor stoffen die een alcoholgroep bevatten De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige dampen, onder andere tin en tinoxiden De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel, met als gevolg een verstoorde werking ervan Blootstelling aan dibutyltinoxide kan de dood veroorzaken De effecten kunnen met vertraging optreden Bij langdurige of herhaalde blootstelling aan de stof kan nefaste effecten hebben op de lever Dierproeven tonen aan dat deze stof mogelijk misvormingen veroorzaakt bij pasgeborenen Cumafos Cumafos, de triviale naam voor "#-chloor-#-di-ethoxyfosfinothioyloxy-#-methyl-#-chromenon", is een uiterst toxische organische verbinding met als brutoformule CHClOPS De stof komt voor als kleurloze kristallen met een kenmerkende geur, die onoplosbaar is in water Het wordt gebruikt als insecticide Handelsnamen van de stof zijn Asuntol, Co-ral, Meldane, Muscatox, Perizin, Resitox en Negashunt Cumafos is zeer giftig voor waterorganismen en kan schadelijk zijn voor het milieu De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige dampen, onder andere zwaveloxiden, fosforoxiden en waterstofchloride Cumafos reageert traag met basen, gepaard gaande met hydrolyse Kortstondige blootstelling aan de stof zorgt voor een remming van cholinesterase De effecten kunnen met vertraging optreden Lijst van hofjes in Den Haag Deze lijst van hofjes in Den Haag geeft weer hoeveel hofjes er in Den Haag zijn van voor de Tweede <PERSOON> schreef in ### een boek over de ### hofjes in Den Haag, maar er zijn er wat meer.
| 550 |
www
|
De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige dampen, onder andere tin en tinoxiden De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel, met als gevolg een verstoorde werking ervan Blootstelling aan dibutyltinoxide kan de dood veroorzaken De effecten kunnen met vertraging optreden Bij langdurige of herhaalde blootstelling aan de stof kan nefaste effecten hebben op de lever Dierproeven tonen aan dat deze stof mogelijk misvormingen veroorzaakt bij pasgeborenen Cumafos Cumafos, de triviale naam voor "#-chloor-#-di-ethoxyfosfinothioyloxy-#-methyl-#-chromenon", is een uiterst toxische organische verbinding met als brutoformule CHClOPS De stof komt voor als kleurloze kristallen met een kenmerkende geur, die onoplosbaar is in water Het wordt gebruikt als insecticide Handelsnamen van de stof zijn Asuntol, Co-ral, Meldane, Muscatox, Perizin, Resitox en Negashunt Cumafos is zeer giftig voor waterorganismen en kan schadelijk zijn voor het milieu De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige dampen, onder andere zwaveloxiden, fosforoxiden en waterstofchloride Cumafos reageert traag met basen, gepaard gaande met hydrolyse Kortstondige blootstelling aan de stof zorgt voor een remming van cholinesterase De effecten kunnen met vertraging optreden Lijst van hofjes in Den Haag Deze lijst van hofjes in Den Haag geeft weer hoeveel hofjes er in Den Haag zijn van voor de Tweede <PERSOON> schreef in ### een boek over de ### hofjes in Den Haag, maar er zijn er wat meer De andere staan weergegeven als 'Naamloze hofjes' Voor ###, toen de Bouwverordening van kracht werd, mocht men bouwen wat men wilde, zolang het niet aan een straat lag Veel mensen bouwden hofjes als voorziening voor hun oude dag In ### waren er in Den Haag ### hofjes met <DATUM> woningen; een kwart van alle woningen in de toenmalige stad In ### kwam de Woningwet en in ### de <PERSOON> tot stand Deze betekenden het einde van de hofjesbouw op binnenterreinen, maar het begin van betere woonomstandigheden De bestaande hofjes kregen een aanbouw met keuken en privaat; die keuken was weliswaar niet meer dan een aanrecht met spoelgelegenheid en een plank eronder Dat een hofje geen naam heeft, en dus als 'Naamloos hofje' op onderstaande lijst staat, wil niet zeggen dat het een onbelangrijk hofje is In ### werden weer ## hofjes op de monumentenlijst geplaatst, enkele daarvan behoren tot de Naamloze hofjes In ### werd het Haagse Hofjesberaad opgericht Deelnemers zijn het Heilige Geesthofje, 't Hooftshofje, het Hofje van Hoogelande, het<PERSOON> van ### en Stadsherstel Den Haag en Omgeving In september ###, net voor de Open Monumentendag, werd eenmalig een Haagse Hofjeskrant uitgegeven met een oplage van ## ### stuks Den Haag heeft enkele liefdadigheidshofjes, de namen daarvan zijn vetgedrukt Proteobacteriën Proteobacteriën (Proteobacteria) zijn bacteriën waarvan vele belangrijke stikstofvastleggers zijn Ze kunnen de stikstof uit de lucht vastleggen.
| 566 |
www
|
weergegeven als 'Naamloze hofjes' Voor ###, toen de Bouwverordening van kracht werd, mocht men bouwen wat men wilde, zolang het niet aan een straat lag Veel mensen bouwden hofjes als voorziening voor hun oude dag In ### waren er in Den Haag ### hofjes met <DATUM> woningen; een kwart van alle woningen in de toenmalige stad In ### kwam de Woningwet en in ### de<PERSOON> tot stand Deze betekenden het einde van de hofjesbouw op binnenterreinen, maar het begin van betere woonomstandigheden De bestaande hofjes kregen een aanbouw met keuken en privaat; die keuken was weliswaar niet meer dan een aanrecht met spoelgelegenheid en een plank eronder Dat een hofje geen naam heeft, en dus als 'Naamloos hofje' op onderstaande lijst staat, wil niet zeggen dat het een onbelangrijk hofje is In ### werden weer ## hofjes op de monumentenlijst geplaatst, enkele daarvan behoren tot de Naamloze hofjes In ### werd het Haagse Hofjesberaad opgericht Deelnemers zijn het Heilige Geesthofje, 't Hooftshofje, het Hofje van Hoogelande, het<PERSOON> van ### en Stadsherstel Den Haag en Omgeving In september ###, net voor de Open Monumentendag, werd eenmalig een Haagse Hofjeskrant uitgegeven met een oplage van ## ### stuks Den Haag heeft enkele liefdadigheidshofjes, de namen daarvan zijn vetgedrukt Proteobacteriën Proteobacteriën (Proteobacteria) zijn bacteriën waarvan vele belangrijke stikstofvastleggers zijn Ze kunnen de stikstof uit de lucht vastleggen De naam proteobacteria is afgeleid van de Griekse god Proteus, die zijn gedaante kon veranderen Tot deze groep behoren bacteriën met veel verschillende vormen De verwantschap berust dan ook niet op morfologische kenmerken maar op RNA-sequenties De celwanden van de proteobacteriën bestaan uit een- tot enkele lagen mureïne en lipopolysacchariden Ze zijn daarom ook gramnegatief Vele soorten hebben voor de voortbeweging zweepstaartjes, anderen kunnen glijden Enkele ondergroepen zoals de Rhodospirillaceae (purpurbacteriën) en Chromatiaceae (zwavel-purpurbacteriën) kunnen onder anoxische (zonder zuurstof) omstandigheden fotosynthetiseren Ze gebruiken hiervoor organische stoffen, zwavelwaterstof, zwavel of waterstof als elektronendonor, waarbij geen elementaire zuurstof vrij komt De ondergroep van de Myxobacteria is de enige bekende groep van proteobacteriën in het overgangsgebied van eencellige naar meercellige levensvormen Myxobacteriën vormen veelcellige vruchtlichamen met sporen, een convergente evolutie met de slijmzwammen De Proteobacteria worden in vijf hoofdgroepen ingedeeld, die als klassen beschouwd kunnen worden en die de Griekse letters <PERSOON> tot Epsilon als voorvoegsel hebben Alphaproteobacteria, Betaproteobacteria, Gammaproteobacteria, Deltaproteobacteria en Epsilonproteobacteria Enkele kunnen mogelijk paraphyletisch zijn Volgens de endosymbiontentheorie stammen de mitochondriën bij Eukaryonten van endosymbiontische proteobacteriën af Hieronder volgen enkele belangrijke orden, families en geslachten van de vijf klassen Proteobacteria Thiram Thiram, de triviale naam voor "dimethylcarbamothioylsulfanyl-N,N-dimethyldithiocarbamaat", is een organische verbinding met als brutoformule CHNS De stof komt voor als kleurloze kristallen, die onoplosbaar zijn water Thiram wordt gebruikt als antiparasitair middel Het behoort tot de klasse der dithiocarbamaten.
| 559 |
www
|
naam proteobacteria is afgeleid van de Griekse god Proteus, die zijn gedaante kon veranderen Tot deze groep behoren bacteriën met veel verschillende vormen De verwantschap berust dan ook niet op morfologische kenmerken maar op RNA-sequenties De celwanden van de proteobacteriën bestaan uit een- tot enkele lagen mureïne en lipopolysacchariden Ze zijn daarom ook gramnegatief Vele soorten hebben voor de voortbeweging zweepstaartjes, anderen kunnen glijden Enkele ondergroepen zoals de Rhodospirillaceae (purpurbacteriën) en Chromatiaceae (zwavel-purpurbacteriën) kunnen onder anoxische (zonder zuurstof) omstandigheden fotosynthetiseren Ze gebruiken hiervoor organische stoffen, zwavelwaterstof, zwavel of waterstof als elektronendonor, waarbij geen elementaire zuurstof vrij komt De ondergroep van de Myxobacteria is de enige bekende groep van proteobacteriën in het overgangsgebied van eencellige naar meercellige levensvormen Myxobacteriën vormen veelcellige vruchtlichamen met sporen, een convergente evolutie met de slijmzwammen De Proteobacteria worden in vijf hoofdgroepen ingedeeld, die als klassen beschouwd kunnen worden en die de Griekse letters <PERSOON> tot Epsilon als voorvoegsel hebben Alphaproteobacteria, Betaproteobacteria, Gammaproteobacteria, Deltaproteobacteria en Epsilonproteobacteria Enkele kunnen mogelijk paraphyletisch zijn Volgens de endosymbiontentheorie stammen de mitochondriën bij Eukaryonten van endosymbiontische proteobacteriën af Hieronder volgen enkele belangrijke orden, families en geslachten van de vijf klassen Proteobacteria Thiram Thiram, de triviale naam voor "dimethylcarbamothioylsulfanyl-N,N-dimethyldithiocarbamaat", is een organische verbinding met als brutoformule CHNS De stof komt voor als kleurloze kristallen, die onoplosbaar zijn water Thiram wordt gebruikt als antiparasitair middel Het behoort tot de klasse der dithiocarbamaten Thiram reageert met sterk oxiderende stoffen, zuren en oxideerbare materialen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Herhaald of langdurig contact met thiram kan de huid gevoelig maken De stof kan effecten hebben op de schildklier en de lever Fenylarseenzuur Fenylarseenzuur is een zeer toxische organische verbinding met als brutoformule CHAsO Het is een kleurloze vaste stof, die voorkomt onder diverse vormen Fenylarseenzuur is een benzeenderivaat van arseenzuur, waarbij de OH-groep is vervangen door een fenylgroep De stof doet dienst als buffer Fenylarseenzuur kan op verschillende manieren worden bereid, maar de meest gangbare manier is een reactie tussen een fenyldiazoniumzout en natriumarseniet, in het bijzijn van een koperkatalysator De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige dampen, onder andere arseen Ze is, door de aanwezigheid van arseen, erg toxisch en kan leiden tot ernstige vergiftiging Rode Kruismonument Het Rode Kruismonument is een monument in <LOCATIE> dat geplaatst werd om te herinneren aan de grote rol die het <PERSOON> heeft gespeeld gedurende de bezettingsjaren tijdens de massale evacuatie in het kader van Operatie Market Garden Het monument heeft de vorm van een zuil met afgeronde hoeken en is gemaakt van natuursteen Het monument is #,## meter hoog en #,## meter breed Op het monument bevindt zich aan de voorkant een plaquette met de tekst "NED RODE KRUIS" "EVACUATIE" "TIJD" "## SEPT " "###" "###" Aan beide zijkanten zijn een mozaïek en een reliëf te zien.
| 553 |
www
|
oxideerbare materialen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Herhaald of langdurig contact met thiram kan de huid gevoelig maken De stof kan effecten hebben op de schildklier en de lever Fenylarseenzuur Fenylarseenzuur is een zeer toxische organische verbinding met als brutoformule CHAsO Het is een kleurloze vaste stof, die voorkomt onder diverse vormen Fenylarseenzuur is een benzeenderivaat van arseenzuur, waarbij de OH-groep is vervangen door een fenylgroep De stof doet dienst als buffer Fenylarseenzuur kan op verschillende manieren worden bereid, maar de meest gangbare manier is een reactie tussen een fenyldiazoniumzout en natriumarseniet, in het bijzijn van een koperkatalysator De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige dampen, onder andere arseen Ze is, door de aanwezigheid van arseen, erg toxisch en kan leiden tot ernstige vergiftiging Rode Kruismonument Het Rode Kruismonument is een monument in <LOCATIE> dat geplaatst werd om te herinneren aan de grote rol die het <PERSOON> heeft gespeeld gedurende de bezettingsjaren tijdens de massale evacuatie in het kader van Operatie Market Garden Het monument heeft de vorm van een zuil met afgeronde hoeken en is gemaakt van natuursteen Het monument is #,## meter hoog en #,## meter breed Op het monument bevindt zich aan de voorkant een plaquette met de tekst "NED RODE KRUIS" "EVACUATIE" "TIJD" "## SEPT " "###" "###" Aan beide zijkanten zijn een mozaïek en een reliëf te zien Omdat het daar echter met regelmaat schade ondervond door vandalisme, werd besloten het monument te verplaatsen naar de huidige locatie <PERSOON>, de triviale naam voor "zink ethaan-#,#-diylbis(dithiocarbamaat)", is een organische zinkverbinding met als brutoformule (CHNSZn) Het is een licht-gekleurd poeder dat onoplosbaar is in water <PERSOON> wordt bereid uit een reactie van nabam en zinksulfaat <PERSOON> wordt gebruikt als fungicide dat behoort tot de klasse der dithiocarbamaten Handelsnamen van de stof zijn "Parzate, Lodacol" en "Dithane-z-##" <PERSOON> ontleedt bij verhitting en bij verbranding, met vorming van giftige en irriterende dampen, waaronder stikstofoxiden en zwaveloxiden De stof is niet stabiel onder invloed van licht en vocht De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Herhaald of langdurig huidcontact kan huidontsteking veroorzaken of de huid gevoelig maken <PERSOON> kan effecten hebben op het bloed, het centraal zenuwstelsel en de lever Syndroom van Sheehan Het syndroom van Sheehan is hypopituïtarisme (verminderde hypofysefunctie) veroorzaakt door necrose als gevolg van bloedverlies en hypovolemische shock gedurende en na de bevalling Dit syndroom is een zeldzame complicatie na de zwangerschap Het treedt op na excessief bloedverlies post partum Diffuus intravasale stolling zoals kan ontstaan bij vruchtwaterembolie of het HELLP-syndroom kunnen bijdragen aan het ontstaan ervan Hypertrofie en hyperplasie van lactotrofe cellen gedurende de zwangerschap zorgen voor vergroting van de hypofysevoorkwab zonder dat de bloedtoevoer toeneemt Daarnaast wordt de hypofysevoorkwab van bloed voorzien door een poortaderstelsel met een lage druk.
| 555 |
www
|
regelmaat schade ondervond door vandalisme, werd besloten het monument te verplaatsen naar de huidige locatie <PERSOON>, de triviale naam voor "zink ethaan-#,#-diylbis(dithiocarbamaat)", is een organische zinkverbinding met als brutoformule (CHNSZn) Het is een licht-gekleurd poeder dat onoplosbaar is in water <PERSOON> wordt bereid uit een reactie van nabam en zinksulfaat <PERSOON> wordt gebruikt als fungicide dat behoort tot de klasse der dithiocarbamaten Handelsnamen van de stof zijn "Parzate, Lodacol" en "Dithane-z-##" <PERSOON> ontleedt bij verhitting en bij verbranding, met vorming van giftige en irriterende dampen, waaronder stikstofoxiden en zwaveloxiden De stof is niet stabiel onder invloed van licht en vocht De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Herhaald of langdurig huidcontact kan huidontsteking veroorzaken of de huid gevoelig maken <PERSOON> kan effecten hebben op het bloed, het centraal zenuwstelsel en de lever Syndroom van Sheehan Het syndroom van Sheehan is hypopituïtarisme (verminderde hypofysefunctie) veroorzaakt door necrose als gevolg van bloedverlies en hypovolemische shock gedurende en na de bevalling Dit syndroom is een zeldzame complicatie na de zwangerschap Het treedt op na excessief bloedverlies post partum Diffuus intravasale stolling zoals kan ontstaan bij vruchtwaterembolie of het HELLP-syndroom kunnen bijdragen aan het ontstaan ervan Hypertrofie en hyperplasie van lactotrofe cellen gedurende de zwangerschap zorgen voor vergroting van de hypofysevoorkwab zonder dat de bloedtoevoer toeneemt Daarnaast wordt de hypofysevoorkwab van bloed voorzien door een poortaderstelsel met een lage druk De hypofyseachterkwab heeft hier door directe arteriële bloedtoevoer geen last van Deze aandoening als gevolg van zwangerschap werd door <PERSOON> in ### voor het eerst beschreven; het syndroom van Simmonds geeft soortgelijke klachten, maar komt onafhankelijk van de zwangerschap bij beide geslachten voor Propaannitril Propaannitril is een organische verbinding met als brutoformule CHN Het is een kleurloze vloeistof met een kenmerkende, etherische geur De stof is zeer goed oplosbaar in water Propaannitril kan op verschillende manieren worden bereid Een eerste manier is de dehydratie van propionamide Een alternatief is de reductie van acrylonitril Dit is een nevenreactie bij de productie van adiponitril door de elektrohydrodimerisatie van acrylonitril, een stap in het proces voor de productie van nylon-#,# Propaannitril kan echter terug omgezet worden in acrylonitril door middel van dehydrogenering Een andere methode is de destillatie van ethylwaterstofsulfaat in aanwezigheid van kaliumcyanide De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige dampen, onder andere stikstofoxiden en waterstofcyanide Propaannitril reageert hevig met sterk oxiderende stoffen, waardoor brand- en ontploffingsgevaar ontstaat Ze reageert tevens met zuren, stoom en warm water, waarbij uiterst giftig en brandbaar waterstofcyanide ontstaat De stof kan effecten hebben op de ijzerstofwisseling in het lichaam, met verstikking als gevolg Blootstelling aan propaannitril kan bewusteloosheid, onregelmatige hartslag en zelfs de dood veroorzaken De effecten kunnen met vertraging optreden Propyleenimine Propyleenimine is een organische verbinding met als brutoformule CHN Het is een kleurloze, viskeuze en rokende vloeistof met een kenmerkende geur.
| 536 |
www
|
arteriële bloedtoevoer geen last van Deze aandoening als gevolg van zwangerschap werd door <PERSOON> in ### voor het eerst beschreven; het syndroom van Simmonds geeft soortgelijke klachten, maar komt onafhankelijk van de zwangerschap bij beide geslachten voor Propaannitril Propaannitril is een organische verbinding met als brutoformule CHN Het is een kleurloze vloeistof met een kenmerkende, etherische geur De stof is zeer goed oplosbaar in water Propaannitril kan op verschillende manieren worden bereid Een eerste manier is de dehydratie van propionamide Een alternatief is de reductie van acrylonitril Dit is een nevenreactie bij de productie van adiponitril door de elektrohydrodimerisatie van acrylonitril, een stap in het proces voor de productie van nylon-#,# Propaannitril kan echter terug omgezet worden in acrylonitril door middel van dehydrogenering Een andere methode is de destillatie van ethylwaterstofsulfaat in aanwezigheid van kaliumcyanide De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige dampen, onder andere stikstofoxiden en waterstofcyanide Propaannitril reageert hevig met sterk oxiderende stoffen, waardoor brand- en ontploffingsgevaar ontstaat Ze reageert tevens met zuren, stoom en warm water, waarbij uiterst giftig en brandbaar waterstofcyanide ontstaat De stof kan effecten hebben op de ijzerstofwisseling in het lichaam, met verstikking als gevolg Blootstelling aan propaannitril kan bewusteloosheid, onregelmatige hartslag en zelfs de dood veroorzaken De effecten kunnen met vertraging optreden Propyleenimine Propyleenimine is een organische verbinding met als brutoformule CHN Het is een kleurloze, viskeuze en rokende vloeistof met een kenmerkende geur Propyleenimine wordt gebruikt in de organische synthese De stof kan polymeriseren onder invloed van zuren, met brand- of ontploffingsgevaar tot gevolg Propyleenimine kan bij verwarming ontploffen en is in vrijwel alle omstandigheden uiterst ontvlambaar De stof ontleedt bij verhitting en bij verbranding, met vorming van giftige dampen, waaronder stikstofoxiden De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Blootstelling ver boven de toegestane grenzen kan de dood veroorzaken Herhaald of langdurig huidcontact kan huidontsteking veroorzaken Deze stof is mogelijk kankerverwekkend bij de mens Waterstofselenide Waterstofselenide is een anorganische verbinding van waterstof met seleen en heeft als brutoformule HSe Het is een kleurloos gas met een kenmerkende geur De stof is zeer goed oplosbaar in water De stof ontleedt bij verhitting boven ### °C , met vorming van giftige en brandbare producten, onder andere seleen en waterstofgas De stof is een sterke reductor en reageert hevig met oxidatoren, waardoor brand- en ontploffingsgevaar ontstaat Waterstofselenide vormt bij contact met lucht giftige en corrosieve dampen van seleendioxide Ondanks de risicovolle eigenschappen van grotere hoeveelheden van de stof, komt waterstofselenide in kleine hoeveelheden in cellen voor als uitgangsstof voor selenocysteïne (en daarmee voor selenoproteïnen) De stof is irriterend voor de ogen en de luchtwegen Inademing van het gas kan een longontsteking veroorzaken Blootstelling aan een hoge dosis kan de dood veroorzaken Bromadiolon Bromadiolon is een krachtig rattengif dat behoort tot de coumarinederivaten.
