Datasets:
UMCU
/
dutch_guidelines

Dataset card Data Studio Files Community
text
stringlengths
80
6.25k
text_len
int64
32
3.12k
src
stringclasses
7 values
laag rondom de follikel vormen, de theca Er ontstaan vervolgens twee lagen, de theca interna en de theca externa Ze worden afhankelijk van de door het gastheerlichaam geproduceerde hormonen en krijgen een flinke toename in groeisnelheid Na twee derde jaar ontstaat de tertiaire of antrale follikel (folliculair antrum) Er wordt van een antrale follikel gesproken vanaf het moment dat in het <INSTELLING>, tussen de granulosacellen, een ruimte ontstaat gevuld met folliculair vocht De oöcyt heeft nu zijn uiteindelijke grootte bereikt en gaat excentrisch liggen, omgeven door een krans van granulosacellen, de cumulus oöphorus De thecacellen en granulosacellen zijn onderling verbonden door "gap junctions" "Gap junctions" vormen kanalen door de celmembraan heen waardoor selectief stoffen kunnen worden getransporteerd Dezelfde intercellulaire verbindingen bestaan tussen de granulosacellen van de cumulus oöphorus en de oöcyt Na iets meer dan tien dagen voor het einde zijn de meeste tot de oorspronkelijk groep behorende follikels afgebroken (een proces dat atresie (afbraak) genoemd wordt) De overblijvende follikels komen in de menstruatiecyclus, waarna er uiteindelijk één follikel overblijft Dit follikel, de preovulatore follikel, barst uit de oöcyt (dat sindsdien is uitgegroeid tot een secundaire oöcyt), waarna de folliculogenese eindigt Het begin van atresie is pas te zien bij de grotere follikels Kenmerken van atresie zijn een vroegtijdige uitbarsting van de follikel uit de oöcyt Het terugtrekken en verdwijnen van de granulosacellen en het uit elkaar vallen van de cumulus oöphorus Vervolgens verschijnen de pycnotische lichaampjes Deze ontstaan doordat het chromatine in de kern condenseert Aan het eind van de atresie komen fibroblasten in de folliculaire holte en verdwijnt het interstitieel weefsel Wat overblijft is de zona pellucida, maar ook een gedegenereerde oöcyt kan overblijven <PERSOON> F A (<PERSOON>) <PERSOON> (<LOCATIE>, <DATUM> is een Nederlands cardioloog en voormalig politicus namens de <PERSOON>, die van boeren komaf is, volgde de HBS in <LOCATIE> en studeerde geneeskunde aan de <PERSOON> Hij specialiseerde zich tot cardioloog in het Sint <PERSOON> Ziekenhuis in <LOCATIE> Hij werkte in ziekenhuis "<PERSOON> en <PERSOON>" in <LOCATIE> waarvan hij vanaf ### een van de twee maten was Vanaf ### was hij de mede-eigenaar van de particuliere kliniek "Medisch <INSTELLING>" in <LOCATIE> Deze kliniek kwam in ### in opspraak toen de Inspectie voor de Gezondheidszorg in actie kwam tegen de gang van zaken in de kliniek Er was geen onafhankelijke klachtencommissie, er was onduidelijkheid over vergoedingen door verzekeraars en er zouden niet-verrichte handelingen gedeclareerd zijn <PERSOON> werd voor zijn rol in ### door de rechtbank veroordeeld tot een boete van ### ### gulden en zes maanden voorwaardelijke gevangenisstraf In ### werd hij geweigerd als lid van de Nederlandse Vereniging van Cardiologen Van <DATUM> tot <DATUM> zat hij namens de LPF in de Tweede <PERSOON>.
557
www
het chromatine in de kern condenseert Aan het eind van de atresie komen fibroblasten in de folliculaire holte en verdwijnt het interstitieel weefsel Wat overblijft is de zona pellucida, maar ook een gedegenereerde oöcyt kan overblijven <PERSOON> F A (<PERSOON>) <PERSOON> (<LOCATIE>, <DATUM> is een Nederlands cardioloog en voormalig politicus namens de <PERSOON>, die van boeren komaf is, volgde de HBS in <LOCATIE> en studeerde geneeskunde aan de <PERSOON> Hij specialiseerde zich tot cardioloog in het Sint <PERSOON> Ziekenhuis in <LOCATIE> Hij werkte in ziekenhuis "<PERSOON> en <PERSOON>" in <LOCATIE> waarvan hij vanaf ### een van de twee maten was Vanaf ### was hij de mede-eigenaar van de particuliere kliniek "Medisch <INSTELLING>" in <LOCATIE> Deze kliniek kwam in ### in opspraak toen de Inspectie voor de Gezondheidszorg in actie kwam tegen de gang van zaken in de kliniek Er was geen onafhankelijke klachtencommissie, er was onduidelijkheid over vergoedingen door verzekeraars en er zouden niet-verrichte handelingen gedeclareerd zijn <PERSOON> werd voor zijn rol in ### door de rechtbank veroordeeld tot een boete van ### ### gulden en zes maanden voorwaardelijke gevangenisstraf In ### werd hij geweigerd als lid van de Nederlandse Vereniging van Cardiologen Van <DATUM> tot <DATUM> zat hij namens de LPF in de Tweede <PERSOON> Deze partij behaalde geen zetels Vikenti Veresajev Vikenti Vikentjevitsj Smidovitsj Versajev (Russisch Викентий Викентьевич Смидович Вересаев) (Toela, <DATUM> – Moskou, <DATUM> was een Russisch medicus, schrijver, dichter, publicist en vertaler Geboren als zoon van een Poolse arts studeerde Versajev eerst filologie en daarna medicijnen te Moskou Hij werd arts te Toela en parallel daaraan begon hij vanaf de jaren negentig serieus te schrijven In ### vestigde hij zich te Moskou en in ### werd hij als arts gerekruteerd voor de Russisch-Japanse Oorlog, om gemobiliseerd te worden naar Mantsjoerije In ### ondernam hij een reis naar Griekenland, waar hij de Griekse klassieken bestudeerde (met name Homerus, die hij later in het Russisch vertaalde) Veresajev was aan het begin van de twintigste eeuw verbonden aan de in ### door Maksim Gorki opgerichte ‘Znanie’ (‘kennis’) groep In deze periode kende hij in Rusland een grote populariteit, bijna vergelijkbaar met die van Tsjechov en Gorki zelf Tijdens de revolutiejaren diende Versajev het Sovjetregime in diverse culturele functies Versajev kreeg in ### de Stalinprijs voor zijn gehele oeuvre Hij stierf in ### op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd te Moskou Tussen ### en ### publiceerde Versajev drie werken over de ideologische evolutie in zijn tijd, namelijk het langzame overstappen van zijn generatie van de populistische leer op het marxisme ("Zonder uitweg", ###; "De rage", ###; "Op het keerpunt", ###) Hij verkreeg grote bekendheid met zijn autobiografische werk "De biecht van een praktiserend geneesheer" (###), waarin hij de toenmalige geneeskunst in Rusland sterk bekritiseerde.
637
www
Moskou, <DATUM> was een Russisch medicus, schrijver, dichter, publicist en vertaler Geboren als zoon van een Poolse arts studeerde Versajev eerst filologie en daarna medicijnen te Moskou Hij werd arts te Toela en parallel daaraan begon hij vanaf de jaren negentig serieus te schrijven In ### vestigde hij zich te Moskou en in ### werd hij als arts gerekruteerd voor de Russisch-Japanse Oorlog, om gemobiliseerd te worden naar Mantsjoerije In ### ondernam hij een reis naar Griekenland, waar hij de Griekse klassieken bestudeerde (met name Homerus, die hij later in het Russisch vertaalde) Veresajev was aan het begin van de twintigste eeuw verbonden aan de in ### door Maksim Gorki opgerichte ‘Znanie’ (‘kennis’) groep In deze periode kende hij in Rusland een grote populariteit, bijna vergelijkbaar met die van Tsjechov en Gorki zelf Tijdens de revolutiejaren diende Versajev het Sovjetregime in diverse culturele functies Versajev kreeg in ### de Stalinprijs voor zijn gehele oeuvre Hij stierf in ### op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd te Moskou Tussen ### en ### publiceerde Versajev drie werken over de ideologische evolutie in zijn tijd, namelijk het langzame overstappen van zijn generatie van de populistische leer op het marxisme ("Zonder uitweg", ###; "De rage", ###; "Op het keerpunt", ###) Hij verkreeg grote bekendheid met zijn autobiografische werk "De biecht van een praktiserend geneesheer" (###), waarin hij de toenmalige geneeskunst in Rusland sterk bekritiseerde Bekende werken uit die periode zijn "Tot het leven" (###) en "Het levende leven" (###), een bundel essays over Tolstoj als schrijver van het instinct en Dostojevski als schrijver van het intellect, vanuit een Nietzscheaans perspectief In ### werd mede op zijn initiatief de Staatsuitgeverij opgericht, die tussen ### en ### de bekende almanakken ‘Slovo’ uitgaf, met werk van jonge realisten als<PERSOON> In ### trok Versajev de aandacht met zijn boek "In de impasse", waarin hij een zakelijke beschrijving geeft van de burgeroorlog en de ideologische twisten die de strijd tussen de <LOCATIE> en de Witten binnen één familie veroorzaken In "De zusters" (###) schetst hij een beeld van de tragische situatie van de intelligentsia in de revolutie en de nieuwe maatschappij In de jaren dertig publiceerde Versajev verder zijn memoires en belangwekkende studies over Poesjkin en Gogol Veel van het werk van Versajev beeldt het geestelijk zoeken uit van jonge intelligente mensen; hij verwaarloost vaak het liefdesintrige maar legt de nadruk vooral op de politieke en economische problemen Zijn werk wordt getypeerd door openhartigheid, optimisme en geloof in waarheid en rechtvaardigheid Sledgehockey op de Paralympische Winterspelen ### Sledgehockey, een vorm van ijshockey, maar dan op een prikslee, was een van de onderdelen die op het programma stond tijdens de Paralympische Winterspelen ### De wedstrijden werden gehouden in het <PERSOON> in Vancouver, Canada van ## tot en met <DATUM> Voor het eerst mochten ook vrouwen in het team worden opgenomen.
618
www
(###), een bundel essays over Tolstoj als schrijver van het instinct en Dostojevski als schrijver van het intellect, vanuit een Nietzscheaans perspectief In ### werd mede op zijn initiatief de Staatsuitgeverij opgericht, die tussen ### en ### de bekende almanakken ‘Slovo’ uitgaf, met werk van jonge realisten als<PERSOON> In ### trok Versajev de aandacht met zijn boek "In de impasse", waarin hij een zakelijke beschrijving geeft van de burgeroorlog en de ideologische twisten die de strijd tussen de <LOCATIE> en de Witten binnen één familie veroorzaken In "De zusters" (###) schetst hij een beeld van de tragische situatie van de intelligentsia in de revolutie en de nieuwe maatschappij In de jaren dertig publiceerde Versajev verder zijn memoires en belangwekkende studies over Poesjkin en Gogol Veel van het werk van Versajev beeldt het geestelijk zoeken uit van jonge intelligente mensen; hij verwaarloost vaak het liefdesintrige maar legt de nadruk vooral op de politieke en economische problemen Zijn werk wordt getypeerd door openhartigheid, optimisme en geloof in waarheid en rechtvaardigheid Sledgehockey op de Paralympische Winterspelen ### Sledgehockey, een vorm van ijshockey, maar dan op een prikslee, was een van de onderdelen die op het programma stond tijdens de Paralympische Winterspelen ### De wedstrijden werden gehouden in het <PERSOON> in Vancouver, Canada van ## tot en met <DATUM> Voor het eerst mochten ook vrouwen in het team worden opgenomen Aan het toernooi deden acht landen mee Als gastland was Canada direct geplaatst De eerste zes landen van het WK voor A-landen van ### plaatsten zich De overige twee landen van dit toernooi en de twee beste landen van het WK voor B-landen speelden later dat jaar het paralympisch kwalificatietoernooi Omdat Canada in de top zes van het WK eindigde, plaatsten de beste twee landen van het kwalificatietoernooi zich voor de Spelen, Zweden en Zuid-Korea Glioom Een glioom is een soort tumor die ontstaat in de hersenen en soms ruggenmerg, en wordt glioom genoemd vanwege de oorsprong uit gliacellen Gliomen worden geclassificeerd naar hun celtype, gradatie, en locatie Op grond van het celtype worden onderscheiden (type tumor — celtype) Bruntskameren De Bruntskameren of Bruntscameren is een complex van vijftien vrijwoningen in de binnenstad <PERSOON> De eenkamerwoningen werden in opdracht van de advocaat <PERSOON> op het erf van zijn huis <PERSOON> Lepelenburg gebouwd in ### ten behoeve van arme weduwen, die naast gratis wonen ook voedsel en brandstof kregen Het hoofdgebouw werd ontvangstruimte voor zijn erfgenamen en bevat een barok gebeeldhouwde poort Nog steeds wordt daar eenmaal per kwartaal op grond van een uit ### daterend testament van <PERSOON> geld uitgereikt aan behoeftige bejaarden Het complex bevat een tuin, waar in ### een beeldje ter herinnering aan <PERSOON> werd geplaatst Het beeld is gemaakt door <PERSOON>.
550
www
was Canada direct geplaatst De eerste zes landen van het WK voor A-landen van ### plaatsten zich De overige twee landen van dit toernooi en de twee beste landen van het WK voor B-landen speelden later dat jaar het paralympisch kwalificatietoernooi Omdat Canada in de top zes van het WK eindigde, plaatsten de beste twee landen van het kwalificatietoernooi zich voor de Spelen, Zweden en Zuid-Korea Glioom Een glioom is een soort tumor die ontstaat in de hersenen en soms ruggenmerg, en wordt glioom genoemd vanwege de oorsprong uit gliacellen Gliomen worden geclassificeerd naar hun celtype, gradatie, en locatie Op grond van het celtype worden onderscheiden (type tumor — celtype) Bruntskameren De Bruntskameren of Bruntscameren is een complex van vijftien vrijwoningen in de binnenstad <PERSOON> De eenkamerwoningen werden in opdracht van de advocaat <PERSOON> op het erf van zijn huis <PERSOON> Lepelenburg gebouwd in ### ten behoeve van arme weduwen, die naast gratis wonen ook voedsel en brandstof kregen Het hoofdgebouw werd ontvangstruimte voor zijn erfgenamen en bevat een barok gebeeldhouwde poort Nog steeds wordt daar eenmaal per kwartaal op grond van een uit ### daterend testament van <PERSOON> geld uitgereikt aan behoeftige bejaarden Het complex bevat een tuin, waar in ### een beeldje ter herinnering aan <PERSOON> werd geplaatst Het beeld is gemaakt door <PERSOON> De huisjes waren eerst onderdeel van Lepelenburg maar later kregen de straatjes de namen <LOCATIE>en <LOCATIE>De huisjes worden thans van Lepelenburg afgescheiden door villa Lievendaal In ### nam de stichting Het Utrechts Monumentenfonds het bezit van het complex over en voerde tussen ### en ### een restauratie uit In deze eenkamerwoningen bevinden zich nog steeds de originele bedstede van weleer Rolstoelcurling op de Paralympische Winterspelen ### Rolstoelcurling is een van de onderdelen die op het programma staan tijdens de Paralympische Winterspelen ### De wedstrijden werden gehouden in het Hillcrest Park in Canadese Vancouver van ## tot en met <DATUM> De teams bestaan uit vijf curlers Daarvan is er ten minste één man en één vrouw Aan het toernooi doen tien landen mee Als gastland was Canada direct geplaatst De overige landen plaatsten zich op basis van de prestaties tijdens de drie voorgaande wereldkampioenschappen De landen spelen elk een keer tegen elkaar van ## tot en met <DATUM> De ranglijst werd opgemaakt op basis van het aantal gewonnen wedstrijden De vier beste landen gaan door naar de halve finale Omdat Italië en Zweden beiden op de vierde plaats eindigden was een beslissingswedstrijd tussen deze landen noodzakelijk Indool-#-azijnzuur Indool-#-azijnzuur is een natuurlijk voorkomend plantenhormoon en de belangrijkste verbinding uit de groep van auxines De stof stimuleert de groei van de planten en stuurt de groeirichting aan de top van de stengels en aan de wortelpunten Zeer kleine hoeveelheden ervan kunnen reeds de groei stimuleren.
536
www
De huisjes worden thans van Lepelenburg afgescheiden door villa Lievendaal In ### nam de stichting Het Utrechts Monumentenfonds het bezit van het complex over en voerde tussen ### en ### een restauratie uit In deze eenkamerwoningen bevinden zich nog steeds de originele bedstede van weleer Rolstoelcurling op de Paralympische Winterspelen ### Rolstoelcurling is een van de onderdelen die op het programma staan tijdens de Paralympische Winterspelen ### De wedstrijden werden gehouden in het Hillcrest Park in Canadese Vancouver van ## tot en met <DATUM> De teams bestaan uit vijf curlers Daarvan is er ten minste één man en één vrouw Aan het toernooi doen tien landen mee Als gastland was Canada direct geplaatst De overige landen plaatsten zich op basis van de prestaties tijdens de drie voorgaande wereldkampioenschappen De landen spelen elk een keer tegen elkaar van ## tot en met <DATUM> De ranglijst werd opgemaakt op basis van het aantal gewonnen wedstrijden De vier beste landen gaan door naar de halve finale Omdat Italië en Zweden beiden op de vierde plaats eindigden was een beslissingswedstrijd tussen deze landen noodzakelijk Indool-#-azijnzuur Indool-#-azijnzuur is een natuurlijk voorkomend plantenhormoon en de belangrijkste verbinding uit de groep van auxines De stof stimuleert de groei van de planten en stuurt de groeirichting aan de top van de stengels en aan de wortelpunten Zeer kleine hoeveelheden ervan kunnen reeds de groei stimuleren Het kan synthetisch bereid worden door de reactie van indool met glycolzuur in aanwezigheid van een base Indool-#-azijnzuur is bestanddeel van een aantal stekpoeders (onder andere "Rhizopon A") die men gebruikt om stekken weer te laten wortelen Er zijn ook producten met vergelijkbare, natuurlijke of synthetische auxines zoals #-naftaleenazijnzuur of indool-#-boterzuur Sommige herbiciden, waaronder triclopyr, #,#-D en #,#,#-T zijn synthetische auxines met een gelijkwaardige werking als indool-#-azijnzuur Ze veroorzaken een snelle, ongecontroleerde groei van de planten waardoor die uiteindelijk afsterven Intra-uteriene vruchtdood Onder intra-uteriene vruchtdood (IUVD) of sterfte "ante partum" wordt het overlijden verstaan van de foetus "in utero" vanaf de ##e zwangerschapsweek (### dagen) en vóór het op gang komen van de bevalling Internationaal worden verschillende ondergrenzen van de zwangerschapsduur gebruikt Gonoporie De gonoporie is het geslachtsorgaan van geleedpotige dieren, zoals kreeftachtigen en insecten De gonoporie bestaat bij vrouwtjes uit een opening die van sperma voorzien wordt het mannetje maar ook bij mannetjes kan een dergelijke geslachtsopening voorkomen Gonopode Een gonopode is een uit de poten omgevormd spermakanaal bij mannelijke exemplaren van geleedpotige dieren Het gaat om dieren uit verschillende groepen, zoals kreeftachtigen en insecten <PERSOON>), <DATUM> is een Braziliaans voormalig guerrillero en voetballer, tegenwoordig arts Wisnesky, die de voetbalnaam "<PERSOON>" had, speelde in Brazilië bij FC Amerigo toen hij samen met <PERSOON> Chagas (<DATUM> kortweg "<PERSOON>" die bij Meridional speelde) naar Europa kwam.
560
www
van indool met glycolzuur in aanwezigheid van een base Indool-#-azijnzuur is bestanddeel van een aantal stekpoeders (onder andere "Rhizopon A") die men gebruikt om stekken weer te laten wortelen Er zijn ook producten met vergelijkbare, natuurlijke of synthetische auxines zoals #-naftaleenazijnzuur of indool-#-boterzuur Sommige herbiciden, waaronder triclopyr, #,#-D en #,#,#-T zijn synthetische auxines met een gelijkwaardige werking als indool-#-azijnzuur Ze veroorzaken een snelle, ongecontroleerde groei van de planten waardoor die uiteindelijk afsterven Intra-uteriene vruchtdood Onder intra-uteriene vruchtdood (IUVD) of sterfte "ante partum" wordt het overlijden verstaan van de foetus "in utero" vanaf de ##e zwangerschapsweek (### dagen) en vóór het op gang komen van de bevalling Internationaal worden verschillende ondergrenzen van de zwangerschapsduur gebruikt Gonoporie De gonoporie is het geslachtsorgaan van geleedpotige dieren, zoals kreeftachtigen en insecten De gonoporie bestaat bij vrouwtjes uit een opening die van sperma voorzien wordt het mannetje maar ook bij mannetjes kan een dergelijke geslachtsopening voorkomen Gonopode Een gonopode is een uit de poten omgevormd spermakanaal bij mannelijke exemplaren van geleedpotige dieren Het gaat om dieren uit verschillende groepen, zoals kreeftachtigen en insecten <PERSOON>), <DATUM> is een Braziliaans voormalig guerrillero en voetballer, tegenwoordig arts Wisnesky, die de voetbalnaam "<PERSOON>" had, speelde in Brazilië bij FC Amerigo toen hij samen met <PERSOON> Chagas (<DATUM> kortweg "<PERSOON>" die bij Meridional speelde) naar Europa kwam Zo kwamen beiden in het seizoen ###/## bij Telstar te spelen In Velsen speelde de aanvaller ## wedstrijden waarin hij # doelpunten maakte <PERSOON> kwam slechts tot één wedstrijd en was meer actief als saxofonist en zat vaak op De Wallen In het seizoen ###/## speelde <PERSOON> AS Cannes waar hij in ## wedstrijden # doelpunt maakte in de Ligue # Vanaf de herfst van ### ging hij geneeskunde studeren aan de Federale Universiteit van <PERSOON>) Hij raakte in Brazilië betrokken bij de communistische Araguaia-guerrilla in het Amazonegebied Hij had de schuilnamen "<PERSOON>" en "<PERSOON>" en zijn mede-guerrillero's kenden zijn echte naam niet Hij ontkwam in ### op verdachte wijze aan het leger en was sindsdien verdwenen uit de guerrilla Door het leger werd hij hierna neergezet als een verrader Hij liet in ### zijn verloofde <PERSOON> ("<PERSOON-##>"), die hem in ### in de guerrilla gevolgd was, achter Hij kende Correa van de UFLJ waar zij filosofie gestudeerd had Zij werd op <DATUM> gearresteerd en samen met twee anderen geëxecuteerd <PERSOON-##> in ### werd ontdekt dat hij zich als arts gevestigd had in Niteroi, waar hij behandelingen met acupunctuur en shiatsu gaf Tiết canh Tiết canh (Nederlands Bloedsoep) is een Vietnamees gerecht Het is een soep van rauw bloed van gevogelte Meestal wordt hiervoor het bloed van een eend of gans gebruikt.
594
www
In Velsen speelde de aanvaller ## wedstrijden waarin hij # doelpunten maakte <PERSOON> kwam slechts tot één wedstrijd en was meer actief als saxofonist en zat vaak op De Wallen In het seizoen ###/## speelde<PERSOON> AS Cannes waar hij in ## wedstrijden # doelpunt maakte in de Ligue # Vanaf de herfst van ### ging hij geneeskunde studeren aan de Federale Universiteit van <PERSOON>) Hij raakte in Brazilië betrokken bij de communistische Araguaia-guerrilla in het Amazonegebied Hij had de schuilnamen "<PERSOON>" en "<PERSOON>" en zijn mede-guerrillero's kenden zijn echte naam niet Hij ontkwam in ### op verdachte wijze aan het leger en was sindsdien verdwenen uit de guerrilla Door het leger werd hij hierna neergezet als een verrader Hij liet in ### zijn verloofde <PERSOON> ("<PERSOON>"), die hem in ### in de guerrilla gevolgd was, achter Hij kende Correa van de UFLJ waar zij filosofie gestudeerd had Zij werd op <DATUM> gearresteerd en samen met twee anderen geëxecuteerd <PERSOON> in ### werd ontdekt dat hij zich als arts gevestigd had in Niteroi, waar hij behandelingen met acupunctuur en shiatsu gaf Tiết canh Tiết canh (Nederlands Bloedsoep) is een Vietnamees gerecht Het is een soep van rauw bloed van gevogelte Meestal wordt hiervoor het bloed van een eend of gans gebruikt Daardoor wordt tegenwoordig ook wel bloed van het varken gebruikt Als topping worden meestal geroosterde noten gebruikt Patiëntenmeldpunt Een Patiëntenmeldpunt is een plek, meestal een website, waar patiënten positieve en negatieve ervaringen kunnen melden Het doel is te leren van de ervaringen van patiënten met bijvoorbeeld zorgverleners, medicijnen of zorgverzekeringen Een patiëntenmeldpunt kan zich richten op alle aspecten van de zorg of meer specifiek op een onderdeel Het eerste digitale patiëntenmeldpunt in <LOCATIE> was het Meldpunt Medicijnen dat in ### werd opgericht door het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) Dit gebeurde in samenwerking met diverse patiënten- en consumentenorganisaties Op het meldpunt worden continu alle ervaringen van medicijngebruikers verzameld Het kan gaan om ervaringen met de werking, de bijwerkingen, praktische zaken zoals de verpakking of problemen met de verzekering Later volgenden het patiëntenmeldpunt van het landelijk bijwerkingencentrum Lareb en het meldpunt Consument en de Zorg van de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF) Met de resultaten van het Meldpunt Medicijnen is onderzoek gedaan door het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik en <PERSOON> Pharmacy Panel Education and Research (UPPER) Upper onderzocht onder andere de ervaringen met antidepressiva en medicijnverpakkingen Ook heeft het Meldpunt Medicijnen fabrikanten benaderd om hun verpakkingen te verbeteren Patiënten- en consumentenorganisaties gebruikten de meldingen om signalen op te vangen en leden te informeren De NPCF deed in ### onderzoek naar meldingen op het meldpunt Consument en de Zorg over zorgkosten en herhaalt dit onderzoek in ### Zo kan vergeleken worden of er verbetering is opgetreden <PERSOON-##> (###-###).
578
www
worden meestal geroosterde noten gebruikt Patiëntenmeldpunt Een Patiëntenmeldpunt is een plek, meestal een website, waar patiënten positieve en negatieve ervaringen kunnen melden Het doel is te leren van de ervaringen van patiënten met bijvoorbeeld zorgverleners, medicijnen of zorgverzekeringen Een patiëntenmeldpunt kan zich richten op alle aspecten van de zorg of meer specifiek op een onderdeel Het eerste digitale patiëntenmeldpunt in <LOCATIE> was het Meldpunt Medicijnen dat in ### werd opgericht door het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) Dit gebeurde in samenwerking met diverse patiënten- en consumentenorganisaties Op het meldpunt worden continu alle ervaringen van medicijngebruikers verzameld Het kan gaan om ervaringen met de werking, de bijwerkingen, praktische zaken zoals de verpakking of problemen met de verzekering Later volgenden het patiëntenmeldpunt van het landelijk bijwerkingencentrum Lareb en het meldpunt Consument en de Zorg van de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF) Met de resultaten van het Meldpunt Medicijnen is onderzoek gedaan door het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik en <PERSOON> Pharmacy Panel Education and Research (UPPER) Upper onderzocht onder andere de ervaringen met antidepressiva en medicijnverpakkingen Ook heeft het Meldpunt Medicijnen fabrikanten benaderd om hun verpakkingen te verbeteren Patiënten- en consumentenorganisaties gebruikten de meldingen om signalen op te vangen en leden te informeren De NPCF deed in ### onderzoek naar meldingen op het meldpunt Consument en de Zorg over zorgkosten en herhaalt dit onderzoek in ### Zo kan vergeleken worden of er verbetering is opgetreden <PERSOON> (###-###) Hij was gemeenteraadslid voor de SDAP en de PvdA in <LOCATIE>, lid van de Tweede<PERSOON> voor die partij en hij heeft <LOCATIE> vertegenwoordigd in het Europees Parlement en daarna in de <PERSOON> en de West-Europese Unie Zijn naam zal altijd verbonden blijven aan het in <LOCATIE> legaliseren van abortus, de Wet afbreking zwangerschap van ### Met <PERSOON> samen diende hij al in ### in de Tweede <PERSOON> als lid voor de PvdA hierover een initiatiefwetsvoorstel in Het werd in mei ### samengevoegd met een voorstel van de VVD'ers <PERSOON> en <PERSOON> Toen werd het gezamenlijke voorstel in december van dat jaar nog door de Eerste <PERSOON> verworpen In ### haalde de wet uiteindelijk het Staatsblad Minder bekend is dat hij al vele jaren eerder, als gemeenteraadslid van <LOCATIE>, het initiatief nam om schoolkinderen melk te laten drinken (schoolmelk) Hij trouwde in april ### met <PERSOON> (###-###) Zij werkte volledig mee in de praktijk Samen kregen ze twee zonen, van wie er één, <PERSOON-##> (###-###), na een huisartsen-groepspraktijk hoogleraar huisartsgeneeskunde werd Zijn andere zoon, <PERSOON-##> (###), werd hoogleraar inwendige geneeskunde en was van <DATUM> tot <DATUM> rector magnificus van de Erasmus Universiteit <LOCATIE> Na de <PERSOON-##> HBS te <LOCATIE> heeft hij aan de Rijksuniversiteit <LOCATIE> geneeskunde gestudeerd, waar hij op <DATUM> zijn artsexamen deed en op <DATUM> promoveerde.
609
www
de SDAP en de PvdA in <LOCATIE>, lid van de Tweede<PERSOON> voor die partij en hij heeft <LOCATIE> vertegenwoordigd in het Europees Parlement en daarna in de <PERSOON> en de West-Europese Unie Zijn naam zal altijd verbonden blijven aan het in <LOCATIE> legaliseren van abortus, de Wet afbreking zwangerschap van ### Met <PERSOON> samen diende hij al in ### in de Tweede <PERSOON> als lid voor de PvdA hierover een initiatiefwetsvoorstel in Het werd in mei ### samengevoegd met een voorstel van de VVD'ers <PERSOON> en <PERSOON> Toen werd het gezamenlijke voorstel in december van dat jaar nog door de Eerste <PERSOON> verworpen In ### haalde de wet uiteindelijk het Staatsblad Minder bekend is dat hij al vele jaren eerder, als gemeenteraadslid van <LOCATIE>, het initiatief nam om schoolkinderen melk te laten drinken (schoolmelk) Hij trouwde in april ### met <PERSOON> (###-###) Zij werkte volledig mee in de praktijk Samen kregen ze twee zonen, van wie er één, <PERSOON> (###-###), na een huisartsen-groepspraktijk hoogleraar huisartsgeneeskunde werd Zijn andere zoon, <PERSOON> (###), werd hoogleraar inwendige geneeskunde en was van <DATUM> tot <DATUM> rector magnificus van de Erasmus Universiteit <LOCATIE> Na de <PERSOON-##> HBS te <LOCATIE> heeft hij aan de Rijksuniversiteit <LOCATIE> geneeskunde gestudeerd, waar hij op <DATUM> zijn artsexamen deed en op <DATUM> promoveerde Hij had vanaf ### zijn praktijk in een portiekwoning aan de <LOCATIE> in <LOCATIE>, die hij in ### heeft overgedragen aan dokter <PERSOON-##> In alle functies waarschuwde hij tegen de gevaren voor de volksgezondheid door o a en was daarbij een pleitbezorger van de fluoridering van het drinkwater en mondverzorging <PERSOON-##> ontving in ### en in ### de <PERSOON-##> van de stad <LOCATIE> Hij werd op <DATUM> benoemd tot <PERSOON-##> en in ### <PERSOON-##>-Nassau Strepsils De werkzame stoffen in Strepsils zijn amylmetacresol (#,# milligram per tablet) en #,#-dichloorbenzylalcohol (#,# milligram per tablet) Dit zijn stoffen die een matig antibacteriële werking hebben De zuigtabletten zijn bedoeld om bij beginnende keelpijn te gebruiken Ze kunnen de keelpijn niet genezen, maar wel verzachten Door de fabrikant aanbevolen gebruik is een tablet om de twee à drie uur De tabletten bevatten veel suiker (iets meer dan ##%), glucose en smaak- en kleurstoffen Er zijn verschillende smaken verkrijgbaar, onder meer menthol; citroen en honing; en sinaasappel met vitamine C (### mg vitamine C per tablet) Ook is er een suikervrije versie "Strepsils lidocaine" bevatten nog # mg lidocaïnehydrochloride per tablet Deze formule is ook als spray verkrijgbaar Omdat de meeste keelontstekingen een virale oorzaak hebben is de werking van Strepsils beperkt Effectieve dosis (farmacologie).
614
www
een portiekwoning aan de <LOCATIE> in <LOCATIE>, die hij in ### heeft overgedragen aan dokter <PERSOON> In alle functies waarschuwde hij tegen de gevaren voor de volksgezondheid door o a en was daarbij een pleitbezorger van de fluoridering van het drinkwater en mondverzorging <PERSOON> ontving in ### en in ### de<PERSOON> van de stad <LOCATIE> Hij werd op <DATUM> benoemd tot <PERSOON> en in ### <PERSOON>-Nassau Strepsils De werkzame stoffen in Strepsils zijn amylmetacresol (#,# milligram per tablet) en #,#-dichloorbenzylalcohol (#,# milligram per tablet) Dit zijn stoffen die een matig antibacteriële werking hebben De zuigtabletten zijn bedoeld om bij beginnende keelpijn te gebruiken Ze kunnen de keelpijn niet genezen, maar wel verzachten Door de fabrikant aanbevolen gebruik is een tablet om de twee à drie uur De tabletten bevatten veel suiker (iets meer dan ##%), glucose en smaak- en kleurstoffen Er zijn verschillende smaken verkrijgbaar, onder meer menthol; citroen en honing; en sinaasappel met vitamine C (### mg vitamine C per tablet) Ook is er een suikervrije versie "Strepsils lidocaine" bevatten nog # mg lidocaïnehydrochloride per tablet Deze formule is ook als spray verkrijgbaar Omdat de meeste keelontstekingen een virale oorzaak hebben is de werking van Strepsils beperkt Effectieve dosis (farmacologie) Deze waarde is specifiek voor elk geneesmiddel en afhankelijk van de toedieningsvorm Een ED##-waarde geeft de dosis weer waarbij ##% van de populatie een therapeutisch effect ondervindt (ED<DATUM> , ED## ##%, etc) De effectieve dosis wordt vaak bepaald door het analyseren van de dosis-respons relatie Quantum satis Quantum Satis of quantum sufficit (afkorting qs of QS) is een Latijnse term Het betekent "De hoeveelheid die nodig is" In wezen betekent de toevoeging Quantum Satis niets anders dan "Voeg zoveel van dit ingrediënt toe als nodig is om het gewenste resultaat te bereiken, maar niet meer " De term is als hoeveelheidsaanduiding afkomstig uit de geneeskunde en farmacie Tegenwoordig wordt de term ook gebruikt in levensmiddelenregelgeving van de Europese Unie In voedselveiligheidsregelgeving van de EU is een dergelijke beperkingaanduiding voldoende waar het gaat om met name levensmiddelenadditieven, die niet schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid Het dient om de consument te beschermen tegen de toevoeging van buitensporige en onnodige hoeveelheden additieven Effectieve stralingsdosis De effectieve stralingsdosis ("E") is een maat voor de dosis aan inwendige en uitwendige straling die een individu ontvangt Hierbij is een poging gedaan om te corrigeren voor de biologische effecten die verschillende soorten ioniserende straling op verschillende soorten weefsels kunnen hebben De effectieve dosis is daarom een minder fundamentele grootheid dan de equivalente dosis, die wederom minder fundamenteel is dan de geabsorbeerde dosis Door de verschillende correctiefactoren is de effectieve stralingsdosis echter vanuit een praktisch oogpunt gezien relevanter De effectieve stralingsdosis wordt evenals de equivalente dosis uitgedrukt in sievert.
557
www
de dosis weer waarbij ##% van de populatie een therapeutisch effect ondervindt (ED<DATUM> , ED## ##%, etc) De effectieve dosis wordt vaak bepaald door het analyseren van de dosis-respons relatie Quantum satis Quantum Satis of quantum sufficit (afkorting qs of QS) is een Latijnse term Het betekent "De hoeveelheid die nodig is" In wezen betekent de toevoeging Quantum Satis niets anders dan "Voeg zoveel van dit ingrediënt toe als nodig is om het gewenste resultaat te bereiken, maar niet meer " De term is als hoeveelheidsaanduiding afkomstig uit de geneeskunde en farmacie Tegenwoordig wordt de term ook gebruikt in levensmiddelenregelgeving van de Europese Unie In voedselveiligheidsregelgeving van de EU is een dergelijke beperkingaanduiding voldoende waar het gaat om met name levensmiddelenadditieven, die niet schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid Het dient om de consument te beschermen tegen de toevoeging van buitensporige en onnodige hoeveelheden additieven Effectieve stralingsdosis De effectieve stralingsdosis ("E") is een maat voor de dosis aan inwendige en uitwendige straling die een individu ontvangt Hierbij is een poging gedaan om te corrigeren voor de biologische effecten die verschillende soorten ioniserende straling op verschillende soorten weefsels kunnen hebben De effectieve dosis is daarom een minder fundamentele grootheid dan de equivalente dosis, die wederom minder fundamenteel is dan de geabsorbeerde dosis Door de verschillende correctiefactoren is de effectieve stralingsdosis echter vanuit een praktisch oogpunt gezien relevanter De effectieve stralingsdosis wordt evenals de equivalente dosis uitgedrukt in sievert De waarde van de weefselweegfactor "w" is gelijk aan #,## voor gonaden, #,## voor rood beenmerg, borstweefsel, dikke darm, longen en maag, #,## voor blaas, lever, slokdarm, schildklier en voor huid, botoppervlak, hersenen en speekselklieren #,## Voor de overige weefsels, zoals bijvoorbeeld spier, nier, hart, lymfeklieren, milt en prostaat, wordt de weefselweegfactor van #,## met behulp van een rekenkundig gemiddelde toegekend Deze weefselweegfactoren zijn volgens de nieuwe wetgeving ICRP ### welke per <DATUM> geldt De totale effectieve dosis "E" voor een individueel persoon wordt verkregen door de resultaten van alle organen en weefsels bij elkaar te tellen Hierin is Proquinazid Proquinazid (ISO-naam) is een fungicide Het is ontwikkeld door DuPont en behoort tot een nieuwe groep van fungiciden, met name de chinazolinonen Chinazolinonen zijn bicyclische verbindingen met een benzeenring en een pyrimidinonring die een binding gemeenschappelijk hebben Proquinazid kwam in ### op de markt Het is bedoeld voor de bestrijding van echte meeldauw op granen (tegen "Blumeria graminis") en druiven (tegen "Uncinula necator") Merknamen van DuPont in Europa zijn "Talius" voor gebruik op granen en "Talendo" voor druiven De precieze werkwijze van de stof is nog niet bekend In zuivere toestand is het een witte kristallijne vaste stof Het wordt verkocht als een emulgeerbaar concentraat, dit is een geconcentreerde oplossing (### g/L in een vetzuur-ester) die met water moet worden gemengd tot een emulsie om versproeid te worden Calciumdodecylbenzeensulfonaat is daarbij de emulgator.
