text
stringlengths
80
6.25k
text_len
int64
32
3.12k
src
stringclasses
7 values
Hij is <LEEFTIJD> jaar oud geworden <LOCATIE>Het (Sint) Margaretenhof, ook wel gespeld als <LOCATIE>is een rijksmonument bestaande uit een rijtje godskameren in de binnenstad <PERSOON> In ### nam <PERSOON> een stuk land aan het Jansveld in erfpacht en bouwde er het gasthuis voor de opvang van landlopers van St <PERSOON> en <PERSOON> of Margaretengasthuis In ### werd de kapel gewijd door de bisschop In ### werd het gasthuis verbouwd tot twintig godskameren De bewoners kregen "preuves" uitgedeeld (turf en geld) maar er werden ook preuves uitgedeeld aan armen die niet in het hof woonden De inkomsten van de fundatie bestonden uit pachtgelden van landerijen in de omgeving <PERSOON> De stichter had laten vastleggen dat het beheer in handen zou zijn van de raadsburgemeester van de stad en de Domkanunnik die proost van Leiden was, of anders de oudste kanunnik van de Dom Vanaf ### is het beheer echter geheel in handen van de burgemeester In het begin woonden er ongeveer ## mensen maar in het midden van de ##de eeuw was dit aantal gegroeid tot zestig In ### werd begonnen met de sloop van elf bouwvallige woningen Voor de bewoners werden elders nieuwe woningen gebouwd In de jaren ## van de ##ste eeuw waren de woningen onbewoonbaar verklaard en werd (een deel van) het complex gekraakt In ### nam de "Stichting Het Utrechts Monumentenfonds" het beheer over van B&W en voerde in ### herstelwerkzaamheden uit De vier woningen die aan de straatkant staan, bevatten nog middeleeuws metselwerk Drie hiervan hebben de voordeur aan de straat, de vierde in de poort Deze woning bevindt zich boven de poort <PERSOON> de poort bevindt zich ook een gevelsteen De poort leidt naar de binnenplaats, waar zich nog vijf woningen bevinden <PERSOON>) (Kozlov (na ### Mitsjoerinsk), – Moskou, <DATUM> was een wetenschapper uit de Sovjet-Unie Zijn bijdrage was van groot belang in de ontwikkeling van openhartoperaties in Rusland Brjoechonenko gaf leiding aan het "Research Institute of Experimental Surgery", waar in ### <PERSOON> de eerste openhartoperatie uitvoerde <PERSOON> stond bekend als de uitvinder van de "autojektor", een van de eerste hart-longmachines Deze machine is meerdere malen getest met honden, eind jaren dertig Dit is ook te zien in de film "Experiments in the Revival of Organisms" uit ### Voor de documentatie van deze experimenten, ontving Brjoechonenko postuum de <PERSOON> (St <PERSOON-##>, <DATUM> is een Grenadese arts, die sinds ### in de Verenigde Staten woont en werkt Hij werd bekend als de arts die een fatale dosis propofol toediende aan popartiest <PERSOON-##> in ### Murray woonde de eerste zeven jaar van zijn leven met zijn grootouders op het eiland St <PERSOON-##> in Grenada.
569
www
De vier woningen die aan de straatkant staan, bevatten nog middeleeuws metselwerk Drie hiervan hebben de voordeur aan de straat, de vierde in de poort Deze woning bevindt zich boven de poort <PERSOON> de poort bevindt zich ook een gevelsteen De poort leidt naar de binnenplaats, waar zich nog vijf woningen bevinden <PERSOON>) (Kozlov (na ### Mitsjoerinsk), – Moskou, <DATUM> was een wetenschapper uit de Sovjet-Unie Zijn bijdrage was van groot belang in de ontwikkeling van openhartoperaties in Rusland Brjoechonenko gaf leiding aan het "Research Institute of Experimental Surgery", waar in ### <PERSOON> de eerste openhartoperatie uitvoerde <PERSOON> stond bekend als de uitvinder van de "autojektor", een van de eerste hart-longmachines Deze machine is meerdere malen getest met honden, eind jaren dertig Dit is ook te zien in de film "Experiments in the Revival of Organisms" uit ### Voor de documentatie van deze experimenten, ontving Brjoechonenko postuum de <PERSOON> (St <PERSOON>, <DATUM> is een Grenadese arts, die sinds ### in de Verenigde Staten woont en werkt Hij werd bekend als de arts die een fatale dosis propofol toediende aan popartiest <PERSOON> in ### Murray woonde de eerste zeven jaar van zijn leven met zijn grootouders op het eiland St <PERSOON> in Grenada Na zijn slagen ging hij aan het werk als onderwijzer Later werkte hij onder meer als verzekeringsagent en als douanier om zijn opleiding te kunnen bekostigen In ### verhuisde Murray naar de Verenigde Staten Daar studeerde hij aanvankelijk aan de Texas Southern University in Houston Negen jaar later studeerde hij af in de geneeskunde aan het Meharry Medical College in Nashville Murray is in ### veroordeeld tot de maximumstraf van vier jaar cel wegens de dood van popster <PERSOON> de rechter is de <PERSOON-##> of Pop gestorven aan "omstandigheden die rechtstreeks kunnen worden toegeschreven aan Murray" Door veranderde wetgeving in Californië om de overbezetting van gevangeniscellen tegen te gaan kwam Murray al in oktober ### vrij <PERSOON-##>) <PERSOON-##> in <PERSOON-##> werd in ### geopend Het was de voorloper van het <PERSOON-##> Ziekenhuis zoals dat nu bestaat Er is destijds veel moeite gedaan om tot de bouw van dit ziekenhuis te komen In de ##e eeuw lag <PERSOON-##> aan de grens van uitgestrekte woeste gronden bestaande uit zand en veen Turf was destijds de belangrijkste brandstof in <LOCATIE> en het was overvloedig te winnen in dit gebied Door de vele nog vrijwel onaangeroerde hoogveencomplexen in dit deel van <PERSOON-##> was er veel werkgelegenheid in <PERSOON-##>, wat resulteerde in een grote toestroom van (veen)arbeiders Het belang van de turf nam echter vanaf ### af, doordat het vervangen werd door de goedkopere steenkool Gevolg hiervan was een inzakkende prijs van turf en een verminderde werkgelegenheid, wat weer armoede tot gevolg had.
585
www
Later werkte hij onder meer als verzekeringsagent en als douanier om zijn opleiding te kunnen bekostigen In ### verhuisde Murray naar de Verenigde Staten Daar studeerde hij aanvankelijk aan de Texas Southern University in Houston Negen jaar later studeerde hij af in de geneeskunde aan het Meharry Medical College in Nashville Murray is in ### veroordeeld tot de maximumstraf van vier jaar cel wegens de dood van popster <PERSOON> de rechter is de <PERSOON> of Pop gestorven aan "omstandigheden die rechtstreeks kunnen worden toegeschreven aan Murray" Door veranderde wetgeving in Californië om de overbezetting van gevangeniscellen tegen te gaan kwam Murray al in oktober ### vrij <PERSOON>) <PERSOON> in <PERSOON> werd in ### geopend Het was de voorloper van het <PERSOON> Ziekenhuis zoals dat nu bestaat Er is destijds veel moeite gedaan om tot de bouw van dit ziekenhuis te komen In de ##e eeuw lag <PERSOON> aan de grens van uitgestrekte woeste gronden bestaande uit zand en veen Turf was destijds de belangrijkste brandstof in <LOCATIE> en het was overvloedig te winnen in dit gebied Door de vele nog vrijwel onaangeroerde hoogveencomplexen in dit deel van <PERSOON> was er veel werkgelegenheid in <PERSOON>, wat resulteerde in een grote toestroom van (veen)arbeiders Het belang van de turf nam echter vanaf ### af, doordat het vervangen werd door de goedkopere steenkool Gevolg hiervan was een inzakkende prijs van turf en een verminderde werkgelegenheid, wat weer armoede tot gevolg had In geval van uitbraak van ernstige infectieziekten en bij ongevallen en complicaties bij bevallingen, was de kans dat men op tijd een ziekenhuis zou bereiken gering Dit kwam door de grote afstand naar de dichtstbijzijnde ziekenhuizen dit gevestigd waren in <PERSOON> en door de slechte wegen van die tijd Bovendien kostte het vervoer de mensen veel geld De heersende armoede maakte dat epidemieën niet zeldzaam waren Door slechte voeding en huisvesting kwam er veel tuberculose voor, <LOCATIE> heeft geleden onder een mazelenepidemie en een tyfusepidemie was ook bepaald geen uitzondering In ### kwam daar ook nog eens de Spaanse griep bij die in <PERSOON> en omstreken veel slachtoffers eiste Maandenlang stierven er in ##<DATUM> tot ## mensen per dag aan deze ziekte De behoefte aan een plaatselijk ziekenhuis was groot, maar desondanks was en bleef het antwoord op de subsidieaanvraag aan het regering voor de stichting van een gemeentelijk ziekenhuis in <PERSOON> voorlopig nog afwijzend <PERSOON> zou geen ziekenhuis krijgen en zieken werden nog steeds vervoerd naar ziekenhuizen in <PERSOON>, <LOCATIE> of <LOCATIE> Een nieuwe prikkel om te blijven strijden voor een eigen ziekenhuis was een ernstig verkeersongeval in ###, waarbij een aantal zwaargewonden de lange tocht naar de ver verwijderde ziekenhuizen niet overleefden Er werd alles op alles gezet om toch een hospitaal in het dorp te krijgen Het contact met <PERSOON-##> J R.
550
www
In geval van uitbraak van ernstige infectieziekten en bij ongevallen en complicaties bij bevallingen, was de kans dat men op tijd een ziekenhuis zou bereiken gering Dit kwam door de grote afstand naar de dichtstbijzijnde ziekenhuizen dit gevestigd waren in <PERSOON> en door de slechte wegen van die tijd Bovendien kostte het vervoer de mensen veel geld De heersende armoede maakte dat epidemieën niet zeldzaam waren Door slechte voeding en huisvesting kwam er veel tuberculose voor, <LOCATIE> heeft geleden onder een mazelenepidemie en een tyfusepidemie was ook bepaald geen uitzondering In ### kwam daar ook nog eens de Spaanse griep bij die in <PERSOON> en omstreken veel slachtoffers eiste Maandenlang stierven er in ##<DATUM> tot ## mensen per dag aan deze ziekte De behoefte aan een plaatselijk ziekenhuis was groot, maar desondanks was en bleef het antwoord op de subsidieaanvraag aan het regering voor de stichting van een gemeentelijk ziekenhuis in <PERSOON> voorlopig nog afwijzend <PERSOON> zou geen ziekenhuis krijgen en zieken werden nog steeds vervoerd naar ziekenhuizen in <PERSOON>, <LOCATIE> of <LOCATIE> Een nieuwe prikkel om te blijven strijden voor een eigen ziekenhuis was een ernstig verkeersongeval in ###, waarbij een aantal zwaargewonden de lange tocht naar de ver verwijderde ziekenhuizen niet overleefden Er werd alles op alles gezet om toch een hospitaal in het dorp te krijgen Het contact met <PERSOON> J R Hij was hervormd predikant, hoogleraar theologie en politicus voor de Christelijk Historische Unie Toen hij als minister van sociale zaken op werkbezoek was in de Zuidoosthoek vroeg hij waar de mensen van <PERSOON> de meeste behoefte aan hadden De heer <PERSOON>, voorganger van de Nederlands Hervormde Evangelisatie van <LOCATIE>, antwoordde al snel dat <PERSOON> een ziekenhuis hard nodig had Hierna bepleitte Slotemaker de Bruïne in Den Haag de stichting van een ziekenhuis in <PERSOON>, hij achtte <PERSOON> als middelpunt van de streek de meest geschikte plaats hiervoor Het is vervolgens nog lang onduidelijk geweest of de rooms-katholieke gemeenschap of de hervormden de bouw van het ziekenhuis mochten aanvangen Omdat de meerderheid van de bevolking was protestants was, kreeg uiteindelijk de Federatie van Nederlands Hervormde Diaconieën de kans het ziekenhuis te verwezenlijken Men koos voor een plek aan de Angelsloërdijk, omdat deze gunstig gelegen was aan een verbindingsweg tussen <PERSOON> In ### werd met de bouw begonnen en de officiële opening door de commissaris van de Koningin in <PERSOON> H baron <PERSOON>, opende het Nederlands Hervormd Diaconessenhuis van <PERSOON> op <DATUM> met een officiële rede Het ziekenhuis had in totaal ### ### gulden gekost en daar was geen cent overheidssubsidie bij Het ziekenhuis bestond bij de opening uit vier ziekenzalen en twee eenpersoonskamers met in totaal ## bedden Verder beschikte het over een laboratorium, een operatiekamer en een röntgenkamer Er werkten en woonden toen ## zusters onder leiding van besturend zuster <PERSOON-##>.
559
www
de Christelijk Historische Unie Toen hij als minister van sociale zaken op werkbezoek was in de Zuidoosthoek vroeg hij waar de mensen van <PERSOON> de meeste behoefte aan hadden De heer <PERSOON>, voorganger van de Nederlands Hervormde Evangelisatie van <LOCATIE>, antwoordde al snel dat <PERSOON> een ziekenhuis hard nodig had Hierna bepleitte Slotemaker de Bruïne in Den Haag de stichting van een ziekenhuis in <PERSOON>, hij achtte <PERSOON> als middelpunt van de streek de meest geschikte plaats hiervoor Het is vervolgens nog lang onduidelijk geweest of de rooms-katholieke gemeenschap of de hervormden de bouw van het ziekenhuis mochten aanvangen Omdat de meerderheid van de bevolking was protestants was, kreeg uiteindelijk de Federatie van Nederlands Hervormde Diaconieën de kans het ziekenhuis te verwezenlijken Men koos voor een plek aan de Angelsloërdijk, omdat deze gunstig gelegen was aan een verbindingsweg tussen <PERSOON> In ### werd met de bouw begonnen en de officiële opening door de commissaris van de Koningin in <PERSOON> H baron <PERSOON>, opende het Nederlands Hervormd Diaconessenhuis van <PERSOON> op <DATUM> met een officiële rede Het ziekenhuis had in totaal ### ### gulden gekost en daar was geen cent overheidssubsidie bij Het ziekenhuis bestond bij de opening uit vier ziekenzalen en twee eenpersoonskamers met in totaal ## bedden Verder beschikte het over een laboratorium, een operatiekamer en een röntgenkamer Er werkten en woonden toen ## zusters onder leiding van besturend zuster <PERSOON> was in de eerste jaren van haar bestaan voor een groot deel zelfvoorzienend Het beschikte niet alleen over een grote moestuin met allerlei groenten, maar er was ook een boomgaard Daarnaast liepen er kippen, varkens en schapen <PERSOON> was samen met zijn knechten verantwoordelijk voor alle tuinen op het terrein In de begintijd praktiseerden in het ziekenhuis twee specialisten <PERSOON>, chirurg en gynaecoloog, en <PERSOON-##> (<PERSOON-##>) <PERSOON-##>, zowel internist als röntgenoloog Het ziekenhuis was met ## bedden vanaf het begin te klein Eerdere plannen waren uitgegaan van ## - ### bedden Het gevolg was dat er reeds in ### een eerste uitbreidingsverbouwing plaatsvond Door de jaren heen zou men het gebouw blijven vergroten, ook werden er barakken bij geplaatst Ten slotte besloot men tot de bouw van een geheel nieuw ziekenhuis aan de <LOCATIE>Deze instelling werd onder de naam "Scheperziekenhuis" in ### geopend Good distribution practice Good Distribution Practice, vooral bekend onder de afkorting GDP, verwijst naar de richtlijnen voor de correcte distributie van medicijnen en aanverwante producten voor gebruik door de mens GDP is een systeem voor kwaliteitswaarborg, waarin eisen zijn opgenomen met betrekking tot aankoop, ontvangst, opslag en export van humane medicatie Het doel is om een bepaald kwaliteitsniveau binnen het distributienetwerk te handhaven, zodat de productkwaliteit van farmaceutische producten gehandhaafd blijft gedurende het distributieproces Zowel de Wereldgezondheidsorganisatie als de Europese Commissie hebben daartoe richtlijnen opgesteld.
565
www
Het Diaconessenhuis was in de eerste jaren van haar bestaan voor een groot deel zelfvoorzienend Het beschikte niet alleen over een grote moestuin met allerlei groenten, maar er was ook een boomgaard Daarnaast liepen er kippen, varkens en schapen <PERSOON> was samen met zijn knechten verantwoordelijk voor alle tuinen op het terrein In de begintijd praktiseerden in het ziekenhuis twee specialisten <PERSOON>, chirurg en gynaecoloog, en <PERSOON> (<PERSOON>) <PERSOON>, zowel internist als röntgenoloog Het ziekenhuis was met ## bedden vanaf het begin te klein Eerdere plannen waren uitgegaan van ## - ### bedden Het gevolg was dat er reeds in ### een eerste uitbreidingsverbouwing plaatsvond Door de jaren heen zou men het gebouw blijven vergroten, ook werden er barakken bij geplaatst Ten slotte besloot men tot de bouw van een geheel nieuw ziekenhuis aan de <LOCATIE>Deze instelling werd onder de naam "Scheperziekenhuis" in ### geopend Good distribution practice Good Distribution Practice, vooral bekend onder de afkorting GDP, verwijst naar de richtlijnen voor de correcte distributie van medicijnen en aanverwante producten voor gebruik door de mens GDP is een systeem voor kwaliteitswaarborg, waarin eisen zijn opgenomen met betrekking tot aankoop, ontvangst, opslag en export van humane medicatie Het doel is om een bepaald kwaliteitsniveau binnen het distributienetwerk te handhaven, zodat de productkwaliteit van farmaceutische producten gehandhaafd blijft gedurende het distributieproces Zowel de Wereldgezondheidsorganisatie als de Europese Commissie hebben daartoe richtlijnen opgesteld Voorbeelden uit de uitgebreide GDP-regelgeving Tijd/temperatuurindicator Een tijd/temperatuurindicator, veelal afgekort tot TTI (evenals de gebruikelijke Engelse term "time temperature indicator") is een indicator van temperatuurblootstellingen over een bepaalde tijd Hiermee kan een visuele weergave worden gegeven van de verwachte houdbaarheid van levensmiddelen en farmaceurische producten Omdat TTI's een goed verloop van de koelketen garanderen, worden ze geacht de hoeveelheid voedingsafval te verminderen, en het aantal gevallen van voedselvergiftiging te verlagen Er bestaan talloze verschillende tijd/temperatuurindicatoren, elk gebaseerd op verschillende technieken Zo bestaan er indicatoren waarbij inkt en filtreerpapier de basis vormen, terwijl andere bacteriële vloeistoffen bevatten die van kleur veranderen na blootstelling aan bepaalde tijd/temperatuurcombinaties Voor nauwkeuriger metingen bestaan chart recorders systemen met een ingebouwde batterij die een grafiek op een strip produceren Ook bekend zijn temperatuurloggers of temperatuurrecorders volautomatische elektronische meters die tijd en temperatuur meten over een bepaalde periode en die per computer kunnen worden uitgelezen (bijvoorbeeld via een USB-verbinding of via RFID) De WHO reguleert het gebruik van TTI's voor bepaalde medicijnen Binnen de Verenigde Staten is door de FDA uitgebreide regelgeving opgesteld omtrent het gebruik van TTI's bij zeevruchten Koelketen De koelketen, vooral ook bekend onder de Engelse term cold chain, is het doorlopende systeem van koeling bij het transport van levensmiddelen, farmaceutische en chemische producten vanaf de producent, via transporteurs, groothandels en winkels, tot aan de eindgebruiker De houdbaarheid van verswaren en bevroren producten is afhankelijk van een voortdurende koeling Dit beschermt deze producten zo lang mogelijk tegen bederf.
546
www
uitgebreide GDP-regelgeving Tijd/temperatuurindicator Een tijd/temperatuurindicator, veelal afgekort tot TTI (evenals de gebruikelijke Engelse term "time temperature indicator") is een indicator van temperatuurblootstellingen over een bepaalde tijd Hiermee kan een visuele weergave worden gegeven van de verwachte houdbaarheid van levensmiddelen en farmaceurische producten Omdat TTI's een goed verloop van de koelketen garanderen, worden ze geacht de hoeveelheid voedingsafval te verminderen, en het aantal gevallen van voedselvergiftiging te verlagen Er bestaan talloze verschillende tijd/temperatuurindicatoren, elk gebaseerd op verschillende technieken Zo bestaan er indicatoren waarbij inkt en filtreerpapier de basis vormen, terwijl andere bacteriële vloeistoffen bevatten die van kleur veranderen na blootstelling aan bepaalde tijd/temperatuurcombinaties Voor nauwkeuriger metingen bestaan chart recorders systemen met een ingebouwde batterij die een grafiek op een strip produceren Ook bekend zijn temperatuurloggers of temperatuurrecorders volautomatische elektronische meters die tijd en temperatuur meten over een bepaalde periode en die per computer kunnen worden uitgelezen (bijvoorbeeld via een USB-verbinding of via RFID) De WHO reguleert het gebruik van TTI's voor bepaalde medicijnen Binnen de Verenigde Staten is door de FDA uitgebreide regelgeving opgesteld omtrent het gebruik van TTI's bij zeevruchten Koelketen De koelketen, vooral ook bekend onder de Engelse term cold chain, is het doorlopende systeem van koeling bij het transport van levensmiddelen, farmaceutische en chemische producten vanaf de producent, via transporteurs, groothandels en winkels, tot aan de eindgebruiker De houdbaarheid van verswaren en bevroren producten is afhankelijk van een voortdurende koeling Dit beschermt deze producten zo lang mogelijk tegen bederf Wanneer dit gebeurt, worden deze levensmiddelen dan ook meestal uit de handel genomen en vernietigd Farmaceutische producten reageren vaak heftig op temperatuurwisselingen De levensduur van entstoffen kan bijvoorbeeld fors korter worden wanneer een bepaalde temperatuurgrens ook maar kort wordt overschreden Wanneer bij het transport dan ook een eenduidig bewijs van het temperatuurverloop ontbreekt, moet al worden aangenomen dat er sprake kan zijn geweest van temperatuurwisselingen en moeten de producten dus vernietigd worden Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld infusen, reagentia en bepaalde humane of veterinaire geneesmiddelen Chemische halffabricaten ondergaan vaak wijzigingen bij een bepaalde minimum- of maximumtemperatuur, of bij een blootstelling aan een bepaalde temperatuur over een bepaalde tijd Zo kunnen ze bepaalde eigenschappen verliezen door een dergelijke blootstelling Een voorbeeld van een dergelijk halffabricaat dat op een constante temperatuur moet worden gehouden tijdens transport en opslag is Duroplast Voor het bewaken van het temperatuurverloop tijdens transport en opslag kan volgens de WHO gebruik worden gemaakt van tijd/temperatuurindicatoren Andere veelgebruikte hulpmiddelen zijn temperatuurloggers en temperatuurlabels Areola Een areola is in de menselijke anatomie een meestal rond maar soms ook ovaal pigmentkleurig stuk huid De term wordt meestal gebruikt voor het betreffende stuk huid rond de menselijke tepel ("areola mammae"), maar kan ook slaan op bijvoorbeeld een opgezet deel van de huid rond een pustel (puistje) De areola rond de tepel heet in het Nederlands tepelhof De grootte en vorm van een areola kan per mens sterk verschillen.
518
www
Wanneer dit gebeurt, worden deze levensmiddelen dan ook meestal uit de handel genomen en vernietigd Farmaceutische producten reageren vaak heftig op temperatuurwisselingen De levensduur van entstoffen kan bijvoorbeeld fors korter worden wanneer een bepaalde temperatuurgrens ook maar kort wordt overschreden Wanneer bij het transport dan ook een eenduidig bewijs van het temperatuurverloop ontbreekt, moet al worden aangenomen dat er sprake kan zijn geweest van temperatuurwisselingen en moeten de producten dus vernietigd worden Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld infusen, reagentia en bepaalde humane of veterinaire geneesmiddelen Chemische halffabricaten ondergaan vaak wijzigingen bij een bepaalde minimum- of maximumtemperatuur, of bij een blootstelling aan een bepaalde temperatuur over een bepaalde tijd Zo kunnen ze bepaalde eigenschappen verliezen door een dergelijke blootstelling Een voorbeeld van een dergelijk halffabricaat dat op een constante temperatuur moet worden gehouden tijdens transport en opslag is Duroplast Voor het bewaken van het temperatuurverloop tijdens transport en opslag kan volgens de WHO gebruik worden gemaakt van tijd/temperatuurindicatoren Andere veelgebruikte hulpmiddelen zijn temperatuurloggers en temperatuurlabels Areola Een areola is in de menselijke anatomie een meestal rond maar soms ook ovaal pigmentkleurig stuk huid De term wordt meestal gebruikt voor het betreffende stuk huid rond de menselijke tepel ("areola mammae"), maar kan ook slaan op bijvoorbeeld een opgezet deel van de huid rond een pustel (puistje) De areola rond de tepel heet in het Nederlands tepelhof De grootte en vorm van een areola kan per mens sterk verschillen Bij de vrouwelijke tepels geeft de areola grofweg de omvang van de melkklieren weer Ook talgklieren en de klieren van Montgomery bevinden zich er De kleur wordt deels bepaald door de aanwezigheid van melanine en feomelanine De aanwezigheid van deze twee stoffen is genetisch bepaald Een areola kan in de loop der tijd van kleur veranderen onder invloed van hormonen die vrijkomen bij bijvoorbeeld zwangerschap, veroudering en menstruatie, maar ook door sommige medicijnen of wanneer de huid bruint door zonnebaden bijvoorbeeld Sotolon Sotolon is een lacton en een krachtige aromastof Sotolon is een bestanddeel van fenegriekzaden en lavas, en komt ook voor in geroosterde Virginiatabak en rijstwijn In hoge concentraties heeft het de geur van fenegriek en curry; in lage concentraties ruikt het naar esdoornsiroop, karamel of verbrande suiker Sotolon kan bereid worden uit #-hydroxy-isoleucine (HIL), een stof die ook in fenegriekzaden voorkomt Sotolon is een aromastof die onder andere aan diverse sauzen en condimenten wordt toegevoegd Door de consumptie van grote hoeveelheden voedingsstoffen of planten met sotolon kan het zweet en de urine tijdelijk de geur van esdoornsiroop krijgen, omdat sotolon grotendeels onveranderd door het lichaam afgescheiden wordt De zeldzame erfelijke aandoening "maple syrup urine disease" of "esdoornsiroopziekte" (waarbij het metabolisme van aminozuren verstoord is) is zo genoemd omdat hierbij de urine het karakteristieke zoete aroma van esdoornsiroop verkrijgt De stof die hiervoor verantwoordelijk is, blijkt ook sotolon te zijn.
500
www
grofweg de omvang van de melkklieren weer Ook talgklieren en de klieren van Montgomery bevinden zich er De kleur wordt deels bepaald door de aanwezigheid van melanine en feomelanine De aanwezigheid van deze twee stoffen is genetisch bepaald Een areola kan in de loop der tijd van kleur veranderen onder invloed van hormonen die vrijkomen bij bijvoorbeeld zwangerschap, veroudering en menstruatie, maar ook door sommige medicijnen of wanneer de huid bruint door zonnebaden bijvoorbeeld Sotolon Sotolon is een lacton en een krachtige aromastof Sotolon is een bestanddeel van fenegriekzaden en lavas, en komt ook voor in geroosterde Virginiatabak en rijstwijn In hoge concentraties heeft het de geur van fenegriek en curry; in lage concentraties ruikt het naar esdoornsiroop, karamel of verbrande suiker Sotolon kan bereid worden uit #-hydroxy-isoleucine (HIL), een stof die ook in fenegriekzaden voorkomt Sotolon is een aromastof die onder andere aan diverse sauzen en condimenten wordt toegevoegd Door de consumptie van grote hoeveelheden voedingsstoffen of planten met sotolon kan het zweet en de urine tijdelijk de geur van esdoornsiroop krijgen, omdat sotolon grotendeels onveranderd door het lichaam afgescheiden wordt De zeldzame erfelijke aandoening "maple syrup urine disease" of "esdoornsiroopziekte" (waarbij het metabolisme van aminozuren verstoord is) is zo genoemd omdat hierbij de urine het karakteristieke zoete aroma van esdoornsiroop verkrijgt De stof die hiervoor verantwoordelijk is, blijkt ook sotolon te zijn Doorgaans is de verbinding instabiel en vormt een keton Ionotrope receptor Ionotrope receptoren zijn eiwitten in het celmembraan Ze bevatten zowel een ionkanaal, een poortje waar ionen doorheen kunnen stromen, als een receptor, een bindingsplek waar één specifieke stof (een ligand) aan kan binden Ionotrope receptoren worden ook wel 'kanaalgebonden receptoren' of 'ligandafhankelijke ionkanalen' genoemd Het ionkanaal van een ionotrope receptor kan open of gesloten zijn In een gesloten toestand blokkeert het ionkanaal de stroming van ionen door het kanaal Het open dan wel gesloten zijn van het ionkanaal van een ionotrope receptor is afhankelijk van de binding van een ligand aan de receptor Een ligandbinding verandert namelijk de vorm van de ionotrope receptor, waardoor het ionkanaal geopend of gesloten wordt De ionen die door het ionkanaal van de ionotrope receptor stromen, passeren het membraan van een cel Op deze manier stromen ionen de cel in of uit Doordat ionen elektrisch geladen zijn, veroorzaakt het stromen van de ionen door het celmembraan een verandering in de elektrische lading binnen de cel, ten opzichte van buiten de cel Deze verandering in de elektrische lading zorgt ervoor dat het membraanpotentiaal, de elektrische spanning over het membraan, verandert In het geval van zenuwcellen kan een bepaalde verandering in de waarde van het membraanpotentiaal (een depolarisatie (biologie)) een elektrisch signaal (een actiepotentiaal) veroorzaken Ionotrope receptoren zijn voornamelijk aanwezig in synapsen in het centraal zenuwstelsel In een synaps worden signalen van een zenuwcel doorgegeven aan een volgende zenuwcel.
511
www
het celmembraan Ze bevatten zowel een ionkanaal, een poortje waar ionen doorheen kunnen stromen, als een receptor, een bindingsplek waar één specifieke stof (een ligand) aan kan binden Ionotrope receptoren worden ook wel 'kanaalgebonden receptoren' of 'ligandafhankelijke ionkanalen' genoemd Het ionkanaal van een ionotrope receptor kan open of gesloten zijn In een gesloten toestand blokkeert het ionkanaal de stroming van ionen door het kanaal Het open dan wel gesloten zijn van het ionkanaal van een ionotrope receptor is afhankelijk van de binding van een ligand aan de receptor Een ligandbinding verandert namelijk de vorm van de ionotrope receptor, waardoor het ionkanaal geopend of gesloten wordt De ionen die door het ionkanaal van de ionotrope receptor stromen, passeren het membraan van een cel Op deze manier stromen ionen de cel in of uit Doordat ionen elektrisch geladen zijn, veroorzaakt het stromen van de ionen door het celmembraan een verandering in de elektrische lading binnen de cel, ten opzichte van buiten de cel Deze verandering in de elektrische lading zorgt ervoor dat het membraanpotentiaal, de elektrische spanning over het membraan, verandert In het geval van zenuwcellen kan een bepaalde verandering in de waarde van het membraanpotentiaal (een depolarisatie (biologie)) een elektrisch signaal (een actiepotentiaal) veroorzaken Ionotrope receptoren zijn voornamelijk aanwezig in synapsen in het centraal zenuwstelsel In een synaps worden signalen van een zenuwcel doorgegeven aan een volgende zenuwcel Bepaalde neurotransmitters (bijvoorbeeld acetylcholine, glutamaat, GABA en glycine) kunnen binden aan ionotrope receptoren Wanneer een neurotransmitter aan een ionotrope receptor bindt, wordt de stroming van ionen door het ionkanaal beïnvloed Hierdoor verandert het membraanpotentiaal van de zenuwcel, wat een actiepotentiaal kan veroorzaken Ionotrope receptoren kunnen niet zelfstandig een actiepotentiaal produceren, maar hebben hiervoor andere ionkanalen nodig, namelijk spanningsafhankelijke ionkanalen (zie ionkanaal) Voor het doorgeven van signalen tussen zenuwcellen worden naast ionotrope receptoren ook 'metabotrope receptoren' gebruikt Deze metabotrope receptoren, ook wel G-eiwit gekoppelde receptoren genoemd, bevatten geen ionkanaal, maar beïnvloeden indirect, met behulp van een G-eiwit, een ionkanaal en daardoor ook het membraanpotentiaal van een zenuwcel Er bestaan verschillende soorten ionotrope receptoren Ze worden van elkaar onderscheiden op de volgende twee punten Het laatste punt, het doorlaten van alleen specifieke ionen, bepaalt de mate waarin een ionotrope receptor het ontstaan van een actiepotentiaal beïnvloedt Sommige ionotrope receptoren veroorzaken een depolarisatie van het membraanpotentiaal, terwijl andere ionotrope receptoren een hyperpolarisatie van het membraanpotentiaal veroorzaken In het geval van een hyperpolarisatie wordt de kans op het ontstaan van een actiepotentiaal kleiner Hierdoor wordt het doorgeven van een signaal in een zenuwcel geremd Intraoculaire lens Een intraoculaire lens (IOL), ook wel implantaatlens of kunstlens genoemd, is een in het menselijk oog geïmplanteerde kunstlens, die gewoonlijk de oorspronkelijke lens vervangt omdat deze troebel is geworden ten gevolge van een cataract, of die deze lens aanvult om sterke lensafwijkingen te corrigeren.
520
www
Wanneer een neurotransmitter aan een ionotrope receptor bindt, wordt de stroming van ionen door het ionkanaal beïnvloed Hierdoor verandert het membraanpotentiaal van de zenuwcel, wat een actiepotentiaal kan veroorzaken Ionotrope receptoren kunnen niet zelfstandig een actiepotentiaal produceren, maar hebben hiervoor andere ionkanalen nodig, namelijk spanningsafhankelijke ionkanalen (zie ionkanaal) Voor het doorgeven van signalen tussen zenuwcellen worden naast ionotrope receptoren ook 'metabotrope receptoren' gebruikt Deze metabotrope receptoren, ook wel G-eiwit gekoppelde receptoren genoemd, bevatten geen ionkanaal, maar beïnvloeden indirect, met behulp van een G-eiwit, een ionkanaal en daardoor ook het membraanpotentiaal van een zenuwcel Er bestaan verschillende soorten ionotrope receptoren Ze worden van elkaar onderscheiden op de volgende twee punten Het laatste punt, het doorlaten van alleen specifieke ionen, bepaalt de mate waarin een ionotrope receptor het ontstaan van een actiepotentiaal beïnvloedt Sommige ionotrope receptoren veroorzaken een depolarisatie van het membraanpotentiaal, terwijl andere ionotrope receptoren een hyperpolarisatie van het membraanpotentiaal veroorzaken In het geval van een hyperpolarisatie wordt de kans op het ontstaan van een actiepotentiaal kleiner Hierdoor wordt het doorgeven van een signaal in een zenuwcel geremd Intraoculaire lens Een intraoculaire lens (IOL), ook wel implantaatlens of kunstlens genoemd, is een in het menselijk oog geïmplanteerde kunstlens, die gewoonlijk de oorspronkelijke lens vervangt omdat deze troebel is geworden ten gevolge van een cataract, of die deze lens aanvult om sterke lensafwijkingen te corrigeren Oorspronkelijk werden IOL’s gemaakt van niet-flexibel materiaal (polymethylmethacrylaat (PMMA), ook bekend onder handelsnamen als Perspex, Plexiglas, e d ), maar tegenwoordig worden er meer flexibele materialen voor gebruikt De meeste IOL’s hebben een vaste sterkte, geschikt voor veraf zien Maar er zijn ook IOL’s met meerdere sterktes, bijvoorbeeld voor veraf zien én voor lezen Ook zijn accommoderende IOL’s in ontwikkeling, waarmee men tot op zekere hoogte kan scherpstellen, vergelijkbaar met de oorspronkelijke ooglens Het inbrengen van een IOL als behandeling van cataract is tegenwoordig een van de meest verrichte oogoperaties, in <LOCATIE> ca ### ### maal per jaar (###) en in België ca ## ### maal per jaar De operatie, die ongeveer ## minuten duurt, kan onder lokale anesthesie worden verricht, waarbij de patiënt gedurende de operatie bij kennis is Doordat flexibele IOL’s worden gebruikt, kunnen deze in opgerolde toestand worden ingebracht, zodat slechts een kleine incisie nodig is (#,# à # mm) en er geen hechtingen nodig zijn Een minder gebruikelijke implanteerbare lens is de <PERSOON>), waarbij de nieuwe lens voor de eigen ooglens wordt geplaatst De eigen ooglens wordt hierbij dus behouden (phakic verwijst hiernaar) Het voordeel is dat het accommodatievermogen van de patiënt niet wordt aangetast Dit type lens kan in de voorste oogkamer worden geplaatst (tussen het hoornvlies en de iris) en in de achterste oogkamer (tussen het iris en de eigen lens) Tegenwoordig worden de meeste lenzen in de voorste oogkamer geplaatst, omdat dit minder kans geeft op complicaties.
568
www
tegenwoordig worden er meer flexibele materialen voor gebruikt De meeste IOL’s hebben een vaste sterkte, geschikt voor veraf zien Maar er zijn ook IOL’s met meerdere sterktes, bijvoorbeeld voor veraf zien én voor lezen Ook zijn accommoderende IOL’s in ontwikkeling, waarmee men tot op zekere hoogte kan scherpstellen, vergelijkbaar met de oorspronkelijke ooglens Het inbrengen van een IOL als behandeling van cataract is tegenwoordig een van de meest verrichte oogoperaties, in <LOCATIE> ca ### ### maal per jaar (###) en in België ca ## ### maal per jaar De operatie, die ongeveer ## minuten duurt, kan onder lokale anesthesie worden verricht, waarbij de patiënt gedurende de operatie bij kennis is Doordat flexibele IOL’s worden gebruikt, kunnen deze in opgerolde toestand worden ingebracht, zodat slechts een kleine incisie nodig is (#,# à # mm) en er geen hechtingen nodig zijn Een minder gebruikelijke implanteerbare lens is de <PERSOON>), waarbij de nieuwe lens voor de eigen ooglens wordt geplaatst De eigen ooglens wordt hierbij dus behouden (phakic verwijst hiernaar) Het voordeel is dat het accommodatievermogen van de patiënt niet wordt aangetast Dit type lens kan in de voorste oogkamer worden geplaatst (tussen het hoornvlies en de iris) en in de achterste oogkamer (tussen het iris en de eigen lens) Tegenwoordig worden de meeste lenzen in de voorste oogkamer geplaatst, omdat dit minder kans geeft op complicaties De Londense oogarts <PERSOON> was in ### de eerste die met succes een IOL plaatste Deze eerste IOL was gemaakt van Perspex (polymethylmethacrylaat, PMMA) Beweerd wordt dat Ridley op het idee van een intraoculaire lens kwam nadat een assistent hem vroeg waarom hij geen kunstlens plaatste als de ooglens wegens staar verwijderd werd Het idee om PMMA te gebruiken kwam later, nadat Ridley piloten van de Britse luchtmacht had gezien die splinters van stukgeschoten cockpitkappen in hun oog hadden gekregen Deze splinters bleken daar niet te zijn aangetast Dit materiaal bleek geen infecties te veroorzaken en niet door het lichaam te worden afgestoten Hij concludeerde dat het dus geschikt zou kunnen zijn voor implantaten Het duurde nog tot de jaren ### voordat intraoculaire lenzen voor cataractoperaties breed werden geaccepteerd, nadat het lensontwerp en de operatietechnieken verder waren verbeterd Er zijn tegenwoordig ook torische IOL’s, waarmee astigmatisme kan worden gecorrigeerd Daarnaast bestaan er "licht-instelbare IOL’s" (light-adjustable lenses, LAL), waarvan na implantatie de sterkte door middel van bestraling met ultraviolet licht ingesteld kan worden Hiermee zijn nacorrecties behaald van ca #,## dioptrie Polymethylmethacrylaat (PMMA) was het eerste materiaal dat met succes werd toegepast voor IOL’s Technische verbeteringen leidden tot lenzen van siliconen en van zachte acrylaten Beide zijn inert, en ze zijn zacht genoeg om te kunnen worden opgerold Daardoor kunnen de lenzen door een veel kleiner incisie worden ingebracht Tegenwoordig worden vaak IOL’s met een lichtgele tint geïmplanteerd, die evenals heldere IOL's een UV-blokker bevatten UV-licht.