| 506 |
www
|
wordt gebruikt in de organische synthese De stof kan polymeriseren onder invloed van zuren, met brand- of ontploffingsgevaar tot gevolg Propyleenimine kan bij verwarming ontploffen en is in vrijwel alle omstandigheden uiterst ontvlambaar De stof ontleedt bij verhitting en bij verbranding, met vorming van giftige dampen, waaronder stikstofoxiden De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Blootstelling ver boven de toegestane grenzen kan de dood veroorzaken Herhaald of langdurig huidcontact kan huidontsteking veroorzaken Deze stof is mogelijk kankerverwekkend bij de mens Waterstofselenide Waterstofselenide is een anorganische verbinding van waterstof met seleen en heeft als brutoformule HSe Het is een kleurloos gas met een kenmerkende geur De stof is zeer goed oplosbaar in water De stof ontleedt bij verhitting boven ### °C , met vorming van giftige en brandbare producten, onder andere seleen en waterstofgas De stof is een sterke reductor en reageert hevig met oxidatoren, waardoor brand- en ontploffingsgevaar ontstaat Waterstofselenide vormt bij contact met lucht giftige en corrosieve dampen van seleendioxide Ondanks de risicovolle eigenschappen van grotere hoeveelheden van de stof, komt waterstofselenide in kleine hoeveelheden in cellen voor als uitgangsstof voor selenocysteïne (en daarmee voor selenoproteïnen) De stof is irriterend voor de ogen en de luchtwegen Inademing van het gas kan een longontsteking veroorzaken Blootstelling aan een hoge dosis kan de dood veroorzaken Bromadiolon Bromadiolon is een krachtig rattengif dat behoort tot de coumarinederivaten Het is een anticoagulans van de tweede generatie, dat ook effectief is tegen ratten- en muizenpopulaties die resistent zijn tegen rattengif van de eerste generatie zoals warfarine De concentratie van de stof in de eindproducten is zeer laag maximaal ## milligram per kilogram (#,###%) De Europese Commissie heeft bromadiolon opgenomen in de lijst van toegelaten biociden De toelating is beperkt tot vijf jaar (<DATUM> tot <DATUM> Omdat de stof mogelijk persistent, bioaccumulerend en toxisch of zeer persistent en sterk bioaccumulerend is, dient er alvorens de toelating kan verlengd worden een vergelijkende risicobeoordeling te gebeuren, om na te gaan of er alternatieven zijn die minder schadelijk zijn voor het milieu Bromadiolon is vanzelfsprekend een zeer toxische stof voor zoogdieren; ook voor pluimvee Het kan worden opgenomen door inademing of inslikking of langs de huid Het is een vitamine K-antagonist die het bloedstollingsmechanisme afremt Om de effecten ervan tegen te gaan kan fytomenadion (vitamine K) toegediend worden Bromadiolon is niet vluchtig en is bijna niet oplosbaar in water Oxidatieve stress Oxidatieve stress is een stofwisselingstoestand, waarbij meer dan een normale fysiologische hoeveelheid reactieve zuurstofverbindingen "(ROS - reactive oxygen species)" in de cel gevormd wordt of aanwezig is Deze reactieve zuurstofverbindingen ontstaan tijdens de verschillende stappen in de stofwisseling van de mitochondriale elektronentransportketen en cytochroom P oxidasen Het gaat hierbij om het superoxide-anionenradicaal O, waterstofperoxide "(HO)" en het hydroxylradicaal OH De reactieve zuurstofverbindingen beschadigen alle delen van de cel, inclusief proteïnen, lipiden en DNA.
| 531 |
www
|
generatie, dat ook effectief is tegen ratten- en muizenpopulaties die resistent zijn tegen rattengif van de eerste generatie zoals warfarine De concentratie van de stof in de eindproducten is zeer laag maximaal ## milligram per kilogram (#,###%) De Europese Commissie heeft bromadiolon opgenomen in de lijst van toegelaten biociden De toelating is beperkt tot vijf jaar (<DATUM> tot <DATUM> Omdat de stof mogelijk persistent, bioaccumulerend en toxisch of zeer persistent en sterk bioaccumulerend is, dient er alvorens de toelating kan verlengd worden een vergelijkende risicobeoordeling te gebeuren, om na te gaan of er alternatieven zijn die minder schadelijk zijn voor het milieu Bromadiolon is vanzelfsprekend een zeer toxische stof voor zoogdieren; ook voor pluimvee Het kan worden opgenomen door inademing of inslikking of langs de huid Het is een vitamine K-antagonist die het bloedstollingsmechanisme afremt Om de effecten ervan tegen te gaan kan fytomenadion (vitamine K) toegediend worden Bromadiolon is niet vluchtig en is bijna niet oplosbaar in water Oxidatieve stress Oxidatieve stress is een stofwisselingstoestand, waarbij meer dan een normale fysiologische hoeveelheid reactieve zuurstofverbindingen "(ROS - reactive oxygen species)" in de cel gevormd wordt of aanwezig is Deze reactieve zuurstofverbindingen ontstaan tijdens de verschillende stappen in de stofwisseling van de mitochondriale elektronentransportketen en cytochroom P oxidasen Het gaat hierbij om het superoxide-anionenradicaal O, waterstofperoxide "(HO)" en het hydroxylradicaal OH De reactieve zuurstofverbindingen beschadigen alle delen van de cel, inclusief proteïnen, lipiden en DNA Door oxidatieve stress vindt er oxidatieve afbraak van lipiden plaats, waardoor de cellen meer energie gaan gebruiken voor het stabiliseren van de celmembraan Ook vindt er oxidatieve proteïneveranderingen plaats en wordt door de oxidatieve stress het DNA beschadigd Deze gevolgen van oxidatieve stress zijn mede verantwoordelijk voor het verouderingsproces Cellen en weefsels hebben verschillende mogelijkheden zich te beschermen tegen oxidatieve stress Bij de oxidatieve fosforylering van de stofwisseling worden vrije radicalen gevormd, die vooral het mitochondriale DNA beschadigen, doordat ze dicht bij het mitochondriale DNA zitten De nettoreactie bij de oxidatieve fosforylering in de cellen is de exergone reactie van zuurstof- met waterstofionen, waarbij water gevormd wordt Reacties vinden spontaan plaats als de deelnemende atomen door een nieuwe ordening een edelgasconfiguratie bereiken, waarbij de elektronen in de buitenste schil de configuratie van de elektronen van een edelgas hebben Bij zo'n configuratie heeft zuurstof acht en waterstof twee elektronen in de buitenste elektronenschil Zuurstofatomen hebben zes en waterstof één valentie-elektron Vormen beiden een verbinding met elkaar, waarbij water gevormd wordt, dan is voor alle drie de atomen de edelgasconfiguratie bereikt De hierbij vrijkomende energie kan door het organisme verder benut worden Ondanks uitgebreide beschermingsmechanismen bindt in twee procent van de gevallen slechts één waterstofatoom zich met één zuurstofatoom, waarbij dan een vrije radicaal het resultaat is Carbofenotion Carbofenotion, de triviale naam voor "#-chloorfenylthiomethyl-O,O-di-ethyldithiofosfaat", is een organische verbinding met als brutoformule CHClOPS Het is een kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur, die onoplosbaar is in water.
| 549 |
www
|
stress vindt er oxidatieve afbraak van lipiden plaats, waardoor de cellen meer energie gaan gebruiken voor het stabiliseren van de celmembraan Ook vindt er oxidatieve proteïneveranderingen plaats en wordt door de oxidatieve stress het DNA beschadigd Deze gevolgen van oxidatieve stress zijn mede verantwoordelijk voor het verouderingsproces Cellen en weefsels hebben verschillende mogelijkheden zich te beschermen tegen oxidatieve stress Bij de oxidatieve fosforylering van de stofwisseling worden vrije radicalen gevormd, die vooral het mitochondriale DNA beschadigen, doordat ze dicht bij het mitochondriale DNA zitten De nettoreactie bij de oxidatieve fosforylering in de cellen is de exergone reactie van zuurstof- met waterstofionen, waarbij water gevormd wordt Reacties vinden spontaan plaats als de deelnemende atomen door een nieuwe ordening een edelgasconfiguratie bereiken, waarbij de elektronen in de buitenste schil de configuratie van de elektronen van een edelgas hebben Bij zo'n configuratie heeft zuurstof acht en waterstof twee elektronen in de buitenste elektronenschil Zuurstofatomen hebben zes en waterstof één valentie-elektron Vormen beiden een verbinding met elkaar, waarbij water gevormd wordt, dan is voor alle drie de atomen de edelgasconfiguratie bereikt De hierbij vrijkomende energie kan door het organisme verder benut worden Ondanks uitgebreide beschermingsmechanismen bindt in twee procent van de gevallen slechts één waterstofatoom zich met één zuurstofatoom, waarbij dan een vrije radicaal het resultaat is Carbofenotion Carbofenotion, de triviale naam voor "#-chloorfenylthiomethyl-O,O-di-ethyldithiofosfaat", is een organische verbinding met als brutoformule CHClOPS Het is een kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur, die onoplosbaar is in water Handelsnamen van de stof zijn Acarithion, Dagadip, Garrathion, Nephocarb en Trithion De stof ontleedt bij verhitting of bij verbranding met vorming van giftige dampen, onder andere fosforoxiden, zwaveloxiden en waterstofchloride De damp van de stof is sterk irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Butylformiaat kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel Blootstelling aan hoge doses kan bewusteloosheid veroorzaken Broomchloormethaan Broomchloormethaan is een halomethaan van chloor en broom, met als brutoformule CHBrCl Het is een kleurloze tot gele vloeistof met een chloroformachtige geur, die slecht oplosbaar is in water Het werd tot <DATUM> gebruikt als blusvloeistof in brandblussers, maar omwille van de schadelijkheid voor het milieu (in het bijzonder voor de ozonlaag) wordt de stof nu geweerd uit deze apparaten De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen, onder andere waterstofchloride, fosgeen en waterstofbromide Broomchloormethaan tast, tenzij geremd, vele metalen aan, waaronder staal, aluminium, magnesium en zink Inademing van de stof kan longoedeem veroorzaken De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel en het bloed, met als gevolg verstoorde werking en vorming van carboxyhemoglobine Blootstelling kan een verminderd bewustzijn veroorzaken Herhaald of langdurig huidcontact kan een huidontsteking veroorzaken De longen kunnen aangetast worden bij langdurige blootstelling Broomchloormethaan kan effecten hebben op de nieren en de lever, met als gevolg een verstoorde werking #-chloor-#,#-dinitrobenzeen #-chloor-#,#-dinitrobenzeen is een organische verbinding met als brutoformule CHClNO.
| 538 |
www
|
Handelsnamen van de stof zijn Acarithion, Dagadip, Garrathion, Nephocarb en Trithion De stof ontleedt bij verhitting of bij verbranding met vorming van giftige dampen, onder andere fosforoxiden, zwaveloxiden en waterstofchloride De damp van de stof is sterk irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Butylformiaat kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel Blootstelling aan hoge doses kan bewusteloosheid veroorzaken Broomchloormethaan Broomchloormethaan is een halomethaan van chloor en broom, met als brutoformule CHBrCl Het is een kleurloze tot gele vloeistof met een chloroformachtige geur, die slecht oplosbaar is in water Het werd tot <DATUM> gebruikt als blusvloeistof in brandblussers, maar omwille van de schadelijkheid voor het milieu (in het bijzonder voor de ozonlaag) wordt de stof nu geweerd uit deze apparaten De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen, onder andere waterstofchloride, fosgeen en waterstofbromide Broomchloormethaan tast, tenzij geremd, vele metalen aan, waaronder staal, aluminium, magnesium en zink Inademing van de stof kan longoedeem veroorzaken De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel en het bloed, met als gevolg verstoorde werking en vorming van carboxyhemoglobine Blootstelling kan een verminderd bewustzijn veroorzaken Herhaald of langdurig huidcontact kan een huidontsteking veroorzaken De longen kunnen aangetast worden bij langdurige blootstelling Broomchloormethaan kan effecten hebben op de nieren en de lever, met als gevolg een verstoorde werking #-chloor-#,#-dinitrobenzeen #-chloor-#,#-dinitrobenzeen is een organische verbinding met als brutoformule CHClNO De stof kan bij schokken, wrijving of stoten ontleden, met een ontploffing tot gevolg Ze kan bij verwarming ontploffen, zelfs in afwezigheid van lucht #-chloor-#,#-dinitrobenzeen reageert met sterk oxiderende stoffen en sterke basen Ze vormt bij verbranding giftige en corrosieve gassen, onder andere waterstofchloride en stikstofoxiden De damp van de stof is irriterend voor de ogen en de luchtwegen, maar zeer irriterend voor de huid De stof kan effecten hebben op het bloed, met als gevolg vorming van methemoglobine Blootstelling aan hoge concentraties kan de dood veroorzaken Herhaald of langdurig huidcontact kan huidontsteking veroorzaken of de huid gevoelig maken #-chloor-#,#-dinitrobenzeen kan effecten hebben op het zenuwstelsel, met als gevolg een verstoord gezichtsvermogen <PERSOON>) <PERSOON>, <DATUM> - Oxford, <DATUM> was een Brits boeddholoog in het Tibetaans boeddhisme, bhutanist, tibetoloog en onderzoeker van de Himalaya <PERSOON> is een eeneiige tweeling met <PERSOON>, eveneens tibetoloog met als specialismes Tibetaanse geschiedenis, cultuur en geneeskunde <PERSOON> ging na de Worth School in West Sussex naar Durham waar hij in ### afstudeerde in moderne geschiedenis aan de Durham-universiteit Hierna vertrok hij voor zes jaar naar Bhutan als tutor voor de kinderen van de koninklijke familie aldaar In ### trouwde <PERSOON> met de latere Birmese oppositieleidster Aung San Suu Kyi die hij kende uit zijn studietijd Nadat ze een jaar in Bhutan hadden doorgebracht, verhuisden ze naar Oxford waar hun twee kinderen opgroeiden.
| 547 |
www
|
ontleden, met een ontploffing tot gevolg Ze kan bij verwarming ontploffen, zelfs in afwezigheid van lucht #-chloor-#,#-dinitrobenzeen reageert met sterk oxiderende stoffen en sterke basen Ze vormt bij verbranding giftige en corrosieve gassen, onder andere waterstofchloride en stikstofoxiden De damp van de stof is irriterend voor de ogen en de luchtwegen, maar zeer irriterend voor de huid De stof kan effecten hebben op het bloed, met als gevolg vorming van methemoglobine Blootstelling aan hoge concentraties kan de dood veroorzaken Herhaald of langdurig huidcontact kan huidontsteking veroorzaken of de huid gevoelig maken #-chloor-#,#-dinitrobenzeen kan effecten hebben op het zenuwstelsel, met als gevolg een verstoord gezichtsvermogen <PERSOON>) <PERSOON>, <DATUM> - Oxford, <DATUM> was een Brits boeddholoog in het Tibetaans boeddhisme, bhutanist, tibetoloog en onderzoeker van de Himalaya <PERSOON> is een eeneiige tweeling met <PERSOON>, eveneens tibetoloog met als specialismes Tibetaanse geschiedenis, cultuur en geneeskunde <PERSOON> ging na de Worth School in West Sussex naar Durham waar hij in ### afstudeerde in moderne geschiedenis aan de Durham-universiteit Hierna vertrok hij voor zes jaar naar Bhutan als tutor voor de kinderen van de koninklijke familie aldaar In ### trouwde <PERSOON> met de latere Birmese oppositieleidster Aung San Suu Kyi die hij kende uit zijn studietijd Nadat ze een jaar in Bhutan hadden doorgebracht, verhuisden ze naar Oxford waar hun twee kinderen opgroeiden D in Tibetaanse literatuur <PERSOON> was wetenschapper en docent in Aziatische geschiedenis aan het <PERSOON> en later aan het <PERSOON>, die beide deel uitmaken van de Universiteit van Oxford In de laatste jaren voor zijn dood werkte hij hier aan de oprichting van een studiecentrum over Tibet en de Himalaya In ### keerde Suu Kyi terug naar Birma, in eerste instantie om voor haar moeder te zorgen en vervolgens om de prodemocratie-beweging te leiden <PERSOON> kreeg van het <PERSOON> betaald verlof als fellow, zodat hij voor de zaak van zijn vrouw kon lobbyen In ### werd bij hem prostaatkanker vastgesteld, die later terminaal bleek te zijn Er werd door verschillende regeringen, internationale organisaties en prominente personen, onder wie de toenmalige secretaris-generaal van de <PERSOON> en paus <PERSOON-##> II op de Birmese autoriteiten druk uitgeoefend hem een visum te verstrekken Een visum werd hem geweigerd en de Birmese regering drong er bij Suu Kyi, die op dat moment vrij en geen huisarrest had, op aan Birma te verlaten om hem te bezoeken Ze weigerde uit vrees dat ze daarna het land niet weer zou worden binnengelaten <PERSOON> overleed op zijn ##e verjaardag in ### Sedert zijn vrouw in ### voor het eerst onder huisarrest werd geplaatst, hebben ze elkaar nog vijf maal kunnen ontmoeten, de laatste keer tijdens Kerstmis in ### Withanolide Withanolide is een groep van minstens ### van nature voorkomende chemische verbindingen Deze secundaire plantaardige stoffen zijn hoofdzakelijk afkomstig van planten van het geslacht nachtschadefamilie.
| 570 |
www
|
aan het <PERSOON> en later aan het <PERSOON>, die beide deel uitmaken van de Universiteit van Oxford In de laatste jaren voor zijn dood werkte hij hier aan de oprichting van een studiecentrum over Tibet en de Himalaya In ### keerde Suu Kyi terug naar Birma, in eerste instantie om voor haar moeder te zorgen en vervolgens om de prodemocratie-beweging te leiden <PERSOON> kreeg van het <PERSOON> betaald verlof als fellow, zodat hij voor de zaak van zijn vrouw kon lobbyen In ### werd bij hem prostaatkanker vastgesteld, die later terminaal bleek te zijn Er werd door verschillende regeringen, internationale organisaties en prominente personen, onder wie de toenmalige secretaris-generaal van de <PERSOON> en paus <PERSOON> II op de Birmese autoriteiten druk uitgeoefend hem een visum te verstrekken Een visum werd hem geweigerd en de Birmese regering drong er bij Suu Kyi, die op dat moment vrij en geen huisarrest had, op aan Birma te verlaten om hem te bezoeken Ze weigerde uit vrees dat ze daarna het land niet weer zou worden binnengelaten <PERSOON> overleed op zijn ##e verjaardag in ### Sedert zijn vrouw in ### voor het eerst onder huisarrest werd geplaatst, hebben ze elkaar nog vijf maal kunnen ontmoeten, de laatste keer tijdens Kerstmis in ### Withanolide Withanolide is een groep van minstens ### van nature voorkomende chemische verbindingen Deze secundaire plantaardige stoffen zijn hoofdzakelijk afkomstig van planten van het geslacht nachtschadefamilie Er zijn dertien geslachten uit de nachtschadefamilie waarin withanoliden voorkomen, waaronder "Physalis", Tomatillo en "Withania" Withaferin A uit ashwaganda was de eerste withanolide die is geïsoleerd Een onstekkingsremmende effect van de verschillende withanoliden van deze plant kon worden aangetoond bij dierenonderzoeken en enkele tientallen zijn bekend De plant wordt in de ajurvedische geneeskunde gebruikt Salpichrolid A, B en G (uit "Salpichroa origanifolia") hebben groeiremmende effecten op de larven van de mediterrane fruitvlieg en zijn daardoor voor de landbouw van belang Het gif uit het zegekruid is een andere groep withanoliden met insectendodende eigenschappen Ze werden in de jaren zeventig onderzocht en in ### was het eerste volledige synthese Ixocarpalacton A uit tomatillo is een veelbelovend geneesmiddel in de preventie van kanker Chloorfacinon Chloorfacinon (ISO-naam) is een rodenticide uit de groep van #,#-indaandionderivaten Andere indaandionderivaten zijn pindon en difacinon Het zijn antistollingsmiddelen die de synthese van stollingsfactoren verhinderen en de bloedstolling vertragen Na verloop van tijd treden allerlei inwendige bloedingen op Eén enkele dosis van een lokmiddel met ## mg/kg chloorfacinon is al dodelijk voor de bruine rat ("Rattus norvegicus") na vijf dagen Chloorfacinon wordt gebruikt tegen ratten, muizen, mollen e d in de vorm van lokmiddel of traceerpoeder Traceerpoeder wordt gestrooid op plaatsen waar de dieren dikwijls langskomen Het blijft dan in hun pels en aan hun poten kleven en ze zullen het innemen tijdens hun schoonmaakroutine Chloorfacinon is zeer giftig voor kleine zoogdieren; meer dan warfarine.