573
www
de weefselweegfactor "w" is gelijk aan #,## voor gonaden, #,## voor rood beenmerg, borstweefsel, dikke darm, longen en maag, #,## voor blaas, lever, slokdarm, schildklier en voor huid, botoppervlak, hersenen en speekselklieren #,## Voor de overige weefsels, zoals bijvoorbeeld spier, nier, hart, lymfeklieren, milt en prostaat, wordt de weefselweegfactor van #,## met behulp van een rekenkundig gemiddelde toegekend Deze weefselweegfactoren zijn volgens de nieuwe wetgeving ICRP ### welke per <DATUM> geldt De totale effectieve dosis "E" voor een individueel persoon wordt verkregen door de resultaten van alle organen en weefsels bij elkaar te tellen Hierin is Proquinazid Proquinazid (ISO-naam) is een fungicide Het is ontwikkeld door DuPont en behoort tot een nieuwe groep van fungiciden, met name de chinazolinonen Chinazolinonen zijn bicyclische verbindingen met een benzeenring en een pyrimidinonring die een binding gemeenschappelijk hebben Proquinazid kwam in ### op de markt Het is bedoeld voor de bestrijding van echte meeldauw op granen (tegen "Blumeria graminis") en druiven (tegen "Uncinula necator") Merknamen van DuPont in Europa zijn "Talius" voor gebruik op granen en "Talendo" voor druiven De precieze werkwijze van de stof is nog niet bekend In zuivere toestand is het een witte kristallijne vaste stof Het wordt verkocht als een emulgeerbaar concentraat, dit is een geconcentreerde oplossing (### g/L in een vetzuur-ester) die met water moet worden gemengd tot een emulsie om versproeid te worden Calciumdodecylbenzeensulfonaat is daarbij de emulgator Proquinazid heeft een lage acute toxiciteit voor zoogdieren Het is niet irriterend voor ogen of huid Bij proeven op ratten is gebleken dat de stof een kankerverwekkend potentieel heeft, maar dat wordt als weinig relevant beschouwd voor de mens De stof is niet schadelijk voor bijen of aardwormen, maar is wel zeer giftig voor waterorganismen Ioxynil Ioxynil is een organische verbinding met als brutoformule CHINO De stof komt voor als een kleurloze en reukloze kristallen, die onoplosbaar zijn in water Als fenol wordt de stof beter oplosbaar in water als de pH hoger wordt Er wordt dan een fenolaat gevormd Ioxynil wordt gebruikt als herbicide Handelsnamen van de stof zijn "Actril, Bentrol, Certol, Iotril" en "Toxynil" De stof ontleedt bij verbranding met vorming van giftige dampen, onder andere stikstofoxiden, di-jood en cyaniden De stof is matig irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Uranoceen Uranoceen (ook aangeduid met U(COT)) is een organische verbinding van uranium en heeft als brutoformule CHU Het was de eerste organische uraniumverbinding die werd gesynthetiseerd De stof komt voor als groene pyrofore kristallen Uranoceen werd voor het eerst gesynthetiseerd in ### door de researchgroep rond <PERSOON> liet men het dikaliumzout van cyclo-octatetraeen reageren met uranium(IV)chloride Uranoceen is een radioactieve pyrofore stof en stabiel voor hydrolyse De twee cyclooactetraenyl-liganden liggen evenwijdig ten opzichte van elkaar en zijn vlak.
554
www
zoogdieren Het is niet irriterend voor ogen of huid Bij proeven op ratten is gebleken dat de stof een kankerverwekkend potentieel heeft, maar dat wordt als weinig relevant beschouwd voor de mens De stof is niet schadelijk voor bijen of aardwormen, maar is wel zeer giftig voor waterorganismen Ioxynil Ioxynil is een organische verbinding met als brutoformule CHINO De stof komt voor als een kleurloze en reukloze kristallen, die onoplosbaar zijn in water Als fenol wordt de stof beter oplosbaar in water als de pH hoger wordt Er wordt dan een fenolaat gevormd Ioxynil wordt gebruikt als herbicide Handelsnamen van de stof zijn "Actril, Bentrol, Certol, Iotril" en "Toxynil" De stof ontleedt bij verbranding met vorming van giftige dampen, onder andere stikstofoxiden, di-jood en cyaniden De stof is matig irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Uranoceen Uranoceen (ook aangeduid met U(COT)) is een organische verbinding van uranium en heeft als brutoformule CHU Het was de eerste organische uraniumverbinding die werd gesynthetiseerd De stof komt voor als groene pyrofore kristallen Uranoceen werd voor het eerst gesynthetiseerd in ### door de researchgroep rond <PERSOON> liet men het dikaliumzout van cyclo-octatetraeen reageren met uranium(IV)chloride Uranoceen is een radioactieve pyrofore stof en stabiel voor hydrolyse De twee cyclooactetraenyl-liganden liggen evenwijdig ten opzichte van elkaar en zijn vlak Het aromatische <INSTELLING> van het dianion komt zowel in de stabiliteit van de verbinding als het vlak zijn van de ringen tot uiting In vaste toestand staan de twee ringen geëclipseerd ten opzichte van elkaar de koolstofatomen van de ene ring liggen recht boven de koolstofatomen van de andere ring in In oplossing roteren de ringen ten opzichte van elkaar en kunnen ze ook een geschrankte conformatie aannemen Het energieverschil tussen beide toestanden is evenwel klein Uranoceen is paramagnetisch Via foto-emissiespectroscopie is duidelijk geworden dat de binding tussen het uraniumatoom en de # liganden geschiedt door een overlap van de #d-orbitalen van uranium met het gedelokaliseerde pi-systeem van de liganden <PERSOON> Ziekenhuis Het <PERSOON> Ziekenhuis is een niet meer bestaand katholiek ziekenhuis in <LOCATIE> Het ziekenhuis, dat oorspronkelijk de <PERSOON> heette, is genoemd naar de huisarts en voormalig geneesheer-directeur van het Gemeenteziekenhuis, <PERSOON> (###-###) Deze liet bij testament een groot bedrag na voor de bouw Het stond tussen de <PERSOON> en de <LOCATIE>Het <PERSOON> Ziekenhuis ging open op <DATUM> en zou als zelfstandig ziekenhuis blijven bestaan tot ### In dat jaar fuseerde het met het nabijgelegen Gemeenteziekenhuis tot het Schieland Ziekenhuis en werd toen "locatie <LOCATIE>genoemd" Het werd in ### gesloten en in ### gesloopt Tegenwoordig staat op deze plek een vestiging van GGZ Delfland Staartbijten Staartbijten treedt op wanneer varkens (gespeende biggen of vleesvarkens) in de staart van een hokgenoot bijten waardoor er een staartwond ontstaat.
536
www
van de ringen tot uiting In vaste toestand staan de twee ringen geëclipseerd ten opzichte van elkaar de koolstofatomen van de ene ring liggen recht boven de koolstofatomen van de andere ring in In oplossing roteren de ringen ten opzichte van elkaar en kunnen ze ook een geschrankte conformatie aannemen Het energieverschil tussen beide toestanden is evenwel klein Uranoceen is paramagnetisch Via foto-emissiespectroscopie is duidelijk geworden dat de binding tussen het uraniumatoom en de # liganden geschiedt door een overlap van de #d-orbitalen van uranium met het gedelokaliseerde pi-systeem van de liganden <PERSOON> Ziekenhuis Het <PERSOON> Ziekenhuis is een niet meer bestaand katholiek ziekenhuis in <LOCATIE> Het ziekenhuis, dat oorspronkelijk de <PERSOON> heette, is genoemd naar de huisarts en voormalig geneesheer-directeur van het Gemeenteziekenhuis, <PERSOON> (###-###) Deze liet bij testament een groot bedrag na voor de bouw Het stond tussen de <PERSOON> en de <LOCATIE>Het <PERSOON> Ziekenhuis ging open op <DATUM> en zou als zelfstandig ziekenhuis blijven bestaan tot ### In dat jaar fuseerde het met het nabijgelegen Gemeenteziekenhuis tot het Schieland Ziekenhuis en werd toen "locatie <LOCATIE>genoemd" Het werd in ### gesloten en in ### gesloopt Tegenwoordig staat op deze plek een vestiging van GGZ Delfland Staartbijten Staartbijten treedt op wanneer varkens (gespeende biggen of vleesvarkens) in de staart van een hokgenoot bijten waardoor er een staartwond ontstaat De varkens die staartbijten zijn meestal vrouwelijke dieren (gelten) Staartbijten is in feite een vorm van omgericht gedrag Ook andere vormen van bijtgedrag zijn hieraan nauw verwant, zoals oorbijten, pootbijten en flankbijten Staartbijten en andere vormen van bijterij ontstaan vooral door verveling, onvoldoende stimulatie en frustratie Jonge varkens zijn nieuwsgierige dieren die graag hun omgeving onderzoeken Van nature besteden varkens ook veel tijd met het zoeken naar voedsel, vooral door te wroeten en bijten Bij gebrek aan variatie in de omgeving zullen de varkens ontdekken dat ze ook in de staarten van soortgenoten kunnen bijten Dit hoeft aanvankelijk niet direct tot een staartwond te leiden De staart wordt bijvoorbeeld dwars in de bek genomen en met de kiezen heen en weer geschoven van de ene naar de andere kant van de bek Bij dit gekauw kan het niet uitblijven dat, min of meer per ongeluk, de staart wordt verwond en begint te bloeden Daarnaast kan een varken gefrustreerd raken in een van de andere welzijnsbehoeften, zoals wanneer het klimaat niet goed is, er te veel dieren in een kleine ruime worden gehouden, er iets mis is met de voersamenstelling of wijze van voerverstrekking, of wanneer de varkens niet helemaal gezond zijn Door dergelijk ongemakken kan frustratie optreden wat een bijtwond kan leiden zonder dat dit door ‘staartsabbelen’ vooraf wordt gegaan De smaak van bloed en onrust in het hok zijn voor varkens op zichzelf interessant waardoor het probleem kan escaleren en ook andere varkens het bijtgedrag gaan overnemen.
537
www
dieren (gelten) Staartbijten is in feite een vorm van omgericht gedrag Ook andere vormen van bijtgedrag zijn hieraan nauw verwant, zoals oorbijten, pootbijten en flankbijten Staartbijten en andere vormen van bijterij ontstaan vooral door verveling, onvoldoende stimulatie en frustratie Jonge varkens zijn nieuwsgierige dieren die graag hun omgeving onderzoeken Van nature besteden varkens ook veel tijd met het zoeken naar voedsel, vooral door te wroeten en bijten Bij gebrek aan variatie in de omgeving zullen de varkens ontdekken dat ze ook in de staarten van soortgenoten kunnen bijten Dit hoeft aanvankelijk niet direct tot een staartwond te leiden De staart wordt bijvoorbeeld dwars in de bek genomen en met de kiezen heen en weer geschoven van de ene naar de andere kant van de bek Bij dit gekauw kan het niet uitblijven dat, min of meer per ongeluk, de staart wordt verwond en begint te bloeden Daarnaast kan een varken gefrustreerd raken in een van de andere welzijnsbehoeften, zoals wanneer het klimaat niet goed is, er te veel dieren in een kleine ruime worden gehouden, er iets mis is met de voersamenstelling of wijze van voerverstrekking, of wanneer de varkens niet helemaal gezond zijn Door dergelijk ongemakken kan frustratie optreden wat een bijtwond kan leiden zonder dat dit door ‘staartsabbelen’ vooraf wordt gegaan De smaak van bloed en onrust in het hok zijn voor varkens op zichzelf interessant waardoor het probleem kan escaleren en ook andere varkens het bijtgedrag gaan overnemen Bijtwonden kunnen geïnfecteerd raken, waardoor groeivertraging kan optreden en abcessen kunnen ontstaan met kreupelheden, verlamming en uitval als gevolg Staartbijten en andere vormen van bijterij zijn typische multifactoriële aandoeningen Veel factoren kunnen een rol spelen, waarbij de uiteindelijke aanleiding tot bijterij vaak niet meer is dan een druppel die de emmer doet overlopen De belangrijkste factoren op een rijtje Indien staartbijten optreedt, dan zijn de volgende aspecten van belang Aanhoudende problemen met bijterij kunnen het beste samen met de dierenarts en andere bedrijfsadviseurs, als team, worden aangepakt Daarbij is het belangrijk dat gebruikgemaakt wordt van recente wetenschappelijke informatie Een redelijk uitgebreid Engelstalig overzicht van wetenschappelijke kennis is te vinden in EFSA (###), kortere overzichtsartikelen zijn <PERSOON> and Simonsen (###) en <PERSOON> et al (in press) Om staartbijten op latere leeftijd te beperken worden als regel in de intensieve varkenshouderij de staarten van de jonge biggen gecoupeerd In feite is dit symptoombestrijding, omdat het de oorzaak van het bijten niet wegneemt Staart couperen is wettelijk toegestaan, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan In de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren staat bij het Ingrepenbesluit onder toegestane ingrepen ‘Het verwijderen van een deel van de staart bij biggen tot de leeftijd van vier dagen indien blijkt dat zich op het bedrijf staartverwondingen voordoen wanneer de ingreep niet is toegepast’ De noodzaak tot de ingreep moet dus aangetoond worden door de varkenshouder.
520
www
geïnfecteerd raken, waardoor groeivertraging kan optreden en abcessen kunnen ontstaan met kreupelheden, verlamming en uitval als gevolg Staartbijten en andere vormen van bijterij zijn typische multifactoriële aandoeningen Veel factoren kunnen een rol spelen, waarbij de uiteindelijke aanleiding tot bijterij vaak niet meer is dan een druppel die de emmer doet overlopen De belangrijkste factoren op een rijtje Indien staartbijten optreedt, dan zijn de volgende aspecten van belang Aanhoudende problemen met bijterij kunnen het beste samen met de dierenarts en andere bedrijfsadviseurs, als team, worden aangepakt Daarbij is het belangrijk dat gebruikgemaakt wordt van recente wetenschappelijke informatie Een redelijk uitgebreid Engelstalig overzicht van wetenschappelijke kennis is te vinden in EFSA (###), kortere overzichtsartikelen zijn <PERSOON> and Simonsen (###) en <PERSOON> et al (in press) Om staartbijten op latere leeftijd te beperken worden als regel in de intensieve varkenshouderij de staarten van de jonge biggen gecoupeerd In feite is dit symptoombestrijding, omdat het de oorzaak van het bijten niet wegneemt Staart couperen is wettelijk toegestaan, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan In de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren staat bij het Ingrepenbesluit onder toegestane ingrepen ‘Het verwijderen van een deel van de staart bij biggen tot de leeftijd van vier dagen indien blijkt dat zich op het bedrijf staartverwondingen voordoen wanneer de ingreep niet is toegepast’ De noodzaak tot de ingreep moet dus aangetoond worden door de varkenshouder Couperen tast de integriteit van het varken aan en is maatschappelijk ongewenst Routinematig couperen staat op gespannen voet met een duurzame varkenshouderij Diazo(trimethylsilyl)methaan Diazo(trimethylsilyl)methaan of trimethylsilyldiazomethaan (TMSD) is een diazoverbinding die in de organische chemie veel gebruikt wordt als methyleringsreagens Trimethylsilyldiazomethaan is een alternatief voor diazomethaan, omdat het minder gevaarlijk is en stabieler dan diazomethaan Diazomethaan is een carcinogene en explosieve stof en de bereiding ervan vereist de nodige veiligheidsmaatregelen De uitgangsstoffen zijn bovendien mutageen en ook carcinogeen Een mogelijke bereidingsmethode voor diazo(trimethylsilyl)methaan gaat uit van chloormethyltrimethylsilaan, dat met magnesium reageert tot het overeenkomstige Grignardreagens, dat vervolgens met difenylfosforzuurazide in reactie wordt gebracht Diazo(trimethylsilyl)methaan is niet carcinogeen of explosief, is eenvoudiger te bereiden en is commercieel verkrijgbaar als een oplossing in een koolwaterstof, zoals n-hexaan of in di-ethylether Diazo(trimethylsilyl)methaan vormt met een carbonzuur en in aanwezigheid van methanol de corresponderende methylester van het carbonzuur Deze reactie wordt ook gebruikt in de analytische scheikunde voor de bepaling van carbonzuren De methylesters van de carbonzuren (bijvoorbeeld van penicilline) zijn gemakkelijk te identificeren met behulp van GC/MS-analyse (gaschromatografie en massaspectrometrie) In vergelijking met diazomethaan verloopt de veresteringsreactie langzamer, en er is methanol nodig Bovendien kan trimethylsilyldiazomethaan nevenreacties aangaan, wat met diazomethaan minder het geval is Deze ongewenste nevenproducten verlagen de nauwkeurigheid van de analyse, alsook de reactieopbrengst Door de optimalisatie van de procedure (juiste keuze van reactietijden, -temperaturen, oplosmiddel en katalysator) kan men met diazo(trimethylsilyl)methaan toch betere resultaten verkrijgen dan met diazomethaan Diazo(trimethylsilyl)methaan wordt ook gebruikt in de Arndt-Eistert-reactie (in plaats van diazomethaan) <PERSOON> <INSTELLING>.
558
www
couperen staat op gespannen voet met een duurzame varkenshouderij Diazo(trimethylsilyl)methaan Diazo(trimethylsilyl)methaan of trimethylsilyldiazomethaan (TMSD) is een diazoverbinding die in de organische chemie veel gebruikt wordt als methyleringsreagens Trimethylsilyldiazomethaan is een alternatief voor diazomethaan, omdat het minder gevaarlijk is en stabieler dan diazomethaan Diazomethaan is een carcinogene en explosieve stof en de bereiding ervan vereist de nodige veiligheidsmaatregelen De uitgangsstoffen zijn bovendien mutageen en ook carcinogeen Een mogelijke bereidingsmethode voor diazo(trimethylsilyl)methaan gaat uit van chloormethyltrimethylsilaan, dat met magnesium reageert tot het overeenkomstige Grignardreagens, dat vervolgens met difenylfosforzuurazide in reactie wordt gebracht Diazo(trimethylsilyl)methaan is niet carcinogeen of explosief, is eenvoudiger te bereiden en is commercieel verkrijgbaar als een oplossing in een koolwaterstof, zoals n-hexaan of in di-ethylether Diazo(trimethylsilyl)methaan vormt met een carbonzuur en in aanwezigheid van methanol de corresponderende methylester van het carbonzuur Deze reactie wordt ook gebruikt in de analytische scheikunde voor de bepaling van carbonzuren De methylesters van de carbonzuren (bijvoorbeeld van penicilline) zijn gemakkelijk te identificeren met behulp van GC/MS-analyse (gaschromatografie en massaspectrometrie) In vergelijking met diazomethaan verloopt de veresteringsreactie langzamer, en er is methanol nodig Bovendien kan trimethylsilyldiazomethaan nevenreacties aangaan, wat met diazomethaan minder het geval is Deze ongewenste nevenproducten verlagen de nauwkeurigheid van de analyse, alsook de reactieopbrengst Door de optimalisatie van de procedure (juiste keuze van reactietijden, -temperaturen, oplosmiddel en katalysator) kan men met diazo(trimethylsilyl)methaan toch betere resultaten verkrijgen dan met diazomethaan Diazo(trimethylsilyl)methaan wordt ook gebruikt in de Arndt-Eistert-reactie (in plaats van diazomethaan) <PERSOON> <INSTELLING> Hij is vooral bekend geworden met zijn boeken en het dierenspreekuur in De Telegraaf <PERSOON> <INSTELLING> heeft ook zelfstandig onderzoek gedaan naar alle door steekbeesten overgebrachte neuro- en biotoxinen en sinds kort vooral naar de ziekte van Lyme en het risico van tekenbeten bij mensen Na zijn vooropleiding in Azelo volgde <INSTELLING> de <PERSOON> Hogere School voor Tropische en Subtropische Landbouw in <LOCATIE>, die aansluit op de opleiding voor dierenartsen <PERSOON> <INSTELLING> heeft een groot aantal aantal publicaties over huisdieren op zijn naam staan Hij schreef onder meer in de rubriek Twente Vandaag en de "De Telegraaf op Zondag" en (WEBLINK) Tijdens zijn studie diergeneeskunde in <LOCATIE> schreef hij reeds honden- en kattenboeken en handleidingen voor dierenartsen Gemeenteziekenhuis (<LOCATIE>) Het Gemeenteziekenhuis (in de ##de eeuw ook wel Stadsziekenhuis genoemd) is een voormalig ziekenhuis in <LOCATIE> Van ### tot ### was het gevestigd <PERSOON>, in het <INSTELLING> van de stad In ### verhuisde het ziekenhuis naar de <LOCATIE>in <LOCATIE>-West Dit pand bleef in gebruik tot ### Toen werd aan de Burgemeester <LOCATIE>- op slechts enkele meters afstand van het oude - een nieuw gebouw geopend In ### is het Gemeenteziekenhuis gefuseerd met het nabijgelegen <PERSOON> Ziekenhuis tot het Schieland Ziekenhuis Het gebouw aan de Burgemeester <LOCATIE>heeft als Schieland Ziekenhuis tot eind ### dienstgedaan Toen werd het Vlietland Ziekenhuis in gebruik genomen, een fusie van het Schieland Ziekenhuis in <LOCATIE> en het Holyziekenhuis in <LOCATIE> Parvovirose (hond).
597
www
is vooral bekend geworden met zijn boeken en het dierenspreekuur in De Telegraaf <PERSOON> <INSTELLING> heeft ook zelfstandig onderzoek gedaan naar alle door steekbeesten overgebrachte neuro- en biotoxinen en sinds kort vooral naar de ziekte van Lyme en het risico van tekenbeten bij mensen Na zijn vooropleiding in Azelo volgde <INSTELLING> de <PERSOON> Hogere School voor Tropische en Subtropische Landbouw in <LOCATIE>, die aansluit op de opleiding voor dierenartsen <PERSOON> <INSTELLING> heeft een groot aantal aantal publicaties over huisdieren op zijn naam staan Hij schreef onder meer in de rubriek Twente Vandaag en de "De Telegraaf op Zondag" en (WEBLINK) Tijdens zijn studie diergeneeskunde in <LOCATIE> schreef hij reeds honden- en kattenboeken en handleidingen voor dierenartsen Gemeenteziekenhuis (<LOCATIE>) Het Gemeenteziekenhuis (in de ##de eeuw ook wel Stadsziekenhuis genoemd) is een voormalig ziekenhuis in <LOCATIE> Van ### tot ### was het gevestigd <PERSOON>, in het <INSTELLING> van de stad In ### verhuisde het ziekenhuis naar de <LOCATIE>in <LOCATIE>-West Dit pand bleef in gebruik tot ### Toen werd aan de Burgemeester <LOCATIE>- op slechts enkele meters afstand van het oude - een nieuw gebouw geopend In ### is het Gemeenteziekenhuis gefuseerd met het nabijgelegen <PERSOON> Ziekenhuis tot het Schieland Ziekenhuis Het gebouw aan de Burgemeester <LOCATIE>heeft als Schieland Ziekenhuis tot eind ### dienstgedaan Toen werd het Vlietland Ziekenhuis in gebruik genomen, een fusie van het Schieland Ziekenhuis in <LOCATIE> en het Holyziekenhuis in <LOCATIE> Parvovirose (hond) De ziekte wordt door het hondenparvovirus ("CPV#") veroorzaakt Parvovirose is sinds ### bekend en is ondertussen endemisch in alle hondenpopulaties De mortaliteit bedraagt bij puppy's tot ##% Het canine parvovirus heeft een tropisme voor snel delende lichaamscellen Bij puppy's en oudere honden zijn dit voornamelijk cellen van de darm Bij neonatale puppy's (<DATUM> weken) zal een tropisme ontstaan voor cellen van het myocard De incubatieperiode bedraagt <DATUM> dagen Elk ras en elke leeftijd is gevoelig voor een parvovirusinfectie In het algemeen zijn de klinische gevolgen voor oudere dieren minder erg, dan voor jonge puppy's Infecties van het myocard (zie boven) worden hedendaags minder gezien omdat de puppy's antistoffen van hun moeders via de biest krijgen Deze antistoffen beschermen de puppy's tegen een vroege infectie met het canine parvovirus De mortaliteit bedraagt tot ##% Parvovirusinfecties van het spijsverteringsstelsel worden daarentegen vaker gezien In het begin ziet men als voornaamste symptomen braken, koorts en anorexie In een later verloop van de ziekte treedt een erge, vaak onstilbare diarree op gepaard met een sterke daling van de witte bloedcellen (lymfocytopenie) De diarree is vaak hemorragisch Als gevolg van de darmkrampen kan bij puppy's een darminvaginatie optreden Door het braken en de diarree treedt dehydratie op Door het braken en de anorexie kan een hypoalbuminemie en vooral bij puppy's een hypoglykemie optreden Door de lymfocytopenie wordt het immuunsysteem verzwakt en kunnen secundaire bacteriële infecties optreden.
579
www
door het hondenparvovirus ("CPV#") veroorzaakt Parvovirose is sinds ### bekend en is ondertussen endemisch in alle hondenpopulaties De mortaliteit bedraagt bij puppy's tot ##% Het canine parvovirus heeft een tropisme voor snel delende lichaamscellen Bij puppy's en oudere honden zijn dit voornamelijk cellen van de darm Bij neonatale puppy's (<DATUM> weken) zal een tropisme ontstaan voor cellen van het myocard De incubatieperiode bedraagt <DATUM> dagen Elk ras en elke leeftijd is gevoelig voor een parvovirusinfectie In het algemeen zijn de klinische gevolgen voor oudere dieren minder erg, dan voor jonge puppy's Infecties van het myocard (zie boven) worden hedendaags minder gezien omdat de puppy's antistoffen van hun moeders via de biest krijgen Deze antistoffen beschermen de puppy's tegen een vroege infectie met het canine parvovirus De mortaliteit bedraagt tot ##% Parvovirusinfecties van het spijsverteringsstelsel worden daarentegen vaker gezien In het begin ziet men als voornaamste symptomen braken, koorts en anorexie In een later verloop van de ziekte treedt een erge, vaak onstilbare diarree op gepaard met een sterke daling van de witte bloedcellen (lymfocytopenie) De diarree is vaak hemorragisch Als gevolg van de darmkrampen kan bij puppy's een darminvaginatie optreden Door het braken en de diarree treedt dehydratie op Door het braken en de anorexie kan een hypoalbuminemie en vooral bij puppy's een hypoglykemie optreden Door de lymfocytopenie wordt het immuunsysteem verzwakt en kunnen secundaire bacteriële infecties optreden Parvovirose is een medisch spoedgeval en dient intensief door een dierenarts te worden behandeld De behandeling is in hoofdzaak symptomatisch Om de dehydratie tegen te gaan is het aangeraden de dieren gedurende enkele dagen een infuustherapie te geven De secundaire bacteriële infecties kunnen het beste met een breedspectrum antibioticum worden behandeld De dieren moeten zo snel mogelijk weer beginnen te eten of desnoods parenteraal gevoed worden Een relatief nieuwe specifieke therapie is de behandeling met interferon, die de mortaliteit verlaagt Er bestaan vaccins voor parvovirose Een passieve vaccinatie kan vanaf een leeftijd van # weken worden toegediend Actieve immunisatie kan ten vroegste vanaf een leeftijd van # weken beginnen <PERSOON>, <DATUM> – Montreux, <DATUM> was een Nederlandse hoogleraar in de gezondheidsleer en medische politie aan de <PERSOON>Saltet>, telg uit het geslacht Saltet, bezocht verschillende particuliere scholen en schreef zich in ### in als student aan de Universiteit Leiden Hij zette zijn studies te Heidelberg voort en promoveerde in ### in <LOCATIE> tot medisch doctor op een proefschrift " Bijdrage tot de kennis van de werking van het arsenic-zuur op de gezonde mens" Na deze promotie werd hij officier van gezondheid, verder assistent aan het hygiënische laboratorium van de <PERSOON> en privaatdocent voor de gezondheidsleer Hierna werd Saltet adjunct-inspecteur van het geneeskundig staatstoezicht van Noord-<PERSOON>, daarna directeur van de gezondheidsdienst en in ### verving hij de aftredende en naar Straatsburg vertrekkende hoogleraar Forster.
541
www
door een dierenarts te worden behandeld De behandeling is in hoofdzaak symptomatisch Om de dehydratie tegen te gaan is het aangeraden de dieren gedurende enkele dagen een infuustherapie te geven De secundaire bacteriële infecties kunnen het beste met een breedspectrum antibioticum worden behandeld De dieren moeten zo snel mogelijk weer beginnen te eten of desnoods parenteraal gevoed worden Een relatief nieuwe specifieke therapie is de behandeling met interferon, die de mortaliteit verlaagt Er bestaan vaccins voor parvovirose Een passieve vaccinatie kan vanaf een leeftijd van # weken worden toegediend Actieve immunisatie kan ten vroegste vanaf een leeftijd van # weken beginnen <PERSOON>, <DATUM> – Montreux, <DATUM> was een Nederlandse hoogleraar in de gezondheidsleer en medische politie aan de <PERSOON>Saltet>, telg uit het geslacht Saltet, bezocht verschillende particuliere scholen en schreef zich in ### in als student aan de Universiteit Leiden Hij zette zijn studies te Heidelberg voort en promoveerde in ### in <LOCATIE> tot medisch doctor op een proefschrift " Bijdrage tot de kennis van de werking van het arsenic-zuur op de gezonde mens" Na deze promotie werd hij officier van gezondheid, verder assistent aan het hygiënische laboratorium van de <PERSOON> en privaatdocent voor de gezondheidsleer Hierna werd Saltet adjunct-inspecteur van het geneeskundig staatstoezicht van Noord-<PERSOON>, daarna directeur van de gezondheidsdienst en in ### verving hij de aftredende en naar Straatsburg vertrekkende hoogleraar Forster Van de hand van professor Saltet verschenen verschillende belangrijke artikelen op hygiënisch gebied Hij wist zijn lessen in een aantrekkelijke vorm te gieten en op gemoedelijke wijze de belangstelling voor de studie bij zijn studenten levendig te houden Prof <PERSOON> ging per <DATUM> met emeritaat Hij overleed enkele jaren later op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd Van Wiechenschema Het Van Wiechenschema is een methode om de ontwikkeling van een kind kwantitatief in te delen Het is de Nederlandse versie van de Schaal van Bayley Het is in de jaren zestig van de ##e eeuw ontwikkeld door de Zwolse huisarts <PERSOON> en wordt nog steeds gebruikt in <LOCATIE> en België Er wordt gescoord op verschillende punten, zoals taalgebruik, motoriek en sociale interactie Een kind kan per onderdeel #, # of # punten krijgen, daarna worden de scores opgeteld Een normale score voor een kind van ## maanden ligt tussen de ## en ## Fructose-intolerantie Erfelijke fructose-intolerantie, fructosemie of fructosevergiftiging is een erfelijke aandoening, veroorzaakt door het ontbreken van een enzym in de lever dat de stofwisseling van fructose regelt Wanneer fructose wordt gegeten, volgen symptomen zoals braken, hypoglykemie, geelzucht, hemorrages, hepatomegalie (vergrote lever), hyperurikemie (verhoogd gehalte van urinezuur) en uiteindelijk het stoppen van de nierfunctie Het ontbrekende enzym is aldolase-B, dat fructose-#-fosfaat omzet in dihydroxyacetonfosfaat en glyceraldehyde Hierdoor kan de fructose niet verder omgezet worden dan fructose-#,#-bifosfaat.
544
www
hand van professor Saltet verschenen verschillende belangrijke artikelen op hygiënisch gebied Hij wist zijn lessen in een aantrekkelijke vorm te gieten en op gemoedelijke wijze de belangstelling voor de studie bij zijn studenten levendig te houden Prof <PERSOON> ging per <DATUM> met emeritaat Hij overleed enkele jaren later op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd Van Wiechenschema Het Van Wiechenschema is een methode om de ontwikkeling van een kind kwantitatief in te delen Het is de Nederlandse versie van de Schaal van Bayley Het is in de jaren zestig van de ##e eeuw ontwikkeld door de Zwolse huisarts <PERSOON> en wordt nog steeds gebruikt in <LOCATIE> en België Er wordt gescoord op verschillende punten, zoals taalgebruik, motoriek en sociale interactie Een kind kan per onderdeel #, # of # punten krijgen, daarna worden de scores opgeteld Een normale score voor een kind van ## maanden ligt tussen de ## en ## Fructose-intolerantie Erfelijke fructose-intolerantie, fructosemie of fructosevergiftiging is een erfelijke aandoening, veroorzaakt door het ontbreken van een enzym in de lever dat de stofwisseling van fructose regelt Wanneer fructose wordt gegeten, volgen symptomen zoals braken, hypoglykemie, geelzucht, hemorrages, hepatomegalie (vergrote lever), hyperurikemie (verhoogd gehalte van urinezuur) en uiteindelijk het stoppen van de nierfunctie Het ontbrekende enzym is aldolase-B, dat fructose-#-fosfaat omzet in dihydroxyacetonfosfaat en glyceraldehyde Hierdoor kan de fructose niet verder omgezet worden dan fructose-#,#-bifosfaat Verder speelt aldolase-A een belangrijke rol in gluconeogenese, dat glyceraldehyde-#-fosfaat en DHAP omzet in fructose-#,#-bifosfaat Glucose kan nog wel worden vrijgemaakt uit glycogeen, maar niet via gluconeogenese, wat ernstige hypoglykemie tot gevolgen kan hebben Behandeling is door middel van een fructosevrij dieet, wat een goede prognose vormt als eraan gehouden wordt Dit dieet wordt best opgevolgd of gegeven door een diëtist(e) om verwarring en misverstanden te voorkomen Erfelijke fructose-intolerantie moet niet verward worden met fructosemalabsorptie Deze laatste aandoening stond vroeger bekend als diëtaire fructose-intolerantie, een tekort aan fructosetransportenzym in de enterocyten, wat tot abnormale opzetting van de buik, diarree en/of constipatie Samarium(III)fluoride Samarium(III)fluoride is een fluoride van samarium en heeft als brutoformule SmF De stof komt voor als een geel reukloos kristallijn poeder, dat goed oplosbaar is in water Bij kamertemperatuur hebben de kristallen een orthorombische structuur <PERSOON> ###°C komen de kristallen trigonaal voor Schieland Ziekenhuis Het Schieland Ziekenhuis is een voormalig ziekenhuis in <LOCATIE> Het is in ### voortgekomen uit een fusie tussen het Gemeenteziekenhuis en het katholieke <PERSOON> Ziekenhuis Het ziekenhuis had lange tijd twee vestigingen Na uitbreiding van het pand aan de Burgemeester <LOCATIE>met een extra vleugel, in ###, is het voormalige Noletgebouw aan de <LOCATIE>gesloten en enkele jaren later gesloopt In ### ging het Schieland Ziekenhuis met het Vlaardingse Holy Ziekenhuis op in de al langer bestaande stichting Samenwerkende Schiedamse en Vlaardingse Ziekenhuizen (SSVZ) Het fusieziekenhuis kreeg begin ### de naam Vlietland Ziekenhuis.
570
www
DHAP omzet in fructose-#,#-bifosfaat Glucose kan nog wel worden vrijgemaakt uit glycogeen, maar niet via gluconeogenese, wat ernstige hypoglykemie tot gevolgen kan hebben Behandeling is door middel van een fructosevrij dieet, wat een goede prognose vormt als eraan gehouden wordt Dit dieet wordt best opgevolgd of gegeven door een diëtist(e) om verwarring en misverstanden te voorkomen Erfelijke fructose-intolerantie moet niet verward worden met fructosemalabsorptie Deze laatste aandoening stond vroeger bekend als diëtaire fructose-intolerantie, een tekort aan fructosetransportenzym in de enterocyten, wat tot abnormale opzetting van de buik, diarree en/of constipatie Samarium(III)fluoride Samarium(III)fluoride is een fluoride van samarium en heeft als brutoformule SmF De stof komt voor als een geel reukloos kristallijn poeder, dat goed oplosbaar is in water Bij kamertemperatuur hebben de kristallen een orthorombische structuur <PERSOON> ###°C komen de kristallen trigonaal voor Schieland Ziekenhuis Het Schieland Ziekenhuis is een voormalig ziekenhuis in <LOCATIE> Het is in ### voortgekomen uit een fusie tussen het Gemeenteziekenhuis en het katholieke <PERSOON> Ziekenhuis Het ziekenhuis had lange tijd twee vestigingen Na uitbreiding van het pand aan de Burgemeester <LOCATIE>met een extra vleugel, in ###, is het voormalige Noletgebouw aan de <LOCATIE>gesloten en enkele jaren later gesloopt In ### ging het Schieland Ziekenhuis met het Vlaardingse Holy Ziekenhuis op in de al langer bestaande stichting Samenwerkende Schiedamse en Vlaardingse Ziekenhuizen (SSVZ) Het fusieziekenhuis kreeg begin ### de naam Vlietland Ziekenhuis In ### begon de sloop en in ### was deze voltooid Op het terrein werd vervolgens woningbouw gerealiseerd <PERSOON>, <DATUM> is een Belgisch arts en voormalig astronaut van ESA Ze behaalde de doctorsgraad in de geneeskunde en is ook een professioneel piloot Ze is houder van een Belgisch vliegbrevet van de burgerlijke vliegschool en is een voormalig co-piloot van een Boeing ### Ze heeft doorgedreven ervaring als een consultant in menselijke factoren Haar werkgebied omvat menselijke relaties en communicatie en ze integreert haar training in korte systematische therapie en ericksoniaanse hypnose in dagelijkse en professionele situaties Merchez begon haar carrière als astronaut toen ze op <DATUM> geselecteerd werd door ESA Haar training begon in november ### in het Russische kosmonautentrainingscentrum Ze onderbrak haar training omwille van persoonlijke redenen in ### en werd vervangen door de Duitser Ulf Merbold Hierdoor heeft ze nooit aan een ruimtemissie deelgenomen Ze nam ontslag in ### waarna ze als zelfstandig arts werkt in haar eigen praktijk Indeen(#,#,#-cd)pyreen Indeen[#,#,#-cd]pyreen is een polycyclische aromatische koolwaterstof met als brutoformule CH De moleculaire structuur kan opgevat worden als de fusie van een molecuul indeen en een molecuul pyreen De stof komt voor als gele kristallen, die onoplosbaar zijn in water Ze is geclassificeerd volgens het IARC in klasse #B, wat betekent dat ze mogelijk carcinogeen is voor de mens N-vinylpyrrolidon "N"-vinylpyrrolidon (afgekort tot NVP) is een kleurloze tot lichtgele vloeistof Het is een heterocyclische organische verbinding, maar geen aromatische verbinding.