573
www
plaatste Deze eerste IOL was gemaakt van Perspex (polymethylmethacrylaat, PMMA) Beweerd wordt dat Ridley op het idee van een intraoculaire lens kwam nadat een assistent hem vroeg waarom hij geen kunstlens plaatste als de ooglens wegens staar verwijderd werd Het idee om PMMA te gebruiken kwam later, nadat Ridley piloten van de Britse luchtmacht had gezien die splinters van stukgeschoten cockpitkappen in hun oog hadden gekregen Deze splinters bleken daar niet te zijn aangetast Dit materiaal bleek geen infecties te veroorzaken en niet door het lichaam te worden afgestoten Hij concludeerde dat het dus geschikt zou kunnen zijn voor implantaten Het duurde nog tot de jaren ### voordat intraoculaire lenzen voor cataractoperaties breed werden geaccepteerd, nadat het lensontwerp en de operatietechnieken verder waren verbeterd Er zijn tegenwoordig ook torische IOL’s, waarmee astigmatisme kan worden gecorrigeerd Daarnaast bestaan er "licht-instelbare IOL’s" (light-adjustable lenses, LAL), waarvan na implantatie de sterkte door middel van bestraling met ultraviolet licht ingesteld kan worden Hiermee zijn nacorrecties behaald van ca #,## dioptrie Polymethylmethacrylaat (PMMA) was het eerste materiaal dat met succes werd toegepast voor IOL’s Technische verbeteringen leidden tot lenzen van siliconen en van zachte acrylaten Beide zijn inert, en ze zijn zacht genoeg om te kunnen worden opgerold Daardoor kunnen de lenzen door een veel kleiner incisie worden ingebracht Tegenwoordig worden vaak IOL’s met een lichtgele tint geïmplanteerd, die evenals heldere IOL's een UV-blokker bevatten UV-licht IOL’s worden vooral gebruikt ter vervanging van de oorspronkelijke ooglens in geval van cataract Sinds ### worden intraoculaire lenzen ook gebruikt voor het corrigeren van ernstiger vormen van bijziendheid, verziendheid of astigmatisme Als in dergelijke gevallen de oorspronkelijke ooglens wordt verwijderd, wordt de operatie "<PERSOON> And Replacement" (extractie en vervanging van de heldere lens) ofwel "CLEAR" genoemd Deze operatie verloopt op dezelfde wijze als een cataractoperatie, en het herstel duurt ook even lang De CLEAR-operatie kan echter alleen worden uitgevoerd op patiënten van <LEEFTIJD> jaar en ouder Is de oorspronkelijke ooglens vervangen door de IOL, zoals bij een cataract- of een CLEAR-operatie, dan spreekt men van "pseudofakie" of een "pseudofakische IOL" Is de IOL toegevoegd aan de oorspronkelijke lens, dan is er sprake van een "fakische intraoculaire lens" (PIOL, van <PERSOON> "phakic intraocular lens") Bij het geheel ontbreken van een lens – zoals bij de klassieke „staarsteek”, waarbij de gehele lens verwijderd wordt zonder hem te vervangen – spreekt men van "afakie" De termen "fakisch", "pseudofakisch" en "afakisch" zijn afgeleid van het Griekse woord "φακός" ("fakos"), ‘lens’ Een van de grote nadelen van conventionele IOL’s is dat zij alleen geschikt zijn voor veraf zien Hoewel patiënten na een IOL-implantatie geen last meer hebben van vertroebeld zicht ten gevolge van cataract, kunnen zij niet meer accommoderen, dat wil zeggen scherpstellen op andere afstanden dan veraf Dit komt neer op een volledige presbyopie De patiënt heeft dus een leesbril nodig.
586
www
oorspronkelijke ooglens in geval van cataract Sinds ### worden intraoculaire lenzen ook gebruikt voor het corrigeren van ernstiger vormen van bijziendheid, verziendheid of astigmatisme Als in dergelijke gevallen de oorspronkelijke ooglens wordt verwijderd, wordt de operatie "<PERSOON> And Replacement" (extractie en vervanging van de heldere lens) ofwel "CLEAR" genoemd Deze operatie verloopt op dezelfde wijze als een cataractoperatie, en het herstel duurt ook even lang De CLEAR-operatie kan echter alleen worden uitgevoerd op patiënten van <LEEFTIJD> jaar en ouder Is de oorspronkelijke ooglens vervangen door de IOL, zoals bij een cataract- of een CLEAR-operatie, dan spreekt men van "pseudofakie" of een "pseudofakische IOL" Is de IOL toegevoegd aan de oorspronkelijke lens, dan is er sprake van een "fakische intraoculaire lens" (PIOL, van <PERSOON> "phakic intraocular lens") Bij het geheel ontbreken van een lens – zoals bij de klassieke „staarsteek”, waarbij de gehele lens verwijderd wordt zonder hem te vervangen – spreekt men van "afakie" De termen "fakisch", "pseudofakisch" en "afakisch" zijn afgeleid van het Griekse woord "φακός" ("fakos"), ‘lens’ Een van de grote nadelen van conventionele IOL’s is dat zij alleen geschikt zijn voor veraf zien Hoewel patiënten na een IOL-implantatie geen last meer hebben van vertroebeld zicht ten gevolge van cataract, kunnen zij niet meer accommoderen, dat wil zeggen scherpstellen op andere afstanden dan veraf Dit komt neer op een volledige presbyopie De patiënt heeft dus een leesbril nodig Er zijn twee varianten van dit type lens, te weten "refractieve" en "diffractieve" lenzen De refractieve lens bestaat uit een soort fresnellens, waarvan de ringen afwisselend twee verschillende sterktes vertegenwoordigen De diffractieve IOL maakt daarnaast gebruik van het principe van de Fresnel-zoneplaat, die niet op breking, maar op interferentie berust In ontwikkeling zijn accommodeerbare IOL’s, die zich instellen op de gewenste afstand Hierbij wordt gebruikgemaakt van de bestaande accommodatiespiertjes Presbyopie is immers een gevolg van het star worden van de ooglens; de accommodatiespiertjes blijven in beginsel gewoon actief In <LOCATIE> worden deze multifocale en accommoderende IOL’s door de ziektekostenverzekering vooralsnog niet vergoed Lareb Bijwerkingencentrum Lareb (acroniem voor Landelijke registratie evaluatie bijwerkingen) is een Nederlands kenniscentrum dat als taak heeft het signaleren van risico's van het gebruik van geneesmiddelen en vaccins in de dagelijkse praktijk en het verspreiden van kennis hierover Bijwerkingencentrum Lareb is gevestigd in 's-Hertogenbosch Het ontvangt voor de uitoefening van deze wettelijke taak subsidie van het ministerie van VWS Directeur van Lareb is sinds ### <PERSOON> <INSTELLING> is in de jaren tachtig ontstaan op initiatief van apotheker <PERSOON> die samen met apothekers en artsen uit de regio <LOCATIE> het Regionale Evaluatie Bijwerkingen systeem opzette In ### werd een stichting opgericht en volgden ook in andere regio's centra Sinds ### is Bijwerkingencentrum Lareb op het gebied van geneesmiddelenbewaking een rechtspersoon met wettelijke taak Per januari ### werd het team Veiligheidsbewaking van <INSTELLING> Infectieziektebestrijding van het <INSTELLING> ondergebracht bij Lareb.
595
www
"refractieve" en "diffractieve" lenzen De refractieve lens bestaat uit een soort fresnellens, waarvan de ringen afwisselend twee verschillende sterktes vertegenwoordigen De diffractieve IOL maakt daarnaast gebruik van het principe van de Fresnel-zoneplaat, die niet op breking, maar op interferentie berust In ontwikkeling zijn accommodeerbare IOL’s, die zich instellen op de gewenste afstand Hierbij wordt gebruikgemaakt van de bestaande accommodatiespiertjes Presbyopie is immers een gevolg van het star worden van de ooglens; de accommodatiespiertjes blijven in beginsel gewoon actief In <LOCATIE> worden deze multifocale en accommoderende IOL’s door de ziektekostenverzekering vooralsnog niet vergoed Lareb Bijwerkingencentrum Lareb (acroniem voor Landelijke registratie evaluatie bijwerkingen) is een Nederlands kenniscentrum dat als taak heeft het signaleren van risico's van het gebruik van geneesmiddelen en vaccins in de dagelijkse praktijk en het verspreiden van kennis hierover Bijwerkingencentrum Lareb is gevestigd in 's-Hertogenbosch Het ontvangt voor de uitoefening van deze wettelijke taak subsidie van het ministerie van VWS Directeur van Lareb is sinds ### <PERSOON> <INSTELLING> is in de jaren tachtig ontstaan op initiatief van apotheker <PERSOON> die samen met apothekers en artsen uit de regio <LOCATIE> het Regionale Evaluatie Bijwerkingen systeem opzette In ### werd een stichting opgericht en volgden ook in andere regio's centra Sinds ### is Bijwerkingencentrum Lareb op het gebied van geneesmiddelenbewaking een rechtspersoon met wettelijke taak Per januari ### werd het team Veiligheidsbewaking van <INSTELLING> Infectieziektebestrijding van het <INSTELLING> ondergebracht bij Lareb Per <DATUM> is de Teratologie Informatie Service (TIS teratologie-informatie) en de bijwerkingenregistratie van inentingen van het Rijksvaccinatieprogramma van het <INSTELLING> overgegaan naar het Lareb Lareb verzamelt en analyseert meldingen van bijwerkingen van geneesmiddelen en vaccins Tevens is de Teratologie Informatie Service van Lareb het kenniscentrum op het gebied van de mogelijke effecten van geneesmiddelengebruik en andere blootstellingen op de zwangerschap, het ongeboren kind en de lactatieperiode (borstvoeding) Sinds de jaren ## van de ##e eeuw worden de bijwerkingen van geneesmiddelen landelijk geregistreerd Aanleiding tot deze registratie waren de gevolgen van het gebruik van het geneesmiddel Softenon (thalidomide), waardoor meer dan tienduizend kinderen met aangeboren afwijkingen werden geboren Iedereen kan bij Lareb melding doen van een (vermoede) bijwerking via een "meldformulier", op papier of op de website In ### kreeg Lareb zo'n ## ### meldingen Al deze meldingen worden opgenomen in de landelijke "kennisdatabank" – deze is (via de website) voor iedereen toegankelijk Bij Lareb werken artsen en apothekers die alle meldingen beoordelen en analyseren De bevindingen van deze analyses worden direct aan het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen doorgegeven dat, indien nodig, maatregelen kan treffen <PERSOON> (plantenziekte) <PERSOON> farinosa" f sp "spinaciae" syn "Peronospora farinosa" f sp "spinaciae") is een valse meeldauw en de belangrijkste schimmelziekte bij spinazie Het vormt een grijs schimmelpluis op de onderkant en soms ook op de bovenkant van de bladeren Alleen bij de vroege teelt van spinazie met zaai in december komt wolf niet voor.
571
www
Informatie Service (TIS teratologie-informatie) en de bijwerkingenregistratie van inentingen van het Rijksvaccinatieprogramma van het <INSTELLING> overgegaan naar het Lareb Lareb verzamelt en analyseert meldingen van bijwerkingen van geneesmiddelen en vaccins Tevens is de Teratologie Informatie Service van Lareb het kenniscentrum op het gebied van de mogelijke effecten van geneesmiddelengebruik en andere blootstellingen op de zwangerschap, het ongeboren kind en de lactatieperiode (borstvoeding) Sinds de jaren ## van de ##e eeuw worden de bijwerkingen van geneesmiddelen landelijk geregistreerd Aanleiding tot deze registratie waren de gevolgen van het gebruik van het geneesmiddel Softenon (thalidomide), waardoor meer dan tienduizend kinderen met aangeboren afwijkingen werden geboren Iedereen kan bij Lareb melding doen van een (vermoede) bijwerking via een "meldformulier", op papier of op de website In ### kreeg Lareb zo'n ## ### meldingen Al deze meldingen worden opgenomen in de landelijke "kennisdatabank" – deze is (via de website) voor iedereen toegankelijk Bij Lareb werken artsen en apothekers die alle meldingen beoordelen en analyseren De bevindingen van deze analyses worden direct aan het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen doorgegeven dat, indien nodig, maatregelen kan treffen <PERSOON> (plantenziekte) <PERSOON> farinosa" f sp "spinaciae" syn "Peronospora farinosa" f sp "spinaciae") is een valse meeldauw en de belangrijkste schimmelziekte bij spinazie Het vormt een grijs schimmelpluis op de onderkant en soms ook op de bovenkant van de bladeren Alleen bij de vroege teelt van spinazie met zaai in december komt wolf niet voor De oöspore kan na kieming een sporangium vormen De sporen uit het sporangium van de schimmel dringen de plant binnen en vormen intercellulaire, vingervormige haustoria Vervolgens vormt de schimmel voor verdere verspreiding sporangioforen met grijze sporangiën Van deze ziekte zijn verschillende fysio's bekend, waar de rassen verschillend vatbaar voor zijn Het type fysio wordt vastgesteld met behulp van een reeks rassen, die verschillend vatbaar zijn voor de verschillende fysio's Er zijn in ### al ## fysio's bekend De veredelaars kunnen de schimmel maar net voorblijven met het kweken van nieuwe rassen met resistentie tegen de nieuwe fysio's Telers vragen om volledig resistente rassen Hobbytelers moeten het met minder resistente rassen doen De meeste zaadhuizen bieden hooguit fysio # tot en met # resistente rassen aan in kleinverpakking Taxidermie De taxidermie houdt zich bezig met het prepareren of opzetten van dieren Prepareren is het bewerken van het dode lichaam van een dier, zodat het geconserveerd blijft Iemand die dit doet noemt men een preparateur Er zijn verschillende technieken om zogenaamde zoölogische specimens te conserveren Taxidermie is een samenstelling van de Griekse woorden τάξις ("taxis") "ordening" en δέρμα ("derma") "huid" Opzetten (of "volledig opzetten") is een conserveringstechniek om een dood dier te conserveren, waarbij de vorm van het lichaam natuurgetrouw blijft bewaard en het resultaat kan worden tentoongesteld Het dier wordt hiertoe gevild en de huid wordt gelooid en/of behandeld met conserverende stoffen zoals borax of alcohol om bederf te voorkomen.
570
www
kieming een sporangium vormen De sporen uit het sporangium van de schimmel dringen de plant binnen en vormen intercellulaire, vingervormige haustoria Vervolgens vormt de schimmel voor verdere verspreiding sporangioforen met grijze sporangiën Van deze ziekte zijn verschillende fysio's bekend, waar de rassen verschillend vatbaar voor zijn Het type fysio wordt vastgesteld met behulp van een reeks rassen, die verschillend vatbaar zijn voor de verschillende fysio's Er zijn in ### al ## fysio's bekend De veredelaars kunnen de schimmel maar net voorblijven met het kweken van nieuwe rassen met resistentie tegen de nieuwe fysio's Telers vragen om volledig resistente rassen Hobbytelers moeten het met minder resistente rassen doen De meeste zaadhuizen bieden hooguit fysio # tot en met # resistente rassen aan in kleinverpakking Taxidermie De taxidermie houdt zich bezig met het prepareren of opzetten van dieren Prepareren is het bewerken van het dode lichaam van een dier, zodat het geconserveerd blijft Iemand die dit doet noemt men een preparateur Er zijn verschillende technieken om zogenaamde zoölogische specimens te conserveren Taxidermie is een samenstelling van de Griekse woorden τάξις ("taxis") "ordening" en δέρμα ("derma") "huid" Opzetten (of "volledig opzetten") is een conserveringstechniek om een dood dier te conserveren, waarbij de vorm van het lichaam natuurgetrouw blijft bewaard en het resultaat kan worden tentoongesteld Het dier wordt hiertoe gevild en de huid wordt gelooid en/of behandeld met conserverende stoffen zoals borax of alcohol om bederf te voorkomen Dit kunstlichaam heeft dezelfde vorm als het echte lichaam Bepaalde lichaamsdelen worden door kunstexemplaren vervangen, zoals de ogen Soms worden sommige beenderen, zoals de schedel en de poten, gereinigd en gebruikt in het kunstlichaam Balgen is een goedkopere techniek die vaak gebruikt wordt om een dierenlichaam te conserveren voor onderzoek Hierbij blijven alleen de huid en de schedel bewaard en de oorspronkelijke vorm gaat grotendeels verloren In de taxidermie werd vroeger arseen gebruikt om geprepareerde specimen te beschermen tegen insecten zoals motten, het spekkevertje en de museumkever De toepassing was niet zozeer gericht op het weghouden van insecten, maar veeleer op het doden ervan alvorens ze hun vernietigende werk konden voortzetten Bij het prepareren gebruikte men afhankelijk van het soort op te zetten dier, een soort pasta die bestond uit arseen, zeepvlokken, water, kamfer, krijt en kalium Deze pasta werd na het villen aangebracht, door middel van een penseel Deze methode werd vooral voor kleine specimen gebruikt, van vogels tot maximaal de maat van een vos Bij grotere dieren werd de huiden eerst gelooid, waarna een laagje van deze pasta aan de binnenzijde werd aangebracht Ook werd de huid wel gedompeld in een bad met arseen Het gebruik van arseen heeft bij taxidermisten in vroeger tijden legio gevallen van blindheid en zwerende wonden veroorzaakt Wegens de hoge toxiciteit wordt de stof door taxidermisten vrijwel niet meer gebruikt Er zijn nu producten in de handel die minstens even doeltreffend zijn, zonder de risico's van arseen Klaeuwshofje.
539
www
vorm als het echte lichaam Bepaalde lichaamsdelen worden door kunstexemplaren vervangen, zoals de ogen Soms worden sommige beenderen, zoals de schedel en de poten, gereinigd en gebruikt in het kunstlichaam Balgen is een goedkopere techniek die vaak gebruikt wordt om een dierenlichaam te conserveren voor onderzoek Hierbij blijven alleen de huid en de schedel bewaard en de oorspronkelijke vorm gaat grotendeels verloren In de taxidermie werd vroeger arseen gebruikt om geprepareerde specimen te beschermen tegen insecten zoals motten, het spekkevertje en de museumkever De toepassing was niet zozeer gericht op het weghouden van insecten, maar veeleer op het doden ervan alvorens ze hun vernietigende werk konden voortzetten Bij het prepareren gebruikte men afhankelijk van het soort op te zetten dier, een soort pasta die bestond uit arseen, zeepvlokken, water, kamfer, krijt en kalium Deze pasta werd na het villen aangebracht, door middel van een penseel Deze methode werd vooral voor kleine specimen gebruikt, van vogels tot maximaal de maat van een vos Bij grotere dieren werd de huiden eerst gelooid, waarna een laagje van deze pasta aan de binnenzijde werd aangebracht Ook werd de huid wel gedompeld in een bad met arseen Het gebruik van arseen heeft bij taxidermisten in vroeger tijden legio gevallen van blindheid en zwerende wonden veroorzaakt Wegens de hoge toxiciteit wordt de stof door taxidermisten vrijwel niet meer gebruikt Er zijn nu producten in de handel die minstens even doeltreffend zijn, zonder de risico's van arseen Klaeuwshofje Het hofje van (tegenwoordig) ## huizen werd in ### gesticht door het echtpaar Dirck en <PERSOON>, de eigenaren van bierbrouwerij 'de Klaeuw' De huisjes werden bewoond door rooms-katholieke oude vrouwen Bij de renovatie in de jaren ## werd van elke twee huisjes één gemaakt De overbodige voordeuren bleven bewaard <PERSOON>, <DATUM> - <LOCATIE>, <DATUM> was een Nederlandse arts, die in belangrijke mate gezichtsbepalend was voor de geneeskunde in de tweede helft van de ##e eeuw Querido was onder meer hoogleraar interne geneeskunde aan de Universiteit Leiden en oprichter van de medische faculteit in <LOCATIE> Querido was getrouwd met <PERSOON> (### - ###), een Nederlandse actrice <PERSOON> begon in ### met de medische studie aan de <PERSOON> Voor een onderzoek dat hij als student-assistent verrichtte, kreeg hij de gouden medaille van de <PERSOON> Het onderwerp was de behoefte aan vitamine D in relatie tot de calcium- en fosfor-samenstelling van de voeding Het gehonoreerde onderzoek leidde tot zijn proefschrift waarop hij twee weken na zijn semi-artsexamen promoveerde op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd De gouden medaille bezorgde hem ook een reisbeurs, waardoor hij op jonge leeftijd kennismaakte met het pathofysiologisch onderzoek in Amerikaanse wetenschappelijke instituten Na zijn artsexamen en een assistentschap in Leiden bij S E.
523
www
Het hofje van (tegenwoordig) ## huizen werd in ### gesticht door het echtpaar Dirck en <PERSOON>, de eigenaren van bierbrouwerij 'de Klaeuw' De huisjes werden bewoond door rooms-katholieke oude vrouwen Bij de renovatie in de jaren ## werd van elke twee huisjes één gemaakt De overbodige voordeuren bleven bewaard <PERSOON>, <DATUM> - <LOCATIE>, <DATUM> was een Nederlandse arts, die in belangrijke mate gezichtsbepalend was voor de geneeskunde in de tweede helft van de ##e eeuw Querido was onder meer hoogleraar interne geneeskunde aan de Universiteit Leiden en oprichter van de medische faculteit in <LOCATIE> Querido was getrouwd met <PERSOON> (### - ###), een Nederlandse actrice <PERSOON> begon in ### met de medische studie aan de <PERSOON> Voor een onderzoek dat hij als student-assistent verrichtte, kreeg hij de gouden medaille van de <PERSOON> Het onderwerp was de behoefte aan vitamine D in relatie tot de calcium- en fosfor-samenstelling van de voeding Het gehonoreerde onderzoek leidde tot zijn proefschrift waarop hij twee weken na zijn semi-artsexamen promoveerde op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd De gouden medaille bezorgde hem ook een reisbeurs, waardoor hij op jonge leeftijd kennismaakte met het pathofysiologisch onderzoek in Amerikaanse wetenschappelijke instituten Na zijn artsexamen en een assistentschap in Leiden bij S E Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september ### leidde tot zijn terugkeer naar <LOCATIE> Zijn opleiding in de inwendige geneeskunde, bij <PERSOON> in Leiden, werd onderbroken door de Duitse bezetter Querido overleefde de gevangenschap in het concentratiekamp Theresienstadt Een half jaar na zijn specialisatie werd hij benoemd tot hoogleraar <PERSOON> daarop verbleef hij een half jaar in het Massachusetts General Hospital om zijn kennismaking voort te zetten met het Amerikaanse pathofysiologisch onderzoek Vóór de oorlog waren alle medische faculteiten sterk op Duitsland gericht geweest Querido leverde door zijn Amerikaanse contacten en ervaringen een belangrijke bijdrage aan de overgang naar een angelsaksisch georiënteerde geneeskunde Vele leerlingen van Querido zouden na hun promotie één of twee jaar in de Verenigde Staten doorbrengen Van ### tot het begin jaren zestig kwam de klinische endocrinologie in Leiden onder leiding van Querido tot grote bloei Zijn maatschappelijke bewogenheid dreef hem in ### voor onderzoek naar Nieuw-Guinea en in ### naar <PERSOON> In ### trad er een geheel nieuwe episode op in het leven van Querido Hij werd benaderd door de directeur generaal van het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen met het verzoek om in <LOCATIE> een nieuwe medische faculteit te stichten De grote toename in het aantal medische studenten na de Tweede Wereldoorlog maakte het nodig een zevende geneeskunde faculteit te stichten in <LOCATIE> De keuze voor <LOCATIE> lag voor de hand omdat hier al een Stichting Klinisch Hoger Onderwijs bestond waar doctoraalstudenten van elders hun coschappen konden volgen In <LOCATIE> kreeg Querido de vrije hand.
556
www
werd onderbroken door de Duitse bezetter Querido overleefde de gevangenschap in het concentratiekamp Theresienstadt Een half jaar na zijn specialisatie werd hij benoemd tot hoogleraar <PERSOON> daarop verbleef hij een half jaar in het Massachusetts General Hospital om zijn kennismaking voort te zetten met het Amerikaanse pathofysiologisch onderzoek Vóór de oorlog waren alle medische faculteiten sterk op Duitsland gericht geweest Querido leverde door zijn Amerikaanse contacten en ervaringen een belangrijke bijdrage aan de overgang naar een angelsaksisch georiënteerde geneeskunde Vele leerlingen van Querido zouden na hun promotie één of twee jaar in de Verenigde Staten doorbrengen Van ### tot het begin jaren zestig kwam de klinische endocrinologie in Leiden onder leiding van Querido tot grote bloei Zijn maatschappelijke bewogenheid dreef hem in ### voor onderzoek naar Nieuw-Guinea en in ### naar <PERSOON> In ### trad er een geheel nieuwe episode op in het leven van Querido Hij werd benaderd door de directeur generaal van het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen met het verzoek om in <LOCATIE> een nieuwe medische faculteit te stichten De grote toename in het aantal medische studenten na de Tweede Wereldoorlog maakte het nodig een zevende geneeskunde faculteit te stichten in <LOCATIE> De keuze voor <LOCATIE> lag voor de hand omdat hier al een Stichting Klinisch Hoger Onderwijs bestond waar doctoraalstudenten van elders hun coschappen konden volgen In <LOCATIE> kreeg Querido de vrije hand De pre-kliniek, alle onderwijsvoorzieningen inclusief de bibliotheek, en de klinische en pre-klinische laboratoria werden in een gebouw, Hoboken, gerealiseerd De studieduur werd teruggebracht van de toenmalige zeven naar zes jaar Het aantal hoorcolleges werd verminderd en de nadruk werd gelegd op de interactie tussen pathofysiologie en het klinisch denken In de vrijgemaakte tijd werd ruimte gemaakt voor junior coschappen en een wetenschappelijk stage van een half jaar, afgesloten met een scriptie Deze opzet van het onderwijs in <LOCATIE> is van veel betekenis geweest bij latere onderwijsvernieuwingen bij de andere medische faculteiten In ### fuseerde de medische faculteit in <LOCATIE> met het Dijkzigt ziekenhuis tot het Erasmus MC In ### kon de Rotterdamse faculteit op eigen benen staan en keerde Querido terug naar Leiden om daar zijn oude belangstelling voor het schildklieronderzoek weer op te pakken Na zijn emeritaat in ### speelde hij een belangrijke rol in het Stimuleringsprogramma Gezondheidsonderzoek (SGO) Dit programma had tot doel patiëntgebonden onderzoek te stimuleren waaraan maatschappelijk gezien grote behoefte bestond, maar waarvoor het onderzoekspotentieel onvoldoende aanwezig was Verschillende klinische disciplines is dankzij dit programma nieuw leven ingeblazen Musculus pyramidalis De musculus pyramidalis of piramidevormige spier behoort tot de groep van de ventrale rechte buikspieren Deze spier verloopt craniaalwaarts convergerend van het schaambeen naar de linea alba Deze spier heeft als functie het opspannen van de linea alba abdominis Musculus quadratus lumborum De musculus quadratus lumborum of vierzijdige lendenspier is een uit twee delen bestaande skeletspier "pars ventralis" en "pars dorsalis" De spier is onregelmatig en verbreedt caudaalwaarts.
537
www
werden in een gebouw, Hoboken, gerealiseerd De studieduur werd teruggebracht van de toenmalige zeven naar zes jaar Het aantal hoorcolleges werd verminderd en de nadruk werd gelegd op de interactie tussen pathofysiologie en het klinisch denken In de vrijgemaakte tijd werd ruimte gemaakt voor junior coschappen en een wetenschappelijk stage van een half jaar, afgesloten met een scriptie Deze opzet van het onderwijs in <LOCATIE> is van veel betekenis geweest bij latere onderwijsvernieuwingen bij de andere medische faculteiten In ### fuseerde de medische faculteit in <LOCATIE> met het Dijkzigt ziekenhuis tot het Erasmus MC In ### kon de Rotterdamse faculteit op eigen benen staan en keerde Querido terug naar Leiden om daar zijn oude belangstelling voor het schildklieronderzoek weer op te pakken Na zijn emeritaat in ### speelde hij een belangrijke rol in het Stimuleringsprogramma Gezondheidsonderzoek (SGO) Dit programma had tot doel patiëntgebonden onderzoek te stimuleren waaraan maatschappelijk gezien grote behoefte bestond, maar waarvoor het onderzoekspotentieel onvoldoende aanwezig was Verschillende klinische disciplines is dankzij dit programma nieuw leven ingeblazen Musculus pyramidalis De musculus pyramidalis of piramidevormige spier behoort tot de groep van de ventrale rechte buikspieren Deze spier verloopt craniaalwaarts convergerend van het schaambeen naar de linea alba Deze spier heeft als functie het opspannen van de linea alba abdominis Musculus quadratus lumborum De musculus quadratus lumborum of vierzijdige lendenspier is een uit twee delen bestaande skeletspier "pars ventralis" en "pars dorsalis" De spier is onregelmatig en verbreedt caudaalwaarts "Pars ventralis" ontspringt op de processus costalis van L#-L# en hecht zich aan rib ## "Pars dorsalis" heeft als oorsprong het dorsale <DATUM> van het labium internum van de crista iliaca en het ligamentum iliolumbare en heeft als aanhechting rib ## en de processus costalis van L#-L# Deze spier heeft verschillende functies bij een eenzijdige samentrekking (unilaterale contractie) laterale flexie van de wervelkolom; tweezijdig (bilaterale contractie) extensie van de lumbale wervelkolom; bij een gefixeerde thorax bekken opheffen; bij een gefixeerd bekken uitademing (expiratie) bevorderen door de ribben caudaalwaarts te trekken Musculus serratus posterior superior De musculus serratus posterior superior of bovenste achterste gezaagde spier is een diepe schuine rugspier die behoort tot de spieren van de spinocostale groep Hij ontspringt op de processus spinosus van C#-T# en hecht zich aan de angulus costae van rib <DATUM> Hij heeft als functie het oplichten van de craniale ribben bij diepe inademing Musculus serratus posterior inferior De musculus serratus posterior inferior of onderste achterste gezaagde spier is een diepe schuine rugspier die behoort tot de spieren van de spinocostale groep Hij ontspringt op de processus spinosus van T##-L# en hecht zich aan de angulus costae van rib <DATUM> Ze heeft als functie caudale ribben naar beneden trekken (bij expiratie) Musculus splenius capitis De musculus splenius capitis of hoofdspalkspier is een spier behorende tot de spinotransversale groep (van processus spinosus naar processus transversus).
534
www
ventralis" ontspringt op de processus costalis van L#-L# en hecht zich aan rib ## "Pars dorsalis" heeft als oorsprong het dorsale <DATUM> van het labium internum van de crista iliaca en het ligamentum iliolumbare en heeft als aanhechting rib ## en de processus costalis van L#-L# Deze spier heeft verschillende functies bij een eenzijdige samentrekking (unilaterale contractie) laterale flexie van de wervelkolom; tweezijdig (bilaterale contractie) extensie van de lumbale wervelkolom; bij een gefixeerde thorax bekken opheffen; bij een gefixeerd bekken uitademing (expiratie) bevorderen door de ribben caudaalwaarts te trekken Musculus serratus posterior superior De musculus serratus posterior superior of bovenste achterste gezaagde spier is een diepe schuine rugspier die behoort tot de spieren van de spinocostale groep Hij ontspringt op de processus spinosus van C#-T# en hecht zich aan de angulus costae van rib <DATUM> Hij heeft als functie het oplichten van de craniale ribben bij diepe inademing Musculus serratus posterior inferior De musculus serratus posterior inferior of onderste achterste gezaagde spier is een diepe schuine rugspier die behoort tot de spieren van de spinocostale groep Hij ontspringt op de processus spinosus van T##-L# en hecht zich aan de angulus costae van rib <DATUM> Ze heeft als functie caudale ribben naar beneden trekken (bij expiratie) Musculus splenius capitis De musculus splenius capitis of hoofdspalkspier is een spier behorende tot de spinotransversale groep (van processus spinosus naar processus transversus) Bij een unilaterale contractie is lateroflexie van het hoofd haar voornaamste functie naast een homolaterale rotatie van het hoofd Bij een bilaterale contractie is dit retroflexie van het hoofd Musculus splenius cervicis Musculus splenius cervicis of nekspalkspier is een skeletspier behorende tot de spinotransversale groep (van processus spinosus naar processus transversus) Deze spier ontspringt op de processus spinosus van T#-T# en heeft als aanhechting het tuberculum posterius van de processus transversus van C#-C# Bij een unilaterale contractie is lateroflexie van het hoofd haar voornaamste functie, bij een bilaterale contractie is dit retroflexie van het hoofd Musculus semispinalis thoracis De musculus semispinalis thoracis is een van de spieren behorende tot de transversospinale groep (van processus transversus naar processus spinosus) Ze heeft als oorsprong de processus transversus van T#-T## en hecht zich aan de processus spinosus van T#-C# De belangrijkste functie bij een unilaterale contractie is de lateroflexie van de wervelkolom; bij een bilaterale contractie is retroflexie van de wervelzuil het voornaamste Musculus semispinalis cervicis De musculus semispinalis cervicis is een van de spieren behorende tot de transversospinale groep (van processus transversus naar processus spinosus) Hij heeft als oorsprong de processus transversus van T#-T# en hecht zich aan de processus spinosus van C#-C# De belangrijkste functie bij een unilaterale contractie is de lateroflexie van de wervelkolom; bij een bilaterale contractie is retroflexie van de wervelkolom het voornaamste Musculus semispinalis capitis De musculus semispinalis capitis of halfdoornspier van het hoofd is een van de spieren behorende tot de transversospinale groep (van processus transversus naar processus spinosus).
552
www
naast een homolaterale rotatie van het hoofd Bij een bilaterale contractie is dit retroflexie van het hoofd Musculus splenius cervicis Musculus splenius cervicis of nekspalkspier is een skeletspier behorende tot de spinotransversale groep (van processus spinosus naar processus transversus) Deze spier ontspringt op de processus spinosus van T#-T# en heeft als aanhechting het tuberculum posterius van de processus transversus van C#-C# Bij een unilaterale contractie is lateroflexie van het hoofd haar voornaamste functie, bij een bilaterale contractie is dit retroflexie van het hoofd Musculus semispinalis thoracis De musculus semispinalis thoracis is een van de spieren behorende tot de transversospinale groep (van processus transversus naar processus spinosus) Ze heeft als oorsprong de processus transversus van T#-T## en hecht zich aan de processus spinosus van T#-C# De belangrijkste functie bij een unilaterale contractie is de lateroflexie van de wervelkolom; bij een bilaterale contractie is retroflexie van de wervelzuil het voornaamste Musculus semispinalis cervicis De musculus semispinalis cervicis is een van de spieren behorende tot de transversospinale groep (van processus transversus naar processus spinosus) Hij heeft als oorsprong de processus transversus van T#-T# en hecht zich aan de processus spinosus van C#-C# De belangrijkste functie bij een unilaterale contractie is de lateroflexie van de wervelkolom; bij een bilaterale contractie is retroflexie van de wervelkolom het voornaamste Musculus semispinalis capitis De musculus semispinalis capitis of halfdoornspier van het hoofd is een van de spieren behorende tot de transversospinale groep (van processus transversus naar processus spinosus) De belangrijkste functie bij een unilaterale contractie is de heterolaterale torsie van het hoofd; bij een bilaterale contractie is retroflexie van het hoofd het voornaamste Musculus multifidus De musculus multifidus of meermalen gespleten rugspier is een skeletspier in de romp Deze heeft als oorsprong de dorsale zijde van het heiligbeen, processus mamillaris van de lendenwervels, processus transversus van de borstwervels, en processus articularis C#-C# Hij hecht aan de processus spinosi van # à # hoger gelegen wervels Voornaamste functies zijn bij een unilaterale contractie ipsilaterale flexie en torsie van de wervelkolom, bij een bilaterale contractie retroflexie van de wervelzuil en een toename van de lumbale lordose De musculus multifidus is een zeer belangrijke spier om de wervelkolom te stabiliseren Musculi rotatores De musculi rotatores of draaispieren van de rug zijn spieren van de rug die de wervels van de wervelkolom met elkaar verbinden Zij verbinden twee boven elkaar gelegen wervels of wervels waar één andere wervel tussen ligt Daarbij lopen de musculi rotatores van het dwarsuitsteeksel ("processus transversus") van de ene wervel naar het doornuitsteeksel ("processus spinosus") van de volgende (bovengelegen) wervel Deze spiertjes strekken de wervelkolom en draaien de wervels om hun as naar de tegenovergestelde zijde De musculi rotatores worden onderverdeeld in drie deelgroepen (lenden-/borst-/halsdeel) Musculus erector spinae De musculus erector spinae of rugstrekker behoort tot de lange rechte rugspieren en wordt onderverdeeld in # delen.
531
www
functie bij een unilaterale contractie is de heterolaterale torsie van het hoofd; bij een bilaterale contractie is retroflexie van het hoofd het voornaamste Musculus multifidus De musculus multifidus of meermalen gespleten rugspier is een skeletspier in de romp Deze heeft als oorsprong de dorsale zijde van het heiligbeen, processus mamillaris van de lendenwervels, processus transversus van de borstwervels, en processus articularis C#-C# Hij hecht aan de processus spinosi van # à # hoger gelegen wervels Voornaamste functies zijn bij een unilaterale contractie ipsilaterale flexie en torsie van de wervelkolom, bij een bilaterale contractie retroflexie van de wervelzuil en een toename van de lumbale lordose De musculus multifidus is een zeer belangrijke spier om de wervelkolom te stabiliseren Musculi rotatores De musculi rotatores of draaispieren van de rug zijn spieren van de rug die de wervels van de wervelkolom met elkaar verbinden Zij verbinden twee boven elkaar gelegen wervels of wervels waar één andere wervel tussen ligt Daarbij lopen de musculi rotatores van het dwarsuitsteeksel ("processus transversus") van de ene wervel naar het doornuitsteeksel ("processus spinosus") van de volgende (bovengelegen) wervel Deze spiertjes strekken de wervelkolom en draaien de wervels om hun as naar de tegenovergestelde zijde De musculi rotatores worden onderverdeeld in drie deelgroepen (lenden-/borst-/halsdeel) Musculus erector spinae De musculus erector spinae of rugstrekker behoort tot de lange rechte rugspieren en wordt onderverdeeld in # delen Bij een bilaterale contractie is retroflexie van het hoofd en de wervelkolomribben omlaag trekken (bij expiratie) het belangrijkste Musculus longissimus thoracis De musculus longissimus thoracis vormt het onderste deel van de musculus longissimus, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae De naam "thoracis" verwijst naar de locatie van de spier rond de thorax De spier hecht zich aan de dorsale zijde van het sacrum aan de fascia thoracolumbaris, de processus spinosus L#-T##, de ligamenta sacroiliaca dorsalia en het dorsaal deel van de crista iliaca Het hecht zich aan de processus accessorius L#-L#, de processus transversus T#-T##, de processus costarius L#-L#, de fascia thoracolumbaris en de onderrand van rib <DATUM> Agomelatine Agomelatine (merknaam Valdoxan) is een geneesmiddel uit de groep antidepressiva dat werd ontwikkeld door het <PERSOON> farmaceutische bedrijf Servier Het middel lijkt chemisch sterk op het hormoon melatonine Agomelatine is toegelaten voor de behandeling van depressie en gegeneraliseerde angststoornis Bovendien wordt aan het middel een herstellende werking op het circadiaan ritme (##-uurs slaap-waakritme) toegeschreven Agomelatine bindt zich als selectieve en specifieke agonist (lees stimulans) aan de melatonine receptoren MT en MT in de nucleus suprachiasmaticus in de hypothalamus die betrokken is bij het regelen van de biologische klok Agomelatine is bovendien een antagonist van de #-HT receptoren Stimulering van de #-HT receptoren door serotonine remt de afgifte van dopamine en norepinefrine Antagonisme (demping) van #-HT receptoren (door agomelatine) leidt tot verbetering van de afgifte van dopamine en norepinefrine en tot verbeterd transport daarvan.
559
www
trekken (bij expiratie) het belangrijkste Musculus longissimus thoracis De musculus longissimus thoracis vormt het onderste deel van de musculus longissimus, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae De naam "thoracis" verwijst naar de locatie van de spier rond de thorax De spier hecht zich aan de dorsale zijde van het sacrum aan de fascia thoracolumbaris, de processus spinosus L#-T##, de ligamenta sacroiliaca dorsalia en het dorsaal deel van de crista iliaca Het hecht zich aan de processus accessorius L#-L#, de processus transversus T#-T##, de processus costarius L#-L#, de fascia thoracolumbaris en de onderrand van rib <DATUM> Agomelatine Agomelatine (merknaam Valdoxan) is een geneesmiddel uit de groep antidepressiva dat werd ontwikkeld door het <PERSOON> farmaceutische bedrijf Servier Het middel lijkt chemisch sterk op het hormoon melatonine Agomelatine is toegelaten voor de behandeling van depressie en gegeneraliseerde angststoornis Bovendien wordt aan het middel een herstellende werking op het circadiaan ritme (##-uurs slaap-waakritme) toegeschreven Agomelatine bindt zich als selectieve en specifieke agonist (lees stimulans) aan de melatonine receptoren MT en MT in de nucleus suprachiasmaticus in de hypothalamus die betrokken is bij het regelen van de biologische klok Agomelatine is bovendien een antagonist van de #-HT receptoren Stimulering van de #-HT receptoren door serotonine remt de afgifte van dopamine en norepinefrine Antagonisme (demping) van #-HT receptoren (door agomelatine) leidt tot verbetering van de afgifte van dopamine en norepinefrine en tot verbeterd transport daarvan In het kader van de toelatingsprocedure werden diverse uitgebreide placebo gecontroleerde studies uitgevoerd Hoewel uit enkele gecontroleerde studies blijkt dat agomelatine even werkzaam is als de SSRI's paroxetine (Seroxat) en sertraline (Zoloft), kon in andere gerandomiseerde onderzoeken met controlegroepen geen grotere effectiviteit dan van een placebo worden vastgesteld Agomelatine blijkt de kwaliteit van de nachtrust te verbeteren, zonder sufheid overdag Agomelatine vertoont anxiolytische (angstremmende) eigenschappen en in ### werd vastgesteld dat het een betere werking heeft dan placebo's bij de behandeling van gegeneraliseerde angststoornis In april ### vond het Geneesmiddelenbulletin het toch een raadsel dat het op de markt was toegelaten Agomelatine wordt niet in verband gebracht met gewichtstoename, veranderingen in libido, slaapproblemen of ontwenningsverschijnselen en is daarmee sterk verschillend van de meeste oudere antidepressiva, zoals SSRI's De bijsluiter vermeldt de volgende vaak voorkomende bijwerkingen duizeligheid, slaperigheid, moeite met in slaap vallen, migraine, hoofdpijn, misselijkheid, diarree, constipatie, buikpijn, hevige transpiratie, rugpijn, vermoeidheid en angst Uit onderzoek blijkt dat het middel kan leiden tot verhoging van het leverenzymenpeil in het bloed, daarom wordt geadviseerd gebruikers periodiek daarop te controleren Op <DATUM> schreef de firma Servier in een brief, een zogenaamde Direct Healthcare Professional Communication De brief met deze belangrijke risico-informatie is in overleg met de EMA, het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) gestuurd naar huisartsen, psychiaters en openbare- en ziekenhuisapothekers.