| 552 |
www
|
zijn dertien geslachten uit de nachtschadefamilie waarin withanoliden voorkomen, waaronder "Physalis", Tomatillo en "Withania" Withaferin A uit ashwaganda was de eerste withanolide die is geïsoleerd Een onstekkingsremmende effect van de verschillende withanoliden van deze plant kon worden aangetoond bij dierenonderzoeken en enkele tientallen zijn bekend De plant wordt in de ajurvedische geneeskunde gebruikt Salpichrolid A, B en G (uit "Salpichroa origanifolia") hebben groeiremmende effecten op de larven van de mediterrane fruitvlieg en zijn daardoor voor de landbouw van belang Het gif uit het zegekruid is een andere groep withanoliden met insectendodende eigenschappen Ze werden in de jaren zeventig onderzocht en in ### was het eerste volledige synthese Ixocarpalacton A uit tomatillo is een veelbelovend geneesmiddel in de preventie van kanker Chloorfacinon Chloorfacinon (ISO-naam) is een rodenticide uit de groep van #,#-indaandionderivaten Andere indaandionderivaten zijn pindon en difacinon Het zijn antistollingsmiddelen die de synthese van stollingsfactoren verhinderen en de bloedstolling vertragen Na verloop van tijd treden allerlei inwendige bloedingen op Eén enkele dosis van een lokmiddel met ## mg/kg chloorfacinon is al dodelijk voor de bruine rat ("Rattus norvegicus") na vijf dagen Chloorfacinon wordt gebruikt tegen ratten, muizen, mollen e d in de vorm van lokmiddel of traceerpoeder Traceerpoeder wordt gestrooid op plaatsen waar de dieren dikwijls langskomen Het blijft dan in hun pels en aan hun poten kleven en ze zullen het innemen tijdens hun schoonmaakroutine Chloorfacinon is zeer giftig voor kleine zoogdieren; meer dan warfarine Omwille van de kleine concentratie van chloorfacinon wordt er voor de mens geen toxisch effect verwacht bij het accidenteel innemen van een weinig lokmiddel; menselijke vrijwilligers hebben een dosis van ## milligram van de stof zonder nadelige effecten getolereerd De Europese Commissie heeft in ### beslist om chloorfacinon op te nemen in de lijst van toegelaten biociden Aan de toelating zijn een aantal algemene voorwaarden verbonden; zo moeten producten met chloorfacinon een kleurstof en een bitterstof (bv Bitrex) bevatten, en lokmiddelen moeten in veilige, niet te openen lokdozen gebruikt worden De maximale concentratie van chloorfacinon in gebruiksklare producten is ## milligram per kilogram (#,###%) Traceerpoeder mag een hogere concentratie hebben; maar dat mag enkel door getrainde professionele gebruikers toegepast worden <PERSOON> (NH), <DATUM> is een Nederlands arts, microbioloog en was de eerste directeur van het <INSTELLING> Infectieziektebestrijding (CIb), onderdeel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (<INSTELLING>) Coutinho heeft een Portugees-Joodse achtergrond Zijn ouders hadden in de Tweede Wereldoorlog paratyfus opgelopen Met een verklaring van de GGD kregen ze daarom uitstel van transport naar Polen Ze maakten daar gebruik van om met hun dochter onder te duiken bij bekenden in <LOCATIE> Na de geboorte van <PERSOON> verhuisde het gezin naar <LOCATIE> Hij ging naar het gemeentelijk gymnasium in <LOCATIE> Coutinho studeerde geneeskunde in <LOCATIE> en liep stage bij het Center for Disease Control in Atlanta Vervolgens werkte hij als tropenarts voor een antikoloniale verzetsbeweging in Guinee-Bissau.
| 559 |
www
|
van de kleine concentratie van chloorfacinon wordt er voor de mens geen toxisch effect verwacht bij het accidenteel innemen van een weinig lokmiddel; menselijke vrijwilligers hebben een dosis van ## milligram van de stof zonder nadelige effecten getolereerd De Europese Commissie heeft in ### beslist om chloorfacinon op te nemen in de lijst van toegelaten biociden Aan de toelating zijn een aantal algemene voorwaarden verbonden; zo moeten producten met chloorfacinon een kleurstof en een bitterstof (bv Bitrex) bevatten, en lokmiddelen moeten in veilige, niet te openen lokdozen gebruikt worden De maximale concentratie van chloorfacinon in gebruiksklare producten is ## milligram per kilogram (#,###%) Traceerpoeder mag een hogere concentratie hebben; maar dat mag enkel door getrainde professionele gebruikers toegepast worden <PERSOON> (NH), <DATUM> is een Nederlands arts, microbioloog en was de eerste directeur van het <INSTELLING> Infectieziektebestrijding (CIb), onderdeel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (<INSTELLING>) Coutinho heeft een Portugees-Joodse achtergrond Zijn ouders hadden in de Tweede Wereldoorlog paratyfus opgelopen Met een verklaring van de GGD kregen ze daarom uitstel van transport naar Polen Ze maakten daar gebruik van om met hun dochter onder te duiken bij bekenden in <LOCATIE> Na de geboorte van <PERSOON> verhuisde het gezin naar <LOCATIE> Hij ging naar het gemeentelijk gymnasium in <LOCATIE> Coutinho studeerde geneeskunde in <LOCATIE> en liep stage bij het Center for Disease Control in Atlanta Vervolgens werkte hij als tropenarts voor een antikoloniale verzetsbeweging in Guinee-Bissau In ### werkte hij in Bangladesh mee aan de uitroeiing van pokken Coutinho werd in ### hoofd van de afdeling Volksgezondheid van de GGD in <LOCATIE> Een onderwerp waar hij bij deze functie veel mee te maken had, was de bestrijding van seksueel overdraagbare aandoeningen Later kwam daar ook hiv/aids bij Een aantal jaren later promoveerde Coutinho in ### op het onderwerp seksueel overdraagbare aandoeningen bij homoseksuele mannen In ### werd <PERSOON> benoemd tot hoogleraar in de epidemiologie en preventie van infectieziekten aan het <INSTELLING> van de <PERSOON>Daarna> werd hij in ### algemeen directeur van de GGD <LOCATIE> Op <DATUM> werd hij bij het <INSTELLING> sectordirecteur van het <INSTELLING> Infectieziektebestrijding (CIb) <PERSOON> had met zijn functie als sectordirecteur van het CIb ook de leiding over het Outbreak Management Team (OMT), een Nederlands adviesorgaan dat adviseert over de bestrijding van een epidemie Hij adviseerde onder andere over de in maart ### uitgebroken varkensgriep Coutinho was na het uitbreken ervan meerdere malen in de media te zien en te horen over de varkensgriep Op <DATUM> werd hij opgevolgd door <PERSOON>, hoofd van de afdeling Infectieziekten bij het <INSTELLING> Van <DATUM> tot <DATUM> was <PERSOON> hoogleraar Life Sciences aan de <INSTELLING> In ### ging hij met emeritaat Cytokinestorm.
| 556 |
www
|
In ### werkte hij in Bangladesh mee aan de uitroeiing van pokken Coutinho werd in ### hoofd van de afdeling Volksgezondheid van de GGD in <LOCATIE> Een onderwerp waar hij bij deze functie veel mee te maken had, was de bestrijding van seksueel overdraagbare aandoeningen Later kwam daar ook hiv/aids bij Een aantal jaren later promoveerde Coutinho in ### op het onderwerp seksueel overdraagbare aandoeningen bij homoseksuele mannen In ### werd <PERSOON> benoemd tot hoogleraar in de epidemiologie en preventie van infectieziekten aan het <INSTELLING> van de <PERSOON>Daarna> werd hij in ### algemeen directeur van de GGD <LOCATIE> Op <DATUM> werd hij bij het <INSTELLING> sectordirecteur van het <INSTELLING> Infectieziektebestrijding (CIb) <PERSOON> had met zijn functie als sectordirecteur van het CIb ook de leiding over het Outbreak Management Team (OMT), een Nederlands adviesorgaan dat adviseert over de bestrijding van een epidemie Hij adviseerde onder andere over de in maart ### uitgebroken varkensgriep Coutinho was na het uitbreken ervan meerdere malen in de media te zien en te horen over de varkensgriep Op <DATUM> werd hij opgevolgd door <PERSOON>, hoofd van de afdeling Infectieziekten bij het <INSTELLING> Van <DATUM> tot <DATUM> was <PERSOON> hoogleraar Life Sciences aan de <INSTELLING> In ### ging hij met emeritaat Cytokinestorm Er wordt in een korte tijd zo veel cytokine uitgescheiden wat orgaanfalen en de dood ten gevolg kan hebben Tijdens de Spaanse griep pandemie werden vooral jongemannen getroffen, die juist een goede gezondheid zouden moeten hebben Toen werd vermoed dat juist hun sterke immuunsysteem een probleem vormde Tibetaanse geneeskunde Tibetaanse geneeskunde is een traditioneel geneeswijzesysteem dat de Indiase ayurveda als voornaamste basis heeft De ziekteleer en in het bijzonder de voorstelling, dat de belangrijkste oorzaken van ziekte terug te voeren zijn op drie beperkingen van de menselijke geest (begeerte, aversie en onwetendheid), rusten op de leer van Gautama Boeddha De werking van de Tibetaanse geneeskunde is niet wetenschappelijk bewezen Tibetaanse geneeskunde wordt niet alleen in de huidige Chinese provincie Tibet toegepast, maar ook in bijvoorbeeld de aangrenzende provincies Sichuan, Qinghai, Gansu, Yunnan, de Indiase deelstaten Ladakh en Sikkim en de buurlanden Bhutan en Nepal Na de Tibetaanse diaspora in de jaren ## van de ##e eeuw breidde de toepassing van de Tibetaanse geneeskunde zich uit over de wereld, in het bijzonder over <PERSOON> De Tibetaanse geneeskunde kan haar wortels hebben in de prehistorie van Tibet Over die periode is echter niets bekend De oudste schriftelijke medische literatuur dateert uit de laatste periode van het Tibetaanse rijk (### -###) Deze documenten maken duidelijk dat er in die fase aanzienlijke invloed was van met name de Indiase medische literatuur Een wat latere Tibetaanse legende spreekt ook van ontmoetingen met een arts uit het westen, Galenus.
| 540 |
www
|
de dood ten gevolg kan hebben Tijdens de Spaanse griep pandemie werden vooral jongemannen getroffen, die juist een goede gezondheid zouden moeten hebben Toen werd vermoed dat juist hun sterke immuunsysteem een probleem vormde Tibetaanse geneeskunde Tibetaanse geneeskunde is een traditioneel geneeswijzesysteem dat de Indiase ayurveda als voornaamste basis heeft De ziekteleer en in het bijzonder de voorstelling, dat de belangrijkste oorzaken van ziekte terug te voeren zijn op drie beperkingen van de menselijke geest (begeerte, aversie en onwetendheid), rusten op de leer van Gautama Boeddha De werking van de Tibetaanse geneeskunde is niet wetenschappelijk bewezen Tibetaanse geneeskunde wordt niet alleen in de huidige Chinese provincie Tibet toegepast, maar ook in bijvoorbeeld de aangrenzende provincies Sichuan, Qinghai, Gansu, Yunnan, de Indiase deelstaten Ladakh en Sikkim en de buurlanden Bhutan en Nepal Na de Tibetaanse diaspora in de jaren ## van de ##e eeuw breidde de toepassing van de Tibetaanse geneeskunde zich uit over de wereld, in het bijzonder over<PERSOON> De Tibetaanse geneeskunde kan haar wortels hebben in de prehistorie van Tibet Over die periode is echter niets bekend De oudste schriftelijke medische literatuur dateert uit de laatste periode van het Tibetaanse rijk (### -###) Deze documenten maken duidelijk dat er in die fase aanzienlijke invloed was van met name de Indiase medische literatuur Een wat latere Tibetaanse legende spreekt ook van ontmoetingen met een arts uit het westen, Galenus Die eerste documenten maken deel uit van de manuscripten van Dunhuang De context van die documenten maakt duidelijk dat veel daarvan gelieerd is aan het genezen van wonden ontstaan door oorlogshandelingen, bijvoorbeeld schedelwonden en verwondingen aan de ingewanden, zoals bij darmen Ook behandelingen ten aanzien van brandend maagzuur, vergroeiing van de wervelkolom en overconsumptie van alcohol komen in die teksten voor Invloed van Chinese literatuur blijkt uit een beschrijving van de praktijk van moxibustie Er zijn ook een aantal documenten uit die periode die een vorm van veterinaire geneeskunde beschrijven, met name gericht op paarden Ook die zijn vaak gelieerd aan oorlogshandelingen De Tibetaanse geneeskunde zoals die nu bekendstaat, werd voor het eerst beschreven in de Vier medische tantra's Er zijn verschillende tradities ten aanzien van de herkomst van het werk Wetenschappelijk onderzoek heeft vastgesteld dat de tekst uit de twaalfde eeuw dateert De belangrijkste auteur dan wel samensteller van het werk is Yutog Sarma Yönten Gönpo ('de jongere') Een deel van de tekst is ontleend aan Indiase medische verhandelingen, zoals een deel van de Ayurveda, die in de elfde eeuw al door Rinchen Zangpo waren vertaald in het Tibetaans De Vier medische tantra's is het klassieke leerboek waarin alle beschikbare kennis van dat moment van de Tibetaanse geneeskunde werd samengevat Het is tot op heden de basis van die geneeskunde In de zeventiende eeuw werden nog belangrijke commentaren en aanvullingen geschreven door Darmo Lopsang Chodrak (###â###), de lijfarts van de #e dalai lama.
| 530 |
www
|
Dunhuang De context van die documenten maakt duidelijk dat veel daarvan gelieerd is aan het genezen van wonden ontstaan door oorlogshandelingen, bijvoorbeeld schedelwonden en verwondingen aan de ingewanden, zoals bij darmen Ook behandelingen ten aanzien van brandend maagzuur, vergroeiing van de wervelkolom en overconsumptie van alcohol komen in die teksten voor Invloed van Chinese literatuur blijkt uit een beschrijving van de praktijk van moxibustie Er zijn ook een aantal documenten uit die periode die een vorm van veterinaire geneeskunde beschrijven, met name gericht op paarden Ook die zijn vaak gelieerd aan oorlogshandelingen De Tibetaanse geneeskunde zoals die nu bekendstaat, werd voor het eerst beschreven in de Vier medische tantra's Er zijn verschillende tradities ten aanzien van de herkomst van het werk Wetenschappelijk onderzoek heeft vastgesteld dat de tekst uit de twaalfde eeuw dateert De belangrijkste auteur dan wel samensteller van het werk is Yutog Sarma Yönten Gönpo ('de jongere') Een deel van de tekst is ontleend aan Indiase medische verhandelingen, zoals een deel van de Ayurveda, die in de elfde eeuw al door Rinchen Zangpo waren vertaald in het Tibetaans De Vier medische tantra's is het klassieke leerboek waarin alle beschikbare kennis van dat moment van de Tibetaanse geneeskunde werd samengevat Het is tot op heden de basis van die geneeskunde In de zeventiende eeuw werden nog belangrijke commentaren en aanvullingen geschreven door Darmo Lopsang Chodrak (###â###), de lijfarts van de #e dalai lama Hij schreef ook een hagiografie over zowel Yutog Sarma Yönten Gönpo als Yutog Yönten Gönpo ('de oudere') De laatste is een arts uit de achtste eeuw, waarvan het historische bestaan op zijn minst twijfelachtig is Een ander commentaar werd geschreven door zijn tijdgenoot Sanggye Gyatso (###â###), de regent in Tibet In zijn werk, de Blauwe beril, benadrukte hij in navolging van de Vier medische tantra's dat de grondslag van de geneeskunde in de boeddhistische doctrine ligt Het werk geeft ethische richtlijnen aan artsen Het stelt met name dat scholing essentieel is en in dat verband kritiseert het artsen, die 'te lui zijn om een tekst te lezen' Sangyye Gyatso stichtte een medisch college op de heuvel Chogpori nabij Lhasa In de achttiende eeuw heeft Tenzin Phüntsok een omvangrijke materia medica geschreven die tot op heden wordt geraadpleegd Vanaf eind achttiende eeuw is er in Centraal-Tibet een duidelijk verval van de medische kennis en discipline Nieuwe publicaties uit de negentiende eeuw komen vrijwel uitsluitend uit Amdo en Kham, vooral uit de drukkerij van het koninkrijk Dergé Meerdere bezoekers van Centraal-Tibet van eind negentiende en begin twintigste eeuw hebben het volstrekte gebrek aan ook maar enige elementaire medische en anatomische kennis beschreven van â grotendeels analfabete â artsen, alsmede het gebrek aan compassie waarmee veel patiënten werden behandeld In ### werd door de dertiende dalai lama een nieuw college opgericht, het Men Tsee Khang, het Tibetaans Medisch en Astrologisch Instituut.
| 542 |
www
|
Sarma Yönten Gönpo als Yutog Yönten Gönpo ('de oudere') De laatste is een arts uit de achtste eeuw, waarvan het historische bestaan op zijn minst twijfelachtig is Een ander commentaar werd geschreven door zijn tijdgenoot Sanggye Gyatso (###â###), de regent in Tibet In zijn werk, de Blauwe beril, benadrukte hij in navolging van de Vier medische tantra's dat de grondslag van de geneeskunde in de boeddhistische doctrine ligt Het werk geeft ethische richtlijnen aan artsen Het stelt met name dat scholing essentieel is en in dat verband kritiseert het artsen, die 'te lui zijn om een tekst te lezen' Sangyye Gyatso stichtte een medisch college op de heuvel Chogpori nabij Lhasa In de achttiende eeuw heeft Tenzin Phüntsok een omvangrijke materia medica geschreven die tot op heden wordt geraadpleegd Vanaf eind achttiende eeuw is er in Centraal-Tibet een duidelijk verval van de medische kennis en discipline Nieuwe publicaties uit de negentiende eeuw komen vrijwel uitsluitend uit Amdo en Kham, vooral uit de drukkerij van het koninkrijk Dergé Meerdere bezoekers van Centraal-Tibet van eind negentiende en begin twintigste eeuw hebben het volstrekte gebrek aan ook maar enige elementaire medische en anatomische kennis beschreven van â grotendeels analfabete â artsen, alsmede het gebrek aan compassie waarmee veel patiënten werden behandeld In ### werd door de dertiende dalai lama een nieuw college opgericht, het Men Tsee Khang, het Tibetaans Medisch en Astrologisch Instituut Tot de dosha's worden alle fouten als gevolg van een verstoring van de balans/levensritme dat prana wordt genoemd gerekend Prana ontstaat door de samenkomst van <PERSOON> (=yang) en Parvati (=yin) Een samenkomst van een ongelijke hoeveelheid van deze twee veroorzaakt onbalans Er wordt gerekend dat iemand die zich niet in de normtoestand bevindt, het lichaam schade berokkent Tegengesteld is iemand die in harmonie leeft, gezond Wanneer deze lichaamsprincipes zich in een toestand van een tekort of overvloed bevinden, dan storen ze elkaar en is volgens de filosofie ziekte het gevolg Elk van de lichaamsenergieën treedt in vijf verschillende vormen met verschillende functies en lokalisaties op Er is een gedifferentieerd systeem van lichaamskanalen, waarin de verschillende vormen van energie en vloeibare stoffen getransporteerd worden, wat de Tibetaanse geneeskunde een complex geneessysteem maakt met een overeenkomstige diagnostiek De drie dosha's zijn actieve verdichtingen van de vijf grote elementen metaal, hout, water, vuur en aarde Belangrijk in de filosofie is het harmonische evenwicht tussen de elementen, waarbij wordt uitgegaan dat het met voeding in balans blijft Ze hebben als taak deze elementen in de microkosmos van het lichaam te beïnvloeden In het boeddhisme wordt gesproken van vier nobele waarheden Het boeddhistische geneessysteem gaat ervan uit, dat het lijden inherent met de mens is verbonden Ziekte wordt niet als een vreemde grootheid gezien die het lichaam van buiten aantast, maar als een principe dat in wezen deel uitmaakt van het leven zelf De volgende tabel toont de geneeskundige overeenkomsten met betrekking tot de vier waarheden.