576
www
Op het terrein werd vervolgens woningbouw gerealiseerd <PERSOON>, <DATUM> is een Belgisch arts en voormalig astronaut van ESA Ze behaalde de doctorsgraad in de geneeskunde en is ook een professioneel piloot Ze is houder van een Belgisch vliegbrevet van de burgerlijke vliegschool en is een voormalig co-piloot van een Boeing ### Ze heeft doorgedreven ervaring als een consultant in menselijke factoren Haar werkgebied omvat menselijke relaties en communicatie en ze integreert haar training in korte systematische therapie en ericksoniaanse hypnose in dagelijkse en professionele situaties Merchez begon haar carrière als astronaut toen ze op <DATUM> geselecteerd werd door ESA Haar training begon in november ### in het Russische kosmonautentrainingscentrum Ze onderbrak haar training omwille van persoonlijke redenen in ### en werd vervangen door de Duitser Ulf Merbold Hierdoor heeft ze nooit aan een ruimtemissie deelgenomen Ze nam ontslag in ### waarna ze als zelfstandig arts werkt in haar eigen praktijk Indeen(#,#,#-cd)pyreen Indeen[#,#,#-cd]pyreen is een polycyclische aromatische koolwaterstof met als brutoformule CH De moleculaire structuur kan opgevat worden als de fusie van een molecuul indeen en een molecuul pyreen De stof komt voor als gele kristallen, die onoplosbaar zijn in water Ze is geclassificeerd volgens het IARC in klasse #B, wat betekent dat ze mogelijk carcinogeen is voor de mens N-vinylpyrrolidon "N"-vinylpyrrolidon (afgekort tot NVP) is een kleurloze tot lichtgele vloeistof Het is een heterocyclische organische verbinding, maar geen aromatische verbinding Het wordt in de chemische industrie gebruikt voor de productie van polymeren en van inkten en lakken Vinylpyrrolidon kan uit zichzelf polymeriseren; daarbij wordt warmte ontwikkeld De polymerisatie kan met UV-licht op gang worden gebracht Daarom wordt er tijdens de opslag een kleine hoeveelheid stabilisator aan toegevoegd (natriumhydroxide, kaliumhydroxide of N,N'-di-"sec"-butyl-"p"-fenyleendiamine) "N"-vinylpyrrolidon wordt bereid door #-pyrrolidon te reageren met ethyn, volgens de Reppe-synthese Een andere methode, die het gebruik van ethyn vermijdt, bestaat erin gamma-butyrolacton te reageren met #-amino-ethanol Het reactieproduct, N-(#-hydroxyethyl)-#-pyrrolidon wordt daarna gedehydrateerd tot NVP Het grootste deel van de NVP-productie wordt gebruikt voor de productie van het polymeer polyvinylpyrrolidon (PVP) of van copolymeren Een kleine hoeveelheid NVP wordt gebruikt als een reactieve verdunner in inkten en lakken die met UV-licht uitharden Digitoxine Digitoxine is een hartglycoside dat kan geïsoleerd worden uit vingerhoedskruid Beter bekend onder de handelsnaam digitaline werd het in het verleden vaak gebruikt als medicijn voor hartpatiënten Later werd het verdrongen door het vergelijkbare digoxine dat op een andere wijze met hydroxylgroepen gebonden is <PERSOON> (###-###) schreef al sinds ### over de effecten van digitoxine Hij schreef in "<PERSOON> account of the foxglove and some of it's medical uses" het volgende ""It has a power over the motion of the heart, to a degree yet unobserverd in any other medicine, and this power may be converted to salutary ends "".
574
www
wordt in de chemische industrie gebruikt voor de productie van polymeren en van inkten en lakken Vinylpyrrolidon kan uit zichzelf polymeriseren; daarbij wordt warmte ontwikkeld De polymerisatie kan met UV-licht op gang worden gebracht Daarom wordt er tijdens de opslag een kleine hoeveelheid stabilisator aan toegevoegd (natriumhydroxide, kaliumhydroxide of N,N'-di-"sec"-butyl-"p"-fenyleendiamine) "N"-vinylpyrrolidon wordt bereid door #-pyrrolidon te reageren met ethyn, volgens de Reppe-synthese Een andere methode, die het gebruik van ethyn vermijdt, bestaat erin gamma-butyrolacton te reageren met #-amino-ethanol Het reactieproduct, N-(#-hydroxyethyl)-#-pyrrolidon wordt daarna gedehydrateerd tot NVP Het grootste deel van de NVP-productie wordt gebruikt voor de productie van het polymeer polyvinylpyrrolidon (PVP) of van copolymeren Een kleine hoeveelheid NVP wordt gebruikt als een reactieve verdunner in inkten en lakken die met UV-licht uitharden Digitoxine Digitoxine is een hartglycoside dat kan geïsoleerd worden uit vingerhoedskruid Beter bekend onder de handelsnaam digitaline werd het in het verleden vaak gebruikt als medicijn voor hartpatiënten Later werd het verdrongen door het vergelijkbare digoxine dat op een andere wijze met hydroxylgroepen gebonden is <PERSOON> (###-###) schreef al sinds ### over de effecten van digitoxine Hij schreef in "<PERSOON> account of the foxglove and some of it's medical uses" het volgende ""It has a power over the motion of the heart, to a degree yet unobserverd in any other medicine, and this power may be converted to salutary ends "" Vervolgens wordt digitoxine door middel van extractie uit de plant gehaald Naast de mogelijkheid om digitoxine uit de plant te extraheren zijn er ook nog twee verschillende manieren om het te synthetiseren De twee routes zijn de koolhydraat benadering door Wiesner waarbij met #-deoxy suiker wordt begonnen, en de de novo benadering door McDonald waar met TMS-acetylene wordt begonnen Digitoxine wordt voorgeschreven bij hartritmestoornissen, met name bij atrium- of voorkamerfibrillatie Digitoxine versterkt de samentrekking van de hartspier Het inhibeert de Na-<PERSOON> waardoor meer natrium in de cel blijft Indirect wordt hierdoor ook de natrium-calciumuitwisselaar tegengewerkt Zo stijgen de intracellulaire natrium- en calciumconcentraties en trekt de hartspier sterker samen Ook kan het gebruikt worden om het hartritme naar beneden te brengen Het nadeel van digitoxine is dat het voor ##% gebonden wordt aan de plasma-eiwitten en alleen het vrije molecuul kan de bloedbaan verlaten om zich aan de receptor te binden Hierdoor is het moeilijk om de goede dosering te bereiken Ook is het niet te gebruiken bij mensen die het syndroom <PERSOON>-Parkinson-White hebben Bij deze patiënten kan de hartslag zo ver oplopen dat het hart ermee stopt Een voordeel is dat de hoeveelheid die toegediend moet worden niet afhankelijk is van de werking van de nieren (het is dus ook te gebruiken bij mensen waarbij de nieren niet goed functioneren) Doordat het aan de plasma-eiwitten is gebonden kan het niet door de nieren worden uitgescheiden maar moet het eerst in de lever worden afgebroken.
562
www
om digitoxine uit de plant te extraheren zijn er ook nog twee verschillende manieren om het te synthetiseren De twee routes zijn de koolhydraat benadering door Wiesner waarbij met #-deoxy suiker wordt begonnen, en de de novo benadering door McDonald waar met TMS-acetylene wordt begonnen Digitoxine wordt voorgeschreven bij hartritmestoornissen, met name bij atrium- of voorkamerfibrillatie Digitoxine versterkt de samentrekking van de hartspier Het inhibeert de Na-<PERSOON> waardoor meer natrium in de cel blijft Indirect wordt hierdoor ook de natrium-calciumuitwisselaar tegengewerkt Zo stijgen de intracellulaire natrium- en calciumconcentraties en trekt de hartspier sterker samen Ook kan het gebruikt worden om het hartritme naar beneden te brengen Het nadeel van digitoxine is dat het voor ##% gebonden wordt aan de plasma-eiwitten en alleen het vrije molecuul kan de bloedbaan verlaten om zich aan de receptor te binden Hierdoor is het moeilijk om de goede dosering te bereiken Ook is het niet te gebruiken bij mensen die het syndroom <PERSOON>-Parkinson-White hebben Bij deze patiënten kan de hartslag zo ver oplopen dat het hart ermee stopt Een voordeel is dat de hoeveelheid die toegediend moet worden niet afhankelijk is van de werking van de nieren (het is dus ook te gebruiken bij mensen waarbij de nieren niet goed functioneren) Doordat het aan de plasma-eiwitten is gebonden kan het niet door de nieren worden uitgescheiden maar moet het eerst in de lever worden afgebroken De dosering is hierbij het grootste probleem, omdat er slechts een kleine marge is tussen farmaceutische en toxische dosering Er is dus ook een hoge mortaliteit aan verbonden Het wordt langzaam uitgescheiden, waardoor makkelijk een cumulatief effect optreedt wanneer digitoxine toegediend wordt De elimininatiehalfwaardetijd bedraagt ongeveer # dagen Afhankelijk van de aard van de expositie, de concentratie en frequentie van toediening, kunnen bij een overdosis digitoxine verschillende symptomen optreden De eerste tekens van overdosis zijn anorexia, braken, misselijkheid en diverse GI-effecten Deze houden speekselvloed, pijn in de bovenbuik, abdominale pijn, abdominale expansie, diarree, constipatie en gewichtsverlies in In latere stadia treden echter nog meer toxische effecten op, die ook terminaal kunnen zijn Bij acute toxiciteit kan hyperkaliëmie optreden Deze conditie komt door een te hoge kaliumspiegel in het bloed en kan tot hartritmestoringen leiden Chronische toxiciteit leidt tot hypokaliëmie Ook wordt er in plaats van het verbeteren van de hartslag het tegendeel bereikt en treedt er een aritmie op Atrioventriculare dissociatie is in dit geval ook mogelijk Een toxische dosis van hartglycosides kan vertroebeling van het gezichtsveld veroorzaken Neuritis retrobulbaris (ontsteking van de oogzenuw) is in dit geval de oorzaak Voorbeelden van visusveranderingen zijn onder andere Deze veranderingen zijn over het algemeen reversibel zodra het glycoside uit het lichaam verwijderd is Vermits digitaline lange tijd moeilijk op te sporen en bovendien gemakkelijk verkrijgbaar was, werd het in het verleden soms gebruikt als moordwapen.
507
www
omdat er slechts een kleine marge is tussen farmaceutische en toxische dosering Er is dus ook een hoge mortaliteit aan verbonden Het wordt langzaam uitgescheiden, waardoor makkelijk een cumulatief effect optreedt wanneer digitoxine toegediend wordt De elimininatiehalfwaardetijd bedraagt ongeveer # dagen Afhankelijk van de aard van de expositie, de concentratie en frequentie van toediening, kunnen bij een overdosis digitoxine verschillende symptomen optreden De eerste tekens van overdosis zijn anorexia, braken, misselijkheid en diverse GI-effecten Deze houden speekselvloed, pijn in de bovenbuik, abdominale pijn, abdominale expansie, diarree, constipatie en gewichtsverlies in In latere stadia treden echter nog meer toxische effecten op, die ook terminaal kunnen zijn Bij acute toxiciteit kan hyperkaliëmie optreden Deze conditie komt door een te hoge kaliumspiegel in het bloed en kan tot hartritmestoringen leiden Chronische toxiciteit leidt tot hypokaliëmie Ook wordt er in plaats van het verbeteren van de hartslag het tegendeel bereikt en treedt er een aritmie op Atrioventriculare dissociatie is in dit geval ook mogelijk Een toxische dosis van hartglycosides kan vertroebeling van het gezichtsveld veroorzaken Neuritis retrobulbaris (ontsteking van de oogzenuw) is in dit geval de oorzaak Voorbeelden van visusveranderingen zijn onder andere Deze veranderingen zijn over het algemeen reversibel zodra het glycoside uit het lichaam verwijderd is Vermits digitaline lange tijd moeilijk op te sporen en bovendien gemakkelijk verkrijgbaar was, werd het in het verleden soms gebruikt als moordwapen Vier jaar lang had de zogenaamde '<PERSOON>' herhaaldelijk maar ongemerkt digitaline toegevoegd aan de kruidenthee of wijn die zij haar vriendinnen aanbood De slachtoffers, meestal welgestelde weduwen, stierven telkens een schijnbaar 'natuurlijke dood' In de pers werd al snel de link gelegd met de gifmoorden ten tijde van de Borgia's Ovula Nabothi Ovula Nabothi zijn kleine geel-witte cysten op het oppervlak van de cervix en gevuld met slijm Ze werden voor het eerst beschreven door de Duitse arts <PERSOON> De cysten zijn onschuldig en hebben geen pathologische waarde Kousenband (kleding) Een kousenband is een kledingstuk Het is een band om een kous op te houden In het verleden droegen heren kniebroeken of culottes en de daaronder gedragen kousen werden met een band met gesp vastgezet Men ging in de loop der eeuwen de kousenband versieren met strikken, kokardes en franje en een gesp, soms versierd met strass of edelstenen voorzien Waar werklieden praktische lange broeken droegen, droegen edellieden en patriciërs, ook bij uniformen, tot in het laatste kwart van de ##e eeuw kousen, kousenbanden en kniebroeken <PERSOON> broeken of "pantelons" mochten aan het <PERSOON> hof beslist niet worden gedragen Daarbij maakte men ook voor officieren en militairen geen uitzondering De achterliggende reden voor dit hofprotocol was de bescherming van de zijde-industrie van <PERSOON> die de kousen fabriceerde De <PERSOON> Revolutie van ### bracht een ommekeer in de herenkleding.
511
www
digitaline toegevoegd aan de kruidenthee of wijn die zij haar vriendinnen aanbood De slachtoffers, meestal welgestelde weduwen, stierven telkens een schijnbaar 'natuurlijke dood' In de pers werd al snel de link gelegd met de gifmoorden ten tijde van de Borgia's Ovula Nabothi Ovula Nabothi zijn kleine geel-witte cysten op het oppervlak van de cervix en gevuld met slijm Ze werden voor het eerst beschreven door de Duitse arts <PERSOON> De cysten zijn onschuldig en hebben geen pathologische waarde Kousenband (kleding) Een kousenband is een kledingstuk Het is een band om een kous op te houden In het verleden droegen heren kniebroeken of culottes en de daaronder gedragen kousen werden met een band met gesp vastgezet Men ging in de loop der eeuwen de kousenband versieren met strikken, kokardes en franje en een gesp, soms versierd met strass of edelstenen voorzien Waar werklieden praktische lange broeken droegen, droegen edellieden en patriciërs, ook bij uniformen, tot in het laatste kwart van de ##e eeuw kousen, kousenbanden en kniebroeken <PERSOON> broeken of "pantelons" mochten aan het <PERSOON> hof beslist niet worden gedragen Daarbij maakte men ook voor officieren en militairen geen uitzondering De achterliggende reden voor dit hofprotocol was de bescherming van de zijde-industrie van <PERSOON> die de kousen fabriceerde De <PERSOON> Revolutie van ### bracht een ommekeer in de herenkleding Zo ontstond de bijnaam "sansculotte" voor revolutionair De meest radicale revolutionaire leider, Maximiliën de Robespierre maakte een uitzondering op deze regel Hij droeg tot zijn dood kousen, kousenbanden en kniebroek In het Verenigd Koninkrijk is een kostbaar uitgevoerde kousenband met het opschrift "<PERSOON>" het onderscheidingsteken van een hoge ridderorde, de Orde van de Kousenband De heren dragen aan het Britse hof nog steeds ouderwetse kniebroeken met kousenbanden In de periode vóór de invoering van de jarretellengordel en de jarretelgordel droegen dames ook kousenbanden om hun kousen op te houden De ouderwetse kousenband is in de loop der ##e eeuw in onbruik geraakt en is nu een accessoire voor bruiden In veel culturen is het verwijderen van de kousenband het privilege van de bruidegom <PERSOON> mogen de gasten soms geld in de kousenband van de bruid steken Als onderdeel van de normaal voor vreemden verborgen onderkleding verwierf de kousenband in de loop der eeuwen veel erotisch kapitaal De kousenband werd een prikkelend object gevonden Toen in de loop van de ##e eeuw de jarretels en jarretelgordels opkwamen werden ook deze verbindingsstukken van rubber of elastisch materiaal eveneens kousenbanden genoemd De kousenband is als lingerie een fetisjobject geworden stripteasedanseressen dragen de band om toeschouwers erotisch te prikkelen De Britse koning en de leden van de Orde van de Kousenband dragen de geknoopte kousenband met de zinspreuk "<PERSOON>" om hun wapenschild of om hun monogram Zo duikt de kousenband ook op hun briefpapier op.
514
www
Hij droeg tot zijn dood kousen, kousenbanden en kniebroek In het Verenigd Koninkrijk is een kostbaar uitgevoerde kousenband met het opschrift "<PERSOON>" het onderscheidingsteken van een hoge ridderorde, de Orde van de Kousenband De heren dragen aan het Britse hof nog steeds ouderwetse kniebroeken met kousenbanden In de periode vóór de invoering van de jarretellengordel en de jarretelgordel droegen dames ook kousenbanden om hun kousen op te houden De ouderwetse kousenband is in de loop der ##e eeuw in onbruik geraakt en is nu een accessoire voor bruiden In veel culturen is het verwijderen van de kousenband het privilege van de bruidegom <PERSOON> mogen de gasten soms geld in de kousenband van de bruid steken Als onderdeel van de normaal voor vreemden verborgen onderkleding verwierf de kousenband in de loop der eeuwen veel erotisch kapitaal De kousenband werd een prikkelend object gevonden Toen in de loop van de ##e eeuw de jarretels en jarretelgordels opkwamen werden ook deze verbindingsstukken van rubber of elastisch materiaal eveneens kousenbanden genoemd De kousenband is als lingerie een fetisjobject geworden stripteasedanseressen dragen de band om toeschouwers erotisch te prikkelen De Britse koning en de leden van de Orde van de Kousenband dragen de geknoopte kousenband met de zinspreuk "<PERSOON>" om hun wapenschild of om hun monogram Zo duikt de kousenband ook op hun briefpapier op Het Nederlandse Oorlogsherinneringskruis en het Ereteken Belangrijke Krijgsbedrijven zijn eveneens van een kousenband met opschrift voorzien Ascothoracida Ascothoracida behoren tot de kreeftachtigen De leden van deze infraklasse zijn mariene ecto-en endoparasieten van holtedieren en stekelhuidigen De diertjes bestaan uit een kop, een thorax (pereon) en een abdomen (pleon) De kop bezit geen rostrum en de ogen zijn niet gesteeld Bij juvenielen ontbreken de ogen soms Een naupliair oog is al dan niet aanwezig in het nauplius stadium De eerste antenne is eentakkig met een goed ontwikkelde exopodiet die soms zelfs een grijpfunctie heeft Bij volwassen vormen is de tweede antenne sterk gereduceerd of afwezig De monddelen zijn sterk gemodificeerd tot een soort zuigsnuit Een tweekleppig carapax is al dan niet aanwezig Indien aanwezig omsluit het kop en thorax Er zijn # tot # paar één- of tweetakkige, niet bladvormige pereopoden Het abdomen bestaat ui een vijftal somieten Er zijn geen epimeren en geen pleopoden Er is één paar goed ontwikkelde uropoden en een telson ontbreekt Na het uitsluipen vervellen de nauplii in verschillende stadia tot een typische ascothracide larve die evenals zijn verwanten, de Cirripedia en de Facetotecta zogenaamde roosterorganen ("lattice organs") bezitten op het kopschild Deze lattice organen vormen een autapomorfie voor de Thecostraca maar hun evolutionaire oorsprong en mogelijk homologen in andere Crustacea blijven onbekend Het naupliair kopschild draagt altijd twee paar setae ventraal gelegen in de buurt van de middellijn Elk van deze setae bezit een porie.
497
www
een kousenband met opschrift voorzien Ascothoracida Ascothoracida behoren tot de kreeftachtigen De leden van deze infraklasse zijn mariene ecto-en endoparasieten van holtedieren en stekelhuidigen De diertjes bestaan uit een kop, een thorax (pereon) en een abdomen (pleon) De kop bezit geen rostrum en de ogen zijn niet gesteeld Bij juvenielen ontbreken de ogen soms Een naupliair oog is al dan niet aanwezig in het nauplius stadium De eerste antenne is eentakkig met een goed ontwikkelde exopodiet die soms zelfs een grijpfunctie heeft Bij volwassen vormen is de tweede antenne sterk gereduceerd of afwezig De monddelen zijn sterk gemodificeerd tot een soort zuigsnuit Een tweekleppig carapax is al dan niet aanwezig Indien aanwezig omsluit het kop en thorax Er zijn # tot # paar één- of tweetakkige, niet bladvormige pereopoden Het abdomen bestaat ui een vijftal somieten Er zijn geen epimeren en geen pleopoden Er is één paar goed ontwikkelde uropoden en een telson ontbreekt Na het uitsluipen vervellen de nauplii in verschillende stadia tot een typische ascothracide larve die evenals zijn verwanten, de Cirripedia en de Facetotecta zogenaamde roosterorganen ("lattice organs") bezitten op het kopschild Deze lattice organen vormen een autapomorfie voor de Thecostraca maar hun evolutionaire oorsprong en mogelijk homologen in andere Crustacea blijven onbekend Het naupliair kopschild draagt altijd twee paar setae ventraal gelegen in de buurt van de middellijn Elk van deze setae bezit een porie Roosterorganen blijken dus zeer complexe sensorische organen te zijn die in de meeste gevallen alle externe gelijkenis met een seta verloren hebben Ascothoracida komen wereldwijd voor Het zijn mariene ecto-en endoparasieten van holtedieren en stekelhuidigen <PERSOON> Ziekenhuis Het <PERSOON> Ziekenhuis was van ### tot ### gevestigd aan de Ehzerallee in <LOCATIE> in de Nederlandse provincie Gelderland De gelijknamige stichting betrok vervolgens een nieuw verpleeghuis in <LOCATIE>, in de provincie Overijssel Het particuliere modelziekenhuis voor homeopathische behandelingen werd gesticht door <PERSOON>, dochter van de in ### overleden rijke tabakshandelaar en filantroop <PERSOON> naar wie het ziekenhuis werd genoemd <PERSOON> was gehuwd met de Almense huisarts <PERSOON> die zich specialiseerde in de homeopathie De Delftse bouwkundige G N Itz (###-###) maakte een bouwplan dat leidde tot de bouw van een met luxueuze materialen uitgevoerd ziekenhuis met ## bedden voor zieken van allerlei aard Dit was het aantal patiënten dat volgens <PERSOON> door een geneesheer zonder assistentie te behandelen viel Om het huis bevond zich voor de patiënten een zeven hectare groot wandelpark met speciaal stofvrij aangelegde paden Met de toestroom van patiënten wilde het echter niet erg vlotten en in ### werden de steeds maar oplopende tekorten zelfs de zeer bemiddelde eigenaresse te bar Het echtpaar bood daarom het ziekenhuis om niet aan aan de gemeente <LOCATIE> en trok zich geheel terug Ze stelden slechts één voorwaarde; de instelling diende zolang ze bestond "P W.
536
www
te zijn die in de meeste gevallen alle externe gelijkenis met een seta verloren hebben Ascothoracida komen wereldwijd voor Het zijn mariene ecto-en endoparasieten van holtedieren en stekelhuidigen <PERSOON> Ziekenhuis Het <PERSOON> Ziekenhuis was van ### tot ### gevestigd aan de Ehzerallee in <LOCATIE> in de Nederlandse provincie Gelderland De gelijknamige stichting betrok vervolgens een nieuw verpleeghuis in <LOCATIE>, in de provincie Overijssel Het particuliere modelziekenhuis voor homeopathische behandelingen werd gesticht door <PERSOON>, dochter van de in ### overleden rijke tabakshandelaar en filantroop <PERSOON> naar wie het ziekenhuis werd genoemd <PERSOON> was gehuwd met de Almense huisarts <PERSOON> die zich specialiseerde in de homeopathie De Delftse bouwkundige G N Itz (###-###) maakte een bouwplan dat leidde tot de bouw van een met luxueuze materialen uitgevoerd ziekenhuis met ## bedden voor zieken van allerlei aard Dit was het aantal patiënten dat volgens <PERSOON> door een geneesheer zonder assistentie te behandelen viel Om het huis bevond zich voor de patiënten een zeven hectare groot wandelpark met speciaal stofvrij aangelegde paden Met de toestroom van patiënten wilde het echter niet erg vlotten en in ### werden de steeds maar oplopende tekorten zelfs de zeer bemiddelde eigenaresse te bar Het echtpaar bood daarom het ziekenhuis om niet aan aan de gemeente <LOCATIE> en trok zich geheel terug Ze stelden slechts één voorwaarde; de instelling diende zolang ze bestond "<PERSOON> maakte er een sanatorium van voor lijders aan been- en gewrichtstuberculose De exploitatietekorten bleven echter bestaan Daardoor kwam de instelling in ### in handen van de gemeente <LOCATIE> die haar ging gebruiken voor het laten kuren van de vaak in ongezonde omstandigheden wonende onbemiddelde bewoners met longtuberculose van deze fabrieksstad De gemiddelde bezetting was in ### ruim ## patiënten De sanatorium-capaciteit werd in de jaren daarna verder uitgebreid vanwege de behoefte aan kuurplaatsen en om een gunstige exploitatie mogelijk te maken Uitbreidingen vonden voor een groot deel plaats in de vorm van houten barakken Ten slotte beschikte men in ### over ### bedden In de jaren daarna nam het aantal tuberculosepatiënten sterk af en werden er steeds meer andere langdurig zieken verpleegd In ### sloot men de laatste afdeling voor tbc-lijders Vervolgens ontwikkelde men plannen voor de bouw van een modern verpleeghuis Er werd in ### een verpleeg- en revalidatiecentrum met ### bedden gerealiseerd in de wijk <LOCATIE> in <LOCATIE> Na de verhuizing werden de oude ziekenhuisgebouwen in <LOCATIE> in gebruik genomen als asielzoekerscentrum Later, na een grondige renovatie, opende in ### het driesterrenhotel "Landgoed Ehzerwold" er zijn poorten Syndroom van Gitelman Het syndroom van Gitelman is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte, aanverwant aan het syndroom van Bartter, die wordt gekenmerkt door een tekort aan kalium, magnesium in het bloed en een te laag calcium gehalte in de urine, veroorzaakt door een stoornis in de nieren.
565
www
<LOCATIE> maakte er een sanatorium van voor lijders aan been- en gewrichtstuberculose De exploitatietekorten bleven echter bestaan Daardoor kwam de instelling in ### in handen van de gemeente <LOCATIE> die haar ging gebruiken voor het laten kuren van de vaak in ongezonde omstandigheden wonende onbemiddelde bewoners met longtuberculose van deze fabrieksstad De gemiddelde bezetting was in ### ruim ## patiënten De sanatorium-capaciteit werd in de jaren daarna verder uitgebreid vanwege de behoefte aan kuurplaatsen en om een gunstige exploitatie mogelijk te maken Uitbreidingen vonden voor een groot deel plaats in de vorm van houten barakken Ten slotte beschikte men in ### over ### bedden In de jaren daarna nam het aantal tuberculosepatiënten sterk af en werden er steeds meer andere langdurig zieken verpleegd In ### sloot men de laatste afdeling voor tbc-lijders Vervolgens ontwikkelde men plannen voor de bouw van een modern verpleeghuis Er werd in ### een verpleeg- en revalidatiecentrum met ### bedden gerealiseerd in de wijk <LOCATIE> in <LOCATIE> Na de verhuizing werden de oude ziekenhuisgebouwen in <LOCATIE> in gebruik genomen als asielzoekerscentrum Later, na een grondige renovatie, opende in ### het driesterrenhotel "Landgoed Ehzerwold" er zijn poorten Syndroom van Gitelman Het syndroom van Gitelman is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte, aanverwant aan het syndroom van Bartter, die wordt gekenmerkt door een tekort aan kalium, magnesium in het bloed en een te laag calcium gehalte in de urine, veroorzaakt door een stoornis in de nieren Het syndroom van Gitelman is een autosomaal recessief erfelijke aandoening, veroorzaakt door twee mutaties in het SLC##A-gen, gelegen op chromosoom ## De mutaties worden doorgegeven van ouder op kind Wanneer een kind van beide ouders tegelijk het afwijkende gen erft voor het syndroom van Gitelman, dan is er een kans van ##% dat de ziekte zich ook daadwerkelijk bij dat kind ontwikkelt Hoewel zeer zeldzaam, bestaat de kans ook dat het afwijkende gen slechts door één ouder wordt doorgegeven en dat het kind zelf vervolgens hetzelfde afwijkende gen voor het syndroom van Gitelman ontwikkelt, met kans op ontstaan van het syndroom tot gevolg Door de mutaties in het SLC##A-gen ontstaat bij patiënten met het syndroom van Gitelman een defect in het transporteiwit voor magnesium en natrium en worden er onvoldoende magnesium en natrium teruggehaald uit de nieren Het gevolg is een tekort aan magnesium en kalium in het bloed Het syndroom van Gitelman kan lange tijd zonder specifieke symptomen verlopen Vaak echter treden na verloop van tijd diverse lichamelijke ongemakken op Door het tekort aan magnesium in het bloed kunnen spierkrampen en neurologische geleidingsstoornissen optreden Het verhoogde calciumgehalte in het bloed kan tot verkalking en vorming van orgaanstenen leiden Verder kunnen abnormale vermoeidheid, hartritmestoornis, beven, spierspasmen en chronische huidontsteking voorkomen Het syndroom van Gitelman wordt veelal op jonge leeftijd gediagnosticeerd, door middel van DNA-onderzoek Het is een vrij zeldzame aandoening en milder dan het aanverwante syndroom van Bartter.
550
www
autosomaal recessief erfelijke aandoening, veroorzaakt door twee mutaties in het SLC##A-gen, gelegen op chromosoom ## De mutaties worden doorgegeven van ouder op kind Wanneer een kind van beide ouders tegelijk het afwijkende gen erft voor het syndroom van Gitelman, dan is er een kans van ##% dat de ziekte zich ook daadwerkelijk bij dat kind ontwikkelt Hoewel zeer zeldzaam, bestaat de kans ook dat het afwijkende gen slechts door één ouder wordt doorgegeven en dat het kind zelf vervolgens hetzelfde afwijkende gen voor het syndroom van Gitelman ontwikkelt, met kans op ontstaan van het syndroom tot gevolg Door de mutaties in het SLC##A-gen ontstaat bij patiënten met het syndroom van Gitelman een defect in het transporteiwit voor magnesium en natrium en worden er onvoldoende magnesium en natrium teruggehaald uit de nieren Het gevolg is een tekort aan magnesium en kalium in het bloed Het syndroom van Gitelman kan lange tijd zonder specifieke symptomen verlopen Vaak echter treden na verloop van tijd diverse lichamelijke ongemakken op Door het tekort aan magnesium in het bloed kunnen spierkrampen en neurologische geleidingsstoornissen optreden Het verhoogde calciumgehalte in het bloed kan tot verkalking en vorming van orgaanstenen leiden Verder kunnen abnormale vermoeidheid, hartritmestoornis, beven, spierspasmen en chronische huidontsteking voorkomen Het syndroom van Gitelman wordt veelal op jonge leeftijd gediagnosticeerd, door middel van DNA-onderzoek Het is een vrij zeldzame aandoening en milder dan het aanverwante syndroom van Bartter De behandeling richt zich dan ook vooral op symptoombestrijding, onder anderen door het toedienen van kaliumpreparaten Wanneer het syndroom van Gitelman zonder behandeling blijft, of wanneer de patiënt door bijvoorbeeld braken of diarree de medicijnen en kaliumpreparaten niet binnen kan houden, kunnen de symptomen wel ernstiger worden en kan ziekenhuisopname noodzakelijk zijn Mometasonfuroaat Mometasonfuroaat is een corticosteroïde met lokale ontstekingsremmende en anti-allergische werking Het is de ester van mometason met #-furaanzuur Het werd ontwikkeld door Schering Corporation Mometasonfuroaat wordt gebruikt voor de behandeling van verschillende huidaandoeningen, waaronder psoriasis of eczeem Hiervoor wordt ze verkocht in zalven of lotions; de merknaam is "Elocon" van Schering-Plough Er zijn ook neussprays of poederinhalators met mometasonfuroaat voor de behandeling van hooikoorts of astma; merknamen "Asmanex Twisthaler", "Elovent Twisthaler", "Nasonex", alle van MSD De stof onderdrukt de ontstekingsreactie en de symptomen, maar geneest de onderliggende aandoeningen niet Internationaal Paralympisch Comité Het Internationaal Paralympisch Comité (IPC) is een niet-gouvernementele organisatie gevestigd in het Duitse Bonn Het IPC heeft als doel om de Paralympische Zomerspelen en Paralympische Winterspelen te organiseren President van het IPC is sedert ### <PERSOON> De president vertegenwoordigt het IPC en wordt voor acht jaar gekozen door middel van een geheime stemming door alle IPC-leden Na de eerste termijn, kan deze nog met vier jaar verlengd worden <PERSOON> volgde <PERSOON> in ### op die op zijn beurt in ### gekozen werd als opvolger van<PERSOON> bestaat uit de voorzitter, vier vicepresidenten en tien reguliere leden.
547
www
door het toedienen van kaliumpreparaten Wanneer het syndroom van Gitelman zonder behandeling blijft, of wanneer de patiënt door bijvoorbeeld braken of diarree de medicijnen en kaliumpreparaten niet binnen kan houden, kunnen de symptomen wel ernstiger worden en kan ziekenhuisopname noodzakelijk zijn Mometasonfuroaat Mometasonfuroaat is een corticosteroïde met lokale ontstekingsremmende en anti-allergische werking Het is de ester van mometason met #-furaanzuur Het werd ontwikkeld door Schering Corporation Mometasonfuroaat wordt gebruikt voor de behandeling van verschillende huidaandoeningen, waaronder psoriasis of eczeem Hiervoor wordt ze verkocht in zalven of lotions; de merknaam is "Elocon" van Schering-Plough Er zijn ook neussprays of poederinhalators met mometasonfuroaat voor de behandeling van hooikoorts of astma; merknamen "Asmanex Twisthaler", "Elovent Twisthaler", "Nasonex", alle van MSD De stof onderdrukt de ontstekingsreactie en de symptomen, maar geneest de onderliggende aandoeningen niet Internationaal Paralympisch Comité Het Internationaal Paralympisch Comité (IPC) is een niet-gouvernementele organisatie gevestigd in het Duitse Bonn Het IPC heeft als doel om de Paralympische Zomerspelen en Paralympische Winterspelen te organiseren President van het IPC is sedert ### <PERSOON> De president vertegenwoordigt het IPC en wordt voor acht jaar gekozen door middel van een geheime stemming door alle IPC-leden Na de eerste termijn, kan deze nog met vier jaar verlengd worden <PERSOON> volgde <PERSOON> in ### op die op zijn beurt in ### gekozen werd als opvolger van<PERSOON> bestaat uit de voorzitter, vier vicepresidenten en tien reguliere leden De commissie draagt onder meer zorg voor De IPC Sessie is de Algemene Vergadering van het IPC en het hoogste bestuursorgaan van het IPC dat alle belangrijke beslissingen neemt De Vergadering bestaat uit alle IPC-leden, die tijdens stemmingen elk één stem hebben De beslissingen van het congres zijn bindend De twee- of driedaagse vergaderingen worden jaarlijks gehouden, óf na een oproep van de president of minimaal een derde van de leden In een paralympisch jaar worden de Spelen voorafgegaan door een vergadering De vergadering beslist onder meer over de onderstaande onderwerpen ICP-meting ICP-meting (Correlations between IntraCranial Pressure) is de Engelse benaming voor de intracraniële drukmeting die toegepast wordt tijdens bijvoorbeeld een operatie van een subarachnoïdale bloeding, een bloeding in de hersenen onder het spinnenwebvlies Tijdens die meting wordt de druk gemeten in de hersenen Dat is nodig, want door een te hoge druk zal de patiënt in coma vallen en vaak ook overlijden Pentachloornitrobenzeen Pentachloornitrobenzeen (PCNB), ook quintozeen genoemd, is een organische verbinding met als brutoformule CClNO De stof komt voor als kleurloze kristallen met een kenmerkende geur, die quasi-onoplosbaar zijn in water Onzuiverheden kunnen de kristallen lichtgeel doen kleuren Pentachloornitrobenzeen werd voor het eerst gesynthetiseerd in ### Het werd in de jaren '## van de ##e eeuw op de markt gebracht door Bayer AG in Duitsland als pesticide voor de landbouwindustrie Pentachloornitrobenzeen wordt bereid door een chlorering van nitrobenzeen in chloorsulfonzuur, bij een temperatuur van ##-##°C, met di-jood (I) als katalysator.
561
www
commissie draagt onder meer zorg voor De IPC Sessie is de Algemene Vergadering van het IPC en het hoogste bestuursorgaan van het IPC dat alle belangrijke beslissingen neemt De Vergadering bestaat uit alle IPC-leden, die tijdens stemmingen elk één stem hebben De beslissingen van het congres zijn bindend De twee- of driedaagse vergaderingen worden jaarlijks gehouden, óf na een oproep van de president of minimaal een derde van de leden In een paralympisch jaar worden de Spelen voorafgegaan door een vergadering De vergadering beslist onder meer over de onderstaande onderwerpen ICP-meting ICP-meting (Correlations between IntraCranial Pressure) is de Engelse benaming voor de intracraniële drukmeting die toegepast wordt tijdens bijvoorbeeld een operatie van een subarachnoïdale bloeding, een bloeding in de hersenen onder het spinnenwebvlies Tijdens die meting wordt de druk gemeten in de hersenen Dat is nodig, want door een te hoge druk zal de patiënt in coma vallen en vaak ook overlijden Pentachloornitrobenzeen Pentachloornitrobenzeen (PCNB), ook quintozeen genoemd, is een organische verbinding met als brutoformule CClNO De stof komt voor als kleurloze kristallen met een kenmerkende geur, die quasi-onoplosbaar zijn in water Onzuiverheden kunnen de kristallen lichtgeel doen kleuren Pentachloornitrobenzeen werd voor het eerst gesynthetiseerd in ### Het werd in de jaren '## van de ##e eeuw op de markt gebracht door Bayer AG in Duitsland als pesticide voor de landbouwindustrie Pentachloornitrobenzeen wordt bereid door een chlorering van nitrobenzeen in chloorsulfonzuur, bij een temperatuur van ##-##°C, met di-jood (I) als katalysator Het kan ook bereid worden door de nitrering van gechloreerde benzenen Als bijproduct ontstaat dan hexachloorbenzeen, wat als een gevaarlijke stof beschouwd wordt Pentachloornitrobenzeen wordt voornamelijk gebruikt als fungicide Handelsnamen van de stof zijn onder andere "Avicol, Batrilex, Botrilex, Brassicol, Chinozaan, Folosan, Fomac #, Fungichlor, Kobu, Kobutol, Marisan forte, Olpisan, Pentagen, Quintocene, Quintozene, Terrachlor, Tilcarex, Tri-PCNB" en "Tritisan" Hoewel het als een milieugevaarlijke stof wordt geclassificeerd, wordt het nog als fungicide gebruikt in China en Japan In een groot aantal landen, waaronder de Verenigde Staten en de Europese Unie, is het gebruik van PCNB verboden Daarnaast wordt het gebruikt om slijmvorming in industriële wateren te voorkomen De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen onder andere chloordampen en stikstofoxiden De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De drempelwaarde is vastgelegd op #,# mg/m³ Op lange termijn kan pentachloornitrobenzeen negatieve effecten hebben op de lever Cyclohexylisocyanaat Cyclohexylisocyanaat is een ontvlambare organische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als een kleurloze tot amberkleurige vloeistof met een scherpe geur, die reageert met water Cyclohexylisocyanaat kan polymeriseren ten gevolge van verhitting en onder invloed van verschillende stoffen, zoals organische metaalverbindingen De stof ontleedt bij verbranding, met vorming van giftige dampen (waterstofcyanide, stikstofoxiden, koolstofdioxide en koolstofmonoxide) Ze reageert met oxiderende stoffen, sterke basen en zuren, water, alcoholen en amines De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen.