560
www
In het kader van de toelatingsprocedure werden diverse uitgebreide placebo gecontroleerde studies uitgevoerd Hoewel uit enkele gecontroleerde studies blijkt dat agomelatine even werkzaam is als de SSRI's paroxetine (Seroxat) en sertraline (Zoloft), kon in andere gerandomiseerde onderzoeken met controlegroepen geen grotere effectiviteit dan van een placebo worden vastgesteld Agomelatine blijkt de kwaliteit van de nachtrust te verbeteren, zonder sufheid overdag Agomelatine vertoont anxiolytische (angstremmende) eigenschappen en in ### werd vastgesteld dat het een betere werking heeft dan placebo's bij de behandeling van gegeneraliseerde angststoornis In april ### vond het Geneesmiddelenbulletin het toch een raadsel dat het op de markt was toegelaten Agomelatine wordt niet in verband gebracht met gewichtstoename, veranderingen in libido, slaapproblemen of ontwenningsverschijnselen en is daarmee sterk verschillend van de meeste oudere antidepressiva, zoals SSRI's De bijsluiter vermeldt de volgende vaak voorkomende bijwerkingen duizeligheid, slaperigheid, moeite met in slaap vallen, migraine, hoofdpijn, misselijkheid, diarree, constipatie, buikpijn, hevige transpiratie, rugpijn, vermoeidheid en angst Uit onderzoek blijkt dat het middel kan leiden tot verhoging van het leverenzymenpeil in het bloed, daarom wordt geadviseerd gebruikers periodiek daarop te controleren Op <DATUM> schreef de firma Servier in een brief, een zogenaamde Direct Healthcare Professional Communication De brief met deze belangrijke risico-informatie is in overleg met de EMA, het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) gestuurd naar huisartsen, psychiaters en openbare- en ziekenhuisapothekers Een officiële waarschuwing werd gepubliceerd op de CBG website op <DATUM> wegens deze ernstige leverbeschadiging Drie dagen later kwam de firma Servier met een waarschuwingsbrief aan de artsen Het middel werd ontdekt en ontwikkeld door het farmaceutische bedrijf Servier SARL dat is gespecialiseerd in medicijnen voor cardiologische en reumatische aandoeningen en middelen ter behandeling van diabetes en klinische depressie Servier meldde het middel aan bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMEA) in ### onder de merknamen Valdoxan en Thymanax De "Comité for Medicinal Products for Human Use" (commissie geneesmiddelen voor menselijk gebruik) van EMEA gaf in juli ### een negatief advies over toelating De commissie oordeelde dat de werkzaamheid onvoldoende was aangetoond In november ### kreeg agomelatine wel groen licht, onder beperkende voorwaarden (onder andere in verband met wisselwerkingen met CYP #A# remmers als fluvoxamine (Fevarin) en Ciprofloxacine (Ciproxin) In de VS zal het middel niet worden toegelaten door de FDA Op <DATUM> waarschuwde de firma Servier voorschrijvende artsen voor het optreden van levertoxiciteit Musculus longissimus De musculus longissimus of langste spier is een van de diepe spieren van de rug, die het tweede deel van de "musculus erector spinae" vormt Hij kan zelf onderverdeeld worden in # aparte spiergroepen Musculus longissimus cervicis De musculus longissimus cervicis of langste spier van de nek vormt het cervicale deel van de musculus longissimus, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae.
542
www
Drie dagen later kwam de firma Servier met een waarschuwingsbrief aan de artsen Het middel werd ontdekt en ontwikkeld door het farmaceutische bedrijf Servier SARL dat is gespecialiseerd in medicijnen voor cardiologische en reumatische aandoeningen en middelen ter behandeling van diabetes en klinische depressie Servier meldde het middel aan bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMEA) in ### onder de merknamen Valdoxan en Thymanax De "Comité for Medicinal Products for Human Use" (commissie geneesmiddelen voor menselijk gebruik) van EMEA gaf in juli ### een negatief advies over toelating De commissie oordeelde dat de werkzaamheid onvoldoende was aangetoond In november ### kreeg agomelatine wel groen licht, onder beperkende voorwaarden (onder andere in verband met wisselwerkingen met CYP #A# remmers als fluvoxamine (Fevarin) en Ciprofloxacine (Ciproxin) In de VS zal het middel niet worden toegelaten door de FDA Op <DATUM> waarschuwde de firma Servier voorschrijvende artsen voor het optreden van levertoxiciteit Musculus longissimus De musculus longissimus of langste spier is een van de diepe spieren van de rug, die het tweede deel van de "musculus erector spinae" vormt Hij kan zelf onderverdeeld worden in # aparte spiergroepen Musculus longissimus cervicis De musculus longissimus cervicis of langste spier van de nek vormt het cervicale deel van de musculus longissimus, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae Musculus longissimus capitis De musculus longissimus capitis of langste spier van het hoofd vormt het bovenste deel van de musculus longissimus, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae "Capitis" betekent 'van het hoofd' en verwijst naar de ligging van de spier De spier ontspringt op de processus transversus van borstwervel # tot # (T#-T#) en de processus articularis van halswervel # tot # (C#-C#) Ze hecht zich aan de processus mastoides ossis temporalis Musculus iliocostalis De musculus iliocostalis of heup-ribbenspier is een spier van de rug, die direct lateraal ligt van de musculus longissimus Het is een voortzetting van de musculus erector spinae Ze kan zelf onderverdeeld worden in # aparte spiergroepen Musculus iliocostalis lumborum De musculus iliocostalis lumborum vormt het onderste deel van de musculus iliocostalis, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae De spier ontspringt aan de dorsale zijde van de fascia thoracolumbaris, de processus spinosus van lendenwervel # tot borstwervel ## (L#-T##), de ligamenta sacroiliaca dorsalia en het dorsale deel van de crista iliaca om zich vast te hechten aan de angulus costae van ribben <DATUM> Musculus iliocostalis cervicis De musculus iliocostalis cervicis vormt het bovenste deel van de musculus iliocostalis, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae De spier ontspringt op de musculus iliocostalis thoracis (rib <DATUM> en hecht zich aan het tuberculum posterius van halswervel # tot # (<PERSOON> iliocostalis thoracis.
556
www
de musculus longissimus, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae "Capitis" betekent 'van het hoofd' en verwijst naar de ligging van de spier De spier ontspringt op de processus transversus van borstwervel # tot # (T#-T#) en de processus articularis van halswervel # tot # (C#-C#) Ze hecht zich aan de processus mastoides ossis temporalis Musculus iliocostalis De musculus iliocostalis of heup-ribbenspier is een spier van de rug, die direct lateraal ligt van de musculus longissimus Het is een voortzetting van de musculus erector spinae Ze kan zelf onderverdeeld worden in # aparte spiergroepen Musculus iliocostalis lumborum De musculus iliocostalis lumborum vormt het onderste deel van de musculus iliocostalis, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae De spier ontspringt aan de dorsale zijde van de fascia thoracolumbaris, de processus spinosus van lendenwervel # tot borstwervel ## (L#-T##), de ligamenta sacroiliaca dorsalia en het dorsale deel van de crista iliaca om zich vast te hechten aan de angulus costae van ribben <DATUM> Musculus iliocostalis cervicis De musculus iliocostalis cervicis vormt het bovenste deel van de musculus iliocostalis, een van de diepe spieren van de rug Het is een voortzetting van de musculus erector spinae De spier ontspringt op de musculus iliocostalis thoracis (rib <DATUM> en hecht zich aan het tuberculum posterius van halswervel # tot # (<PERSOON> iliocostalis thoracis Het is een voortzetting van de musculus erector spinae De spier heeft als oorsprong de musculus iliocostalis lumborum en hecht zich aan de angulus costae van de ribben <DATUM> Musculus spinalis De musculus spinalis of doornspier behoort tot de groep van de lange rechte rugspieren Hij kan zelf onderverdeeld worden in drie aparte spiergroepen Ze heeft als functie bij een unilaterale contractie ipsilaterale flexie van de wervelkolom Bij een bilaterale contractie retroflexie van de wervelzuil <PERSOON> (Paramaribo, <DATUM> - onbekend) was een Surinaams medicus en politicus In ### slaagde hij voor het doctoraal examen Geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Leiden en drie jaar later promoveerde hij daar op proefschrift Terug in Suriname werkte hij als oogarts en was hij van ### tot ### directeur van 's <PERSOON> werd professor oogheelkunde aan de Universiteit van Suriname en van <DATUM> tot <DATUM> was hij minister van Volksgezondheid in het zakenkabinet onder leiding van premier <PERSOON> Het is onbekend wanneer en waar <PERSOON> overleden is<PERSOON>, <DATUM> is een voormalig Belgisch Vlaams-nationalistisch politica en senatrice voor de N-VA Geybels studeerde biomedische wetenschappen en de kandidaatsjaren als arts aan de Universiteit <LOCATIE> In ### studeerde ze af als arts aan de Katholieke Universiteit Leuven en behaalde een bijkomend brevet acute geneeskunde Daarna ging ze als spoedarts (spoed en MUG) in het Mariaziekenhuis Overpelt werken.
549
www
Het is een voortzetting van de musculus erector spinae De spier heeft als oorsprong de musculus iliocostalis lumborum en hecht zich aan de angulus costae van de ribben <DATUM> Musculus spinalis De musculus spinalis of doornspier behoort tot de groep van de lange rechte rugspieren Hij kan zelf onderverdeeld worden in drie aparte spiergroepen Ze heeft als functie bij een unilaterale contractie ipsilaterale flexie van de wervelkolom Bij een bilaterale contractie retroflexie van de wervelzuil <PERSOON> (Paramaribo, <DATUM> - onbekend) was een Surinaams medicus en politicus In ### slaagde hij voor het doctoraal examen Geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Leiden en drie jaar later promoveerde hij daar op proefschrift Terug in Suriname werkte hij als oogarts en was hij van ### tot ### directeur van 's <PERSOON> werd professor oogheelkunde aan de Universiteit van Suriname en van <DATUM> tot <DATUM> was hij minister van Volksgezondheid in het zakenkabinet onder leiding van premier <PERSOON> Het is onbekend wanneer en waar <PERSOON> overleden is<PERSOON>, <DATUM> is een voormalig Belgisch Vlaams-nationalistisch politica en senatrice voor de N-VA Geybels studeerde biomedische wetenschappen en de kandidaatsjaren als arts aan de Universiteit <LOCATIE> In ### studeerde ze af als arts aan de Katholieke Universiteit Leuven en behaalde een bijkomend brevet acute geneeskunde Daarna ging ze als spoedarts (spoed en MUG) in het Mariaziekenhuis Overpelt werken Op de lijst 'Lumineus Lummen' raakte ze vanop de ##de plaats met ### voorkeursstemmen niet verkozen Bij de Vlaamse verkiezingen ### kwam ze op voor de N-VA als tweede opvolger in de kieskring <PERSOON>, maar raakte met ### voorkeursstemmen opnieuw niet verkozen Bij de federale verkiezingen van <DATUM> raakte ze op de zesde plaats in de kieskring <PERSOON> wel verkozen met ### voorkeursstemmen Op <DATUM> werd ze ingezworen als lid van de Senaat Op <DATUM> kreeg ze de leiding van de jongerenafdeling <PERSOON> N-VA waar ze al ondervoorzitter was Op <DATUM> nam ze, al dan niet onder druk van de partijtop, ontslag als senator en jongerenvoorzitter, toen bekend werd dat ze tijdens een vakantie in Thailand in aanraking was gekomen met drugs Ze wilde nadien op haar ontslag terugkomen en verder als onafhankelijke zetelen, maar op <DATUM-##> besliste het bureau van de Senaat dat haar ontslag rechtsgeldig was Eerste opvolger <PERSOON> legde de week daarop de eed af Op <DATUM-##> besliste de tucht- en verzoeningscommissie van de N-VA unaniem aan de partijraad van <DATUM-##> te adviseren om <PERSOON-##> uit de partij te zetten De raad volgde het advies Ze werd eerder die week ook al uit <PERSOON> N-VA gezet.
528
www
Op de lijst 'Lumineus Lummen' raakte ze vanop de ##de plaats met ### voorkeursstemmen niet verkozen Bij de Vlaamse verkiezingen ### kwam ze op voor de N-VA als tweede opvolger in de kieskring <PERSOON>, maar raakte met ### voorkeursstemmen opnieuw niet verkozen Bij de federale verkiezingen van <DATUM> raakte ze op de zesde plaats in de kieskring <PERSOON> wel verkozen met ### voorkeursstemmen Op <DATUM> werd ze ingezworen als lid van de Senaat Op <DATUM> kreeg ze de leiding van de jongerenafdeling <PERSOON> N-VA waar ze al ondervoorzitter was Op <DATUM> nam ze, al dan niet onder druk van de partijtop, ontslag als senator en jongerenvoorzitter, toen bekend werd dat ze tijdens een vakantie in Thailand in aanraking was gekomen met drugs Ze wilde nadien op haar ontslag terugkomen en verder als onafhankelijke zetelen, maar op <DATUM> besliste het bureau van de Senaat dat haar ontslag rechtsgeldig was Eerste opvolger <PERSOON> legde de week daarop de eed af Op <DATUM> besliste de tucht- en verzoeningscommissie van de N-VA unaniem aan de partijraad van <DATUM> te adviseren om <PERSOON> uit de partij te zetten De raad volgde het advies Ze werd eerder die week ook al uit <PERSOON> N-VA gezet ### euro schadevergoeding toe Geybels werd terug lid van de lokale partij Lumineus Lummen Toen die partij bij de gemeenteraadsverkiezingen in ### een kartel ging vormen met (onder meer) N-VA, besloot ze zich geen kandidaat te stellen en de politiek vaarwel te zeggen Elke Sleurs Elke <PERSOON>, <DATUM> is een Belgische gynaecologe en een Vlaamsgezind politica, eerst bij de Volksunie en vervolgens bij de N-VA Ze studeerde af als arts en gynaecologe aan de Vrije Universiteit Brussel en behaalde een bijkomende specialisatie aan de Michigan State University Ze is actief als gynaecologe en was tot ### werkzaam als kliniekhoofd op de dienst Verloskunde/Prenatale Geneeskunde van het Universitair Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel <PERSOON> verhuisde ze naar <INSTELLING> voor prenatale diagnostiek van het AZ Sint-<PERSOON> in Gent Sleurs werd actief bij de Volksunie Jongeren (VUJO) en bij het arrondissementeel bestuur en de partijraad van de Volksunie Na het verbrokkelen van deze partij trad ze toe tot de N-VA waar ze evenwel om professionele redenen een beperkt engagement opnam Van ### tot ### was ze OCMW-raadslid <PERSOON>, waar ze woonachtig is Van ### tot ### was ze voor de partij rechtstreeks verkozen senator in de Belgische Senaat In deze hoedanigheid was ze een groot voorvechtster van de uitbreiding van de euthanasiewet In september ### volgde Sleurs <PERSOON-##>&V op als gemeenteraadslid in Gent, een functie die ze nog steeds uitoefent.
539
www
N-VA, besloot ze zich geen kandidaat te stellen en de politiek vaarwel te zeggen Elke Sleurs Elke <PERSOON>, <DATUM> is een Belgische gynaecologe en een Vlaamsgezind politica, eerst bij de Volksunie en vervolgens bij de N-VA Ze studeerde af als arts en gynaecologe aan de Vrije Universiteit Brussel en behaalde een bijkomende specialisatie aan de Michigan State University Ze is actief als gynaecologe en was tot ### werkzaam als kliniekhoofd op de dienst Verloskunde/Prenatale Geneeskunde van het Universitair Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel <PERSOON> verhuisde ze naar <INSTELLING> voor prenatale diagnostiek van het AZ Sint-<PERSOON> in Gent Sleurs werd actief bij de Volksunie Jongeren (VUJO) en bij het arrondissementeel bestuur en de partijraad van de Volksunie Na het verbrokkelen van deze partij trad ze toe tot de N-VA waar ze evenwel om professionele redenen een beperkt engagement opnam Van ### tot ### was ze OCMW-raadslid <PERSOON>, waar ze woonachtig is Van ### tot ### was ze voor de partij rechtstreeks verkozen senator in de Belgische Senaat In deze hoedanigheid was ze een groot voorvechtster van de uitbreiding van de euthanasiewet In september ### volgde <PERSOON>&V op als gemeenteraadslid in Gent, een functie die ze nog steeds uitoefent Op <DATUM> werd ze staatssecretaris voor Armoedebestrijding, Fraudebestrijding en Wetenschapsbeleid in de regering-<PERSOON> I, toegevoegd aan de Minister van Financiën Op <DATUM> vond er een herschikking van de bevoegdheden plaats, waardoor Elke Sleurs de bevoegdheid fraudebestrijding verloor aan minister <PERSOON> en zelf de bevoegdheid Grootstedenbeleid overnam van minister <PERSOON> hoedanigheid van staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid bepleitte en realiseerde ze de overdracht van het beheer van de Belgische collaboratiedossiers aan het Rijksarchief door het het College van procureurs-generaal Het College van procureurs-generaal bleef evenwel verantwoordelijk voor de toegang tot de gevoelige dossiers Tevens bepleitte Sleurs dat de dossiers in de toekomst openbaar toegankelijk zouden zijn (voordien kregen uitsluitend historici hoogst uitzonderlijk toegang tot de archieven) Na de bevoegdheidsoverdracht werd dit verzoek afgezwakt tot familieleden van collaborateurs Een oom van haar, <PERSOON>, had zelf een verleden als actief collaborateur, waar hij voor gefusilleerd werd In februari ### besloot ze haar mandaat stop te zetten om het lijsttrekkerschap voor de stad Gent bij de gemeenteraadsverkiezingen van ### en het fractieleiderschap in die stad op te nemen Ze volgde daarin <PERSOON-##> op, die een stap opzij zette na kritiek op zijn cumulaties van functies Na haar ontslag als staatssecretaris keerde ze eind februari ### terug naar het Vlaams Parlement In januari ### trad ze echter zelf ook terug als lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen ten voordele van <PERSOON-##> Dit volgde na een periode van spanningen tussen Sleurs en <PERSOON-##>, die lijstduwer wou zijn en die plaats niet kreeg van Sleurs, terwijl hij daarin wel gesteund werd door de partijtop.
554
www
bevoegdheden plaats, waardoor Elke Sleurs de bevoegdheid fraudebestrijding verloor aan minister<PERSOON> en zelf de bevoegdheid Grootstedenbeleid overnam van minister <PERSOON> hoedanigheid van staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid bepleitte en realiseerde ze de overdracht van het beheer van de Belgische collaboratiedossiers aan het Rijksarchief door het het College van procureurs-generaal Het College van procureurs-generaal bleef evenwel verantwoordelijk voor de toegang tot de gevoelige dossiers Tevens bepleitte Sleurs dat de dossiers in de toekomst openbaar toegankelijk zouden zijn (voordien kregen uitsluitend historici hoogst uitzonderlijk toegang tot de archieven) Na de bevoegdheidsoverdracht werd dit verzoek afgezwakt tot familieleden van collaborateurs Een oom van haar, <PERSOON>, had zelf een verleden als actief collaborateur, waar hij voor gefusilleerd werd In februari ### besloot ze haar mandaat stop te zetten om het lijsttrekkerschap voor de stad Gent bij de gemeenteraadsverkiezingen van ### en het fractieleiderschap in die stad op te nemen Ze volgde daarin <PERSOON> op, die een stap opzij zette na kritiek op zijn cumulaties van functies Na haar ontslag als staatssecretaris keerde ze eind februari ### terug naar het Vlaams Parlement In januari ### trad ze echter zelf ook terug als lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen ten voordele van <PERSOON> Dit volgde na een periode van spanningen tussen Sleurs en <PERSOON>, die lijstduwer wou zijn en die plaats niet kreeg van Sleurs, terwijl hij daarin wel gesteund werd door de partijtop Bij de Vlaamse verkiezingen van <DATUM> werd Sleurs herkozen als Vlaams Parlementslid In oktober dat jaar werd ze in het Vlaams Parlement eerste ondervoorzitter van de commissie Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding Palonosetron Palonosetron (INN) is een anti-emeticum (een geneesmiddel om misselijkheid en braken te voorkomen) Het is ontwikkeld door Syntex Palonosetron is de werkzame stof in het middel "Aloxi" van het Zwitserse farmaciebedrijf Helsinn Helsinn verkoopt "Aloxi" wereldwijd onder licentie van <PERSOON> kwam in ### op de markt in de Verenigde Staten en in ### in de Europese Unie "Aloxi" bevat het hydrochloridezout van palonosetron Palonosetron is een "#-HT-receptorantagonist"; dat is een stof die verhindert dat #-hydroxytryptamine, ook bekend als serotonine, zich bindt aan bepaalde receptoren in het darmkanaal Die binding veroorzaakt namelijk misselijkheid en braken In klinische proeven is palonosetron minstens even werkzaam gebleken als de reeds langer beschikbare antibraakmiddelen ondansetron of dolasetron "Aloxi" wordt met name toegepast bij misselijkheid als gevolg van chemotherapie Het wordt een half uur vóór aanvang van de chemobehandeling met een intraveneuze injectie toegediend De normale dosis is ### microgram Men kan het samen met een corticosteroïd toedienen om de werking te verhogen De meest voorkomende bijwerkingen zijn hoofdpijn, duizeligheid, constipatie en diarree Andere middelen uit de groep van serotonine(#-HT)-antagonisten IL-# Interleukine-# (IL-#) is een eiwit dat wordt gecodeerd door het IL-# gen IL-# is een cytokine, betrokken bij zowel pro-inflammatoire als anti-inflammatoire reacties T-cellen en macrofagen produceren IL-# om het immuunsysteem te stimuleren bij weefselschade.
568
www
als Vlaams Parlementslid In oktober dat jaar werd ze in het Vlaams Parlement eerste ondervoorzitter van de commissie Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding Palonosetron Palonosetron (INN) is een anti-emeticum (een geneesmiddel om misselijkheid en braken te voorkomen) Het is ontwikkeld door Syntex Palonosetron is de werkzame stof in het middel "Aloxi" van het Zwitserse farmaciebedrijf Helsinn Helsinn verkoopt "Aloxi" wereldwijd onder licentie van <PERSOON> kwam in ### op de markt in de Verenigde Staten en in ### in de Europese Unie "Aloxi" bevat het hydrochloridezout van palonosetron Palonosetron is een "#-HT-receptorantagonist"; dat is een stof die verhindert dat #-hydroxytryptamine, ook bekend als serotonine, zich bindt aan bepaalde receptoren in het darmkanaal Die binding veroorzaakt namelijk misselijkheid en braken In klinische proeven is palonosetron minstens even werkzaam gebleken als de reeds langer beschikbare antibraakmiddelen ondansetron of dolasetron "Aloxi" wordt met name toegepast bij misselijkheid als gevolg van chemotherapie Het wordt een half uur vóór aanvang van de chemobehandeling met een intraveneuze injectie toegediend De normale dosis is ### microgram Men kan het samen met een corticosteroïd toedienen om de werking te verhogen De meest voorkomende bijwerkingen zijn hoofdpijn, duizeligheid, constipatie en diarree Andere middelen uit de groep van serotonine(#-HT)-antagonisten IL-# Interleukine-# (IL-#) is een eiwit dat wordt gecodeerd door het IL-# gen IL-# is een cytokine, betrokken bij zowel pro-inflammatoire als anti-inflammatoire reacties T-cellen en macrofagen produceren IL-# om het immuunsysteem te stimuleren bij weefselschade IL-# heeft ook ontstekingsremmende effecten het remt de functie van TNF-alpha en IL-# (eiwitten die een stimulerende werking hebben op ontstekingsreacties) en activeert IL-#ra en IL-## (bekende ontstekingsremmers) IL-# speelt een belangrijke rol in de koortsreactie IL-# kan langs de bloed-hersenbarrière en heeft in de hypothalamus invloed op de lichaamstemperatuur Macrofagen produceren IL-# na contact met pathogenen (ziekteverwekkers) Bepaalde delen van pathogenen kunnen herkend worden door herkenningsreceptoren op o a macrofagen De veelgebruikte Engelse term voor deze receptoren is Pattern Recognition Receptor (PRR) Zogeheten toll-like receptoren (TLRs) zijn een type PRR en bevinden zich op celoppervlakken en kunnen na herkenning van ziekteverwekkers een reactie in de cel opwekken die leiden tot de productie van een heel scala aan eiwitten waaronder IL-# IL-# speelt een rol in een aantal ziektes waaronder diabetes, artherosclerose, prostaatkanker, en reumatoïde artritis Mede daardoor is er veel aandacht voor IL-# in het wetenschappelijke onderzoek Ook heeft IL-# een rol bij de ziekte van Takayasu Dit is een vasculitis van de grote vaten Een middel tegen IL-# is Tocilizumab Thebacon Thebacon of Acetyldihydrocodeïnone is een half-synthetische opioïde, vervaardigd van Thebaïne, net als een andere opioïde, Hydrocodon Thebacon, als hydrochloride is de werkzame stof van Acedicon Acedicon is een medicijn dat gebruikt wordt als narcotisch antitussivum, een verdovend antihoestmiddel Omdat thebacon een derivaat is van morfine, staat het onder de lijst van verdovingsmiddelen Het medicijn wordt nog zeer zelden uitgeschreven.
584
www
IL-# heeft ook ontstekingsremmende effecten het remt de functie van TNF-alpha en IL-# (eiwitten die een stimulerende werking hebben op ontstekingsreacties) en activeert IL-#ra en IL-## (bekende ontstekingsremmers) IL-# speelt een belangrijke rol in de koortsreactie IL-# kan langs de bloed-hersenbarrière en heeft in de hypothalamus invloed op de lichaamstemperatuur Macrofagen produceren IL-# na contact met pathogenen (ziekteverwekkers) Bepaalde delen van pathogenen kunnen herkend worden door herkenningsreceptoren op o a macrofagen De veelgebruikte Engelse term voor deze receptoren is Pattern Recognition Receptor (PRR) Zogeheten toll-like receptoren (TLRs) zijn een type PRR en bevinden zich op celoppervlakken en kunnen na herkenning van ziekteverwekkers een reactie in de cel opwekken die leiden tot de productie van een heel scala aan eiwitten waaronder IL-# IL-# speelt een rol in een aantal ziektes waaronder diabetes, artherosclerose, prostaatkanker, en reumatoïde artritis Mede daardoor is er veel aandacht voor IL-# in het wetenschappelijke onderzoek Ook heeft IL-# een rol bij de ziekte van Takayasu Dit is een vasculitis van de grote vaten Een middel tegen IL-# is Tocilizumab Thebacon Thebacon of Acetyldihydrocodeïnone is een half-synthetische opioïde, vervaardigd van Thebaïne, net als een andere opioïde, Hydrocodon Thebacon, als hydrochloride is de werkzame stof van Acedicon Acedicon is een medicijn dat gebruikt wordt als narcotisch antitussivum, een verdovend antihoestmiddel Omdat thebacon een derivaat is van morfine, staat het onder de lijst van verdovingsmiddelen Het medicijn wordt nog zeer zelden uitgeschreven Het is enkel op recept verkrijgbaar Het wordt nog zeer zelden voorgeschreven Door de weinige onderzoeken die gedaan zijn op thebacon, is er weinig informatie over dit middel beschikbaar Er worden geen nieuwe onderzoeken gedaan op deze stof Het geneesmiddel is ondertussen van de markt gehaald omdat het narcostisch effect heeft en het centraal zenuwstelsel onderdrukt Let op de euforische werking van opiaten die aanleiding geven tot afhankelijkheid Vetluis Vetluis, ook bekend als wasluis, is een vettige substantie die na het wassen achterblijft in de wasmachine Het is geen luis, maar vervuiling die ontstaat doordat huidvet en -schilfers samenklonteren met onoplosbare stoffen (silicaten) uit het wasmiddel Het is een voedingsbodem voor bepaalde bacteriën Het eerste signaal van vetluis is meestal een vieze geur er komt een rioollucht uit de trommel en de schone was ruikt niet fris Na verloop van tijd vindt men vetluis als een witgrijze smurrie terug in de rubberen afsluitring rond de deuropening, in de pomp, afvoerslangen en de slang naar de niveauregeling (pressostaat) In dit stadium ontstaan vaak ook verkleuringen en vlekken op het wasgoed In het laatste stadium kan schade ontstaan aan de wasmachine Als de wasmachine bij het centrifugeren elke keer heftig trilt, kan dit duiden op een scheur in het trommelkruis als gevolg van de etsende werking van het zuur dat door de bacteriën wordt gevormd Opmerking bij oudere machines kan het trillen ook veroorzaakt worden door versleten schokdempers.
538
www
recept verkrijgbaar Het wordt nog zeer zelden voorgeschreven Door de weinige onderzoeken die gedaan zijn op thebacon, is er weinig informatie over dit middel beschikbaar Er worden geen nieuwe onderzoeken gedaan op deze stof Het geneesmiddel is ondertussen van de markt gehaald omdat het narcostisch effect heeft en het centraal zenuwstelsel onderdrukt Let op de euforische werking van opiaten die aanleiding geven tot afhankelijkheid Vetluis Vetluis, ook bekend als wasluis, is een vettige substantie die na het wassen achterblijft in de wasmachine Het is geen luis, maar vervuiling die ontstaat doordat huidvet en -schilfers samenklonteren met onoplosbare stoffen (silicaten) uit het wasmiddel Het is een voedingsbodem voor bepaalde bacteriën Het eerste signaal van vetluis is meestal een vieze geur er komt een rioollucht uit de trommel en de schone was ruikt niet fris Na verloop van tijd vindt men vetluis als een witgrijze smurrie terug in de rubberen afsluitring rond de deuropening, in de pomp, afvoerslangen en de slang naar de niveauregeling (pressostaat) In dit stadium ontstaan vaak ook verkleuringen en vlekken op het wasgoed In het laatste stadium kan schade ontstaan aan de wasmachine Als de wasmachine bij het centrifugeren elke keer heftig trilt, kan dit duiden op een scheur in het trommelkruis als gevolg van de etsende werking van het zuur dat door de bacteriën wordt gevormd Opmerking bij oudere machines kan het trillen ook veroorzaakt worden door versleten schokdempers Bij het wassen op temperaturen van minder dan ##°C kunnen zich hierin bacteriën ontwikkelen Het gebruik van wasmiddelen verandert als gevolg van een groter aandeel (niet kleurechte) stoffen in kleding, is het gebruik van vloeibare wasmiddelen zonder bleekmiddel sterk toegenomen Bleekmiddel was altijd een grote rem op de groei van bacteriën De ontwikkelingen op het gebied van wasmiddelen en energiegebruik lopen parallel aan de ontwikkelingen in het wasmachine-ontwerp Moderne wasmachines met een hoog energie-label hebben meer last van vetluis omdat zij met minder water en op lagere temperatuur wassen De vetluisbacterie sterft pas bij ##°<PERSOON> bij wassen op ##°C wordt als gevolg van de geringe hoeveelheid water in de kuip, de temperatuur rond de as van de trommel niet hoog genoeg Ook de samenstelling van de wasmiddelen is veranderd de fosfaten zijn vervangen door silicaten (een soort klei) Silicaten hebben meer de neiging om zich te hechten aan ruwe oppervlakken en vormen zo de basis waarin bacteriën zich ontwikkelen Vrijwel alle wasmachinefabrikanten maken gebruik van een lichtmetalen (aluminium) trommelkruis Het trommelkruis vormt de verbinding van de as met de achterwand van de trommel Dit (meestal driebenige) trommelkruis bevindt zich tijdens het wassen voortdurend in contact met water De ruimte tussen het trommelkruis en de trommel en de holtes in het profiel van het trommelkruis vormen een ideaal hechtingsoppervlak voor vetluis waarin bepaalde bacteriesoorten zich ongezien kunnen vermeerderen Deze acidogene bacteriën scheiden een zuur af dat op den duur het aluminium van het trommelkruis aantast.
519
www
minder dan ##°C kunnen zich hierin bacteriën ontwikkelen Het gebruik van wasmiddelen verandert als gevolg van een groter aandeel (niet kleurechte) stoffen in kleding, is het gebruik van vloeibare wasmiddelen zonder bleekmiddel sterk toegenomen Bleekmiddel was altijd een grote rem op de groei van bacteriën De ontwikkelingen op het gebied van wasmiddelen en energiegebruik lopen parallel aan de ontwikkelingen in het wasmachine-ontwerp Moderne wasmachines met een hoog energie-label hebben meer last van vetluis omdat zij met minder water en op lagere temperatuur wassen De vetluisbacterie sterft pas bij ##°<PERSOON> bij wassen op ##°C wordt als gevolg van de geringe hoeveelheid water in de kuip, de temperatuur rond de as van de trommel niet hoog genoeg Ook de samenstelling van de wasmiddelen is veranderd de fosfaten zijn vervangen door silicaten (een soort klei) Silicaten hebben meer de neiging om zich te hechten aan ruwe oppervlakken en vormen zo de basis waarin bacteriën zich ontwikkelen Vrijwel alle wasmachinefabrikanten maken gebruik van een lichtmetalen (aluminium) trommelkruis Het trommelkruis vormt de verbinding van de as met de achterwand van de trommel Dit (meestal driebenige) trommelkruis bevindt zich tijdens het wassen voortdurend in contact met water De ruimte tussen het trommelkruis en de trommel en de holtes in het profiel van het trommelkruis vormen een ideaal hechtingsoppervlak voor vetluis waarin bepaalde bacteriesoorten zich ongezien kunnen vermeerderen Deze acidogene bacteriën scheiden een zuur af dat op den duur het aluminium van het trommelkruis aantast Vloeibaar wasmiddel is vooral bedoeld voor niet-kleurechte was en bevat daarom geen bleekmiddel Gebruik daarom voor witte en kleurechte was, poederwasmiddel waarin (zuurstof)bleekmiddel zit en was dan op minimaal ##°C Als bij deze wastemperatuur <INSTELLING> van het trommelkruis niet heet genoeg wordt om alle bacteriën te doden is het nodig om met enige regelmaat op nog hogere temperatuur te wassen, zo mogelijk met extra water Toevoegen van extra wasmiddel verhelpt het probleem niet maar verergert het juist doordat meer silicaat-klei beschikbaar komt Een methode om vetluis te verwijderen en te weren is om maximaal eenmaal per halfjaar de wasmachine op de volgende manier te behandelen Het veelvuldig en in hoge dosering gebruiken van zuren (azijnzuur, citroenzuur) of basen (soda) om te proberen het geurprobleem op te lossen, kan schade veroorzaken aan het binnenwerk van een wasmachine Zolang men ze niet te vaak en beslist niet samen toepast en geen hoge concentraties kiest zijn deze middelen wel effectief Het tegelijkertijd combineren van zuren (azijn) en basen (soda) in een wasgang is zinloos en zelfs gevaarlijk De stoffen neutraliseren elkaar in een chemische reactie Test van Rosenbach De test van Rosenbach is een medische test om gal in urine op te sporen Deze test is genoemd naar de Duitse arts Ottomar Rosenbach Om te testen of er gal in de urine zit, wordt de urine enkele keren door eenzelfde filtreerpapier gefilterd Na het drogen, wordt een druppel salpeterzuur toegevoegd.
528
www
Vloeibaar wasmiddel is vooral bedoeld voor niet-kleurechte was en bevat daarom geen bleekmiddel Gebruik daarom voor witte en kleurechte was, poederwasmiddel waarin (zuurstof)bleekmiddel zit en was dan op minimaal ##°C Als bij deze wastemperatuur <INSTELLING> van het trommelkruis niet heet genoeg wordt om alle bacteriën te doden is het nodig om met enige regelmaat op nog hogere temperatuur te wassen, zo mogelijk met extra water Toevoegen van extra wasmiddel verhelpt het probleem niet maar verergert het juist doordat meer silicaat-klei beschikbaar komt Een methode om vetluis te verwijderen en te weren is om maximaal eenmaal per halfjaar de wasmachine op de volgende manier te behandelen Het veelvuldig en in hoge dosering gebruiken van zuren (azijnzuur, citroenzuur) of basen (soda) om te proberen het geurprobleem op te lossen, kan schade veroorzaken aan het binnenwerk van een wasmachine Zolang men ze niet te vaak en beslist niet samen toepast en geen hoge concentraties kiest zijn deze middelen wel effectief Het tegelijkertijd combineren van zuren (azijn) en basen (soda) in een wasgang is zinloos en zelfs gevaarlijk De stoffen neutraliseren elkaar in een chemische reactie Test van Rosenbach De test van Rosenbach is een medische test om gal in urine op te sporen Deze test is genoemd naar de Duitse arts Ottomar Rosenbach Om te testen of er gal in de urine zit, wordt de urine enkele keren door eenzelfde filtreerpapier gefilterd Na het drogen, wordt een druppel salpeterzuur toegevoegd <PERSOON>, <DATUM> is een Nederlands politica namens de Partij voor de Vrijheid (PVV) Gerbrands was meer dan vijftien jaar werkzaam als verpleegkundige Van <DATUM> tot <DATUM> was Gerbrands lid van de Tweede <PERSOON>-Generaal Ze was woordvoerder medische ethiek voor de partij Vanaf <DATUM> tot haar aantreden in de Tweede <PERSOON> was zij gemeenteraadslid van Den Haag Bij de verkiezingen in ### voor de Tweede <PERSOON> viel ze als nummer ## op de lijst buiten de boot Op <DATUM> werd Gerbrands geïnstalleerd als lid van de Tweede <PERSOON> in een tijdelijke vervanging vanwege zwangerschapsverlof van <PERSOON> tot en met <DATUM> Daarna was zij van <DATUM> tot <DATUM> Tweede Kamerlid <PERSOON> volgde haar op Gerbrands was goed bevriend met partijgenote <PERSOON> die zelfmoord pleegde in ### Hierna voelde ze zich weinig gesteund binnen de kamerfractie Clotiazepam Clotiazepam, ook bekend als merknaam "Clozan" is een thienobenzodiazepine, een analogon van benzodiazepines De molecule van benzodiazepines bestaat uit een benzeenring Bij een thiënobenzodiazepine is dat vervangen door een thiofeenring Deze groep medicijnen hebben zoals de benzodiazepines sederende en anxiolytische eigenschappen Clotiazepam wordt voorgeschreven voor slaapstoornissen of angststoornissen Ze zijn in tabletvorm verkrijgbaar in # en ##mg Bij slaapstoornissen bedraagt de normale dosering # tot ##mg Bij angststoornissen wordt er ## tot ##mg als normale dosis voorgeschreven in # of # giften.