| 548 |
www
|
balans/levensritme dat prana wordt genoemd gerekend Prana ontstaat door de samenkomst van <PERSOON> (=yang) en Parvati (=yin) Een samenkomst van een ongelijke hoeveelheid van deze twee veroorzaakt onbalans Er wordt gerekend dat iemand die zich niet in de normtoestand bevindt, het lichaam schade berokkent Tegengesteld is iemand die in harmonie leeft, gezond Wanneer deze lichaamsprincipes zich in een toestand van een tekort of overvloed bevinden, dan storen ze elkaar en is volgens de filosofie ziekte het gevolg Elk van de lichaamsenergieën treedt in vijf verschillende vormen met verschillende functies en lokalisaties op Er is een gedifferentieerd systeem van lichaamskanalen, waarin de verschillende vormen van energie en vloeibare stoffen getransporteerd worden, wat de Tibetaanse geneeskunde een complex geneessysteem maakt met een overeenkomstige diagnostiek De drie dosha's zijn actieve verdichtingen van de vijf grote elementen metaal, hout, water, vuur en aarde Belangrijk in de filosofie is het harmonische evenwicht tussen de elementen, waarbij wordt uitgegaan dat het met voeding in balans blijft Ze hebben als taak deze elementen in de microkosmos van het lichaam te beïnvloeden In het boeddhisme wordt gesproken van vier nobele waarheden Het boeddhistische geneessysteem gaat ervan uit, dat het lijden inherent met de mens is verbonden Ziekte wordt niet als een vreemde grootheid gezien die het lichaam van buiten aantast, maar als een principe dat in wezen deel uitmaakt van het leven zelf De volgende tabel toont de geneeskundige overeenkomsten met betrekking tot de vier waarheden ### verstoringen die in ### ziektes worden ingedeeld Daarvan zijn vervolgens ### ziektes karmisch bepaald en eindigen, indien onbehandeld, met de dood ### ziektes stammen uit het huidige leven en kunnen met geneesmiddelen worden genezen ### ziektes worden door de menselijke geest veroorzaakt ### ziektes zijn van oppervlakkige natuur, wat wil zeggen dat ze door juist gedrag en houding worden genezen "Ti-mug", de onwetendheid over het niet bestaan van een Ich is naar Tibetaans inzicht de belangrijkste oorzaak van alle lijden Zolang de mens het Ich-bewustzijn bezit, draagt hij ziekte inherent met zich mee Uit deze Ich-bewustzijn ontstaat hechting en afwijzing De directe uitwerking van de drie giffen ('tweede nobele waarheid') leidt tot een verstoorde balans van de drie lichaamsenergieën c q dosha's Hierdoor ontstaat een verbinding van het lichaamsenergetische naar het spirituele niveau de ziekte als verstoring van de lichaamsenergie wordt overeenkomstig door het foutieve gedrag bepaald Volgens de Tibetaanse ziekteleer wordt elke onbalans van de drie energieën door de drie giffen van de menselijke geest veroorzaakt De geestelijke grondhouding geeft voornamelijk <INSTELLING> over gezondheid en ziekte De diagnostiek in de Tibetaanse geneeskunde moet via de onbalans in de drie lichaamsenergieën opheldering geven Door middel van observatie van uiterlijke tekens bij de patiënt stelt een Tibetaans arts ("amsi") een verstoring vast, waarbij de diagnose vooral gericht is op onderzoek van de pols, tong en urine.
| 534 |
www
|
die in ### ziektes worden ingedeeld Daarvan zijn vervolgens ### ziektes karmisch bepaald en eindigen, indien onbehandeld, met de dood ### ziektes stammen uit het huidige leven en kunnen met geneesmiddelen worden genezen ### ziektes worden door de menselijke geest veroorzaakt ### ziektes zijn van oppervlakkige natuur, wat wil zeggen dat ze door juist gedrag en houding worden genezen "Ti-mug", de onwetendheid over het niet bestaan van een Ich is naar Tibetaans inzicht de belangrijkste oorzaak van alle lijden Zolang de mens het Ich-bewustzijn bezit, draagt hij ziekte inherent met zich mee Uit deze Ich-bewustzijn ontstaat hechting en afwijzing De directe uitwerking van de drie giffen ('tweede nobele waarheid') leidt tot een verstoorde balans van de drie lichaamsenergieën c q dosha's Hierdoor ontstaat een verbinding van het lichaamsenergetische naar het spirituele niveau de ziekte als verstoring van de lichaamsenergie wordt overeenkomstig door het foutieve gedrag bepaald Volgens de Tibetaanse ziekteleer wordt elke onbalans van de drie energieën door de drie giffen van de menselijke geest veroorzaakt De geestelijke grondhouding geeft voornamelijk <INSTELLING> over gezondheid en ziekte De diagnostiek in de Tibetaanse geneeskunde moet via de onbalans in de drie lichaamsenergieën opheldering geven Door middel van observatie van uiterlijke tekens bij de patiënt stelt een Tibetaans arts ("amsi") een verstoring vast, waarbij de diagnose vooral gericht is op onderzoek van de pols, tong en urine Het voelen van de polskwaliteit wordt in de Tibetaanse geneeskunde tot de hoogste vaardigheid verheven Zo wordt door het voelen van de polskwaliteit conclusies getrokken over verstoringen die disharmonie hebben gebracht in de drie lichaamsprincipes De mogelijke oorzaak van gezondheidsstoornissen wordt toegerekend aan de negatieve invloed van de menselijke geest Therapieën in de Tibetaanse geneeskunde hebben zowel preventief als genezend doel en richten zich in beide gevallen op herstel van de balans van binnen en van buiten Gezondheid wordt als een toestand van optimale balans gedefinieerd Er zijn vier methodes die dienen tot genezing De eerste methode richt zich op de juiste voeding die aangepast is op de tijd van de dag en het jaargetijde De tweede betreft de juiste houding of gedrag, gezien de belangrijkste ziekteoorzaak vanuit boeddhistisch perspectief ligt in de juiste geestelijke houding, waar begeerte, woede, haat, maar ook illusie leiden tot onbalans De derde therapeutische methode bestaat uit het voorschrijven van medicamenten in de vorm van kruidenpillen Deze pillen bestaan overwegend uit plantbestanddelen In een klein deel worden bestanddelen van dierlijke herkomst gemengd en in uitzonderingsgevallen worden mineraalsubstanties toegevoegd Ook bestaan er zogenaamde 'juwelenpillen' die edel- en halfedelstenen bevatten Ook wordt Tibetaans wierook gebruikt als medicament Verder zijn er de uitwendige behandelingen, waartoe onder meer cupping, aderlaten, Ku-nye massage, rookbehandeling, moxibustie, Jamtsi therapie, Hor-me therapie, fomentatie en cauterisatie worden gerekend Om de juiste tijdstippen te berekenen met betrekking tot een therapie worden Tibetaanse astrologie en getallenmystiek ter hand genomen.
| 530 |
www
|
Zo wordt door het voelen van de polskwaliteit conclusies getrokken over verstoringen die disharmonie hebben gebracht in de drie lichaamsprincipes De mogelijke oorzaak van gezondheidsstoornissen wordt toegerekend aan de negatieve invloed van de menselijke geest Therapieën in de Tibetaanse geneeskunde hebben zowel preventief als genezend doel en richten zich in beide gevallen op herstel van de balans van binnen en van buiten Gezondheid wordt als een toestand van optimale balans gedefinieerd Er zijn vier methodes die dienen tot genezing De eerste methode richt zich op de juiste voeding die aangepast is op de tijd van de dag en het jaargetijde De tweede betreft de juiste houding of gedrag, gezien de belangrijkste ziekteoorzaak vanuit boeddhistisch perspectief ligt in de juiste geestelijke houding, waar begeerte, woede, haat, maar ook illusie leiden tot onbalans De derde therapeutische methode bestaat uit het voorschrijven van medicamenten in de vorm van kruidenpillen Deze pillen bestaan overwegend uit plantbestanddelen In een klein deel worden bestanddelen van dierlijke herkomst gemengd en in uitzonderingsgevallen worden mineraalsubstanties toegevoegd Ook bestaan er zogenaamde 'juwelenpillen' die edel- en halfedelstenen bevatten Ook wordt Tibetaans wierook gebruikt als medicament Verder zijn er de uitwendige behandelingen, waartoe onder meer cupping, aderlaten, Ku-nye massage, rookbehandeling, moxibustie, Jamtsi therapie, Hor-me therapie, fomentatie en cauterisatie worden gerekend Om de juiste tijdstippen te berekenen met betrekking tot een therapie worden Tibetaanse astrologie en getallenmystiek ter hand genomen Het is een somatische, ofwel lichaamsgerichte wetenschap en houdt zich bezig met bewijs- en meetwerkzaamheden van de werking van medische methoden en secundair de verklaarbaarheid ervan De westerse geneeskunde hecht er grote waarde aan, dat behandelingsmethoden bewijsbaar werkzamer zijn dan de behandeling met een placebomiddel De Tibetaanse geneeskunde richt zich niet zozeer op de anatomie, de substantie van het menselijke wezen of de meet- en bewijsbare effecten van het somatische lichaam, echter veel meer op patronen, relaties en functies en het samenspel ertussen Het organisme wordt als een zelfregelend open systeem begrepen dat met zijn omgeving in verbinding staat en er materie en informatie mee uitwisselt De natuurwetenschappelijke geneeskunde richt het onderzoeksveld primair op de ziekteoorzaak, het ziekteverloop en de bijdragende pathogenetische mechanismen De Tibetaanse geneeskunde richt zich in hoge mate op de omgeving van de zieke en de invloed die deze heeft op de zieke Ze neemt daaruit aan, zonder dat het bestaan of de waarheid is bewezen, dat er sprake is van een onbalans in de lichaamsfuncties en -energieën die de klachten veroorzaken bij de patiënt De belangrijkste therapie bestaat eruit de denk-, leef- en voedingswijze te veranderen, terwijl het gebruik van geneesmiddelen op de tweede plaats komt Bovendien bestaan de medicamenten in de Tibetaanse geneeskunde altijd uit een groot aantal substanties, waardoor de neveneffecten beperkt zouden moeten blijven, aangezien elke substantie slechts in een kleine dosis toegevoegd wordt Microsporidia De Microsporidia of Microspora vormen een stam van eencellige parasieten, nauw verwant aan schimmels.
| 515 |
www
|
bewijs- en meetwerkzaamheden van de werking van medische methoden en secundair de verklaarbaarheid ervan De westerse geneeskunde hecht er grote waarde aan, dat behandelingsmethoden bewijsbaar werkzamer zijn dan de behandeling met een placebomiddel De Tibetaanse geneeskunde richt zich niet zozeer op de anatomie, de substantie van het menselijke wezen of de meet- en bewijsbare effecten van het somatische lichaam, echter veel meer op patronen, relaties en functies en het samenspel ertussen Het organisme wordt als een zelfregelend open systeem begrepen dat met zijn omgeving in verbinding staat en er materie en informatie mee uitwisselt De natuurwetenschappelijke geneeskunde richt het onderzoeksveld primair op de ziekteoorzaak, het ziekteverloop en de bijdragende pathogenetische mechanismen De Tibetaanse geneeskunde richt zich in hoge mate op de omgeving van de zieke en de invloed die deze heeft op de zieke Ze neemt daaruit aan, zonder dat het bestaan of de waarheid is bewezen, dat er sprake is van een onbalans in de lichaamsfuncties en -energieën die de klachten veroorzaken bij de patiënt De belangrijkste therapie bestaat eruit de denk-, leef- en voedingswijze te veranderen, terwijl het gebruik van geneesmiddelen op de tweede plaats komt Bovendien bestaan de medicamenten in de Tibetaanse geneeskunde altijd uit een groot aantal substanties, waardoor de neveneffecten beperkt zouden moeten blijven, aangezien elke substantie slechts in een kleine dosis toegevoegd wordt Microsporidia De Microsporidia of Microspora vormen een stam van eencellige parasieten, nauw verwant aan schimmels Microsporidia leven als parasieten op dieren, voornamelijk insecten Ongeveer een tiende van alle soorten infecteert gewervelden, waaronder mensen Sommige soorten worden gebruikt om insectenplagen tegen te gaan Infectie vindt plaats door middel van sporen, die de cellen van de gastheer binnendringen Deze sporen zijn maar # tot ## micrometer groot en behoren daarmee tot de kleinste eukaryotische cellen Microsporidia vormen daarnaast de groep met het kleinste genoom van alle eukaryoten Microsporidia hebben geen mitochondriën maar in plaats daarvan simpelere structuren, zogenaamde mitosomen Ze hebben ook geen flagella of andere organellen die voor motiliteit kunnen zorgen Veel soorten hebben niet een maar twee celkernen, dit wordt een diplokaryon genoemd De meeste soorten hebben peervormige of ovale sporen, maar ook langwerpige of ronde sporen komen voor Aan de achterkant van een spore zit vaak een harpoenachtig orgaan aan een lange, aan de voorzijde opgerolde draad, het filament De achterzijde van het filament is omgeven door een "polaroplast", bestaande uit langwerpige membranen Onder het filament ligt aan de voorzijde een vesikel De manier van voortplanting varieert van soort tot soort Sommige soorten hebben aseksuele voortplanting, terwijl anderen ook seksuele voortplanting kennen De levenscyclus verschilt sterk van soort tot soort De sporen zijn meestal goed bestand tegen moeilijke omstandigheden en kunnen een aantal jaar buiten een gastheer overleven Wanneer de spore een mogelijke gastheer bereikt, zwelt het vesikel aan de voorzijde op zodat het filament de inhoud van de spore in het cytoplasma van de gastheer spuit.
| 515 |
www
|
van alle soorten infecteert gewervelden, waaronder mensen Sommige soorten worden gebruikt om insectenplagen tegen te gaan Infectie vindt plaats door middel van sporen, die de cellen van de gastheer binnendringen Deze sporen zijn maar # tot ## micrometer groot en behoren daarmee tot de kleinste eukaryotische cellen Microsporidia vormen daarnaast de groep met het kleinste genoom van alle eukaryoten Microsporidia hebben geen mitochondriën maar in plaats daarvan simpelere structuren, zogenaamde mitosomen Ze hebben ook geen flagella of andere organellen die voor motiliteit kunnen zorgen Veel soorten hebben niet een maar twee celkernen, dit wordt een diplokaryon genoemd De meeste soorten hebben peervormige of ovale sporen, maar ook langwerpige of ronde sporen komen voor Aan de achterkant van een spore zit vaak een harpoenachtig orgaan aan een lange, aan de voorzijde opgerolde draad, het filament De achterzijde van het filament is omgeven door een "polaroplast", bestaande uit langwerpige membranen Onder het filament ligt aan de voorzijde een vesikel De manier van voortplanting varieert van soort tot soort Sommige soorten hebben aseksuele voortplanting, terwijl anderen ook seksuele voortplanting kennen De levenscyclus verschilt sterk van soort tot soort De sporen zijn meestal goed bestand tegen moeilijke omstandigheden en kunnen een aantal jaar buiten een gastheer overleven Wanneer de spore een mogelijke gastheer bereikt, zwelt het vesikel aan de voorzijde op zodat het filament de inhoud van de spore in het cytoplasma van de gastheer spuit Het plasmodium kan zich door de gastheer verspreiden en meerdere organen infecteren Soms heeft infectie een dodelijke afloop voor de gastheer In sommige gevallen kan de stofwisseling en reproductie van de gastcel compleet door de parasiet zijn overgenomen, waardoor een xenoma groeit Microsporidia zorgen meestal echter voor een chronisch, verzwakkend ziektebeeld in plaats van dodelijke afloop Bij de gastheer kan infectie zich uiten door verminderde vruchtbaarheid, vermoeidheid of verminderd gewicht Ook kan verticale overerving van moeder op nageslacht voorkomen Bij insecten kunnen sporen worden meegegeven in de eitjes om te reproduceren in de larven, een manier van voortplanting die transovariaal genoemd wordt Vroeger werden Microsporidia gezien als "primitieve" eukaryoten, vooral vanwege het ontbreken van mitochondriën Ze werden daarom samen met onder andere Parabasalia bij de verouderde groep Archezoa ingedeeld Recent onderzoek heeft uitgewezen dat deze classificatie onjuist is Microsporidia blijken juist verder ontwikkeld te zijn, de afwezigheid van structuren als organellen is te wijten aan het feit dat ze later in de evolutie deze structuren verloren, omdat deze overbodig geworden waren Bovendien is de voortplantingswijze van Microsporidia ingewikkeld Tegenwoordig worden Microsporidia ofwel tot de schimmels gerekend, of gezien als een zustergroep daarvan Jouïssance Jouïssance is een uit het <PERSOON> afkomstige term voor genot met een seksuele connotatie, ofwel lust Het is een vervorming van jouir, wat in het <PERSOON> zowel genieten betekent als orgasme als het niet transitief wordt gebruikt In de psychoanalyse is jouïssance gebruikt door <PERSOON> en is niet direct vertaalbaar.
| 515 |
www
|
verspreiden en meerdere organen infecteren Soms heeft infectie een dodelijke afloop voor de gastheer In sommige gevallen kan de stofwisseling en reproductie van de gastcel compleet door de parasiet zijn overgenomen, waardoor een xenoma groeit Microsporidia zorgen meestal echter voor een chronisch, verzwakkend ziektebeeld in plaats van dodelijke afloop Bij de gastheer kan infectie zich uiten door verminderde vruchtbaarheid, vermoeidheid of verminderd gewicht Ook kan verticale overerving van moeder op nageslacht voorkomen Bij insecten kunnen sporen worden meegegeven in de eitjes om te reproduceren in de larven, een manier van voortplanting die transovariaal genoemd wordt Vroeger werden Microsporidia gezien als "primitieve" eukaryoten, vooral vanwege het ontbreken van mitochondriën Ze werden daarom samen met onder andere Parabasalia bij de verouderde groep Archezoa ingedeeld Recent onderzoek heeft uitgewezen dat deze classificatie onjuist is Microsporidia blijken juist verder ontwikkeld te zijn, de afwezigheid van structuren als organellen is te wijten aan het feit dat ze later in de evolutie deze structuren verloren, omdat deze overbodig geworden waren Bovendien is de voortplantingswijze van Microsporidia ingewikkeld Tegenwoordig worden Microsporidia ofwel tot de schimmels gerekend, of gezien als een zustergroep daarvan Jouïssance Jouïssance is een uit het <PERSOON> afkomstige term voor genot met een seksuele connotatie, ofwel lust Het is een vervorming van jouir, wat in het <PERSOON> zowel genieten betekent als orgasme als het niet transitief wordt gebruikt In de psychoanalyse is jouïssance gebruikt door <PERSOON> en is niet direct vertaalbaar Aanvankelijk gebruikte Lacan deze term in de Hegeliaanse dialectische betekenis dat de slaaf gedwongen is te werken om producten voort te brengen ter genieting van de meester In dit verband kan men denken aan de juridische term 'vruchtgebruik' of het marxistische 'meerwaarde' Vanaf ###, het jaar van Lacans eerste Séminaire wordt het begrip terloops gebruikt in de betekenis van genot met inbegrip van seksueel genot Nog in ### duidt Lacan met "jouissance" de lust in relatie tot het seksueel object aan Jouïssance wordt ook wel als term gebruikt om seks onder invloed van een genotmiddel te beschrijven, met name voor MDMA, beter bekend als Ecstasy Natriumchloriet Natriumchloriet (NaClO) is het natriumzout van waterstofchloriet De stof komt voor als zwak-corrosieve, witte kristallen of schilfers De stof wordt gebruikt in de productie van papier Textone is de handelsnaam van het commerciële product De stof ontleedt bij verhitting tot ###°C, met vorming van giftige en corrosieve dampen, die brand- en ontploffingsgevaar veroorzaken Het is een sterk oxidatiemiddel en reageert hevig met brandbare en reducerende stoffen Natriumchloriet reageert hevig met zuren, ammoniakhoudende verbindingen, fosfor, zwavel en natriumdithionaat, met kans op ontploffingsgevaar De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Point-of-care testing Point-of-care testing (POCT, ook "Rapid bedside testing" of "sneltest") is een methode om een laboratoriumtest uit te voeren naast of in de buurt van het bed van de patiënt De handelingen worden uitgevoerd buiten het laboratorium door getrainde verpleegkundigen of laboranten.
| 548 |
www
|
Lacan deze term in de Hegeliaanse dialectische betekenis dat de slaaf gedwongen is te werken om producten voort te brengen ter genieting van de meester In dit verband kan men denken aan de juridische term 'vruchtgebruik' of het marxistische 'meerwaarde' Vanaf ###, het jaar van Lacans eerste Séminaire wordt het begrip terloops gebruikt in de betekenis van genot met inbegrip van seksueel genot Nog in ### duidt Lacan met "jouissance" de lust in relatie tot het seksueel object aan Jouïssance wordt ook wel als term gebruikt om seks onder invloed van een genotmiddel te beschrijven, met name voor MDMA, beter bekend als Ecstasy Natriumchloriet Natriumchloriet (NaClO) is het natriumzout van waterstofchloriet De stof komt voor als zwak-corrosieve, witte kristallen of schilfers De stof wordt gebruikt in de productie van papier Textone is de handelsnaam van het commerciële product De stof ontleedt bij verhitting tot ###°C, met vorming van giftige en corrosieve dampen, die brand- en ontploffingsgevaar veroorzaken Het is een sterk oxidatiemiddel en reageert hevig met brandbare en reducerende stoffen Natriumchloriet reageert hevig met zuren, ammoniakhoudende verbindingen, fosfor, zwavel en natriumdithionaat, met kans op ontploffingsgevaar De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Point-of-care testing Point-of-care testing (POCT, ook "Rapid bedside testing" of "sneltest") is een methode om een laboratoriumtest uit te voeren naast of in de buurt van het bed van de patiënt De handelingen worden uitgevoerd buiten het laboratorium door getrainde verpleegkundigen of laboranten Point-of-care testing wordt steeds vaker toegepast in het ziekenhuis op momenten dat snelle resultaten nodig zijn en niet gewacht kan worden op transport van het materiaal naar het laboratorium omdat direct ingrijpen van de arts nodig kan zijn De bloedglucosemeter is hier het bekendste voorbeeld van Andere voorbeelden zijn Daarnaast zijn er ook testen op de markt op het gebied van diagnostiek naar infecties zoals de hiv-sneltest voor hiv Natriumazide Natriumazide (NaN) is het azide van natrium De stof komt voor als kleurloze en reukloze hexagonale kristallen Ze is oplosbaar in water en ethanol Natriumazide wordt in # stappen bereid Natriumazide wordt gebruikt in ziekenhuizen en laboratoria als biocide In het laboratorium wordt natriumazide ingezet om benzylazide te bereiden, uitgaande van benzylbromide Natriumazide werd in vroege airbags gebruikt om stikstofgas te genereren dat de airbag opblaast De stof ontbindt volgens de reactie Natriumazide is echter toxisch en mogelijk instabiel en in latere generaties van airbags is het vervangen door minder gevoelige en minder toxische gasvormende explosieven zoals nitroguanidine of guanidinenitraat Natriumazide kan ontploffen bij verwarming boven het smeltpunt, vooral bij het snel verhitten De oplossing in water is een zwakke base Ze reageert met koper, lood, zilver, kwik en koolstofdisulfide, met vorming van bijzonder schokgevoelige stoffen De stof reageert met zuren, waarbij het giftige en ontplofbare waterstofazide wordt gevormd.