565
www
Het kan ook bereid worden door de nitrering van gechloreerde benzenen Als bijproduct ontstaat dan hexachloorbenzeen, wat als een gevaarlijke stof beschouwd wordt Pentachloornitrobenzeen wordt voornamelijk gebruikt als fungicide Handelsnamen van de stof zijn onder andere "Avicol, Batrilex, Botrilex, Brassicol, Chinozaan, Folosan, Fomac #, Fungichlor, Kobu, Kobutol, Marisan forte, Olpisan, Pentagen, Quintocene, Quintozene, Terrachlor, Tilcarex, Tri-PCNB" en "Tritisan" Hoewel het als een milieugevaarlijke stof wordt geclassificeerd, wordt het nog als fungicide gebruikt in China en Japan In een groot aantal landen, waaronder de Verenigde Staten en de Europese Unie, is het gebruik van PCNB verboden Daarnaast wordt het gebruikt om slijmvorming in industriële wateren te voorkomen De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen onder andere chloordampen en stikstofoxiden De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De drempelwaarde is vastgelegd op #,# mg/m³ Op lange termijn kan pentachloornitrobenzeen negatieve effecten hebben op de lever Cyclohexylisocyanaat Cyclohexylisocyanaat is een ontvlambare organische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als een kleurloze tot amberkleurige vloeistof met een scherpe geur, die reageert met water Cyclohexylisocyanaat kan polymeriseren ten gevolge van verhitting en onder invloed van verschillende stoffen, zoals organische metaalverbindingen De stof ontleedt bij verbranding, met vorming van giftige dampen (waterstofcyanide, stikstofoxiden, koolstofdioxide en koolstofmonoxide) Ze reageert met oxiderende stoffen, sterke basen en zuren, water, alcoholen en amines De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Naftylpyrovaleron Naftylpyrovaleron, ook bekend als naphyron, O-### en Energy-# (NRG-#) , is een pyrovaleronderivaat dat als geneesmiddel gebruikt wordt met een drievoudig heropnameremmer-effect De remming heeft betrekking op de heropname van de neurotransmitters uit de adrenaline en dopamine-groep Doordat de neurotransmitters langer in de intercellulaire ruimte aanwezig blijft heeft naphyron een stimulerend effect, en is aangemeld als een nieuw specifiek geneesmiddel Global Marijuana March De Global Marijuana March (GMM) is een reeks activiteiten die jaarlijks onder verschillende namen over de hele wereld plaatsvindt De activiteiten omvatten demonstraties, discussiebijeenkomsten, concerten en festivals Het centrale thema is de cannabiscultuur Sinds de eerste Million Marijuana March (MMM) in ### hebben in ### steden wereldwijd dergelijke activiteiten plaatsgevonden De bijeenkomsten vinden tevens plaats onder de namen "World Cannabis Day", "Cannabis Liberation Day", "Global Space Odyssey", "Ganja Day", "J Day", "Million Blunts March" In <LOCATIE> organiseert het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod ("VOC") sinds ### elk jaar een "Cannabis Bevrijdingsdag" in <LOCATIE> 't Hofje 't Hofje is gelegen in de Stadskanaalster wijk Parkwijk en werd kort voor de Tweede Wereldoorlog ontworpen door de gemeentearchitect <PERSOON> De bouw gebeurde in opdracht van de gemeente en de plaatselijk woningbouwstichting SWO 't Hofje is aangelegd in een U-vorm rondom een tuin met vijver De woningen zijn gebouwd met rode Groninger baksteen Een kenmerkend element is het torentje met de klok in het midden van het complex De bouwstijl wordt wel de Delftse School genoemd.
585
www
Naftylpyrovaleron Naftylpyrovaleron, ook bekend als naphyron, O-### en Energy-# (NRG-#) , is een pyrovaleronderivaat dat als geneesmiddel gebruikt wordt met een drievoudig heropnameremmer-effect De remming heeft betrekking op de heropname van de neurotransmitters uit de adrenaline en dopamine-groep Doordat de neurotransmitters langer in de intercellulaire ruimte aanwezig blijft heeft naphyron een stimulerend effect, en is aangemeld als een nieuw specifiek geneesmiddel Global Marijuana March De Global Marijuana March (GMM) is een reeks activiteiten die jaarlijks onder verschillende namen over de hele wereld plaatsvindt De activiteiten omvatten demonstraties, discussiebijeenkomsten, concerten en festivals Het centrale thema is de cannabiscultuur Sinds de eerste Million Marijuana March (MMM) in ### hebben in ### steden wereldwijd dergelijke activiteiten plaatsgevonden De bijeenkomsten vinden tevens plaats onder de namen "World Cannabis Day", "Cannabis Liberation Day", "Global Space Odyssey", "Ganja Day", "J Day", "Million Blunts March" In <LOCATIE> organiseert het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod ("VOC") sinds ### elk jaar een "Cannabis Bevrijdingsdag" in <LOCATIE> 't Hofje 't Hofje is gelegen in de Stadskanaalster wijk Parkwijk en werd kort voor de Tweede Wereldoorlog ontworpen door de gemeentearchitect <PERSOON> De bouw gebeurde in opdracht van de gemeente en de plaatselijk woningbouwstichting SWO 't Hofje is aangelegd in een U-vorm rondom een tuin met vijver De woningen zijn gebouwd met rode Groninger baksteen Een kenmerkend element is het torentje met de klok in het midden van het complex De bouwstijl wordt wel de Delftse School genoemd Vanwege het kenmerkende <INSTELLING> voor de volkshuisvesting van de jaren dertig van de ##e eeuw is het gebied erkend als een rijksmonument <PERSOON> (<PERSOON>) <PERSOON> (Miami (Florida), <DATUM> – <PERSOON>, <DATUM> was een Amerikaans ingenieur, ondernemer en arts die in ### het bedrijf Micro Instrumentation and Telemetry Systems (MITS) oprichtte Hij verkocht daarmee bouwdozen voor hobbyisten van modelraketten Hij staat bekend als "de vader van de personal computer" Zijn eerste succes behaalde hij met de verkoop van de eerste rekenmachines, maar na enige tijd was de concurrentie zo groot dat het bedrijf grote verliezen leed <PERSOON> begaf zich in het midden van de jaren ## weer op de markt van bouwdozen, nu voor kleine computers Het resultaat was de Altair ###, die gebaseerd was op de nieuwste Intel ###A-chip De bouwdoos werd verkocht voor ### dollar Voor ### dollar extra werd de machine ook in elkaar gezet <PERSOON> verscheen in januari ### met zijn computer op de omslag van het tijdschrift Popular Electronics en de Altair ### werd in korte tijd een succes Na een half jaar had MITS al meer dan ### computers verkocht Tegen het einde van het jaar was de eerste kloon van de computer op de markt Het succes van de Altair ### trok de aandacht van <PERSOON> en <PERSOON>, die al enige ervaring hadden met het schrijven van software.
600
www
kenmerkende <INSTELLING> voor de volkshuisvesting van de jaren dertig van de ##e eeuw is het gebied erkend als een rijksmonument <PERSOON> (<PERSOON>) <PERSOON> (Miami (Florida), <DATUM> – <PERSOON>, <DATUM> was een Amerikaans ingenieur, ondernemer en arts die in ### het bedrijf Micro Instrumentation and Telemetry Systems (MITS) oprichtte Hij verkocht daarmee bouwdozen voor hobbyisten van modelraketten Hij staat bekend als "de vader van de personal computer" Zijn eerste succes behaalde hij met de verkoop van de eerste rekenmachines, maar na enige tijd was de concurrentie zo groot dat het bedrijf grote verliezen leed <PERSOON> begaf zich in het midden van de jaren ## weer op de markt van bouwdozen, nu voor kleine computers Het resultaat was de Altair ###, die gebaseerd was op de nieuwste Intel ###A-chip De bouwdoos werd verkocht voor ### dollar Voor ### dollar extra werd de machine ook in elkaar gezet <PERSOON> verscheen in januari ### met zijn computer op de omslag van het tijdschrift Popular Electronics en de Altair ### werd in korte tijd een succes Na een half jaar had MITS al meer dan ### computers verkocht Tegen het einde van het jaar was de eerste kloon van de computer op de markt Het succes van de Altair ### trok de aandacht van <PERSOON> en <PERSOON>, die al enige ervaring hadden met het schrijven van software De twee ontwikkelden de computertaal Altair BASIC, die het de gebruikers van de computer mogelijk maakte om zelf programma's te ontwerpen Ze verhuisden na een tijd naar Albuquerque, de basis van MITS, en stichtten er hun eigen bedrijfje Microsoft, dat na enige jaren uitgroeide tot de belangrijkste speler op de markt van software voor pc's <PERSOON> verkocht zijn bedrijf in ### voor twee miljoen dollar Hij deed vervolgens een artsenopleiding en begon een praktijk <PERSOON> overleed in april ### op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd in het ziekenhuis aan een longontsteking <PERSOON> werd gespeeld door Gailard Sartain in Pirates of Silicon Valley, een televisiefilm uit ### over de begindagen van de microcomputerindustrie Radiolyse Radiolyse is de dissociatie van moleculen - in het bijzonder watermoleculen - als gevolg van ioniserende straling Het onder invloed van UV- of zichtbaar licht uiteenvallen (fotolyse) van bijvoorbeeld Cl valt er niet onder Radiolyse speelt een belangrijke rol bij de schadelijke uitwerking van ioniserende straling op organismen Radiolyse van het watermolecuul (HO) kan in drie fasen worden onderverdeeld Het grootste deel van de DNA-schade die in biologische systemen door ioniserende straling wordt veroorzaakt, is het gevolg van radicalen die vrijkomen bij de hydrolyse van water Radiolyse kan optreden in de primaire koelkring van watergekoelde kernreactoren, met name in kokendwaterreactoren Doordat hierbij waterstof en zuurstof afzonderlijk vrijkomen, bestaat hierbij het gevaar van een knalgasexplosie Met autoradiolyse wordt radiolyse die optreedt als gevolg van het radioactief verval van de eigen bestanddelen van de verbinding bedoeld Oormijt.
578
www
van de computer mogelijk maakte om zelf programma's te ontwerpen Ze verhuisden na een tijd naar Albuquerque, de basis van MITS, en stichtten er hun eigen bedrijfje Microsoft, dat na enige jaren uitgroeide tot de belangrijkste speler op de markt van software voor pc's <PERSOON> verkocht zijn bedrijf in ### voor twee miljoen dollar Hij deed vervolgens een artsenopleiding en begon een praktijk <PERSOON> overleed in april ### op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd in het ziekenhuis aan een longontsteking <PERSOON> werd gespeeld door Gailard Sartain in Pirates of Silicon Valley, een televisiefilm uit ### over de begindagen van de microcomputerindustrie Radiolyse Radiolyse is de dissociatie van moleculen - in het bijzonder watermoleculen - als gevolg van ioniserende straling Het onder invloed van UV- of zichtbaar licht uiteenvallen (fotolyse) van bijvoorbeeld Cl valt er niet onder Radiolyse speelt een belangrijke rol bij de schadelijke uitwerking van ioniserende straling op organismen Radiolyse van het watermolecuul (HO) kan in drie fasen worden onderverdeeld Het grootste deel van de DNA-schade die in biologische systemen door ioniserende straling wordt veroorzaakt, is het gevolg van radicalen die vrijkomen bij de hydrolyse van water Radiolyse kan optreden in de primaire koelkring van watergekoelde kernreactoren, met name in kokendwaterreactoren Doordat hierbij waterstof en zuurstof afzonderlijk vrijkomen, bestaat hierbij het gevaar van een knalgasexplosie Met autoradiolyse wordt radiolyse die optreedt als gevolg van het radioactief verval van de eigen bestanddelen van de verbinding bedoeld Oormijt De oormijt kan verder voorkomen bij honden, vossen en de fret De oormijt leeft in het externe oorkanaal en de haren rond het oor Bij een infestatie met de mijt produceert de gastheer een vrij typisch zwart-bruin cerumen Otitis externa parasitica <PERSOON>, <DATUM> is een Belgische politica voor de sp a <PERSOON> is de dochter van de voormalige burgemeester <PERSOON>, en kleindochter van politicus <PERSOON> is apotheker van opleiding, ze behaalde haar licenciaat in de farmaceutische wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen Na haar studies was ze van ### tot ### reizend apotheker <PERSOON> Vervolgens was ze van ### tot ### apotheker-provisor bij apotheek Multipharma, van ### tot ### farmaceutisch adviseur bij Multipharma-Ophaco en ten slotte van ### tot ### hoofdapotheker bij het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten Tevens was ze van ### tot ### lid van de 'Vlaamse Gezondheidsraad' en de 'Vlaamse adviesraad voor erkenning van verzorgingsvoorzieningen' Haar politieke carrière startte in ###, toen ze provincieraadslid werd in de provincie Antwerpen Dit bleef ze tot ### Vanaf ### tot ### was ze ook lid van de districtsraad <PERSOON> In ### werd ze verkozen in de <PERSOON> van volksvertegenwoordigers, waar ze bleef zetelen tot in ### In de legislatuur ###-### was in de <PERSOON> de voorzitter van de commissie volksgezondheid, leefmilieu en maatschappelijke hernieuwing Van januari ### tot december ### was ze ook lid van de gemeenteraad <PERSOON>.
596
www
honden, vossen en de fret De oormijt leeft in het externe oorkanaal en de haren rond het oor Bij een infestatie met de mijt produceert de gastheer een vrij typisch zwart-bruin cerumen Otitis externa parasitica <PERSOON>, <DATUM> is een Belgische politica voor de sp a <PERSOON> is de dochter van de voormalige burgemeester <PERSOON>, en kleindochter van politicus <PERSOON> is apotheker van opleiding, ze behaalde haar licenciaat in de farmaceutische wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen Na haar studies was ze van ### tot ### reizend apotheker <PERSOON> Vervolgens was ze van ### tot ### apotheker-provisor bij apotheek Multipharma, van ### tot ### farmaceutisch adviseur bij Multipharma-Ophaco en ten slotte van ### tot ### hoofdapotheker bij het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten Tevens was ze van ### tot ### lid van de 'Vlaamse Gezondheidsraad' en de 'Vlaamse adviesraad voor erkenning van verzorgingsvoorzieningen' Haar politieke carrière startte in ###, toen ze provincieraadslid werd in de provincie Antwerpen Dit bleef ze tot ### Vanaf ### tot ### was ze ook lid van de districtsraad <PERSOON> In ### werd ze verkozen in de <PERSOON> van volksvertegenwoordigers, waar ze bleef zetelen tot in ### In de legislatuur ###-### was in de <PERSOON> de voorzitter van de commissie volksgezondheid, leefmilieu en maatschappelijke hernieuwing Van januari ### tot december ### was ze ook lid van de gemeenteraad <PERSOON> Detiège werd lid van het partijbureau van sp a In het najaar van ### werd Detiège aangesteld als fractieleider van de socialistische fractie in het Benelux-parlement In ### werd ze er ondervoorzitster, in ### Voorzitster en van ### tot ### opnieuw ondervoorzitster van dit parlement Bij federale verkiezingen van ### behaalde ze <DATUM> voorkeurstemmen vanop de derde plaats op de kieslijst voor de kieskring Antwerpen, bijna tienduizend meer dan de nummer twee op de kieslijst, <PERSOON> Ze werd verkozen Bij de verkiezingen van ### kreeg Detiège de vierde plaats op de Antwerpse sp a-lijst voor het Vlaams Parlement Hoewel ze het tweede hoogste aantal voorkeurstemmen behaalde, raakte ze niet verkozen Detiège vormde enkele jaren een koppel met televisiefiguur en presentator <PERSOON> had ze tot april ### een relatie met model en acteur <PERSOON-##> De <PERSOON-##>, op vandaag officieel hernoemd naar haar plaatsnaam als "AZ Groeninge Campus Loofstraat", is een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk Het ziekenhuis bevindt zich in de Stationswijk-Zuid In april ### verhuisden alle centra en verpleegeenheden naar campus <LOCATIE>en sloot campus <LOCATIE>de deuren De kliniek <PERSOON-##> werd gesticht in ### Een jaar later in ### werd de nieuwbouw officieel geopend aan de <LOCATIE>in de Doorniksewijk Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON-##>, dat een OCMW-ziekenhuis was.
623
www
lid van het partijbureau van sp a In het najaar van ### werd Detiège aangesteld als fractieleider van de socialistische fractie in het Benelux-parlement In ### werd ze er ondervoorzitster, in ### Voorzitster en van ### tot ### opnieuw ondervoorzitster van dit parlement Bij federale verkiezingen van ### behaalde ze <DATUM> voorkeurstemmen vanop de derde plaats op de kieslijst voor de kieskring Antwerpen, bijna tienduizend meer dan de nummer twee op de kieslijst, <PERSOON> Ze werd verkozen Bij de verkiezingen van ### kreeg Detiège de vierde plaats op de Antwerpse sp a-lijst voor het Vlaams Parlement Hoewel ze het tweede hoogste aantal voorkeurstemmen behaalde, raakte ze niet verkozen Detiège vormde enkele jaren een koppel met televisiefiguur en presentator <PERSOON> had ze tot april ### een relatie met model en acteur <PERSOON> De <PERSOON>, op vandaag officieel hernoemd naar haar plaatsnaam als "AZ Groeninge Campus Loofstraat", is een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk Het ziekenhuis bevindt zich in de Stationswijk-Zuid In april ### verhuisden alle centra en verpleegeenheden naar campus <LOCATIE>en sloot campus <LOCATIE>de deuren De kliniek <PERSOON> werd gesticht in ### Een jaar later in ### werd de nieuwbouw officieel geopend aan de <LOCATIE>in de Doorniksewijk Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was het in ### gestichte Onze-<PERSOON> (###) en het Sint-Maartenziekenhuis (###) Bij de fusie werden alle specialisaties gecentraliseerd in één campus Bij de opening van de nieuwe campus <LOCATIE>van het AZ Groeninge in ###, verhuisden enkele afdelingen uit de campus <LOCATIE>naar de nieuwe kliniek op Hoog Kortrijk, waaronder de materniteit In april ### verhuisden de resterende centra en verpleegeenheden en sloot de campus de deuren Sint-Maartenziekenhuis (Kortrijk) Het Sint-Maartensziekenhuis of de Sint-<INSTELLING> is een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk De Sint-<INSTELLING> werd gesticht in ### Twee jaar later in ### werd de nieuwbouw officieel geopend aan de Burgemeester <LOCATIE>Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was Sinds haar fusie met # andere ziekenhuizen in Kortrijk, maakt zij deel uit van het AZ Groeninge en staat ze bekend onder de naam "campus Vercruysselaan" In april ### verhuisden alle centra en verpleegeenheden naar campus <LOCATIE>en sloot campus <LOCATIE>de deuren In ### nam het Christelijk Ziekenfonds Kortrijk het initiatief om een nieuw ziekenhuis op te richten in de stad Dit initiatief kwam tot stand na onenigheid in verband met dokterstarieven tussen een aantal Kortrijkse artsen en het Christelijk ziekenfonds Zo kreeg een naamloze vennootschap vorm onder de naam "NV Sint-<PERSOON>", waarin het Sint-<PERSOON> ziekenhuis zijn oorsprong vindt Deze NV Sint-<PERSOON> opende eind ### een bescheiden polikliniek gelegen in de oude vakschool in de <LOCATIE>te Kortrijk.
608
www
(###) en het Sint-Maartenziekenhuis (###) Bij de fusie werden alle specialisaties gecentraliseerd in één campus Bij de opening van de nieuwe campus <LOCATIE>van het AZ Groeninge in ###, verhuisden enkele afdelingen uit de campus <LOCATIE>naar de nieuwe kliniek op Hoog Kortrijk, waaronder de materniteit In april ### verhuisden de resterende centra en verpleegeenheden en sloot de campus de deuren Sint-Maartenziekenhuis (Kortrijk) Het Sint-Maartensziekenhuis of de Sint-<INSTELLING> is een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk De Sint-<INSTELLING> werd gesticht in ### Twee jaar later in ### werd de nieuwbouw officieel geopend aan de Burgemeester <LOCATIE>Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was Sinds haar fusie met # andere ziekenhuizen in Kortrijk, maakt zij deel uit van het AZ Groeninge en staat ze bekend onder de naam "campus Vercruysselaan" In april ### verhuisden alle centra en verpleegeenheden naar campus <LOCATIE>en sloot campus <LOCATIE>de deuren In ### nam het Christelijk Ziekenfonds Kortrijk het initiatief om een nieuw ziekenhuis op te richten in de stad Dit initiatief kwam tot stand na onenigheid in verband met dokterstarieven tussen een aantal Kortrijkse artsen en het Christelijk ziekenfonds Zo kreeg een naamloze vennootschap vorm onder de naam "NV Sint-<PERSOON>", waarin het Sint-<PERSOON> ziekenhuis zijn oorsprong vindt Deze NV Sint-<PERSOON> opende eind ### een bescheiden polikliniek gelegen in de oude vakschool in de <LOCATIE>te Kortrijk Dit was een groot succes en al vlug kwam men tot het inzicht dat grotere ruimtes noodzakelijk waren Op <DATUM> in volle oorlogstijd, werd de naamloze vennootschap ‘Kliniek Sint-<PERSOON>’ opgericht die de activiteiten van de NV Sint-<PERSOON> overnam In ### werden de activiteiten van de NV Kliniek Sint-<PERSOON> officieel overgenomen door de VZW Kliniek Sint-<PERSOON> In datzelfde jaar zag men in dat het ziekenhuis te klein was In ### werd een nieuwbouw opgericht in de <PERSOON>te Kortrijk> Het nieuwe gebouw werd in ### in gebruik genomen Dit nieuwe ziekenhuis bood een beddencapaciteit aan van ### bedden Als gevolg van het stijgend aantal patiënten werd er in ### een nieuwe ziekenhuisvleugel (blok A) geopend Hierdoor steeg de capaciteit tot ### bedden In ### werd er een volledig nieuw operatiekwartier, Intensive Care en een spoedgevallendienst in gebruik genomen In ### werd er een affiliatieovereenkomst met de K U L – faculteit geneeskunde ondertekend Vanaf dat moment stelde de kliniek twee doelstellingen voorop Enerzijds wilde men grote aandacht besteden aan de opleiding van artsen, anderzijds ging men experimenteren met nieuwe vormen van gezondheidszorg In ### werd blok B volledig vernieuwd Op <DATUM> fusioneerden het Sint-<PERSOON> ziekenhuis en de Heilig-Hartkliniek De Heilig-Hartkliniek werd omgebouwd tot een rust -en verzorgingshuis met een capaciteit van ## bedden en een kinderresidentie voor ## kinderen Deze overname bracht het beddenaantal op ###.
606
www
al vlug kwam men tot het inzicht dat grotere ruimtes noodzakelijk waren Op <DATUM> in volle oorlogstijd, werd de naamloze vennootschap ‘Kliniek Sint-<PERSOON>’ opgericht die de activiteiten van de NV Sint-<PERSOON> overnam In ### werden de activiteiten van de NV Kliniek Sint-<PERSOON> officieel overgenomen door de VZW Kliniek Sint-<PERSOON> In datzelfde jaar zag men in dat het ziekenhuis te klein was In ### werd een nieuwbouw opgericht in de <PERSOON>te Kortrijk> Het nieuwe gebouw werd in ### in gebruik genomen Dit nieuwe ziekenhuis bood een beddencapaciteit aan van ### bedden Als gevolg van het stijgend aantal patiënten werd er in ### een nieuwe ziekenhuisvleugel (blok A) geopend Hierdoor steeg de capaciteit tot ### bedden In ### werd er een volledig nieuw operatiekwartier, Intensive Care en een spoedgevallendienst in gebruik genomen In ### werd er een affiliatieovereenkomst met de K U L – faculteit geneeskunde ondertekend Vanaf dat moment stelde de kliniek twee doelstellingen voorop Enerzijds wilde men grote aandacht besteden aan de opleiding van artsen, anderzijds ging men experimenteren met nieuwe vormen van gezondheidszorg In ### werd blok B volledig vernieuwd Op <DATUM> fusioneerden het Sint-<PERSOON> ziekenhuis en de Heilig-Hartkliniek De Heilig-Hartkliniek werd omgebouwd tot een rust -en verzorgingshuis met een capaciteit van ## bedden en een kinderresidentie voor ## kinderen Deze overname bracht het beddenaantal op ### De bedoeling van dit groeperingsakkoord was zowel functioneel als juridisch tot een eenheid van beheer, behandeling en beleid te komen Vanaf juli ### werd nog eens een nieuwe ziekenhuisvleugel in gebruik genomen Deze had een volledig nieuwe inkomhal en ook een boven- en ondergrondse parking In ### fuseerde de Sint-<INSTELLING> met # andere Kortrijkse ziekenhuizen het in ### gestichte Onze-<PERSOON> (###) en het Sint-Niklaasziekenhuis (###) Bij de fusie werden alle specialisaties gecentraliseerd in één campus Heilig-Hartkliniek De Heilig-Hartkliniek was een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk Het ziekenhuis werd gesticht in ### in de Budastraat, in de gelijknamige wijk Buda Sinds haar fusie met het Sint-Maartenziekenhuis werd zij omgevormd tot een rust -en verzorgingshuis Toen de Heilig-Hartkliniek in ### werd opgericht in de Budastraat, was dit de eerste particuliere kliniek te Kortrijk Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was Op <DATUM> fusioneerden het Sint-Maartenziekenhuis en de Heilig-Hartkliniek De Heilig-Hartkliniek werd omgebouwd tot een rust -en verzorgingshuis met een capaciteit van ### bedden en een kinderresidentie voor ## kinderen Sint-Niklaasziekenhuis Het Sint-Niklaasziekenhuis was tot ### een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk De Sint-Niklaaskliniek werd gesticht in ### en staat beter bekend onder haar plaatsnaam, de <LOCATIE>Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was.
597
www
van beheer, behandeling en beleid te komen Vanaf juli ### werd nog eens een nieuwe ziekenhuisvleugel in gebruik genomen Deze had een volledig nieuwe inkomhal en ook een boven- en ondergrondse parking In ### fuseerde de Sint-<INSTELLING> met # andere Kortrijkse ziekenhuizen het in ### gestichte Onze<PERSOON> (###) en het Sint-Niklaasziekenhuis (###) Bij de fusie werden alle specialisaties gecentraliseerd in één campus Heilig-Hartkliniek De Heilig-Hartkliniek was een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk Het ziekenhuis werd gesticht in ### in de Budastraat, in de gelijknamige wijk Buda Sinds haar fusie met het Sint-Maartenziekenhuis werd zij omgevormd tot een rust -en verzorgingshuis Toen de Heilig-Hartkliniek in ### werd opgericht in de Budastraat, was dit de eerste particuliere kliniek te Kortrijk Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was Op <DATUM> fusioneerden het Sint-Maartenziekenhuis en de Heilig-Hartkliniek De Heilig-Hartkliniek werd omgebouwd tot een rust -en verzorgingshuis met een capaciteit van ### bedden en een kinderresidentie voor ## kinderen Sint-Niklaasziekenhuis Het Sint-Niklaasziekenhuis was tot ### een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk De Sint-Niklaaskliniek werd gesticht in ### en staat beter bekend onder haar plaatsnaam, de <LOCATIE>Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was Het Sint-Niklaasziekenhuis werd in ### opgericht in het <INSTELLING> van de stad, aan de <LOCATIE>Het ziekenhuis sluit aan op de Sint-Niklaaskapel (zie foto) in de <LOCATIE>en het Sint-Niklaasklooster dat hiermee verbonden is De Sint-Niklaaskapel in de <LOCATIE>is op heden een beschermd monument In ### fuseerde de Sint-Niklaaskliniek met # andere Kortrijkse ziekenhuizen het in ### gestichte Onze-<PERSOON> (###) en het Sint-Maartenziekenhuis (###) Bij de fusie werden alle specialisaties gecentraliseerd in één campus Bij de opening van de nieuwe campus van het AZ Groeninge aan de President <LOCATIE>in ### verhuisden de diensten van de campus Sint-Niklaas naar de nieuwe vestiging op Hoog Kortrijk en sloot het Sint-Niklaasziekenhuis bijgevolg haar deuren Op de site van het Sint-Niklaasziekenhuis op de <LOCATIE>komt een nieuw woonzorgcentrum van het nabijgelegen RVT Sint-<PERSOON> De werken hiertoe vatten in ### aan Hieraan gekoppeld zal een ondergrondse parkeergarage aangelegd worden onder de <LOCATIE>Deze zal deels gebruikt worden door het nieuwe <PERSOON>, deels als publieke ondergrondse parking Sint <PERSOON> Ziekenhuis (Kortrijk) Het Sint-<PERSOON> Ziekenhuis was een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk De Sint-Vincentiuskliniek werd gesticht in ### Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was Het Sint-<PERSOON> Ziekenhuis opende in ### zijn deuren in het <INSTELLING> van de stad, vlak naast de Onze-<PERSOON> De Sint-Vincentiuskliniek werd mede op initiatief van <PERSOON> (bekend hart- en longspecialist) opgericht Op <DATUM> kwam Monseigneur Lamiroy de gebouwen inzegenen.
629
www
Het ziekenhuis sluit aan op de Sint-Niklaaskapel (zie foto) in de <LOCATIE>en het Sint-Niklaasklooster dat hiermee verbonden is De Sint-Niklaaskapel in de <LOCATIE>is op heden een beschermd monument In ### fuseerde de Sint-Niklaaskliniek met # andere Kortrijkse ziekenhuizen het in ### gestichte Onze<PERSOON> (###) en het Sint-Maartenziekenhuis (###) Bij de fusie werden alle specialisaties gecentraliseerd in één campus Bij de opening van de nieuwe campus van het AZ Groeninge aan de President <LOCATIE>in ### verhuisden de diensten van de campus Sint-Niklaas naar de nieuwe vestiging op Hoog Kortrijk en sloot het Sint-Niklaasziekenhuis bijgevolg haar deuren Op de site van het Sint-Niklaasziekenhuis op de <LOCATIE>komt een nieuw woonzorgcentrum van het nabijgelegen RVT Sint-<PERSOON> De werken hiertoe vatten in ### aan Hieraan gekoppeld zal een ondergrondse parkeergarage aangelegd worden onder de <LOCATIE>Deze zal deels gebruikt worden door het nieuwe <PERSOON>, deels als publieke ondergrondse parking Sint <PERSOON> Ziekenhuis (Kortrijk) Het Sint-<PERSOON> Ziekenhuis was een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk De Sint-Vincentiuskliniek werd gesticht in ### Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was Het Sint-<PERSOON> Ziekenhuis opende in ### zijn deuren in het <INSTELLING> van de stad, vlak naast de Onze-<PERSOON> De Sint-Vincentiuskliniek werd mede op initiatief van <PERSOON> (bekend hart- en longspecialist) opgericht Op <DATUM> kwam Monseigneur Lamiroy de gebouwen inzegenen Naast <PERSOON> waren er de dokters Van Tornout, Vandeputte, Ghesquière en Vandamme Meteen met de opening van dit ziekenhuis deed ook lekenpersoneel zijn intrede in de katholieke instelling Sinds ### is het voormalige Sint-Vincentiusziekenhuis omgevormd tot een rust- en verzorgingstehuis voor ouderen In de loop van ### plande het RVT Sint-<PERSOON> de realisatie van een nieuw woonzorgcentrum op de nabijgelegen Houtmarkt, op de site van het voormalige Sint-Niklaasziekenhuis, dat in ### verhuisde naar de nieuwe campus van het AZ Groeninge op Hoog Kortrijk Na afwegen van de opties nieuwbouw en renovatie werd in ### bekendgemaakt dat de voormalige Sint-Niklaaskliniek gesloopt zou worden om plaats te maken voor een volledig nieuw RVT met ruimere kamers en kleinere leefgroepen De site van Sint-<PERSOON> zou hierbij later ontwikkeld worden tot een nieuwe woonwijk in het <INSTELLING> van de stad, vlak bij de Onze-<PERSOON> en de Gravenkapel Sint-Antoniuskliniek De Sint-Antoniuskliniek was een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk De Sint-Antoniuskliniek werd gesticht in ### Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was De kliniek bevindt zich in de Sint-Janswijk De Sint-Antoniuskliniek werd in ### gesticht door de chirurg <PERSOON> Het was toen de tweede particuliere kliniek te Kortrijk, na de Heilig-Hartkliniek aan de <LOCATIE>In deze kliniek verschenen in Kortrijk voor het eerst lekenverpleegsters (tot dan waren het alleen kloosterzusters) Vanaf ### werden er in het ziekenhuis geen patiënten meer opgenomen.
615
www
<PERSOON> waren er de dokters Van Tornout, Vandeputte, Ghesquière en Vandamme Meteen met de opening van dit ziekenhuis deed ook lekenpersoneel zijn intrede in de katholieke instelling Sinds ### is het voormalige Sint-Vincentiusziekenhuis omgevormd tot een rust- en verzorgingstehuis voor ouderen In de loop van ### plande het RVT Sint-<PERSOON> de realisatie van een nieuw woonzorgcentrum op de nabijgelegen Houtmarkt, op de site van het voormalige Sint-Niklaasziekenhuis, dat in ### verhuisde naar de nieuwe campus van het AZ Groeninge op Hoog Kortrijk Na afwegen van de opties nieuwbouw en renovatie werd in ### bekendgemaakt dat de voormalige Sint-Niklaaskliniek gesloopt zou worden om plaats te maken voor een volledig nieuw RVT met ruimere kamers en kleinere leefgroepen De site van Sint-<PERSOON> zou hierbij later ontwikkeld worden tot een nieuwe woonwijk in het <INSTELLING> van de stad, vlak bij de Onze-<PERSOON> en de Gravenkapel Sint-Antoniuskliniek De Sint-Antoniuskliniek was een katholiek ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk De Sint-Antoniuskliniek werd gesticht in ### Het was van meet af aan een privaat ziekenhuis, in tegenstelling tot het Onze <PERSOON>, dat een OCMW-ziekenhuis was De kliniek bevindt zich in de Sint-Janswijk De Sint-Antoniuskliniek werd in ### gesticht door de chirurg <PERSOON> Het was toen de tweede particuliere kliniek te Kortrijk, na de Heilig-Hartkliniek aan de <LOCATIE>In deze kliniek verschenen in Kortrijk voor het eerst lekenverpleegsters (tot dan waren het alleen kloosterzusters) Vanaf ### werden er in het ziekenhuis geen patiënten meer opgenomen <PERSOON> officieel geopend Later werden de gebouwen overgekocht door "De Korenbloem" Het geheel werd gesloopt en er werd een nieuwbouw gezet Psychiatrisch Ziekenhuis Heilige Familie Het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilige Familie is een katholiek psychiatrisch ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk Het ziekenhuis bevindt zich in het <INSTELLING> van de stad, aan de <LOCATIE>(nabij het Groeningemonument) en richt zich op psychiatrische patiënten Het ziekenhuis, dat in ### werd opgericht, maakt deel uit van de vereniging zonder winstoogmerk (v z w ) Gezondheidszorg Heilige Familie die tevens een aantal andere instellingen omvat de kinderpsychiatrische dienst de Korbeel, het woon -en zorgcentrum Sint <PERSOON>, de serviceflats <PERSOON> en de forensische jeugdpsychiatrische afdeling De Patio Het ziekenhuis is erkend, volgens de gegevens van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, als psychiatrisch ziekenhuis Het ziekenhuis telt ## erkende plaatsen voor volwassenen waarvan ## plaatsen voor ziekenhuisopname en ## plaatsen voor dagbehandeling Daarnaast zijn er nog plaatsen voor de onderdelen kinder- en jeugdpsychiatrie en forensische jeugdpsychiatrie Taille (anatomie) De taille is het deel van de buik tussen de ribbenkast en de heupen Bij de meeste mensen is de taille het smalste deel van de romp De taillelijn is een horizontale lijn waar de taille het smalste is Het wordt vaak gezegd dat mensen aan dieet hun taillelijn willen 'verbeteren' Vrouwen hebben meestal een smallere taille dan mannen.
562
www
<PERSOON> officieel geopend Later werden de gebouwen overgekocht door "De Korenbloem" Het geheel werd gesloopt en er werd een nieuwbouw gezet Psychiatrisch Ziekenhuis Heilige Familie Het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilige Familie is een katholiek psychiatrisch ziekenhuis in de Belgische stad Kortrijk Het ziekenhuis bevindt zich in het <INSTELLING> van de stad, aan de <LOCATIE>(nabij het Groeningemonument) en richt zich op psychiatrische patiënten Het ziekenhuis, dat in ### werd opgericht, maakt deel uit van de vereniging zonder winstoogmerk (v z w ) Gezondheidszorg Heilige Familie die tevens een aantal andere instellingen omvat de kinderpsychiatrische dienst de Korbeel, het woon -en zorgcentrum Sint <PERSOON>, de serviceflats <PERSOON> en de forensische jeugdpsychiatrische afdeling De Patio Het ziekenhuis is erkend, volgens de gegevens van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, als psychiatrisch ziekenhuis Het ziekenhuis telt ## erkende plaatsen voor volwassenen waarvan ## plaatsen voor ziekenhuisopname en ## plaatsen voor dagbehandeling Daarnaast zijn er nog plaatsen voor de onderdelen kinder- en jeugdpsychiatrie en forensische jeugdpsychiatrie Taille (anatomie) De taille is het deel van de buik tussen de ribbenkast en de heupen Bij de meeste mensen is de taille het smalste deel van de romp De taillelijn is een horizontale lijn waar de taille het smalste is Het wordt vaak gezegd dat mensen aan dieet hun taillelijn willen 'verbeteren' Vrouwen hebben meestal een smallere taille dan mannen De omtrek van de taille kan de ernst van abdominale obesitas bepalen Overtollig buikvet is een risicofactor voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten en andere obesitas gerelateerde ziekten Het National Heart Lung and Blood Institute (NHLBI) classificeert het risico van aan obesitas gerelateerde ziekten hoog als een man een buikomtrek heeft groter dan ### cm, en een vrouw een buikomtrek groter dan ## cm Streptomycetaceae Streptomycetaceae is een familie van straalzwammen (bacteriën met schimmelachtige kenmerken) waar ook het geslacht "Streptomyces" onder valt, een modelgeslacht dat veel werd en wordt gebruikt binnen het onderzoek naar antibiotica, en waar ook de meeste antibiotica van afkomstig zijn Periplasma De periplasmatische ruimte of periplasma is een ruimte tussen de binnenste celmembraan en buitenste membraan bij gram-negatieve bacteriën of de equivalente ruimte buiten de binnenste membraan bij gram-positieve bacteriën Het kan tot ##% van het celvolume beslaan bij gram-negatieve species, maar is drastisch smaller bij de gram-positieve Het periplasma bevat een los netwerk van mureïne (peptidoglycaan), evenals een 'gel' die veel periplasmatische eiwitten bevat Het betreft hydrolytische enzymen, bindingsproteïnen voor het <INSTELLING>-transport en chemoreceptoren voor de chemotaxis Andere enzymen in het periplasma zijn betrokken bij verschillende biochemische pathways, zoals de peptidoglycaansynthese, het elektronentransport en het xenobiotisch metabolisme De buitenste membraan heeft dus als voornaamste functie om die periplasmatische eiwitten dicht bij de cel te houden Bij sommige bacteriën bevat het periplasma ook bèta-lactamase, een enzym verantwoordelijk voor de afbraak van penicilline Dit kan van klinisch belang zijn wanneer we spreken over antibiotica resistentie.