542
www
<DATUM> is een Nederlands politica namens de Partij voor de Vrijheid (PVV) Gerbrands was meer dan vijftien jaar werkzaam als verpleegkundige Van <DATUM> tot <DATUM> was Gerbrands lid van de Tweede<PERSOON>-Generaal Ze was woordvoerder medische ethiek voor de partij Vanaf <DATUM> tot haar aantreden in de Tweede <PERSOON> was zij gemeenteraadslid van Den Haag Bij de verkiezingen in ### voor de Tweede <PERSOON> viel ze als nummer ## op de lijst buiten de boot Op <DATUM> werd Gerbrands geïnstalleerd als lid van de Tweede <PERSOON> in een tijdelijke vervanging vanwege zwangerschapsverlof van <PERSOON> tot en met <DATUM> Daarna was zij van <DATUM> tot <DATUM> Tweede Kamerlid <PERSOON> volgde haar op Gerbrands was goed bevriend met partijgenote <PERSOON> die zelfmoord pleegde in ### Hierna voelde ze zich weinig gesteund binnen de kamerfractie Clotiazepam Clotiazepam, ook bekend als merknaam "Clozan" is een thienobenzodiazepine, een analogon van benzodiazepines De molecule van benzodiazepines bestaat uit een benzeenring Bij een thiënobenzodiazepine is dat vervangen door een thiofeenring Deze groep medicijnen hebben zoals de benzodiazepines sederende en anxiolytische eigenschappen Clotiazepam wordt voorgeschreven voor slaapstoornissen of angststoornissen Ze zijn in tabletvorm verkrijgbaar in # en ##mg Bij slaapstoornissen bedraagt de normale dosering # tot ##mg Bij angststoornissen wordt er ## tot ##mg als normale dosis voorgeschreven in # of # giften Behoudens andersluidend advies van de arts mag de behandelingsduur niet langer zijn dan # tot ## weken Geleidestrook Een geleidestrook, "blindengeleidestrook" of "ribbelstrook" is een speciaal aangelegde baan plaveisel met een afwijkende structuur die er toe dient om blinden en slechtzienden te helpen de juiste weg te volgen doordat zij zich hiermee kunnen oriënteren De strook wordt aangelegd met speciaal vervaardigde trottoirtegels met een geribbelde structuur Deze tegels zijn van cement of rubber De persoon die van de strook gebruikmaakt kan met de voeten alsmede met de blindegeleidestok voelen waar deze zich bevindt De groeven in de tegels geven de richting van het voetpad aan Tegels van cement worden regulier toegepast terwijl op plaatsen waar men meerdere kan op gaan of waar er sprake is van een kruising met een weg voor rubber wordt gekozen Geleidestroken zijn vaak te vinden op stations en in stadscentra waar oriëntatie van belang is Op spoorwegstations lopen ze analoog aan de spoorbaan en worden standaard aangelegd op een afstand van minimaal vier normale stoeptegels van de perronrand zodat een visueel beperkt persoon precies weet waar het perron ophoudt Teken van Stemmer Het Teken van Stemmer (ook wel Proef van Stemmer genoemd) wordt als palpatie gebruikt om lymfoedeem te herkennen Hierbij wordt getracht de huid tussen de tweede en derde teen van de voet beet te pakken Lukt dit niet dan is het Teken van Stemmer positief Dit wordt gezien als een belangrijke indicatie van lymfoedeem Oswaldo Cruz.
531
www
Behoudens andersluidend advies van de arts mag de behandelingsduur niet langer zijn dan # tot ## weken Geleidestrook Een geleidestrook, "blindengeleidestrook" of "ribbelstrook" is een speciaal aangelegde baan plaveisel met een afwijkende structuur die er toe dient om blinden en slechtzienden te helpen de juiste weg te volgen doordat zij zich hiermee kunnen oriënteren De strook wordt aangelegd met speciaal vervaardigde trottoirtegels met een geribbelde structuur Deze tegels zijn van cement of rubber De persoon die van de strook gebruikmaakt kan met de voeten alsmede met de blindegeleidestok voelen waar deze zich bevindt De groeven in de tegels geven de richting van het voetpad aan Tegels van cement worden regulier toegepast terwijl op plaatsen waar men meerdere kan op gaan of waar er sprake is van een kruising met een weg voor rubber wordt gekozen Geleidestroken zijn vaak te vinden op stations en in stadscentra waar oriëntatie van belang is Op spoorwegstations lopen ze analoog aan de spoorbaan en worden standaard aangelegd op een afstand van minimaal vier normale stoeptegels van de perronrand zodat een visueel beperkt persoon precies weet waar het perron ophoudt Teken van Stemmer Het Teken van Stemmer (ook wel Proef van Stemmer genoemd) wordt als palpatie gebruikt om lymfoedeem te herkennen Hierbij wordt getracht de huid tussen de tweede en derde teen van de voet beet te pakken Lukt dit niet dan is het Teken van Stemmer positief Dit wordt gezien als een belangrijke indicatie van lymfoedeem Oswaldo Cruz Hij groeide vanaf zijn vijfde in<PERSOON> op en studeerde daar van ### tot eind ### geneeskunde aan de Nationale Faculteit van <PERSOON> Na zijn studie, overleed zijn vader waarna Cruz als arts zijn plaats innam in diens kliniek in <PERSOON> vertrok Cruz in ### naar Parijs, waar hij aan het Pasteur Instituut studeerde Nadat hij zich daar had gespecialiseerd in serumtherapie keerde Cruz in ### terug naar Brazilië Daar zette hij het eerste laboratorium voor klinische analyses in <PERSOON> op en hield zich vanaf die tijd bezig met het ontwikkelen van een serum en vaccin tegen de builenpestepidemie die tegen het einde van ### in São <PERSOON> en de haven <PERSOON> en vanaf begin ### in <PERSOON> uitbrak In ### begon Cruz met de bouw van het Instituto Oswaldo Cruz en in hetzelfde jaar werd hij directeur van de gezondheidsdienst onder de regering Alves In die hoedanigheid ontwikkelde hij een serum en vaccin tegen gele koorts die tevens in de toenmalige hoofdstad van het land heerste en ging hij door met het bestrijden van de builenpest Dientengevolge is de pest één jaar later en de gele koorts in het begin van ### uitgeroeid Wegens zijn verdiensten op het gebied van de sanering kreeg Cruz in ### de gouden medaille toegekend tijdens de Internationale Tentoonstelling voor de Hygiëne in Berlijn Later, ging hij naar Belém om de gele koorts aldaar te bestrijden.
538
www
Hij groeide vanaf zijn vijfde in<PERSOON> op en studeerde daar van ### tot eind ### geneeskunde aan de Nationale Faculteit van <PERSOON> Na zijn studie, overleed zijn vader waarna Cruz als arts zijn plaats innam in diens kliniek in <PERSOON> vertrok Cruz in ### naar Parijs, waar hij aan het Pasteur Instituut studeerde Nadat hij zich daar had gespecialiseerd in serumtherapie keerde Cruz in ### terug naar Brazilië Daar zette hij het eerste laboratorium voor klinische analyses in <PERSOON> op en hield zich vanaf die tijd bezig met het ontwikkelen van een serum en vaccin tegen de builenpestepidemie die tegen het einde van ### in São <PERSOON> en de haven <PERSOON> en vanaf begin ### in <PERSOON> uitbrak In ### begon Cruz met de bouw van het Instituto Oswaldo Cruz en in hetzelfde jaar werd hij directeur van de gezondheidsdienst onder de regering Alves In die hoedanigheid ontwikkelde hij een serum en vaccin tegen gele koorts die tevens in de toenmalige hoofdstad van het land heerste en ging hij door met het bestrijden van de builenpest Dientengevolge is de pest één jaar later en de gele koorts in het begin van ### uitgeroeid Wegens zijn verdiensten op het gebied van de sanering kreeg Cruz in ### de gouden medaille toegekend tijdens de Internationale Tentoonstelling voor de Hygiëne in Berlijn Later, ging hij naar Belém om de gele koorts aldaar te bestrijden Daar overleed hij in ### op vierenveertigjarige leeftijd als gevolg van ernstige nierklachten Pirimicarb Pirimicarb (ISO-naam) is een selectief, systemisch insecticide uit de groep der carbamaten, dat gebruikt wordt tegen bladluizen op een groot aantal teelten fruit- en groententeelten, graangewassen en sierplanten Het is een acetylcholinesterase-inhibitor Pirimicarb is sedert ### op de markt Het werd oorspronkelijk ontwikkeld door het Britse ICI Ltd Het is het actief bestanddeel van onder andere "Pirimor" van Syngenta Crop Protection Pirimicarb is sedert <DATUM> opgenomen in de lijst van pesticiden die in de lidstaten van de Europese Unie kunnen toegelaten worden (de bijlage I bij Richtlijn #<DATUM> EEG) Pirimicarb heeft een hoge acute orale toxiciteit en is ook toxisch bij inademing De dermale toxiciteit is laag, maar de stof kan de huid sensitiseren De stof is niet genotoxisch maar uit proeven op muizen is gebleken dat ze mogelijk kankerverwekkend is; het is echter niet duidelijk of dit relevant is voor de mens <PERSOON> (<LOCATIE>, <DATUM> – <LOCATIE>, <DATUM> was een Nederlands levensmiddelenmicrobioloog en hoogleraar <PERSOON> studeerde van ### tot ### medicijnen aan de universiteit van Leiden en van ### tot ### menselijke biologie aan de universiteit <PERSOON> In ### behaalde hij zijn doctoraal met zijn proefschrift "Water in levensmiddelen haar invloed op micro-organismen".
554
www
op vierenveertigjarige leeftijd als gevolg van ernstige nierklachten Pirimicarb Pirimicarb (ISO-naam) is een selectief, systemisch insecticide uit de groep der carbamaten, dat gebruikt wordt tegen bladluizen op een groot aantal teelten fruit- en groententeelten, graangewassen en sierplanten Het is een acetylcholinesterase-inhibitor Pirimicarb is sedert ### op de markt Het werd oorspronkelijk ontwikkeld door het Britse ICI Ltd Het is het actief bestanddeel van onder andere "Pirimor" van Syngenta Crop Protection Pirimicarb is sedert <DATUM> opgenomen in de lijst van pesticiden die in de lidstaten van de Europese Unie kunnen toegelaten worden (de bijlage I bij Richtlijn #<DATUM> EEG) Pirimicarb heeft een hoge acute orale toxiciteit en is ook toxisch bij inademing De dermale toxiciteit is laag, maar de stof kan de huid sensitiseren De stof is niet genotoxisch maar uit proeven op muizen is gebleken dat ze mogelijk kankerverwekkend is; het is echter niet duidelijk of dit relevant is voor de mens <PERSOON> (<LOCATIE>, <DATUM> – <LOCATIE>, <DATUM> was een Nederlands levensmiddelenmicrobioloog en hoogleraar <PERSOON> studeerde van ### tot ### medicijnen aan de universiteit van Leiden en van ### tot ### menselijke biologie aan de universiteit <PERSOON> In ### behaalde hij zijn doctoraal met zijn proefschrift "Water in levensmiddelen haar invloed op micro-organismen" Hij was onder andere professor voor voedsel- en watermicrobiologie aan de Katholieke Universiteit Leuven en aan de Faculteit Diergeneeskunde van de <PERSOON> was voorzitter van het Eijkman Medaillefonds, verbonden aan het Koninklijk Instituut voor de <PERSOON> onderwees aan bijna vijftig universiteiten over de hele wereld en ontving meerdere eredoctoraten Hij sprak naast Nederlands, vloeiend <PERSOON> en <PERSOON> Een van zijn bekendste en nog altijd veel gebruikte publicaties is "Essentials of the Microbiology of Foods", waarin de basis van de hedendaagse levensmiddelenmicrobiologie wordt beschreven Wheelen Wheelen is voor rolstoelgebruikers wat hardlopen is voor mensen zonder rolstoel, alleen ligt de snelheid van een wheeler beduidend hoger dan die van de hardloper Wheelen wordt ook wel rolstoelracen genoemd Het wheelen kan zowel op de baan als op de weg beoefend worden Op de baan kan er worden deelgenomen aan ### m, ### m, ### m, ### m, ### m, ### m en ## ### m; op de weg zijn er de afstanden; # km, ## km, ## Engelse mijlen, halve en hele marathons Nederlandse wheelers nemen vaak deel aan wegwedstrij­den voor hardlopers, meestal de marathons Overal ter wereld krijgen de wheelers hierbij een zogenaamde 'Head Start', dit houdt in dat zij op grond van hun hogere snelheid voor het peloton hardlopers starten Via selectiewed­strijden op de baan kunnen atleten hun 'limiet' trachten te behalen voor deelname aan de Paralympische Spelen waar het al sinds de tweede spelen in ### op het programma van de atletiek staat Eerst als aparte discipline en heden ten dage als onderdeel van het hardlopen Maar natuurlijk kan ook recreatief worden gewheeld.
592
www
van het Eijkman Medaillefonds, verbonden aan het Koninklijk Instituut voor de <PERSOON> onderwees aan bijna vijftig universiteiten over de hele wereld en ontving meerdere eredoctoraten Hij sprak naast Nederlands, vloeiend <PERSOON> en <PERSOON> Een van zijn bekendste en nog altijd veel gebruikte publicaties is "Essentials of the Microbiology of Foods", waarin de basis van de hedendaagse levensmiddelenmicrobiologie wordt beschreven Wheelen Wheelen is voor rolstoelgebruikers wat hardlopen is voor mensen zonder rolstoel, alleen ligt de snelheid van een wheeler beduidend hoger dan die van de hardloper Wheelen wordt ook wel rolstoelracen genoemd Het wheelen kan zowel op de baan als op de weg beoefend worden Op de baan kan er worden deelgenomen aan ### m, ### m, ### m, ### m, ### m, ### m en ## ### m; op de weg zijn er de afstanden; # km, ## km, ## Engelse mijlen, halve en hele marathons Nederlandse wheelers nemen vaak deel aan wegwedstrij­den voor hardlopers, meestal de marathons Overal ter wereld krijgen de wheelers hierbij een zogenaamde 'Head Start', dit houdt in dat zij op grond van hun hogere snelheid voor het peloton hardlopers starten Via selectiewed­strijden op de baan kunnen atleten hun 'limiet' trachten te behalen voor deelname aan de Paralympische Spelen waar het al sinds de tweede spelen in ### op het programma van de atletiek staat Eerst als aparte discipline en heden ten dage als onderdeel van het hardlopen Maar natuurlijk kan ook recreatief worden gewheeld Enkele bekende Nederlandse wheelers zijn <PERSOON> en <PERSOON> Enkele bekende Belgische Wheelers zijn <PERSOON> , <PERSOON> en <PERSOON> Ook valide atleten kunnen gaan wheelen maar de sport wordt vooral beoefend door atleten met beperkingen aan de benen zoals Spina bifida, dwarslaesie of een beenamputatie Daarnaast wordt deze sport veel beoefend door mensen met spasticiteit De wheelerrolstoel heeft een opvallend langgerekt frame met drie wielen waarvan de achterste twee wielen extra scheef staan waardoor er makkelijker gestuurd kan worden De hoepels om de rolstoel mee aan te drijven hebben een kleinere diameter dan de wielen Het aandrijven van deze rolstoelen vergt een goede slagtechniek, waarbij speciale wheelerhandschoenen worden gebruikt Omdat niet iedereen dezelfde aard van beperkingen heeft zijn de wheelers ingedeeld in verschillende klassen De klassen ## tot en met ## zijn er voor de mensen met spasticiteit en de klassen ## tot en met ## voor mensen met verlammingen Het wheelen ontwikkelt zich tot een hightech sportvorm, waarvoor speciale kleding, handschoe­nen en een wheeler nodig zijn Het vergt veel training en een goede techniek Dit maakt het wheelen meer en meer tot een professionele sport Daarom is het wheelen om het laagdrempelig te houden verdeeld in drie categorieën Atletiek op de Paralympische Zomerspelen Tetranitromethaan Tetranitromethaan (soms afgekort tot TNM) is een organische verbinding met als brutoformule CNO.
546
www
Enkele bekende Nederlandse wheelers zijn <PERSOON> en <PERSOON> Enkele bekende Belgische Wheelers zijn <PERSOON> , <PERSOON> en <PERSOON> Ook valide atleten kunnen gaan wheelen maar de sport wordt vooral beoefend door atleten met beperkingen aan de benen zoals Spina bifida, dwarslaesie of een beenamputatie Daarnaast wordt deze sport veel beoefend door mensen met spasticiteit De wheelerrolstoel heeft een opvallend langgerekt frame met drie wielen waarvan de achterste twee wielen extra scheef staan waardoor er makkelijker gestuurd kan worden De hoepels om de rolstoel mee aan te drijven hebben een kleinere diameter dan de wielen Het aandrijven van deze rolstoelen vergt een goede slagtechniek, waarbij speciale wheelerhandschoenen worden gebruikt Omdat niet iedereen dezelfde aard van beperkingen heeft zijn de wheelers ingedeeld in verschillende klassen De klassen ## tot en met ## zijn er voor de mensen met spasticiteit en de klassen ## tot en met ## voor mensen met verlammingen Het wheelen ontwikkelt zich tot een hightech sportvorm, waarvoor speciale kleding, handschoe­nen en een wheeler nodig zijn Het vergt veel training en een goede techniek Dit maakt het wheelen meer en meer tot een professionele sport Daarom is het wheelen om het laagdrempelig te houden verdeeld in drie categorieën Atletiek op de Paralympische Zomerspelen Tetranitromethaan Tetranitromethaan (soms afgekort tot TNM) is een organische verbinding met als brutoformule CNO Structureel gezien bestaat de verbinding uit een centraal koolstofatoom waaraan vier nitrogroepen verbonden zijn Het is derhalve een nitroalkaan Tetranitromethaan wordt bereid door de reactie van azijnzuuranhydride met salpeterzuur De reactievergelijking geeft aan dat de reactie vanuit organisch chemisch oogpunt gezien een erg lage efficiëntie heeft slechts # van de ## aan de reactie deelnemende koolstofatomen komt terecht in het gevormde tetranitromethaan Tetranitromethaan vormt het bestanddeel van vloeibare springstoffen Een stoichiometrisch mengsel van tolueen en tetranitromethaan is een van de meest krachtige chemische springstoffen Echter, het is ook uiterst schokgevoelig en daarom niet praktisch bruikbaar Bij een demonstratieproef aan de universiteit van Münster in ###, waarbij men een mengsel van #,# gram tolueen en ##,# gram tetranitromethaan wilde verbranden, vond een zware explosie plaats waarbij volgens toenmalige berichten een dertigtal personen min of meer zwaargewond werden Men had grammen in plaats van milliliters van de stoffen genomen, waardoor het aandeel van tolueen in het mengsel bijna het dubbele was van de veilige waarde Een mengsel van tetranitromethaan met n-dodecaan is een explosief dat wel bestand is tegen mechanische schokken Tetranitromethaan wordt soms gebruikt als nitreringsreagens in de organische chemie Het wordt onder meer gebruikt voor de nitrering van proteïnen het is immers zeer selectief voor de nitrering van tyrosine- en cysteïneresiduen Daarnaast vormt tetranitromethaan een onderdeel van vloeibare raketbrandstof Tetranitromethaan is een sterke oxidator, die hevig reageert met brandbare en reducerende stoffen, met kans op brand en explosie Het is een sterk brandbevorderende vloeistof Ze is niet oplosbaar in water.
520
www
verbonden zijn Het is derhalve een nitroalkaan Tetranitromethaan wordt bereid door de reactie van azijnzuuranhydride met salpeterzuur De reactievergelijking geeft aan dat de reactie vanuit organisch chemisch oogpunt gezien een erg lage efficiëntie heeft slechts # van de ## aan de reactie deelnemende koolstofatomen komt terecht in het gevormde tetranitromethaan Tetranitromethaan vormt het bestanddeel van vloeibare springstoffen Een stoichiometrisch mengsel van tolueen en tetranitromethaan is een van de meest krachtige chemische springstoffen Echter, het is ook uiterst schokgevoelig en daarom niet praktisch bruikbaar Bij een demonstratieproef aan de universiteit van Münster in ###, waarbij men een mengsel van #,# gram tolueen en ##,# gram tetranitromethaan wilde verbranden, vond een zware explosie plaats waarbij volgens toenmalige berichten een dertigtal personen min of meer zwaargewond werden Men had grammen in plaats van milliliters van de stoffen genomen, waardoor het aandeel van tolueen in het mengsel bijna het dubbele was van de veilige waarde Een mengsel van tetranitromethaan met n-dodecaan is een explosief dat wel bestand is tegen mechanische schokken Tetranitromethaan wordt soms gebruikt als nitreringsreagens in de organische chemie Het wordt onder meer gebruikt voor de nitrering van proteïnen het is immers zeer selectief voor de nitrering van tyrosine- en cysteïneresiduen Daarnaast vormt tetranitromethaan een onderdeel van vloeibare raketbrandstof Tetranitromethaan is een sterke oxidator, die hevig reageert met brandbare en reducerende stoffen, met kans op brand en explosie Het is een sterk brandbevorderende vloeistof Ze is niet oplosbaar in water Tetranitromethaan is een vluchtige stof en de dampen werken corrosief op de ogen en de luchtwegen Blootstelling aan hoge concentraties kan longoedeem veroorzaken en gevolgen hebben voor het centraal zenuwstelsel Langdurige of herhaalde blootstelling kan leiden tot methemoglobinevorming en lever- en nierafwijkingen Uit dierproeven zijn er aanwijzingen dat de stof kankerverwekkend is voor de mens Difacinon Difacinon (ISO-naam) of difenadion is een rodenticide uit de groep van #,#-indaandionderivaten Andere indaandionderivaten zijn chloorfacinon en pindon Het is een anticoagulans, dat de bloedstolling vertraagt Difacinon onderdrukt de vorming van protrombine, een stof die noodzakelijk is voor de bloedstolling Dit resulteert na enkele dagen in ernstige inwendige bloedingen die de dood tot gevolg hebben Difacinon is beschikbaar in vaste en vloeibare lokmiddelen of als trackingpoeder dat gestrooid wordt op de plaatsen waar de knaagdieren vermoedelijk langskomen Het poeder blijft aan hun pels hangen en de dieren krijgen het binnen als ze zich schoonlikken De concentratie aan difacinon in de producten ligt meestal tussen #,### en #,##% Difacinon is zeer giftig de dodelijke orale dosis bij de mens wordt geschat tussen # en ## mg per kilogram lichaamsgewicht Vitamine K is een antidotum voor dit vergif Zoladz-test De zoladz-test is een test voor duursporters, met als doel de getraindheid in een range van inspanningsniveaus vast te stellen Deze test is ontwikkeld door de Poolse inspanningsfysioloog <PERSOON>, die er zelf echter nooit over heeft gepubliceerd.
523
www
Tetranitromethaan is een vluchtige stof en de dampen werken corrosief op de ogen en de luchtwegen Blootstelling aan hoge concentraties kan longoedeem veroorzaken en gevolgen hebben voor het centraal zenuwstelsel Langdurige of herhaalde blootstelling kan leiden tot methemoglobinevorming en lever- en nierafwijkingen Uit dierproeven zijn er aanwijzingen dat de stof kankerverwekkend is voor de mens Difacinon Difacinon (ISO-naam) of difenadion is een rodenticide uit de groep van #,#-indaandionderivaten Andere indaandionderivaten zijn chloorfacinon en pindon Het is een anticoagulans, dat de bloedstolling vertraagt Difacinon onderdrukt de vorming van protrombine, een stof die noodzakelijk is voor de bloedstolling Dit resulteert na enkele dagen in ernstige inwendige bloedingen die de dood tot gevolg hebben Difacinon is beschikbaar in vaste en vloeibare lokmiddelen of als trackingpoeder dat gestrooid wordt op de plaatsen waar de knaagdieren vermoedelijk langskomen Het poeder blijft aan hun pels hangen en de dieren krijgen het binnen als ze zich schoonlikken De concentratie aan difacinon in de producten ligt meestal tussen #,### en #,##% Difacinon is zeer giftig de dodelijke orale dosis bij de mens wordt geschat tussen # en ## mg per kilogram lichaamsgewicht Vitamine K is een antidotum voor dit vergif Zoladz-test De zoladz-test is een test voor duursporters, met als doel de getraindheid in een range van inspanningsniveaus vast te stellen Deze test is ontwikkeld door de Poolse inspanningsfysioloog <PERSOON>, die er zelf echter nooit over heeft gepubliceerd Dat wil zeggen, in het gebied waarin de sporter nog voldoende zuurstof kan opnemen en niet verzuurt De achtergrond hiervan is dat het volgens Żołądź voor het prestatievermogen belangrijk is op alle inspanningsniveaus (en bijbehorende metabolismen) goed getraind te te zijn De test bestaat uit het leveren van vijfmaal zes minuten inspanning (b v hardlopen, maar ook schaatsen of fietsen) in een steeds hogere hartslagzone, met pauzes van twee minuten Deze hartslagzones zijn door Żołądź gesteld op een vast aantal slagen vanaf de maximale hartslag Na elke # minuten inspanning wordt de afgelegde afstand gemeten Wanneer de afstand nu van zone naar zone rechtlijnig oploopt, is de sporter in elke zone even goed getraind Wanneer ergens een knik optreedt, is dit een teken dat er in bepaalde zones nog winst te halen is Daarnaast is vooruitgang vast te stellen door de test regelmatig te herhalen Wanneer er goed getraind is, legt men in dezelfde zone een grotere afstand af De zoladz-zones worden abusievelijk ook als alternatief voor fysiologische trainingszones gebruikt Men spreekt soms zelfs van een zoladz-trainingsmethode Dit is echter een incorrect gebruik van deze zonering en ook nooit als zodanig door Żołądź bedoeld Zoladz-zones kunnen niet zonder meer als trainingsaanwijzing gebruikt worden In de fysiologische trainingszones (zowel in de maximale hartslag als in ligging van de aerobe en anaerobe drempel) van sporters zit een dusdanig grote spreiding dat deze niet met vuistregels te benaderen zijn.
522
www
waarin de sporter nog voldoende zuurstof kan opnemen en niet verzuurt De achtergrond hiervan is dat het volgens Żołądź voor het prestatievermogen belangrijk is op alle inspanningsniveaus (en bijbehorende metabolismen) goed getraind te te zijn De test bestaat uit het leveren van vijfmaal zes minuten inspanning (b v hardlopen, maar ook schaatsen of fietsen) in een steeds hogere hartslagzone, met pauzes van twee minuten Deze hartslagzones zijn door Żołądź gesteld op een vast aantal slagen vanaf de maximale hartslag Na elke # minuten inspanning wordt de afgelegde afstand gemeten Wanneer de afstand nu van zone naar zone rechtlijnig oploopt, is de sporter in elke zone even goed getraind Wanneer ergens een knik optreedt, is dit een teken dat er in bepaalde zones nog winst te halen is Daarnaast is vooruitgang vast te stellen door de test regelmatig te herhalen Wanneer er goed getraind is, legt men in dezelfde zone een grotere afstand af De zoladz-zones worden abusievelijk ook als alternatief voor fysiologische trainingszones gebruikt Men spreekt soms zelfs van een zoladz-trainingsmethode Dit is echter een incorrect gebruik van deze zonering en ook nooit als zodanig door Żołądź bedoeld Zoladz-zones kunnen niet zonder meer als trainingsaanwijzing gebruikt worden In de fysiologische trainingszones (zowel in de maximale hartslag als in ligging van de aerobe en anaerobe drempel) van sporters zit een dusdanig grote spreiding dat deze niet met vuistregels te benaderen zijn (Zes minuten anaerobe inspanning is niet mogelijk ) Kakodylzuur Kakodylzuur of dimethylarsinezuur is een organoarseenverbinding, met als brutoformule CHAsO De stof komt voor als een reukloze, witte kristallijne of poedervormige vaste stof, die goed oplosbaar is in water De verbinding is uiterst giftig en ontstaat onder andere door oxidatie van kakodyloxide De ##e-eeuwse Duitse scheikundige <PERSOON> deed aan de universiteit van Marburg baanbrekend onderzoek naar arseen en arseenverbindingen, en dan vooral naar kakodylverbindingen, genoemd naar de kakodylgroep (CH)As-R Zijn onderzoek op dit gebied leidde tot een beter inzicht in de methylgroep Bunsen zei over de reuk van de verbindingen waarmee hij werkte dat deze "ogenblikkelijk een tinteling in handen en voeten" veroorzaakte Hij overleed bijna aan een arseenvergiftiging, en door een ontploffing met kakodylzuur raakte hij aan één oog blind Kakodyloxide wordt vaak beschouwd als de eerste synthetisch bereide organometaalverbinding, hoewel arseen eigenlijk een metalloïde is Kakodylzuur is een van de bestanddelen van Agent Blue, een tijdens de Vietnamoorlog veel gebruikte onkruidverdelger Kakodylzuur is toxisch bij inademing, opname in het lichaam en contact met de huid Het irriteert de luchtwegen, huid en ogen Daarnaast is het mogelijk kankerverwekkend Hoewel kakodylzuur zelf niet bijzonder kankerverwekkend is, bevordert het wel de vorming van tumoren bij aanwezigheid van kankerverwekkende stoffen in bijvoorbeeld de nieren en lever Bij knaagdieren is aangetoond dat kakodylzuur kan leiden tot aangeboren afwijkingen, vooral een gespleten gehemelte, en bij hoge doses ook tot sterfte van de foetus.
522
www
dimethylarsinezuur is een organoarseenverbinding, met als brutoformule CHAsO De stof komt voor als een reukloze, witte kristallijne of poedervormige vaste stof, die goed oplosbaar is in water De verbinding is uiterst giftig en ontstaat onder andere door oxidatie van kakodyloxide De ##e-eeuwse Duitse scheikundige <PERSOON> deed aan de universiteit van Marburg baanbrekend onderzoek naar arseen en arseenverbindingen, en dan vooral naar kakodylverbindingen, genoemd naar de kakodylgroep (CH)As-R Zijn onderzoek op dit gebied leidde tot een beter inzicht in de methylgroep Bunsen zei over de reuk van de verbindingen waarmee hij werkte dat deze "ogenblikkelijk een tinteling in handen en voeten" veroorzaakte Hij overleed bijna aan een arseenvergiftiging, en door een ontploffing met kakodylzuur raakte hij aan één oog blind Kakodyloxide wordt vaak beschouwd als de eerste synthetisch bereide organometaalverbinding, hoewel arseen eigenlijk een metalloïde is Kakodylzuur is een van de bestanddelen van Agent Blue, een tijdens de Vietnamoorlog veel gebruikte onkruidverdelger Kakodylzuur is toxisch bij inademing, opname in het lichaam en contact met de huid Het irriteert de luchtwegen, huid en ogen Daarnaast is het mogelijk kankerverwekkend Hoewel kakodylzuur zelf niet bijzonder kankerverwekkend is, bevordert het wel de vorming van tumoren bij aanwezigheid van kankerverwekkende stoffen in bijvoorbeeld de nieren en lever Bij knaagdieren is aangetoond dat kakodylzuur kan leiden tot aangeboren afwijkingen, vooral een gespleten gehemelte, en bij hoge doses ook tot sterfte van de foetus Een andere naam voor cacodylinezuur is DMA (dimethylarseenzuur) De stof (structuur zie fig #) is in de ##e eeuw door <PERSOON> ontdekt Hij deed onderzoek naar de samenstelling van Cadet's fuming liquid Dit werd gemaakt door arseen te laten reageren met kaliumacetaat Bunsen ontdekte dat in het mengsel oxiden van arseen zaten Cacodylinezuur is niet erg toxisch voor mensen Er zijn hoge concentraties nodig om toxische effecten te ondervinden De waargenomen toxische effecten zijn waarschijnlijk te wijten aan arsenaat Het cacodylinezuur wordt in het lichaam omgezet tot arseen Dit kan vervolgens tot arsenaat worden omgezet De omzetting is erg langzaam en het cacodylinezuur wordt snel uitgescheiden, dit heeft als gevolg dat de toxiciteit laag is Het cacodylinezuur wordt vooral via inhalatie geabsorbeerd, maar absorptie in het maag-darmkanaal en door de huid vindt ook plaats Het ontstane arsenaat vermindert de ATP-productie van cellen Bij een incidentele inname van het cacodylinezuur zijn de eerste symptomen hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, diarree en uitdroging Uiteindelijk zal het leiden tot verminderde bloeddruk, stupor, verlamming en mogelijk tot de dood, afhankelijk van de dosis Bij chronische inname zijn de eerste symptomen onder andere gewichtsverlies, afwisselend diarree en constipaties, hoofdpijn, haaruitval en buikkrampen Uiteindelijk kan het leiden tot levercirrose, atrofie van het beenmerg, nierschade en verlies van sensor en motor functies Lebers opticusatrofie Lebers opticusatrofie (LOA) is een overerfelijke oogziekte (van de moeder op al haar kinderen) die leidt tot een zeer snel verlies van het centrale zicht.
524
www
fig #) is in de ##e eeuw door <PERSOON> ontdekt Hij deed onderzoek naar de samenstelling van Cadet's fuming liquid Dit werd gemaakt door arseen te laten reageren met kaliumacetaat Bunsen ontdekte dat in het mengsel oxiden van arseen zaten Cacodylinezuur is niet erg toxisch voor mensen Er zijn hoge concentraties nodig om toxische effecten te ondervinden De waargenomen toxische effecten zijn waarschijnlijk te wijten aan arsenaat Het cacodylinezuur wordt in het lichaam omgezet tot arseen Dit kan vervolgens tot arsenaat worden omgezet De omzetting is erg langzaam en het cacodylinezuur wordt snel uitgescheiden, dit heeft als gevolg dat de toxiciteit laag is Het cacodylinezuur wordt vooral via inhalatie geabsorbeerd, maar absorptie in het maag-darmkanaal en door de huid vindt ook plaats Het ontstane arsenaat vermindert de ATP-productie van cellen Bij een incidentele inname van het cacodylinezuur zijn de eerste symptomen hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, diarree en uitdroging Uiteindelijk zal het leiden tot verminderde bloeddruk, stupor, verlamming en mogelijk tot de dood, afhankelijk van de dosis Bij chronische inname zijn de eerste symptomen onder andere gewichtsverlies, afwisselend diarree en constipaties, hoofdpijn, haaruitval en buikkrampen Uiteindelijk kan het leiden tot levercirrose, atrofie van het beenmerg, nierschade en verlies van sensor en motor functies Lebers opticusatrofie Lebers opticusatrofie (LOA) is een overerfelijke oogziekte (van de moeder op al haar kinderen) die leidt tot een zeer snel verlies van het centrale zicht LOA is totaal iets anders dan "amaurosis congenita van Leber" (Lebers amaurosis) en "idiopathische stellate neuroretinitis van Leber" Alle drie de aandoeningen staan ook wel bekend onder de naam "ziekte van Leber" Dit is verwarrend want zij hebben niets met elkaar te maken LOA treedt voornamelijk op bij jonge mannen tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar In een periode van enkele dagen tot enkele weken leidt de ziekte tot een aanzienlijke vermindering van het gezichtsvermogen Meestal is er na ongeveer een half jaar sprake van stabilisatie en blijkt men nog # tot ## procent van de oorspronkelijke gezichtsscherpte behouden te hebben Kenmerkend is dat vooral <INSTELLING> van het gezichtsveld wordt aangetast De meeste mensen zeggen daarom dat het lijkt alsof er een vlek in het midden van het oog zit, maar dat zij met de randen nog redelijk wat kunnen zien Hoewel het hiervoorstaande voor de meeste mensen met LOA geldt, is er ook een grote groep mensen die van dit beeld afwijkt Ten eerste is er een klein aantal vrouwen met LOA, terwijl lange tijd gedacht werd dat alleen mannen de ziekte konden krijgen Ten tweede zijn er veel mensen die jonger waren dan ## of ouder dan <LEEFTIJD> jaar toen zij hun eerste klachten kregen Ten derde zijn er mensen met LOA die bijna blind of geheel blind zijn, maar er zijn ook gevallen bekend bij wie het gedaalde gezichtsvermogen zich na enkele maanden of jaren spontaan gedeeltelijk of volledig herstelt.
524
www
Leber" (Lebers amaurosis) en "idiopathische stellate neuroretinitis van Leber" Alle drie de aandoeningen staan ook wel bekend onder de naam "ziekte van Leber" Dit is verwarrend want zij hebben niets met elkaar te maken LOA treedt voornamelijk op bij jonge mannen tussen de ## en <LEEFTIJD> jaar In een periode van enkele dagen tot enkele weken leidt de ziekte tot een aanzienlijke vermindering van het gezichtsvermogen Meestal is er na ongeveer een half jaar sprake van stabilisatie en blijkt men nog # tot ## procent van de oorspronkelijke gezichtsscherpte behouden te hebben Kenmerkend is dat vooral <INSTELLING> van het gezichtsveld wordt aangetast De meeste mensen zeggen daarom dat het lijkt alsof er een vlek in het midden van het oog zit, maar dat zij met de randen nog redelijk wat kunnen zien Hoewel het hiervoorstaande voor de meeste mensen met LOA geldt, is er ook een grote groep mensen die van dit beeld afwijkt Ten eerste is er een klein aantal vrouwen met LOA, terwijl lange tijd gedacht werd dat alleen mannen de ziekte konden krijgen Ten tweede zijn er veel mensen die jonger waren dan ## of ouder dan <LEEFTIJD> jaar toen zij hun eerste klachten kregen Ten derde zijn er mensen met LOA die bijna blind of geheel blind zijn, maar er zijn ook gevallen bekend bij wie het gedaalde gezichtsvermogen zich na enkele maanden of jaren spontaan gedeeltelijk of volledig herstelt Op dit moment is het (nog) niet mogelijk de aandoening met behulp van geneesmiddelen te behandelen Op het moment van schrijven van dit artikel was men onder andere in de Universiteit van Newcastle in het Verenigd Koninkrijk en ook in Duitsland bezig met een proef met een mogelijk medicijn Voorwaarde hierbij is dat met inname van het medicijn begonnen wordt zo snel mogelijk nadat de vermindering van het gezichtsvermogen begonnen is en de diagnose LOA is In Europa wordt een ziekte geclassificeerd als zeldzaam wanneer deze bij minder dan # op de ## ### mensen voorkomt In het geval van LOA is dit #,# per ### ### mensen De classificatie is dan ook zeer zeldzaam Om een goed begrip te krijgen van de ziekte LOA, volgt nu eerst wat meer informatie over erfelijkheid in het algemeen Het menselijk lichaam is opgebouwd uit miljoenen lichaamscellen en deze cellen zijn microscopisch klein en daardoor alleen met een microscoop waarneembaar Een lichaamscel ziet eruit als een zakje dat met vocht gevuld is In dat vocht drijven allerlei structuren rond Een van die structuren is de celkern In de celkern bevindt zich het erfelijke materiaal Dit erfelijke materiaal wordt DNA genoemd Het erfelijke materiaal (het DNA) ligt in de vorm van ## kleine staafjes, chromosomen genaamd, in de celkern opgeslagen De celkern van iedere lichaamscel bevat dus ## chromosomen.
511
www
de aandoening met behulp van geneesmiddelen te behandelen Op het moment van schrijven van dit artikel was men onder andere in de Universiteit van Newcastle in het Verenigd Koninkrijk en ook in Duitsland bezig met een proef met een mogelijk medicijn Voorwaarde hierbij is dat met inname van het medicijn begonnen wordt zo snel mogelijk nadat de vermindering van het gezichtsvermogen begonnen is en de diagnose LOA is In Europa wordt een ziekte geclassificeerd als zeldzaam wanneer deze bij minder dan # op de ## ### mensen voorkomt In het geval van LOA is dit #,# per ### ### mensen De classificatie is dan ook zeer zeldzaam Om een goed begrip te krijgen van de ziekte LOA, volgt nu eerst wat meer informatie over erfelijkheid in het algemeen Het menselijk lichaam is opgebouwd uit miljoenen lichaamscellen en deze cellen zijn microscopisch klein en daardoor alleen met een microscoop waarneembaar Een lichaamscel ziet eruit als een zakje dat met vocht gevuld is In dat vocht drijven allerlei structuren rond Een van die structuren is de celkern In de celkern bevindt zich het erfelijke materiaal Dit erfelijke materiaal wordt DNA genoemd Het erfelijke materiaal (het DNA) ligt in de vorm van ## kleine staafjes, chromosomen genaamd, in de celkern opgeslagen De celkern van iedere lichaamscel bevat dus ## chromosomen Toen de eicel (van de moeder) door de zaadcel (van de vader) werd bevrucht ontstond er dus een cel met ## + ## = ## chromosomen Door middel van celdeling ontstonden uit de bevruchte eicel eerst # nieuwe cellen, toen #, toen #, toen ##, toen ##, enzovoorts, totdat zich uiteindelijk een geheel nieuw lichaam ontwikkelde Voorafgaand aan iedere celdeling verdubbelen zich de ## chromosomen in de celkern tot ## Tijdens de celdeling worden die ## chromosomen dan weer verdeeld over de twee nieuw te vormen cellen, zodat elke cel uiteindelijk weer ## chromosomen bevat Het belangrijkste uit dit ingewikkelde verhaal is dat een mens de helft van zijn erfelijke materiaal van de moeder en de andere helft van de vader hebben gekregen Dit heeft twee belangrijke gevolgen Wanneer zich op een van onze ## chromosomen een fout bevindt, betekent dat wij dat chromosoom van onze moeder of van onze vader kunnen hebben gekregen Omdat wij zelf ook weer de helft van ons erfelijke materiaal aan elk van onze kinderen doorgeven, betekent dat (gemiddeld) de helft van onze kinderen het chromosoom met de fout van ons zal krijgen Daarbij maakt het niet uit of wij de vader of de moeder zijn Het eigenaardige is nu dat het bovenstaande verhaal bij LOA niet klopt Het is namelijk al heel lang bekend dat mannen met LOA de ziekte nooit doorgeven aan hun kinderen LOA wordt dus uitsluitend door vrouwen doorgegeven, die overigens zelf meestal niet aan de ziekte lijden; zij worden daarom draagsters genoemd Bij LOA maakt het dus wel degelijk uit of je vrouw of man bent.