| 520 |
www
|
testing wordt steeds vaker toegepast in het ziekenhuis op momenten dat snelle resultaten nodig zijn en niet gewacht kan worden op transport van het materiaal naar het laboratorium omdat direct ingrijpen van de arts nodig kan zijn De bloedglucosemeter is hier het bekendste voorbeeld van Andere voorbeelden zijn Daarnaast zijn er ook testen op de markt op het gebied van diagnostiek naar infecties zoals de hiv-sneltest voor hiv Natriumazide Natriumazide (NaN) is het azide van natrium De stof komt voor als kleurloze en reukloze hexagonale kristallen Ze is oplosbaar in water en ethanol Natriumazide wordt in # stappen bereid Natriumazide wordt gebruikt in ziekenhuizen en laboratoria als biocide In het laboratorium wordt natriumazide ingezet om benzylazide te bereiden, uitgaande van benzylbromide Natriumazide werd in vroege airbags gebruikt om stikstofgas te genereren dat de airbag opblaast De stof ontbindt volgens de reactie Natriumazide is echter toxisch en mogelijk instabiel en in latere generaties van airbags is het vervangen door minder gevoelige en minder toxische gasvormende explosieven zoals nitroguanidine of guanidinenitraat Natriumazide kan ontploffen bij verwarming boven het smeltpunt, vooral bij het snel verhitten De oplossing in water is een zwakke base Ze reageert met koper, lood, zilver, kwik en koolstofdisulfide, met vorming van bijzonder schokgevoelige stoffen De stof reageert met zuren, waarbij het giftige en ontplofbare waterstofazide wordt gevormd De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Blootstelling aan concentraties boven de toegestane grenzen zou effecten op het zenuwstelsel kunnen hebben Natriumamide Natriumamide (NaNH) is het natriumzout van ammoniak De stof komt voor als een grijs poeder, maar is in zuivere toestand kleurloos De grijze kleur is afkomstig van kleine metallische deeltjes uit het productieproces Natriumamide reageert hevig met water Natriumamide wordt gesynthetiseerd uit een reactie van ammoniakgas en natrium, alhoewel ze meestal bereid wordt uit vloeibare ammoniak, met ijzer(III)nitraat als katalysator De reactie, die plaatsvindt bij een temperatuur van â## °C (kokende ammoniak), verloopt als volgt Natriumamide wordt in een aantal industriële productieprocessen aangewend, onder andere bij de productie van indigo, hydrazine en natriumcyanide In de organische chemie wordt de stof gebruikt als sterke base, meestal in een oplossing van vloeibare ammoniak Een van de voordelen van deze stof is dat het zelden nucleofiel reageert Het is echter slecht oplosbaar, wegens de hevige reactie met water, en het gebruik van de stof wordt meestal vervangen door verwante verbinding, zoals natriumhydride, natriumbis(trimethylsilyl)amide en lithiumdi-isopropylamide <PERSOON> ligt aan de <LOCATIE>in Den Haag Deze loopt van de <LOCATIE>naar de Cantaloupenburg, evenwijding aan de <LOCATIE>Het hofje is opgericht in ### uit de nalatenschap van <PERSOON> en haar eerder overleden broer <PERSOON> Geschat wordt dat zij in ieder geval zes en misschien wel acht miljoen gulden naliet De architect was <PERSOON>.
| 509 |
www
|
zou effecten op het zenuwstelsel kunnen hebben Natriumamide Natriumamide (NaNH) is het natriumzout van ammoniak De stof komt voor als een grijs poeder, maar is in zuivere toestand kleurloos De grijze kleur is afkomstig van kleine metallische deeltjes uit het productieproces Natriumamide reageert hevig met water Natriumamide wordt gesynthetiseerd uit een reactie van ammoniakgas en natrium, alhoewel ze meestal bereid wordt uit vloeibare ammoniak, met ijzer(III)nitraat als katalysator De reactie, die plaatsvindt bij een temperatuur van â## °C (kokende ammoniak), verloopt als volgt Natriumamide wordt in een aantal industriële productieprocessen aangewend, onder andere bij de productie van indigo, hydrazine en natriumcyanide In de organische chemie wordt de stof gebruikt als sterke base, meestal in een oplossing van vloeibare ammoniak Een van de voordelen van deze stof is dat het zelden nucleofiel reageert Het is echter slecht oplosbaar, wegens de hevige reactie met water, en het gebruik van de stof wordt meestal vervangen door verwante verbinding, zoals natriumhydride, natriumbis(trimethylsilyl)amide en lithiumdi-isopropylamide <PERSOON> ligt aan de <LOCATIE>in Den Haag Deze loopt van de <LOCATIE>naar de Cantaloupenburg, evenwijding aan de <LOCATIE>Het hofje is opgericht in ### uit de nalatenschap van <PERSOON> en haar eerder overleden broer <PERSOON> Geschat wordt dat zij in ieder geval zes en misschien wel acht miljoen gulden naliet De architect was <PERSOON> Er waren enkele regels De bewoonsters mochten alleen 's middags was buiten hangen, niet op zondag de ramen wassen en geen mannen op bezoek krijgen Het hofje is een van de ruim honderd hofjes die Den Haag nog heeft Het heeft ## huisjes, maar de huisnummers lopen van # - ## <PERSOON> (<PERSOON>, <DATUM> - aldaar <DATUM> trouwde in ### met <PERSOON> Zij woonden in de <LOCATIE>in Den Haag Haar vader had een papierwinkel aan het <LOCATIE>, haar man was ambtenaar Ze kregen een zoon in ### Na het overlijden van haar man in ### en haar zoon in ### verliet zij de <LOCATIE>en trok in bij haar broer op <LOCATIE> Hij overleed ongehuwd en liet alles aan haar na Ineens was zij een rijke weduwe met geld en diverse panden en pachtboerderijen In haar testament beschikte zij dat het geld naar charitatieve doelen moest Na haar overlijden worden vier stichtingen opgericht met de naam <PERSOON> en <PERSOON>-Stichting De stichting heeft de laatste twee liefdadigheidshofjes in Den Haag gebouwd, daarna kwamen de exploitatiehofjes Het hofje aan de <LOCATIE>was voor 'ongelukkige fatsoenlijke weduwen of juffrouwen uit de burgerstandâ en het hofje aan de <LOCATIE>voor 'ongelukkige weduwen en kinderen van verongelukte vissers' Het hofje aan de <LOCATIE>is thans een Rijksmonument Het hofje aan de <LOCATIE>staat op de lijst van Gemeentelijke Monumenten in Den Haag De stichtingen zijn in ### ontbonden.
| 554 |
www
|
niet op zondag de ramen wassen en geen mannen op bezoek krijgen Het hofje is een van de ruim honderd hofjes die Den Haag nog heeft Het heeft ## huisjes, maar de huisnummers lopen van # - ## <PERSOON>, <DATUM> - aldaar <DATUM> trouwde in ### met <PERSOON> Zij woonden in de <LOCATIE>in Den Haag Haar vader had een papierwinkel aan het <LOCATIE>, haar man was ambtenaar Ze kregen een zoon in ### Na het overlijden van haar man in ### en haar zoon in ### verliet zij de <LOCATIE>en trok in bij haar broer op <LOCATIE> Hij overleed ongehuwd en liet alles aan haar na Ineens was zij een rijke weduwe met geld en diverse panden en pachtboerderijen In haar testament beschikte zij dat het geld naar charitatieve doelen moest Na haar overlijden worden vier stichtingen opgericht met de naam <PERSOON> en <PERSOON>-Stichting De stichting heeft de laatste twee liefdadigheidshofjes in Den Haag gebouwd, daarna kwamen de exploitatiehofjes Het hofje aan de <LOCATIE>was voor 'ongelukkige fatsoenlijke weduwen of juffrouwen uit de burgerstandâ en het hofje aan de <LOCATIE>voor 'ongelukkige weduwen en kinderen van verongelukte vissers' Het hofje aan de <LOCATIE>is thans een Rijksmonument Het hofje aan de <LOCATIE>staat op de lijst van Gemeentelijke Monumenten in Den Haag De stichtingen zijn in ### ontbonden Op de linker en rechter gevel staat de naam van de stichting en het bouwjaar Tussen deze geveldelen is het toegangshek Natriumfluoracetaat Natriumfluoracetaat (CHFNaO) is een zeer toxische organische fluorverbinding van natrium De stof komt voor als een kleurloos tot wit poeder, dat goed oplosbaar is in water Natriumfluoracetaat kan bereid worden op # manieren Natriumfluoracetaat wordt, omwille van de zeer hoge toxiciteit, onder de naam "Compound ###" of kortweg "###" gebruikt als chemisch bestrijdingsmiddel tegen zoogdieren, en in het bijzonder tegen knaagdieren (rodenticide) Het wordt enkel ingezet om plagen te voorkomen en de populatie van invasieve soorten te controleren Het wordt in deze context gebruikt in Nieuw-<LOCATIE> om de voskoesoe- en rattenpopulatie in de hand te houden In de Verenigde Staten wordt het product ingezet om coyotes te doden Andere landen die deze stof gebruiken zijn Australië, Mexico en <PERSOON> De stof ontleedt bij verhitting of bij verbranding met vorming van giftige dampen, onder andere waterstoffluoride Natriumfluoracetaat is zeer toxisch De stof kan effecten hebben op het hart- en vaatstelsel en het centraal zenuwstelsel, met als gevolg hartziekten en ademhalingsfalen Blootstelling kan de dood veroorzaken Dosha Dosha is een term uit de Indiase ayurveda en wordt gebruikt in afgeleide alternatieve geneeswijzen als de Tibetaanse geneeskunde Het betekent vertaald "fout" of "vlek" en onder de dosha's worden fouten of vergissingen gerekend die het levensritme zouden verstoren en chaos zouden veroorzaken.
| 542 |
www
|
de naam van de stichting en het bouwjaar Tussen deze geveldelen is het toegangshek Natriumfluoracetaat Natriumfluoracetaat (CHFNaO) is een zeer toxische organische fluorverbinding van natrium De stof komt voor als een kleurloos tot wit poeder, dat goed oplosbaar is in water Natriumfluoracetaat kan bereid worden op # manieren Natriumfluoracetaat wordt, omwille van de zeer hoge toxiciteit, onder de naam "Compound ###" of kortweg "###" gebruikt als chemisch bestrijdingsmiddel tegen zoogdieren, en in het bijzonder tegen knaagdieren (rodenticide) Het wordt enkel ingezet om plagen te voorkomen en de populatie van invasieve soorten te controleren Het wordt in deze context gebruikt in Nieuw-<LOCATIE> om de voskoesoe- en rattenpopulatie in de hand te houden In de Verenigde Staten wordt het product ingezet om coyotes te doden Andere landen die deze stof gebruiken zijn Australië, Mexico en <PERSOON> De stof ontleedt bij verhitting of bij verbranding met vorming van giftige dampen, onder andere waterstoffluoride Natriumfluoracetaat is zeer toxisch De stof kan effecten hebben op het hart- en vaatstelsel en het centraal zenuwstelsel, met als gevolg hartziekten en ademhalingsfalen Blootstelling kan de dood veroorzaken Dosha Dosha is een term uit de Indiase ayurveda en wordt gebruikt in afgeleide alternatieve geneeswijzen als de Tibetaanse geneeskunde Het betekent vertaald "fout" of "vlek" en onder de dosha's worden fouten of vergissingen gerekend die het levensritme zouden verstoren en chaos zouden veroorzaken Tegengesteld is iemand die in harmonie leeft, gezond Wanneer deze lichaamsprincipes zich in een toestand van een tekort of overvloed bevinden, dan storen ze elkaar en is volgens de filosofie ziekte het gevolg Elk van de lichaamsenergieën treedt in vijf verschillende vormen met verschillende functies en lokalisaties op Er is een gedifferentieerd systeem van lichaamskanalen, waarin de verschillende vormen van energie en vloeibare stoffen getransporteerd worden, wat de Tibetaanse geneeskunde een complex geneessysteem maakt met een overeenkomstige diagnostiek De drie dosha's (vata, pitta en kapha) zijn actieve verdichtingen van de vijf grote elementen vuur, aarde, water, lucht en ether Belangrijk in de filosofie is het harmonische evenwicht tussen de elementen, waarbij wordt uitgegaan dat het met voeding in balans blijft Ze hebben als taak deze elementen in de microkosmos van het lichaam te beïnvloeden Natriumsulfide Natriumsulfide (NaS) is het sulfide van natrium De stof komt voor als witte tot gele, hygroscopische kristallen met een kenmerkende geur, die goed oplosbaar zijn in water Dit zout kan voorkomen als een anhydraat (NaS), als een pentahydraat (NaS · # HO) of als een nonahydraat (NaS · # HO) Natriumsulfide wordt industrieel bereid door een carbothermische reductie van natriumsulfaat In een laboratorium kan het watervrije zout worden gevormd door een reductie van zwavel met natrium in een ammoniakoplossing Natriumsulfide kent toepassingen in de leerlooierij als ontharingsmiddel, in de mijnbouw bij ertsflotatie, in de organische chemie als reductor en in de fotografie als vloeistof voor zwart-witfoto's om ze sepia te maken.
| 539 |
www
|
van een tekort of overvloed bevinden, dan storen ze elkaar en is volgens de filosofie ziekte het gevolg Elk van de lichaamsenergieën treedt in vijf verschillende vormen met verschillende functies en lokalisaties op Er is een gedifferentieerd systeem van lichaamskanalen, waarin de verschillende vormen van energie en vloeibare stoffen getransporteerd worden, wat de Tibetaanse geneeskunde een complex geneessysteem maakt met een overeenkomstige diagnostiek De drie dosha's (vata, pitta en kapha) zijn actieve verdichtingen van de vijf grote elementen vuur, aarde, water, lucht en ether Belangrijk in de filosofie is het harmonische evenwicht tussen de elementen, waarbij wordt uitgegaan dat het met voeding in balans blijft Ze hebben als taak deze elementen in de microkosmos van het lichaam te beïnvloeden Natriumsulfide Natriumsulfide (NaS) is het sulfide van natrium De stof komt voor als witte tot gele, hygroscopische kristallen met een kenmerkende geur, die goed oplosbaar zijn in water Dit zout kan voorkomen als een anhydraat (NaS), als een pentahydraat (NaS · # HO) of als een nonahydraat (NaS · # HO) Natriumsulfide wordt industrieel bereid door een carbothermische reductie van natriumsulfaat In een laboratorium kan het watervrije zout worden gevormd door een reductie van zwavel met natrium in een ammoniakoplossing Natriumsulfide kent toepassingen in de leerlooierij als ontharingsmiddel, in de mijnbouw bij ertsflotatie, in de organische chemie als reductor en in de fotografie als vloeistof voor zwart-witfoto's om ze sepia te maken De oplossing in water is een corrosieve sterke base en ze reageert hevig met zuren onder vorming van het giftige gas waterstofsulfide Natriumsulfide reageert hevig met oxiderende stoffen Natriumsulfide is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Aanraking met de huid kan ontstekingen en brandwonden veroorzaken Natriumseleniet Natriumseleniet (NaSeO) is het natriumzout van waterstofseleniet De stof komt voor als een zeer toxisch, kleurloos, reukloos en hygroscopisch poeder, dat goed oplosbaar is in water Natriumseleniet wordt bereid uit een reactie van seleendioxide met natriumhydroxide De voornaamste toepassing van natriumseleniet ligt in de glasindustrie, waar het gebruikt wordt om kleurloos glas te maken Natriumseleniet is een verbinding van het sporenelement seleen en is als dusdanig in de Europese Unie toegelaten als toevoegingsmiddel in diervoeder De toelating geldt voor natriumseleniet in poedervorm en in de vorm van korrels met een coating Het maximumgehalte aan seleen in het diervoeder is #,# mg/kg Bij contact met een heet oppervlak of met een vlam ontleedt deze stof, met vorming van giftige gassen De oplossing in water is een zwakke base en ze reageert dus met sterke zuren Natriumseleniet is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op de lever, het hart, het zenuwstelsel en het spijsverteringsstelsel Herhaald of langdurig huidcontact kan een huidontsteking veroorzaken Natriumseleniet kan schade berokkenen aan het centraal zenuwstelsel, de beenderen en het bloed Natriumdiuranaat Natriumdiuranaat (NaUO) is een natriumzout van uranium, dat meestal als hexahydraat voorkomt (NaUO · # HO).
| 535 |
www
|
reageert hevig met zuren onder vorming van het giftige gas waterstofsulfide Natriumsulfide reageert hevig met oxiderende stoffen Natriumsulfide is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Aanraking met de huid kan ontstekingen en brandwonden veroorzaken Natriumseleniet Natriumseleniet (NaSeO) is het natriumzout van waterstofseleniet De stof komt voor als een zeer toxisch, kleurloos, reukloos en hygroscopisch poeder, dat goed oplosbaar is in water Natriumseleniet wordt bereid uit een reactie van seleendioxide met natriumhydroxide De voornaamste toepassing van natriumseleniet ligt in de glasindustrie, waar het gebruikt wordt om kleurloos glas te maken Natriumseleniet is een verbinding van het sporenelement seleen en is als dusdanig in de Europese Unie toegelaten als toevoegingsmiddel in diervoeder De toelating geldt voor natriumseleniet in poedervorm en in de vorm van korrels met een coating Het maximumgehalte aan seleen in het diervoeder is #,# mg/kg Bij contact met een heet oppervlak of met een vlam ontleedt deze stof, met vorming van giftige gassen De oplossing in water is een zwakke base en ze reageert dus met sterke zuren Natriumseleniet is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op de lever, het hart, het zenuwstelsel en het spijsverteringsstelsel Herhaald of langdurig huidcontact kan een huidontsteking veroorzaken Natriumseleniet kan schade berokkenen aan het centraal zenuwstelsel, de beenderen en het bloed Natriumdiuranaat Natriumdiuranaat (NaUO) is een natriumzout van uranium, dat meestal als hexahydraat voorkomt (NaUO · # HO) Het werd in het verleden veel gebruikt om uraniumglas te maken Paramaribohofje Het Paramaribohofje is een hofje aan de Paramaribostraat, in de Archipelbuurt in Den Haag Het hofje werd in ### gebouwd in opdracht van de Vereniging tot verbetering der woningen van de arbeidende klasse te 's-Gravenhage, nu Koninklijke Haagse Woningvereniging van ### Architect was <PERSOON>, hij bouwde in neorenaissance-stijl De gevels zijn versierd met randen van gele bakstenen Dit hofje heeft ## huisjes verdeeld over drie rijen De eerste rij ligt aan de Paramaribostraat, de tweede rij ligt rug aan rug erachter, en daartegenover ligt de derde rij De tweede en derde rij zijn bereikbaar via twee kleine straatjes die afgezet zijn door negentiende-eeuwse hardstenen stoeppalen Alle huisjes hebben een eigen tuintje en sinds ### een uitgebouw, waarin toen het privaat en de keuken werden geplaatst Het hofje grenst gedeeltelijk aan de hofjes Mallemolen en de Schuddegeest In ### is het hofje voor het eerst gerenoveerd De bedstee werd bij de kamer getrokken en douchecabines werden op de bovenverdieping geplaatst In het midden van het complex was een gebouwtje met drie privaten Nu wordt dat hok gebruikt voor de vuilcontainers In ### werd de uitbouw naast de voordeur aangebouwd, waarin de keuken en de WC werden geplaatst In ### werd door architect <PERSOON> een uitgebreide renovatie ontworpen <PERSOON> werden de douchekabines door een badkamer vervangen, met of zonder extra WC De keukens in de uitbouw werden vernieuwd.