554
www
is een risicofactor voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten en andere obesitas gerelateerde ziekten Het National Heart Lung and Blood Institute (NHLBI) classificeert het risico van aan obesitas gerelateerde ziekten hoog als een man een buikomtrek heeft groter dan ### cm, en een vrouw een buikomtrek groter dan ## cm Streptomycetaceae Streptomycetaceae is een familie van straalzwammen (bacteriën met schimmelachtige kenmerken) waar ook het geslacht "Streptomyces" onder valt, een modelgeslacht dat veel werd en wordt gebruikt binnen het onderzoek naar antibiotica, en waar ook de meeste antibiotica van afkomstig zijn Periplasma De periplasmatische ruimte of periplasma is een ruimte tussen de binnenste celmembraan en buitenste membraan bij gram-negatieve bacteriën of de equivalente ruimte buiten de binnenste membraan bij gram-positieve bacteriën Het kan tot ##% van het celvolume beslaan bij gram-negatieve species, maar is drastisch smaller bij de gram-positieve Het periplasma bevat een los netwerk van mureïne (peptidoglycaan), evenals een 'gel' die veel periplasmatische eiwitten bevat Het betreft hydrolytische enzymen, bindingsproteïnen voor het <INSTELLING>-transport en chemoreceptoren voor de chemotaxis Andere enzymen in het periplasma zijn betrokken bij verschillende biochemische pathways, zoals de peptidoglycaansynthese, het elektronentransport en het xenobiotisch metabolisme De buitenste membraan heeft dus als voornaamste functie om die periplasmatische eiwitten dicht bij de cel te houden Bij sommige bacteriën bevat het periplasma ook bèta-lactamase, een enzym verantwoordelijk voor de afbraak van penicilline Dit kan van klinisch belang zijn wanneer we spreken over antibiotica resistentie (Bij bacteriën is het een eigenlijk deel van de celwand) Chlooracetonitril Chlooracetonitril is een toxische organische verbinding met als brutoformule CHClN De stof komt voor als een kleurloze vloeistof met een scherpe geur, die zeer slecht oplosbaar is in water Chlooracetonitril wordt gebruikt bij de synthese van het insecticide fenoxycarb en het cardiovasculaire geneesmiddel guanethidine Chlooracetonitril ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige en ontvlambare dampen, waaronder waterstofcyanide (HCN) De stof reageert met sterk oxiderende en reducerende stoffen, zuren, basen, met vorming van zeer giftige en ontvlambare dampen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Ze kan effecten hebben op de cellulaire respiratie, met als gevolg cyanose (blauwzucht) Nonacosaan Nonacosaan is een lange verzadigde organische verbinding met als brutoformule CH De stof komt voor als een vaste stof en is door hydrofobe eigenschappen onoplosbaar in water Het is wel goed oplosbaar in de meeste organische oplosmiddelen, zoals benzeen, di-ethylether, ethanol, aceton en tolueen De verbinding kent <DATUM> #<DATUM> structuurisomeren Nonacosaan zou een component zijn in een feromoon van "Orgyia leucostigma" en een rol spelen bij de chemische communicatie tussen verschillende insecten, waaronder de vrouwelijke "Anopheles stephensi" Nonacosaan komt verder voor in verscheidene essentiële oliën, maar kan ook synthetisch bereid worden Molefi Sefularo Molefi Sefularo (Potchefstroom, <DATUM> - bij Pretoria, <DATUM> was een Zuid-Afrikaanse arts en politicus Hij was lid van het ANC.
550
www
de celwand) Chlooracetonitril Chlooracetonitril is een toxische organische verbinding met als brutoformule CHClN De stof komt voor als een kleurloze vloeistof met een scherpe geur, die zeer slecht oplosbaar is in water Chlooracetonitril wordt gebruikt bij de synthese van het insecticide fenoxycarb en het cardiovasculaire geneesmiddel guanethidine Chlooracetonitril ontleedt bij verhitting, met vorming van giftige en ontvlambare dampen, waaronder waterstofcyanide (HCN) De stof reageert met sterk oxiderende en reducerende stoffen, zuren, basen, met vorming van zeer giftige en ontvlambare dampen De stof is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Ze kan effecten hebben op de cellulaire respiratie, met als gevolg cyanose (blauwzucht) Nonacosaan Nonacosaan is een lange verzadigde organische verbinding met als brutoformule CH De stof komt voor als een vaste stof en is door hydrofobe eigenschappen onoplosbaar in water Het is wel goed oplosbaar in de meeste organische oplosmiddelen, zoals benzeen, di-ethylether, ethanol, aceton en tolueen De verbinding kent <DATUM> #<DATUM> structuurisomeren Nonacosaan zou een component zijn in een feromoon van "Orgyia leucostigma" en een rol spelen bij de chemische communicatie tussen verschillende insecten, waaronder de vrouwelijke "Anopheles stephensi" Nonacosaan komt verder voor in verscheidene essentiële oliën, maar kan ook synthetisch bereid worden Molefi Sefularo Molefi Sefularo (Potchefstroom, <DATUM> - bij Pretoria, <DATUM> was een Zuid-Afrikaanse arts en politicus Hij was lid van het ANC Hij was actief in het verzet tegen de apartheid, zo kwam de studentenorganisatie AZASO, een zwarte bewustzijnsbeweging en de voorloper van SA Students Congress, mede dankzij hem tot stand Van ### tot ### was Sefularo lid van de provinciale regering van Noordwest met als portefeuille gezondheidszorg In ### kwam hij in de Nationale Vergadering (het nationale lagerhuis) terecht en in september ### werd hij op landelijk niveau staatssecretaris van gezondheidszorg in het in die maand gevormde kabinet-Motlanthe, vanaf mei ### voortgezet in het in die maand aangetreden kabinet-Zuma Molefi Sefularo kwam op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd om het leven doordat zijn auto een betonpaal raakte Polychloorterfenyl Polychloorterfenylen of PCT's vormen een groep van gechloreerde terfenylen De algemene brutoformule is CHCl De groep vormt een variant van de PCB's (polychloorbifenylen) PCT's hebben gelijkaardige eigenschappen als PCB's Polychloorterfenylen bezitten een zeer lage elektrische conductiviteit, zijn resistent aan hoge temperaturen, alkalimetalen, alkalimetaalverbindingen en sterke zuren Ze zijn niet ontvlambaar en onoplosbaar in water Polychloorterfenylen werden vroeger gebruikt als thermische geleider in elektrische transformatoren, als weekmaker, als smeermiddel en als vlamvertrager Door negatieve milieu-effecten en carcinogene eigenschappen wordt deze stof niet meer commercieel geproduceerd De handel in PCT's werd vastgelegd in het Verdrag van <LOCATIE> Fluoraceetamide Fluoraceetamide is een organische verbinding met als brutoformule CHFNO Het is een extreem toxische kristallijne verbinding die wordt gebruikt als rodenticide en insecticide Het werkt metabolisch in op de citroenzuurcyclus van knaagdieren Terugvalpreventie Terugvalpreventie is het proberen te voorkomen van het opnieuw optreden van een bepaalde aandoening, vaak een aandoening van psychische aard.
557
www
een zwarte bewustzijnsbeweging en de voorloper van SA Students Congress, mede dankzij hem tot stand Van ### tot ### was Sefularo lid van de provinciale regering van Noordwest met als portefeuille gezondheidszorg In ### kwam hij in de Nationale Vergadering (het nationale lagerhuis) terecht en in september ### werd hij op landelijk niveau staatssecretaris van gezondheidszorg in het in die maand gevormde kabinet-Motlanthe, vanaf mei ### voortgezet in het in die maand aangetreden kabinet-Zuma Molefi Sefularo kwam op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd om het leven doordat zijn auto een betonpaal raakte Polychloorterfenyl Polychloorterfenylen of PCT's vormen een groep van gechloreerde terfenylen De algemene brutoformule is CHCl De groep vormt een variant van de PCB's (polychloorbifenylen) PCT's hebben gelijkaardige eigenschappen als PCB's Polychloorterfenylen bezitten een zeer lage elektrische conductiviteit, zijn resistent aan hoge temperaturen, alkalimetalen, alkalimetaalverbindingen en sterke zuren Ze zijn niet ontvlambaar en onoplosbaar in water Polychloorterfenylen werden vroeger gebruikt als thermische geleider in elektrische transformatoren, als weekmaker, als smeermiddel en als vlamvertrager Door negatieve milieu-effecten en carcinogene eigenschappen wordt deze stof niet meer commercieel geproduceerd De handel in PCT's werd vastgelegd in het Verdrag van <LOCATIE> Fluoraceetamide Fluoraceetamide is een organische verbinding met als brutoformule CHFNO Het is een extreem toxische kristallijne verbinding die wordt gebruikt als rodenticide en insecticide Het werkt metabolisch in op de citroenzuurcyclus van knaagdieren Terugvalpreventie Terugvalpreventie is het proberen te voorkomen van het opnieuw optreden van een bepaalde aandoening, vaak een aandoening van psychische aard Bij depressie speelt het voorkomen van terugval een belangrijke rol Van depressie is namelijk bekend dat de kans op herhaling zeer groot is Een vorm van terugvalpreventie is een cognitieve training die zich richt op het aanpassen van denkpatronen Het geven van een dergelijke training kan voorkomen dat iemand opnieuw depressief wordt Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een cognitieve training van acht sessies tot wel # tot <LEEFTIJD> jaar bescherming kan bieden op het krijgen van een nieuwe depressie Vanzelfsprekend zijn er allerlei variabelen die invloed hebben op de mate van bescherming Een cognitieve training geeft nog eens extra bescherming tegen terugval bij mensen die antidepressiva doorslikken na herstel van hun depressie om een terugval te voorkomen De beste bescherming tegen terugval na depressie ontstaat bij een combinatie van het doorslikken van antidepressiva en een cognitieve training Er zijn ook signalen dat digitale toepassingen van de cognitieve training effectief zijn, zoals bijvoorbeeld in een toepassing in een mobiele applicatie Werelddiergeneeskundejaar ### Het jaar ### werd uitgeroepen tot Werelddiergeneeskundejaar ter viering van de oprichting van de eerste diergeneeskundige opleiding ter wereld <LEEFTIJD> jaar tevoren De openingsceremonie vond plaats op <DATUM> in Versailles en werd georganiseerd door de Académie vétérinaire de France Gedurende het hele jaar waren er wetenschappelijke congressen en andere evenementen georganiseerd in onder meer Schotland, Roemenië, Algerije, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika Het jaar is afgesloten op # en <DATUM> in <PERSOON>.
542
www
depressie speelt het voorkomen van terugval een belangrijke rol Van depressie is namelijk bekend dat de kans op herhaling zeer groot is Een vorm van terugvalpreventie is een cognitieve training die zich richt op het aanpassen van denkpatronen Het geven van een dergelijke training kan voorkomen dat iemand opnieuw depressief wordt Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een cognitieve training van acht sessies tot wel # tot <LEEFTIJD> jaar bescherming kan bieden op het krijgen van een nieuwe depressie Vanzelfsprekend zijn er allerlei variabelen die invloed hebben op de mate van bescherming Een cognitieve training geeft nog eens extra bescherming tegen terugval bij mensen die antidepressiva doorslikken na herstel van hun depressie om een terugval te voorkomen De beste bescherming tegen terugval na depressie ontstaat bij een combinatie van het doorslikken van antidepressiva en een cognitieve training Er zijn ook signalen dat digitale toepassingen van de cognitieve training effectief zijn, zoals bijvoorbeeld in een toepassing in een mobiele applicatie Werelddiergeneeskundejaar ### Het jaar ### werd uitgeroepen tot Werelddiergeneeskundejaar ter viering van de oprichting van de eerste diergeneeskundige opleiding ter wereld <LEEFTIJD> jaar tevoren De openingsceremonie vond plaats op <DATUM> in Versailles en werd georganiseerd door de Académie vétérinaire de France Gedurende het hele jaar waren er wetenschappelijke congressen en andere evenementen georganiseerd in onder meer Schotland, Roemenië, Algerije, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika Het jaar is afgesloten op # en <DATUM> in <PERSOON> of malonnitril is een organische verbinding die behoort tot de nitrilen Het is een giftige en milieugevaarlijke stof Commercieel wordt propaandinitril bereid door de reactie van acetonitril met cyanogeenchloride bij hoge temperatuur (### °C of meer) Propaandinitril is een tussenproduct bij de synthese van een aantal organische verbindingen, in het bijzonder geneesmiddelen, landbouwchemicaliën zoals fungiciden en traangas van het benzaldehydetype, met name CS-gas Dat is het resultaat van een Knoevenagel-condensatie van #-chloorbenzaldehyde en propaandinitril De reactiviteit van propaandinitril wordt veroorzaakt door de elektronenzuigende effect van de twee nitrilgroepen op het centrale koolstofatoom Het resultaat daarvan is dat een negatieve lading relatief makkelijk op het centrale koolstofatoom gevormd kan worden (onder afstaan van een waterstofion aan piperidine) Het ontstane anion addeert aan de carbonylgroep, waarna door afsplitsing van water het reactieproduct ontstaat Cyanogeenjodide Cyanogeenjodide of joodcyanide is een pseudohalogeen-verbinding met als brutoformule CNI De stof komt voor als witte kristallen met een scherpe geur, die zeer traag reageren met water Cyanogeenjodide kan bereid worden via de oxidatie van natriumcyanide met di-jood, waarbij cyanogeen als intermediair optreedt Cyanogeenjodide ontleedt bij contact met zuren en reageert traag met water of onder invloed van licht en vochtige lucht Dit leidt tot vorming van het zeer toxische blauwzuur (HCN) De stof reageert ook hevig met sterk oxiderende stoffen Cyanogeenjodide is irriterend voor ogen en de huid De aerosol is irriterend voor de luchtwegen.
513
www
is een organische verbinding die behoort tot de nitrilen Het is een giftige en milieugevaarlijke stof Commercieel wordt propaandinitril bereid door de reactie van acetonitril met cyanogeenchloride bij hoge temperatuur (### °C of meer) Propaandinitril is een tussenproduct bij de synthese van een aantal organische verbindingen, in het bijzonder geneesmiddelen, landbouwchemicaliën zoals fungiciden en traangas van het benzaldehydetype, met name CS-gas Dat is het resultaat van een Knoevenagel-condensatie van #-chloorbenzaldehyde en propaandinitril De reactiviteit van propaandinitril wordt veroorzaakt door de elektronenzuigende effect van de twee nitrilgroepen op het centrale koolstofatoom Het resultaat daarvan is dat een negatieve lading relatief makkelijk op het centrale koolstofatoom gevormd kan worden (onder afstaan van een waterstofion aan piperidine) Het ontstane anion addeert aan de carbonylgroep, waarna door afsplitsing van water het reactieproduct ontstaat Cyanogeenjodide Cyanogeenjodide of joodcyanide is een pseudohalogeen-verbinding met als brutoformule CNI De stof komt voor als witte kristallen met een scherpe geur, die zeer traag reageren met water Cyanogeenjodide kan bereid worden via de oxidatie van natriumcyanide met di-jood, waarbij cyanogeen als intermediair optreedt Cyanogeenjodide ontleedt bij contact met zuren en reageert traag met water of onder invloed van licht en vochtige lucht Dit leidt tot vorming van het zeer toxische blauwzuur (HCN) De stof reageert ook hevig met sterk oxiderende stoffen Cyanogeenjodide is irriterend voor ogen en de huid De aerosol is irriterend voor de luchtwegen Blootstelling kan de dood veroorzaken Candida oleophila Candida oleophila is een gist uit het geslacht "Candida" "Candida oleophila" kan de groei van schadelijke schimmels verhinderen op groenten, fruit of sierplanten na de oogst Het is in het bijzonder geschikt voor de bescherming van fruit (citrusvruchten, appels, abrikozen ) tegen "Penicillium digitatum" (groene schimmel) en andere penseelschimmels Het is commercieel verkrijgbaar in het product "Aspire" van het Amerikaanse bedrijf Ecogen, Inc "Aspire" is in de Verenigde Staten toegelaten sedert ### Het is een niet-toxisch product dat over de vruchten wordt versproeid Het kan op zichzelf gebruikt worden als biologisch bestrijdingsmiddel, ofwel gemengd met een chemisch fungicide zoals thiabendazool In de Europese Unie is "Candida oleophila" stam O vanaf <DATUM> toegelaten als fungicide Deze stam, geïsoleerd uit goldendeliciousappels, is specifiek bedoeld voor de biologische bescherming van appels en peren tegen "Penicillium expansum" (blauwe schimmel) en "Botrytis cinerea" (grauwe schimmel) Het is een product van het Belgische bedrijf Bionext, een spin-off van de universitaire faculteit voor landbouwwetenschappen te Gembloers Het is ook mogelijk om citroenzuur te produceren uit glucose door fermentatie van een stam "Candida oleophila" Kwik(II)thiocyanaat Kwik(II)thiocyanaat is het kwikzout van thiocyaanzuur en heeft als brutoformule Hg(SCN) De stof komt voor als witte monokliene kristallen, die zeer slecht oplosbaar zijn in water Kwik(II)thiocyanaat wordt bereid door de reactie van een oplosbaar kwik(II)zout (zoals kwik(II)chloride) met een thiocyanaat-zout (zoals kaliumthiocyanaat) in waterige oplossing Het witte kwik(II)thiocyanaat vormt dan een neerslag Kwik(II)thiocyanaat werd vroeger gebruikt in de pyrotechniek om een zogenaamde faraoslang te maken.
565
www
het geslacht "Candida" "Candida oleophila" kan de groei van schadelijke schimmels verhinderen op groenten, fruit of sierplanten na de oogst Het is in het bijzonder geschikt voor de bescherming van fruit (citrusvruchten, appels, abrikozen ) tegen "Penicillium digitatum" (groene schimmel) en andere penseelschimmels Het is commercieel verkrijgbaar in het product "Aspire" van het Amerikaanse bedrijf Ecogen, Inc "Aspire" is in de Verenigde Staten toegelaten sedert ### Het is een niet-toxisch product dat over de vruchten wordt versproeid Het kan op zichzelf gebruikt worden als biologisch bestrijdingsmiddel, ofwel gemengd met een chemisch fungicide zoals thiabendazool In de Europese Unie is "Candida oleophila" stam O vanaf <DATUM> toegelaten als fungicide Deze stam, geïsoleerd uit goldendeliciousappels, is specifiek bedoeld voor de biologische bescherming van appels en peren tegen "Penicillium expansum" (blauwe schimmel) en "Botrytis cinerea" (grauwe schimmel) Het is een product van het Belgische bedrijf Bionext, een spin-off van de universitaire faculteit voor landbouwwetenschappen te Gembloers Het is ook mogelijk om citroenzuur te produceren uit glucose door fermentatie van een stam "Candida oleophila" Kwik(II)thiocyanaat Kwik(II)thiocyanaat is het kwikzout van thiocyaanzuur en heeft als brutoformule Hg(SCN) De stof komt voor als witte monokliene kristallen, die zeer slecht oplosbaar zijn in water Kwik(II)thiocyanaat wordt bereid door de reactie van een oplosbaar kwik(II)zout (zoals kwik(II)chloride) met een thiocyanaat-zout (zoals kaliumthiocyanaat) in waterige oplossing Het witte kwik(II)thiocyanaat vormt dan een neerslag Kwik(II)thiocyanaat werd vroeger gebruikt in de pyrotechniek om een zogenaamde faraoslang te maken Dit wordt niet meer gedaan, gezien de hoge toxiciteit van kwik en diens verbindingen Tegenwoordig wordt het gebruikt als indicator voor chloride-ionen bij kwalitatieve analyses en in de fotografie bij het ontwikkelen en versterken van negatieven Anti-Xa De anti-Xa test wordt gebruikt om de mate van antistolling door laag moleculair gewicht heparines (LMWH) te volgen Bij deze bepaling wordt de remming door het antitrombine-heparinecomplex op factor Xa bepaald LMWH’s geven duidelijk een andere remming dan heparine door het verminderde effect op trombine, hierdoor is de APTT geen bruikbare merker voor deze therapie Ondanks de aanwijzingen in de bijsluiter dat geen controle noodzakelijk is van de profylactische dan wel therapeutische therapie met LMWH’s, komt het regelmatig voor dat er een verzoek gedaan wordt aan het laboratorium voor de controle van de therapie Indicaties voor het monitoren van LMWH met behulp van de anti-Xa bepaling zijn Voor de klinische interpretatie van de uitslag van de anti-Xa-bepaling is het noodzakelijk om de soort en de hoeveelheid heparine, het tijdstip van toediening en de afnametijd van het bloedmonster te registreren Nationaal Paralympisch Comité Een Nationaal Paralympisch Comité (NPC) is een nationale sportorganisatie die de belangen van het land in het Internationaal Paralympisch Comité (IPC) behartigt, de "Paralympische Beweging" in het betreffende land vertegenwoordigt en het team samenstelt dat aan de Paralympische Spelen deelneemt Begin ### zijn er bij de IPC ### Nationaal Paralympische Comités aangesloten In België is het Belgian Paralympic Committee het NPC.
578
www
Dit wordt niet meer gedaan, gezien de hoge toxiciteit van kwik en diens verbindingen Tegenwoordig wordt het gebruikt als indicator voor chloride-ionen bij kwalitatieve analyses en in de fotografie bij het ontwikkelen en versterken van negatieven Anti-Xa De anti-Xa test wordt gebruikt om de mate van antistolling door laag moleculair gewicht heparines (LMWH) te volgen Bij deze bepaling wordt de remming door het antitrombine-heparinecomplex op factor Xa bepaald LMWH’s geven duidelijk een andere remming dan heparine door het verminderde effect op trombine, hierdoor is de APTT geen bruikbare merker voor deze therapie Ondanks de aanwijzingen in de bijsluiter dat geen controle noodzakelijk is van de profylactische dan wel therapeutische therapie met LMWH’s, komt het regelmatig voor dat er een verzoek gedaan wordt aan het laboratorium voor de controle van de therapie Indicaties voor het monitoren van LMWH met behulp van de anti-Xa bepaling zijn Voor de klinische interpretatie van de uitslag van de anti-Xa-bepaling is het noodzakelijk om de soort en de hoeveelheid heparine, het tijdstip van toediening en de afnametijd van het bloedmonster te registreren Nationaal Paralympisch Comité Een Nationaal Paralympisch Comité (NPC) is een nationale sportorganisatie die de belangen van het land in het Internationaal Paralympisch Comité (IPC) behartigt, de "Paralympische Beweging" in het betreffende land vertegenwoordigt en het team samenstelt dat aan de Paralympische Spelen deelneemt Begin ### zijn er bij de IPC ### Nationaal Paralympische Comités aangesloten In België is het Belgian Paralympic Committee het <PERSOON> is een ziekenhuis en onderzoeksinstituut in <LOCATIE> dat is gespecialiseerd in oncologie diagnose en behandeling en wetenschappelijk onderzoek van kanker Het <PERSOON> bevindt zich in de wijk Slotervaart (tuinstad) aan de <LOCATIE>naast de bloedbank (Sanquin en het voormalige <INSTELLING> Het ziekenhuis is vernoemd naar <PERSOON> (###-###), die in de medische wereld vooral bekend is als een van de eersten die successen behaalde met de microscoop Het <PERSOON> is het enige door de Organisation of European Cancer Institutes aangewezen Comprehensive Cancer Center in <LOCATIE>, voor kankerzorg en onderzoek Het initiatief voor de oprichting van het ziekenhuis werd in ### genomen door de chirurg en hoogleraar <PERSOON>, de uitgever <PERSOON> en de in de pathologie gespecialiseerde hoogleraar <PERSOON> na de oprichting van het Nederlands Kanker Instituut (NKI) werd een actie op landelijk niveau gevoerd om geld in te zamelen voor de oprichting van een nieuw oncologisch instituut Op <DATUM> was er ### ### gulden ingezameld, dat gedeeltelijk werd geïnvesteerd in de oprichting van een kliniek met de naam "<PERSOON>-huis" aan de <LOCATIE>Hier konden aanvankelijk maximaal zeventien patiënten worden verzorgd In ### verhuisde de organisatie naar het voormalige Militaire Hospitaal aan de <LOCATIE>in <LOCATIE> Nadat al sinds ### onderzoeksafdelingen van het NKI in <LOCATIE>-Slotervaart gevestigd waren, kwam daar ook het ziekenhuis bij Piperonylbutoxide.
561
www
Het<PERSOON> is een ziekenhuis en onderzoeksinstituut in <LOCATIE> dat is gespecialiseerd in oncologie diagnose en behandeling en wetenschappelijk onderzoek van kanker Het <PERSOON> bevindt zich in de wijk Slotervaart (tuinstad) aan de <LOCATIE>naast de bloedbank (Sanquin en het voormalige <INSTELLING> Het ziekenhuis is vernoemd naar <PERSOON> (###-###), die in de medische wereld vooral bekend is als een van de eersten die successen behaalde met de microscoop Het <PERSOON> is het enige door de Organisation of European Cancer Institutes aangewezen Comprehensive Cancer Center in <LOCATIE>, voor kankerzorg en onderzoek Het initiatief voor de oprichting van het ziekenhuis werd in ### genomen door de chirurg en hoogleraar <PERSOON>, de uitgever <PERSOON> en de in de pathologie gespecialiseerde hoogleraar <PERSOON> na de oprichting van het Nederlands Kanker Instituut (NKI) werd een actie op landelijk niveau gevoerd om geld in te zamelen voor de oprichting van een nieuw oncologisch instituut Op <DATUM> was er ### ### gulden ingezameld, dat gedeeltelijk werd geïnvesteerd in de oprichting van een kliniek met de naam "<PERSOON>-huis" aan de <LOCATIE>Hier konden aanvankelijk maximaal zeventien patiënten worden verzorgd In ### verhuisde de organisatie naar het voormalige Militaire Hospitaal aan de <LOCATIE>in <LOCATIE> Nadat al sinds ### onderzoeksafdelingen van het NKI in <LOCATIE>-Slotervaart gevestigd waren, kwam daar ook het ziekenhuis bij Piperonylbutoxide Het is zelf geen bestrijdingsmiddel, maar wanneer het samen met een bestrijdingsmiddel gebruikt wordt kan het de doeltreffendheid ervan meer dan vertienvoudigen Het kan ook de periode verlengen waarin het middel werkt In de insecten remt piperonylbutoxide de afbraak van het insecticide door het enzym cytochroom <PERSOON> is aanwezig in de meeste producten op basis van pyrethrinen en pyrethroïden, onder andere in spuitbussen voor gebruik in huis; het wordt ook gecombineerd met rotenon Er is veel piperonylbutoxide nodig om de synergie te bekomen # à ## keer zoveel als de actieve stof Piperonylbutoxide is een semisynthetisch derivaat van safrol Door de hydrogenering van safrol (#) bekomt men dihydrosafrol (#) De reactie hiervan met formaldehyde en waterstofchloride levert het chloormethylderivaat (#) van dihydrosafrol Door dit in reactie te brengen met het natriumzout van di-ethyleenglycolmonobutylether (#) wordt piperonylbutoxide (#) bekomen De acute toxiciteit van piperonylbutoxide is laag Bij proeven op muizen is er wel een verhoging van levertumoren vastgesteld bij toediening van hoge doses De Amerikaanse EPA heeft piperonylbutoxide daarom ingedeeld als een carcinogeen van groep C (mogelijk kankerverwekkend bij de mens op basis van beperkte aanwijzingen bij dierproeven) <LOCATIE> die een hoge dosis piperonylbutoxide toegediend kregen, vertoonden ook een verhoogd levergewicht Ablutofobie Ablutofobie (afgeleid van het Latijnse "abluere", wassen en het Oudgriekse φόβος "phobos", angst/vrees) is de angst voor baden en wassen Deze fobie is geclassificeerd als een situationele type fobie De fobie ontstaat als een onbewust beschermingsmechanisme op jonge leeftijd Ondansetron.
572
www
wanneer het samen met een bestrijdingsmiddel gebruikt wordt kan het de doeltreffendheid ervan meer dan vertienvoudigen Het kan ook de periode verlengen waarin het middel werkt In de insecten remt piperonylbutoxide de afbraak van het insecticide door het enzym cytochroom <PERSOON> is aanwezig in de meeste producten op basis van pyrethrinen en pyrethroïden, onder andere in spuitbussen voor gebruik in huis; het wordt ook gecombineerd met rotenon Er is veel piperonylbutoxide nodig om de synergie te bekomen # à ## keer zoveel als de actieve stof Piperonylbutoxide is een semisynthetisch derivaat van safrol Door de hydrogenering van safrol (#) bekomt men dihydrosafrol (#) De reactie hiervan met formaldehyde en waterstofchloride levert het chloormethylderivaat (#) van dihydrosafrol Door dit in reactie te brengen met het natriumzout van di-ethyleenglycolmonobutylether (#) wordt piperonylbutoxide (#) bekomen De acute toxiciteit van piperonylbutoxide is laag Bij proeven op muizen is er wel een verhoging van levertumoren vastgesteld bij toediening van hoge doses De Amerikaanse EPA heeft piperonylbutoxide daarom ingedeeld als een carcinogeen van groep C (mogelijk kankerverwekkend bij de mens op basis van beperkte aanwijzingen bij dierproeven) <LOCATIE> die een hoge dosis piperonylbutoxide toegediend kregen, vertoonden ook een verhoogd levergewicht Ablutofobie Ablutofobie (afgeleid van het Latijnse "abluere", wassen en het Oudgriekse φόβος "phobos", angst/vrees) is de angst voor baden en wassen Deze fobie is geclassificeerd als een situationele type fobie De fobie ontstaat als een onbewust beschermingsmechanisme op jonge leeftijd Ondansetron Het wordt in combinatie met een corticosteroïde voorgeschreven voor de preventie van misselijkheid of braken ten gevolge van chemotherapie of radiotherapie Het kan ook worden voorgeschreven voor de preventie van misselijkheid of braken na een operatief ingrijpen De laatste jaren wordt ondansetron ook gebruikt om extreme zwangerschapsmisselijkheid (hyperemesis gravidarum) te bestrijden Het is ontwikkeld door de Glaxo Group uit Londen (tegenwoordig GlaxoSmithKline), dat er in januari ### een Brits octrooi voor aanvroeg Het Amerikaans octrooi werd verleend op <DATUM> Glaxo verkoopt het onder de merknaam "Zofran ODT" en "Zofran" Tegenwoordig is het ook verkrijgbaar als generiek geneesmiddel bij diverse andere fabrikanten Het wordt verkocht onder de vorm van (oplos)tabletten, zetpillen, injectievloeistof of siroop Ondansetron is in de geneesmiddelen aanwezig als het hydrochloridezout van het dihydraat van ondansetron Het molecuul van ondansetron bezit een chiraal <INSTELLING>, zodat er een ("R")- en een ("S")-enantiomeer van bestaat Het handelsmiddel is een <DATUM> racemisch mengsel van beide enantiomeren De "R" (+)-enantiomeer blijkt de effectieve anti-emetische enantiomeer te zijn Ondansetron heeft relatief weinig bijwerkingen De bijwerkingen die het meest kunnen voorkomen zijn hoofdpijn, warmtegevoelens of duizeligheid en constipatie Op <DATUM> waarschuwde het CBG voor een levensbedreigende hartaritmie De intraveneuze dosering wordt beperkt tot maximaal ## mg De stof is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO Andere middelen uit de groep van serotonine(#-HT)-antagonisten #,#,#-trimethyl-#-penteen #,#,#-trimethyl-#-penteen of β-di-isobutyleen is een organische verbinding met als brutoformule CH.
585
www
in combinatie met een corticosteroïde voorgeschreven voor de preventie van misselijkheid of braken ten gevolge van chemotherapie of radiotherapie Het kan ook worden voorgeschreven voor de preventie van misselijkheid of braken na een operatief ingrijpen De laatste jaren wordt ondansetron ook gebruikt om extreme zwangerschapsmisselijkheid (hyperemesis gravidarum) te bestrijden Het is ontwikkeld door de Glaxo Group uit Londen (tegenwoordig GlaxoSmithKline), dat er in januari ### een Brits octrooi voor aanvroeg Het Amerikaans octrooi werd verleend op <DATUM> Glaxo verkoopt het onder de merknaam "Zofran ODT" en "Zofran" Tegenwoordig is het ook verkrijgbaar als generiek geneesmiddel bij diverse andere fabrikanten Het wordt verkocht onder de vorm van (oplos)tabletten, zetpillen, injectievloeistof of siroop Ondansetron is in de geneesmiddelen aanwezig als het hydrochloridezout van het dihydraat van ondansetron Het molecuul van ondansetron bezit een chiraal <INSTELLING>, zodat er een ("R")- en een ("S")-enantiomeer van bestaat Het handelsmiddel is een <DATUM> racemisch mengsel van beide enantiomeren De "R" (+)-enantiomeer blijkt de effectieve anti-emetische enantiomeer te zijn Ondansetron heeft relatief weinig bijwerkingen De bijwerkingen die het meest kunnen voorkomen zijn hoofdpijn, warmtegevoelens of duizeligheid en constipatie Op <DATUM> waarschuwde het CBG voor een levensbedreigende hartaritmie De intraveneuze dosering wordt beperkt tot maximaal ## mg De stof is opgenomen in de lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO Andere middelen uit de groep van serotonine(#-HT)-antagonisten #,#,#-trimethyl-#-penteen #,#,#-trimethyl-#-penteen of β-di-isobutyleen is een organische verbinding met als brutoformule CH De stof komt voor als een kleurloze vloeistof met een benzine-achtige geur, die bijna onoplosbaar is in water De twee isomeren #,#,#-trimethyl-#-penteen en #,#,#-trimethyl-#-penteen worden ook iso-octeen genoemd Iso-octeen is een dimeer van isobuteen Het is een onverzadigde koolwaterstof die door hydrogenering omgezet kan worden in de verzadigde verbinding iso-octaan #,#,#-trimethyl-#-penteen reageert met oxiderende stoffen en is uiterst ontvlambaar De vloeistof is schadelijk en irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Ze kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel #-chloor-#,#-dinitrobenzeen #-chloor-#,#-dinitrobenzeen is een aromatische organische verbinding met als brutoformule CHClNO De stof komt voor als gele kristallen, die bijna onoplosbaar is in water De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen Ze reageert met sterke oxidatiemiddelen en sterke basen #-chloor-#,#-dinitrobenzeen is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel, het hart- en bloedvatstelsel en het bloed, met als gevolg de vorming van methemoglobine Aerotoxisch syndroom Aerotoxisch syndroom is de naam voor de langetermijneffecten op de gezondheid, waarvan de hypothese is dat het veroorzaakt wordt door het inademen van vervuilde cabinelucht in een vliegtuig De term werd in ### geïntroduceerd door <PERSOON> en <PERSOON> In ### werd dit syndroom nog niet officieel in de geneeskunde erkend De lucht in een straal- of turbopropvliegtuigcabine wordt verzorgd door aftaplucht van de vliegtuigmotoren.
602
www
stof komt voor als een kleurloze vloeistof met een benzine-achtige geur, die bijna onoplosbaar is in water De twee isomeren #,#,#-trimethyl-#-penteen en #,#,#-trimethyl-#-penteen worden ook iso-octeen genoemd Iso-octeen is een dimeer van isobuteen Het is een onverzadigde koolwaterstof die door hydrogenering omgezet kan worden in de verzadigde verbinding iso-octaan #,#,#-trimethyl-#-penteen reageert met oxiderende stoffen en is uiterst ontvlambaar De vloeistof is schadelijk en irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Ze kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel #-chloor-#,#-dinitrobenzeen #-chloor-#,#-dinitrobenzeen is een aromatische organische verbinding met als brutoformule CHClNO De stof komt voor als gele kristallen, die bijna onoplosbaar is in water De stof ontleedt bij verhitting met vorming van giftige en corrosieve dampen Ze reageert met sterke oxidatiemiddelen en sterke basen #-chloor-#,#-dinitrobenzeen is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel, het hart- en bloedvatstelsel en het bloed, met als gevolg de vorming van methemoglobine Aerotoxisch syndroom Aerotoxisch syndroom is de naam voor de langetermijneffecten op de gezondheid, waarvan de hypothese is dat het veroorzaakt wordt door het inademen van vervuilde cabinelucht in een vliegtuig De term werd in ### geïntroduceerd door <PERSOON> en <PERSOON> In ### werd dit syndroom nog niet officieel in de geneeskunde erkend De lucht in een straal- of turbopropvliegtuigcabine wordt verzorgd door aftaplucht van de vliegtuigmotoren Cabinepersoneel en passagiers beweren ziek te zijn geworden van de gifstoffen in de motorolie die in de luchttoevoer terecht kunnen komen Straalmotoren hebben voor de smering een complex synthetisch oliemengsel nodig, dat onder andere de stof TCP bevat Van TCP bestaan meerdere isomeren, de ortho-isomeer is sinds de jaren ## bekend als zenuwgif Afdichtingen houden de olie en lucht van elkaar gescheiden De meeste soorten olieafdichtingen en aftapluchtcomponenten van straalmotoren lekken een minieme hoeveelheid motorolie in de verse luchtstroom van de motoren naar de cockpit en de cabine Wanneer olieafdichtingen flink gaan lekken kan een grotere hoeveelheid olie in de motorluchtstroom terechtkomen, die in de cockpit en de cabine wordt waargenomen als vieze lucht, of, bij een ernstiger defect aan de afdichting, als rook Dit staat bekend als een ‘fume event’ Hoewel de meeste straalvliegtuigen zijn uitgerust met filters voor de gerecirculeerde lucht, is de toevoer van aftaplucht in de cabine niet gefilterd Onbekend is of er een verband bestaat tussen blootstelling aan TCP en het aerotoxisch syndroom Niet iedereen krijgt klachten afhankelijk van de ernst van de vervuiling en de personen kunnen de gezondheidseffecten zichtbaar worden na slechts één vlucht of zich ontwikkelen na herhaalde blootstelling aan de schadelijke stoffen De gerapporteerde gezondheidsklachten omvatten onder andere cognitieve problemen, duizeligheid, desoriëntatie, misselijkheid, ademhalingsmoeilijkheden, gevoel van onbehagen en diverse andere neurologische problemen Een onderzoek in opdracht van de Britse overheid stelt dat nadelige effecten op de gezondheid op korte termijn mogelijk zijn, maar niet op lange termijn.