551
www
## chromosomen Door middel van celdeling ontstonden uit de bevruchte eicel eerst # nieuwe cellen, toen #, toen #, toen ##, toen ##, enzovoorts, totdat zich uiteindelijk een geheel nieuw lichaam ontwikkelde Voorafgaand aan iedere celdeling verdubbelen zich de ## chromosomen in de celkern tot ## Tijdens de celdeling worden die ## chromosomen dan weer verdeeld over de twee nieuw te vormen cellen, zodat elke cel uiteindelijk weer ## chromosomen bevat Het belangrijkste uit dit ingewikkelde verhaal is dat een mens de helft van zijn erfelijke materiaal van de moeder en de andere helft van de vader hebben gekregen Dit heeft twee belangrijke gevolgen Wanneer zich op een van onze ## chromosomen een fout bevindt, betekent dat wij dat chromosoom van onze moeder of van onze vader kunnen hebben gekregen Omdat wij zelf ook weer de helft van ons erfelijke materiaal aan elk van onze kinderen doorgeven, betekent dat (gemiddeld) de helft van onze kinderen het chromosoom met de fout van ons zal krijgen Daarbij maakt het niet uit of wij de vader of de moeder zijn Het eigenaardige is nu dat het bovenstaande verhaal bij LOA niet klopt Het is namelijk al heel lang bekend dat mannen met LOA de ziekte nooit doorgeven aan hun kinderen LOA wordt dus uitsluitend door vrouwen doorgegeven, die overigens zelf meestal niet aan de ziekte lijden; zij worden daarom draagsters genoemd Bij LOA maakt het dus wel degelijk uit of je vrouw of man bent Hoe kan dat nou? Om deze vraag te beantwoorden, moet er eerst nog iets worden uitgelegd over de opbouw van onze lichaamscellen Behalve de celkern bevinden er zich nog in andere structuren in onze lichaamscellen Een van die structuren wordt mitochondrion (meervoud mitochondria) genoemd Elke lichaamscel heeft hiervan enkele tientallen exemplaren Het is gebleken dat mitochondria een eigen stukje erfelijk materiaal (DNA) bezitten en dat LOA wordt veroorzaakt door een fout in dit mitochondriale DNA (mtDNA) LOA is hierdoor een van de zeer weinige erfelijke ziekten die niet worden veroorzaakt door een fout in het chromosomale DNA van de celkern Doordat de mitochondria uit de zaadcellen van de man na de bevruchting vernietigd worden, kunnen mannen de ziekte nooit op hun kinderen overdragen Anderzijds geeft een vrouw die draagster is van LOA het altijd aan al haar kinderen door, omdat al haar eicellen mitochondria (met mitochondriaal DNA) bezitten Dit betekent niet dat daardoor alle nakomelingen van een draagster LOA krijgen Voor mannen is de kans om de ziekte te krijgen ## procent en voor vrouwen # tot ## procent Uit onderzoek is duidelijk geworden dat het bij LOA niet gaat om één maar om ten minste drie verschillende fouten in het mitochondriale DNA Om ze van elkaar te onderscheiden hebben ze een nummer gekregen ###, ### en ### Deze fouten komen nooit tegelijkertijd voor.
529
www
kan dat nou? Om deze vraag te beantwoorden, moet er eerst nog iets worden uitgelegd over de opbouw van onze lichaamscellen Behalve de celkern bevinden er zich nog in andere structuren in onze lichaamscellen Een van die structuren wordt mitochondrion (meervoud mitochondria) genoemd Elke lichaamscel heeft hiervan enkele tientallen exemplaren Het is gebleken dat mitochondria een eigen stukje erfelijk materiaal (DNA) bezitten en dat LOA wordt veroorzaakt door een fout in dit mitochondriale DNA (mtDNA) LOA is hierdoor een van de zeer weinige erfelijke ziekten die niet worden veroorzaakt door een fout in het chromosomale DNA van de celkern Doordat de mitochondria uit de zaadcellen van de man na de bevruchting vernietigd worden, kunnen mannen de ziekte nooit op hun kinderen overdragen Anderzijds geeft een vrouw die draagster is van LOA het altijd aan al haar kinderen door, omdat al haar eicellen mitochondria (met mitochondriaal DNA) bezitten Dit betekent niet dat daardoor alle nakomelingen van een draagster LOA krijgen Voor mannen is de kans om de ziekte te krijgen ## procent en voor vrouwen # tot ## procent Uit onderzoek is duidelijk geworden dat het bij LOA niet gaat om één maar om ten minste drie verschillende fouten in het mitochondriale DNA Om ze van elkaar te onderscheiden hebben ze een nummer gekregen ###, ### en ### Deze fouten komen nooit tegelijkertijd voor Bovendien komt in iedere LOA-familie slechts een soort fout voor Iemand die drager is van bijvoorbeeld fout ### kan dus nooit een broer of zus hebben met fout ### of ### De ernst van de aandoening en de leeftijd waarop de eerste klachten ontstaan kunnen tussen mensen aanzienlijk verschillen Uit onderzoek in ### door de arts <PERSOON> (destijds arts-onderzoeker op het Interuniversitair Oogheelkundig Instituut) is gebleken dat deze verschillen voor een groot deel zijn terug te voeren op het nummer van de fout <PERSOON> met LOA die drager zijn van fout ### krijgen gemiddeld rond hun dertigste de eerste klachten en slechts # tot # procent van hen ondergaat daarna spontaan herstel Bij mensen met fout ### treden de eerste klachten gemiddeld al rond het twintigste jaar op maar niet minder dan ## procent van hen ondergaat in de daaropvolgende maanden tot jaren spontaan gedeeltelijk of geheel herstel van het gezichtsvermogen <PERSOON> Er zijn dus ook mensen met LOA die fout ### hebben maar bij wie de klachten al op de kinderleeftijd begonnen en mensen met fout ### bij wie de ziekte pas op hun zestigste begon Over fout ### is nog weinig bekend omdat er maar weinig patiënten zijn die deze fout hebben Tot slot is er een kleine groep mensen met LOA die geen enkele van de genoemde drie fouten hebben Deze mensen bezitten dus een andere fout die nog niet ontdekt is Om het nog ingewikkelder te maken.
537
www
### kan dus nooit een broer of zus hebben met fout ### of ### De ernst van de aandoening en de leeftijd waarop de eerste klachten ontstaan kunnen tussen mensen aanzienlijk verschillen Uit onderzoek in ### door de arts <PERSOON> (destijds arts-onderzoeker op het Interuniversitair Oogheelkundig Instituut) is gebleken dat deze verschillen voor een groot deel zijn terug te voeren op het nummer van de fout <PERSOON> met LOA die drager zijn van fout ### krijgen gemiddeld rond hun dertigste de eerste klachten en slechts # tot # procent van hen ondergaat daarna spontaan herstel Bij mensen met fout ### treden de eerste klachten gemiddeld al rond het twintigste jaar op maar niet minder dan ## procent van hen ondergaat in de daaropvolgende maanden tot jaren spontaan gedeeltelijk of geheel herstel van het gezichtsvermogen <PERSOON> Er zijn dus ook mensen met LOA die fout ### hebben maar bij wie de klachten al op de kinderleeftijd begonnen en mensen met fout ### bij wie de ziekte pas op hun zestigste begon Over fout ### is nog weinig bekend omdat er maar weinig patiënten zijn die deze fout hebben Tot slot is er een kleine groep mensen met LOA die geen enkele van de genoemde drie fouten hebben Deze mensen bezitten dus een andere fout die nog niet ontdekt is Om het nog ingewikkelder te maken De betekenis van deze fouten voor de ernst van de ziekte is nog onduidelijk De diagnose wordt gesteld door een oogarts Deze bekijkt de oogzenuw met een speciaal instrument, de oftalmoscoop Bij LOA heeft de oogzenuw een witte of blanke kleur Dit geeft aan dat er een verlies van zenuwvezels in de oogzenuw is opgetreden De diagnose zal dan bevestigd worden De oogarts kan door middel van bloedonderzoek laten bepalen/bevestigen of iemand drager is van een van genoemde mtDNA-fouten Protonentherapie Protonentherapie (ook wel bekend als "protontherapie" of "proton radiotherapie") is een vorm van externe radiotherapie waarbij kwaadaardige nieuwvormingen (kanker) in het lichaam met behulp van ioniserende straling bestreden worden Radiotherapie vormt samen met chirurgie en chemotherapie de drie pijlers voor de behandeling van patiënten met kanker Het effect van radiotherapie berust op het verschil in gevoeligheid voor straling tussen gezond weefsel en kankerweefsel Protonentherapie en conventionele vormen van radiotherapie verschillen in het type ioniserende straling waarmee kankerweefsel wordt bestraald Bij conventionele radiotherapie worden tumoren bestraald met hoogenergetische röntgenstraling dat bestaat uit pakketjes energie zonder massa, fotonen genaamd Bij protontherapie wordt gebruikgemaakt van een bundel hoogenergetische protonen Deze straling is het best te vergelijken met de kosmische straling die onder andere van onze zon afkomstig is Protonen zijn subatomaire deeltjes met een elektrische lading en een kleine massa Doordat protonen en fotonen fundamenteel verschillende interacties met lichamelijke weefsels vertonen, hebben protonentherapie en bestraling met röntgenstraling een verschillende uitwerking.
520
www
gesteld door een oogarts Deze bekijkt de oogzenuw met een speciaal instrument, de oftalmoscoop Bij LOA heeft de oogzenuw een witte of blanke kleur Dit geeft aan dat er een verlies van zenuwvezels in de oogzenuw is opgetreden De diagnose zal dan bevestigd worden De oogarts kan door middel van bloedonderzoek laten bepalen/bevestigen of iemand drager is van een van genoemde mtDNA-fouten Protonentherapie Protonentherapie (ook wel bekend als "protontherapie" of "proton radiotherapie") is een vorm van externe radiotherapie waarbij kwaadaardige nieuwvormingen (kanker) in het lichaam met behulp van ioniserende straling bestreden worden Radiotherapie vormt samen met chirurgie en chemotherapie de drie pijlers voor de behandeling van patiënten met kanker Het effect van radiotherapie berust op het verschil in gevoeligheid voor straling tussen gezond weefsel en kankerweefsel Protonentherapie en conventionele vormen van radiotherapie verschillen in het type ioniserende straling waarmee kankerweefsel wordt bestraald Bij conventionele radiotherapie worden tumoren bestraald met hoogenergetische röntgenstraling dat bestaat uit pakketjes energie zonder massa, fotonen genaamd Bij protontherapie wordt gebruikgemaakt van een bundel hoogenergetische protonen Deze straling is het best te vergelijken met de kosmische straling die onder andere van onze zon afkomstig is Protonen zijn subatomaire deeltjes met een elektrische lading en een kleine massa Doordat protonen en fotonen fundamenteel verschillende interacties met lichamelijke weefsels vertonen, hebben protonentherapie en bestraling met röntgenstraling een verschillende uitwerking Behalve protonen kunnen ook andere deeltjes gebruikt worden voor radiotherapie, zoals bijvoorbeeld koolstofionen Ieder type deeltje heeft een andere interactie met het kankerweefsel Een verzamelnaam voor alle soorten bestralingen met behulp van deeltjes met een (minuscule) massa en elektrische lading is "deeltjestherapie" of "hadrontherapie" De protonen die nodig zijn voor protonentherapie worden versneld en gefocusseerd door een speciaal voor radiotherapie ontworpen deeltjesversneller (doorgaans is dit een aangepaste synchrotron of cyclotron deeltjesversneller) die protonen versnelt tot een snelheid van maximaal ##% van de lichtsnelheid De bundel kan zo afgesteld worden dat de protonen het lichaam binnengaan en pas bij het bereiken van de tumor al hun energie afgeven Dit verschijnsel van energieafgifte is beschreven door de Wet van Bragg van de Britse natuurkundigen <PERSOON> en <PERSOON> die aantoonden dat fotonen de afgegeven energie verdelen over de gehele route door het lichaam terwijl protonen en andere elektrisch geladen deeltjes met massa hun energie pas bij het bereiken van hun indringdiepte afgeven Dit verschijnsel waardoor de energie overdracht in een weefsel op een bepaalde diepte maximaal is, wordt de "Bragg peak" genoemd Het voordeel van protonen is gebaseerd op dit principe terwijl fotonen bijna evenveel schade aanrichten bij het gezonde weefsel om de tumor heen, kunnen protonbundels zo afgesteld worden dat ze minimale schade aanrichten buiten de tumor en maximale schade binnenin de tumor zelf.
480
www
met het kankerweefsel Een verzamelnaam voor alle soorten bestralingen met behulp van deeltjes met een (minuscule) massa en elektrische lading is "deeltjestherapie" of "hadrontherapie" De protonen die nodig zijn voor protonentherapie worden versneld en gefocusseerd door een speciaal voor radiotherapie ontworpen deeltjesversneller (doorgaans is dit een aangepaste synchrotron of cyclotron deeltjesversneller) die protonen versnelt tot een snelheid van maximaal ##% van de lichtsnelheid De bundel kan zo afgesteld worden dat de protonen het lichaam binnengaan en pas bij het bereiken van de tumor al hun energie afgeven Dit verschijnsel van energieafgifte is beschreven door de Wet van Bragg van de Britse natuurkundigen <PERSOON> en <PERSOON> die aantoonden dat fotonen de afgegeven energie verdelen over de gehele route door het lichaam terwijl protonen en andere elektrisch geladen deeltjes met massa hun energie pas bij het bereiken van hun indringdiepte afgeven Dit verschijnsel waardoor de energie overdracht in een weefsel op een bepaalde diepte maximaal is, wordt de "Bragg peak" genoemd Het voordeel van protonen is gebaseerd op dit principe terwijl fotonen bijna evenveel schade aanrichten bij het gezonde weefsel om de tumor heen, kunnen protonbundels zo afgesteld worden dat ze minimale schade aanrichten buiten de tumor en maximale schade binnenin de tumor zelf Hierdoor kan nauwkeuriger bestraald worden en/of een hogere dosis afgegeven worden aan de tumor Deze voordelen zijn bijvoorbeeld van belang bij tumoren die zich vlak bij stralingsgevoelige lichaamsdelen bevinden, of tumoren die relatief ongevoelig zijn voor straling In het algemeen zullen de bijwerkingen naar aanleiding van protonenbestraling minder zijn dan bij conventionele radiotherapie Als de tumor met hoogenergetische elektronen wordt bestraald, dan vertoont de dieptedosiscurve geen maximum zoals bij de bestraling met protonen het geval is omdat de hoogenergetische elektronen door alle elektronen in het weefsel verstrooid worden Als de tumor met zwaardere heliumkernen of met andere ionen wordt bestraald, dan kunnen de eigenschappen van dieptedosiscurven op verschillende manieren veranderen Dit opent de mogelijkheid om de behandeling voor de bestraling van moeilijk te bestralen tumoren verder te optimaliseren Belangrijk nadeel van protonentherapie ten opzichte van conventionele radiotherapie betreft de kosten en omvang van de apparatuur die nodig is voor het opwekken van de protonenbundel Hierdoor is een protonenfaciliteit een stuk duurder dan faciliteiten die gebruikmaken van röntgenstraling Dit was in ### de reden voor de Belgische overheid om te besluiten niet te investeren in een protonenfaciliteit Een ander nadeel is gerelateerd aan het voordeel van protonentherapie doordat de bundel heel nauwkeurig een hoge stralingsdosis kan afgeven, is het risico van beschadiging van gezond weefsel in gevallen waarbij de bundel niet goed gericht is op de tumor, bijvoorbeeld doordat de patiënt te veel beweegt tijdens de bestraling of als de tumor door veel zacht weefsel is omgeven, evenredig groter De protonentherapie is bij uitstek geschikt voor bestraling van tumoren in het hoofd en de halsstreek, zoals hersentumoren en tumoren die zich bijvoorbeeld dicht in de buurt van speekselklieren of andere kwetsbare klieren en organen bevinden.
520
www
algemeen zullen de bijwerkingen naar aanleiding van protonenbestraling minder zijn dan bij conventionele radiotherapie Als de tumor met hoogenergetische elektronen wordt bestraald, dan vertoont de dieptedosiscurve geen maximum zoals bij de bestraling met protonen het geval is omdat de hoogenergetische elektronen door alle elektronen in het weefsel verstrooid worden Als de tumor met zwaardere heliumkernen of met andere ionen wordt bestraald, dan kunnen de eigenschappen van dieptedosiscurven op verschillende manieren veranderen Dit opent de mogelijkheid om de behandeling voor de bestraling van moeilijk te bestralen tumoren verder te optimaliseren Belangrijk nadeel van protonentherapie ten opzichte van conventionele radiotherapie betreft de kosten en omvang van de apparatuur die nodig is voor het opwekken van de protonenbundel Hierdoor is een protonenfaciliteit een stuk duurder dan faciliteiten die gebruikmaken van röntgenstraling Dit was in ### de reden voor de Belgische overheid om te besluiten niet te investeren in een protonenfaciliteit Een ander nadeel is gerelateerd aan het voordeel van protonentherapie doordat de bundel heel nauwkeurig een hoge stralingsdosis kan afgeven, is het risico van beschadiging van gezond weefsel in gevallen waarbij de bundel niet goed gericht is op de tumor, bijvoorbeeld doordat de patiënt te veel beweegt tijdens de bestraling of als de tumor door veel zacht weefsel is omgeven, evenredig groter De protonentherapie is bij uitstek geschikt voor bestraling van tumoren in het hoofd en de halsstreek, zoals hersentumoren en tumoren die zich bijvoorbeeld dicht in de buurt van speekselklieren of andere kwetsbare klieren en organen bevinden o v de positie van de stralingsbron gefixeerd kan worden Omdat kinderen relatief gevoelig zijn voor lage stralingsdoses is protonentherapie bij uitstek geschikt voor de bestraling van tumoren bij kinderen Voor de bestraling van tumoren in de buikholte van volwassenen is de protonentherapie meestal het minst geschikt De eerste die het gebruik van protonen suggereerde voor de behandeling van tumoren was de Amerikaan <PERSOON> R <PERSOON> Dit was in ### toen <PERSOON> betrokken was bij het ontwerp van het Harvard Cyclotron Laboratorium in de V S De eerste patiënten werden niet in ziekenhuizen behandeld maar bij deeltjesversnellers voor wetenschappelijk onderzoek zoals het Berkeley Stralingslaboratium in de V S (vanaf ###) en in Uppsala, Zweden (vanaf ###) In ### werd de behandeling in een ziekenhuisomgeving geïntroduceerd in Massachusetts (V S ) Hier zijn tot ### zo'n ## ### patiënten behandeld en is de behandelmethode verder ontwikkeld De eerste Europese behandelfaciliteit bestaat sinds ### en bevindt zich in het <PERSOON> (PSI) in Villigen, Zwitserland Inmiddels zijn er in vele landen behandelcentra Wereldwijd waren in maart ### zo'n ## ### patiënten met protonen behandeld In ### maakte de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bekend dat hij voorstander is van een geleidelijke introductie van de therapie in <LOCATIE>, waarbij allereerst die typen kanker behandeld zullen worden waarbij het bewezen voordeel van protonenbestraling het grootst is In ### heeft de Gezondheidsraad het "Signalement Protonenbestraling" gepubliceerd.
556
www
de positie van de stralingsbron gefixeerd kan worden Omdat kinderen relatief gevoelig zijn voor lage stralingsdoses is protonentherapie bij uitstek geschikt voor de bestraling van tumoren bij kinderen Voor de bestraling van tumoren in de buikholte van volwassenen is de protonentherapie meestal het minst geschikt De eerste die het gebruik van protonen suggereerde voor de behandeling van tumoren was de Amerikaan <PERSOON> R <PERSOON> Dit was in ### toen <PERSOON> betrokken was bij het ontwerp van het Harvard Cyclotron Laboratorium in de V S De eerste patiënten werden niet in ziekenhuizen behandeld maar bij deeltjesversnellers voor wetenschappelijk onderzoek zoals het Berkeley Stralingslaboratium in de V S (vanaf ###) en in Uppsala, Zweden (vanaf ###) In ### werd de behandeling in een ziekenhuisomgeving geïntroduceerd in Massachusetts (V S ) Hier zijn tot ### zo'n ## ### patiënten behandeld en is de behandelmethode verder ontwikkeld De eerste Europese behandelfaciliteit bestaat sinds ### en bevindt zich in het <PERSOON> (PSI) in Villigen, Zwitserland Inmiddels zijn er in vele landen behandelcentra Wereldwijd waren in maart ### zo'n ## ### patiënten met protonen behandeld In ### maakte de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bekend dat hij voorstander is van een geleidelijke introductie van de therapie in <LOCATIE>, waarbij allereerst die typen kanker behandeld zullen worden waarbij het bewezen voordeel van protonenbestraling het grootst is In ### heeft de Gezondheidsraad het "Signalement Protonenbestraling" gepubliceerd Het CVZ (huidige Zorginstituut <LOCATIE>) heeft in twee rapporten in ### en ### vastgesteld dat protonentherapie voor een aantal indicaties voldoet aan de stand van wetenschap en praktijk en tot het verzekerde pakket van de Zorgverzekeringswet behoort Er is gekozen voor de ontwikkeling van vier protonenbestralingsfaciliteiten verspreid over <LOCATIE> Op <DATUM> werd een regeling in de Staatscourant gepubliceerd, die het mogelijk maakte maximaal vier vergunningen te verlenen In december ### heeft de minister van VWS vergunningen verleend aan <INSTELLING> <LOCATIE> Protonen Therapie <INSTELLING> en HollandPTC en in februari ### aan APTC en <LOCATIE> Realisatie hing af van de contractering van deze zorg door de zorgverzekeraars In <LOCATIE> en <LOCATIE> zijn in ### centra gerealiseerd Ook in <LOCATIE> zal vanaf ### een faciliteit actief zijn De komst van een Amsterdamse protonenstraler is nog onzeker De drie initiatieven Afhankelijk van de omvang van de behandelbehoefte wordt in ### mogelijk een vierde <INSTELLING> gerealiseerd In België zijn twee initiatieven opgestart Een consortium van UZ Leuven/KU Leuven en <PERSOON> met als partners UZ Gent, UZA, UZ Brussel en CHU UCLouvain Namur en alle aan deze universitaire ziekenhuizen gekoppelde netwerkziekenhuizen hebben met de steun van de Vlaamse overheid het interuniversitair protontherapiecentrum ParTICLe opgestart ParTICLe heeft een samenwerking met ## procent van alle Belgische radiotherapiecentra ParTICLe beschikt over twee deeltjesversnellers of cyclotrons in twee bunkers, geïntegreerd in de UZ Leuven Campus Gasthuisberg Een toestel is voor therapie, een ander voor onderzoeksdoeleinden.
590
www
in ### en ### vastgesteld dat protonentherapie voor een aantal indicaties voldoet aan de stand van wetenschap en praktijk en tot het verzekerde pakket van de Zorgverzekeringswet behoort Er is gekozen voor de ontwikkeling van vier protonenbestralingsfaciliteiten verspreid over <LOCATIE> Op <DATUM> werd een regeling in de Staatscourant gepubliceerd, die het mogelijk maakte maximaal vier vergunningen te verlenen In december ### heeft de minister van VWS vergunningen verleend aan <INSTELLING> <LOCATIE> Protonen Therapie <INSTELLING> en HollandPTC en in februari ### aan APTC en <LOCATIE> Realisatie hing af van de contractering van deze zorg door de zorgverzekeraars In <LOCATIE> en <LOCATIE> zijn in ### centra gerealiseerd Ook in <LOCATIE> zal vanaf ### een faciliteit actief zijn De komst van een Amsterdamse protonenstraler is nog onzeker De drie initiatieven Afhankelijk van de omvang van de behandelbehoefte wordt in ### mogelijk een vierde <INSTELLING> gerealiseerd In België zijn twee initiatieven opgestart Een consortium van UZ Leuven/KU Leuven en <PERSOON> met als partners UZ Gent, UZA, UZ Brussel en CHU UCLouvain Namur en alle aan deze universitaire ziekenhuizen gekoppelde netwerkziekenhuizen hebben met de steun van de Vlaamse overheid het interuniversitair protontherapiecentrum ParTICLe opgestart ParTICLe heeft een samenwerking met ## procent van alle Belgische radiotherapiecentra ParTICLe beschikt over twee deeltjesversnellers of cyclotrons in twee bunkers, geïntegreerd in de UZ Leuven Campus Gasthuisberg Een toestel is voor therapie, een ander voor onderzoeksdoeleinden Het hoogtechnologisch onderzoek, in samenwerking met de leverancier van de twee ProteusONE cyclotrons, IBA, betreft de verfijning van de protonenstralen en de optimale afstemming van beeldvorming, zoals een CT-Scan, en protonenbestraling De imbedding in een bestaand academisch ziekenhuis maakt mogelijk dat het voorbereiden van de patiënt op de behandeling kan gebeuren in een bestaand radiotherapiecentrum waarvan het protoncentrum een onderdeel vormt, er ook een optimale integratie is met ondersteunende diensten van beeldvorming, chirurgie of anesthesie en er een optimale aansluiting bestaat met klinische behandelingslijnen die protontherapie gebruiken De bouw van ParTICLe kostte ## miljoen euro De cyclotrons werden in april ### in de bunkers geplaatst Deze produceren ### mega-elektronvolt (MeV) met een gemiddelde stroomsterkte van ### nAmp terwijl de installatie slechts ## ton weegt en een diameter van #,# meter heeft <INSTELLING> werd geopend in de herfst van ### Met steun van de Waalse Regering en met een kostprijs van ## miljoen euro wordt in Lodelinsart in de omgeving van het <PERSOON> - CHU de Charleroi de site van het PROTHER-WAL, het PROton THErapy Research in WALlonia <INSTELLING>, gebouwd Ook hier wordt het netwerk uitgebreid met zes bijkomende ziekenhuizen, CHU de <PERSOON>-Borinage, CHU Liège, CHU Tivoli, Grand Hôpital de Charleroi (GHDC), Hôpital Erasme en de Intercommunale de Santé Publique du Pays de Charleroi (ISPPC) PROTHER-WAL heeft in ### ook gekozen voor de aankoop van een IBA ProteusONE Naamloos hofje (<LOCATIE>) De <LOCATIE>in Den Haag ligt in de Archipelbuurt en loopt van de <LOCATIE>naar de Sumatrastraat.
597
www
ProteusONE cyclotrons, IBA, betreft de verfijning van de protonenstralen en de optimale afstemming van beeldvorming, zoals een CT-Scan, en protonenbestraling De imbedding in een bestaand academisch ziekenhuis maakt mogelijk dat het voorbereiden van de patiënt op de behandeling kan gebeuren in een bestaand radiotherapiecentrum waarvan het protoncentrum een onderdeel vormt, er ook een optimale integratie is met ondersteunende diensten van beeldvorming, chirurgie of anesthesie en er een optimale aansluiting bestaat met klinische behandelingslijnen die protontherapie gebruiken De bouw van ParTICLe kostte ## miljoen euro De cyclotrons werden in april ### in de bunkers geplaatst Deze produceren ### mega-elektronvolt (MeV) met een gemiddelde stroomsterkte van ### nAmp terwijl de installatie slechts ## ton weegt en een diameter van #,# meter heeft <INSTELLING> werd geopend in de herfst van ### Met steun van de Waalse Regering en met een kostprijs van ## miljoen euro wordt in Lodelinsart in de omgeving van het <PERSOON> - CHU de Charleroi de site van het PROTHER-WAL, het PROton THErapy Research in WALlonia <INSTELLING>, gebouwd Ook hier wordt het netwerk uitgebreid met zes bijkomende ziekenhuizen, CHU de <PERSOON>-Borinage, CHU Liège, CHU Tivoli, Grand Hôpital de Charleroi (GHDC), Hôpital Erasme en de Intercommunale de Santé Publique du Pays de Charleroi (ISPPC) PROTHER-WAL heeft in ### ook gekozen voor de aankoop van een IBA ProteusONE Naamloos hofje (<LOCATIE>) De <LOCATIE>in Den Haag ligt in de Archipelbuurt en loopt van de <LOCATIE>naar de <LOCATIE>De huizen zijn uit de tweede helft van de ##e eeuw, uit ### of ### Ze werden in neorenaissancestijl gebouwd door <PERSOON>, die zelf nog op nummer ### woonde en in ### naar de <PERSOON> ## verhuisde, wat ook gebouwd werd volgens zijn ontwerp Sinds ### had Den Haag al de Frederikskazerne, die net buiten de grachtengordel lag, naast waar nu de <LOCATIE>is Na de komst van het koningshuis werden er nog twee kazernes gebouwd, de Alexanderkazerne (###–###) in het <LOCATIE>en de Oranjekazerne (###) net binnen de grachtengordel Dit trok veel mensen naar Den Haag, niet alleen militairen maar ook handelaren, kooplui, zadelmakers en paardenhandelaren Zo'n paardenkoopman, <PERSOON>, had zijn bedrijf in de <LOCATIE>Vanaf de straat zie je een poort waardoor paarden en koetsen naar een binnenplaats konden gaan Naast de poort waren twee koetshuizen, bereikbaar vanaf de binnenplaats <PERSOON> de poort was een woning Aan de westkant van de binnenplaats waren stallen Er hangen aan de muur nog ringen om paarden vast te maken Aan de voorgevel zijn nog twee lege plekken waar ooit twee paardenkoppen waren Na de paardenhandelaar kwam er een fruithandel, mogelijk van <PERSOON>, die van een van de koetshuizen een kantoortje maakte en een ontvangstruimte De stallen werden opslagruimten In de jaren zestig kwam er een autohandelaar en in de jaren zeventig een lijstenmakerij In die periode stond er een grote blauwe tent op de binnenplaats.
603
www
helft van de ##e eeuw, uit ### of ### Ze werden in neorenaissancestijl gebouwd door <PERSOON>, die zelf nog op nummer ### woonde en in ### naar de <PERSOON> ## verhuisde, wat ook gebouwd werd volgens zijn ontwerp Sinds ### had Den Haag al de Frederikskazerne, die net buiten de grachtengordel lag, naast waar nu de <LOCATIE>is Na de komst van het koningshuis werden er nog twee kazernes gebouwd, de Alexanderkazerne (###–###) in het <LOCATIE>en de Oranjekazerne (###) net binnen de grachtengordel Dit trok veel mensen naar Den Haag, niet alleen militairen maar ook handelaren, kooplui, zadelmakers en paardenhandelaren Zo'n paardenkoopman, <PERSOON>, had zijn bedrijf in de <LOCATIE>Vanaf de straat zie je een poort waardoor paarden en koetsen naar een binnenplaats konden gaan Naast de poort waren twee koetshuizen, bereikbaar vanaf de binnenplaats <PERSOON> de poort was een woning Aan de westkant van de binnenplaats waren stallen Er hangen aan de muur nog ringen om paarden vast te maken Aan de voorgevel zijn nog twee lege plekken waar ooit twee paardenkoppen waren Na de paardenhandelaar kwam er een fruithandel, mogelijk van <PERSOON>, die van een van de koetshuizen een kantoortje maakte en een ontvangstruimte De stallen werden opslagruimten In de jaren zestig kwam er een autohandelaar en in de jaren zeventig een lijstenmakerij In die periode stond er een grote blauwe tent op de binnenplaats Van de stallen aan de binnenplaats werden drie huisjes gemaakt De ramen werden vergroot en er kwam nog een verdieping op De renovatie was in ### klaar Links en rechts van de poort zijn nu twee woningen die al eerder bewoond werden Medicijnpaspoort Een medicijnpaspoort, ook bekend als geneesmiddelenpaspoort of Europees Medisch Paspoort, is een papier of digitaal "paspoort" dat de belangrijke medische informatie van de houder toont, zoals ziekte, aandoeningen, medicatie, belangrijke heelkundige ingrepen, contactgegevens van artsen, specialisten, familie en vrienden en persoonlijke gegevens als bloedgroep en zorgverzekering Het geeft een compleet overzicht van alle medicijnen die een patiënt gebruikt, inclusief eventuele overgevoeligheden Met het medicijnpaspoort kunnen patiënten in noodgevallen – of bij ernstige klachten – snel en adequaat geholpen worden in apotheken of ziekenhuizen in verschillende landen Het medicijnpaspoort is bij de apotheek te verkrijgen en bedoeld voor iedereen die medicijnen gebruikt, maar zeker voor diegenen die dagelijks meerdere soorten medicijnen gebruiken De apotheker vult het paspoort volledig in Het document is opgesteld in elf talen, waaronder het <PERSOON> en <PERSOON> In geval van nood is het medicijnpaspoort snel te herkennen voor artsen in binnen- en buitenland door het esculaapsymbool In het medicijnpaspoort staan alle medicijnen die men gebruikt beschreven onder de naam van de werkzame bestanddelen en niet onder de merknaam, daar dit van land tot land kan verschillen Het medicijnpaspoort wordt ook gebruikt om douanebeambten informatie te geven over medicijnen die de houder bij zich draagt.
561
www
de stallen aan de binnenplaats werden drie huisjes gemaakt De ramen werden vergroot en er kwam nog een verdieping op De renovatie was in ### klaar Links en rechts van de poort zijn nu twee woningen die al eerder bewoond werden Medicijnpaspoort Een medicijnpaspoort, ook bekend als geneesmiddelenpaspoort of Europees Medisch Paspoort, is een papier of digitaal "paspoort" dat de belangrijke medische informatie van de houder toont, zoals ziekte, aandoeningen, medicatie, belangrijke heelkundige ingrepen, contactgegevens van artsen, specialisten, familie en vrienden en persoonlijke gegevens als bloedgroep en zorgverzekering Het geeft een compleet overzicht van alle medicijnen die een patiënt gebruikt, inclusief eventuele overgevoeligheden Met het medicijnpaspoort kunnen patiënten in noodgevallen – of bij ernstige klachten – snel en adequaat geholpen worden in apotheken of ziekenhuizen in verschillende landen Het medicijnpaspoort is bij de apotheek te verkrijgen en bedoeld voor iedereen die medicijnen gebruikt, maar zeker voor diegenen die dagelijks meerdere soorten medicijnen gebruiken De apotheker vult het paspoort volledig in Het document is opgesteld in elf talen, waaronder het <PERSOON> en <PERSOON> In geval van nood is het medicijnpaspoort snel te herkennen voor artsen in binnen- en buitenland door het esculaapsymbool In het medicijnpaspoort staan alle medicijnen die men gebruikt beschreven onder de naam van de werkzame bestanddelen en niet onder de merknaam, daar dit van land tot land kan verschillen Het medicijnpaspoort wordt ook gebruikt om douanebeambten informatie te geven over medicijnen die de houder bij zich draagt Het medicijnpaspoort werd in <LOCATIE> in ### geïntroduceerd in papieren vorm om behandeling van in het buitenland vertoevende patiënten te vereenvoudigen In ### is ook een digitaal Europees Medisch Paspoort, de <PERSOON>, verschenen in de vorm van een USB-creditcard Het hebben van een medicijnpaspoort is niet verplicht maar wordt door verschillende instanties en websites aangeraden Sommige mensen in <LOCATIE> gebruiken medicijnen die onder de opiumwet vallen Hieronder vallen bijvoorbeeld sterke pijnstillers, opiaten zoals morfine, medicinale cannabis of methylfenidaat bij ADHD Voor reizen binnen de Schengenlanden is dan een zogenaamde Schengenverklaring nodig, ondertekend door de huisarts en goedgekeurd door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd Voor vakanties buiten de Schengenlanden moet ruim van tevoren toestemming worden gevraagd bij de ambassade van het betreffende land Intercellulaire ruimte Een intercellulaire ruimte (ruimte tussen de cellen) ontstaat doordat de wanden van drie of meer aan elkaar liggende plantencellen meestal ongeveer langs de middenlamel vaneen splijten Als er ook nog andere wandlaagjes worden opgelost noemt men het een schizogene ruimte Een deel van het opgeloste materiaal wordt dikwijls langs de kanten en in de hoeken weer afgezet als pectinelijstjes of -staafjes Bij de paardenstaarten verkiezelen ze later In het bladmoes zitten tussen het palissadeparenchym en het sponsparenchym grote intercellulaire ruimten De functies van intercellulairen is het transport van vloeistoffen of van gassen en bevordering van de stofwisseling Dit systeem vindt men bij plantaardig weefsel Intercellulaire ruimten vormen bij waterplanten luchtholten, waardoor de gasuitwisseling kan plaatsvinden.
533
www
medicijnpaspoort werd in <LOCATIE> in ### geïntroduceerd in papieren vorm om behandeling van in het buitenland vertoevende patiënten te vereenvoudigen In ### is ook een digitaal Europees Medisch Paspoort, de <PERSOON>, verschenen in de vorm van een USB-creditcard Het hebben van een medicijnpaspoort is niet verplicht maar wordt door verschillende instanties en websites aangeraden Sommige mensen in <LOCATIE> gebruiken medicijnen die onder de opiumwet vallen Hieronder vallen bijvoorbeeld sterke pijnstillers, opiaten zoals morfine, medicinale cannabis of methylfenidaat bij ADHD Voor reizen binnen de Schengenlanden is dan een zogenaamde Schengenverklaring nodig, ondertekend door de huisarts en goedgekeurd door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd Voor vakanties buiten de Schengenlanden moet ruim van tevoren toestemming worden gevraagd bij de ambassade van het betreffende land Intercellulaire ruimte Een intercellulaire ruimte (ruimte tussen de cellen) ontstaat doordat de wanden van drie of meer aan elkaar liggende plantencellen meestal ongeveer langs de middenlamel vaneen splijten Als er ook nog andere wandlaagjes worden opgelost noemt men het een schizogene ruimte Een deel van het opgeloste materiaal wordt dikwijls langs de kanten en in de hoeken weer afgezet als pectinelijstjes of -staafjes Bij de paardenstaarten verkiezelen ze later In het bladmoes zitten tussen het palissadeparenchym en het sponsparenchym grote intercellulaire ruimten De functies van intercellulairen is het transport van vloeistoffen of van gassen en bevordering van de stofwisseling Dit systeem vindt men bij plantaardig weefsel Intercellulaire ruimten vormen bij waterplanten luchtholten, waardoor de gasuitwisseling kan plaatsvinden Bij klieren worden de intercellulairen gevuld met de door de klieren afgescheiden stoffen Bij dieren is de intercellulaire ruimte gevuld met de extracellulaire matrix of bestaat uit het interstitium De intercellulaire ruimten zijn in het epitheel met ongeveer ## µm breedte het kleinst Het bindweefsel bestaat voor het grootste deel uit de intercellulaire matrix Palissadeparenchym Het palissadeparenchym is de laag parenchymcellen onder de bovenepidermis van het bladmoes en bestaat uit één- of twee cellagen, dicht opeengepakte langwerpige cellen Bij schaduwbladeren bestaat het palissadeparenchym uit één cellaag Hieronder zit het sponsparenchym Tussen de palissadeparenchymcellen zitten de substomatale holten van de huidmondjes Palissadeparenchymcellen zorgen voor een groot deel voor de fotosynthese en bevatten in vergelijking met sponsparenchymcellen ongeveer <DATUM> keer meer bladgroenkorrels Sponsparenchym Het sponsparenchym is de laag onder het palissadeparenchym van het bladmoes en bestaat uit sponsachtig weefsel bestaande uit min of meer ronde cellen Aan de onderkant ligt de onderepidermis De huidmondjes vormen de verbinding tussen de buitenlucht en het sponsparenchym Tussen de sponsparenchymcellen zitten grote intercellulaire ruimten Ook de vaatbundels (nerven) voor de aan- en afvoer van stoffen liggen in het sponsparenchym Het sponsparenchym zorgt voor de gaswisseling van zuurstof, koolzuurgas en waterdamp en speelt een belangrijke rol in de aanvoer van water en de afvoer van door de fotosynthese gevormde suikers Door de intercellulaire ruimten is er een groot uitwisselingsoppervlak Sponsparenchymcellen bevatten ongeveer <DATUM> keer minder bladgroenkorrels dan de palissadenparenchymcellen.
512
www
worden de intercellulairen gevuld met de door de klieren afgescheiden stoffen Bij dieren is de intercellulaire ruimte gevuld met de extracellulaire matrix of bestaat uit het interstitium De intercellulaire ruimten zijn in het epitheel met ongeveer ## µm breedte het kleinst Het bindweefsel bestaat voor het grootste deel uit de intercellulaire matrix Palissadeparenchym Het palissadeparenchym is de laag parenchymcellen onder de bovenepidermis van het bladmoes en bestaat uit één- of twee cellagen, dicht opeengepakte langwerpige cellen Bij schaduwbladeren bestaat het palissadeparenchym uit één cellaag Hieronder zit het sponsparenchym Tussen de palissadeparenchymcellen zitten de substomatale holten van de huidmondjes Palissadeparenchymcellen zorgen voor een groot deel voor de fotosynthese en bevatten in vergelijking met sponsparenchymcellen ongeveer <DATUM> keer meer bladgroenkorrels Sponsparenchym Het sponsparenchym is de laag onder het palissadeparenchym van het bladmoes en bestaat uit sponsachtig weefsel bestaande uit min of meer ronde cellen Aan de onderkant ligt de onderepidermis De huidmondjes vormen de verbinding tussen de buitenlucht en het sponsparenchym Tussen de sponsparenchymcellen zitten grote intercellulaire ruimten Ook de vaatbundels (nerven) voor de aan- en afvoer van stoffen liggen in het sponsparenchym Het sponsparenchym zorgt voor de gaswisseling van zuurstof, koolzuurgas en waterdamp en speelt een belangrijke rol in de aanvoer van water en de afvoer van door de fotosynthese gevormde suikers Door de intercellulaire ruimten is er een groot uitwisselingsoppervlak Sponsparenchymcellen bevatten ongeveer <DATUM> keer minder bladgroenkorrels dan de palissadenparenchymcellen Antitrombine Antitrombine (AT) is, zoals de naam al zegt, een remmer van trombine-(II), het centrale enzym in de stollingscascade Antitrombine remt niet alleen stollingsfactor-II (trombine), maar ook de stollingsfactoren-X, de stollingsfactoren van de intrinsieke stollingscascade, complementfactoren en de fibrinolyse Bij verlaagde niveaus van AT bestaat een risico op trombose Een erfelijke vorm van te weinig AT is zeer zeldzaam Verworven lage niveaus van AT kunnen ontstaan bij leverlijden, verhoogd verbruik bij nefrotisch syndroom of ernstige sepsis De werkzaamheid van heparine als antistollingsmiddel is gebaseerd op het feit dat de heparine de werking van het antitrombine bij het remmen van de stolling versterkt Heparine-toediening leidt dan ook tot een verlenging van de stollingstijd (verlengde APTT) <PERSOON> S is een antistollingsfactor die de stolling kan remmen Proteïne S is voor ongeveer ##% gebonden aan C#b-bindend proteïne (dat een rol heeft bij ontsteking) Alleen het vrije proteïne S is actief in de antistolling Het vrije proteïne S remt de stolling door het eiwit geactiveerd proteïne C te helpen om stollingsfactor V te knippen, waardoor het niet langer trombine kan vormen Hierdoor stopt de aanmaak van de fibrinedraden Bij een tekort aan vrij proteïne S kan dus een trombose optreden Dit tekort kan erfelijk zijn (bij ongeveer #% van de patiënten met een veneuze trombose), maar ook verworven Bij hormoontherapie (zoals de pil) en bij zwangerschap kan het vrije proteïne S dalen.