| 537 |
www
|
in het verleden veel gebruikt om uraniumglas te maken Paramaribohofje Het Paramaribohofje is een hofje aan de Paramaribostraat, in de Archipelbuurt in Den Haag Het hofje werd in ### gebouwd in opdracht van de Vereniging tot verbetering der woningen van de arbeidende klasse te 's-Gravenhage, nu Koninklijke Haagse Woningvereniging van ### Architect was <PERSOON>, hij bouwde in neorenaissance-stijl De gevels zijn versierd met randen van gele bakstenen Dit hofje heeft ## huisjes verdeeld over drie rijen De eerste rij ligt aan de Paramaribostraat, de tweede rij ligt rug aan rug erachter, en daartegenover ligt de derde rij De tweede en derde rij zijn bereikbaar via twee kleine straatjes die afgezet zijn door negentiende-eeuwse hardstenen stoeppalen Alle huisjes hebben een eigen tuintje en sinds ### een uitgebouw, waarin toen het privaat en de keuken werden geplaatst Het hofje grenst gedeeltelijk aan de hofjes Mallemolen en de Schuddegeest In ### is het hofje voor het eerst gerenoveerd De bedstee werd bij de kamer getrokken en douchecabines werden op de bovenverdieping geplaatst In het midden van het complex was een gebouwtje met drie privaten Nu wordt dat hok gebruikt voor de vuilcontainers In ### werd de uitbouw naast de voordeur aangebouwd, waarin de keuken en de WC werden geplaatst In ### werd door architect <PERSOON> een uitgebreide renovatie ontworpen <PERSOON> werden de douchekabines door een badkamer vervangen, met of zonder extra WC De keukens in de uitbouw werden vernieuwd Sommige huisjes hebben nu alleen boven een WC Ook werden bijna overal de steile trappen vervangen In ### werden aan beide kanten van het hofje fietsbergingen gebouwd De renovaties mochten geweigerd worden, er zijn nog enkele huisjes in de oude staat Als huisjes leeg komen te staan, knapt de Vereniging ze op, tussendoor zijn geen verbouwingen Enkele bewoners hebben nog meegemaakt dat de gaslantaarn tegenover nummer ## werd ontstoken Het is niet bekend of er een centrale pomp heeft gestaan Het hele hofje is nog steeds eigendom van de Vereniging Het is een gemeentelijk monument <PERSOON> (<PERSOON>) <PERSOON> (<LOCATIE>, ###) is een Nederlandse hoogleraar in de psychiatrie ("Psychiatrische Epidemiologie en Publieke GGZ") en voorzitter van de Divisie Hersenen van het <INSTELLING> Hij is gasthoogleraar aan het "Institute of Psychiatry" van het <PERSOON>, waar hij in ### werd benoemd tot <PERSOON> is lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Hij staat vermeld op de Thomson-Reuter Web of Science list van 'the worldâs most influential scientific minds of our time' (###-###) <PERSOON> kreeg onder meer bekendheid door zijn voorstel in "Lancet" en "Nature" om schizo-labels in de psychiatrie (schizofrenie, schizoaffectief, schizofreniform, etc ) te vervangen door een, volgens hem, wetenschappelijker en patiënt-vriendelijker brede syndromale diagnose In ### ging <PERSOON> geneeskunde studeren in <LOCATIE> waar hij afstudeerde in ###.
| 573 |
www
|
Sommige huisjes hebben nu alleen boven een WC Ook werden bijna overal de steile trappen vervangen In ### werden aan beide kanten van het hofje fietsbergingen gebouwd De renovaties mochten geweigerd worden, er zijn nog enkele huisjes in de oude staat Als huisjes leeg komen te staan, knapt de Vereniging ze op, tussendoor zijn geen verbouwingen Enkele bewoners hebben nog meegemaakt dat de gaslantaarn tegenover nummer ## werd ontstoken Het is niet bekend of er een centrale pomp heeft gestaan Het hele hofje is nog steeds eigendom van de Vereniging Het is een gemeentelijk monument <PERSOON> (<PERSOON>) <PERSOON> (<LOCATIE>, ###) is een Nederlandse hoogleraar in de psychiatrie ("Psychiatrische Epidemiologie en Publieke GGZ") en voorzitter van de Divisie Hersenen van het <INSTELLING> Hij is gasthoogleraar aan het "Institute of Psychiatry" van het <PERSOON>, waar hij in ### werd benoemd tot <PERSOON> is lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Hij staat vermeld op de Thomson-Reuter Web of Science list van 'the worldâs most influential scientific minds of our time' (###-###) <PERSOON> kreeg onder meer bekendheid door zijn voorstel in "Lancet" en "Nature" om schizo-labels in de psychiatrie (schizofrenie, schizoaffectief, schizofreniform, etc ) te vervangen door een, volgens hem, wetenschappelijker en patiënt-vriendelijker brede syndromale diagnose In ### ging <PERSOON> geneeskunde studeren in <LOCATIE> waar hij afstudeerde in ### TUssen ### en ### studeerde hij psychiatrie in Bordeaux en Londen Tussen ### en ### studeerde hij epidemiologie aan de "London School of Hygiene and Tropical Medicine" In ### stelde <PERSOON> voor om schizo-labels af te schaffen wegens gebrekkige wetenschappelijke onderbouwing en het risico van de 'fundamental attribution error' of 'attributie fout' - het fenomeen dat psychiaters en psychologen de patiënt niet meer als persoon kunnen zien vanwege pseudowetenschappelijke preconcepties die besloten liggen in het label Hij stelde een ander, breed en syndromaal ziektebegrip voor dat uitnodigt tot verdere persoonlijke diagnose in plaats van pseudowetenschappelijke stereotypering In ### legde hij een en ander uit in een TED-talk "Connecting to Madness" Van ###-### was hij coördinator van "EU-GEI", een FP#-grant van ## miljoen euro van de Europese Unie om gen-omgevingsinteracties te identificeren die betrokken zijn bij psychotische stoornissen In ### publiceerde <PERSOON>, samen met <PERSOON> (onderzoeker van het Trimbos-instituut) en anderen een artikel in "NRC-Handelsblad" waarin zij opriepen om de schizo-labels uit DSM en ICD te verwijderen en te vervangen door meer wetenschappelijke en patiënt-vriendelijke brede syndromale begrippen Een week later publiceerden zijn collega's <PERSOON> and <PERSOON> een tegenartikel waarin zij <PERSOON>, Boevink en hun collega's labelden als vertegenwoordigers van de 'antipsychiatrie' uit de jaren '## Naar aanleiding van dit debat publiceerde de psychiater en filosoof <PERSOON-##> de analyse 'the attack of the ##-ft antipsychiatrist'.
| 614 |
www
|
psychiatrie in Bordeaux en Londen Tussen ### en ### studeerde hij epidemiologie aan de "London School of Hygiene and Tropical Medicine" In ### stelde <PERSOON> voor om schizo-labels af te schaffen wegens gebrekkige wetenschappelijke onderbouwing en het risico van de 'fundamental attribution error' of 'attributie fout' - het fenomeen dat psychiaters en psychologen de patiënt niet meer als persoon kunnen zien vanwege pseudowetenschappelijke preconcepties die besloten liggen in het label Hij stelde een ander, breed en syndromaal ziektebegrip voor dat uitnodigt tot verdere persoonlijke diagnose in plaats van pseudowetenschappelijke stereotypering In ### legde hij een en ander uit in een TED-talk "Connecting to Madness" Van ###-### was hij coördinator van "EU-GEI", een FP#-grant van ## miljoen euro van de Europese Unie om gen-omgevingsinteracties te identificeren die betrokken zijn bij psychotische stoornissen In ### publiceerde <PERSOON>, samen met <PERSOON> (onderzoeker van het Trimbos-instituut) en anderen een artikel in "NRC-Handelsblad" waarin zij opriepen om de schizo-labels uit DSM en ICD te verwijderen en te vervangen door meer wetenschappelijke en patiënt-vriendelijke brede syndromale begrippen Een week later publiceerden zijn collega's <PERSOON> and <PERSOON> een tegenartikel waarin zij <PERSOON>, Boevink en hun collega's labelden als vertegenwoordigers van de 'antipsychiatrie' uit de jaren '## Naar aanleiding van dit debat publiceerde de psychiater en filosoof <PERSOON> de analyse 'the attack of the ##-ft antipsychiatrist' Daarvan is de normaliserende multideskundige zelfhulp- en behandelwebsite 'PsychoseNet' een onderdeel, met anno ### naar eigen zeggen ## ### bezoekers per maand Natriumtelluriet Natriumtelluriet is een anorganische verbinding van natrium, met als brutoformule NaTeO De stof komt voor als een wit kristallijn poeder, dat zeer goed oplosbaar is in water Het is een zwakke reductor en reageert hevig met sterk oxiderende stoffen Natriumtelluriet wordt bereid op hoge temperatuur (###-###°C) door een reactie van zilvertelluride en natriumcarbonaat, samen met zuurstofgas Natriumtelluriet wordt voornamelijk gebruikt als corrosie-inhibitor voor nikkel Natriumtellurietoplossingen worden gebruikt om zwarte of blauw-zwarte coating op ijzer, staal, aluminium en koper aan te brengen Droogbedcentrum Het Droogbedcentrum "(officieel Droogbed- en bekkencentrum)" is een Nederlandse organisatie voor onderzoek en behandeling van bedplassen en incontinentie Ook andere klachten veroorzaakt door het niet goed functioneren van de bekkenbodem kunnen hier worden behandeld Het Droogbedcentrum bestaat uit vier onderdelen, te weten <INSTELLING> is gevestigd in <LOCATIE> als onderdeel van het Diaconessenhuis Het Droogbedcentrum verzorgt cursussen en trainingsprogramma's voor kinderen en volwassenen Dit kan in de vorm van een aantal dagbehandelingen of met een opname voor vier nachten in het <INSTELLING> Na afloop van de Droogbedcursus wordt ter ondersteuning nog een jaar telefonisch contact onderhouden met de deelnemers De frequentie van deze telefoongesprekken neemt in de loop van het jaar af Hofje van Elf Het Hofje van Elf bevindt zich in de <LOCATIE>in Den Haag Het hofje ligt vrijwel naast <LOCATIE>-###, een naamloos hofje Het Hofje van Elf heeft de huisnummers ###B/L en ###.
| 609 |
www
|
## ### bezoekers per maand Natriumtelluriet Natriumtelluriet is een anorganische verbinding van natrium, met als brutoformule NaTeO De stof komt voor als een wit kristallijn poeder, dat zeer goed oplosbaar is in water Het is een zwakke reductor en reageert hevig met sterk oxiderende stoffen Natriumtelluriet wordt bereid op hoge temperatuur (###-###°C) door een reactie van zilvertelluride en natriumcarbonaat, samen met zuurstofgas Natriumtelluriet wordt voornamelijk gebruikt als corrosie-inhibitor voor nikkel Natriumtellurietoplossingen worden gebruikt om zwarte of blauw-zwarte coating op ijzer, staal, aluminium en koper aan te brengen Droogbedcentrum Het Droogbedcentrum "(officieel Droogbed- en bekkencentrum)" is een Nederlandse organisatie voor onderzoek en behandeling van bedplassen en incontinentie Ook andere klachten veroorzaakt door het niet goed functioneren van de bekkenbodem kunnen hier worden behandeld Het Droogbedcentrum bestaat uit vier onderdelen, te weten <INSTELLING> is gevestigd in <LOCATIE> als onderdeel van het Diaconessenhuis Het Droogbedcentrum verzorgt cursussen en trainingsprogramma's voor kinderen en volwassenen Dit kan in de vorm van een aantal dagbehandelingen of met een opname voor vier nachten in het <INSTELLING> Na afloop van de Droogbedcursus wordt ter ondersteuning nog een jaar telefonisch contact onderhouden met de deelnemers De frequentie van deze telefoongesprekken neemt in de loop van het jaar af Hofje van Elf Het Hofje van Elf bevindt zich in de <LOCATIE>in Den Haag Het hofje ligt vrijwel naast <LOCATIE>-###, een naamloos hofje Het Hofje van Elf heeft de huisnummers ###B/L en ### In mei ### is een van de woningen uitgebrand, waarbij de <LEEFTIJD>-jarige bewoner om het leven kwam <LOCATIE>-### Op <LOCATIE>-### in Den Haag is een naamloos hofje Het merendeel van de Haagse hofjes heeft geen naam, hetgeen verwarrend kan zijn In de <LOCATIE>zijn vier hofjes het Hofje van <PERSOON> (nrs ##<DATUM> , <PERSOON> (nrs ##<DATUM> , het Hofje van Elf (nrs #<DATUM> en dit hofje <PERSOON> en dit hofje zijn uit de tweede helft van de ##de eeuw Door een poort en een vaak gesloten deur, waarboven het jaartal ### is aangebracht, komt men op een binnenterrein waar rug aan rug twee rijen huisjes staan Langs de huisjes loopt een pad, de huisjes van de achterste rij hebben aan de andere kant van het pad een tuin Soms zijn twee huisjes samengevoegd Nummer ### staat los van de rijtjes In ### zijn de huisjes gerenoveerd en kregen ze een nieuwe, eenvoudige keuken en WC Sindsdien zijn veel huisjes verkocht en verbouwd Het geel Het geel, veroorzaakt door "Trichomonas gallinae" uit het trichomonas-geslacht, is een parasitaire protozoa aandoening van de bovenste luchtwegen die vooral duiven en soms ook zangvogels treft Meestal komt het bij duiven voor door onderling snavelcontact Zo nu en dan kunnen ook roofvogels en uilen geïnfecteerd worden als zij besmette prooien eten Uiterlijk ziet het er uit als een kazig abces in de keelholte, de vogels komen in ademnood en sterven door verstikking of voedseltekort.
| 589 |
www
|
### is een van de woningen uitgebrand, waarbij de <LEEFTIJD>-jarige bewoner om het leven kwam <LOCATIE>-### Op <LOCATIE>-### in Den Haag is een naamloos hofje Het merendeel van de Haagse hofjes heeft geen naam, hetgeen verwarrend kan zijn In de <LOCATIE>zijn vier hofjes het Hofje van <PERSOON> (nrs ##<DATUM> , <PERSOON> (nrs ##<DATUM> , het Hofje van Elf (nrs #<DATUM> en dit hofje <PERSOON> en dit hofje zijn uit de tweede helft van de ##de eeuw Door een poort en een vaak gesloten deur, waarboven het jaartal ### is aangebracht, komt men op een binnenterrein waar rug aan rug twee rijen huisjes staan Langs de huisjes loopt een pad, de huisjes van de achterste rij hebben aan de andere kant van het pad een tuin Soms zijn twee huisjes samengevoegd Nummer ### staat los van de rijtjes In ### zijn de huisjes gerenoveerd en kregen ze een nieuwe, eenvoudige keuken en WC Sindsdien zijn veel huisjes verkocht en verbouwd Het geel Het geel, veroorzaakt door "Trichomonas gallinae" uit het trichomonas-geslacht, is een parasitaire protozoa aandoening van de bovenste luchtwegen die vooral duiven en soms ook zangvogels treft Meestal komt het bij duiven voor door onderling snavelcontact Zo nu en dan kunnen ook roofvogels en uilen geïnfecteerd worden als zij besmette prooien eten Uiterlijk ziet het er uit als een kazig abces in de keelholte, de vogels komen in ademnood en sterven door verstikking of voedseltekort <LOCATIE>(Den Haag) Het <LOCATIE>is een hofje in de Archipelbuurt in Den Haag De toegang bevindt zich op <LOCATIE> Het hofje bestaat uit twee rijen van in totaal ## woningen De woningen zijn genummerd <LOCATIE> t/m ## Het wordt ook wel Bankahofje genoemd In ### werd het hofje door timmerman-aannemer <PERSOON> en <PERSOON> gebouwd voor de lagere officieren van de Alexanderkazerne Opdrachtgever was <PERSOON>, een koopman en fabrikant uit <LOCATIE> Het <LOCATIE>is lang en smal Er staan twee rijen huisjes tegenover elkaar met in het midden een open ruimte die vlak voor de Tweede Wereldoorlog werd beplant Rond ### kregen de huizen een houten schuurtje De toegang op <LOCATIE> bestaat uit een poortdoorgang met twee versierde hardstenen stoeppalen uit de ##de eeuw In een rapport uit ### naar goedkope woningen worden de huisjes beschreven Ze bestonden uit één kamer met een zolder Elk woning had een eigen privaat en sinds ### bevond zich in het portaal een eigen kraan had met duinwater De woningen werden bewoond door gezinnen met ongeveer # kinderen Dit goed bewaard gebleven complex van arbeiderswoningbouw uit de ##de eeuw is een gemeentelijk monument Zie hiervoor ook de Lijst van gemeentelijke monumenten in Den Haag/Archipelbuurt Eicoseenzuur Eicoseenzuur is een enkelvoudig onverzadigde verbinding die onder andere voorkomt in koolzaadolie (##%) en sporadisch in lijnzaadolie ((#%).
| 579 |
www
|
<LOCATIE>(Den Haag) Het <LOCATIE>is een hofje in de Archipelbuurt in Den Haag De toegang bevindt zich op <LOCATIE> Het hofje bestaat uit twee rijen van in totaal ## woningen De woningen zijn genummerd <LOCATIE> t/m ## Het wordt ook wel Bankahofje genoemd In ### werd het hofje door timmerman-aannemer <PERSOON> en <PERSOON> gebouwd voor de lagere officieren van de Alexanderkazerne Opdrachtgever was <PERSOON>, een koopman en fabrikant uit <LOCATIE> Het <LOCATIE>is lang en smal Er staan twee rijen huisjes tegenover elkaar met in het midden een open ruimte die vlak voor de Tweede Wereldoorlog werd beplant Rond ### kregen de huizen een houten schuurtje De toegang op <LOCATIE> bestaat uit een poortdoorgang met twee versierde hardstenen stoeppalen uit de ##de eeuw In een rapport uit ### naar goedkope woningen worden de huisjes beschreven Ze bestonden uit één kamer met een zolder Elk woning had een eigen privaat en sinds ### bevond zich in het portaal een eigen kraan had met duinwater De woningen werden bewoond door gezinnen met ongeveer # kinderen Dit goed bewaard gebleven complex van arbeiderswoningbouw uit de ##de eeuw is een gemeentelijk monument Zie hiervoor ook de Lijst van gemeentelijke monumenten in Den Haag/Archipelbuurt Eicoseenzuur Eicoseenzuur is een enkelvoudig onverzadigde verbinding die onder andere voorkomt in koolzaadolie (##%) en sporadisch in lijnzaadolie ((#%) #) In zuivere toestand is het een gele vloeistof met een smeltpunt rond de kamertemperatuur Delihofje Het Delihofje in de Archipelbuurt in Den Haag ligt aan de <LOCATIE>-## Toen in ### de <LOCATIE>werd aangelegd, dempte men een kleine zij-arm van de <LOCATIE>Aan dat stroompje lag een uitspanning, die toen ook werd afgebroken ten behoeve van de straat die toen werd aangelegd Parallel erachter kwam in ### het hofje, dat gebouwd werd door <PERSOON>, timmerman, en <PERSOON>, de latere directeur van de Gemeentelijke Plantsoenendienst Langs de huisjes loopt een bestraat pad, aan de overkant daarvan hebben de bewoners een tuintje Het werd gebouwd voor mensen die <PERSOON> werkten, zodat het ook wel het Hofje van de Hofhouding werd genoemd Wat dit hofje van andere hofjes onderscheidt zijn de blauwe Portugese tegels, die een deel van de huizen sieren De eigenaar werkte bij Focke & Meltzer, en had zo de nodige contacten Natriumperjodaat Natriumperjodaat is een natriumzout De naam refereert eigenlijk aan # anorganische verbindingen, die beide natriumzouten zijn van de # vormen van het perjodaat-anion De stof komt voor als kleurloze en reukloze kristallen, die goed oplosbaar zijn in water Natriumperjodaat wordt bereid in # stappen Natriumperjodaat wordt gebruikt om cellulose te oxideren en om zo biologisch afbreekbare verbindingen te vormen, die gebruikt kunnen worden als hechtmiddel, in de weefselkweek en in de aanmaak van drugs.
| 545 |
www
|
een gele vloeistof met een smeltpunt rond de kamertemperatuur Delihofje Het Delihofje in de Archipelbuurt in Den Haag ligt aan de <LOCATIE>-## Toen in ### de <LOCATIE>werd aangelegd, dempte men een kleine zij-arm van de <LOCATIE>Aan dat stroompje lag een uitspanning, die toen ook werd afgebroken ten behoeve van de straat die toen werd aangelegd Parallel erachter kwam in ### het hofje, dat gebouwd werd door <PERSOON>, timmerman, en <PERSOON>, de latere directeur van de Gemeentelijke Plantsoenendienst Langs de huisjes loopt een bestraat pad, aan de overkant daarvan hebben de bewoners een tuintje Het werd gebouwd voor mensen die <PERSOON> werkten, zodat het ook wel het Hofje van de Hofhouding werd genoemd Wat dit hofje van andere hofjes onderscheidt zijn de blauwe Portugese tegels, die een deel van de huizen sieren De eigenaar werkte bij Focke & Meltzer, en had zo de nodige contacten Natriumperjodaat Natriumperjodaat is een natriumzout De naam refereert eigenlijk aan # anorganische verbindingen, die beide natriumzouten zijn van de # vormen van het perjodaat-anion De stof komt voor als kleurloze en reukloze kristallen, die goed oplosbaar zijn in water Natriumperjodaat wordt bereid in # stappen Natriumperjodaat wordt gebruikt om cellulose te oxideren en om zo biologisch afbreekbare verbindingen te vormen, die gebruikt kunnen worden als hechtmiddel, in de weefselkweek en in de aanmaak van drugs Bij verwarming boven ###°C ontleedt de stof in onder andere natriumoxide en jood (of, in aanwezigheid van water, ook waterstofjodide) Natriumselenaat Natriumselenaat is een natriumzout met als brutoformule NaSeO De stof komt voor als een wit of grijs poeder, dat zeer goed oplosbaar is in water Natriumselenaat wordt gebruikt als dieetsupplement Natriumbromide Natriumbromide (NaBr), ook bekend onder de commerciële naam "Sedoneural", is een natriumzout van bromide De stof komt voor als een wit, kristallijn poeder, dat goed oplosbaar is in water en methanol Dit zout is een grote <INSTELLING> van bromide-ionen Natriumbromide wordt bereid uit een neutralisatiereactie van natriumhydroxide en waterstofbromide Natriumbromide werd aan het einde van de ##de en aan het begin van de ##ste eeuw gebruikt als anti-epilepticum en sedativum Nu wordt het nog steeds gebruikt als slaapmiddel Ook in de fotografie wordt natriumbromide gebruikt De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inhalering van de stof kan een negatieve invloed uitoefenen op het centraal zenuwstelsel, de hersenen en de ogen Natriumcyanoboorhydride Natriumcyanoboorhydride (NaBHCN) is een natriumzout van boor De stof komt voor als een kleurloos tot wit, hygroscopisch kristallijn poeder, dat langzaam oplosbaar is in water Dit zout wordt veel gebruikt in de organische synthese bij de chemoselectieve reductie van imines Natriumcyanoboorhydride kan bereid worden uit een reactie van diboraan en natriumcyanide Een alternatief is een reactie van natriumboorhydride met kwik(II)cyanide Natriumcyanoboorhydride is een zwakke reductor en reageert met oxiderende stoffen De stof is ontvlambaar en zeer toxisch Natriumboorhydride.