567
www
in de motorolie die in de luchttoevoer terecht kunnen komen Straalmotoren hebben voor de smering een complex synthetisch oliemengsel nodig, dat onder andere de stof TCP bevat Van TCP bestaan meerdere isomeren, de ortho-isomeer is sinds de jaren ## bekend als zenuwgif Afdichtingen houden de olie en lucht van elkaar gescheiden De meeste soorten olieafdichtingen en aftapluchtcomponenten van straalmotoren lekken een minieme hoeveelheid motorolie in de verse luchtstroom van de motoren naar de cockpit en de cabine Wanneer olieafdichtingen flink gaan lekken kan een grotere hoeveelheid olie in de motorluchtstroom terechtkomen, die in de cockpit en de cabine wordt waargenomen als vieze lucht, of, bij een ernstiger defect aan de afdichting, als rook Dit staat bekend als een ‘fume event’ Hoewel de meeste straalvliegtuigen zijn uitgerust met filters voor de gerecirculeerde lucht, is de toevoer van aftaplucht in de cabine niet gefilterd Onbekend is of er een verband bestaat tussen blootstelling aan TCP en het aerotoxisch syndroom Niet iedereen krijgt klachten afhankelijk van de ernst van de vervuiling en de personen kunnen de gezondheidseffecten zichtbaar worden na slechts één vlucht of zich ontwikkelen na herhaalde blootstelling aan de schadelijke stoffen De gerapporteerde gezondheidsklachten omvatten onder andere cognitieve problemen, duizeligheid, desoriëntatie, misselijkheid, ademhalingsmoeilijkheden, gevoel van onbehagen en diverse andere neurologische problemen Een onderzoek in opdracht van de Britse overheid stelt dat nadelige effecten op de gezondheid op korte termijn mogelijk zijn, maar niet op lange termijn Hoewel er verschillende studies zijn gedaan die gezondheidsproblemen aan het licht brachten, heeft onderzoek in opdracht van de Britse regering (Department for Transport) geen verband hiervan gevonden met gezondheidsproblemen op de lange termijn De actiegroepen GCAQE en de Aerotoxic Association werpen tegen dat de onderzoeksbureaus de kwestie in de doofpot stoppen en geen oplossing proberen te vinden De aanwezigheid van TCP in de cabine kan met metingen worden aangetoond, maar of dit inderdaad de neurotoxische isomeer betreft is niet zeker Onderzoekers van het <INSTELLING> <LOCATIE> bleken op <DATUM> van mening te verschillen over de onderzochte relatie tussen TCP en geheugenproblemen ### (cannabiscultuur) ### staat voor "# ##" of "#/##", de datum <DATUM> in Noord-Amerikaanse notatie Amerikaanse gebruikers vieren die als een feestdag van de tegencultuur Cannabis wordt op die dag publiekelijk gebruikt Het begrip is ook een verwijzing naar het gebruiken van marihuana in het algemeen De oorsprong ligt mogelijk in ### in de staat Californië, waar een groep tieners van de <PERSOON> School na schooltijd om ## ## (# ## pm) bijeen zou zijn gekomen om marihuana te roken Ze zouden zich verzameld hebben om op zoek te gaan naar enkele onbewaakte cannabisplanten die zich bij Point Reyes zouden bevinden Hoewel men de planten niet vond, werd er onder het zoeken veel wiet gerookt en groeide het tijdstip uit tot een vast moment van samenkomst om cannabis te roken.
540
www
aan het licht brachten, heeft onderzoek in opdracht van de Britse regering (Department for Transport) geen verband hiervan gevonden met gezondheidsproblemen op de lange termijn De actiegroepen GCAQE en de Aerotoxic Association werpen tegen dat de onderzoeksbureaus de kwestie in de doofpot stoppen en geen oplossing proberen te vinden De aanwezigheid van TCP in de cabine kan met metingen worden aangetoond, maar of dit inderdaad de neurotoxische isomeer betreft is niet zeker Onderzoekers van het <INSTELLING> <LOCATIE> bleken op <DATUM> van mening te verschillen over de onderzochte relatie tussen TCP en geheugenproblemen ### (cannabiscultuur) ### staat voor "# ##" of "#/##", de datum <DATUM> in Noord-Amerikaanse notatie Amerikaanse gebruikers vieren die als een feestdag van de tegencultuur Cannabis wordt op die dag publiekelijk gebruikt Het begrip is ook een verwijzing naar het gebruiken van marihuana in het algemeen De oorsprong ligt mogelijk in ### in de staat Californië, waar een groep tieners van de <PERSOON> School na schooltijd om ## ## (# ## pm) bijeen zou zijn gekomen om marihuana te roken Ze zouden zich verzameld hebben om op zoek te gaan naar enkele onbewaakte cannabisplanten die zich bij Point Reyes zouden bevinden Hoewel men de planten niet vond, werd er onder het zoeken veel wiet gerookt en groeide het tijdstip uit tot een vast moment van samenkomst om cannabis te roken ### zou hier, al dan niet onrechtstreeks via de school in California, hier vandaan komen Door de jaren werd het begrip een fenomeen, en <DATUM> een datum waarop op tal van plekken cannabis gebruikt wordt Men viert het bestaan van de plant en protesteert tegen wietverboden Geranylnitril Geranylnitril of geranonitril is een nitril afgeleid van geraniol Het is een kleurloze tot gele vloeistof en ze heeft een intense, fruitige citroenachtige geur Het is een mengsel van twee "cis"- en "trans"-isomeren ("E"- en "Z"-isomeer) Omdat ze stabieler is dan andere citrusgeuren zoals citral, werd geranylnitril gebruikt als geurstof om een citrusgeur te geven aan huishoudproducten zoals toiletreinigers of schoonmaakmiddelen Ze heeft een lage acute toxiciteit Maar bij proeven op zoogdieren is gebleken dat de stof mutageen is, en derhalve is het te verwachten dat het gebruik ervan sterk zal worden beperkt of helemaal verboden Een samenstelling op basis van citronellylnitril zou als vervanger kunnen fungeren <PERSOON>, <DATUM> – aldaar, <DATUM> was een Duitse arts en natuurkundige en een van de grondleggers van de thermodynamica Hij heeft de meeste bekendheid verworven door in ### als eerste de wet van behoud van energie te formuleren en in het verlengde daarvan ook de eerste wet van de thermodynamica Over de prioriteit van deze ontdekking heeft hij een heftig meningsverschil gehad met de Engelse fysicus <PERSOON> eind van zijn leven heeft von Mayer de meeste erkenning gekregen.
547
www
Door de jaren werd het begrip een fenomeen, en <DATUM> een datum waarop op tal van plekken cannabis gebruikt wordt Men viert het bestaan van de plant en protesteert tegen wietverboden Geranylnitril Geranylnitril of geranonitril is een nitril afgeleid van geraniol Het is een kleurloze tot gele vloeistof en ze heeft een intense, fruitige citroenachtige geur Het is een mengsel van twee "cis"- en "trans"-isomeren ("E"- en "Z"-isomeer) Omdat ze stabieler is dan andere citrusgeuren zoals citral, werd geranylnitril gebruikt als geurstof om een citrusgeur te geven aan huishoudproducten zoals toiletreinigers of schoonmaakmiddelen Ze heeft een lage acute toxiciteit Maar bij proeven op zoogdieren is gebleken dat de stof mutageen is, en derhalve is het te verwachten dat het gebruik ervan sterk zal worden beperkt of helemaal verboden Een samenstelling op basis van citronellylnitril zou als vervanger kunnen fungeren <PERSOON>, <DATUM> – aldaar, <DATUM> was een Duitse arts en natuurkundige en een van de grondleggers van de thermodynamica Hij heeft de meeste bekendheid verworven door in ### als eerste de wet van behoud van energie te formuleren en in het verlengde daarvan ook de eerste wet van de thermodynamica Over de prioriteit van deze ontdekking heeft hij een heftig meningsverschil gehad met de Engelse fysicus <PERSOON> eind van zijn leven heeft von Mayer de meeste erkenning gekregen Hij kwam uit een familie met aanzien, waar ook <PERSOON> en <PERSOON> bij hoorden Na zijn eindexamen studeerde hij van ### tot ### medicijnen aan de Eberhard-Karls-Universiteit in Tübingen, maar werd onder andere vanwege zijn aansluiting bij een wettelijk verboden politieke studentenvereniging een jaar geschorst Na twee jaar in Parijs te hebben vertoefd, monsterde hij in ### aan als scheepsarts op de Hollandse driemaster "Java" die op weg was naar Jakarta Hoewel hij zich voorheen nauwelijks voor natuurwetten geïnteresseerd had, ontwikkelde hij tijdens deze reis veel belangstelling voor allerlei natuurkundige verschijnselen, in het bijzonder voor warmte In ### keerde hij terug in Heilbronn en trouwde In juni ### voltooide hij een verhandeling met de titel "Über die quantitative und qualitative Bestimmung der Kräfte" die hij opstuurde naar het tijdschrift "Annalen der Physik" van <PERSOON>, maar die werd niet gepubliceerd, omdat er fundamentele fouten in stonden In ### bepaalde hij echter een belangrijke kwantitatieve factor, het "mechanisch warmte-equivalent", zodat warmte en arbeid nu in elkaar omgerekend konden worden Het resultaat van zijn onderzoek werd gepubliceerd in de "Annalen der Chemie und Pharmacie" van <PERSOON> en vormde de basis voor de wet van behoud van energie zoals <PERSOON> die in ### publiceerde Hoewel Mayer zich bewust was van het grote belang van zijn ontdekking, kreeg hij toch niet veel naam als wetenschapper, omdat hij zich moeilijk in wetenschappelijke termen kon uitdrukken en bovendien veel neiging had tot speculeren.
549
www
ook <PERSOON> en <PERSOON> bij hoorden Na zijn eindexamen studeerde hij van ### tot ### medicijnen aan de Eberhard-Karls-Universiteit in Tübingen, maar werd onder andere vanwege zijn aansluiting bij een wettelijk verboden politieke studentenvereniging een jaar geschorst Na twee jaar in Parijs te hebben vertoefd, monsterde hij in ### aan als scheepsarts op de Hollandse driemaster "Java" die op weg was naar Jakarta Hoewel hij zich voorheen nauwelijks voor natuurwetten geïnteresseerd had, ontwikkelde hij tijdens deze reis veel belangstelling voor allerlei natuurkundige verschijnselen, in het bijzonder voor warmte In ### keerde hij terug in Heilbronn en trouwde In juni ### voltooide hij een verhandeling met de titel "Über die quantitative und qualitative Bestimmung der Kräfte" die hij opstuurde naar het tijdschrift "Annalen der Physik" van <PERSOON>, maar die werd niet gepubliceerd, omdat er fundamentele fouten in stonden In ### bepaalde hij echter een belangrijke kwantitatieve factor, het "mechanisch warmte-equivalent", zodat warmte en arbeid nu in elkaar omgerekend konden worden Het resultaat van zijn onderzoek werd gepubliceerd in de "Annalen der Chemie und Pharmacie" van <PERSOON> en vormde de basis voor de wet van behoud van energie zoals <PERSOON> die in ### publiceerde Hoewel Mayer zich bewust was van het grote belang van zijn ontdekking, kreeg hij toch niet veel naam als wetenschapper, omdat hij zich moeilijk in wetenschappelijke termen kon uitdrukken en bovendien veel neiging had tot speculeren In ### overleden von Mayers twee kinderen kort na elkaar, waarna zijn zenuwen het volledig begaven Op <DATUM> deed von Mayer een zelfmoordpoging, waarna hij werd opgenomen in verschillende psychiatrische inrichtingen in Esslingen am Neckar en Winnenden In de jaren daarna leefde hij als een gebroken man <PERSOON> in ### vertoonde hij zich weer meer in het openbaar, maar ondertussen had hij wel meer naam gekregen In ### kreeg hij van de Royal Society de Copley Medal Tijdens de laatste jaren van zijn leven was von Mayer werkzaam als arts Het <PERSOON>-gymnasium in Heilbronn is naar <PERSOON> genoemd, evenals de <PERSOON>-prijs die sinds ### door de "Verein Deutscher Ingenieure" wordt uitgegeven De "Deutsche Film-Aktiengesellschaft" (DEFA) maakte een speelfilm met de titel<PERSOON> aus Heilbronn", die in ### in première ging Siroop (medicinaal) Medicinale siropen zijn viskeuze bereidingen voor inwendig medicinaal gebruik en bevatten ten minste ##% sucrose, maar meestal ## à ##% Het suikergehalte van siropen is essentieel voor hun lange houdbaarheidstermijn Micro-organismen kunnen zich niet vermeerderen in verzadigde suikeroplossingen, omdat de oplossingen via osmose water onttrekken aan de microben De microben sterven uiteindelijk als gevolg van plasmolyse Aan lager geconcentreerde siropen met een daardoor relatief te lage osmotische waarde wordt conserveermiddel toegevoegd Medicinale siropen zijn aftreksels van (meestal vers) plantmateriaal dat enkele weken in suikersiroop mag macereren en vervolgens wordt afgezeefd Soms worden ook aftreksels, afkooksels, tincturen of plantensappen gemengd met de suikeroplossing en verwarmd tot alles opgelost is.
587
www
waarna zijn zenuwen het volledig begaven Op <DATUM> deed von Mayer een zelfmoordpoging, waarna hij werd opgenomen in verschillende psychiatrische inrichtingen in Esslingen am Neckar en Winnenden In de jaren daarna leefde hij als een gebroken man <PERSOON> in ### vertoonde hij zich weer meer in het openbaar, maar ondertussen had hij wel meer naam gekregen In ### kreeg hij van de Royal Society de Copley Medal Tijdens de laatste jaren van zijn leven was von Mayer werkzaam als arts Het <PERSOON>-gymnasium in Heilbronn is naar <PERSOON> genoemd, evenals de <PERSOON>-prijs die sinds ### door de "Verein Deutscher Ingenieure" wordt uitgegeven De "Deutsche Film-Aktiengesellschaft" (DEFA) maakte een speelfilm met de titel<PERSOON> aus Heilbronn", die in ### in première ging Siroop (medicinaal) Medicinale siropen zijn viskeuze bereidingen voor inwendig medicinaal gebruik en bevatten ten minste ##% sucrose, maar meestal ## à ##% Het suikergehalte van siropen is essentieel voor hun lange houdbaarheidstermijn Micro-organismen kunnen zich niet vermeerderen in verzadigde suikeroplossingen, omdat de oplossingen via osmose water onttrekken aan de microben De microben sterven uiteindelijk als gevolg van plasmolyse Aan lager geconcentreerde siropen met een daardoor relatief te lage osmotische waarde wordt conserveermiddel toegevoegd Medicinale siropen zijn aftreksels van (meestal vers) plantmateriaal dat enkele weken in suikersiroop mag macereren en vervolgens wordt afgezeefd Soms worden ook aftreksels, afkooksels, tincturen of plantensappen gemengd met de suikeroplossing en verwarmd tot alles opgelost is Medicinale siropen waren al bekend in de oude Arabische geneeskunde Het woord siroop is ontleend aan het Arabische "sirab", "scharab" of "scherbet", dat "suikerhoudende drank" betekent Bekende voorbeelden van medicinale siropen zijn tijmsiroop, dat een bekend middel tegen hoesten is, papaversiroop of slaapstroop, en venkelsiroop In de pediatrie worden siropen vaak als smaakmaker voor medicatie gebruikt #-methoxybenzaldehyde #-methoxybenzaldehyde, ook wel "para"-anijsaldehyde of aubepine genoemd, is een organische verbinding die bestaat uit een benzeenring waarop een aldehydegroep en een methoxygroep zijn gesubstitueerd Het is een heldere, olieachtige vloeistof met een sterk aroma De geur is zoet en wordt omschreven als bloemachtig, anijs en meidoorn De stof komt onder meer in de etherische olie van anijs voor, vandaar de naam "anijsaldehyde" Er zijn twee andere isomeren van anijsaldehyde #- of "meta"-anijsaldehyde en #- of "ortho"-anijsaldehyde Maar de "para"-vorm is de meest gebruikte en die wordt vaak kortweg met "anijsaldehyde" aangeduid Deze stof wordt ook synthetisch geproduceerd; onder meer door de oxidatie van #-methoxytolueen met mangaan(IV)oxide of een mangaanzout, en zwavelzuur of de methylering van de hydroxylgroep van #-hydroxybenzaldehyde #-methoxybenzaldehyde is een veelgebruikte aromastof in parfumsamenstellingen en in smaakstoffen In parfums is het een hoofdbestanddeel van veel bloemachtige geuren In smaakstoffen gebruikt men het om de zoete smaak van anijs, abrikoos, aardbei, enzovoorts, te imiteren in levensmiddelen #-methoxybenzaldehyde is een additief bij elektroplating met zink om glans te geven aan de afgezette zinklaag.
576
www
Medicinale siropen waren al bekend in de oude Arabische geneeskunde Het woord siroop is ontleend aan het Arabische "sirab", "scharab" of "scherbet", dat "suikerhoudende drank" betekent Bekende voorbeelden van medicinale siropen zijn tijmsiroop, dat een bekend middel tegen hoesten is, papaversiroop of slaapstroop, en venkelsiroop In de pediatrie worden siropen vaak als smaakmaker voor medicatie gebruikt #-methoxybenzaldehyde #-methoxybenzaldehyde, ook wel "para"-anijsaldehyde of aubepine genoemd, is een organische verbinding die bestaat uit een benzeenring waarop een aldehydegroep en een methoxygroep zijn gesubstitueerd Het is een heldere, olieachtige vloeistof met een sterk aroma De geur is zoet en wordt omschreven als bloemachtig, anijs en meidoorn De stof komt onder meer in de etherische olie van anijs voor, vandaar de naam "anijsaldehyde" Er zijn twee andere isomeren van anijsaldehyde #- of "meta"-anijsaldehyde en #- of "ortho"-anijsaldehyde Maar de "para"-vorm is de meest gebruikte en die wordt vaak kortweg met "anijsaldehyde" aangeduid Deze stof wordt ook synthetisch geproduceerd; onder meer door de oxidatie van #-methoxytolueen met mangaan(IV)oxide of een mangaanzout, en zwavelzuur of de methylering van de hydroxylgroep van #-hydroxybenzaldehyde #-methoxybenzaldehyde is een veelgebruikte aromastof in parfumsamenstellingen en in smaakstoffen In parfums is het een hoofdbestanddeel van veel bloemachtige geuren In smaakstoffen gebruikt men het om de zoete smaak van anijs, abrikoos, aardbei, enzovoorts, te imiteren in levensmiddelen #-methoxybenzaldehyde is een additief bij elektroplating met zink om glans te geven aan de afgezette zinklaag Tracheïde Tracheïden zijn taps toelopende watertransportcellen die te vinden zijn in vrijwel iedere vaatplant Tracheïden maken onderdeel uit van het xyleem Werkende tracheïden zijn dode cellen In de celwanden van deze cellen zitten kleine gaatjes, stippels, waardoor het water gemakkelijk van de ene naar de andere tracheïde kan stromen zonder eerst door een dikke celwand heen te hoeven De celwanden van tracheïden zijn verstevigd met lignine waardoor ze de druk van het water aankunnen en stevigheid bieden Syndroom van Swyer Het syndroom van Swyer, ook wel XY-gonadale dysgenesie genoemd, is een type hypogonadisme waarbij er geen functionele gonaden (geslachtsklieren eierstokken of zaadballen) aanwezig zijn om de puberteit te veroorzaken bij een persoon met een vrouwelijk fenotype en een mannelijk karyotype (XY) Dit leidt tot hypoplastische en niet functionerende gonaden De aandoening komt ca # keer per ### ### geboorten voor Het syndroom van Swyer wordt gezien als een pure gonadale dysgenesie Bij deze aandoening is er sprake van een normale set geslachtschromosomen (##,XX of ##,XY), in tegenstelling tot vormen van gonadale dysgenesie waarbij een (deel van het) tweede geslachtschromosoom ontbreekt, zoals het syndroom van Turner (##,X) Omdat puberteit vaak uitblijft bij personen met het syndroom van Swyer, kan er na de diagnose begonnen worden met hormoonbehandeling Door hormonen, waaronder oestrogeen, toe te dienen kan er toch borstvorming optreden Soms hebben XY-personen toch een baarmoeder en sommige XY-vrouwen zijn zelfs bevallen van een kind Dit is echter zeer zeldzaam.
572
www
in vrijwel iedere vaatplant Tracheïden maken onderdeel uit van het xyleem Werkende tracheïden zijn dode cellen In de celwanden van deze cellen zitten kleine gaatjes, stippels, waardoor het water gemakkelijk van de ene naar de andere tracheïde kan stromen zonder eerst door een dikke celwand heen te hoeven De celwanden van tracheïden zijn verstevigd met lignine waardoor ze de druk van het water aankunnen en stevigheid bieden Syndroom van Swyer Het syndroom van Swyer, ook wel XY-gonadale dysgenesie genoemd, is een type hypogonadisme waarbij er geen functionele gonaden (geslachtsklieren eierstokken of zaadballen) aanwezig zijn om de puberteit te veroorzaken bij een persoon met een vrouwelijk fenotype en een mannelijk karyotype (XY) Dit leidt tot hypoplastische en niet functionerende gonaden De aandoening komt ca # keer per ### ### geboorten voor Het syndroom van Swyer wordt gezien als een pure gonadale dysgenesie Bij deze aandoening is er sprake van een normale set geslachtschromosomen (##,XX of ##,XY), in tegenstelling tot vormen van gonadale dysgenesie waarbij een (deel van het) tweede geslachtschromosoom ontbreekt, zoals het syndroom van Turner (##,X) Omdat puberteit vaak uitblijft bij personen met het syndroom van Swyer, kan er na de diagnose begonnen worden met hormoonbehandeling Door hormonen, waaronder oestrogeen, toe te dienen kan er toch borstvorming optreden Soms hebben XY-personen toch een baarmoeder en sommige XY-vrouwen zijn zelfs bevallen van een kind Dit is echter zeer zeldzaam Hypoplasie Hypoplasie (Oudgrieks "hypo" = laag, onder, "plassein" = vormen) is een term die in de geneeskunde wordt gebruikt voor de onvolledige ontwikkeling van een orgaan of weefsel - meestal tijdens de embryonale fase - dat hierdoor te klein uitvalt In de praktijk komt hypoplasie neer op een te kleine hoeveelheid aanwezige cellen in het betreffende orgaan of weefsel Een zeer zeldzame vorm van hypoplasie waarbij de kleine hersenen onderontwikkeld blijven staat bekend als pontocerebellaire hypoplasie type # Hypoplasie is in feite een milde vorm van aplasie Anders dan hyperplasie is hypoplasie wel een erfelijke aandoening Calciumarsenaat Calciumarsenaat is het extreem toxisch calciumzout van arseenzuur en heeft als brutoformule Ca(AsO) De stof komt voor als een kleurloos tot wit amorf poeder, dat zeer slecht oplosbaar is in water Het is echter nog steeds beter oplosbaar dan loodwaterstofarsenaat, zodat het een nog toxischer werking heeft Calciumarsenaat kan namelijk in opgeloste toestand voorkomen en zo opgenomen worden in het lichaam en de nodige schade aanrichten Calciumarsenaat kan bereid worden uit een metathesereactie tussen calciumchloride en natriumwaterstofarsenaat Van ### tot de jaren '## werd calciumarsenaat gebruikt als insecticide Voornamelijk in de Verenigde Staten werd dit gebruikt tegen "Anthonomus grandis" (de "boll worm"), een snuitkever Wegens de hoge toxiciteit en de oplosbaarheid van de verbinding werd de stof verboden Tegenwoordig wordt calciumarsenaat niet meer als insecticide gebruikt Bij verhitting van calciumarsenaat en bij contact met zuren worden giftige dampen van arsine gevormd Calciumarsenaat is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen.
552
www
een term die in de geneeskunde wordt gebruikt voor de onvolledige ontwikkeling van een orgaan of weefsel - meestal tijdens de embryonale fase - dat hierdoor te klein uitvalt In de praktijk komt hypoplasie neer op een te kleine hoeveelheid aanwezige cellen in het betreffende orgaan of weefsel Een zeer zeldzame vorm van hypoplasie waarbij de kleine hersenen onderontwikkeld blijven staat bekend als pontocerebellaire hypoplasie type # Hypoplasie is in feite een milde vorm van aplasie Anders dan hyperplasie is hypoplasie wel een erfelijke aandoening Calciumarsenaat Calciumarsenaat is het extreem toxisch calciumzout van arseenzuur en heeft als brutoformule Ca(AsO) De stof komt voor als een kleurloos tot wit amorf poeder, dat zeer slecht oplosbaar is in water Het is echter nog steeds beter oplosbaar dan loodwaterstofarsenaat, zodat het een nog toxischer werking heeft Calciumarsenaat kan namelijk in opgeloste toestand voorkomen en zo opgenomen worden in het lichaam en de nodige schade aanrichten Calciumarsenaat kan bereid worden uit een metathesereactie tussen calciumchloride en natriumwaterstofarsenaat Van ### tot de jaren '## werd calciumarsenaat gebruikt als insecticide Voornamelijk in de Verenigde Staten werd dit gebruikt tegen "Anthonomus grandis" (de "boll worm"), een snuitkever Wegens de hoge toxiciteit en de oplosbaarheid van de verbinding werd de stof verboden Tegenwoordig wordt calciumarsenaat niet meer als insecticide gebruikt Bij verhitting van calciumarsenaat en bij contact met zuren worden giftige dampen van arsine gevormd Calciumarsenaat is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen Blootstelling boven de toegestane grenzen (#,## mg/m³) kan de dood veroorzaken Arseenzuur Arseenzuur is een zwak triprotisch zuur van het toxische element arseen, met als brutoformule HAsO De stof komt voor als witte hygroscopische kristallen (in zogenaamde hemihydrate toestand), die zeer goed oplosbaar zijn in water Zowel qua structuur als eigenschappen is het sterk verwant met fosforzuur De zouten van arseenzuur worden arsenaten genoemd Arseenzuur kan zijn protonen afsplitsen in # evenwichtsreacties Bij deze laatste ionisatie wordt het zeer basische arsenaat-ion gevormd Arseenzuur kan bereid worden door arseen(III)oxide te laten reageren met geconcentreerd salpeterzuur of uit een reactie van arseen(V)oxide met water Door de toxiciteit van de verbinding zijn de toepassingen van arseenzuur beperkt Het wordt in kleine hoeveelheden als houtconserveringsmiddel gebruikt, samen in oplossing met koper(II)oxide, chroom(VI)oxide en nikkel(II)sulfaat Er wordt zo een complex mengsel van koperchromaten en arsenaten gevormd Chroom dient hierbij als fixeermiddel, zodat de toxische elementen koper en arseen, die de groei van schadelijke organismen op het hout moeten verhinderen, permanent op de lignine van het hout gehecht blijven Het te behandelen hout wordt in een vat onder druk in een oplossing van het conserveermiddel geplaatst gedurende één uur of meer Tijdens de behandeling wordt het hexavalent chroom gereduceerd tot driewaardig chroom en wordt er chroom(III)arsenaat gevormd Vanwege het mogelijke risico heeft de Europese Commissie in ### het gebruik van arseen in nieuw verduurzaamd hout voor consumenten verboden Epizoötie.
530
www
de toegestane grenzen (#,## mg/m³) kan de dood veroorzaken Arseenzuur Arseenzuur is een zwak triprotisch zuur van het toxische element arseen, met als brutoformule HAsO De stof komt voor als witte hygroscopische kristallen (in zogenaamde hemihydrate toestand), die zeer goed oplosbaar zijn in water Zowel qua structuur als eigenschappen is het sterk verwant met fosforzuur De zouten van arseenzuur worden arsenaten genoemd Arseenzuur kan zijn protonen afsplitsen in # evenwichtsreacties Bij deze laatste ionisatie wordt het zeer basische arsenaat-ion gevormd Arseenzuur kan bereid worden door arseen(III)oxide te laten reageren met geconcentreerd salpeterzuur of uit een reactie van arseen(V)oxide met water Door de toxiciteit van de verbinding zijn de toepassingen van arseenzuur beperkt Het wordt in kleine hoeveelheden als houtconserveringsmiddel gebruikt, samen in oplossing met koper(II)oxide, chroom(VI)oxide en nikkel(II)sulfaat Er wordt zo een complex mengsel van koperchromaten en arsenaten gevormd Chroom dient hierbij als fixeermiddel, zodat de toxische elementen koper en arseen, die de groei van schadelijke organismen op het hout moeten verhinderen, permanent op de lignine van het hout gehecht blijven Het te behandelen hout wordt in een vat onder druk in een oplossing van het conserveermiddel geplaatst gedurende één uur of meer Tijdens de behandeling wordt het hexavalent chroom gereduceerd tot driewaardig chroom en wordt er chroom(III)arsenaat gevormd Vanwege het mogelijke risico heeft de Europese Commissie in ### het gebruik van arseen in nieuw verduurzaamd hout voor consumenten verboden Epizoötie Ze kenmerkt zich doordat ze plotseling optreedt, en een groot gedeelte van de dieren in een populatie in een bepaald gebied treft De populatiedichtheid kan van grote invloed zijn op het uitbreken van een epizoötie Daardoor is bijvoorbeeld de aquacultuur gevoelig voor dergelijke uitbraken Het epizootic ulcerative syndrome, ook wel EUS genaamd, is een voorbeeld van een epizoötie die vissen in de Zambezi-rivier massaal besmette op <DATUM> Holoprosencefalie Holoprosencefalie (HPE) is een geboortedefect dat ontstaat in de eerste intrauteriene weken Er is sprake van onvoldoende splijting van de embryonale voorhersenen Deze afwijking kan verdeeld worden in vier typen alobair, semilobair, lobair en middelste interhemisferische variant (MIHV) Kinderen met HPE, kunnen de volgende klinische beelden vertonen microcefalie, hydrocefalie, mentale retardatie, epilepsie, endocriene abnormaliteiten en andere orgaangebonden abnormaliteiten (hart, skelet, gastro-intestinaal, urogenitaal) Waterstoftelluride Waterstoftelluride is een anorganische verbinding van waterstof met telluur en heeft als brutoformule HTe Het is een kleurloos toxisch en licht ontvlambaar gas, dat matig tot goed oplosbaar is in water Het is een onstabiel zwak tweeprotisch zuur<PERSOON> zal het ontleden in het stabiele anion HTe en een proton afstaan De p"K" van deze ionisatie bedraagt #,# Waterstoftelluride kan bereid worden uit een reactie van een zout van tweewaardig telluur (Te), zoals natriumtelluride, met een sterk zuur De structuur van de molecule is vergelijkbaar met die van waterstofselenide, met dat verschil dat de bindingshoek <PERSOON> ongeveer ##° bedraagt (bij waterstofselenide is die iets groter) De bindingslengte is wel beduidend groter (### pm).
562
www
groot gedeelte van de dieren in een populatie in een bepaald gebied treft De populatiedichtheid kan van grote invloed zijn op het uitbreken van een epizoötie Daardoor is bijvoorbeeld de aquacultuur gevoelig voor dergelijke uitbraken Het epizootic ulcerative syndrome, ook wel EUS genaamd, is een voorbeeld van een epizoötie die vissen in de Zambezi-rivier massaal besmette op <DATUM> Holoprosencefalie Holoprosencefalie (HPE) is een geboortedefect dat ontstaat in de eerste intrauteriene weken Er is sprake van onvoldoende splijting van de embryonale voorhersenen Deze afwijking kan verdeeld worden in vier typen alobair, semilobair, lobair en middelste interhemisferische variant (MIHV) Kinderen met HPE, kunnen de volgende klinische beelden vertonen microcefalie, hydrocefalie, mentale retardatie, epilepsie, endocriene abnormaliteiten en andere orgaangebonden abnormaliteiten (hart, skelet, gastro-intestinaal, urogenitaal) Waterstoftelluride Waterstoftelluride is een anorganische verbinding van waterstof met telluur en heeft als brutoformule HTe Het is een kleurloos toxisch en licht ontvlambaar gas, dat matig tot goed oplosbaar is in water Het is een onstabiel zwak tweeprotisch zuur<PERSOON> zal het ontleden in het stabiele anion HTe en een proton afstaan De p"K" van deze ionisatie bedraagt #,# Waterstoftelluride kan bereid worden uit een reactie van een zout van tweewaardig telluur (Te), zoals natriumtelluride, met een sterk zuur De structuur van de molecule is vergelijkbaar met die van waterstofselenide, met dat verschil dat de bindingshoek <PERSOON> ongeveer ##° bedraagt (bij waterstofselenide is die iets groter) De bindingslengte is wel beduidend groter (### pm) Door de onstabiliteit van het tweevoudig hydride, is waterstoftelluride vrij reactief Het kan eenvoudig geoxideerd worden tot water en zuiver telluur Het is qua zuursterkte vergelijkbaar met fosforzuur (p"K" = #,##) en chloorazijnzuur (p"<PERSOON> reageert met een groot aantal metalen tot de overeenkomstige telluriden, waarbij waterstofgas vrijkomt Een voorbeeld is de reactie met zilver, zodat zilvertelluride wordt gevormd Dimethyltelluride Dimethyltelluride is een extreem toxische organische verbinding van telluur, met als brutoformule CHTe De stof komt voor als een lichtgele vloeistof met een scherpe lookachtige geur Dimethyltelluride werd in ### ontdekt als product van een microbieel metabolisme Het wordt geproduceerd door enkele bacteriën en schimmels, waaronder "Penicillium brevicaule", "Penicillium chrysogenum" en "Pseudomonas fluorescens" Bij mensen wordt de stof direct gevormd bij blootstelling aan telluur Door de hoge vluchtigheid van dimethyltelluride is dit een eenvoudige manier om het toxische element uit te scheiden De typische lookgeur van de verbinding zet zich vast in het lichaam en komt tot uiting in de adem, zweet en urine Aplasie Aplasie is een geneeskundige term voor het verschijnsel dat een orgaan of weefsel zich in het geheel niet heeft ontwikkeld Aplasie verschilt van agenesie doordat er in eerste instantie wel sprake was van een "eerste aanleg", waardoor het orgaan zich in principe had kunnen vormen Wanneer het orgaan zich wel heeft ontwikkeld maar te klein gebleven is, wordt dit hypoplasie genoemd.
544
www
Door de onstabiliteit van het tweevoudig hydride, is waterstoftelluride vrij reactief Het kan eenvoudig geoxideerd worden tot water en zuiver telluur Het is qua zuursterkte vergelijkbaar met fosforzuur (p"K" = #,##) en chloorazijnzuur (p"<PERSOON> reageert met een groot aantal metalen tot de overeenkomstige telluriden, waarbij waterstofgas vrijkomt Een voorbeeld is de reactie met zilver, zodat zilvertelluride wordt gevormd Dimethyltelluride Dimethyltelluride is een extreem toxische organische verbinding van telluur, met als brutoformule CHTe De stof komt voor als een lichtgele vloeistof met een scherpe lookachtige geur Dimethyltelluride werd in ### ontdekt als product van een microbieel metabolisme Het wordt geproduceerd door enkele bacteriën en schimmels, waaronder "Penicillium brevicaule", "Penicillium chrysogenum" en "Pseudomonas fluorescens" Bij mensen wordt de stof direct gevormd bij blootstelling aan telluur Door de hoge vluchtigheid van dimethyltelluride is dit een eenvoudige manier om het toxische element uit te scheiden De typische lookgeur van de verbinding zet zich vast in het lichaam en komt tot uiting in de adem, zweet en urine Aplasie Aplasie is een geneeskundige term voor het verschijnsel dat een orgaan of weefsel zich in het geheel niet heeft ontwikkeld Aplasie verschilt van agenesie doordat er in eerste instantie wel sprake was van een "eerste aanleg", waardoor het orgaan zich in principe had kunnen vormen Wanneer het orgaan zich wel heeft ontwikkeld maar te klein gebleven is, wordt dit hypoplasie genoemd Bij minder belangrijke organen of organen waarvan de functie eventueel door andere organen kan worden overgenomen - zoals de galblaas, de schildklier, de nieren en de geslachtsorganen - hoeft aplasie daarentegen niet levensbedreigend te zijn Van dentale aplasie is sprake wanneer een bepaalde tand zich in het geheel niet ontwikkelt Het meest voorkomende voorbeeld hiervan is het niet doorkomen van een verstandskies De precieze oorzaak van aplasie is onbekend, wel is duidelijk dat invloed van teratogene stoffen en virussen en van Ioniserende straling zeer belangrijk is <PERSOON>(I)cyanide <PERSOON>(I)cyanide is een toxische anorganische verbinding van koper en het cyanide-ion, met als brutoformule CuCN De stof komt voor als een wit tot groen poeder, dat slecht oplosbaar is in water Het oplosbaarheidsproduct ("K") van koper(I)cyanide bedraagt #,### × ## Het reageert zeer hevig met magnesium, nitraten en oxidatoren In contact met zuren ontstaat het zeer toxische waterstofcyanide (HCN) <PERSOON>(I)cyanide kan bereid worden door een reductie van koper(II)sulfaat met natriumcyanide Hierbij ontstaan, naast koper(I)cyanide, ook nog oxalonitril en natriumsulfaat Wegens de hoge toxiciteit wordt het nog maar weinig commercieel gebruikt Vroeger werd koper(I)cyanide ingezet als fungicide, insecticide en als algemeen biocide Het kende ook toepassingen als katalysator bij polymerisaties, elektrodepositie van koper en ijzer en in scheepsverf In de organische chemie kent het toepassing bij de Rosenmund-von <PERSOON>-reactie, waarbij een aryl-halogenide wordt omgezet naar een aryl-nitril Hyperplasie Hyperplasie is in de geneeskunde de algemene term voor de vergroting van een bepaald orgaan of weefsel als gevolg van een abnormaal hoge celdeling.