520
www
zegt, een remmer van trombine-(II), het centrale enzym in de stollingscascade Antitrombine remt niet alleen stollingsfactor-II (trombine), maar ook de stollingsfactoren-X, de stollingsfactoren van de intrinsieke stollingscascade, complementfactoren en de fibrinolyse Bij verlaagde niveaus van AT bestaat een risico op trombose Een erfelijke vorm van te weinig AT is zeer zeldzaam Verworven lage niveaus van AT kunnen ontstaan bij leverlijden, verhoogd verbruik bij nefrotisch syndroom of ernstige sepsis De werkzaamheid van heparine als antistollingsmiddel is gebaseerd op het feit dat de heparine de werking van het antitrombine bij het remmen van de stolling versterkt Heparine-toediening leidt dan ook tot een verlenging van de stollingstijd (verlengde APTT) <PERSOON> S is een antistollingsfactor die de stolling kan remmen Proteïne S is voor ongeveer ##% gebonden aan C#b-bindend proteïne (dat een rol heeft bij ontsteking) Alleen het vrije proteïne S is actief in de antistolling Het vrije proteïne S remt de stolling door het eiwit geactiveerd proteïne C te helpen om stollingsfactor V te knippen, waardoor het niet langer trombine kan vormen Hierdoor stopt de aanmaak van de fibrinedraden Bij een tekort aan vrij proteïne S kan dus een trombose optreden Dit tekort kan erfelijk zijn (bij ongeveer #% van de patiënten met een veneuze trombose), maar ook verworven Bij hormoontherapie (zoals de pil) en bij zwangerschap kan het vrije proteïne S dalen <PERSOON> C is een antistollingsfactor Na activatie tot geactiveerd proteïne C (APC) is het in staat om, met proteïne S als cofactor, geactiveerde factor V (Va) en geactiveerde factor VIII (VIIIa) te knippen waardoor de stolling stopt (trombine kan niet langer meer worden gemaakt en fibrine ook niet) Wanneer er te weinig proteïne C in het bloed aanwezig is kan een trombose ontstaan Tekorten aan proteïne C komen zelden voor en zijn vaak erfelijk Koelzalf Koelzalf (Unguentum leniens) is een emulsie van water in een zogenaamde vette crème Het bevat witte bijenwas, plantaardige of minerale olie en een of meer geurstoffen als geurcorrigens en wordt gebruikt om de huid te verzorgen De basis voor de samenstelling van koelzalf is al meer dan #<LEEFTIJD> jaar oud en wordt voor het eerst beschreven door de Griekse arts Claudius Galenus De crème kan als indifferente therapie bij een droge schilferende huid of bij jeuk gebruikt worden Doordat het water na aanbrengen op de huid verdampt, geeft de zalf een verkoelend effect, terwijl het vet zorgt voor een verzorgend en beschermend effect op de huid Rozenolie geeft de zalf haar specifieke en traditionele geur, maar kan ook weggelaten worden In <LOCATIE> is de samenstelling, zoals gehanteerd in de apotheken, vastgelegd in het Formularium der Nederlandse Apotheken (FNA) witte bijenwas (Cera alba), glycerolmonoöleaat, arachide olie (pindaolie), gezuiverd water en kunstmatige etherische rozenolie De crème bevat geen conserveermiddelen en geen wolvetderivaten (waar een hoop mensen allergisch voor zijn).
549
www
om, met proteïne S als cofactor, geactiveerde factor V (Va) en geactiveerde factor VIII (VIIIa) te knippen waardoor de stolling stopt (trombine kan niet langer meer worden gemaakt en fibrine ook niet) Wanneer er te weinig proteïne C in het bloed aanwezig is kan een trombose ontstaan Tekorten aan proteïne C komen zelden voor en zijn vaak erfelijk Koelzalf Koelzalf (Unguentum leniens) is een emulsie van water in een zogenaamde vette crème Het bevat witte bijenwas, plantaardige of minerale olie en een of meer geurstoffen als geurcorrigens en wordt gebruikt om de huid te verzorgen De basis voor de samenstelling van koelzalf is al meer dan #<LEEFTIJD> jaar oud en wordt voor het eerst beschreven door de Griekse arts Claudius Galenus De crème kan als indifferente therapie bij een droge schilferende huid of bij jeuk gebruikt worden Doordat het water na aanbrengen op de huid verdampt, geeft de zalf een verkoelend effect, terwijl het vet zorgt voor een verzorgend en beschermend effect op de huid Rozenolie geeft de zalf haar specifieke en traditionele geur, maar kan ook weggelaten worden In <LOCATIE> is de samenstelling, zoals gehanteerd in de apotheken, vastgelegd in het Formularium der Nederlandse Apotheken (FNA) witte bijenwas (Cera alba), glycerolmonoöleaat, arachide olie (pindaolie), gezuiverd water en kunstmatige etherische rozenolie De crème bevat geen conserveermiddelen en geen wolvetderivaten (waar een hoop mensen allergisch voor zijn) <PERSOON> ca ### - <DATUM> was een Brugse arts, stadsgeneesheer en publicist Rapaert was de zoon van de <PERSOON> en van <PERSOON> Het ging om een oude Brugse familie, waarvan de opeenvolgende bekende familiehoofden waren (Het is mogelijk dat een generatie ontbreekt in deze lijst) François Rapaert was als zoon van een Brugse poorter automatisch ook poorter Hij trouwde in ### met <PERSOON> De Busschere (†###) In ### trad de weduwnaar op <DATUM> een tweede maal in het huwelijk met <PERSOON> eerste huwelijk had hij twee zoons, <PERSOON> en <PERSOON> I en een dochter, <PERSOON> stierf op <DATUM> Als het vermoedelijke geboortejaar klopt, werd hij minstens <LEEFTIJD> jaar en waarschijnlijk <LEEFTIJD> jaar of iets ouder Op <DATUM> werd hij in een graftombe begraven in de (thans verdwenen) parochiekerk van Sint-Walburga, samen met zijn tweede echtgenote en zijn oudste dochter Op de graftombe was het wapenschild van de familie Rapaert te vinden Ditzelfde wapen staat ook op een portret van François Rapaert, uit de school van <PERSOON>, dat nog steeds in bezit is van nakomelingen Rapaert volbracht zijn studies geneeskunde aan de universiteiten van Padua en Pisa en behaalde aan deze laatste in ### het diploma van doctor in de medicijnen <PERSOON-##> heeft aangetoond dat de leeftijd waarop men naar de universiteiten trok sterk varieerde van kinderen jonger dan <LEEFTIJD> jaar tot twintigers en dertigers.
564
www
publicist Rapaert was de zoon van de <PERSOON> en van <PERSOON> Het ging om een oude Brugse familie, waarvan de opeenvolgende bekende familiehoofden waren (Het is mogelijk dat een generatie ontbreekt in deze lijst) François Rapaert was als zoon van een Brugse poorter automatisch ook poorter Hij trouwde in ### met <PERSOON> De Busschere (†###) In ### trad de weduwnaar op <DATUM> een tweede maal in het huwelijk met <PERSOON> eerste huwelijk had hij twee zoons, <PERSOON> en <PERSOON> I en een dochter, <PERSOON> stierf op <DATUM> Als het vermoedelijke geboortejaar klopt, werd hij minstens <LEEFTIJD> jaar en waarschijnlijk <LEEFTIJD> jaar of iets ouder Op <DATUM> werd hij in een graftombe begraven in de (thans verdwenen) parochiekerk van Sint-Walburga, samen met zijn tweede echtgenote en zijn oudste dochter Op de graftombe was het wapenschild van de familie Rapaert te vinden Ditzelfde wapen staat ook op een portret van François Rapaert, uit de school van <PERSOON>, dat nog steeds in bezit is van nakomelingen Rapaert volbracht zijn studies geneeskunde aan de universiteiten van Padua en Pisa en behaalde aan deze laatste in ### het diploma van doctor in de medicijnen <PERSOON> heeft aangetoond dat de leeftijd waarop men naar de universiteiten trok sterk varieerde van kinderen jonger dan <LEEFTIJD> jaar tot twintigers en dertigers De graad van licentiaat en doctor in de geneeskunde behaalde men na een verdere opleiding van respectievelijk ## en <LEEFTIJD> jaar De laatste, deze van doctor, kon men niet behalen als men jonger was dan ## We kunnen dus stellen dat Rapaert waarschijnlijk zijn bachelors behaalde rond de jaren ###-### en dus ongeveer geboren moet zijn kort na ### Hij is zeker voor ### geboren, daar hij anders geen doctorsgraad kon behaald hebben in ### Padua en Pisa behoren tot de regio waar de medische kennis onder invloed van de renaissance reeds sterkere veranderingen ondergaan had dan in de Lage Landen Noord-Italië zette hierbij de toon De academische geneeskunde was het sterkst ontwikkeld in Bologna, Ferrara en Padua Tegen het begin van de ##e eeuw zette zich dit verder in de rest van Noord-<PERSOON-##> (###-###) werd toen een van de lesgevende geneesheren van de universiteit van Padua Er is dus een grote kans dat Rapaert kennis verwierf bij deze Vlaamse geneeskundige die het meest gekend is voor zijn vernieuwende ideeën in de anatomie, weergegeven in zijn "De Humani Corporis Fabrica Libri Septem" Vesalius onderwees zijn studenten vanaf ### met dissecties Zijn eerste publieke dissectie was in Bologna in ### Op het moment dat Rapaert les van hem kreeg, was de anatomische kennis van Vesalius al sterk ontwikkeld Zodra terug in <PERSOON-##> werd Rapaert benoemd tot geneesheer-pensionaris van de stad <PERSOON-##> en van het Brugse Vrije en tevens tot geneesheer in het Sint-Janshospitaal.
585
www
men na een verdere opleiding van respectievelijk ## en <LEEFTIJD> jaar De laatste, deze van doctor, kon men niet behalen als men jonger was dan ## We kunnen dus stellen dat Rapaert waarschijnlijk zijn bachelors behaalde rond de jaren ###-### en dus ongeveer geboren moet zijn kort na ### Hij is zeker voor ### geboren, daar hij anders geen doctorsgraad kon behaald hebben in ### Padua en Pisa behoren tot de regio waar de medische kennis onder invloed van de renaissance reeds sterkere veranderingen ondergaan had dan in de Lage Landen Noord-Italië zette hierbij de toon De academische geneeskunde was het sterkst ontwikkeld in Bologna, Ferrara en Padua Tegen het begin van de ##e eeuw zette zich dit verder in de rest van Noord-<PERSOON> (###-###) werd toen een van de lesgevende geneesheren van de universiteit van Padua Er is dus een grote kans dat Rapaert kennis verwierf bij deze Vlaamse geneeskundige die het meest gekend is voor zijn vernieuwende ideeën in de anatomie, weergegeven in zijn "De Humani Corporis Fabrica Libri Septem" Vesalius onderwees zijn studenten vanaf ### met dissecties Zijn eerste publieke dissectie was in Bologna in ### Op het moment dat Rapaert les van hem kreeg, was de anatomische kennis van Vesalius al sterk ontwikkeld Zodra terug in <PERSOON> werd Rapaert benoemd tot geneesheer-pensionaris van de stad <PERSOON> en van het Brugse Vrije en tevens tot geneesheer in het Sint-Janshospitaal Deze arts was niet per definitie zowel geneesheer-pensionaris <PERSOON> als van den lande van den Vrijen, maar in de praktijk werd de functie – op één uitzondering na – door eenzelfde geneesheer uitgeoefend Hierdoor hadden ze, ook Rapaert, een groot gebied onder hun hoede ’t Brugse Vrije was een uitgestrekte kasselrij die het gebied aan de Noordzee tussen de IJzer en de Westerschelde en tussen Torhout en Roeselare behelsde Het is in het licht van zijn functie als stadsgeneesheer en dus als adviseur voor het stadsbestuur, dat Rapaert zijn fameuze almanak schreef Later werd Rapaert eveneens eerste geneesheer van de prins van Chimay, Filips III van Croÿ (###-###) die in ### korte tijd stadhouder <PERSOON> was, onder Filips II Ook was Rapaert de geneesheer van tal van vermogende personen uit adel en burgerij in de wijde omgeving <PERSOON>, zoals <PERSOON> uit Moerkerke In ### werd Rapaert ook gevraagd om samen met de stadschirurgijn ten dienste te staan van het gerecht <PERSOON> was hiermee een voorloper wat betreft het aanduiden van een gerechtsarts Zijn eerste rechtszaak was de vergiftiging van de olieslager <PERSOON> werd in zijn functies van zowel geneesheer-pensionaris <PERSOON> als van het Brugse Vrije en als hoofdarts van het Sint-Janshospitaal opgevolgd door zijn zoon <PERSOON> I en vervolgens door zijn kleinzoon <PERSOON> II en zijn achterkleinzoon François Rapaert II De vier generaties Rapaert overspanden aldus een volle eeuw geneeskunde in <PERSOON>.
580
www
<PERSOON> als van den lande van den Vrijen, maar in de praktijk werd de functie – op één uitzondering na – door eenzelfde geneesheer uitgeoefend Hierdoor hadden ze, ook Rapaert, een groot gebied onder hun hoede ’t Brugse Vrije was een uitgestrekte kasselrij die het gebied aan de Noordzee tussen de IJzer en de Westerschelde en tussen Torhout en Roeselare behelsde Het is in het licht van zijn functie als stadsgeneesheer en dus als adviseur voor het stadsbestuur, dat Rapaert zijn fameuze almanak schreef Later werd Rapaert eveneens eerste geneesheer van de prins van Chimay, Filips III van Croÿ (###-###) die in ### korte tijd stadhouder <PERSOON> was, onder Filips II Ook was Rapaert de geneesheer van tal van vermogende personen uit adel en burgerij in de wijde omgeving <PERSOON>, zoals<PERSOON> uit Moerkerke In ### werd Rapaert ook gevraagd om samen met de stadschirurgijn ten dienste te staan van het gerecht <PERSOON> was hiermee een voorloper wat betreft het aanduiden van een gerechtsarts Zijn eerste rechtszaak was de vergiftiging van de olieslager <PERSOON> werd in zijn functies van zowel geneesheer-pensionaris <PERSOON> als van het Brugse Vrije en als hoofdarts van het Sint-Janshospitaal opgevolgd door zijn zoon <PERSOON> I en vervolgens door zijn kleinzoon <PERSOON> II en zijn achterkleinzoon François Rapaert II De vier generaties Rapaert overspanden aldus een volle eeuw geneeskunde in <PERSOON> Rapaert schreef zich in ### ogenschijnlijk in deze traditie in met zijn "<PERSOON> ende Eeuwigen Almanack" Hij verliet echter, met de wijsheid opgedaan bij zijn buitenlandse leermeesters, in grote mate het door voorgangers uitgestippelde pad Hij bracht verandering teweeg in het medische denken, of was er op zijn minst in de Lage Landen een vertolker van Rapaert was tijdens zijn studies en reizen in aanraking gekomen met medici die het begrip ziekte op een meer realistische wijze benaderden Hij reageerde dan ook tegen het obscurantisme van de geneesheren-astrologen, tegen hun futiele voorspellingen en horoscopen, alsook tegen de therapeutische gegevens die ze in hun almanakken ten beste gaven Hij veroordeelde de fundamentele waarde van de astrologie als een ernstige <INSTELLING> voor de geneeskunde Rapaert oordeelde dat dit soort almanakken om twee redenen gevaarlijk was Ten eerste omdat ze gegevens veralgemeenden die moeilijk te veralgemenen waren Zo spoorden ze hun lezers aan om op bepaalde dagen en uren therapeutische tussenkomsten te ondergaan, zoals purgeren, aderlaten of baden Gezien de specificiteit van elke ziekte konden algemene richtlijnen alleen maar nadelig zijn Ten tweede werd de simpelheid en ongeleerdheid van het simpele volk uitgebuit Voor Rapaert was het onbegrijpelijk dat medici zich vernederden tot het schrijven en publiceren van dergelijke beuzelarijen en kwakzalverij Zijn almanak was dan ook radicaal verschillend Hij stoelde niet meer op tijdsgebonden astrologische gegevens maar op rationele bedenkingen.
524
www
met zijn "<PERSOON> ende Eeuwigen Almanack" Hij verliet echter, met de wijsheid opgedaan bij zijn buitenlandse leermeesters, in grote mate het door voorgangers uitgestippelde pad Hij bracht verandering teweeg in het medische denken, of was er op zijn minst in de Lage Landen een vertolker van Rapaert was tijdens zijn studies en reizen in aanraking gekomen met medici die het begrip ziekte op een meer realistische wijze benaderden Hij reageerde dan ook tegen het obscurantisme van de geneesheren-astrologen, tegen hun futiele voorspellingen en horoscopen, alsook tegen de therapeutische gegevens die ze in hun almanakken ten beste gaven Hij veroordeelde de fundamentele waarde van de astrologie als een ernstige <INSTELLING> voor de geneeskunde Rapaert oordeelde dat dit soort almanakken om twee redenen gevaarlijk was Ten eerste omdat ze gegevens veralgemeenden die moeilijk te veralgemenen waren Zo spoorden ze hun lezers aan om op bepaalde dagen en uren therapeutische tussenkomsten te ondergaan, zoals purgeren, aderlaten of baden Gezien de specificiteit van elke ziekte konden algemene richtlijnen alleen maar nadelig zijn Ten tweede werd de simpelheid en ongeleerdheid van het simpele volk uitgebuit Voor Rapaert was het onbegrijpelijk dat medici zich vernederden tot het schrijven en publiceren van dergelijke beuzelarijen en kwakzalverij Zijn almanak was dan ook radicaal verschillend Hij stoelde niet meer op tijdsgebonden astrologische gegevens maar op rationele bedenkingen In zijn almanak misprees hij de bestaande therapeutische tussenkomsten niet en baden, aderlaten en purgeren bleef hij aanbevelen, maar enkel wanneer ze in elk concreet geval, naargelang de persoon en de ziekte, door een bevoegde arts waren voorgeschreven Bij ziekte hoefde men niet naar een almanak te grijpen voor raad, maar zich te wenden tot een gewetensvolle medicus Men kan dus concluderen dat Rapaert de oude gewaden had afgelegd en zich op weg begaf naar het 'medische realisme' dat zou uitmonden op de moderne wetenschappelijke geneeskunde <PERSOON> I († <DATUM> werd eveneens geneesheer en studeerde zoals zijn vader in Italië, namelijk in Bologna Hij trouwde met <PERSOON> De Jonckheere (†###) en ze kregen negen kinderen, waaronder <PERSOON> II Hij erfde het huis van zijn vader in de Sint-<LOCATIE>(thans nr ##) Hij nam ook zijn verschillende functies over <PERSOON>, <DATUM> - <DATUM> studeerde ook in Bologna en werd er doctor in de medicijnen Hij trouwde met <PERSOON> De Badts en ze hadden acht kinderen Na hun huwelijk, afgesloten op <DATUM> woonden ze een tijdlang bij <PERSOON> I Hij volgde zijn vader en grootvader op als geneesheer-pensionaris <PERSOON> "Up de Requeste ghepresenteert anden College van Scepenen van Brugghe bij <PERSOON> docteur inde medecynen, inhoudende hoe de voorzaten vanden voornoemden College hem ghejont hadden het officie van medecyn pensionaris der voornoomde stede, inde plaetse van wilen <PERSOON> zijnen vadere " Hij nam ook het ambt op in dienst van het Brugse Vrije.
537
www
concreet geval, naargelang de persoon en de ziekte, door een bevoegde arts waren voorgeschreven Bij ziekte hoefde men niet naar een almanak te grijpen voor raad, maar zich te wenden tot een gewetensvolle medicus Men kan dus concluderen dat Rapaert de oude gewaden had afgelegd en zich op weg begaf naar het 'medische realisme' dat zou uitmonden op de moderne wetenschappelijke geneeskunde <PERSOON> I († <DATUM> werd eveneens geneesheer en studeerde zoals zijn vader in Italië, namelijk in Bologna Hij trouwde met <PERSOON> De Jonckheere (†###) en ze kregen negen kinderen, waaronder <PERSOON> II Hij erfde het huis van zijn vader in de Sint-<LOCATIE>(thans nr ##) Hij nam ook zijn verschillende functies over <PERSOON>, <DATUM> - <DATUM> studeerde ook in Bologna en werd er doctor in de medicijnen Hij trouwde met <PERSOON> De Badts en ze hadden acht kinderen Na hun huwelijk, afgesloten op <DATUM> woonden ze een tijdlang bij <PERSOON> I Hij volgde zijn vader en grootvader op als geneesheer-pensionaris <PERSOON> "Up de Requeste ghepresenteert anden College van Scepenen van Brugghe bij <PERSOON> docteur inde medecynen, inhoudende hoe de voorzaten vanden voornoemden College hem ghejont hadden het officie van medecyn pensionaris der voornoomde stede, inde plaetse van wilen <PERSOON> zijnen vadere " Hij nam ook het ambt op in dienst van het Brugse Vrije Hij overleed nog voor zijn vader, tien maanden nadat hij getrouwd was met <PERSOON> Hij liet alleen een postume dochter na Zijn loopbaan als arts was dus erg kort Na enkele generaties tot de burgerij te hebben behoord en zich adellijk te hebben gedragen, klommen de Rapaerts op in de lokale adel In Juni ### kreeg een jongere broer van <PERSOON> (###-###), griffier van Wezen en van de Vierschaar van het Brugse Vrije, adelserkenning van regentes <PERSOON-##> In ### verleende dezelfde regentes de titel <PERSOON-##> aan <PERSOON-##> (###-###), heer van Blommendale, broer van François en <PERSOON-##> Hij was schepen <PERSOON> en in ### werd hij schepen van het Brugse Vrije, nadat hij vrijlaat was geworden onder de gemeente Sint-<PERSOON-##> en zijn echtgenote <PERSOON-##> hadden acht kinderen maar geen verder nageslacht Onder de acht kinderen van <PERSOON-##> en <PERSOON-##>, was er <PERSOON-##> (###-###) Zijn zoon <PERSOON-##>, schepen van het Brugse Vrije, getrouwd met <PERSOON-##> was de vader van <PERSOON-##> (###-###), eveneens schepen van het Brugse Vrije die trouwde met <PERSOON-##> met wie hij zeven kinderen had, onder wie <PERSOON-##> (###-###) Deze Aybert Rapaert, schepen <PERSOON> en lid van de Provinciale Staten van West-<PERSOON-##>, werd in april ### opgenomen in de ridderschap van West-<PERSOON-##> en aldus in de adelstand bevestigd In juli ### werd aan hem en zijn afstammelingen toestemming verleend voortaan de naam Rapaert de Grass te dragen.
672
www
maanden nadat hij getrouwd was met<PERSOON> Hij liet alleen een postume dochter na Zijn loopbaan als arts was dus erg kort Na enkele generaties tot de burgerij te hebben behoord en zich adellijk te hebben gedragen, klommen de Rapaerts op in de lokale adel In Juni ### kreeg een jongere broer van <PERSOON> (###-###), griffier van Wezen en van de Vierschaar van het Brugse Vrije, adelserkenning van regentes <PERSOON> In ### verleende dezelfde regentes de titel <PERSOON> aan <PERSOON> (###-###), heer van Blommendale, broer van François en <PERSOON> Hij was schepen <PERSOON> en in ### werd hij schepen van het Brugse Vrije, nadat hij vrijlaat was geworden onder de gemeente Sint-<PERSOON> en zijn echtgenote <PERSOON> hadden acht kinderen maar geen verder nageslacht Onder de acht kinderen van <PERSOON-##> en <PERSOON-##>, was er <PERSOON-##> (###-###) Zijn zoon <PERSOON-##>, schepen van het Brugse Vrije, getrouwd met <PERSOON-##> was de vader van <PERSOON-##> (###-###), eveneens schepen van het Brugse Vrije die trouwde met <PERSOON-##> met wie hij zeven kinderen had, onder wie <PERSOON-##> (###-###) Deze Aybert Rapaert, schepen <PERSOON> en lid van de Provinciale Staten van West-<PERSOON-##>, werd in april ### opgenomen in de ridderschap van West-<PERSOON-##> en aldus in de adelstand bevestigd In juli ### werd aan hem en zijn afstammelingen toestemming verleend voortaan de naam Rapaert de Grass te dragen De familie Rapaert de Grass heeft verder nakomelingen voortgebracht, tot op heden Mesofyl Het mesofyl is het parenchymatische weefsel in een blad en bestaat aan de bovenkant uit het palissadeparenchym en aan de onderkant uit het sponsparenchym Het mesofyl heeft bij plantensoorten met De larven van bladmineerders voeden zich met het mesofyl Ook zijn er schimmels, zoals meeldauw en aardappelziekte die door de huidmondjes naar binnen dringen en tussen het mesofyl schimmeldraden maken <PERSOON-##> ("<PERSOON-##>" of "<PERSOON-##>, <DATUM> - Den Haag, <DATUM> was een Nederlands arts/chirurg en olympisch roeier <PERSOON-##> was een telg uit de bekende Maastrichtse fabrikantenfamilie Regout Hij behoorde tot de vierde generatie van de tak <PERSOON-##> II Regout Hij was het oudste van vier kinderen van <PERSOON-##> (###-###) en <PERSOON-##> had het gezin vijf kinderen, maar <PERSOON-##>'s tweelingzusje stierf al na twee dagen Als student medicijnen aan de <PERSOON-##> werd hij lid van de Amsterdamsche Studenten Roeivereniging Nereus Hij stond hij bekend als "<PERSOON-##> kwam op de Olympische Zomerspelen van ### uit op twee onderdelen, samen met zijn ploeggenoten <PERSOON-##>, Hotse Bartlema en <PERSOON-##> Bij het onderdeel vier-zonder-stuurman werd de boot uitgeschakeld in de eliminatieronde, op het onderdeel vier-met-stuurman eindigde de boot net buiten de prijzen op de vierde plaats.
668
www
familie Rapaert de Grass heeft verder nakomelingen voortgebracht, tot op heden Mesofyl Het mesofyl is het parenchymatische weefsel in een blad en bestaat aan de bovenkant uit het palissadeparenchym en aan de onderkant uit het sponsparenchym Het mesofyl heeft bij plantensoorten met De larven van bladmineerders voeden zich met het mesofyl Ook zijn er schimmels, zoals meeldauw en aardappelziekte die door de huidmondjes naar binnen dringen en tussen het mesofyl schimmeldraden maken <PERSOON> ("<PERSOON>" of "<PERSOON>, <DATUM> - Den Haag, <DATUM> was een Nederlands arts/chirurg en olympisch roeier <PERSOON> was een telg uit de bekende Maastrichtse fabrikantenfamilie Regout Hij behoorde tot de vierde generatie van de tak <PERSOON> II Regout Hij was het oudste van vier kinderen van <PERSOON> (###-###) en <PERSOON> had het gezin vijf kinderen, maar <PERSOON>'s tweelingzusje stierf al na twee dagen Als student medicijnen aan de <PERSOON> werd hij lid van de Amsterdamsche Studenten Roeivereniging Nereus Hij stond hij bekend als "<PERSOON> kwam op de Olympische Zomerspelen van ### uit op twee onderdelen, samen met zijn ploeggenoten <PERSOON-##>, Hotse Bartlema en <PERSOON-##> Bij het onderdeel vier-zonder-stuurman werd de boot uitgeschakeld in de eliminatieronde, op het onderdeel vier-met-stuurman eindigde de boot net buiten de prijzen op de vierde plaats Regout, die op latere leeftijd de roepnaam "<PERSOON>" prefereerde, was gehuwd met <PERSOON-##> (###-###) Het echtpaar kreeg drie kinderen <PERSOON-##> (###), <PERSOON-##> (###) en <PERSOON-##> (###), waarvan de laatste twee in Nederlands-Indië werden geboren ### ### In ### vernoemde de gemeente <LOCATIE> een straat in het vakantieresort op de Dousberg naar <PERSOON-##> is een zeer toxische en corrosieve anorganische verbinding van koolstof, chloor en zwavel, met als brutoformule CSCl De stof komt voor als een rode vloeistof, die goed oplosbaar is in hydroxiden, amines en polaire organische oplosmiddelen Vanwege de twee reactieve C-Cl-bindingen wordt het bij diverse organische syntheses gebruikt De molecule neemt een trigonaal planaire structuur aan, doordat het centrale koolstofatoom sp-gehybridiseerd is Thiofosgeen wordt in een tweestapsproces bereid vanuit koolstofdisulfide Tijdens de eerste stap wordt koolstofdisulfide gechloreerd tot trichloormethaansulfenylchloride en zwavelchloride Deze chlorering moet nauwlettend gecontroleerd worden, omdat een overmaat aan chloorgas aanleiding geeft tot vorming van tetrachloormethaan Via een stoomdestillatie wordt het trichloormethaansulfenylchloride gescheiden van het zwavelchloride, dat gehydrolyseerd wordt De reductie van dit trichloormethaansulfenylchloride met een metaal (M) leidt tot de vorming van thiofosgeen Acetamiprid Acetamiprid is een heterocyclische verbinding, die als insecticide wordt aangewend De stof hoort tot de neonicotinoïden Acetamiprid wordt als werkzame stof in gewasbeschermingsmiddelen toegepast Ze wordt gebruikt als bestrijdingsmiddel tegen bijtende en zuigende insecten, de witte vlieg en de wolluis.
575
www
prefereerde, was gehuwd met <PERSOON> (###-###) Het echtpaar kreeg drie kinderen <PERSOON> (###), <PERSOON> (###) en <PERSOON> (###), waarvan de laatste twee in Nederlands-Indië werden geboren ### ### In ### vernoemde de gemeente <LOCATIE> een straat in het vakantieresort op de Dousberg naar <PERSOON> is een zeer toxische en corrosieve anorganische verbinding van koolstof, chloor en zwavel, met als brutoformule CSCl De stof komt voor als een rode vloeistof, die goed oplosbaar is in hydroxiden, amines en polaire organische oplosmiddelen Vanwege de twee reactieve C-Cl-bindingen wordt het bij diverse organische syntheses gebruikt De molecule neemt een trigonaal planaire structuur aan, doordat het centrale koolstofatoom sp-gehybridiseerd is Thiofosgeen wordt in een tweestapsproces bereid vanuit koolstofdisulfide Tijdens de eerste stap wordt koolstofdisulfide gechloreerd tot trichloormethaansulfenylchloride en zwavelchloride Deze chlorering moet nauwlettend gecontroleerd worden, omdat een overmaat aan chloorgas aanleiding geeft tot vorming van tetrachloormethaan Via een stoomdestillatie wordt het trichloormethaansulfenylchloride gescheiden van het zwavelchloride, dat gehydrolyseerd wordt De reductie van dit trichloormethaansulfenylchloride met een metaal (M) leidt tot de vorming van thiofosgeen Acetamiprid Acetamiprid is een heterocyclische verbinding, die als insecticide wordt aangewend De stof hoort tot de neonicotinoïden Acetamiprid wordt als werkzame stof in gewasbeschermingsmiddelen toegepast Ze wordt gebruikt als bestrijdingsmiddel tegen bijtende en zuigende insecten, de witte vlieg en de wolluis Acetamiprid is vanaf <DATUM> in de Europese Unie als insecticide toegelaten In Zwitserland wordt voor acetamiprid een restwaarde van #,# mg/kg voor sla en #,# mg/kg voor onder andere appels en peren gehanteerd Op aardappelen en uien is #,# mg/kg toegestaan <PERSOON>, <DATUM> – <LOCATIE>, <DATUM> was een Nederlands arts en hoogleraar Van Diemerbroeck groeide op in <LOCATIE> waar zijn vader <PERSOON> burgemeester was Hij doorliep zijn schoolopleiding in <LOCATIE> en studeerde letteren, wijsbegeerte en geneeskunde aan de Hoogeschool te Leiden Hij reisde naar Frankrijk en behaalde zijn doctoraal wijsbegeerte en geneeskunde in Angers Hij diende ook kort in het <PERSOON> leger Hierna vestigde hij zich als arts in <LOCATIE> Daar maakte hij in ### en ### een grote pestepidemie mee waarbij van de ## ### inwoners er # ### stierven aan de pest Hierover schreef hij later zijn bekendste werk "Peste libri quator" (Traktaat van de pest) In ### werd hij tweede stadsgeneesheer in <LOCATIE> naast <PERSOON> In ### werd hij buitengewoon hoogleraar en in ### gewoon hoogleraar anatomie aan de <PERSOON-##> Daar was hij ook tweemaal een jaar rector magnificus In ### verscheen postuum zijn door zijn zoon verzamelde werken onder de titel "Opera omnia, anatomica et medica" Van Diemerbroeck huwde in ### en kreeg een zoon Benalaxyl Benalaxyl is een organische verbinding met als brutoformule CHNO Het is de actieve component in een aantal fytopharmaceutische producten, met name fungiciden Het structureel meest prominente deel van de molecule is het anilidegedeelte.
606
www
voor sla en #,# mg/kg voor onder andere appels en peren gehanteerd Op aardappelen en uien is #,# mg/kg toegestaan<PERSOON>, <DATUM> – <LOCATIE>, <DATUM> was een Nederlands arts en hoogleraar Van Diemerbroeck groeide op in <LOCATIE> waar zijn vader <PERSOON> burgemeester was Hij doorliep zijn schoolopleiding in <LOCATIE> en studeerde letteren, wijsbegeerte en geneeskunde aan de Hoogeschool te Leiden Hij reisde naar Frankrijk en behaalde zijn doctoraal wijsbegeerte en geneeskunde in Angers Hij diende ook kort in het <PERSOON> leger Hierna vestigde hij zich als arts in <LOCATIE> Daar maakte hij in ### en ### een grote pestepidemie mee waarbij van de ## ### inwoners er # ### stierven aan de pest Hierover schreef hij later zijn bekendste werk "Peste libri quator" (Traktaat van de pest) In ### werd hij tweede stadsgeneesheer in <LOCATIE> naast <PERSOON> In ### werd hij buitengewoon hoogleraar en in ### gewoon hoogleraar anatomie aan de <PERSOON> Daar was hij ook tweemaal een jaar rector magnificus In ### verscheen postuum zijn door zijn zoon verzamelde werken onder de titel "Opera omnia, anatomica et medica" Van Diemerbroeck huwde in ### en kreeg een zoon Benalaxyl Benalaxyl is een organische verbinding met als brutoformule CHNO Het is de actieve component in een aantal fytopharmaceutische producten, met name fungiciden Het structureel meest prominente deel van de molecule is het anilidegedeelte <PERSOON>, <DATUM> - <PERSOON>, <DATUM> was huisarts in <PERSOON>-Indië en ontwikkelaar van het Van Wiechenschema Van ### tot ### was Van Wiechen als dienstplichtige legerarts in Indië In de jaren zestig ontwikkelde hij na promotieonderzoek het Van Wiechenschema waarmee peuters en kleuters gevolgd kunnen worden in hun ontwikkeling Deze methode wordt anno ### in aangepaste vorm nog steeds gebruikt in <LOCATIE> en België Later werd hij medisch directeur van Ziekenhuis de Weezenlanden in <PERSOON> en grondlegger van het Spastisch <INSTELLING>, het latere Vogelweijde, nu onderdeel van de Vogellanden <PERSOON> was een verwoed amateur-filmer Beelden die hij Nederlands-Indië maakte zijn onder andere gebruikt voor de aflevering "<PERSOON-##> Papa" van het geschiedenisprogramma Andere <PERSOON-##> eert hem met een herdenkingsplaquette aan zijn vroegere woning annex praktijk aan de <LOCATIE>In diezelfde stad is ook een straat naar hem vernoemd de <PERSOON-##> Orale fase De orale fase is, volgens Freud, de eerste fase in de psychoseksuele ontwikkeling en heeft betrekking op de eerste ## maanden van het leven In Freuds theorie vormt deze fase de eerste relatie tussen een kind en zijn of haar moeder De duur van de fase kan verschillen per cultuur; in sommige culturen is het normaal voor een kind om een aantal jaar borstvoeding te krijgen en in andere culturen is dit veel korter.
576
www
<PERSOON>, <DATUM> - <PERSOON>, <DATUM> was huisarts in <PERSOON>-Indië en ontwikkelaar van het Van Wiechenschema Van ### tot ### was Van Wiechen als dienstplichtige legerarts in Indië In de jaren zestig ontwikkelde hij na promotieonderzoek het Van Wiechenschema waarmee peuters en kleuters gevolgd kunnen worden in hun ontwikkeling Deze methode wordt anno ### in aangepaste vorm nog steeds gebruikt in <LOCATIE> en België Later werd hij medisch directeur van Ziekenhuis de Weezenlanden in <PERSOON> en grondlegger van het Spastisch <INSTELLING>, het latere Vogelweijde, nu onderdeel van de Vogellanden <PERSOON> was een verwoed amateur-filmer Beelden die hij Nederlands-Indië maakte zijn onder andere gebruikt voor de aflevering "<PERSOON> Papa" van het geschiedenisprogramma Andere <PERSOON> eert hem met een herdenkingsplaquette aan zijn vroegere woning annex praktijk aan de <LOCATIE>In diezelfde stad is ook een straat naar hem vernoemd de <PERSOON> Orale fase De orale fase is, volgens Freud, de eerste fase in de psychoseksuele ontwikkeling en heeft betrekking op de eerste ## maanden van het leven In Freuds theorie vormt deze fase de eerste relatie tussen een kind en zijn of haar moeder De duur van de fase kan verschillen per cultuur; in sommige culturen is het normaal voor een kind om een aantal jaar borstvoeding te krijgen en in andere culturen is dit veel korter De focus van bevrediging ligt bij deze fase bij de mond Genoegen wordt gehaald uit borstvoeding en het verkennen van de omgeving (nieuwe voorwerpen in de mond doen) In dit stadium is <PERSOON> dominant, omdat het Ich (ego) noch het Über-ich (superego) volledig gevormd zijn De baby heeft dus nog geen besef van zichzelf en alle acties zijn gebaseerd op het lustprincipe Het Ich is echter in ontwikkeling in deze eerste fase Er zijn twee factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van het Ich Ten eerste ontwikkelt zich het zelfbeeld, wat betekent dat het kind erkent dat het lichaam verschillend is van de buitenwereld Het kind begint bijvoorbeeld te begrijpen dat het alleen pijn voelt wanneer er kracht wordt uitgeoefend op het lichaam Door de identificatie met de grenzen van het lichaam begint het kind een gevoel van ego (Ich) te ontwikkelen Het Ich wordt ook toegeschreven aan een tweede factor ervaringen waarin bevrediging wordt uitgesteld Deze ervaringen leiden tot het begrip dat specifiek gedrag bepaalde behoeften bevredigt Het kind beseft geleidelijk aan dat bevrediging niet altijd rechtstreeks plaatsvindt, en dat hij of zij bepaald gedrag moet vertonen om acties voort te brengen die leiden tot bevrediging van een behoefte De belangrijkste ervaring in dit stadium is het spenen, waarin het kind veel intiem contact met de moeder verliest Dit leidt tot het eerste gevoel van verlies bij het kind.