| 542 |
www
|
(of, in aanwezigheid van water, ook waterstofjodide) Natriumselenaat Natriumselenaat is een natriumzout met als brutoformule NaSeO De stof komt voor als een wit of grijs poeder, dat zeer goed oplosbaar is in water Natriumselenaat wordt gebruikt als dieetsupplement Natriumbromide Natriumbromide (NaBr), ook bekend onder de commerciële naam "Sedoneural", is een natriumzout van bromide De stof komt voor als een wit, kristallijn poeder, dat goed oplosbaar is in water en methanol Dit zout is een grote <INSTELLING> van bromide-ionen Natriumbromide wordt bereid uit een neutralisatiereactie van natriumhydroxide en waterstofbromide Natriumbromide werd aan het einde van de ##de en aan het begin van de ##ste eeuw gebruikt als anti-epilepticum en sedativum Nu wordt het nog steeds gebruikt als slaapmiddel Ook in de fotografie wordt natriumbromide gebruikt De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inhalering van de stof kan een negatieve invloed uitoefenen op het centraal zenuwstelsel, de hersenen en de ogen Natriumcyanoboorhydride Natriumcyanoboorhydride (NaBHCN) is een natriumzout van boor De stof komt voor als een kleurloos tot wit, hygroscopisch kristallijn poeder, dat langzaam oplosbaar is in water Dit zout wordt veel gebruikt in de organische synthese bij de chemoselectieve reductie van imines Natriumcyanoboorhydride kan bereid worden uit een reactie van diboraan en natriumcyanide Een alternatief is een reactie van natriumboorhydride met kwik(II)cyanide Natriumcyanoboorhydride is een zwakke reductor en reageert met oxiderende stoffen De stof is ontvlambaar en zeer toxisch Natriumboorhydride De stof komt voor als een wit, hygroscopisch kristallijn poeder Dit zout is een reductor en wordt hoofdzakelijk gebruikt om geneesmiddelen en andere organische en anorganische verbindingen te maken Het is goed oplosbaar in water en methanol, maar reageert hevig met deze in het bijzijn van een base In neutraal milieu is de reactie veel trager en kan het reagens in waterige oplosingen gebruikt worden Deze anorganische verbinding werd in de jaren ## van de ##ste eeuw ontdekt door de Amerikaanse scheikundige <PERSOON> kan bereid worden uit een reactie van natriumhydride en trimethylboraat bij een temperatuur van ### tot ###°C Het kan ook worden gesynthetiseerd uit een reactie van natriumhydride met verpulverd boriumsilicaatglas Natriumboorhydride kent # polymorfen "α", "β" en "γ" "α"-NaBH is de meest stabiele structuur bij kamertemperatuur en atmosferische druk Ze is analoog opgebouwd als natriumchloride (kubisch) Bij een druk van #,# GPa verandert de structuur ervan naar het tetragonale "β"-NaBH; en bij een druk van #,# GPa naar het orthorombische "γ"-NaBH Natriumboorhydride reduceert aldehyden en ketonen tot alcoholen, alsook de meer reactieve acylchloriden en thio-esters De stof slaagt er evenwel niet in, in tegenstelling tot het sterkere reductiemiddel lithiumaluminiumhydride, om esters, amiden of carbonzuren te reduceren Een andere toepassing is het uitvoeren van de demercurering in de oxymercurering-reductie In de analytische chemie wordt natriumboorhydride gebruikt om verbindingen van vluchtige metalen, zoals kwik, om te zetten in de vrije metalen.
| 548 |
www
|
komt voor als een wit, hygroscopisch kristallijn poeder Dit zout is een reductor en wordt hoofdzakelijk gebruikt om geneesmiddelen en andere organische en anorganische verbindingen te maken Het is goed oplosbaar in water en methanol, maar reageert hevig met deze in het bijzijn van een base In neutraal milieu is de reactie veel trager en kan het reagens in waterige oplosingen gebruikt worden Deze anorganische verbinding werd in de jaren ## van de ##ste eeuw ontdekt door de Amerikaanse scheikundige <PERSOON> kan bereid worden uit een reactie van natriumhydride en trimethylboraat bij een temperatuur van ### tot ###°C Het kan ook worden gesynthetiseerd uit een reactie van natriumhydride met verpulverd boriumsilicaatglas Natriumboorhydride kent # polymorfen "α", "β" en "γ" "α"-NaBH is de meest stabiele structuur bij kamertemperatuur en atmosferische druk Ze is analoog opgebouwd als natriumchloride (kubisch) Bij een druk van #,# GPa verandert de structuur ervan naar het tetragonale "β"-NaBH; en bij een druk van #,# GPa naar het orthorombische "γ"-NaBH Natriumboorhydride reduceert aldehyden en ketonen tot alcoholen, alsook de meer reactieve acylchloriden en thio-esters De stof slaagt er evenwel niet in, in tegenstelling tot het sterkere reductiemiddel lithiumaluminiumhydride, om esters, amiden of carbonzuren te reduceren Een andere toepassing is het uitvoeren van de demercurering in de oxymercurering-reductie In de analytische chemie wordt natriumboorhydride gebruikt om verbindingen van vluchtige metalen, zoals kwik, om te zetten in de vrije metalen Natriumboorhydride ontleedt bij verhitting of bij contact met zuren, metalen in poedervorm en water, waarbij onder andere het ontvlambare, explosieve waterstofgas wordt gevormd Het is een sterke reductor en reageert hevig met oxiderende stoffen, waardoor brand- en explosiegevaar ontstaat De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Natriumpermanganaat Natriumpermanganaat (NaMnO) is een natriumzout van permanganaat De stof komt voor als een rode, hygroscopische vaste stof, die zeer goed oplosbaar is in water Alhoewel het ongeveer ## keer beter oplost in water dan kaliumpermanganaat, wordt natriumpermanganaat niet zo vaak gebruikt omdat het vrij duur is en wateraantrekkend Het komt veelal voor onder de vorm van het monohydraat NaMnO · HO Het wordt onder meer gebruikt als ontsmettingsmiddel en als oxidator in de organische chemie In de V#-raket werd het gebruikt voor stoomgeneratie voor de brandstof/zuurstof-turbopomp door katalytische ontleding of reductie van hooggeconcentreerd waterstofperoxide NaMnO was slechts de katalysator van deze '<PERSOON>' Een (nagenoeg emmissievrije) technologie die ook eerder werd gebruikt voor voortstuwing van onderzeeboten of torpedo's <LOCATIE>is een van de ongeveer tien liefdadigheidshofjes in Den Haag Het ligt aan de <LOCATIE>-##, vlak naast de Sint-Jacobuskerk Het hofje werd op <DATUM> gesticht door <PERSOON>, de echtgenote van <PERSOON> Ze gebruikte hiervoor geld van haar schoonvader's erfenis De <LOCATIE>heette toen nog de <LOCATIE>Zelf woonde ze in die periode op de Korte <PERSOON> #, het huidige Kabinet der Koningin.
| 562 |
www
|
met zuren, metalen in poedervorm en water, waarbij onder andere het ontvlambare, explosieve waterstofgas wordt gevormd Het is een sterke reductor en reageert hevig met oxiderende stoffen, waardoor brand- en explosiegevaar ontstaat De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Natriumpermanganaat Natriumpermanganaat (NaMnO) is een natriumzout van permanganaat De stof komt voor als een rode, hygroscopische vaste stof, die zeer goed oplosbaar is in water Alhoewel het ongeveer ## keer beter oplost in water dan kaliumpermanganaat, wordt natriumpermanganaat niet zo vaak gebruikt omdat het vrij duur is en wateraantrekkend Het komt veelal voor onder de vorm van het monohydraat NaMnO · HO Het wordt onder meer gebruikt als ontsmettingsmiddel en als oxidator in de organische chemie In de V#-raket werd het gebruikt voor stoomgeneratie voor de brandstof/zuurstof-turbopomp door katalytische ontleding of reductie van hooggeconcentreerd waterstofperoxide NaMnO was slechts de katalysator van deze '<PERSOON>' Een (nagenoeg emmissievrije) technologie die ook eerder werd gebruikt voor voortstuwing van onderzeeboten of torpedo's <LOCATIE>is een van de ongeveer tien liefdadigheidshofjes in Den Haag Het ligt aan de <LOCATIE>-##, vlak naast de Sint-Jacobuskerk Het hofje werd op <DATUM> gesticht door <PERSOON>, de echtgenote van <PERSOON> Ze gebruikte hiervoor geld van haar schoonvader's erfenis De <LOCATIE>heette toen nog de <LOCATIE>Zelf woonde ze in die periode op de Korte <PERSOON> #, het huidige Kabinet der Koningin De eerste acht dames kwamen in ### op nummer ## wonen, tegenover de ingang van het hofje Zij moesten ouder zijn dan <LEEFTIJD> jaar en behoren tot de Christelijk Hervormde kerk De acht bewoonsters deelden één voordeur Via een lange gang aan de achterkant kwamen ze in hun eigen kamer, beneden of boven Nummer ## werd verbouwd tot directricewoning en daar was ook de bestuurskamer Dit hofje had geen regenten Nummer ## werd een naaischool, die daar tot ### bleef In ### werd er een blok van vier huisjes bijgebouwd, nrs ##-## Daar had ieder huisje een voordeur die door twee bewoonsters werd gedeeld Hoewel de bewoonsters een gulden huur per week moesten betalen, kregen ze wekelijks vlees en brandstof Met de feestdagen kregen ze nog een extraatje, in natura In ### werd nummer ##, de voormalige naaischool, uitgebouwd en boven komen vier woningen Nummer ##, waar de eerste bewoners introkken, werd ter beschikking gesteld van de Diaconesseninrichting in de <LOCATIE>De diaconessen gebruikten in de <LOCATIE>drie panden die ook van <PERSOON> waren Nummer ## en de panden in de <LOCATIE>werden achterlangs met elkaar verbonden Ter compensatie van dit ruimteverlies worden nieuwe woningen gebouwd, nrs ##-## Inmiddels was er al een nummer ## gebouwd Toen de Diaconesseninrichting in ### naar <PERSOON> verhuisde, kreeg het hofje nummer ## terug.
| 558 |
www
|
De eerste acht dames kwamen in ### op nummer ## wonen, tegenover de ingang van het hofje Zij moesten ouder zijn dan <LEEFTIJD> jaar en behoren tot de Christelijk Hervormde kerk De acht bewoonsters deelden één voordeur Via een lange gang aan de achterkant kwamen ze in hun eigen kamer, beneden of boven Nummer ## werd verbouwd tot directricewoning en daar was ook de bestuurskamer Dit hofje had geen regenten Nummer ## werd een naaischool, die daar tot ### bleef In ### werd er een blok van vier huisjes bijgebouwd, nrs ##-## Daar had ieder huisje een voordeur die door twee bewoonsters werd gedeeld Hoewel de bewoonsters een gulden huur per week moesten betalen, kregen ze wekelijks vlees en brandstof Met de feestdagen kregen ze nog een extraatje, in natura In ### werd nummer ##, de voormalige naaischool, uitgebouwd en boven komen vier woningen Nummer ##, waar de eerste bewoners introkken, werd ter beschikking gesteld van de Diaconesseninrichting in de <LOCATIE>De diaconessen gebruikten in de <LOCATIE>drie panden die ook van <PERSOON> waren Nummer ## en de panden in de <LOCATIE>werden achterlangs met elkaar verbonden Ter compensatie van dit ruimteverlies worden nieuwe woningen gebouwd, nrs ##-## Inmiddels was er al een nummer ## gebouwd Toen de Diaconesseninrichting in ### naar<PERSOON> verhuisde, kreeg het hofje nummer ## terug Na een smalle gang is een open plek, waar de huisjes om een tuin staan Ze werden niet allemaal gelijk gebouwd en zijn onderling verschillend In ### begon een uitgebreide restauratie met architect <PERSOON> Behalve de beheerderswoning zijn er nu ## woningen Bij nummer ## is de lange gang bij de kamers getrokken, en hebben de bewoners een andere ingang gekregen De naaischool bestond al sinds ###, en was begonnen in de <LOCATIE>Het was ook een stichting van <PERSOON> In ### was het aantal leerlingen zo toegenomen dat de school naar <LOCATIE> verhuisde Mastitis carcinomatosa Mastitis carcinomatosa, ook wel inflammatoir carcinoom genoemd, is een uitzonderlijke maar zeer agressieve vorm van borstkanker die zich snel door de borst verspreidt Niet te verwarren met mastitis of borstontsteking Bij deze vorm van borstkanker blokkeren kankercellen de lymfevaten in de huid van de borst De borst is rood en voelt gezwollen en warm aan, meestal zonder een specifiek knobbeltje Daarbij wordt er vaak een zogenaamde "peau d'orange" waargenomen, waarbij de huid eruitziet als de huid van een sinaasappel, met kleine "putjes" Dit wordt veroorzaakt door een toename van vocht, oedeem, in de borst Ook kan de huid van de borst roze, roodachtig paars, als bij een bloeduitstorting, worden Andere symptomen van deze vorm van borstkanker zijn pijn, een branderig gevoel, jeuk, ingetrokken tepels en een toename van de omvang van de borst Deze symptomen ontwikkelen zich snel een cupmaat verschil in een paar dagen tijd is niet uitzonderlijk.
| 571 |
www
|
een tuin staan Ze werden niet allemaal gelijk gebouwd en zijn onderling verschillend In ### begon een uitgebreide restauratie met architect <PERSOON> Behalve de beheerderswoning zijn er nu ## woningen Bij nummer ## is de lange gang bij de kamers getrokken, en hebben de bewoners een andere ingang gekregen De naaischool bestond al sinds ###, en was begonnen in de <LOCATIE>Het was ook een stichting van <PERSOON> In ### was het aantal leerlingen zo toegenomen dat de school naar <LOCATIE> verhuisde Mastitis carcinomatosa Mastitis carcinomatosa, ook wel inflammatoir carcinoom genoemd, is een uitzonderlijke maar zeer agressieve vorm van borstkanker die zich snel door de borst verspreidt Niet te verwarren met mastitis of borstontsteking Bij deze vorm van borstkanker blokkeren kankercellen de lymfevaten in de huid van de borst De borst is rood en voelt gezwollen en warm aan, meestal zonder een specifiek knobbeltje Daarbij wordt er vaak een zogenaamde "peau d'orange" waargenomen, waarbij de huid eruitziet als de huid van een sinaasappel, met kleine "putjes" Dit wordt veroorzaakt door een toename van vocht, oedeem, in de borst Ook kan de huid van de borst roze, roodachtig paars, als bij een bloeduitstorting, worden Andere symptomen van deze vorm van borstkanker zijn pijn, een branderig gevoel, jeuk, ingetrokken tepels en een toename van de omvang van de borst Deze symptomen ontwikkelen zich snel een cupmaat verschil in een paar dagen tijd is niet uitzonderlijk Aangezien dit een zeldzame vorm van borstkanker is (#% van alle borstkankers), en groepen patiënten dus erg klein zijn, is gericht onderzoek naar deze specifieke vorm van borstkanker erg lastig en is over deze vorm relatief weinig bekend Wel is bekend dat mastitis carcinomatosa minder vaak hormoongevoelig is en vaak als eerste uitzaait naar de lymfeklieren Mastitis carcinomatosa heeft een minder gunstige prognose ten opzichte van de andere vormen van borstkanker De <LEEFTIJD> jaars overlevingskans is gemiddeld ongeveer ##% Verkeerde diagnoses (door verwarring met mastitis) en/of vertraging bij het stellen van de diagnose komt bij deze uitzonderlijke vorm vaker voor en daarmee de kans dat de kanker zich al heeft uitgezaaid voor de (juiste) diagnose gesteld is De gemiddelde leeftijd bij diagnose is bij mastitis carcinomatosa lager dan bij andere types borstkanker VO#max De VOmax of het maximale zuurstofopnamevermogen is het maximale volume (V) zuurstofgas (O) dat het menselijk lichaam per tijdseenheid kan transporteren en metaboliseren bij lichamelijke inspanning, gemeten op zeeniveau De waarde van de VOmax is een indicatie van iemands fysieke conditieniveau De VOmax wordt uitgedrukt in een absolute waarde van aantal liters zuurstof per minuut (l/min) of een relatieve van aantal milliliters zuurstof per kilogram lichaamsgewicht per minuut (ml/kg/min) De laatste methode wordt vaak gebruikt om het uithoudingsvermogen van atleten onderling te kunnen vergelijken De VOmax kan nauwkeurig worden bepaald door bij langdurige en oplopende intensieve lichamelijke inspanning de zuurstofinname en âuitstoot te meten.
| 544 |
www
|
dit een zeldzame vorm van borstkanker is (#% van alle borstkankers), en groepen patiënten dus erg klein zijn, is gericht onderzoek naar deze specifieke vorm van borstkanker erg lastig en is over deze vorm relatief weinig bekend Wel is bekend dat mastitis carcinomatosa minder vaak hormoongevoelig is en vaak als eerste uitzaait naar de lymfeklieren Mastitis carcinomatosa heeft een minder gunstige prognose ten opzichte van de andere vormen van borstkanker De <LEEFTIJD> jaars overlevingskans is gemiddeld ongeveer ##% Verkeerde diagnoses (door verwarring met mastitis) en/of vertraging bij het stellen van de diagnose komt bij deze uitzonderlijke vorm vaker voor en daarmee de kans dat de kanker zich al heeft uitgezaaid voor de (juiste) diagnose gesteld is De gemiddelde leeftijd bij diagnose is bij mastitis carcinomatosa lager dan bij andere types borstkanker VO#max De VOmax of het maximale zuurstofopnamevermogen is het maximale volume (V) zuurstofgas (O) dat het menselijk lichaam per tijdseenheid kan transporteren en metaboliseren bij lichamelijke inspanning, gemeten op zeeniveau De waarde van de VOmax is een indicatie van iemands fysieke conditieniveau De VOmax wordt uitgedrukt in een absolute waarde van aantal liters zuurstof per minuut (l/min) of een relatieve van aantal milliliters zuurstof per kilogram lichaamsgewicht per minuut (ml/kg/min) De laatste methode wordt vaak gebruikt om het uithoudingsvermogen van atleten onderling te kunnen vergelijken De VOmax kan nauwkeurig worden bepaald door bij langdurige en oplopende intensieve lichamelijke inspanning de zuurstofinname en âuitstoot te meten Een dergelijke meting vindt meestal plaats op een loopband of een fietsergometer Aangezien het bepalen van de VOmax gevaarlijk kan zijn, want het lichaam wordt tot het uiterste ingespannen, dient een meting te worden uitgevoerd onder medisch toezicht, bijvoorbeeld in een Sportmedisch Adviescentrum De <PERSOON> heeft al in de ## eeuw een techniek ontwikkeld om de VOmax te bepalen Dit Principe van Fick luidt als volgt waarbij de gemeten waarden zijn verkregen bij maximale fysieke inspanning Q staat voor het hartminuutvolume (de hoeveelheid bloed die het hart per minuut rondpompt); CaO is het arterieel zuurstofgehalte (de hoeveelheid zuurstof in het bloed afkomstig van het hart), CvO is het veneus zuurstofgehalte (de hoeveelheid zuurstof in het bloed richting het hart) Een op deze wijze vastgestelde VOmax is zeer nauwkeurig, maar wordt om praktische redenen (er moet bloed worden afgenomen bij hoge lichamelijke inspanning) uitsluitend bij wetenschappelijk onderzoek gebruikt Een andere methode, waarmee men hooguit tot een schatting van de VOmax kan komen, is de coopertest Daarbij moet in ## minuten een zo groot mogelijke afstand hardlopend worden afgelegd Met de formule waarbij d staat voor de afgelegde afstand in meters, kan een inschatting worden gemaakt van de VOmax (in ml/kg/min) Om snel een schatting van de VOmax te maken, zijn verschillende formules gebaseerd op maximale hartslag in gebruik Deze formules geven een schatting en zijn dus weinig betrouwbaar Een voorbeeld van een formule is VOmax = ## * HR / HR.