563
www
organen kan worden overgenomen - zoals de galblaas, de schildklier, de nieren en de geslachtsorganen - hoeft aplasie daarentegen niet levensbedreigend te zijn Van dentale aplasie is sprake wanneer een bepaalde tand zich in het geheel niet ontwikkelt Het meest voorkomende voorbeeld hiervan is het niet doorkomen van een verstandskies De precieze oorzaak van aplasie is onbekend, wel is duidelijk dat invloed van teratogene stoffen en virussen en van Ioniserende straling zeer belangrijk is <PERSOON>(I)cyanide <PERSOON>(I)cyanide is een toxische anorganische verbinding van koper en het cyanide-ion, met als brutoformule CuCN De stof komt voor als een wit tot groen poeder, dat slecht oplosbaar is in water Het oplosbaarheidsproduct ("K") van koper(I)cyanide bedraagt #,### × ## Het reageert zeer hevig met magnesium, nitraten en oxidatoren In contact met zuren ontstaat het zeer toxische waterstofcyanide (HCN) <PERSOON>(I)cyanide kan bereid worden door een reductie van koper(II)sulfaat met natriumcyanide Hierbij ontstaan, naast koper(I)cyanide, ook nog oxalonitril en natriumsulfaat Wegens de hoge toxiciteit wordt het nog maar weinig commercieel gebruikt Vroeger werd koper(I)cyanide ingezet als fungicide, insecticide en als algemeen biocide Het kende ook toepassingen als katalysator bij polymerisaties, elektrodepositie van koper en ijzer en in scheepsverf In de organische chemie kent het toepassing bij de Rosenmund-von <PERSOON>-reactie, waarbij een aryl-halogenide wordt omgezet naar een aryl-nitril Hyperplasie Hyperplasie is in de geneeskunde de algemene term voor de vergroting van een bepaald orgaan of weefsel als gevolg van een abnormaal hoge celdeling Alleen het aantal cellen neemt toe Hyperplasie tast zowel het parenchym als het interstitium aan Het kan verder zowel fysiologische als pathologische oorzaken hebben, zoals een ontsteking of endocriene ziekte Het kan ook een compensatie voor een vergroeiing of verwonding elders in het lichaam zijn Een zeer klassiek voorbeeld van hyperplasie zijn wratten Publieke seks Publieke seks is het verrichten van seksuele handelingen in de publieke ruimte Dit kan zowel in een gebouw als in de buitenlucht zijn Omdat plaatsen buiten privéruimten ook door andere mensen bezocht (kunnen) worden, is er altijd confrontatie mogelijk Voor zowel de toeschouwer als degene die seks bedrijft, kan dit onwenselijk zijn Dit risico kan echter ook nou juist gewenste spanning opleveren Voorbeelden van situaties Soms verzamelen mensen zich ergens als groep om seks met elkaar te bedrijven (groepsseks) of ze spreken af elkaar te ontmoeten Dit kan bijvoorbeeld na een afspraak op internet (onlinedating) of door seks te hebben met vreemden die men ter plaatse ontmoet (cruisen) Soms is er ook sprake van prostitutie Vaak staan bepaalde plaatsen zoals parken, bossen, natuurgebieden, stranden en verzorgingsplaatsen aan snelwegen bekend als seksuele ontmoetingsplaatsen Publieke seks kan ergernis opwekken, vooral wanneer dit op vaste plaatsen geschiedt en omwonenden hier overlast door ervaren.
513
www
cellen neemt toe Hyperplasie tast zowel het parenchym als het interstitium aan Het kan verder zowel fysiologische als pathologische oorzaken hebben, zoals een ontsteking of endocriene ziekte Het kan ook een compensatie voor een vergroeiing of verwonding elders in het lichaam zijn Een zeer klassiek voorbeeld van hyperplasie zijn wratten Publieke seks Publieke seks is het verrichten van seksuele handelingen in de publieke ruimte Dit kan zowel in een gebouw als in de buitenlucht zijn Omdat plaatsen buiten privéruimten ook door andere mensen bezocht (kunnen) worden, is er altijd confrontatie mogelijk Voor zowel de toeschouwer als degene die seks bedrijft, kan dit onwenselijk zijn Dit risico kan echter ook nou juist gewenste spanning opleveren Voorbeelden van situaties Soms verzamelen mensen zich ergens als groep om seks met elkaar te bedrijven (groepsseks) of ze spreken af elkaar te ontmoeten Dit kan bijvoorbeeld na een afspraak op internet (onlinedating) of door seks te hebben met vreemden die men ter plaatse ontmoet (cruisen) Soms is er ook sprake van prostitutie Vaak staan bepaalde plaatsen zoals parken, bossen, natuurgebieden, stranden en verzorgingsplaatsen aan snelwegen bekend als seksuele ontmoetingsplaatsen Publieke seks kan ergernis opwekken, vooral wanneer dit op vaste plaatsen geschiedt en omwonenden hier overlast door ervaren Toeristenoorden zijn bijvoorbeeld niet gecharmeerd van personen die in het openbaar seks hebben omdat ze immers voor iedereen aantrekkelijk willen zijn, zo kwam Barcelona bijvoorbeeld negatief in het nieuws toen wereldwijd foto's circuleerden van prostituees die hun klanten op straat tussen de pilaren van de historische Boqueria-markt afwerkten Vaak wordt het op afgelegen plaatsen oogluikend toegestaan Het hebben van seks in het openbaar kan strafbaar zijn onder noemers als 'naaktlopen', 'naaktrecreatie', 'ongepast gedrag in het openbaar', hoewel de politie er meestal te laat bij is om overtreders daadwerkelijk te beboeten en het gedrag op bepaalde locaties oogluikend getolereerd wordt Aan de andere kant wordt wel harder opgetreden wanneer de seks plaatsvindt op een veelbezochte locatie waar men er aanstoot aan kan nemen, zoals een steeg in een toeristenstad Boetes van enkele honderden euro's zijn dan geen uitzondering In landen waar strenge religieuze normen gelden, bijvoorbeeld bepaalde emiraten van de VAE, kunnen gevangenisstraffen worden uitgedeeld aan betrapte in het openbaar seksende koppels Niet-geregistreerd gebruik Het niet-geregistreerd gebruik of offlabel gebruik van een geneesmiddel is het toepassen van een geneesmiddel voor een indicatie of in een dosering waarvoor het geneesmiddel niet geregistreerd werd Wanneer een geregistreerd middel wordt voorgeschreven voor indicaties, in doseringen en voor patiëntengroepen die niet zijn vermeld in de productinformatie, spreekt men van offlabel voorschrijven Naar schatting is in <LOCATIE> ##% van het geneesmiddelengebruik offlabel Bij diergeneesmiddelen voor voedselproducerende dieren is dergelijk gebruik soms illegaal omwille van voedselveiligheidsreglementeringen Om een middel voor een indicatie te laten registreren, moet de fabrikant financieel investeren en onderzoek doen Naarmate de datum dat het patent verloopt, dichterbij komt, is de kans dat hij die investeringen nog terugverdient, kleiner.
525
www
hun klanten op straat tussen de pilaren van de historische Boqueria-markt afwerkten Vaak wordt het op afgelegen plaatsen oogluikend toegestaan Het hebben van seks in het openbaar kan strafbaar zijn onder noemers als 'naaktlopen', 'naaktrecreatie', 'ongepast gedrag in het openbaar', hoewel de politie er meestal te laat bij is om overtreders daadwerkelijk te beboeten en het gedrag op bepaalde locaties oogluikend getolereerd wordt Aan de andere kant wordt wel harder opgetreden wanneer de seks plaatsvindt op een veelbezochte locatie waar men er aanstoot aan kan nemen, zoals een steeg in een toeristenstad Boetes van enkele honderden euro's zijn dan geen uitzondering In landen waar strenge religieuze normen gelden, bijvoorbeeld bepaalde emiraten van de VAE, kunnen gevangenisstraffen worden uitgedeeld aan betrapte in het openbaar seksende koppels Niet-geregistreerd gebruik Het niet-geregistreerd gebruik of offlabel gebruik van een geneesmiddel is het toepassen van een geneesmiddel voor een indicatie of in een dosering waarvoor het geneesmiddel niet geregistreerd werd Wanneer een geregistreerd middel wordt voorgeschreven voor indicaties, in doseringen en voor patiëntengroepen die niet zijn vermeld in de productinformatie, spreekt men van offlabel voorschrijven Naar schatting is in <LOCATIE> ##% van het geneesmiddelengebruik offlabel Bij diergeneesmiddelen voor voedselproducerende dieren is dergelijk gebruik soms illegaal omwille van voedselveiligheidsreglementeringen Om een middel voor een indicatie te laten registreren, moet de fabrikant financieel investeren en onderzoek doen Naarmate de datum dat het patent verloopt, dichterbij komt, is de kans dat hij die investeringen nog terugverdient, kleiner Dit onderzoek kan vervolgens in richtlijnen en standaarden vermeld worden Officieel mogen artsen alleen offlabel voorschrijven als dit ondersteund wordt door een door de beroepsgroep geaccepteerde richtlijn en als de patiënt na goed geïnformeerd te zijn, hiermee instemt Op <DATUM> deed de Hoge Raad een belangrijke uitspraak over leeftijd als een off-labelcriterium bij het geneesmiddel Bosentan In <LOCATIE> is offlabel gebruik van geneesmiddelen geregeld in artikel ## van de Geneesmiddelenwet Deze passage werd opgenomen in de Geneesmiddelenwet na aanvaarden van het amendement (Kamerstukken II ##<DATUM> nr ##) van <PERSOON> en <PERSOON>) In ### werd voor ## geneesmiddelen verplicht gesteld de indicatie op het recept te vermelden Per <DATUM> werd dit aantal weer teruggebracht tot ## Een gepropageerd offlabel gebruik is dat van nortriptyline bij roken Ook de toepassing van midazolam is als een niet-geregistreerd gebruik opgenomen in de richtlijn van het KNMG inzake palliatieve sedatie Ook het niet-geregistreerde gebruik van bevacizumab wordt om kostenoverweging door CVZ gepropageerd bij de behandeling van neovasculaire, natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie ten koste van het geregistreerde ranibizumab Per ### zal ranibizumab niet meer worden vergoed In een Cochrane review bleken beide middelen even veilig <PERSOON> en <PERSOON> ##, geregistreerde, maar onstreden geneesmiddelen tegen acne en overbeharing, worden vaak gebruikt als anticonceptiemiddel Het Nederlandse <INSTELLING> bracht op <DATUM> een lijvig rapport uit, waarin de gehele problematiek werd beschreven Op <DATUM> volgde een vervolgstudie.
550
www
in richtlijnen en standaarden vermeld worden Officieel mogen artsen alleen offlabel voorschrijven als dit ondersteund wordt door een door de beroepsgroep geaccepteerde richtlijn en als de patiënt na goed geïnformeerd te zijn, hiermee instemt Op <DATUM> deed de Hoge Raad een belangrijke uitspraak over leeftijd als een off-labelcriterium bij het geneesmiddel Bosentan In <LOCATIE> is offlabel gebruik van geneesmiddelen geregeld in artikel ## van de Geneesmiddelenwet Deze passage werd opgenomen in de Geneesmiddelenwet na aanvaarden van het amendement (Kamerstukken II ##<DATUM> nr ##) van <PERSOON> en <PERSOON>) In ### werd voor ## geneesmiddelen verplicht gesteld de indicatie op het recept te vermelden Per <DATUM> werd dit aantal weer teruggebracht tot ## Een gepropageerd offlabel gebruik is dat van nortriptyline bij roken Ook de toepassing van midazolam is als een niet-geregistreerd gebruik opgenomen in de richtlijn van het KNMG inzake palliatieve sedatie Ook het niet-geregistreerde gebruik van bevacizumab wordt om kostenoverweging door CVZ gepropageerd bij de behandeling van neovasculaire, natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie ten koste van het geregistreerde ranibizumab Per ### zal ranibizumab niet meer worden vergoed In een Cochrane review bleken beide middelen even veilig <PERSOON> en <PERSOON> ##, geregistreerde, maar onstreden geneesmiddelen tegen acne en overbeharing, worden vaak gebruikt als anticonceptiemiddel Het Nederlandse <INSTELLING> bracht op <DATUM> een lijvig rapport uit, waarin de gehele problematiek werd beschreven Op <DATUM> volgde een vervolgstudie De Inspectie voor de Gezondheidszorg legde in ### de firma Allergan een boete op van ## ### euro voor het illegaal promoten van het offlabel gebruik van hun middel Botox In de Verenigde Staten bedroeg deze boete ### miljoen dollar Op <DATUM> legde het Nederlandse Regionaal medisch tuchtcollege te <PERSOON> een voormalig huisarts een waarschuwing op, inzake het buiten de geregistreerde indicatie voorschrijven en toepassen van HCG bij overgewicht Op <DATUM> werd het hoger beroep door het Centraal Medisch Tuchtcollege verworpen, waardoor de veroordeling in stand bleef Op <DATUM> beantwoordde de minister van VWS Kamervragen over dit offlabel gebruik Het televisieprogramma Kassa had acht afslankmethodes vergeleken, waaronder de verboden off-label-HCG-methode De FDA is veel feller in het bewaken van de geregistreerde indicaties Enkele voorbeelden Lood(II)waterstofarsenaat Loodwaterstofarsenaat is het toxisch loodzout van arseenzuur en heeft als brutoformule PbHAsO De stof komt voor als een reukloos wit poeder met een hoge dichtheid, dat onoplosbaar is in water Het is een carcinogene verbinding, die ingedeeld is in IARC-klasse # De verbinding komt in de natuur voor als het mineraal schulteniet Loodwaterstofarsenaat kan bereid worden uit een reactie van lood(II)nitraat en arseenzuur Loodwaterstofarsenaat was een veelgebruikt insecticide dat voornamelijk tegen de coloradokever ("Leptinotarsa decemlineata") en de plakker ("Lymantria dispar") werd ingezet De omgang met deze toxische en milieuschadelijke stof werd van land tot land anders geregeld.
542
www
Gezondheidszorg legde in ### de firma Allergan een boete op van ## ### euro voor het illegaal promoten van het offlabel gebruik van hun middel Botox In de Verenigde Staten bedroeg deze boete ### miljoen dollar Op <DATUM> legde het Nederlandse Regionaal medisch tuchtcollege te <PERSOON> een voormalig huisarts een waarschuwing op, inzake het buiten de geregistreerde indicatie voorschrijven en toepassen van HCG bij overgewicht Op <DATUM> werd het hoger beroep door het Centraal Medisch Tuchtcollege verworpen, waardoor de veroordeling in stand bleef Op <DATUM> beantwoordde de minister van VWS Kamervragen over dit offlabel gebruik Het televisieprogramma Kassa had acht afslankmethodes vergeleken, waaronder de verboden off-label-HCG-methode De FDA is veel feller in het bewaken van de geregistreerde indicaties Enkele voorbeelden Lood(II)waterstofarsenaat Loodwaterstofarsenaat is het toxisch loodzout van arseenzuur en heeft als brutoformule PbHAsO De stof komt voor als een reukloos wit poeder met een hoge dichtheid, dat onoplosbaar is in water Het is een carcinogene verbinding, die ingedeeld is in IARC-klasse # De verbinding komt in de natuur voor als het mineraal schulteniet Loodwaterstofarsenaat kan bereid worden uit een reactie van lood(II)nitraat en arseenzuur Loodwaterstofarsenaat was een veelgebruikt insecticide dat voornamelijk tegen de coloradokever ("Leptinotarsa decemlineata") en de plakker ("Lymantria dispar") werd ingezet De omgang met deze toxische en milieuschadelijke stof werd van land tot land anders geregeld Het werd in de jaren '## en '## zelfs door boeren in de VS zelf gemaakt door een oplosbaar lood(II)zout te laten reageren met natriumarsenaat Sedert <DATUM> is het ook in Verenigde Staten verboden om te gebruiken als insecticide Loodwaterstofarsenaat ontleedt bij verhitting boven ###°C, met vorming van toxische dampen van arseen, lood en hun toxische verbindingen Loodwaterstofarsenaat is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het spijsverteringsstelsel en het zenuwstelsel Op lange termijn of bij lange blootstelling kunnen er bijkomende effecten op de nieren, de lever en het bloed optreden Loodwaterstofarsenaat is carcinogeen en schadelijk voor de voortplanting en groei van de mens Knokkel Een knokkel of kneukel is een plaats waar een vinger of teen kan bewegen dankzij de knokkelgewrichten De knokkels worden goed zichtbaar als een vuist gemaakt wordt (door of bij sterke tot maximale buiging van de proximale falanxen) Het woord is gerelateerd aan het woord "knoken", dat 'botten' of 'beenderen' betekent, maar ook een verouderde benaming voor 'handen' is Het hoorbaar kraken van de knokkels wordt veroorzaakt door de synoviale vloeistof die het vacuüm vult dat door de beweging veroorzaakt wordt.
485
www
een oplosbaar lood(II)zout te laten reageren met natriumarsenaat Sedert <DATUM> is het ook in Verenigde Staten verboden om te gebruiken als insecticide Loodwaterstofarsenaat ontleedt bij verhitting boven ###°C, met vorming van toxische dampen van arseen, lood en hun toxische verbindingen Loodwaterstofarsenaat is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op het spijsverteringsstelsel en het zenuwstelsel Op lange termijn of bij lange blootstelling kunnen er bijkomende effecten op de nieren, de lever en het bloed optreden Loodwaterstofarsenaat is carcinogeen en schadelijk voor de voortplanting en groei van de mens Knokkel Een knokkel of kneukel is een plaats waar een vinger of teen kan bewegen dankzij de knokkelgewrichten De knokkels worden goed zichtbaar als een vuist gemaakt wordt (door of bij sterke tot maximale buiging van de proximale falanxen) Het woord is gerelateerd aan het woord "knoken", dat 'botten' of 'beenderen' betekent, maar ook een verouderde benaming voor 'handen' is Het hoorbaar kraken van de knokkels wordt veroorzaakt door de synoviale vloeistof die het vacuüm vult dat door de beweging veroorzaakt wordt Dat is voor de duur van de eerste zeven maanden, dus tot en met juli Daarna begin je opnieuw met augustus Lijst van gewrichten Dit is een complete lijst van gewrichten van het menselijk lichaam Obesitas Obesitas (verwante en min of meer synonieme termen zijn overgewicht, zwaarlijvigheid, vetzucht, corpulentie, dikheid, en adipositas) is een medische aandoening waarbij zich zoveel lichaamsvet heeft opgehoopt dat dit een negatief effect kan hebben op de gezondheid Dit kan leiden tot een kortere levensverwachting en/of meer gezondheidsproblemen De autoriteiten beschouwen het dan ook als een van de ernstigste problemen voor de volksgezondheid in de ##e eeuw <PERSOON> met een queteletindex of body mass index (BMI) hoger dan ## kg/m worden als obees beschouwd De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht in kilo's te delen door het kwadraat van de lengte in meters Zwaarlijvigheid is bij wilde dieren vrij zeldzaam, maar niet ongewoon bij mensen en bij huisdieren, die vaak overvoed zijn en te weinig bewegen In een groot deel van de moderne wereld (vooral in de westerse wereld) worden mensen met obesitas gestigmatiseerd Toch werd het vroeger algemeen gezien als een symbool van rijkdom en vruchtbaarheid, en in sommige delen van de wereld is dat nog steeds zo Het woord obesitas komt van het Latijnse "obesus" dat "vet of volgegeten" betekent "Ēsus" is het voltooide deelwoord van "edere" (eten), waar "ob" (te veel) aan is toegevoegd Het gebruik van het woord in het <PERSOON> werd in ### voor het eerst in de "Oxford English Dictionary" gedocumenteerd door Randle Cotgrave Obesitas vergroot het risico op verschillende ziekten, met name hartaandoeningen, type # diabetes, obstructieve slaapapneu, bepaalde vormen van kanker, artrose en astma Obesitas wordt meestal veroorzaakt door een combinatie van een buitensporige inname van voedselenergie (te veel eten), gebrek aan lichaamsbeweging en genetische aanleg.
557
www
dat dit een negatief effect kan hebben op de gezondheid Dit kan leiden tot een kortere levensverwachting en/of meer gezondheidsproblemen De autoriteiten beschouwen het dan ook als een van de ernstigste problemen voor de volksgezondheid in de ##e eeuw <PERSOON> met een queteletindex of body mass index (BMI) hoger dan ## kg/m worden als obees beschouwd De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht in kilo's te delen door het kwadraat van de lengte in meters Zwaarlijvigheid is bij wilde dieren vrij zeldzaam, maar niet ongewoon bij mensen en bij huisdieren, die vaak overvoed zijn en te weinig bewegen In een groot deel van de moderne wereld (vooral in de westerse wereld) worden mensen met obesitas gestigmatiseerd Toch werd het vroeger algemeen gezien als een symbool van rijkdom en vruchtbaarheid, en in sommige delen van de wereld is dat nog steeds zo Het woord obesitas komt van het Latijnse "obesus" dat "vet of volgegeten" betekent "Ēsus" is het voltooide deelwoord van "edere" (eten), waar "ob" (te veel) aan is toegevoegd Het gebruik van het woord in het <PERSOON> werd in ### voor het eerst in de "Oxford English Dictionary" gedocumenteerd door Randle Cotgrave Obesitas vergroot het risico op verschillende ziekten, met name hartaandoeningen, type # diabetes, obstructieve slaapapneu, bepaalde vormen van kanker, artrose en astma Obesitas wordt meestal veroorzaakt door een combinatie van een buitensporige inname van voedselenergie (te veel eten), gebrek aan lichaamsbeweging en genetische aanleg Ze kunnen door het extra gewicht vaak moeilijker lopen en bewegen Dit belemmert hen vervolgens in het verhogen van hun activiteitenniveau teneinde gewicht te verliezen In sommige gevallen ligt de oorzaak echter voornamelijk in de genen, endocrieneaandoeningen, medicijnen of een psychische ziekte Er is weinig bewijs voor de opvatting dat sommige obese personen weinig eten en toch zwaarder worden door een trage stofwisseling; doorgaans verbruiken obese mensen meer energie dan hun slanke tegenhangers vanwege de energie die nodig is voor de instandhouding van een groot lijf De Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat obesitas aanzienlijk bijdraagt aan diverse ziekten, waaronder diabetes mellitus type # (##%), hart- en vaatziekten (##%) en kanker (#-##%) Ook obstructieve slaapapneu, bepaalde vormen van kanker, artrose en astma worden in verband gebracht met een te hoog lichaamsgewicht Daardoor verkort obesitas de levensverwachting Obesitas is wereldwijd een van de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaken Terwijl sterke zwaarlijvigheid veel gezondheidsproblemen veroorzaakt, hebben degenen die enigszins te zwaar zijn weinig verhoogde mortaliteit Sommige onderzoeken suggereren dat enigszins "te zware" mensen langer leven dan degenen die een "ideaal" gewicht hebben Uit onderzoek uit ### bleek dat een gering overgewicht al leidt tot een vergrote sterftekans Voor personen tussen de ## en ## geldt dat elke #,## kg extra de kans om binnen <LEEFTIJD> jaar te overlijden, met <DATUM> verhoogt, zoals uit de Framingham Heart Study blijkt.
556
www
moeilijker lopen en bewegen Dit belemmert hen vervolgens in het verhogen van hun activiteitenniveau teneinde gewicht te verliezen In sommige gevallen ligt de oorzaak echter voornamelijk in de genen, endocrieneaandoeningen, medicijnen of een psychische ziekte Er is weinig bewijs voor de opvatting dat sommige obese personen weinig eten en toch zwaarder worden door een trage stofwisseling; doorgaans verbruiken obese mensen meer energie dan hun slanke tegenhangers vanwege de energie die nodig is voor de instandhouding van een groot lijf De Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat obesitas aanzienlijk bijdraagt aan diverse ziekten, waaronder diabetes mellitus type # (##%), hart- en vaatziekten (##%) en kanker (#-##%) Ook obstructieve slaapapneu, bepaalde vormen van kanker, artrose en astma worden in verband gebracht met een te hoog lichaamsgewicht Daardoor verkort obesitas de levensverwachting Obesitas is wereldwijd een van de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaken Terwijl sterke zwaarlijvigheid veel gezondheidsproblemen veroorzaakt, hebben degenen die enigszins te zwaar zijn weinig verhoogde mortaliteit Sommige onderzoeken suggereren dat enigszins "te zware" mensen langer leven dan degenen die een "ideaal" gewicht hebben Uit onderzoek uit ### bleek dat een gering overgewicht al leidt tot een vergrote sterftekans Voor personen tussen de ## en ## geldt dat elke #,## kg extra de kans om binnen <LEEFTIJD> jaar te overlijden, met <DATUM> verhoogt, zoals uit de Framingham Heart Study blijkt Het risico neemt toe bij veranderingen in beide richtingen In een <LEEFTIJD> jaar durend onderzoek is verband gevonden tussen een BMI hoger dan ## en een verdubbeling van het sterftecijfer onder vrouwen In de Verenigde Staten veroorzaakt obesitas naar schatting tussen de #<DATUM> en ruim ### ### sterfgevallen per jaar In Europa worden # miljoen (#,#%) sterfgevallen toegeschreven aan overgewicht Gemiddeld verlaagt obesitas de levensverwachting met zes tot zeven jaar een BMI van ## tot ## verlaagt de levensverwachting met twee tot vier jaar, terwijl ernstige obesitas (BMI ) ##) de levensverwachting met <LEEFTIJD> jaar verlaagt Zwaarlijvigheid gaat gepaard met een verhoogd risico op vele lichamelijke en geestelijke aandoeningen De gevolgen voor de gezondheid zijn globaal in twee categorieën te verdelen gevolgen die toe te schrijven zijn aan een verhoogde vetgehalte (zoals artrose, obstructieve slaapapneu, rugpijn, artrose van heupen, enkels en knieën, depressie en lage zelfwaardering, sociale stigmatisatie) en die voortkomen uit een verhoogd aantal vetcellen (diabetes, kanker en cardiovasculaire ziekte en niet-alcoholische leververvetting) Deze laatste categorie ziekten komen meestal tot uiting in een metabool syndroom, een combinatie van medische aandoeningen, waaronder diabetes mellitus type #, hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte in het bloed en hoog triglyceridengehalte Bij een toename van het lichaamsvet verandert de reactie van het lichaam op insuline, wat kan leiden tot insulineresistentie Het verhoogde vetgehalte veroorzaakt ook een pro-inflammatoire toestand en een protrombotische toestand Deze complicaties worden ofwel rechtstreeks door obesitas veroorzaakt of hangen indirect daarmee samen door factoren met dezelfde oorzaak, zoals een slecht eetpatroon of een zittend leven Er is niet altijd een sterke samenhang tussen obesitas en specifieke aandoeningen.
584
www
het sterftecijfer onder vrouwen In de Verenigde Staten veroorzaakt obesitas naar schatting tussen de #<DATUM> en ruim ### ### sterfgevallen per jaar In Europa worden # miljoen (#,#%) sterfgevallen toegeschreven aan overgewicht Gemiddeld verlaagt obesitas de levensverwachting met zes tot zeven jaar een BMI van ## tot ## verlaagt de levensverwachting met twee tot vier jaar, terwijl ernstige obesitas (BMI ) ##) de levensverwachting met <LEEFTIJD> jaar verlaagt Zwaarlijvigheid gaat gepaard met een verhoogd risico op vele lichamelijke en geestelijke aandoeningen De gevolgen voor de gezondheid zijn globaal in twee categorieën te verdelen gevolgen die toe te schrijven zijn aan een verhoogde vetgehalte (zoals artrose, obstructieve slaapapneu, rugpijn, artrose van heupen, enkels en knieën, depressie en lage zelfwaardering, sociale stigmatisatie) en die voortkomen uit een verhoogd aantal vetcellen (diabetes, kanker en cardiovasculaire ziekte en niet-alcoholische leververvetting) Deze laatste categorie ziekten komen meestal tot uiting in een metabool syndroom, een combinatie van medische aandoeningen, waaronder diabetes mellitus type #, hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte in het bloed en hoog triglyceridengehalte Bij een toename van het lichaamsvet verandert de reactie van het lichaam op insuline, wat kan leiden tot insulineresistentie Het verhoogde vetgehalte veroorzaakt ook een pro-inflammatoire toestand en een protrombotische toestand Deze complicaties worden ofwel rechtstreeks door obesitas veroorzaakt of hangen indirect daarmee samen door factoren met dezelfde oorzaak, zoals een slecht eetpatroon of een zittend leven Er is niet altijd een sterke samenhang tussen obesitas en specifieke aandoeningen Overmatig lichaamsvet is de oorzaak van ##% van de gevallen van diabetes bij mannen en van ##% bij vrouwen In overeenstemming met gegevens uit de cognitieve epidemiologie bevestigen een groot aantal onderzoeken dat obesitas gepaard gaat met cognitieve stoornissen Het is op dit moment niet duidelijk of obesitas cognitieve stoornissen veroorzaakt, of andersom Ook onvruchtbaarheid komt veel voor bij zwaarlijvigheid Hoewel er voldoende bewijs is voor de negatieve gevolgen van obesitas voor de menselijke gezondheid, lijken bepaalde subgroepen juist gezonder te zijn bij een verhoogde BMI Dit verschijnsel wordt wel de 'obesitasparadox' genoemd Deze paradox is voor het eerst beschreven in ### bij mensen met overgewicht of obesitas die hemodialyse ondergingen; daarna is dit verschijnsel vastgesteld bij mensen met hartfalen en perifeer arterieel vaatlijden (PAV) Bij mensen met hartfalen was het sterftecijfer lager bij een BMI tussen ##,# en ##,# dan bij mensen met een normaal gewicht De verklaring die hiervoor wel is gegeven, is dat mensen vaak gewicht verliezen naarmate ze steeds zieker worden Hetzelfde is vastgesteld bij andere soorten hartziekten <PERSOON> met obesitas klasse # en een hartziekte hebben niet meer bijkomende hartproblemen dan mensen met een normaal gewicht en een hartziekte <PERSOON> met ernstiger obesitas lopen echter wel een groter risico op meer hartproblemen Zelfs na een cardiale bypassoperatie is het sterftecijfer niet hoger bij overgewicht en obesitas In een onderzoek is vastgesteld dat de grotere overlevingskans te verklaren was door de agressievere behandeling van obese patiënten na een hartaanval.
563
www
van ##% van de gevallen van diabetes bij mannen en van ##% bij vrouwen In overeenstemming met gegevens uit de cognitieve epidemiologie bevestigen een groot aantal onderzoeken dat obesitas gepaard gaat met cognitieve stoornissen Het is op dit moment niet duidelijk of obesitas cognitieve stoornissen veroorzaakt, of andersom Ook onvruchtbaarheid komt veel voor bij zwaarlijvigheid Hoewel er voldoende bewijs is voor de negatieve gevolgen van obesitas voor de menselijke gezondheid, lijken bepaalde subgroepen juist gezonder te zijn bij een verhoogde BMI Dit verschijnsel wordt wel de 'obesitasparadox' genoemd Deze paradox is voor het eerst beschreven in ### bij mensen met overgewicht of obesitas die hemodialyse ondergingen; daarna is dit verschijnsel vastgesteld bij mensen met hartfalen en perifeer arterieel vaatlijden (PAV) Bij mensen met hartfalen was het sterftecijfer lager bij een BMI tussen ##,# en ##,# dan bij mensen met een normaal gewicht De verklaring die hiervoor wel is gegeven, is dat mensen vaak gewicht verliezen naarmate ze steeds zieker worden Hetzelfde is vastgesteld bij andere soorten hartziekten <PERSOON> met obesitas klasse # en een hartziekte hebben niet meer bijkomende hartproblemen dan mensen met een normaal gewicht en een hartziekte <PERSOON> met ernstiger obesitas lopen echter wel een groter risico op meer hartproblemen Zelfs na een cardiale bypassoperatie is het sterftecijfer niet hoger bij overgewicht en obesitas In een onderzoek is vastgesteld dat de grotere overlevingskans te verklaren was door de agressievere behandeling van obese patiënten na een hartaanval De Wereldgezondheidsorganisatie voorspelde in ### dat overgewicht en obesitas op korte termijn de traditionele volksgezondheidsproblemen zoals ondervoeding en infectieziekten zal vervangen als de belangrijkste oorzaak van slechte gezondheid Obesitas is een probleem voor de volksgezondheid en voor beleidsmakers vanwege haar wijdverspreidheid, kosten en gezondheidseffecten De gezondheidszorg probeert te begrijpen welke omgevingsfactoren verantwoordelijk zijn voor het toenemend voorkomen van obesitas en deze factoren te corrigeren Oplossingen worden gezocht in het veranderen van de factoren die een overvloedige voedselinname veroorzaken en lichaamsbeweging afremmen Het gaat hier om maatregelen zoals gesubsidieerde maaltijdprogramma's op scholen, het beperken van reclame voor junkfood voor kinderen en het beperken van de beschikbaarheid van gezoete frisdranken op scholen Bij het inrichten van stedelijke gebieden wordt meer aandacht besteed aan toegankelijkheid van parken en het ontwikkelen van loop- en fietsroutes Er zijn veel landen en groepen die rapporten hebben gepubliceerd met betrekking tot obesitas In ### werden de eerste US Federal Guidelines gepubliceerd onder de titel "Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in <PERSOON>" In ### publiceerde het Canadian Obesity Network het rapport "Canadian Clinical Practice Guidelines (CPG) on the Management and Prevention of Obesity in Adults and Children" Dit is een uitvoerige richtlijn op basis van wetenschappelijk bewijs over de aanpak van de behandeling en het voorkomen van overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen.
517
www
### dat overgewicht en obesitas op korte termijn de traditionele volksgezondheidsproblemen zoals ondervoeding en infectieziekten zal vervangen als de belangrijkste oorzaak van slechte gezondheid Obesitas is een probleem voor de volksgezondheid en voor beleidsmakers vanwege haar wijdverspreidheid, kosten en gezondheidseffecten De gezondheidszorg probeert te begrijpen welke omgevingsfactoren verantwoordelijk zijn voor het toenemend voorkomen van obesitas en deze factoren te corrigeren Oplossingen worden gezocht in het veranderen van de factoren die een overvloedige voedselinname veroorzaken en lichaamsbeweging afremmen Het gaat hier om maatregelen zoals gesubsidieerde maaltijdprogramma's op scholen, het beperken van reclame voor junkfood voor kinderen en het beperken van de beschikbaarheid van gezoete frisdranken op scholen Bij het inrichten van stedelijke gebieden wordt meer aandacht besteed aan toegankelijkheid van parken en het ontwikkelen van loop- en fietsroutes Er zijn veel landen en groepen die rapporten hebben gepubliceerd met betrekking tot obesitas In ### werden de eerste US Federal Guidelines gepubliceerd onder de titel "Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in <PERSOON>" In ### publiceerde het Canadian Obesity Network het rapport "Canadian Clinical Practice Guidelines (CPG) on the Management and Prevention of Obesity in Adults and Children" Dit is een uitvoerige richtlijn op basis van wetenschappelijk bewijs over de aanpak van de behandeling en het voorkomen van overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen In hetzelfde jaar publiceerde het Health Select Committee van het House of Commons zijn "meest omvangrijke onderzoek [ ] ooit uitgevoerd" naar de effecten van obesitas op de gezondheid en de maatschappij in <PERSOON>-Brittannië en mogelijke manieren om het probleem aan te pakken In ### heeft het National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) een richtlijn uitgegeven voor de diagnose en behandeling van obesitas, met beleidsadviezen voor niet-gezondheidsorganisaties zoals gemeenteraden In een rapport uit ### van <PERSOON> in opdracht van het <PERSOON> werd gewaarschuwd dat als er geen verdere actie wordt ondernomen, obesitas de National Health Service financieel lam kan leggen Er wordt gezocht naar alomvattende aanpakken om de toename van obesitas het hoofd te kunnen bieden Het "Obesity Policy Action" (OPA) platform maakt onderscheid tussen verschillende niveaus van beleid 'Upstream'beleid richt zich op veranderingen op maatschappelijk niveau, 'midstream'beleid probeert het gedrag van individuele mensen te veranderen om obesitas te voorkomen en 'downstream'-beleid probeert mensen met obesitas te genezen Vóór de ##e eeuw kwam obesitas zelden voor <PERSOON> waren de eersten die obesitas als een medische aandoening beschouwden Hippocrates schreef dat "Corpulentie niet alleen een ziekte op zich is, maar ook de voorbode van andere ziekten" De Indische chirurg Sushruta (#e eeuw v Chr ) legde een verband tussen obesitas en diabetes en hart- en vaatziekten Hij adviseerde lichamelijke inspanning om de aandoening en bijwerkingen te bestrijden De mensheid heeft het grootste deel van haar geschiedenis moeten worstelen met voedselschaarste Daarom wordt obesitas historisch als een teken van welvaart en voorspoed beschouwd.
543
www
uitgevoerd" naar de effecten van obesitas op de gezondheid en de maatschappij in <PERSOON>-Brittannië en mogelijke manieren om het probleem aan te pakken In ### heeft het National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) een richtlijn uitgegeven voor de diagnose en behandeling van obesitas, met beleidsadviezen voor niet-gezondheidsorganisaties zoals gemeenteraden In een rapport uit ### van <PERSOON> in opdracht van het <PERSOON> werd gewaarschuwd dat als er geen verdere actie wordt ondernomen, obesitas de National Health Service financieel lam kan leggen Er wordt gezocht naar alomvattende aanpakken om de toename van obesitas het hoofd te kunnen bieden Het "Obesity Policy Action" (OPA) platform maakt onderscheid tussen verschillende niveaus van beleid 'Upstream'beleid richt zich op veranderingen op maatschappelijk niveau, 'midstream'beleid probeert het gedrag van individuele mensen te veranderen om obesitas te voorkomen en 'downstream'-beleid probeert mensen met obesitas te genezen Vóór de ##e eeuw kwam obesitas zelden voor <PERSOON> waren de eersten die obesitas als een medische aandoening beschouwden Hippocrates schreef dat "Corpulentie niet alleen een ziekte op zich is, maar ook de voorbode van andere ziekten" De Indische chirurg Sushruta (#e eeuw v Chr ) legde een verband tussen obesitas en diabetes en hart- en vaatziekten Hij adviseerde lichamelijke inspanning om de aandoening en bijwerkingen te bestrijden De mensheid heeft het grootste deel van haar geschiedenis moeten worstelen met voedselschaarste Daarom wordt obesitas historisch als een teken van welvaart en voorspoed beschouwd Met het begin van de industriële revolutie besefte men dat de militaire en economische macht van landen afhankelijk was van zowel de lichaamsomvang als de kracht van de soldaten en arbeiders Het verhogen van de gemiddelde BMI van wat tegenwoordig als ondergewicht wordt beschouwd naar wat nu normaal is, speelde een belangrijke rol bij de ontwikkeling van industriële samenlevingen Als gevolg daarvan namen lengte en gewicht beide toe gedurende de ##e eeuw in ontwikkelde landen In de ##e eeuw bereikte de lichaamslengte van de mens zo'n beetje het maximum van wat genetisch mogelijk was, en groeide lichaamsgewicht veel meer dan lichaamslengte, wat tot obesitas leidde In de jaren ## nam kindersterfte door de toenemende welvaart in ontwikkelde landen af, maar naarmate lichaamsgewicht toenam, kwamen ook hart- en nierziekten vaker voor Gedurende deze periode zagen verzekeringsmaatschappijen het verband tussen gewicht en levensverwachting en verhoogden ze de premies voor mensen met overgewicht In de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog tot ### steeg het gewicht van de gemiddelde persoon in de Verenigde Staten, maar slechts weinigen waren zwaarlijvig In ### was vrijwel de volledige bevolking goed gevoed, maar werd men in het algemeen niet te zwaar In de periode sinds ### heeft de groei in het aantal zwaarlijvigen epidemische vormen aangenomen In ### erkende de Wereldgezondheidsorganisatie obesitas officieel als een wereldwijde epidemie In de Europese Unie had in ### meer dan de helft van de volwassen bevolking overgewicht of obesitas Gemiddeld was ##,#% van de bevolking obees (BMI van meer dan ## kg/m).