516
www
bij de mond Genoegen wordt gehaald uit borstvoeding en het verkennen van de omgeving (nieuwe voorwerpen in de mond doen) In dit stadium is <PERSOON> dominant, omdat het Ich (ego) noch het Über-ich (superego) volledig gevormd zijn De baby heeft dus nog geen besef van zichzelf en alle acties zijn gebaseerd op het lustprincipe Het Ich is echter in ontwikkeling in deze eerste fase Er zijn twee factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van het Ich Ten eerste ontwikkelt zich het zelfbeeld, wat betekent dat het kind erkent dat het lichaam verschillend is van de buitenwereld Het kind begint bijvoorbeeld te begrijpen dat het alleen pijn voelt wanneer er kracht wordt uitgeoefend op het lichaam Door de identificatie met de grenzen van het lichaam begint het kind een gevoel van ego (Ich) te ontwikkelen Het Ich wordt ook toegeschreven aan een tweede factor ervaringen waarin bevrediging wordt uitgesteld Deze ervaringen leiden tot het begrip dat specifiek gedrag bepaalde behoeften bevredigt Het kind beseft geleidelijk aan dat bevrediging niet altijd rechtstreeks plaatsvindt, en dat hij of zij bepaald gedrag moet vertonen om acties voort te brengen die leiden tot bevrediging van een behoefte De belangrijkste ervaring in dit stadium is het spenen, waarin het kind veel intiem contact met de moeder verliest Dit leidt tot het eerste gevoel van verlies bij het kind De bevrediging van behoeften, in dit stadium, leidt tot de vorming van onafhankelijkheid (de baby krijgt een helder idee over de eigen grenzen en heeft zijn of haar Ich gevormd), en vertrouwen (de baby heeft geleerd dat bepaald gedrag leidt tot bevrediging van behoeften) Aan de andere kant kan fixatie leiden tot passiviteit, goedgelovigheid, onvolwassenheid en onrealistisch optimisme, en ook tot de vorming van een algemene manipulatieve persoonlijkheid door het niet correct vormen van het Ich Dit kan komen door aan de ene kant te weinig, of aan de andere kant te veel bevrediging Bij te veel bevrediging leert het kind niet dat het niet alles in de hand heeft en ook niet dat bevrediging niet altijd onmiddellijk komt, waardoor een onvolwassen persoonlijkheid kan ontstaan Aan de andere kant kan het zijn dat er onvoldoende aan de bevrediging is voldaan, en kan het kind passief worden, omdat hij of zij geleerd heeft dat of hij of zij nu wel of niet bepaald gedrag vertoont, bevrediging sowieso niet het resultaat is Alliine Alliine is een organisch sulfoxide met als brutoformule CHNOS De stof komt voor als een wit geurloos kristallijn poeder, dat goed oplosbaar is in water Het is een derivaat van het aminozuur cysteïne, meer bepaald van allylcysteïne De molecule bezit twee chirale centra het koolstofatoom dat aan de aminegroep is gebonden, alsook het zwavelatoom, waarin het vrij elektronenpaar de vierde substituent vormt Alliine is de eerste natuurlijk voorkomende stof geweest waarin zowel een op koolstof als een op zwavel gebaseerd chiraal <INSTELLING> werd gevonden.
518
www
idee over de eigen grenzen en heeft zijn of haar Ich gevormd), en vertrouwen (de baby heeft geleerd dat bepaald gedrag leidt tot bevrediging van behoeften) Aan de andere kant kan fixatie leiden tot passiviteit, goedgelovigheid, onvolwassenheid en onrealistisch optimisme, en ook tot de vorming van een algemene manipulatieve persoonlijkheid door het niet correct vormen van het Ich Dit kan komen door aan de ene kant te weinig, of aan de andere kant te veel bevrediging Bij te veel bevrediging leert het kind niet dat het niet alles in de hand heeft en ook niet dat bevrediging niet altijd onmiddellijk komt, waardoor een onvolwassen persoonlijkheid kan ontstaan Aan de andere kant kan het zijn dat er onvoldoende aan de bevrediging is voldaan, en kan het kind passief worden, omdat hij of zij geleerd heeft dat of hij of zij nu wel of niet bepaald gedrag vertoont, bevrediging sowieso niet het resultaat is Alliine Alliine is een organisch sulfoxide met als brutoformule CHNOS De stof komt voor als een wit geurloos kristallijn poeder, dat goed oplosbaar is in water Het is een derivaat van het aminozuur cysteïne, meer bepaald van allylcysteïne De molecule bezit twee chirale centra het koolstofatoom dat aan de aminegroep is gebonden, alsook het zwavelatoom, waarin het vrij elektronenpaar de vierde substituent vormt Alliine is de eerste natuurlijk voorkomende stof geweest waarin zowel een op koolstof als een op zwavel gebaseerd chiraal <INSTELLING> werd gevonden De omzetting gebeurt in # stappen Deze omzetting gebeurt op kleine schaal binnen de plant zelf, maar wanneer ze versneden of geplet wordt, treedt deze reactie veelvuldiger op De oorzaak hiervan ligt in het feit dat de celwanden verbroken worden en dat daardoor het enzym alliinase, dat zich in de vacuole bevindt, vrijkomt Anale fase De anale fase is, volgens Freud, de tweede fase in de psychoseksuele ontwikkeling en duurt van ongeveer ## maanden tot <LEEFTIJD> jaar Het overlapt dus gedeeltelijk met de orale fase Rond deze leeftijd (<LEEFTIJD> jaar, maar dit verschilt ook per cultuur) begint ongeveer de zindelijkheidstraining, wat betekent dat het kind gefascineerd raakt door de erogene zone van de anus Dit stadium valt samen met het begin van het vermogen om de sluitspier te beheersen De anale fase vormt een conflict met<PERSOON> (ego) en het Über-ich (superego) Dit conflict wordt het kind aangeboden door de eisen van de ouders Het is dus eigenlijk een conflict tussen <PERSOON>, Ich, Über-ich en de eisen van de ouders Dit conflict kan rustig en ontraumatisch verlopen, maar ook heel intens en onstuimig Dit hangt af van de reactie van de ouders Een succesvolle voltooiing van deze fase hangt dus af van hoe de ouders op het kind reageren tijdens de zindelijkheidstraining Wordt het kind beloond en geprezen voor het correct gebruiken van het toilet, dan doorloopt het kind dit stadium vaak zonder problemen.
525
www
Deze omzetting gebeurt op kleine schaal binnen de plant zelf, maar wanneer ze versneden of geplet wordt, treedt deze reactie veelvuldiger op De oorzaak hiervan ligt in het feit dat de celwanden verbroken worden en dat daardoor het enzym alliinase, dat zich in de vacuole bevindt, vrijkomt Anale fase De anale fase is, volgens Freud, de tweede fase in de psychoseksuele ontwikkeling en duurt van ongeveer ## maanden tot <LEEFTIJD> jaar Het overlapt dus gedeeltelijk met de orale fase Rond deze leeftijd (<LEEFTIJD> jaar, maar dit verschilt ook per cultuur) begint ongeveer de zindelijkheidstraining, wat betekent dat het kind gefascineerd raakt door de erogene zone van de anus Dit stadium valt samen met het begin van het vermogen om de sluitspier te beheersen De anale fase vormt een conflict met<PERSOON> (ego) en het Über-ich (superego) Dit conflict wordt het kind aangeboden door de eisen van de ouders Het is dus eigenlijk een conflict tussen <PERSOON>, Ich, Über-ich en de eisen van de ouders Dit conflict kan rustig en ontraumatisch verlopen, maar ook heel intens en onstuimig Dit hangt af van de reactie van de ouders Een succesvolle voltooiing van deze fase hangt dus af van hoe de ouders op het kind reageren tijdens de zindelijkheidstraining Wordt het kind beloond en geprezen voor het correct gebruiken van het toilet, dan doorloopt het kind dit stadium vaak zonder problemen Het kan op de harde eisen reageren door, bijvoorbeeld, te weigeren naar het toilet te gaan of te kwader trouw zijn of haar behoefte te doen Dit gedrag kan leiden tot een volwassen <INSTELLING> dat anale activiteiten uit de weg probeert te gaan; een anaal wegjagend <INSTELLING> Deze mensen karakteriseren zichzelf als ongeordend, rommelig, roekeloos, nalatig en opstandig Wordt de tactiek van het kind verwend, dan kan het leiden tot een zogenaamd anaal vasthoudend <INSTELLING> Dit is het tegenovergestelde van een anaal wegjagend <INSTELLING> en wil zeggen dat het kind plezier ontleent aan het inhouden van zijn of haar ontlasting De ideale oplossing is als een kind zich probeert aan te passen en de ouders zich matigen Het kind leert dan geleidelijk het belang van zindelijkheid en orde, wat vaak leidt tot een beheerste volwassene Een kind dat deze fase goed doorloopt zal succesvol overgaan op de volgende fase in Freuds psychoseksuele ontwikkeling de fallische fase Deze fase lijkt voornamelijk te gaan over de zindelijkheidstraining, maar gaat ook over het beheersen van gedrag en driften Een kind moet bepaalde grenzen ontdekken tijdens deze fase, zodat er in de toekomst geen strijd is wat betreft het overschrijden van die grenzen Terwijl het fysieke vermogen de sluitspier te beheersen beter wordt, verschuift de aandacht van het kind van de orale zone naar de anale zone Deze verandering verschaft meer uitwegen voor libidineuze bevrediging en verschaft de opkomende agressieve drift Het concept van fixatie duikt hier ook op.
525
www
naar het toilet te gaan of te kwader trouw zijn of haar behoefte te doen Dit gedrag kan leiden tot een volwassen <INSTELLING> dat anale activiteiten uit de weg probeert te gaan; een anaal wegjagend <INSTELLING> Deze mensen karakteriseren zichzelf als ongeordend, rommelig, roekeloos, nalatig en opstandig Wordt de tactiek van het kind verwend, dan kan het leiden tot een zogenaamd anaal vasthoudend <INSTELLING> Dit is het tegenovergestelde van een anaal wegjagend <INSTELLING> en wil zeggen dat het kind plezier ontleent aan het inhouden van zijn of haar ontlasting De ideale oplossing is als een kind zich probeert aan te passen en de ouders zich matigen Het kind leert dan geleidelijk het belang van zindelijkheid en orde, wat vaak leidt tot een beheerste volwassene Een kind dat deze fase goed doorloopt zal succesvol overgaan op de volgende fase in Freuds psychoseksuele ontwikkeling de fallische fase Deze fase lijkt voornamelijk te gaan over de zindelijkheidstraining, maar gaat ook over het beheersen van gedrag en driften Een kind moet bepaalde grenzen ontdekken tijdens deze fase, zodat er in de toekomst geen strijd is wat betreft het overschrijden van die grenzen Terwijl het fysieke vermogen de sluitspier te beheersen beter wordt, verschuift de aandacht van het kind van de orale zone naar de anale zone Deze verandering verschaft meer uitwegen voor libidineuze bevrediging en verschaft de opkomende agressieve drift Het concept van fixatie duikt hier ook op Zonder bevrediging kan het individu juist zeer geordend en georganiseerd worden Fallische fase De fallische fase is, volgens Freud, de derde fase in de psychoseksuele ontwikkeling en duurt van ongeveer # tot # à <LEEFTIJD> jaar <INSTELLING> van bevrediging is in dit stadium de geslachtsdelen Dit is niet in de zin van volwassen seksualiteit; het kind is immers fysiek onvolwassen Stimulatie van de genitaliën wordt echter wel vaak als plezierig gezien door jongens en, net als volwassen mannen, kunnen ze erecties krijgen tijdens hun slaap Kinderen worden zich steeds meer bewust van hun lichaam en zijn nieuwsgierig naar hun lichaam en dat van andere kinderen, en ook dat van hun ouders Freud observeerde dat kinderen rond deze leeftijd vaak doktertje spelen met andere kinderen, en hun moeder vragen of zij een penis heeft Deze observaties leidden ertoe dat Freud bedacht dat de bevrediging zich in deze periode op en rond de geslachtsdelen concentreert Volgens Freud is dit ook het stadium waarin jongens zich onbewust seksueel aangetrokken voelen tot hun moeder Dit heet ook wel het oedipuscomplex Het oedipuscomplex staat voor het idee dat een zoon jaloers wordt op, en bang wordt voor, zijn vader Hij kan dan zijn vaders eigenschappen overnemen en streven naar zijn gelijkenis, om zo de aandacht van de moeder op te eisen Eenzelfde theorie kan gelden voor meisjes, die zich aangetrokken voelen tot hun vader Zij zullen dan hun moeder als concurrente zien en hun vaders aandacht proberen te krijgen.
516
www
en georganiseerd worden Fallische fase De fallische fase is, volgens Freud, de derde fase in de psychoseksuele ontwikkeling en duurt van ongeveer # tot # à <LEEFTIJD> jaar <INSTELLING> van bevrediging is in dit stadium de geslachtsdelen Dit is niet in de zin van volwassen seksualiteit; het kind is immers fysiek onvolwassen Stimulatie van de genitaliën wordt echter wel vaak als plezierig gezien door jongens en, net als volwassen mannen, kunnen ze erecties krijgen tijdens hun slaap Kinderen worden zich steeds meer bewust van hun lichaam en zijn nieuwsgierig naar hun lichaam en dat van andere kinderen, en ook dat van hun ouders Freud observeerde dat kinderen rond deze leeftijd vaak doktertje spelen met andere kinderen, en hun moeder vragen of zij een penis heeft Deze observaties leidden ertoe dat Freud bedacht dat de bevrediging zich in deze periode op en rond de geslachtsdelen concentreert Volgens Freud is dit ook het stadium waarin jongens zich onbewust seksueel aangetrokken voelen tot hun moeder Dit heet ook wel het oedipuscomplex Het oedipuscomplex staat voor het idee dat een zoon jaloers wordt op, en bang wordt voor, zijn vader Hij kan dan zijn vaders eigenschappen overnemen en streven naar zijn gelijkenis, om zo de aandacht van de moeder op te eisen Eenzelfde theorie kan gelden voor meisjes, die zich aangetrokken voelen tot hun vader Zij zullen dan hun moeder als concurrente zien en hun vaders aandacht proberen te krijgen Freud ging ervan uit dat veel jongens en meisjes zich in deze fase tussen hun ouders proberen te plaatsen, om zodoende een van de ouders weg te jagen bij de ander en zo alle aandacht op te eisen Een jongen zal in deze fase meer verlangen naar zijn moeder, en jaloers worden op zijn vader en hem als concurrent zien Hij is immers de persoon die het bed deelt met zijn moeder Desondanks is hij ook een van de belangrijkste verzorgers <PERSOON> wil zich verenigen met de moeder en de vader vermoorden (net als Oedipus), maar het Ich, gebaseerd op het realiteitsprincipe, weet dat de vader sterker is Daarnaast voelt het kind zich ook aanhankelijk tegenover de vader, een van de verzorgers, dus deze gevoelens zijn erg tegenstrijdig De angst dat de vader bezwaar zal maken tegen de gevoelens van de zoon wordt als <PERSOON> uitgedrukt als angst dat de vader hem zal castreren Deze castratieangst (een fobie voor het verliezen van de mannelijke geslachtsdelen) is niet rationeel en bestaat alleen op een onderbewust irrationeel niveau Freud betoogde dat jonge meisjes een soortgelijke psychoseksuele ontwikkeling doormaakten als hierboven beschreven voor jongens Waar de jongen echter castratieangst ontwikkelt, kan het meisje zogenaamde penisnijd krijgen Dit betekent dat het meisje beseft dat ze geen penis heeft en jaloers kan zijn op mannen, die dat wel hebben.
498
www
veel jongens en meisjes zich in deze fase tussen hun ouders proberen te plaatsen, om zodoende een van de ouders weg te jagen bij de ander en zo alle aandacht op te eisen Een jongen zal in deze fase meer verlangen naar zijn moeder, en jaloers worden op zijn vader en hem als concurrent zien Hij is immers de persoon die het bed deelt met zijn moeder Desondanks is hij ook een van de belangrijkste verzorgers <PERSOON> wil zich verenigen met de moeder en de vader vermoorden (net als Oedipus), maar het Ich, gebaseerd op het realiteitsprincipe, weet dat de vader sterker is Daarnaast voelt het kind zich ook aanhankelijk tegenover de vader, een van de verzorgers, dus deze gevoelens zijn erg tegenstrijdig De angst dat de vader bezwaar zal maken tegen de gevoelens van de zoon wordt als <PERSOON> uitgedrukt als angst dat de vader hem zal castreren Deze castratieangst (een fobie voor het verliezen van de mannelijke geslachtsdelen) is niet rationeel en bestaat alleen op een onderbewust irrationeel niveau Freud betoogde dat jonge meisjes een soortgelijke psychoseksuele ontwikkeling doormaakten als hierboven beschreven voor jongens Waar de jongen echter castratieangst ontwikkelt, kan het meisje zogenaamde penisnijd krijgen Dit betekent dat het meisje beseft dat ze geen penis heeft en jaloers kan zijn op mannen, die dat wel hebben Daarom zal ze, in plaats van de moeder, seksuele vereniging willen bereiken met haar vader Na dit stadium heeft de vrouw nog een stadium in haar psychoseksuele ontwikkeling, waarin haar clitoris volledig of gedeeltelijk zijn gevoeligheid en belang overdraagt aan de vagina Het jonge meisje moet op een gegeven moment haar eerste keuze, de moeder, opgeven, en haar vader kiezen als nieuw object Haar uiteindelijke verschuiving naar heteroseksuele vrouwelijkheid, die het toppunt bereikt bij een bevalling, komt voort uit haar eerdere kinderlijke verlangens In het algemeen beschouwde Freud het oedipale conflict bij meisjes intenser dan bij jongens, wat kan leiden tot een onderdaniger en minder zelfverzekerde persoonlijkheid Freud geloofde dat de fallische fase tegenstrijdige gevoelens van schuld over de kinderlijke seksuele verlangens en hun angst voor bestraffing van deze gevoelens met zich meebrengt, en dat er met deze gevoelens wordt omgegaan door deze te onderdrukken en, in plaats van zich aan te trekken tot de moeder bij een jongen ("oedipuscomplex") of tot de vader bij een meisje ("elektracomplex"), het kind zich juist zal richten tot de ouder van hetzelfde geslacht Dit staat bekend als 'identificatie met de agressor' (<PERSOON> "identification with the aggressor") De jongen zal dit onder andere doen om de castratieangst te doen verminderen, omdat hij denkt dat de gelijkenis met zijn vader hem voor zijn vader zal beschermen In beide gevallen wordt het conflict tussen de verlangens <PERSOON> en het Ich opgelost door twee afweermechanismen van het Ich Een daarvan is onderdrukking, waarbij herinneringen, impulsen en ideeën van het bewuste worden geblokkeerd, maar dit leidt niet tot een oplossing van het conflict.
538
www
stadium in haar psychoseksuele ontwikkeling, waarin haar clitoris volledig of gedeeltelijk zijn gevoeligheid en belang overdraagt aan de vagina Het jonge meisje moet op een gegeven moment haar eerste keuze, de moeder, opgeven, en haar vader kiezen als nieuw object Haar uiteindelijke verschuiving naar heteroseksuele vrouwelijkheid, die het toppunt bereikt bij een bevalling, komt voort uit haar eerdere kinderlijke verlangens In het algemeen beschouwde Freud het oedipale conflict bij meisjes intenser dan bij jongens, wat kan leiden tot een onderdaniger en minder zelfverzekerde persoonlijkheid Freud geloofde dat de fallische fase tegenstrijdige gevoelens van schuld over de kinderlijke seksuele verlangens en hun angst voor bestraffing van deze gevoelens met zich meebrengt, en dat er met deze gevoelens wordt omgegaan door deze te onderdrukken en, in plaats van zich aan te trekken tot de moeder bij een jongen ("oedipuscomplex") of tot de vader bij een meisje ("elektracomplex"), het kind zich juist zal richten tot de ouder van hetzelfde geslacht Dit staat bekend als 'identificatie met de agressor' (<PERSOON> "identification with the aggressor") De jongen zal dit onder andere doen om de castratieangst te doen verminderen, omdat hij denkt dat de gelijkenis met zijn vader hem voor zijn vader zal beschermen In beide gevallen wordt het conflict tussen de verlangens <PERSOON> en het Ich opgelost door twee afweermechanismen van het Ich Een daarvan is onderdrukking, waarbij herinneringen, impulsen en ideeën van het bewuste worden geblokkeerd, maar dit leidt niet tot een oplossing van het conflict Jongens zullen zich gaan identificeren met de vader en meisjes met de moeder Freuds theorie over vrouwelijke seksualiteit, met name penisnijd, wordt in zowel geslachtstheorie als feministische theorie scherp bekritiseerd Als het oedipale conflict wordt opgelost, zal het kind in het algemeen uitgroeien tot een seksueel normale volwassene Wordt het conflict niet opgelost, dan kan het kind seksuele afwijkingen als promiscuïteit, extreme seksuele remming en seksuele verwarring ervaren Een fixatie in dit stadium kan ertoe leiden dat volwassen vrouwen streven naar superioriteit over mannen, alsof ze een overweldigend gevoel van verwoesting hadden door het ontbreken van een penis Aan de andere kant kan de vrouw verleidend en flirterig worden, of juist erg onderdanig met een gebrek aan zelfvertrouwen Mannen kunnen daarentegen buitensporige ambitie en ijdelheid vertonen Het oedipale conflict is erg belangrijk voor de ontwikkeling van het Über-ich Bij het identificeren met een van de ouders wordt moraliteit en socialiteit namelijk geïnternaliseerd, en is het zich houden aan regels niet langer enkel het resultaat van de angst voor bestraffing Een slechte identificatie met de ouder van hetzelfde geslacht kan, volgens de theorie van Freud, leiden tot roekeloosheid of zelfs onzedelijkheid <PERSOON> voor "Slaap, meisje") is een eenvoudig Indonesisch slaaplied dat in het genre van de krontjongliederen valt Het lied is ook buiten Indonesië bekend geworden, zoals in <LOCATIE> door de Indische gemeenschap Het werd onder meer vertolkt door <PERSOON> en <PERSOON>.
536
www
zich gaan identificeren met de vader en meisjes met de moeder Freuds theorie over vrouwelijke seksualiteit, met name penisnijd, wordt in zowel geslachtstheorie als feministische theorie scherp bekritiseerd Als het oedipale conflict wordt opgelost, zal het kind in het algemeen uitgroeien tot een seksueel normale volwassene Wordt het conflict niet opgelost, dan kan het kind seksuele afwijkingen als promiscuïteit, extreme seksuele remming en seksuele verwarring ervaren Een fixatie in dit stadium kan ertoe leiden dat volwassen vrouwen streven naar superioriteit over mannen, alsof ze een overweldigend gevoel van verwoesting hadden door het ontbreken van een penis Aan de andere kant kan de vrouw verleidend en flirterig worden, of juist erg onderdanig met een gebrek aan zelfvertrouwen Mannen kunnen daarentegen buitensporige ambitie en ijdelheid vertonen Het oedipale conflict is erg belangrijk voor de ontwikkeling van het Über-ich Bij het identificeren met een van de ouders wordt moraliteit en socialiteit namelijk geïnternaliseerd, en is het zich houden aan regels niet langer enkel het resultaat van de angst voor bestraffing Een slechte identificatie met de ouder van hetzelfde geslacht kan, volgens de theorie van Freud, leiden tot roekeloosheid of zelfs onzedelijkheid <PERSOON> voor "Slaap, meisje") is een eenvoudig Indonesisch slaaplied dat in het genre van de krontjongliederen valt Het lied is ook buiten Indonesië bekend geworden, zoals in <LOCATIE> door de Indische gemeenschap Het werd onder meer vertolkt door <PERSOON> en <PERSOON> "nina-bobo(k)" of "ninabobo" Een werkwoord als "meninabobokkan", dat hiervan is afgeleid, betekent dan ook "in slaap zingen" Dit gebruik is specifiek Indonesisch Zo wordt "slaapliedje" in het Maleis (Bahasa Melayu) vertaald met het woord "dodoi" Veelal wordt gedacht, dat "<PERSOON>" in het lied de eigennaam is van een meisje Echter, het woord is afkomstig van het Portugese "menina", dat weliswaar "meisje" betekent, maar niet een specifiek meisje aanduidt Diverse Indonesische woorden zijn uit het Portugees afkomstig Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het woord "nona" ("juffrouw") Al in de ##e eeuw, voor de Nederlanders, voeren de Portugezen op <PERSOON>-Indië en zij lieten er hun sporen na in de talen en culturen van de Archipel Het lied wordt zowel gezongen om meisjes als om jongens in slaap te zingen Het woord voor slapen, "bobo" of "bobok", is van het Chinees afkomstig Het gewone Indonesische woord voor "slapen" is "tidur", "bobok" wordt veel minder en praktisch alleen bij kinderen gebruikt Volgens het lied zal een mug het kind steken als het niet in slaap valt Voor de grap wordt vaak een ander dier dan een mug genoemd dat de toegezongene zou bijten Een oud slaapliedje uit Venetië heet "<PERSOON> bobo" en lijkt dus qua naam op dit lied Er bestaan diverse varianten van de tekst van het lied Hieronder staat er een van weergegeven Indonesische versie # Indonesische versie # Nederlandse versie Sesamol.
554
www
Een werkwoord als "meninabobokkan", dat hiervan is afgeleid, betekent dan ook "in slaap zingen" Dit gebruik is specifiek Indonesisch Zo wordt "slaapliedje" in het Maleis (Bahasa Melayu) vertaald met het woord "dodoi" Veelal wordt gedacht, dat "<PERSOON>" in het lied de eigennaam is van een meisje Echter, het woord is afkomstig van het Portugese "menina", dat weliswaar "meisje" betekent, maar niet een specifiek meisje aanduidt Diverse Indonesische woorden zijn uit het Portugees afkomstig Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het woord "nona" ("juffrouw") Al in de ##e eeuw, voor de Nederlanders, voeren de Portugezen op <PERSOON>-Indië en zij lieten er hun sporen na in de talen en culturen van de Archipel Het lied wordt zowel gezongen om meisjes als om jongens in slaap te zingen Het woord voor slapen, "bobo" of "bobok", is van het Chinees afkomstig Het gewone Indonesische woord voor "slapen" is "tidur", "bobok" wordt veel minder en praktisch alleen bij kinderen gebruikt Volgens het lied zal een mug het kind steken als het niet in slaap valt Voor de grap wordt vaak een ander dier dan een mug genoemd dat de toegezongene zou bijten Een oud slaapliedje uit Venetië heet "<PERSOON> bobo" en lijkt dus qua naam op dit lied Er bestaan diverse varianten van de tekst van het lied Hieronder staat er een van weergegeven Indonesische versie # Indonesische versie # Nederlandse versie Sesamol Het is een witte, kristallijne vaste stof met de typische geur van fenol Naast de productie uit sesamolie wordt sesamol ook synthetisch bereid, uitgaande van heliotropine Eerst wordt heliotropine met perazijnzuur via een Baeyer-Villiger-reactie omgezet tot de ester sesamylformiaat De ester wordt dan gesplitst door basische hydrolyse (toevoeging van natronloog) of alcoholyse (toevoeging van een alcohol), waarbij sesamol bekomen wordt Sesamol is een antioxidant dat eetbare oliën en vetten tegen bederf beschermt Het is een alternatief voor synthetische antioxidanten zoals BHT of BHA Het wordt ook in cosmetische huidverzorgingsproducten gebruikt om het lichaam te beschermen tegen vrije radicalen Sesamol is ook een bouwsteen voor andere verbindingen waaronder het geneesmiddel paroxetine Sommige ethers van sesamol, zoals sesamex, zijn een synergist voor pyrethrinen en gelijkaardige insecticiden Instituto Oswaldo Cruz Het Instituto Oswaldo Cruz, ook wel Fiocruz genoemd, is een Braziliaanse wetenschappelijke instelling De instelling is genoemd naar de bacterioloog Oswaldo Cruz en werd in ### te<PERSOON> gesticht Ze is daar gehuisvest in een gebouw van vijf verdiepingen in Moorse stijl, dat in ### werd geïnaugureerd In het gebouw wordt onderzoek verricht naar zowel besmettelijke als virusziekten zoals onder meer gele koorts, meningitis, pokken, polio en tyfus Tevens worden er daar vaccins tegen deze ziektes ontwikkeld Voorts is er een gespecialiseerd ziekenhuis in het gebouw gevestigd Carbendazim Carbendazim is een op benzimidazool gebaseerd, vaak toepgepast fungicide Een #,#%-oplossing van carbendazimhydrochloride wordt onder de merknaam "Eertavas" verkocht als effectieve bestrijding van iepziekte.
560
www
typische geur van fenol Naast de productie uit sesamolie wordt sesamol ook synthetisch bereid, uitgaande van heliotropine Eerst wordt heliotropine met perazijnzuur via een Baeyer-Villiger-reactie omgezet tot de ester sesamylformiaat De ester wordt dan gesplitst door basische hydrolyse (toevoeging van natronloog) of alcoholyse (toevoeging van een alcohol), waarbij sesamol bekomen wordt Sesamol is een antioxidant dat eetbare oliën en vetten tegen bederf beschermt Het is een alternatief voor synthetische antioxidanten zoals BHT of BHA Het wordt ook in cosmetische huidverzorgingsproducten gebruikt om het lichaam te beschermen tegen vrije radicalen Sesamol is ook een bouwsteen voor andere verbindingen waaronder het geneesmiddel paroxetine Sommige ethers van sesamol, zoals sesamex, zijn een synergist voor pyrethrinen en gelijkaardige insecticiden Instituto Oswaldo Cruz Het Instituto Oswaldo Cruz, ook wel Fiocruz genoemd, is een Braziliaanse wetenschappelijke instelling De instelling is genoemd naar de bacterioloog Oswaldo Cruz en werd in ### te<PERSOON> gesticht Ze is daar gehuisvest in een gebouw van vijf verdiepingen in Moorse stijl, dat in ### werd geïnaugureerd In het gebouw wordt onderzoek verricht naar zowel besmettelijke als virusziekten zoals onder meer gele koorts, meningitis, pokken, polio en tyfus Tevens worden er daar vaccins tegen deze ziektes ontwikkeld Voorts is er een gespecialiseerd ziekenhuis in het gebouw gevestigd Carbendazim Carbendazim is een op benzimidazool gebaseerd, vaak toepgepast fungicide Een #,#%-oplossing van carbendazimhydrochloride wordt onder de merknaam "Eertavas" verkocht als effectieve bestrijding van iepziekte De toepassing van carbendazim op macadamia-plantages in Queensland (Australië) is omstreden Hexachloorcyclopentadieen Hexachloorcyclopentadieen (HCCP) is een volledig gechloreerde organische verbinding, afgeleid van cyclopentadieen Alle zes waterstofatomen in cyclopentadieen zijn vervangen door chlooratomen Hexachloorcyclopentadieen kan bereid worden door cyclopentadieen te chloreren daarbij worden ook de dubbele bindingen verzadigd Door het daarna te behandelen met een gesmolten mengsel van de zouten koper(I)chloride en koper(II)chloride wordt hexachloorcyclopentadieen en HCl gevormd Ook cyclopenteen, cyclopentaan, #-penteen of n-pentaan en gechloreerde derivaten daarvan kunnen als uitgangsverbinding dienen Een andere methode bestaat erin cyclopentadieen te chloreren in twee stappen, eerst bij relatief lage temperatuur (minder dan ### °C) en daarna bij hogere temperatuur (tot ### °C) en in aanwezigheid van een aromatische verbinding (fenantroline) als katalysator; en ten slotte te verdampen bij meer dan ### °C waarbij HCCP wordt gevormd Hexachloorcyclopentadieen is een geconjugeerd dieen, en kan als dusdanig deelnemen aan diels-alderreacties met andere onverzadigde verbindingen tot veel verschillende adducten Een aantal daarvan zijn gebruikt als pesticiden De meeste hiervan zijn echter niet meer toegelaten omdat het "persistente organische polluenten (POP's)" zijn; ze breken niet af in het milieu en kunnen zich in de voedselketen ophopen (bioaccumulatie) Zowel productie als gebruik zijn niet meer toegelaten door het Verdrag van Stockholm inzake persistente organische verontreinigende stoffen Tot de pesticiden die met hexachloorcyclopentadieen bereid werden, behoren onder meer De pesticiden mirex en chloordecon werden langs een andere weg afgeleid van hexachloorcyclopentadieen.
544
www
macadamia-plantages in Queensland (Australië) is omstreden Hexachloorcyclopentadieen Hexachloorcyclopentadieen (HCCP) is een volledig gechloreerde organische verbinding, afgeleid van cyclopentadieen Alle zes waterstofatomen in cyclopentadieen zijn vervangen door chlooratomen Hexachloorcyclopentadieen kan bereid worden door cyclopentadieen te chloreren daarbij worden ook de dubbele bindingen verzadigd Door het daarna te behandelen met een gesmolten mengsel van de zouten koper(I)chloride en koper(II)chloride wordt hexachloorcyclopentadieen en HCl gevormd Ook cyclopenteen, cyclopentaan, #-penteen of n-pentaan en gechloreerde derivaten daarvan kunnen als uitgangsverbinding dienen Een andere methode bestaat erin cyclopentadieen te chloreren in twee stappen, eerst bij relatief lage temperatuur (minder dan ### °C) en daarna bij hogere temperatuur (tot ### °C) en in aanwezigheid van een aromatische verbinding (fenantroline) als katalysator; en ten slotte te verdampen bij meer dan ### °C waarbij HCCP wordt gevormd Hexachloorcyclopentadieen is een geconjugeerd dieen, en kan als dusdanig deelnemen aan diels-alderreacties met andere onverzadigde verbindingen tot veel verschillende adducten Een aantal daarvan zijn gebruikt als pesticiden De meeste hiervan zijn echter niet meer toegelaten omdat het "persistente organische polluenten (POP's)" zijn; ze breken niet af in het milieu en kunnen zich in de voedselketen ophopen (bioaccumulatie) Zowel productie als gebruik zijn niet meer toegelaten door het Verdrag van Stockholm inzake persistente organische verontreinigende stoffen Tot de pesticiden die met hexachloorcyclopentadieen bereid werden, behoren onder meer De pesticiden mirex en chloordecon werden langs een andere weg afgeleid van hexachloorcyclopentadieen Het anhydride van chlorendinezuur is het diels-alderadduct van hexachloorcyclopentadieen en maleïnezuuranhydride Chlorendinezuur wordt gebruikt als vlamvertrager en als monomeer in vlamvertragende polyesterharsen Cetrimoniumbromide Cetrimoniumbromide (IUPAC-naam "hexadecyltrimethylammoniumbromide"; ook "cetyltrimethylammoniumbromide" genoemd) is een quaternair alkylammoniumzout, waarbij de alkylgroep een lineaire keten van zestien koolstofatomen omvat Het is dus een ionair derivaat van hexadecaan Het is een wit, hygroscopisch poeder en is goed oplosbaar in water Cetrimoniumbromide is een kationische oppervlakteactieve stof met bacteriedodende eigenschappen Bij alkalische pH is het actief tegen zowel gram-positieve als gram-negatieve bacteriën De activiteit wordt geneutraliseerd door zepen en anionische oppervlakte-actieve stoffen zoals natriumdodecylsulfaat, waarmee het onoplosbare complexen vormt Cetrimoniumbromide is vergelijkbaar met cetrimoniumchloride; enkel het anion is bromide in plaats van chloride Het wordt ook voor gelijkaardige toepassingen gebruikt, vooral in hairconditioners en shampoos, en in kleine concentraties als conserveermiddel in andere producten om de ontwikkeling van micro-organismen tegen te gaan Het wordt ook in de moleculaire biologie gebruikt onder andere bij de precipitatie van DNA, omdat het ook onoplosbare complexen vormt met nucleïnezuren Kunstmatige alvleesklier Een kunstmatige alvleesklier is een medisch apparaat voor de behandeling van diabetes mellitus type # Bij diabetes mellitus type # maakt de alvleesklier geen insuline meer aan Deze insuline moet door de patiënt met diabetes mellitus zelf toegediend worden door middel van een onderhuidse injectie (subcutaan) Een kunstmatige alvleesklier vervangt de insuline-afgifte van de alvleesklier Kunstmatige alvleeskliersystemen bestaan uit Een onderhuidse glucosesensor meet continu het bloedsuiker en geeft dit door aan het computeralgoritme.
547
www
als vlamvertrager en als monomeer in vlamvertragende polyesterharsen Cetrimoniumbromide Cetrimoniumbromide (IUPAC-naam "hexadecyltrimethylammoniumbromide"; ook "cetyltrimethylammoniumbromide" genoemd) is een quaternair alkylammoniumzout, waarbij de alkylgroep een lineaire keten van zestien koolstofatomen omvat Het is dus een ionair derivaat van hexadecaan Het is een wit, hygroscopisch poeder en is goed oplosbaar in water Cetrimoniumbromide is een kationische oppervlakteactieve stof met bacteriedodende eigenschappen Bij alkalische pH is het actief tegen zowel gram-positieve als gram-negatieve bacteriën De activiteit wordt geneutraliseerd door zepen en anionische oppervlakte-actieve stoffen zoals natriumdodecylsulfaat, waarmee het onoplosbare complexen vormt Cetrimoniumbromide is vergelijkbaar met cetrimoniumchloride; enkel het anion is bromide in plaats van chloride Het wordt ook voor gelijkaardige toepassingen gebruikt, vooral in hairconditioners en shampoos, en in kleine concentraties als conserveermiddel in andere producten om de ontwikkeling van micro-organismen tegen te gaan Het wordt ook in de moleculaire biologie gebruikt onder andere bij de precipitatie van DNA, omdat het ook onoplosbare complexen vormt met nucleïnezuren Kunstmatige alvleesklier Een kunstmatige alvleesklier is een medisch apparaat voor de behandeling van diabetes mellitus type # Bij diabetes mellitus type # maakt de alvleesklier geen insuline meer aan Deze insuline moet door de patiënt met diabetes mellitus zelf toegediend worden door middel van een onderhuidse injectie (subcutaan) Een kunstmatige alvleesklier vervangt de insuline-afgifte van de alvleesklier Kunstmatige alvleeskliersystemen bestaan uit Een onderhuidse glucosesensor meet continu het bloedsuiker en geeft dit door aan het computeralgoritme De berekende dosis wordt vervolgens toegediend door de insuline- of de glucagonpomp Deze vorm van bloedsuikerspiegelcontrole wordt "closed-loop"-controle genoemd De patiënt hoeft zelf geen beslissingen meer te nemen over de toediening van insuline of glucagon, dit wordt volledig overgenomen door de kunstmatige alvleesklier In <LOCATIE> heeft het <PERSOON> in ### een subsidie van ##,# miljoen euro gekregen van de Europese Unie om een kunstmatige alvleesklier te ontwikkelen Daarbovenop heeft het <INSTELLING> samen met de firma Inreda Diabetic bv en Universiteit Twente in ### een (vervolg)subsidie van # miljoen euro gekregen van de Europese Unie om een kunstmatige alvleesklier te ontwikkelen die naast insuline ook met glucagon volledig geautomatiseerd in een gesloten systeem de bloedsuikers in het lichaam kan regelen Dit is de laatste stap naar een kunstmatige alvleesklier die op dezelfde manier werkt als het menselijk lichaam Insuline om de bloedsuikers te verlagen (voorkomen van hypers) en glucagon om de bloedsuikers te verhogen Dit laatste is belangrijk om hypo's te voorkomen Door een hypo kan een diabetespatiënt in coma raken Met de systemen die anno ### in gebruik zijn in het kader van wetenschappelijk onderzoek worden vergelijkbare behandelresultaten behaald als bij intensieve insulinetherapie De patiënt heeft daarbij het voordeel minder tijd kwijt te zijn aan de insulinebehandeling Juveniele idiopathische artritis Juveniele idiopathische artritis (JIA) wordt ook wel jeugdreuma genoemd Het is een auto-immuunziekte die onder andere de gewrichten aan kan tasten, wat pijnklachten geeft en langetermijnbeschadigingen van de gewrichten.
534
www
de glucagonpomp Deze vorm van bloedsuikerspiegelcontrole wordt "closed-loop"-controle genoemd De patiënt hoeft zelf geen beslissingen meer te nemen over de toediening van insuline of glucagon, dit wordt volledig overgenomen door de kunstmatige alvleesklier In <LOCATIE> heeft het <PERSOON> in ### een subsidie van ##,# miljoen euro gekregen van de Europese Unie om een kunstmatige alvleesklier te ontwikkelen Daarbovenop heeft het <INSTELLING> samen met de firma Inreda Diabetic bv en Universiteit Twente in ### een (vervolg)subsidie van # miljoen euro gekregen van de Europese Unie om een kunstmatige alvleesklier te ontwikkelen die naast insuline ook met glucagon volledig geautomatiseerd in een gesloten systeem de bloedsuikers in het lichaam kan regelen Dit is de laatste stap naar een kunstmatige alvleesklier die op dezelfde manier werkt als het menselijk lichaam Insuline om de bloedsuikers te verlagen (voorkomen van hypers) en glucagon om de bloedsuikers te verhogen Dit laatste is belangrijk om hypo's te voorkomen Door een hypo kan een diabetespatiënt in coma raken Met de systemen die anno ### in gebruik zijn in het kader van wetenschappelijk onderzoek worden vergelijkbare behandelresultaten behaald als bij intensieve insulinetherapie De patiënt heeft daarbij het voordeel minder tijd kwijt te zijn aan de insulinebehandeling Juveniele idiopathische artritis Juveniele idiopathische artritis (JIA) wordt ook wel jeugdreuma genoemd Het is een auto-immuunziekte die onder andere de gewrichten aan kan tasten, wat pijnklachten geeft en langetermijnbeschadigingen van de gewrichten De behandeling van JIA, afhankelijk van de ernst, bestaat uit onder andere pijnstilling, NSAID's, methotrexaat, TNF-alfa-remmers, prednison Bij de NSAID's wordt weer een protonpompremmer gegeven ter bescherming van de maag, en bij methotrexaat wordt foliumzuur gegeven om bijwerkingen te minimaliseren Iohexol Iohexol is de INN-benaming van een joodhoudende verbinding, die gebruikt wordt als contrastmiddel bij geneeskundig röntgenonderzoek Het is een niet-ionische stof die goed oplosbaar is in water Iohexol wordt onder de merknaam "Omnipaque" door GE Healthcare verkocht; dit is een waterige oplossing van iohexol die in verschillende concentraties beschikbaar is Voor myelografie wordt het intrathecaal in het hersenvocht geïnjecteerd Daaruit zal het na korte tijd in de bloedstroom worden geabsorbeerd Voor angiografie of computertomografie injecteert men het intraveneus in een bloedvat Het zorgt ervoor dat bloedvaten op röntgenfoto's zichtbaar worden De stof wordt in het lichaam vrijwel niet afgebroken of omgezet en wordt via de nieren in de urine terug uitgescheiden De stof is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO Vergelijkbare joodhoudende contrastmiddelen Iodixanol Iodixanol is de INN-benaming van een niet-ionische, wateroplosbare joodhoudende verbinding die gebruikt wordt als contrastmiddel bij röntgenonderzoek Het wordt verkocht onder de merknaam "Visipaque" van GE Healthcare en werd oorspronkelijk gemaakt door Nycomed Iodixanol wordt vooral gebruikt bij coronaire angiografie Een waterige oplossing van de stof wordt in een bloedvat geïnjecteerd De stof zorgt dat de kransslagaders op röntgenfoto's zichtbaar zijn.