| 543 |
www
|
of een fietsergometer Aangezien het bepalen van de VOmax gevaarlijk kan zijn, want het lichaam wordt tot het uiterste ingespannen, dient een meting te worden uitgevoerd onder medisch toezicht, bijvoorbeeld in een Sportmedisch Adviescentrum De <PERSOON> heeft al in de ## eeuw een techniek ontwikkeld om de VOmax te bepalen Dit Principe van Fick luidt als volgt waarbij de gemeten waarden zijn verkregen bij maximale fysieke inspanning Q staat voor het hartminuutvolume (de hoeveelheid bloed die het hart per minuut rondpompt); CaO is het arterieel zuurstofgehalte (de hoeveelheid zuurstof in het bloed afkomstig van het hart), CvO is het veneus zuurstofgehalte (de hoeveelheid zuurstof in het bloed richting het hart) Een op deze wijze vastgestelde VOmax is zeer nauwkeurig, maar wordt om praktische redenen (er moet bloed worden afgenomen bij hoge lichamelijke inspanning) uitsluitend bij wetenschappelijk onderzoek gebruikt Een andere methode, waarmee men hooguit tot een schatting van de VOmax kan komen, is de coopertest Daarbij moet in ## minuten een zo groot mogelijke afstand hardlopend worden afgelegd Met de formule waarbij d staat voor de afgelegde afstand in meters, kan een inschatting worden gemaakt van de VOmax (in ml/kg/min) Om snel een schatting van de VOmax te maken, zijn verschillende formules gebaseerd op maximale hartslag in gebruik Deze formules geven een schatting en zijn dus weinig betrouwbaar Een voorbeeld van een formule is VOmax = ## * HR / HR Deze tests zijn gebaseerd op hartslag- en trainingsgegevens, maar geven doorgaans ook slechts een schatting Tibia (geleedpotige) De tibia of scheen is bij geleedpotige dieren een onderdeel van de poot De tibia verbindt de dij (femur) met de voet (tarsus) Coxa De coxa of heup is bij geleedpotigen een onderdeel van de poot Het is het eerste lid van de poot gezien vanaf het lichaam en is bij veel soorten ook het dikste deel Op de afbeelding is de coxa aangegeven met # Femur (geleedpotige) Het femur (meerv "femora") of de dij is bij geleedpotigen een onderdeel van de poot De dij is gelegen tussen de coxa (heup) en de tibia (scheen) en is bij insecten door middel van de trochanter verbonden met de heup Op de afbeelding is het femur aangegeven met # Trochanter De trochanter of dijbeenring is bij geleedpotigen een onderdeel van de poot De trochanter is een van de minder geprononceerde delen en is gelegen tussen de coxa (heup) en het femur (dij) Op de afbeelding is de trochanter aangegeven met # Prothorax De prothorax is het eerste segment van het borststuk (thorax) van geleedpotigen De bovenkant van de prothorax, het voorste rugschild of de kraag, is het pronotum De prothorax draagt het voorste paar poten en is bij de meeste geleedpotigen vrij onopvallend Bij andere groepen is de prothorax echter sterk vergroot zoals bij de bidsprinkhanen die zelfs te herkennen zijn aan hun sterk verlengde prothorax Bariumchloride.
| 537 |
www
|
trainingsgegevens, maar geven doorgaans ook slechts een schatting Tibia (geleedpotige) De tibia of scheen is bij geleedpotige dieren een onderdeel van de poot De tibia verbindt de dij (femur) met de voet (tarsus) Coxa De coxa of heup is bij geleedpotigen een onderdeel van de poot Het is het eerste lid van de poot gezien vanaf het lichaam en is bij veel soorten ook het dikste deel Op de afbeelding is de coxa aangegeven met # Femur (geleedpotige) Het femur (meerv "femora") of de dij is bij geleedpotigen een onderdeel van de poot De dij is gelegen tussen de coxa (heup) en de tibia (scheen) en is bij insecten door middel van de trochanter verbonden met de heup Op de afbeelding is het femur aangegeven met # Trochanter De trochanter of dijbeenring is bij geleedpotigen een onderdeel van de poot De trochanter is een van de minder geprononceerde delen en is gelegen tussen de coxa (heup) en het femur (dij) Op de afbeelding is de trochanter aangegeven met # Prothorax De prothorax is het eerste segment van het borststuk (thorax) van geleedpotigen De bovenkant van de prothorax, het voorste rugschild of de kraag, is het pronotum De prothorax draagt het voorste paar poten en is bij de meeste geleedpotigen vrij onopvallend Bij andere groepen is de prothorax echter sterk vergroot zoals bij de bidsprinkhanen die zelfs te herkennen zijn aan hun sterk verlengde prothorax Bariumchloride De stof komt voor als kleurloze, reukloze en hygroscopische orthorombische kristallen, die goed oplosbaar zijn in water en methanol Dit zout komt ook voor als dihydraat BaCl · # HO Bariumchloride kan op verschillende manieren worden bereid Bariumchloride is een zeer goedkoop zout en vindt daarom een groot aantal toepassingen in laboratoria Het wordt veelal gebruikt als indicator voor sulfaationen In de industrie wordt de stof ingezet om pekeloplossingen te zuiveren en in de aanmaak van andere bariumzouten Bariumchloride wordt tevens gebruikt in de pyrotechniek als kleurmiddel het zout geeft een helder groene kleur De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan, bij blootstelling, effecten hebben op het zenuwstelsel en ze zou ook hypokalemie kunnen veroorzaken, met als gevolg hartritmestoornissen en spierstoornissen Herhaaldelijke of langdurige blootstelling kan de dood veroorzaken <PERSOON> of niesen is een plotselinge, krachtige uitademing om de neus te reinigen van prikkelende stoffen Bij prikkeling van het neusslijmvlies wordt er een signaal via de drielingzenuw naar het reflexcentrum in de hersenen gestuurd Door middel van een reflex worden er verschillende spieren in beweging gebracht, waaronder een krachtige samentrekking van de ribbenkast en de longen Daardoor ontstaat de nies Een gevolg van het niezen kan zijn dat de niezende persoon kippenvel krijgt Doordat tijdens het niezen warmte aan de omgeving wordt afgegeven, ontstaat het kippenvel De prikkelende stoffen die het niezen veroorzaken, zijn zeer divers.
| 513 |
www
|
De stof komt voor als kleurloze, reukloze en hygroscopische orthorombische kristallen, die goed oplosbaar zijn in water en methanol Dit zout komt ook voor als dihydraat BaCl · # HO Bariumchloride kan op verschillende manieren worden bereid Bariumchloride is een zeer goedkoop zout en vindt daarom een groot aantal toepassingen in laboratoria Het wordt veelal gebruikt als indicator voor sulfaationen In de industrie wordt de stof ingezet om pekeloplossingen te zuiveren en in de aanmaak van andere bariumzouten Bariumchloride wordt tevens gebruikt in de pyrotechniek als kleurmiddel het zout geeft een helder groene kleur De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan, bij blootstelling, effecten hebben op het zenuwstelsel en ze zou ook hypokalemie kunnen veroorzaken, met als gevolg hartritmestoornissen en spierstoornissen Herhaaldelijke of langdurige blootstelling kan de dood veroorzaken <PERSOON> of niesen is een plotselinge, krachtige uitademing om de neus te reinigen van prikkelende stoffen Bij prikkeling van het neusslijmvlies wordt er een signaal via de drielingzenuw naar het reflexcentrum in de hersenen gestuurd Door middel van een reflex worden er verschillende spieren in beweging gebracht, waaronder een krachtige samentrekking van de ribbenkast en de longen Daardoor ontstaat de nies Een gevolg van het niezen kan zijn dat de niezende persoon kippenvel krijgt Doordat tijdens het niezen warmte aan de omgeving wordt afgegeven, ontstaat het kippenvel De prikkelende stoffen die het niezen veroorzaken, zijn zeer divers Stoffen in de lucht kunnen een natuurlijke of chemische afkomst hebben, waarbij het bij een natuurlijke afkomst vaak om een allergische reactie gaat In veel gevallen kan een nies als erg prettig worden ervaren Hiertegenover staat het gevoel van een opkomende nies die uiteindelijk weer verzwakt en verdwijnt, wat onprettig aanvoelt Sommige mensen moeten niezen wanneer ze in de zon of een andere lichtbron kijken Zij 'lijden' aan de optische niesreflex, in het <PERSOON> ook wel ACHOO-syndroom (Autosomal Dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburst) genoemd De oorzaak van het niezen bij deze personen zou kunnen zijn dat hun gezichtszenuw (nervus opticus) ongewoon dicht tegen de genoemde drielingzenuw (nervus trigeminus) aan ligt, waardoor een hevige prikkeling van de gezichtszenuw door toedoen van het licht ook een prikkeling van de drielingzenuw veroorzaakt, met een tintelend gevoel in de neus en niezen tot gevolg Een manier om een opkomende nies die dreigt te "mislukken" toch door te laten gaan, is voor sommigen dan ook plotseling kijken in een lichtbron Een nies is dus bedoeld voor het reinigen van prikkelende stoffen uit het ademhalingsstelsel Tijdens de nies komen er dan ook duizenden bacteriën en, in het geval van een virusinfectie zoals verkoudheid of griep, virusdeeltjes vrij, die opgevangen kunnen worden met een zakdoek, de hand en natuurlijk daarna de handen meteen wassen, kan dit niet dan is hygiënischer in de elleboogholte Gebeurt dat niet, dan verspreiden zich ### ### kleine druppeltjes met bacteriën en eventueel ook virussen de ruimte in.
| 529 |
www
|
de lucht kunnen een natuurlijke of chemische afkomst hebben, waarbij het bij een natuurlijke afkomst vaak om een allergische reactie gaat In veel gevallen kan een nies als erg prettig worden ervaren Hiertegenover staat het gevoel van een opkomende nies die uiteindelijk weer verzwakt en verdwijnt, wat onprettig aanvoelt Sommige mensen moeten niezen wanneer ze in de zon of een andere lichtbron kijken Zij 'lijden' aan de optische niesreflex, in het <PERSOON> ook wel ACHOO-syndroom (Autosomal Dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburst) genoemd De oorzaak van het niezen bij deze personen zou kunnen zijn dat hun gezichtszenuw (nervus opticus) ongewoon dicht tegen de genoemde drielingzenuw (nervus trigeminus) aan ligt, waardoor een hevige prikkeling van de gezichtszenuw door toedoen van het licht ook een prikkeling van de drielingzenuw veroorzaakt, met een tintelend gevoel in de neus en niezen tot gevolg Een manier om een opkomende nies die dreigt te "mislukken" toch door te laten gaan, is voor sommigen dan ook plotseling kijken in een lichtbron Een nies is dus bedoeld voor het reinigen van prikkelende stoffen uit het ademhalingsstelsel Tijdens de nies komen er dan ook duizenden bacteriën en, in het geval van een virusinfectie zoals verkoudheid of griep, virusdeeltjes vrij, die opgevangen kunnen worden met een zakdoek, de hand en natuurlijk daarna de handen meteen wassen, kan dit niet dan is hygiënischer in de elleboogholte Gebeurt dat niet, dan verspreiden zich ### ### kleine druppeltjes met bacteriën en eventueel ook virussen de ruimte in De snelheid van de lucht bij een nies kan theoretisch oplopen tot zo'n ### km/h Onomatopeeën die in de Nederlandse taal gebruikt worden om het geluid van niezen na te bootsen, zijn "hatsjie" en "hatsjoe" Wekamine Een wekamine is een amine met een stimulerende (opwekkende) werking op het centrale zenuwstelsel Bekende wekaminen zijn amfetamine, methamfetamine, efedrine en ook cafeïne Ook zijn er lichaamseigen wekaminen zoals adrenaline Wekamine is een verouderd begrip en wordt tegenwoordig in de wetenschappelijke literatuur niet meer gebruikt <PERSOON> aperta <PERSOON> aperta of open buis van Eustachius is de beschrijving van een klachtenpatroon waarbij de buis van Eustachius te vaak open staat en zo te veel lucht toe laat in het middenoor Het is een klachtenpatroon dat slecht wordt herkend door KNO-artsen en moeilijk te behandelen is <PERSOON> aperta kan herkend worden door naar vibraties van het trommelvlies te kijken Als deze vibreert bij elke ademhaling, kan er sprake zijn van tuba aperta Veelal is de oorzaak van deze aandoening onbekend Een van de meest aangevoerde oorzaken is gewichtsverlies, waardoor er rond de buis van Eustachius te veel ruimte ontstaat Ook is bekend dat zwangerschap deze aandoening kan veroorzaken wegens de effecten van zwangerschapshormonen De klachten die voorkomen bij tuba aperta hebben veel weg van de symptomen bij een verstopte neus door neusverkoudheid of allergie Veel patiënten met tuba aperta krijgen daarom ook deze diagnose te horen en hier medicijnen voor voorgeschreven.
| 540 |
www
|
lucht bij een nies kan theoretisch oplopen tot zo'n ### km/h Onomatopeeën die in de Nederlandse taal gebruikt worden om het geluid van niezen na te bootsen, zijn "hatsjie" en "hatsjoe" Wekamine Een wekamine is een amine met een stimulerende (opwekkende) werking op het centrale zenuwstelsel Bekende wekaminen zijn amfetamine, methamfetamine, efedrine en ook cafeïne Ook zijn er lichaamseigen wekaminen zoals adrenaline Wekamine is een verouderd begrip en wordt tegenwoordig in de wetenschappelijke literatuur niet meer gebruikt <PERSOON> aperta <PERSOON> aperta of open buis van Eustachius is de beschrijving van een klachtenpatroon waarbij de buis van Eustachius te vaak open staat en zo te veel lucht toe laat in het middenoor Het is een klachtenpatroon dat slecht wordt herkend door KNO-artsen en moeilijk te behandelen is <PERSOON> aperta kan herkend worden door naar vibraties van het trommelvlies te kijken Als deze vibreert bij elke ademhaling, kan er sprake zijn van tuba aperta Veelal is de oorzaak van deze aandoening onbekend Een van de meest aangevoerde oorzaken is gewichtsverlies, waardoor er rond de buis van Eustachius te veel ruimte ontstaat Ook is bekend dat zwangerschap deze aandoening kan veroorzaken wegens de effecten van zwangerschapshormonen De klachten die voorkomen bij tuba aperta hebben veel weg van de symptomen bij een verstopte neus door neusverkoudheid of allergie Veel patiënten met tuba aperta krijgen daarom ook deze diagnose te horen en hier medicijnen voor voorgeschreven Deze geluiden, zoals de eigen ademhaling, stem en hartslag, gaan via de buis van Eustachius direct naar het trommelvlies In tegenstelling tot het doffe geluid dat men ervaart bij een verstopte neus, worden geluiden bij tuba aperta als helder ervaren Doordat patiënten hun eigen stem erg luid horen, zullen zij vaak zachter praten Andere veelvoorkomende symptomen zijn oorsuizen, kraken van de oren en duizeligheid Echter kunnen zij ook ervaren dat het gehoor verslechterd is Nochtans blijkt bij gehoortesten het gehoor nog goed te zijn Als de klachten zijn ontstaan na gewichtsverlies helpt het vaak om weer iets in gewicht aan te komen Oorzaken - stress - beschadiging van het trommelvlies - rokers van het "zuigen" aan de sigaret Voor andere oorzaken bestaat er niet echt een goede behandeling Soms worden onderstaande behandelingen geprobeerd Pest van Justinianus De Pest van Justinianus was een pandemie, die <PERSOON>-Romeinse of Byzantijnse <PERSOON> in de jaren ##<DATUM> na Christus trof De meest algemeen aanvaarde oorzaak van deze pandemie is de builenpest, dezelfde ziekte die <LEEFTIJD> jaar later, in de ##e eeuw de Zwarte Dood veroorzaakte De sociale en culturele gevolgen van de Pest van Justinianus waren vergelijkbaar met die van de Zwarte Dood De ziekte trof Centraal- en Zuid-Azië, Noord-Afrika, het gehele Middellandse Zeegebied en Europa tot aan Denemarken en Ierland toe De Pest van Justinianus zou periodiek tot ongeveer ### terugkeren door het hele Middellandse Zeegebied.
| 528 |
www
|
via de buis van Eustachius direct naar het trommelvlies In tegenstelling tot het doffe geluid dat men ervaart bij een verstopte neus, worden geluiden bij tuba aperta als helder ervaren Doordat patiënten hun eigen stem erg luid horen, zullen zij vaak zachter praten Andere veelvoorkomende symptomen zijn oorsuizen, kraken van de oren en duizeligheid Echter kunnen zij ook ervaren dat het gehoor verslechterd is Nochtans blijkt bij gehoortesten het gehoor nog goed te zijn Als de klachten zijn ontstaan na gewichtsverlies helpt het vaak om weer iets in gewicht aan te komen Oorzaken - stress - beschadiging van het trommelvlies - rokers van het "zuigen" aan de sigaret Voor andere oorzaken bestaat er niet echt een goede behandeling Soms worden onderstaande behandelingen geprobeerd Pest van Justinianus De Pest van Justinianus was een pandemie, die <PERSOON>-Romeinse of Byzantijnse <PERSOON> in de jaren ##<DATUM> na Christus trof De meest algemeen aanvaarde oorzaak van deze pandemie is de builenpest, dezelfde ziekte die <LEEFTIJD> jaar later, in de ##e eeuw de Zwarte Dood veroorzaakte De sociale en culturele gevolgen van de Pest van Justinianus waren vergelijkbaar met die van de Zwarte Dood De ziekte trof Centraal- en Zuid-Azië, Noord-Afrika, het gehele Middellandse Zeegebied en Europa tot aan Denemarken en Ierland toe De Pest van Justinianus zou periodiek tot ongeveer ### terugkeren door het hele Middellandse Zeegebied Moderne historici hebben de ziekte genoemd naar <PERSOON>-Romeinse keizer Justinianus I, die op het moment van de uitbraak aan de macht was en die naar alle waarschijnlijkheid ook persoonlijk door de ziekte getroffen werd, in tegenstelling tot veel van zijn tijdgenoten was hij echter zo gelukkig van de ziekte te herstellen De (builen)pest van ##<DATUM> werd, net als de Grote Pest van ###-###, veroorzaakt door de bacterie "Yersinia pestis" Deze bacterie nestelt zich in vlooien en luizen en verspreidt zich via, zo was lang de gedacht, ratten Recenter onderzoek uit ### heeft aannemelijk bewijs geleverd dat de pest zich echter ook via mensen verspreid kan hebben Tot ### werd vermoed dat de uitbraak in Ethiopië ontstaan is en zich noordwaarts verspreidde naar Egypte De eerste bekende uitbraak deed zich voor in Pelusium, de belangrijkste havenstad aan de oostkant van de Nijldelta Vanuit Egyptische havensteden verspreidde de pest zich vervolgens naar andere delen van het Middellandse Zeegebied De metropool Constantinopel importeerde in de #e eeuw grote hoeveelheden graan uit Egypte Middels vlooien op mensen kon de pest zich snel verspreiden De Byzantijnse geschiedkundige Procopius schrijft dat de pest op zijn hoogtepunt in Constantinopel ## ### mensen per dag het leven kostte Volgens sommigen overdreef Procopius enigszins Feit is echter dat er geen ruimte en mankracht waren om de doden te begraven en dat men de dode lichamen opgestapeld in de open lucht liet liggen of zelfs in zee stortte De Byzantijnse keizer Justinianus I zorgde voor nieuwe wetgeving die de afhandeling van erfenissen sneller moest doen verlopen.
| 552 |
www
|
het moment van de uitbraak aan de macht was en die naar alle waarschijnlijkheid ook persoonlijk door de ziekte getroffen werd, in tegenstelling tot veel van zijn tijdgenoten was hij echter zo gelukkig van de ziekte te herstellen De (builen)pest van ##<DATUM> werd, net als de Grote Pest van ###-###, veroorzaakt door de bacterie "Yersinia pestis" Deze bacterie nestelt zich in vlooien en luizen en verspreidt zich via, zo was lang de gedacht, ratten Recenter onderzoek uit ### heeft aannemelijk bewijs geleverd dat de pest zich echter ook via mensen verspreid kan hebben Tot ### werd vermoed dat de uitbraak in Ethiopië ontstaan is en zich noordwaarts verspreidde naar Egypte De eerste bekende uitbraak deed zich voor in Pelusium, de belangrijkste havenstad aan de oostkant van de Nijldelta Vanuit Egyptische havensteden verspreidde de pest zich vervolgens naar andere delen van het Middellandse Zeegebied De metropool Constantinopel importeerde in de #e eeuw grote hoeveelheden graan uit Egypte Middels vlooien op mensen kon de pest zich snel verspreiden De Byzantijnse geschiedkundige Procopius schrijft dat de pest op zijn hoogtepunt in Constantinopel ## ### mensen per dag het leven kostte Volgens sommigen overdreef Procopius enigszins Feit is echter dat er geen ruimte en mankracht waren om de doden te begraven en dat men de dode lichamen opgestapeld in de open lucht liet liggen of zelfs in zee stortte De Byzantijnse keizer Justinianus I zorgde voor nieuwe wetgeving die de afhandeling van erfenissen sneller moest doen verlopen In ### publiceerde de Deense geneticus <PERSOON> en <PERSOON> van de universiteit van Kopenhagen in Nature dat het DNA van de pestbacterie Yersinia pestis werd gevonden bij een Hun afkomstig uit het Tiensjan-gebergte, die rond ### van onze tijdrekening is gestorven Dat voert de oorsprong terug naar Centraal-Azië Laatantieke geschiedkundigen hebben op zijn hoogst kwalitatieve beschrijvingen achtergelaten Hierdoor is het niet mogelijk om betrouwbare cijfers te geven over het aantal doden Moderne geleerden geloven dat de pest op het hoogtepunt van de pandemie in Constantinopel # ### mensen per dag het leven kostte Uiteindelijk zou ##% van de inwoners van de stad tijdens de eerste golf zijn overleden De eerste golf van de pest in ##<DATUM> zou een kwart van de bevolking in het oostelijk Middellandse Zeegebied hebben gedood Nieuwe, frequente golven van de pest bleven gedurende de rest van de #e, de #e en het begin van de #e eeuw in eerste instantie zo ongeveer elke twaalf tot twintig jaar terugkomen Geleidelijk aan werden de uitbraken echter steeds lokaler en ook minder virulent Er wordt geschat dat de pest van Justinianus in totaal ### miljoen mensen over de hele wereld het leven heeft gekost Sommige geschiedkundigen, zoals <PERSOON> C <PERSOON> (###) hebben tussen ### en ### een totaal verlies aan Europese bevolking van ## tot ##% voorgesteld Er zijn echter ook schattingen die veel lager uitkomen Na ### verdwijnt de pest van Justinianus.
| 570 |
www
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.