529
www
onder andere pijnstilling, NSAID's, methotrexaat, TNF-alfa-remmers, prednison Bij de NSAID's wordt weer een protonpompremmer gegeven ter bescherming van de maag, en bij methotrexaat wordt foliumzuur gegeven om bijwerkingen te minimaliseren Iohexol Iohexol is de INN-benaming van een joodhoudende verbinding, die gebruikt wordt als contrastmiddel bij geneeskundig röntgenonderzoek Het is een niet-ionische stof die goed oplosbaar is in water Iohexol wordt onder de merknaam "Omnipaque" door GE Healthcare verkocht; dit is een waterige oplossing van iohexol die in verschillende concentraties beschikbaar is Voor myelografie wordt het intrathecaal in het hersenvocht geïnjecteerd Daaruit zal het na korte tijd in de bloedstroom worden geabsorbeerd Voor angiografie of computertomografie injecteert men het intraveneus in een bloedvat Het zorgt ervoor dat bloedvaten op röntgenfoto's zichtbaar worden De stof wordt in het lichaam vrijwel niet afgebroken of omgezet en wordt via de nieren in de urine terug uitgescheiden De stof is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO Vergelijkbare joodhoudende contrastmiddelen Iodixanol Iodixanol is de INN-benaming van een niet-ionische, wateroplosbare joodhoudende verbinding die gebruikt wordt als contrastmiddel bij röntgenonderzoek Het wordt verkocht onder de merknaam "Visipaque" van GE Healthcare en werd oorspronkelijk gemaakt door Nycomed Iodixanol wordt vooral gebruikt bij coronaire angiografie Een waterige oplossing van de stof wordt in een bloedvat geïnjecteerd De stof zorgt dat de kransslagaders op röntgenfoto's zichtbaar zijn Vergelijkbare joodhoudende contrastmiddelen Blaaskanker Onder blaaskanker of blaascarcinoom wordt een kwaadaardige woekering van de epitheelcellen van het urineblaasslijmvlies verstaan In <LOCATIE> wordt jaarlijks bij ### mensen blaaskanker vastgesteld De ziekte komt vooral bij mensen die ouder zijn dan <LEEFTIJD> jaar voor, en # keer zo vaak bij mannen; bij hen is het de vierde, bij vrouwen de achtste in frequentie van voorkomen De tumor is meestal een urotheelcarcinoom De oorzaak is meestal blootstelling aan bepaalde kankerverwekkende stoffen, de aromatische amines, die voorkomen in de verfindustrie, de rubberindustrie en bij het roken De kans dat rokers de ziekte krijgen is # tot #,# keer zo groot als niet-rokers De kanker treedt ongeveer <LEEFTIJD> jaar na de blootstelling aan deze stoffen op Ook chronische blaasonstekingen en irritatie worden in verband gebracht met blaaskanker Bloed plassen zonder dat er andere klachten zijn, is meestal het eerste teken dat er iets aan de hand is Een andere bekende klacht is het branderige gevoel tijdens het plassen Wanneer er kwaadaardige cellen in de urine gevonden worden is daarmee de diagnose gesteld, maar wanneer die niet gevonden worden wil dat nog niet zeggen dat de persoon blaaskankervrij is Het belangrijkste onderzoek is een cystoscopie Er wordt daarbij via een slappe buis een videocamera en een lichtbron via de plasbuis tot in de blaas geschoven Eventueel kan men het blaasslijmvlies aankleuren, waardoor verdachte gebieden beter zichtbaar worden Men zal tijdens de cystoscopie uit alle verdachte gebieden biopten nemen om in het laboratorium te onderzoeken Hiervoor wordt het TNM systeem gebruikt, versie ### en ###.
539
www
urineblaasslijmvlies verstaan In <LOCATIE> wordt jaarlijks bij ### mensen blaaskanker vastgesteld De ziekte komt vooral bij mensen die ouder zijn dan <LEEFTIJD> jaar voor, en # keer zo vaak bij mannen; bij hen is het de vierde, bij vrouwen de achtste in frequentie van voorkomen De tumor is meestal een urotheelcarcinoom De oorzaak is meestal blootstelling aan bepaalde kankerverwekkende stoffen, de aromatische amines, die voorkomen in de verfindustrie, de rubberindustrie en bij het roken De kans dat rokers de ziekte krijgen is # tot #,# keer zo groot als niet-rokers De kanker treedt ongeveer <LEEFTIJD> jaar na de blootstelling aan deze stoffen op Ook chronische blaasonstekingen en irritatie worden in verband gebracht met blaaskanker Bloed plassen zonder dat er andere klachten zijn, is meestal het eerste teken dat er iets aan de hand is Een andere bekende klacht is het branderige gevoel tijdens het plassen Wanneer er kwaadaardige cellen in de urine gevonden worden is daarmee de diagnose gesteld, maar wanneer die niet gevonden worden wil dat nog niet zeggen dat de persoon blaaskankervrij is Het belangrijkste onderzoek is een cystoscopie Er wordt daarbij via een slappe buis een videocamera en een lichtbron via de plasbuis tot in de blaas geschoven Eventueel kan men het blaasslijmvlies aankleuren, waardoor verdachte gebieden beter zichtbaar worden Men zal tijdens de cystoscopie uit alle verdachte gebieden biopten nemen om in het laboratorium te onderzoeken Hiervoor wordt het TNM systeem gebruikt, versie ### en ### Daarvoor wordt meestal een MRI-scan gemaakt Daarmee is te zien hoe ver de tumor is ingegroeid; en of er uitzaaiing is naar andere organen of structuren De behandeling hangt af van het stadium Er dient altijd een TURT, een Transurethrale resectie van blaastumoren, verricht te worden Hierbij wordt de tumor weggenomen door middel van een cystoscopie Het weefsel wordt microscopisch onderzocht Met name de randen zijn belangrijk Na de TURT wordt in principe de blaas gespoeld met een oplossing met medicatie die kankercellen doodt Wanneer er een matige tot forse kans op terugkomen van de tumor of op verergering is, wordt wekelijks de blaas gespoeld met tuberculose-vaccin (BCG) Deze behandeling brengt een immuunreactie tegen kwaadaardige cellen op gang, maar heeft nogal wat bijwerkingen bij #% van de patiënten Patiënten met minder kans op terugkomen of verergering zal men <DATUM> maanden blaasspoelingen aanbieden met mitomycine, een middel dat kankercellen doodt Immunocyanine, afkomstig uit de zeeslak, is een derde mogelijkheid Hierbij vindt een "radicale cystectomie" plaats Daarbij wordt de blaas met de lymfeklieren, en met de prostaat of de baarmoeder operatief verwijderd De patiënt kan klachten krijgen die variëren van problemen met plassen, met de darmen tot problemen met seksualiteit Bij bepaalde vormen wordt in <LOCATIE> in plaats van een operatie wel inwendige bestraling toegepast Er wordt daarbij een radioactief materiaal in de blaas gebracht Soms wordt voorafgaande aan de operatie bestraald.
529
www
Daarvoor wordt meestal een MRI-scan gemaakt Daarmee is te zien hoe ver de tumor is ingegroeid; en of er uitzaaiing is naar andere organen of structuren De behandeling hangt af van het stadium Er dient altijd een TURT, een Transurethrale resectie van blaastumoren, verricht te worden Hierbij wordt de tumor weggenomen door middel van een cystoscopie Het weefsel wordt microscopisch onderzocht Met name de randen zijn belangrijk Na de TURT wordt in principe de blaas gespoeld met een oplossing met medicatie die kankercellen doodt Wanneer er een matige tot forse kans op terugkomen van de tumor of op verergering is, wordt wekelijks de blaas gespoeld met tuberculose-vaccin (BCG) Deze behandeling brengt een immuunreactie tegen kwaadaardige cellen op gang, maar heeft nogal wat bijwerkingen bij #% van de patiënten Patiënten met minder kans op terugkomen of verergering zal men <DATUM> maanden blaasspoelingen aanbieden met mitomycine, een middel dat kankercellen doodt Immunocyanine, afkomstig uit de zeeslak, is een derde mogelijkheid Hierbij vindt een "radicale cystectomie" plaats Daarbij wordt de blaas met de lymfeklieren, en met de prostaat of de baarmoeder operatief verwijderd De patiënt kan klachten krijgen die variëren van problemen met plassen, met de darmen tot problemen met seksualiteit Bij bepaalde vormen wordt in <LOCATIE> in plaats van een operatie wel inwendige bestraling toegepast Er wordt daarbij een radioactief materiaal in de blaas gebracht Soms wordt voorafgaande aan de operatie bestraald Wanneer er uitzaaiingen op afstand zijn, kan met chemotherapie een verlenging van het leven bereikt worden, van gemiddeld ## tot ## maanden Bij niet-spierinvasieve tumoren is de kans om te overleven goed De beschreven nabehandeling is wel nodig Anders is de kans dat de ziekte terugkomt ##-##% Na cystectomie wegens een spierinvasieve groei is de overleving afhankelijk van het stadium en de tumorgroei, variërend van ## tot ##% Stembandverlamming Een stembandverlamming is de situatie waarbij een van beide, of beide, stembanden niet beweegt Hierdoor sluiten de stembanden bij stemgeving niet goed en verliest iemand veel lucht bij praten Dit veroorzaakt heesheid, kortademigheid en soms duizeligheid door hyperventilatie Een belangrijk verschil moet worden gemaakt tussen enkelzijdige en tweezijdige verlamming Bij een dubbelzijdige verlamming is de stem meestal redelijk goed, maar wordt een persoon snel benauwd Bij een enkelzijdige verlamming is de stem zelf het hoofdprobleem, al verschilt de ernst van de heesheid sterk per individueel geval en is deze afhankelijk van de positie van de stilstaande stemband De stembanden worden aangestuurd door een zenuw die vanaf het hoofd via de hals (vlak bij de schildklier en de slokdarm) en de borstkas terugkeert en daarna pas het strottenhoofd ingaat Links gaat deze (nervus laryngicus recurrens) onder de aorta door, rechts gaat de zenuw onder de arteria subclavia door Omdat het traject aan de linkerzijde langer is, is de linker stemband vaker verlamd dan de rechter.
522
www
afstand zijn, kan met chemotherapie een verlenging van het leven bereikt worden, van gemiddeld ## tot ## maanden Bij niet-spierinvasieve tumoren is de kans om te overleven goed De beschreven nabehandeling is wel nodig Anders is de kans dat de ziekte terugkomt ##-##% Na cystectomie wegens een spierinvasieve groei is de overleving afhankelijk van het stadium en de tumorgroei, variërend van ## tot ##% Stembandverlamming Een stembandverlamming is de situatie waarbij een van beide, of beide, stembanden niet beweegt Hierdoor sluiten de stembanden bij stemgeving niet goed en verliest iemand veel lucht bij praten Dit veroorzaakt heesheid, kortademigheid en soms duizeligheid door hyperventilatie Een belangrijk verschil moet worden gemaakt tussen enkelzijdige en tweezijdige verlamming Bij een dubbelzijdige verlamming is de stem meestal redelijk goed, maar wordt een persoon snel benauwd Bij een enkelzijdige verlamming is de stem zelf het hoofdprobleem, al verschilt de ernst van de heesheid sterk per individueel geval en is deze afhankelijk van de positie van de stilstaande stemband De stembanden worden aangestuurd door een zenuw die vanaf het hoofd via de hals (vlak bij de schildklier en de slokdarm) en de borstkas terugkeert en daarna pas het strottenhoofd ingaat Links gaat deze (nervus laryngicus recurrens) onder de aorta door, rechts gaat de zenuw onder de arteria subclavia door Omdat het traject aan de linkerzijde langer is, is de linker stemband vaker verlamd dan de rechter Ook wanneer zich kanker in het strottenhoofd of laag in de keel zit kan de stemband stilstaan Als de stem onbegrepen lang hees is (langer dan # weken), moet een kno-arts kijken of de stemband goed beweegt Dit kan hij met een spiegeltje of een camera (via de neus of via de mond) doen Als de stemband verlamd is dan wordt een CT-scan of MRI-scan gemaakt om te kijken of er ergens in het verloop van de zenuw een probleem zit (de scan loopt vanaf het hoofd tot en met de aorta) Bij een eenzijdige verlamming is behandeling gericht op stemverbetering Daarom moeten de stembanden beter sluiten <PERSOON> # is logopedie <PERSOON> # is eventueel een operatie om de stembanden beter tegen elkaar aan te krijgen Dat kan met opspuiten of met een grotere operatie Bij een tweezijdige verlamming is de behandeling gericht op het verkrijgen van meer ruimte om adem te halen Vaak is hiervoor een tracheotomie noodzakelijk, maar er kan ook worden gekozen voor het verwijderen van een stukje van de stemband om meer ruimte te maken Dit leidt dan wel onoverkomelijk tot heesheid Fytofotodermatitis Fytofotodermatitis is een aandoening waarbij onder invloed van licht (foto) een toxische of allergische eczeemreactie (dermatitis) op een plantaardige stof (fyto) optreedt Een bekend voorbeeld is de reactie die op kan treden als men sap van de reuzenberenklauw op de huid krijgt waarna daar zonlicht op schijnt Hierbij treden heftige roodheid, pijn, jeuk en blaren op.
531
www
zit kan de stemband stilstaan Als de stem onbegrepen lang hees is (langer dan # weken), moet een kno-arts kijken of de stemband goed beweegt Dit kan hij met een spiegeltje of een camera (via de neus of via de mond) doen Als de stemband verlamd is dan wordt een CT-scan of MRI-scan gemaakt om te kijken of er ergens in het verloop van de zenuw een probleem zit (de scan loopt vanaf het hoofd tot en met de aorta) Bij een eenzijdige verlamming is behandeling gericht op stemverbetering Daarom moeten de stembanden beter sluiten <PERSOON> # is logopedie <PERSOON> # is eventueel een operatie om de stembanden beter tegen elkaar aan te krijgen Dat kan met opspuiten of met een grotere operatie Bij een tweezijdige verlamming is de behandeling gericht op het verkrijgen van meer ruimte om adem te halen Vaak is hiervoor een tracheotomie noodzakelijk, maar er kan ook worden gekozen voor het verwijderen van een stukje van de stemband om meer ruimte te maken Dit leidt dan wel onoverkomelijk tot heesheid Fytofotodermatitis Fytofotodermatitis is een aandoening waarbij onder invloed van licht (foto) een toxische of allergische eczeemreactie (dermatitis) op een plantaardige stof (fyto) optreedt Een bekend voorbeeld is de reactie die op kan treden als men sap van de reuzenberenklauw op de huid krijgt waarna daar zonlicht op schijnt Hierbij treden heftige roodheid, pijn, jeuk en blaren op De aandoening is gekenmerkt doordat hij alleen op aan licht blootgestelde delen van de huid op treedt, en dan meestal alleen nog op die delen daarvan die met de plant in contact zijn geweest, en zal meestal binnen enkele uren tot dagen na blootstelling optreden Men ziet roodheid, papels, vesikels en soms krabartefacten De behandeling bestaat uit een sterke corticosteroïdezalf of -crème gedurende enkele dagen tot een week, en verder vermijden van de veroorzaker Equator (tandheelkunde) De equator is in de tandheelkunde en de anatomie van de mondholte de grens van het tandvlees wordt aangeduid De equator is van belang omdat een tandheelkundig element als een kroon, soms een inlay of een bevestiging als de prummelklem tot onder de grens van het tandvlees reikt Kazimierz Imieliński Kazimierz Imieliński (Dombrowa, <DATUM> - <DATUM> was een Pools seksuoloog, hoogleraar in de medische wetenschap en directeur van verschillende seksuologische en pathologische instituten Hij geldt in Polen als pionier van de seksuologie en schreef ### verhandelingen en was auteur of mede-auteur van ## boeken In ### verkreeg Imieliński de eerste in Polen uitgereikte titel van specialist in de seksuologie Imieliński studeerde af aan de Medische Academie van Krakau (die later deel werd van de Jagiellonische Universiteit) en habiliteerde er in ### In ### ontving hij de Orde Polonia Restituta Imieliński verkreeg ## eredoctoraten in ## landen op vier continenten en werd door ## buitenlandse universiteiten benoemd tot ereprofessor Pleegzuster Bloedwijn Bloedwijn is een rode wijn versterkt met ijzerverbindingen, calciumglycerofosfaat en ginseng.
555
www
aan licht blootgestelde delen van de huid op treedt, en dan meestal alleen nog op die delen daarvan die met de plant in contact zijn geweest, en zal meestal binnen enkele uren tot dagen na blootstelling optreden Men ziet roodheid, papels, vesikels en soms krabartefacten De behandeling bestaat uit een sterke corticosteroïdezalf of -crème gedurende enkele dagen tot een week, en verder vermijden van de veroorzaker Equator (tandheelkunde) De equator is in de tandheelkunde en de anatomie van de mondholte de grens van het tandvlees wordt aangeduid De equator is van belang omdat een tandheelkundig element als een kroon, soms een inlay of een bevestiging als de prummelklem tot onder de grens van het tandvlees reikt Kazimierz Imieliński Kazimierz Imieliński (Dombrowa, <DATUM> - <DATUM> was een Pools seksuoloog, hoogleraar in de medische wetenschap en directeur van verschillende seksuologische en pathologische instituten Hij geldt in Polen als pionier van de seksuologie en schreef ### verhandelingen en was auteur of mede-auteur van ## boeken In ### verkreeg Imieliński de eerste in Polen uitgereikte titel van specialist in de seksuologie Imieliński studeerde af aan de Medische Academie van Krakau (die later deel werd van de Jagiellonische Universiteit) en habiliteerde er in ### In ### ontving hij de Orde Polonia Restituta Imieliński verkreeg ## eredoctoraten in ## landen op vier continenten en werd door ## buitenlandse universiteiten benoemd tot ereprofessor Pleegzuster Bloedwijn Bloedwijn is een rode wijn versterkt met ijzerverbindingen, calciumglycerofosfaat en ginseng Er wordt van beweerd dat het een heilzame energiegevende werking heeft Vooral in de jaren ## en ## van de twintigste eeuw was het een populaire drank Daarna werd de effectiviteit van de drank meer en meer in twijfel getrokken, vooral ook omdat de drank rode wijn als basis heeft en dus alcohol bevat In ### bepaalde de Reclame Code Commissie dat het niet langer als medicijn mocht worden aangeduid, juist omdat het alcohol bevat Zoledronaat Zoledronaat (INN) of zoledroninezuur is een bisfosfonaat-geneesmiddel Bisfosfonaten zijn stoffen die de botafbraak remmen en de botten versterken Zoledronaat is ontwikkeld door Ciba-Geigy, dat later opging in Novartis Novartis verkoopt zoledronaat in twee producten "Zometa" en "Aclasta" De indicaties van "Zometa" zijn "Zometa" is sedert <DATUM> toegestaan in de Europese Unie "Aclasta" wordt voorgeschreven voor de behandeling van "Aclasta" is op <DATUM> in de Europese Unie toegestaan De stof is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO <PERSOON> (<PERSOON>, <DATUM> – <PERSOON>, <DATUM> was een Nederlands bioloog en hoogleraar aan de <PERSOON> toonde al jong belangstelling voor de natuur en richtte in ### met een aantal vrienden een afdeling van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie op, onder meer tezamen met <PERSOON>.
545
www
wordt van beweerd dat het een heilzame energiegevende werking heeft Vooral in de jaren ## en ## van de twintigste eeuw was het een populaire drank Daarna werd de effectiviteit van de drank meer en meer in twijfel getrokken, vooral ook omdat de drank rode wijn als basis heeft en dus alcohol bevat In ### bepaalde de Reclame Code Commissie dat het niet langer als medicijn mocht worden aangeduid, juist omdat het alcohol bevat Zoledronaat Zoledronaat (INN) of zoledroninezuur is een bisfosfonaat-geneesmiddel Bisfosfonaten zijn stoffen die de botafbraak remmen en de botten versterken Zoledronaat is ontwikkeld door Ciba-Geigy, dat later opging in Novartis Novartis verkoopt zoledronaat in twee producten "Zometa" en "Aclasta" De indicaties van "Zometa" zijn "Zometa" is sedert <DATUM> toegestaan in de Europese Unie "Aclasta" wordt voorgeschreven voor de behandeling van "Aclasta" is op <DATUM> in de Europese Unie toegestaan De stof is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO <PERSOON> (<PERSOON>, <DATUM> – <PERSOON>, <DATUM> was een Nederlands bioloog en hoogleraar aan de <PERSOON> toonde al jong belangstelling voor de natuur en richtte in ### met een aantal vrienden een afdeling van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie op, onder meer tezamen met <PERSOON> Hij studeerde af in ### Hoogleraar plantensystematiek <PERSOON> wees hem op een vacature bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, toen gevestigd in <PERSOON> werd aangesteld als onderzoeker in de sector farmacologie en biologische toxicologie, waar het onderzoek voornamelijk gericht was op geneesmiddelen en voedingsbestanddelen Hij ontwikkelde er testmethoden voor de detectie van bacteriële resistentie tegen antibiotica, waaronder testen op penicillineresistentie in klinische isolaten van tuberculose patiënten Het geneesmiddelenonderzoek had verder betrekking op de standaardisatie van geneesmiddelen, waaronder digitalisproducten, hormonen en vitaminen met behulp van proefdieren en orgaan-preparaten <PERSOON> was daarnaast nauw betrokken bij de ontwikkeling van een standaardtest voor het aantonen van pyrogene contaminanten in injectievloeistoffen <PERSOON> verkreeg in ### een WHO-fellowship dat hem in staat stelde ervaring op te doen bij de Food and Drug Administration (FDA) in Washington, waar men toen een begin maakte met de ontwikkeling van toets- en evaluatiemethoden voor een goede beoordeling van de giftigheid van bestrijdingsmiddelen, voedseladditieven en contaminanten afkomstig uit de industrie Tijdens zijn verblijf bracht <PERSOON> enige tijd door in het Biochemistry Department van de Universiteit van St <PERSOON> om meer kennis op te doen in het gebruik van radioactieve tracers bij het biotransformatieonderzoek Hij bleef tot ### werkzaam bij het <INSTELLING>, in de laatste jaren als hoofd van het farmacologisch-toxicologisch laboratorium In ### werd hij benoemd tot hoogleraar in de Veterinaire Farmacologie en Biologische Toxiciteit bij de Faculteit Diergeneeskunde van de <INSTELLING> en kreeg hij de leiding over het Instituut voor Veterinaire Farmacologie en Toxicologie, later ook een leeropdracht in de subfaculteit biologie.
554
www
en Milieu, toen gevestigd in <PERSOON> werd aangesteld als onderzoeker in de sector farmacologie en biologische toxicologie, waar het onderzoek voornamelijk gericht was op geneesmiddelen en voedingsbestanddelen Hij ontwikkelde er testmethoden voor de detectie van bacteriële resistentie tegen antibiotica, waaronder testen op penicillineresistentie in klinische isolaten van tuberculose patiënten Het geneesmiddelenonderzoek had verder betrekking op de standaardisatie van geneesmiddelen, waaronder digitalisproducten, hormonen en vitaminen met behulp van proefdieren en orgaan-preparaten <PERSOON> was daarnaast nauw betrokken bij de ontwikkeling van een standaardtest voor het aantonen van pyrogene contaminanten in injectievloeistoffen <PERSOON> verkreeg in ### een WHO-fellowship dat hem in staat stelde ervaring op te doen bij de Food and Drug Administration (FDA) in Washington, waar men toen een begin maakte met de ontwikkeling van toets- en evaluatiemethoden voor een goede beoordeling van de giftigheid van bestrijdingsmiddelen, voedseladditieven en contaminanten afkomstig uit de industrie Tijdens zijn verblijf bracht <PERSOON> enige tijd door in het Biochemistry Department van de Universiteit van St <PERSOON> om meer kennis op te doen in het gebruik van radioactieve tracers bij het biotransformatieonderzoek Hij bleef tot ### werkzaam bij het <INSTELLING>, in de laatste jaren als hoofd van het farmacologisch-toxicologisch laboratorium In ### werd hij benoemd tot hoogleraar in de Veterinaire Farmacologie en Biologische Toxiciteit bij de Faculteit Diergeneeskunde van de <INSTELLING> en kreeg hij de leiding over het Instituut voor Veterinaire Farmacologie en Toxicologie, later ook een leeropdracht in de subfaculteit biologie Om de kwestie of ook in <LOCATIE> sprake was van effect van pesticiden op het milieu te analyseren belegde hij een bijeenkomst (met als deelnemers vertegenwoordigers van de belangrijkste onderzoeksinstellingen op milieugebied) waarin onder meer de grootschalige vogelsterfte in <LOCATIE> in ###, waarschijnlijk veroorzaakt door zekere bestrijdingsmiddelen, besproken werd Men besloot hier de krachten te bundelen tot een nationale onderzoeksinspanning TNO besloot de Commissie TNO voor Onderzoek inzake Nevenwerkingen van Bestrijdingsmiddelen in te stellen met <PERSOON> als voorzitter De resultaten speelden later een rol bij de uitwerking van wet- en regelgeving in het kader van de beleidsontwikkelingen binnen diverse ministeries Kenmerkend voor <PERSOON> als toxicoloog was zijn brede, multidisciplinaire aanpak Onder zijn leiding kwamen op tal van deelgebieden in de toxicologie belangrijke ontwikkelingen tot stand Onderwerpen van studie van <PERSOON> waren onder meer de rol van de biotransformatie bij de endogene metabole activering van stoffen, in-vitro-onderzoek met behulp van celkweeksystemen (doelstelling bijdragen aan de ontwikkeling van alternatieven voor dierproeven), de immunotoxicologie en onderzoek naar de inductie van leverporfyrie bij vogels onder invloed van bepaalde chloorkoolwaterstof-verbindingen, waaronder hexachloorbenzeen In ### nam <PERSOON> het initiatief voor een postdoctorale opleiding farmacologie (onder meer samen met <PERSOON> en <PERSOON>) om in de behoefte te voorzien aan professioneel opgeleide farmacologen Hij deed toen onder meer onderzoek naar het fenomeen koorts (bij runderen lijdend aan melkziekte) en de pyrogene werking van endotoxinen bij herkauwers.
545
www
ook in <LOCATIE> sprake was van effect van pesticiden op het milieu te analyseren belegde hij een bijeenkomst (met als deelnemers vertegenwoordigers van de belangrijkste onderzoeksinstellingen op milieugebied) waarin onder meer de grootschalige vogelsterfte in <LOCATIE> in ###, waarschijnlijk veroorzaakt door zekere bestrijdingsmiddelen, besproken werd Men besloot hier de krachten te bundelen tot een nationale onderzoeksinspanning TNO besloot de Commissie TNO voor Onderzoek inzake Nevenwerkingen van Bestrijdingsmiddelen in te stellen met <PERSOON> als voorzitter De resultaten speelden later een rol bij de uitwerking van wet- en regelgeving in het kader van de beleidsontwikkelingen binnen diverse ministeries Kenmerkend voor <PERSOON> als toxicoloog was zijn brede, multidisciplinaire aanpak Onder zijn leiding kwamen op tal van deelgebieden in de toxicologie belangrijke ontwikkelingen tot stand Onderwerpen van studie van <PERSOON> waren onder meer de rol van de biotransformatie bij de endogene metabole activering van stoffen, in-vitro-onderzoek met behulp van celkweeksystemen (doelstelling bijdragen aan de ontwikkeling van alternatieven voor dierproeven), de immunotoxicologie en onderzoek naar de inductie van leverporfyrie bij vogels onder invloed van bepaalde chloorkoolwaterstof-verbindingen, waaronder hexachloorbenzeen In ### nam <PERSOON> het initiatief voor een postdoctorale opleiding farmacologie (onder meer samen met<PERSOON> en <PERSOON>) om in de behoefte te voorzien aan professioneel opgeleide farmacologen Hij deed toen onder meer onderzoek naar het fenomeen koorts (bij runderen lijdend aan melkziekte) en de pyrogene werking van endotoxinen bij herkauwers Hij bleef zijn advieswerk doen, ook na zijn emeritaat Hij publiceerde onder meer in vaktijdschriften als Chemisch Weekblad, het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde en het Tijdschrift voor Diergeneeskunde Daarnaast werkte hij mee aan een aantal boeken, waaronder "Het verstoorde evenwicht" (###) en "De chemisch-ecologische flora van <LOCATIE> en <PERSOON> ontving in ### een eredoctoraat van de Leibniz-Universiteit van Hannover voor zijn verdiensten betreffende de toxicologische onderbouwing van normen ter bescherming van de consument tegen mogelijk schadelijke effecten van additieven en contaminanten In ### werd hij verkozen tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en op <DATUM> verkreeg hij de penning van het prof <PERSOON> Een maand later werd hij benoemd tot erelid van de European Association for Veterinary and <PERSOON> werd in ### benoemd tot ridder in de Orde van de <PERSOON> en ontving op <DATUM> de FEDERA-prijs (Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen in <LOCATIE>) <PERSOON> was enig kind en zijn ouders overleden toen hij jong was Hij was getrouwd met <PERSOON>, dochter van de vooraanstaande chemicus en wetenschapper <PERSOON> Hij is grootvader van wetenschapsjournalist <PERSOON-##> Palladium(II)chloride Palladium(II)chloride is het palladiumzout van waterstofchloride en heeft als brutoformule PdCl De stof komt voor als een hygroscopische donkerrode vaste stof, die matig oplosbaar is in koud water Palladium(II)chloride kan bereid worden door metallisch palladium op te lossen in koningswater of sterk geconcentreerd zoutzuur, in een chloorgas-atmosfeer Palladium(II)chloride is qua kristalstructuur vergelijkbaar met platina(II)chloride.
564
www
in vaktijdschriften als Chemisch Weekblad, het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde en het Tijdschrift voor Diergeneeskunde Daarnaast werkte hij mee aan een aantal boeken, waaronder "Het verstoorde evenwicht" (###) en "De chemisch-ecologische flora van <LOCATIE> en <PERSOON> ontving in ### een eredoctoraat van de Leibniz-Universiteit van Hannover voor zijn verdiensten betreffende de toxicologische onderbouwing van normen ter bescherming van de consument tegen mogelijk schadelijke effecten van additieven en contaminanten In ### werd hij verkozen tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en op <DATUM> verkreeg hij de penning van het prof <PERSOON> Een maand later werd hij benoemd tot erelid van de European Association for Veterinary and <PERSOON> werd in ### benoemd tot ridder in de Orde van de <PERSOON> en ontving op <DATUM> de FEDERA-prijs (Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen in <LOCATIE>) <PERSOON> was enig kind en zijn ouders overleden toen hij jong was Hij was getrouwd met <PERSOON>, dochter van de vooraanstaande chemicus en wetenschapper <PERSOON> Hij is grootvader van wetenschapsjournalist <PERSOON> Palladium(II)chloride Palladium(II)chloride is het palladiumzout van waterstofchloride en heeft als brutoformule PdCl De stof komt voor als een hygroscopische donkerrode vaste stof, die matig oplosbaar is in koud water Palladium(II)chloride kan bereid worden door metallisch palladium op te lossen in koningswater of sterk geconcentreerd zoutzuur, in een chloorgas-atmosfeer Palladium(II)chloride is qua kristalstructuur vergelijkbaar met platina(II)chloride een α- en een β-vorm In beide vormen nemen de palladiumatomen een vierkant-planaire structuur aan, die karakteristiek is voor palladium(II)-zouten Verder worden de palladiumatomen verbonden door middel van # chloorbruggen In de α-vorm neemt het zout een polymeerstructuur aan, bestaande uit zeer lange ketenstructuren De β-vorm, die moleculair van aard is, neemt een octaëdrische clustervorm aan met zes palladiumatomen en twaalf chlooratomen (die de brug tussen twee palladiumatomen vormen) Vanaf ###°C ontleedt palladium(II)chloride in palladium en dichloor Het lost zeer gemakkelijk op in zoutzuur, doordat het # chloride-ionen opneemt en daarmee het tetrachloropalladaat-ion vormt Palladium(II)chloride wordt als uitgangsstof gebruikt in de palladiumchemie, alsook in talrijke organische reacties Zo katalyseert het de oxidatie van etheen tot aceetaldehyde Bij het oplossen in waterstofsulfide ontstaat een bruin-zwarte neerslag van palladium(II)sulfide Palladium(IV)sulfide kan gevormd worden door het verhitten van palladium(II)chloride met zwavel Een belangrijke toepassingen van deze stof is de detectie van koolstofmonoxide Hiervoor wordt filtreerpapier in een zeer sterk verdunde oplossing van palladium(II)chloride gedrenkt Wanneer dit papier nu in contact komt met koolstofmonoxide (of andere reductantia), wordt zwart palladium gevormd door reductie ervan Palladium(II)chloride wordt gebruikt in de synthese van de palladiumkatalysator tetrakis(trifenylfosfine)palladium(#) Hiervoor wordt eerst het dichloorbis(trifenylfosfine)palladium(II)-complex gevormd door reactie van palladium(II)chloride met trifenylfosfine in benzonitril Vervolgens worden hydrazine en trifenylfosfine in reactie hiermee gebracht en na afkoeling van het reactiemengsel slaat het palladiumcomplex neer en kan het afgefilterd worden Palladium(II)nitraat Palladium(II)nitraat is het palladiumzout van salpeterzuur en heeft als brutoformule Pd(NO).
587
www
een β-vorm In beide vormen nemen de palladiumatomen een vierkant-planaire structuur aan, die karakteristiek is voor palladium(II)-zouten Verder worden de palladiumatomen verbonden door middel van # chloorbruggen In de α-vorm neemt het zout een polymeerstructuur aan, bestaande uit zeer lange ketenstructuren De β-vorm, die moleculair van aard is, neemt een octaëdrische clustervorm aan met zes palladiumatomen en twaalf chlooratomen (die de brug tussen twee palladiumatomen vormen) Vanaf ###°C ontleedt palladium(II)chloride in palladium en dichloor Het lost zeer gemakkelijk op in zoutzuur, doordat het # chloride-ionen opneemt en daarmee het tetrachloropalladaat-ion vormt Palladium(II)chloride wordt als uitgangsstof gebruikt in de palladiumchemie, alsook in talrijke organische reacties Zo katalyseert het de oxidatie van etheen tot aceetaldehyde Bij het oplossen in waterstofsulfide ontstaat een bruin-zwarte neerslag van palladium(II)sulfide Palladium(IV)sulfide kan gevormd worden door het verhitten van palladium(II)chloride met zwavel Een belangrijke toepassingen van deze stof is de detectie van koolstofmonoxide Hiervoor wordt filtreerpapier in een zeer sterk verdunde oplossing van palladium(II)chloride gedrenkt Wanneer dit papier nu in contact komt met koolstofmonoxide (of andere reductantia), wordt zwart palladium gevormd door reductie ervan Palladium(II)chloride wordt gebruikt in de synthese van de palladiumkatalysator tetrakis(trifenylfosfine)palladium(#) Hiervoor wordt eerst het dichloorbis(trifenylfosfine)palladium(II)-complex gevormd door reactie van palladium(II)chloride met trifenylfosfine in benzonitril Vervolgens worden hydrazine en trifenylfosfine in reactie hiermee gebracht en na afkoeling van het reactiemengsel slaat het palladiumcomplex neer en kan het afgefilterd worden Palladium(II)nitraat Palladium(II)nitraat is het palladiumzout van salpeterzuur en heeft als brutoformule Pd(NO) Doordat zowel het Pd-ion en het nitraat-ion sterke oxidatoren zijn, is de verbinding ook een sterke oxidator Palladium(II)nitraat kan bereid worden door palladium(II)oxide op te lossen in verdund salpeterzuur en vervolgens de verbinding te laten uitkristalliseren Het kan ook bereid worden door metallisch palladium te laten reageren met heet, sterk geconcentreerd salpeterzuur Lithiumfluoride Lithiumfluoride (LiF) is het lithiumzout van waterstoffluoride De stof komt voor als een wit kristallijn poeder of als transparante kristallen, die slecht oplosbaar zijn in water Het is een zeer goed optisch materiaal om ultraviolette straling te transporteren Door zijn grote band gap is het bijzonder goed resistent aan elektriciteit en gedraagt het zich dus als een isolator Griceiet is de zeldzame minerale vorm van lithiumfluoride Lithiumfluoride kan bereid worden door reactie van lithiumhydroxide of lithiumcarbonaat met waterstoffluoride Lithiumfluoride is een bijzonder stabiel zout dat onder meer gebruikt wordt in een MSR (Molten Salt Reactor) Lithiumfluoride en berylliumfluoride vormen daarbij een mengsel, waarin fluoriden van uranium en thorium worden ingebracht <PERSOON>, <DATUM> - Miami Beach, <DATUM> was een Amerikaans arts en uitvinder van de automatische bloeddrukmeter London was afkomstig van Detroit en verhuisde met zijn gezin naar Miami Beach Hij studeerde aan de universiteit van Florida en aan de universiteit van Michigan en behaalde in ### zijn doktersdiploma aan de Harvard Medical School Samen met zijn echtgenote had hij vele jaren een dokterspraktijk in Miami Beach.
556
www
zowel het Pd-ion en het nitraat-ion sterke oxidatoren zijn, is de verbinding ook een sterke oxidator Palladium(II)nitraat kan bereid worden door palladium(II)oxide op te lossen in verdund salpeterzuur en vervolgens de verbinding te laten uitkristalliseren Het kan ook bereid worden door metallisch palladium te laten reageren met heet, sterk geconcentreerd salpeterzuur Lithiumfluoride Lithiumfluoride (LiF) is het lithiumzout van waterstoffluoride De stof komt voor als een wit kristallijn poeder of als transparante kristallen, die slecht oplosbaar zijn in water Het is een zeer goed optisch materiaal om ultraviolette straling te transporteren Door zijn grote band gap is het bijzonder goed resistent aan elektriciteit en gedraagt het zich dus als een isolator Griceiet is de zeldzame minerale vorm van lithiumfluoride Lithiumfluoride kan bereid worden door reactie van lithiumhydroxide of lithiumcarbonaat met waterstoffluoride Lithiumfluoride is een bijzonder stabiel zout dat onder meer gebruikt wordt in een MSR (Molten Salt Reactor) Lithiumfluoride en berylliumfluoride vormen daarbij een mengsel, waarin fluoriden van uranium en thorium worden ingebracht <PERSOON>, <DATUM> - Miami Beach, <DATUM> was een Amerikaans arts en uitvinder van de automatische bloeddrukmeter London was afkomstig van Detroit en verhuisde met zijn gezin naar Miami Beach Hij studeerde aan de universiteit van Florida en aan de universiteit van Michigan en behaalde in ### zijn doktersdiploma aan de Harvard Medical School Samen met zijn echtgenote had hij vele jaren een dokterspraktijk in Miami Beach Om de nauwkeurigheid van zijn toestel aan te tonen, deden London en zijn echtgenote een dubbelblinde test met vierhonderd artsen op het jaarlijks congres van de "American Medical Association" De bevindingen van het onderzoek toonden aan dat er geen statistisch significant verschil was tussen de uitkomsten van de metingen die automatisch waren gedaan en deze volgens de klassieke methode De resultaten werden gepubliceerd in het "Journal of the American Medical Association" van november ### London overleed in juli ### aan een hartziekte Stevensfundatie De Stevensfundatie was een hofje in <LOCATIE> Slechts enkele woningen zijn bewaard gebleven waardoor het niet meer als hofje herkenbaar is <PERSOON> bepaalde bij testament van <DATUM> dat een deel van zijn nalatenschap zou moeten worden aangewend voor de oprichting van vrijwoningen voor protestantse ambachtslieden Na zijn dood kochten de beheerders van de Stevensfundatie een stuk grond van het Heilige Kruisgasthuis aan tussen de <LOCATIE>(vanaf ### Kruisstraat), de Biltstraat, de <LOCATIE>en de Gasthuisstraat, waar zich de Breyerskameren bevinden In ### werden op dit terrein ## woningen gebouwd op een binnentuin De architect <PERSOON> kwam uit een familie van tuinders Het hofje werd volgens die tijd moderne hygiënische maatstaven gebouwd Tijdens een uitbraak van cholera in de <LOCATIE>viel in de Stevensfundatie slechts één dode De bepaling dat de huizen bedoeld waren voor mannelijke ambachtslieden werd strikt nageleefd.
517
www