571
www
revolutie besefte men dat de militaire en economische macht van landen afhankelijk was van zowel de lichaamsomvang als de kracht van de soldaten en arbeiders Het verhogen van de gemiddelde BMI van wat tegenwoordig als ondergewicht wordt beschouwd naar wat nu normaal is, speelde een belangrijke rol bij de ontwikkeling van industriële samenlevingen Als gevolg daarvan namen lengte en gewicht beide toe gedurende de ##e eeuw in ontwikkelde landen In de ##e eeuw bereikte de lichaamslengte van de mens zo'n beetje het maximum van wat genetisch mogelijk was, en groeide lichaamsgewicht veel meer dan lichaamslengte, wat tot obesitas leidde In de jaren ## nam kindersterfte door de toenemende welvaart in ontwikkelde landen af, maar naarmate lichaamsgewicht toenam, kwamen ook hart- en nierziekten vaker voor Gedurende deze periode zagen verzekeringsmaatschappijen het verband tussen gewicht en levensverwachting en verhoogden ze de premies voor mensen met overgewicht In de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog tot ### steeg het gewicht van de gemiddelde persoon in de Verenigde Staten, maar slechts weinigen waren zwaarlijvig In ### was vrijwel de volledige bevolking goed gevoed, maar werd men in het algemeen niet te zwaar In de periode sinds ### heeft de groei in het aantal zwaarlijvigen epidemische vormen aangenomen In ### erkende de Wereldgezondheidsorganisatie obesitas officieel als een wereldwijde epidemie In de Europese Unie had in ### meer dan de helft van de volwassen bevolking overgewicht of obesitas Gemiddeld was ##,#% van de bevolking obees (BMI van meer dan ## kg/m) In ### had ##% van de wereldbevolking overgewicht, terwijl ##% van de mannen en ##% van de vrouwen obees was Dit cijfer is veel hoger in welvarende gebieden, zoals de Verenigde Staten, waar in ### ##% overgewicht had en ##% obees was en in Australië, waar deze cijfers respectievelijk ##% en ##% zijn Het percentage ernstige obesitas stijgt in de Verenigde Staten, Australië en Canada sneller dan het totale obesitaspercentage Deze toename is het meest opvallend in stedelijke gebieden De enige regio in de wereld waar obesitas niet algemeen voorkomt is Sub-Saharisch Afrika Jeugdobesitas heeft in de ##e eeuw epidemische vormen aangenomen de percentages stijgen zowel in de ontwikkelde wereld als in de ontwikkelingslanden Obesitas bij kinderen en adolescenten wordt gedefinieerd als een BMI hoger dan de ##e percentiel De referentiegegevens waarop deze percentielen berusten, stammen uit de periode ### tot ### en zijn dus niet vertroebeld door de recente stijgingen van obesitaspercentages Obesitas bij kinderen is in de periode sinds de jaren ## van de vorige eeuw met een factor twee tot vijf toegenomen in ontwikkelde landen en bijna viermaal in ontwikkelingslanden Het obesitaspercentage onder Canadese jongens steeg van ##% in de jaren ## tot meer dan ##% in de jaren ## van de vorige eeuw, onder Braziliaanse kinderen steeg dat percentage in dezelfde periode van # tot ##% Circa ##% van de kinderen in de VS is obees De hoeveelheid voedselenergie per persoon verschilt aanmerkelijk tussen regio's en landen.
596
www
In ### had ##% van de wereldbevolking overgewicht, terwijl ##% van de mannen en ##% van de vrouwen obees was Dit cijfer is veel hoger in welvarende gebieden, zoals de Verenigde Staten, waar in ### ##% overgewicht had en ##% obees was en in Australië, waar deze cijfers respectievelijk ##% en ##% zijn Het percentage ernstige obesitas stijgt in de Verenigde Staten, Australië en Canada sneller dan het totale obesitaspercentage Deze toename is het meest opvallend in stedelijke gebieden De enige regio in de wereld waar obesitas niet algemeen voorkomt is Sub-Saharisch Afrika Jeugdobesitas heeft in de ##e eeuw epidemische vormen aangenomen de percentages stijgen zowel in de ontwikkelde wereld als in de ontwikkelingslanden Obesitas bij kinderen en adolescenten wordt gedefinieerd als een BMI hoger dan de ##e percentiel De referentiegegevens waarop deze percentielen berusten, stammen uit de periode ### tot ### en zijn dus niet vertroebeld door de recente stijgingen van obesitaspercentages Obesitas bij kinderen is in de periode sinds de jaren ## van de vorige eeuw met een factor twee tot vijf toegenomen in ontwikkelde landen en bijna viermaal in ontwikkelingslanden Het obesitaspercentage onder Canadese jongens steeg van ##% in de jaren ## tot meer dan ##% in de jaren ## van de vorige eeuw, onder Braziliaanse kinderen steeg dat percentage in dezelfde periode van # tot ##% Circa ##% van de kinderen in de VS is obees De hoeveelheid voedselenergie per persoon verschilt aanmerkelijk tussen regio's en landen Tussen het begin van de jaren ## en het einde van de jaren ## nam de gemiddelde beschikbare hoeveelheid calorieën per persoon per dag (de hoeveelheid gekocht voedsel) toe in alle delen van de wereld, met uitzondering <PERSOON>-Europa In de Verenigde Staten was de beschikbaarheid het hoogst met ### calorieën per persoon in ### Dit nam verder toe tot ### in ### Aan het eind van de jaren ## beschikten Europeanen over ### calorieën per persoon, in de ontwikkelingslanden in Azië was dat ### calorieën per persoon en in Afrika ten zuiden van de Sahara ### calorieën per persoon Er is verband gevonden tussen de totale calorieconsumptie en obesitas De wijdverbreide beschikbaarheid van voedingsrichtlijnen heeft weinig bijgedragen aan een oplossing van de problemen van overeten en een slechte keuze van voedingsmiddelen Tussen ### en ### is het obesitaspercentage in de Verenigde Staten gestegen van ##,#% naar ##,#% In diezelfde periode nam de gemiddelde consumptie van voedselenergie toe De gemiddelde stijging bedroeg voor vrouwen ### calorieën per dag (van ### calorieën in ### tot ### calorieën in ###), terwijl de gemiddelde stijging voor mannen ### calorieën per dag was (van ### calorieën in ### tot ### calorieën in ###) Het grootste deel van deze extra voedselenergie bestond uit een toegenomen consumptie van koolhydraten in plaats van vet De voornaamste <INSTELLING> van deze extra koolhydraten zijn gezoete dranken, die nu bijna ##% van de dagelijkse voedselenergie van jonge volwassenen in Amerika vormen, en chips.
656
www
het begin van de jaren ## en het einde van de jaren ## nam de gemiddelde beschikbare hoeveelheid calorieën per persoon per dag (de hoeveelheid gekocht voedsel) toe in alle delen van de wereld, met uitzondering <PERSOON>-Europa In de Verenigde Staten was de beschikbaarheid het hoogst met ### calorieën per persoon in ### Dit nam verder toe tot ### in ### Aan het eind van de jaren ## beschikten Europeanen over ### calorieën per persoon, in de ontwikkelingslanden in Azië was dat ### calorieën per persoon en in Afrika ten zuiden van de Sahara ### calorieën per persoon Er is verband gevonden tussen de totale calorieconsumptie en obesitas De wijdverbreide beschikbaarheid van voedingsrichtlijnen heeft weinig bijgedragen aan een oplossing van de problemen van overeten en een slechte keuze van voedingsmiddelen Tussen ### en ### is het obesitaspercentage in de Verenigde Staten gestegen van ##,#% naar ##,#% In diezelfde periode nam de gemiddelde consumptie van voedselenergie toe De gemiddelde stijging bedroeg voor vrouwen ### calorieën per dag (van ### calorieën in ### tot ### calorieën in ###), terwijl de gemiddelde stijging voor mannen ### calorieën per dag was (van ### calorieën in ### tot ### calorieën in ###) Het grootste deel van deze extra voedselenergie bestond uit een toegenomen consumptie van koolhydraten in plaats van vet De voornaamste <INSTELLING> van deze extra koolhydraten zijn gezoete dranken, die nu bijna ##% van de dagelijkse voedselenergie van jonge volwassenen in Amerika vormen, en chips Een recente studie naar eetgewoonten en het ontwikkelen van overgewicht en diabetes legt een direct verband tussen de hoeveelheid koolhydraten en deze aandoeningen Naarmate samenlevingen steeds afhankelijker worden van grote porties energierijke fast-foodmaaltijden wordt het verband tussen fast-foodconsumptie en obesitas zorgwekkender In de Verenigde Staten is tussen ### en ### de consumptie van fast-foodmaaltijden verdrievoudigd en de geconsumeerde voedselenergie uit deze maaltijden verviervoudigd <PERSOON> met obesitas geven hun voedselconsumptie voortdurend te laag op in vergelijking met mensen met een normaal gewicht Dit blijkt zowel uit calorimeteronderzoek van mensen als uit directe observatie Interessant genoeg is het aantal Amerikanen dat een dieet volgt eveneens gegroeid sinds de toename van zwaarlijvigheid Inmiddels is bekend dat diëten op de korte termijn het overgewicht kunnen laten afnemen, maar dat men na verloop van tijd toch weer in gewicht toeneemt Aan dit fenomeen, bekend als jojo-effect, liggen complexe hormonale en neurologische processen ten grondslag Landbouwbeleid en -technieken in de Verenigde Staten en Europa hebben geleid tot prijsdalingen voor voedsel In de Verenigde Staten heeft subsidiëring van maïs, soja, tarwe en rijst volgens de landbouwwet van de VS de voornaamste bronnen van bewerkte levensmiddelen goedkoop gemaakt ten opzichte van fruit en groenten Controversieel is echter de gedocumenteerde tendens uit de VS dat zowel de energie- als de (verzadigd)vetinname in de periode ###-### significant zijn gedaald, terwijl de consumptie van koolhydraatbronnen is gestegen Uit geschiedkundig oogpunt blijkt ook dat een aantal parameters van onze voeding ten opzichte van de neolithicum drastisch is veranderd.
625
www
naar eetgewoonten en het ontwikkelen van overgewicht en diabetes legt een direct verband tussen de hoeveelheid koolhydraten en deze aandoeningen Naarmate samenlevingen steeds afhankelijker worden van grote porties energierijke fast-foodmaaltijden wordt het verband tussen fast-foodconsumptie en obesitas zorgwekkender In de Verenigde Staten is tussen ### en ### de consumptie van fast-foodmaaltijden verdrievoudigd en de geconsumeerde voedselenergie uit deze maaltijden verviervoudigd <PERSOON> met obesitas geven hun voedselconsumptie voortdurend te laag op in vergelijking met mensen met een normaal gewicht Dit blijkt zowel uit calorimeteronderzoek van mensen als uit directe observatie Interessant genoeg is het aantal Amerikanen dat een dieet volgt eveneens gegroeid sinds de toename van zwaarlijvigheid Inmiddels is bekend dat diëten op de korte termijn het overgewicht kunnen laten afnemen, maar dat men na verloop van tijd toch weer in gewicht toeneemt Aan dit fenomeen, bekend als jojo-effect, liggen complexe hormonale en neurologische processen ten grondslag Landbouwbeleid en -technieken in de Verenigde Staten en Europa hebben geleid tot prijsdalingen voor voedsel In de Verenigde Staten heeft subsidiëring van maïs, soja, tarwe en rijst volgens de landbouwwet van de VS de voornaamste bronnen van bewerkte levensmiddelen goedkoop gemaakt ten opzichte van fruit en groenten Controversieel is echter de gedocumenteerde tendens uit de VS dat zowel de energie- als de (verzadigd)vetinname in de periode ###-### significant zijn gedaald, terwijl de consumptie van koolhydraatbronnen is gestegen Uit geschiedkundig oogpunt blijkt ook dat een aantal parameters van onze voeding ten opzichte van de neolithicum drastisch is veranderd wij eten tegenwoordig meer koolhydraten en minder vetten en proteïnen Inmiddels is in meerdere onderzoeken duidelijk geworden dat wanneer mensen, en niet alleen mensen met overgewicht maar ook met diabetes mellitus (suikerziekte), graanproducten uit hun dieet houden (Low-Carb), de vetzuren en cholesterol zich verbeteren en er wordt zelfs een daling gezien van de bloedsuikerwaarden Ook het gewicht verbetert, niet alleen door de lagere calorie-intake maar tevens doordat de hypothalamus weer gevoelig wordt voor leptine door de verlaging van de triglyceriden Een zittend leven speelt een belangrijke rol bij obesitas Wereldwijd heeft een grote verschuiving plaatsgevonden naar lichamelijk minder belastend werk momenteel krijgt minstens ##% van de wereldbevolking te weinig beweging De hoofdoorzaken zijn de toename van mechanisch vervoer en de toename van thuiswerken met arbeidsbesparende technologie Elk jaar brengt een groter deel van de werkende bevolking de volledige werkdag achter een bureau of computer door Kinderen lijken lichamelijk minder actief te worden doordat ze minder lopen en minder aan gymnastiek en sport doen Wereldwijde trends in actieve vrijetijdsbesteding in de vorm van lichaamsbeweging zijn niet geheel duidelijk De Wereldgezondheidsorganisatie meldt dat mensen over de hele wereld minder actieve bezigheden kiezen om te recreëren, terwijl uit een Fins onderzoek juist een toename bleek en een onderzoek uit de Verenigde Staten geen substantiële verandering te zien gaf in lichaamsbeweging als vrijetijdsbesteding Zowel bij kinderen als bij volwassenen is er verband tussen het aantal uren televisie kijken en het risico op obesitas.
533
www
eten tegenwoordig meer koolhydraten en minder vetten en proteïnen Inmiddels is in meerdere onderzoeken duidelijk geworden dat wanneer mensen, en niet alleen mensen met overgewicht maar ook met diabetes mellitus (suikerziekte), graanproducten uit hun dieet houden (Low-Carb), de vetzuren en cholesterol zich verbeteren en er wordt zelfs een daling gezien van de bloedsuikerwaarden Ook het gewicht verbetert, niet alleen door de lagere calorie-intake maar tevens doordat de hypothalamus weer gevoelig wordt voor leptine door de verlaging van de triglyceriden Een zittend leven speelt een belangrijke rol bij obesitas Wereldwijd heeft een grote verschuiving plaatsgevonden naar lichamelijk minder belastend werk momenteel krijgt minstens ##% van de wereldbevolking te weinig beweging De hoofdoorzaken zijn de toename van mechanisch vervoer en de toename van thuiswerken met arbeidsbesparende technologie Elk jaar brengt een groter deel van de werkende bevolking de volledige werkdag achter een bureau of computer door Kinderen lijken lichamelijk minder actief te worden doordat ze minder lopen en minder aan gymnastiek en sport doen Wereldwijde trends in actieve vrijetijdsbesteding in de vorm van lichaamsbeweging zijn niet geheel duidelijk De Wereldgezondheidsorganisatie meldt dat mensen over de hele wereld minder actieve bezigheden kiezen om te recreëren, terwijl uit een Fins onderzoek juist een toename bleek en een onderzoek uit de Verenigde Staten geen substantiële verandering te zien gaf in lichaamsbeweging als vrijetijdsbesteding Zowel bij kinderen als bij volwassenen is er verband tussen het aantal uren televisie kijken en het risico op obesitas Door de eeuwen heen zagen veel culturen obesitas als het gevolg van karakterzwakte De "obesus" of het dikke personage in de Griekse komedie was een veelvraat en een figuur waarmee de spot gedreven werd In christelijke tijden werd voedsel beschouwd als een poort naar de zonden vadsigheid en lust Historisch is zwaarlijvigheid niet altijd als een probleem gezien Vooral als uitdrukking van het tegendeel van hongersnood kon een obees lichaam een ideaal zijn, dat juist in de volkscultuur vaak terugkeert Het slankheidsideaal is ontstaan bij maatschappelijke bovenlagen en pas later algemeen geworden In de moderne westerse cultuur wordt overgewicht vaak gezien als onaantrekkelijk, en wordt obesitas veelal in verband gebracht met verschillende negatieve stereotypen <PERSOON> van alle leeftijden kunnen sociaal worden gestigmatiseerd en het doelwit zijn van pesterijen of door anderen worden gemeden Obesitas is wederom een reden voor discriminatie In de westerse samenleving zijn de algemene opvattingen over gezond lichaamsgewicht anders dan de opvattingen over het ideaalgewicht – en beide opvattingen zijn sinds het begin van de ##e eeuw veranderd Het gewicht dat als ideaal wordt beschouwd is sinds de jaren ## lager geworden Dit blijkt uit het feit dat de gemiddelde lengte van winnaars van de <PERSOON>-verkiezingen van ### tot ### met #% is toegenomen, terwijl hun gemiddelde gewicht met ##% is afgenomen Aan de andere kant zijn de opvattingen over gezond gewicht de andere kant op veranderd.
514
www
culturen obesitas als het gevolg van karakterzwakte De "obesus" of het dikke personage in de Griekse komedie was een veelvraat en een figuur waarmee de spot gedreven werd In christelijke tijden werd voedsel beschouwd als een poort naar de zonden vadsigheid en lust Historisch is zwaarlijvigheid niet altijd als een probleem gezien Vooral als uitdrukking van het tegendeel van hongersnood kon een obees lichaam een ideaal zijn, dat juist in de volkscultuur vaak terugkeert Het slankheidsideaal is ontstaan bij maatschappelijke bovenlagen en pas later algemeen geworden In de moderne westerse cultuur wordt overgewicht vaak gezien als onaantrekkelijk, en wordt obesitas veelal in verband gebracht met verschillende negatieve stereotypen <PERSOON> van alle leeftijden kunnen sociaal worden gestigmatiseerd en het doelwit zijn van pesterijen of door anderen worden gemeden Obesitas is wederom een reden voor discriminatie In de westerse samenleving zijn de algemene opvattingen over gezond lichaamsgewicht anders dan de opvattingen over het ideaalgewicht – en beide opvattingen zijn sinds het begin van de ##e eeuw veranderd Het gewicht dat als ideaal wordt beschouwd is sinds de jaren ## lager geworden Dit blijkt uit het feit dat de gemiddelde lengte van winnaars van de <PERSOON>-verkiezingen van ### tot ### met #% is toegenomen, terwijl hun gemiddelde gewicht met ##% is afgenomen Aan de andere kant zijn de opvattingen over gezond gewicht de andere kant op veranderd Men vermoedt dat deze veranderingen het gevolg zijn van toenemende vetzucht, waardoor extra lichaamsvet steeds meer als normaal wordt beschouwd In veel delen van Afrika wordt obesitas nog steeds als een teken van welvaart en welzijn beschouwd Dit is vooral gangbaar geworden sinds het begin van de hiv-epidemie De eerste beelden van het menselijk lichaam ## ### tot ## <LEEFTIJD> jaar geleden zijn voorstellingen van obese vrouwen Sommigen schrijven de Venusbeeldjes toe aan de gewoonte om vruchtbaarheid te benadrukken, terwijl anderen van mening zijn dat ze de "vetheid" in de mensen van die tijd weergeven Corpulentie is echter afwezig in zowel Griekse als Romeinse kunst, waarschijnlijk in overeenstemming met hun idealen met betrekking tot gematigdheid Deze trend werd grotendeels voortgezet in de christelijke Europese traditie, waarbij alleen mensen met een lage sociaal-economische status obees werden afgebeeld Tijdens de middeleeuwen en de renaissance werd obesitas vaak als een teken van welvaart beschouwd, en kwam het vrij vaak voor onder de elite "De <PERSOON>" toegeschreven aan <PERSOON> de renaissance begonnen sommige leden van de hogere stand met hun grote omvang te pronken, zoals te zien is in portretten van <PERSOON> en <PERSOON> (###–###) beeldde regelmatig stevige vrouwen in zijn schilderijen af, waarvan de term Rubensvrouw is afgeleid Deze vrouwen behielden echter hun zandloperfiguur dat verband hield met vruchtbaarheid Gedurende de ##e eeuw veranderden de opvattingen over obesitas in de westerse wereld Na eeuwen waarin obesitas synoniem was met welvaart en sociale status, begon men nu slankheid als de gewenste norm te zien.
546
www
wordt beschouwd In veel delen van Afrika wordt obesitas nog steeds als een teken van welvaart en welzijn beschouwd Dit is vooral gangbaar geworden sinds het begin van de hiv-epidemie De eerste beelden van het menselijk lichaam ## ### tot ## <LEEFTIJD> jaar geleden zijn voorstellingen van obese vrouwen Sommigen schrijven de Venusbeeldjes toe aan de gewoonte om vruchtbaarheid te benadrukken, terwijl anderen van mening zijn dat ze de "vetheid" in de mensen van die tijd weergeven Corpulentie is echter afwezig in zowel Griekse als Romeinse kunst, waarschijnlijk in overeenstemming met hun idealen met betrekking tot gematigdheid Deze trend werd grotendeels voortgezet in de christelijke Europese traditie, waarbij alleen mensen met een lage sociaal-economische status obees werden afgebeeld Tijdens de middeleeuwen en de renaissance werd obesitas vaak als een teken van welvaart beschouwd, en kwam het vrij vaak voor onder de elite "De <PERSOON>" toegeschreven aan <PERSOON> de renaissance begonnen sommige leden van de hogere stand met hun grote omvang te pronken, zoals te zien is in portretten van <PERSOON> en <PERSOON> (###–###) beeldde regelmatig stevige vrouwen in zijn schilderijen af, waarvan de term Rubensvrouw is afgeleid Deze vrouwen behielden echter hun zandloperfiguur dat verband hield met vruchtbaarheid Gedurende de ##e eeuw veranderden de opvattingen over obesitas in de westerse wereld Na eeuwen waarin obesitas synoniem was met welvaart en sociale status, begon men nu slankheid als de gewenste norm te zien Obesitas is een medische aandoening waarbij zich zoveel overtollig lichaamsvet heeft opgehoopt dat dit een nadelig effect op de gezondheid kan hebben Of er sprake is van obesitas wordt bepaald met de queteletindex of body mass index (BMI) en verder beoordeeld aan de hand van de vetverdeling volgens de taille-heupverhouding en het totaal van risicofactoren voor hart- en vaatziekten De BMI is nauw verbonden met het percentage lichaamsvet en de totale hoeveelheid lichaamsvet Bij kinderen is een gezond gewicht leeftijds- en geslachtsafhankelijk Obesitas bij kinderen en pubers wordt niet in een absoluut getal weergegeven, maar in verhouding tot een historisch normale groep, zodat er sprake is van obesitas bij een BMI hoger dan de ##e percentiel De referentiegegevens waarop deze percentielen waren gebaseerd dateren uit de periode van ### tot ###, en zijn dus niet verstoord door de recente gewichtsstijgingen Bij mensen is de meest gebruikte maat voor zwaarlijvigheid de queteletindex of Body Mass Index (BMI) De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht te delen door het kwadraat van de lichaamslengte De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft in ### (gepubliceerd in ###), de volgende BMI-classificatie vastgesteld Sommige instanties hebben nog enkele wijzigingen aangebracht in de definities van de WHO Hieronder een veelgebruikte indeling van de obesitasklassen, de exacte grenzen staan (soms) nog ter discussie Aangezien Aziatische bevolkingsgroepen negatieve gezondheidsconsequenties ervaren bij een lagere BMI dan blanken, hebben sommige landen obesitas geherdefinieerd.
539
www
Obesitas is een medische aandoening waarbij zich zoveel overtollig lichaamsvet heeft opgehoopt dat dit een nadelig effect op de gezondheid kan hebben Of er sprake is van obesitas wordt bepaald met de queteletindex of body mass index (BMI) en verder beoordeeld aan de hand van de vetverdeling volgens de taille-heupverhouding en het totaal van risicofactoren voor hart- en vaatziekten De BMI is nauw verbonden met het percentage lichaamsvet en de totale hoeveelheid lichaamsvet Bij kinderen is een gezond gewicht leeftijds- en geslachtsafhankelijk Obesitas bij kinderen en pubers wordt niet in een absoluut getal weergegeven, maar in verhouding tot een historisch normale groep, zodat er sprake is van obesitas bij een BMI hoger dan de ##e percentiel De referentiegegevens waarop deze percentielen waren gebaseerd dateren uit de periode van ### tot ###, en zijn dus niet verstoord door de recente gewichtsstijgingen Bij mensen is de meest gebruikte maat voor zwaarlijvigheid de queteletindex of Body Mass Index (BMI) De BMI wordt berekend door het lichaamsgewicht te delen door het kwadraat van de lichaamslengte De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft in ### (gepubliceerd in ###), de volgende BMI-classificatie vastgesteld Sommige instanties hebben nog enkele wijzigingen aangebracht in de definities van de WHO Hieronder een veelgebruikte indeling van de obesitasklassen, de exacte grenzen staan (soms) nog ter discussie Aangezien Aziatische bevolkingsgroepen negatieve gezondheidsconsequenties ervaren bij een lagere BMI dan blanken, hebben sommige landen obesitas geherdefinieerd Wat betreft kinderen varieert een gezonde BMI naargelang de leeftijd en het geslacht van het kind De BMI is geen volledige diagnose, in zoverre dat deze niet de vetdistributie binnen het lichaam in overweging neemt, en de relatieve vet- spier- en botbijdragen aan het totale lichaamsgewicht negeert Een krachtige atleet kan door zijn BMI als te zwaar worden gerangschikt (toe te schrijven aan een zwaar spierstelsel), terwijl ten onrechte een "normale" BMI kan worden gediagnosticeerd in het geval van een bejaarde persoon met zeer lage vetvrije massa Een BMI-score alleen is ontoereikend als diagnose, omdat de BMI niet in staat is om vet van vetvrije massa te onderscheiden en ook geen rekening houdt met gevaarlijk buikvet Bij 'normaal gewicht obesitas' is er sprake van een normaal lichaamsgewicht, maar hoge lichaamsvetpercentages met dezelfde gezondheidsrisico's als obesitas Andere manieren om zwaarlijvigheid te bepalen zijn de bepaling van het percentage lichaamsvet, de taille-heup ratio en de heupomtrek Zwaarlijvigheid is over het algemeen een resultaat van een combinatie van factoren De belangrijkste factor is te veel voeding tot zich nemen in relatie tot het energieverbruik van het lichaam Op individueel niveau wordt een combinatie van overmatige voedselconsumptie en gebrek aan lichaamsbeweging dan ook beschouwd als de verklaring voor de meeste gevallen van obesitas In een beperkt aantal gevallen is de oorzaak in de eerste plaats een genetische, een medische of een psychische aandoening Daarentegen wordt de snelle stijging van obesitas op maatschappelijk niveau gezien als het gevolg van gemakkelijk verkrijgbaar en smakelijk voedsel, een toenemende afhankelijkheid van auto's en machinale productie.
542
www
kind De BMI is geen volledige diagnose, in zoverre dat deze niet de vetdistributie binnen het lichaam in overweging neemt, en de relatieve vet- spier- en botbijdragen aan het totale lichaamsgewicht negeert Een krachtige atleet kan door zijn BMI als te zwaar worden gerangschikt (toe te schrijven aan een zwaar spierstelsel), terwijl ten onrechte een "normale" BMI kan worden gediagnosticeerd in het geval van een bejaarde persoon met zeer lage vetvrije massa Een BMI-score alleen is ontoereikend als diagnose, omdat de BMI niet in staat is om vet van vetvrije massa te onderscheiden en ook geen rekening houdt met gevaarlijk buikvet Bij 'normaal gewicht obesitas' is er sprake van een normaal lichaamsgewicht, maar hoge lichaamsvetpercentages met dezelfde gezondheidsrisico's als obesitas Andere manieren om zwaarlijvigheid te bepalen zijn de bepaling van het percentage lichaamsvet, de taille-heup ratio en de heupomtrek Zwaarlijvigheid is over het algemeen een resultaat van een combinatie van factoren De belangrijkste factor is te veel voeding tot zich nemen in relatie tot het energieverbruik van het lichaam Op individueel niveau wordt een combinatie van overmatige voedselconsumptie en gebrek aan lichaamsbeweging dan ook beschouwd als de verklaring voor de meeste gevallen van obesitas In een beperkt aantal gevallen is de oorzaak in de eerste plaats een genetische, een medische of een psychische aandoening Daarentegen wordt de snelle stijging van obesitas op maatschappelijk niveau gezien als het gevolg van gemakkelijk verkrijgbaar en smakelijk voedsel, een toenemende afhankelijkheid van auto's en machinale productie Hoewel er een aanzienlijke hoeveelheid bewijs is dat de invloed van deze mechanismen op de toename van obesitas ondersteunt, is het definitieve bewijs nog niet geleverd en stellen de auteurs dat deze factoren waarschijnlijk minder invloed hebben dan de factoren die in de vorige alinea zijn beschreven Bij jeugdobesitas dragen, net als bij obesitas bij volwassenen, vele factoren bij aan de stijgende percentages Veranderingen in eetgewoonten en minder lichaamsbeweging worden gezien als de twee belangrijkste oorzaken van de stijgende percentages Omdat jeugdobesitas vaak tot op volwassen leeftijd blijft bestaan, worden obese kinderen vaak onderzocht op hypertensie, diabetes, hyperlipidemie en leververvetting Net als veel andere medische aandoeningen is obesitas het gevolg van wisselwerking tussen genetische en omgevingsfactoren Polymorfisme in meerdere genen die de eetlust en de stofwisseling regelen, leiden tot een aanleg voor obesitas indien er voldoende voedselenergie beschikbaar is Sinds ### zijn meer dan ## van deze genen in verband gebracht met het ontstaan van obesitas indien een gunstige omgeving aanwezig is <PERSOON> met twee kopieën van het FTO-gen (het gen dat verband houdt met vetmassa en obesitas) wegen gemiddeld #–# kg meer en lopen een #,## keer zo groot risico op obesitas in vergelijking met mensen zonder het risico-allel Het percentage van obesitas dat kan worden toegeschreven aan genetische oorzaken varieert van #% tot ##%, afhankelijk van de onderzochte bevolkingsgroep Obesitas is een belangrijk kenmerk van enkele syndromen, zoals het syndroom van Prader-Willi, het syndroom van Bardet-Biedl, het syndroom van <PERSOON> en het MOMO-syndroom.
550
www
een aanzienlijke hoeveelheid bewijs is dat de invloed van deze mechanismen op de toename van obesitas ondersteunt, is het definitieve bewijs nog niet geleverd en stellen de auteurs dat deze factoren waarschijnlijk minder invloed hebben dan de factoren die in de vorige alinea zijn beschreven Bij jeugdobesitas dragen, net als bij obesitas bij volwassenen, vele factoren bij aan de stijgende percentages Veranderingen in eetgewoonten en minder lichaamsbeweging worden gezien als de twee belangrijkste oorzaken van de stijgende percentages Omdat jeugdobesitas vaak tot op volwassen leeftijd blijft bestaan, worden obese kinderen vaak onderzocht op hypertensie, diabetes, hyperlipidemie en leververvetting Net als veel andere medische aandoeningen is obesitas het gevolg van wisselwerking tussen genetische en omgevingsfactoren Polymorfisme in meerdere genen die de eetlust en de stofwisseling regelen, leiden tot een aanleg voor obesitas indien er voldoende voedselenergie beschikbaar is Sinds ### zijn meer dan ## van deze genen in verband gebracht met het ontstaan van obesitas indien een gunstige omgeving aanwezig is <PERSOON> met twee kopieën van het FTO-gen (het gen dat verband houdt met vetmassa en obesitas) wegen gemiddeld #–# kg meer en lopen een #,## keer zo groot risico op obesitas in vergelijking met mensen zonder het risico-allel Het percentage van obesitas dat kan worden toegeschreven aan genetische oorzaken varieert van #% tot ##%, afhankelijk van de onderzochte bevolkingsgroep Obesitas is een belangrijk kenmerk van enkele syndromen, zoals het syndroom van Prader-Willi, het syndroom van Bardet-Biedl, het syndroom van <PERSOON> en het MOMO-syndroom ) Bij mensen die al op jonge leeftijd ernstige obesitas hadden (dat is jonger dan <LEEFTIJD> jaar en een BMI van meer dan # standaarddeviaties dan normaal), heeft #% een DNA-puntmutatie In onderzoeken gericht op erfelijke patronen in plaats van op specifieke genen, is gebleken dat ##% van de nakomelingen van twee obese ouders obesitas had, tegen minder dan ##% van nakomelingen van ouders met een normaal gewicht De thrifty gene hypothese stelt dat mensen vanwege voedselschaarste tijdens de menselijke evolutie vatbaar zijn voor obesitas Het vermogen om gebruik te maken van zeldzame periodes van voedselovervloed door de energie op te slaan als vet, zou een evolutionair voordeel bieden in tijden van wisselende beschikbaarheid van voedsel <PERSOON> met meer vetreserves zouden beter in staat zijn om te overleven in tijden van schaarste Deze neiging tot vetopslag zou echter juist slecht zijn in een maatschappij waarin voedsel altijd beschikbaar is Dit wordt geïllustreerd door de geschiedenis van volkeren welke eeuwenlang in schaarste hebben geleefd en nu meer voedsel tot hun beschikking hebben Het bekendste fenomeen hierin zijn de mensen op het eiland Nauru in de buurt van Australië Dit eiland ligt ver van het vasteland en werd circa #<LEEFTIJD> jaar geleden bereikt met grote zeekano's De eerste bewoners van Nauru waren in staat tot die grote oversteek, doordat zij weinig voedsel snel opsloegen als vet en dit weer langzaam verbrandden.
543
www
al op jonge leeftijd ernstige obesitas hadden (dat is jonger dan <LEEFTIJD> jaar en een BMI van meer dan # standaarddeviaties dan normaal), heeft #% een DNA-puntmutatie In onderzoeken gericht op erfelijke patronen in plaats van op specifieke genen, is gebleken dat ##% van de nakomelingen van twee obese ouders obesitas had, tegen minder dan ##% van nakomelingen van ouders met een normaal gewicht De thrifty gene hypothese stelt dat mensen vanwege voedselschaarste tijdens de menselijke evolutie vatbaar zijn voor obesitas Het vermogen om gebruik te maken van zeldzame periodes van voedselovervloed door de energie op te slaan als vet, zou een evolutionair voordeel bieden in tijden van wisselende beschikbaarheid van voedsel <PERSOON> met meer vetreserves zouden beter in staat zijn om te overleven in tijden van schaarste Deze neiging tot vetopslag zou echter juist slecht zijn in een maatschappij waarin voedsel altijd beschikbaar is Dit wordt geïllustreerd door de geschiedenis van volkeren welke eeuwenlang in schaarste hebben geleefd en nu meer voedsel tot hun beschikking hebben Het bekendste fenomeen hierin zijn de mensen op het eiland Nauru in de buurt van Australië Dit eiland ligt ver van het vasteland en werd circa #<LEEFTIJD> jaar geleden bereikt met grote zeekano's De eerste bewoners van Nauru waren in staat tot die grote oversteek, doordat zij weinig voedsel snel opsloegen als vet en dit weer langzaam verbrandden Dat dit niet strookt met hun natuurlijke aanleg, blijkt uit het feit dat inmiddels ##% van de mensen op Nauru overgewicht heeft en ##% Diabetes (hoogste ter wereld) De levensverwachting is derhalve laag Ook op andere eilanden in de Grote Oceaan is dit waargenomen; ieder kent wel de foto's van slanke meisjes op Hawaï in strooien rokjes maar in het hier en nu worden die zeldzaam Een ander volk dat het genetisch model ondersteunt, zijn de Pima Indianen in Noord-Amerika Tot de jaren vijftig leefden zij vrij traditioneel maar na de komst van goedkope koolhydraten en vetten is hun gewicht dramatisch gestegen en wordt ook diabetes veel vaker gezien In Samoa is ##-##% van de volwassen bevolking obees Deze theorie heeft veel kritiek gekregen en er zijn andere op evolutie gebaseerde theorieën voorgesteld, zoals de drifty gene hypothese en de thrifty phenotype hypothese Hoewel sommige mensen misschien een genetische tendens tot zwaarlijvigheid hebben, is het pas met de vermindering van fysieke activiteit en een beweging naar hoogcaloriediëten van de moderne maatschappij dat obesitas wijdverspreid is geworden Dat de rol van dik-makende genen beperkt is blijkt uit het volgende Tussen ### en ### is het aantal mensen dat zwaarlijvig is met ##% gestegen En deze trend zet zich wereldwijd voort, en beperkt zich niet tot Europa en de Verenigde Staten Sinds eind jaren tachtig is obesitas in Latijns-Amerika en Azië sterk in opmars Het ontwikkelen van obesitas is dus multifactorieel bepaald; er is een zekere aanleg voor nodig boven op een verkeerde voeding en/of voedingspatroon.
547
www
heeft en ##% Diabetes (hoogste ter wereld) De levensverwachting is derhalve laag Ook op andere eilanden in de Grote Oceaan is dit waargenomen; ieder kent wel de foto's van slanke meisjes op Hawaï in strooien rokjes maar in het hier en nu worden die zeldzaam Een ander volk dat het genetisch model ondersteunt, zijn de Pima Indianen in Noord-Amerika Tot de jaren vijftig leefden zij vrij traditioneel maar na de komst van goedkope koolhydraten en vetten is hun gewicht dramatisch gestegen en wordt ook diabetes veel vaker gezien In Samoa is ##-##% van de volwassen bevolking obees Deze theorie heeft veel kritiek gekregen en er zijn andere op evolutie gebaseerde theorieën voorgesteld, zoals de drifty gene hypothese en de thrifty phenotype hypothese Hoewel sommige mensen misschien een genetische tendens tot zwaarlijvigheid hebben, is het pas met de vermindering van fysieke activiteit en een beweging naar hoogcaloriediëten van de moderne maatschappij dat obesitas wijdverspreid is geworden Dat de rol van dik-makende genen beperkt is blijkt uit het volgende Tussen ### en ### is het aantal mensen dat zwaarlijvig is met ##% gestegen En deze trend zet zich wereldwijd voort, en beperkt zich niet tot Europa en de Verenigde Staten Sinds eind jaren tachtig is obesitas in Latijns-Amerika en Azië sterk in opmars Het ontwikkelen van obesitas is dus multifactorieel bepaald; er is een zekere aanleg voor nodig boven op een verkeerde voeding en/of voedingspatroon Zo ook bij kinderen van moeders waar gedurende de zwangerschap de bloedglucosewaarden te hoog of juist te laag zijn geweest Opvallend is het aantal personen met overgewicht die geboren zijn tijdens de hongerwinter van ###-###, juist in een tijd dat voedsel niet in grote hoeveelheden voorhanden was Sommige lichamelijke en psychische aandoeningen en de medicijnen die worden gebruikt om die te behandelen, kunnen het risico op obesitas vergroten Onder de medische aandoeningen die het risico op obesitas vergroten zijn enkele zeldzame genetische syndromen (zie boven), maar ook enkele aangeboren of later verkregen aandoeningen zoals hypothyreoïdie, syndroom van Cushing, groeihormoondeficiëntie en de eetstoornissen 'binge'-eten en nachtelijk eten Obesitas wordt echter niet gezien als een psychische stoornis en is daarom niet als psychische stoornis opgenomen in de DSM-IVR Het risico op overgewicht en obesitas is hoger bij mensen met dan bij mensen zonder psychische stoornis Sommige medicijnen kunnen zorgen voor gewichtstoename of veranderingen in de lichaamssamenstelling Dit betreft o a insuline, sulfonylureumderivaten, thiazolidinedionen, atypische antipsychotica, antidepressiva, steroïden, bepaalde anti-epileptica (fenytoïne en valproïnezuur), pizotifeen en sommige vormen van hormonale anticonceptiva Roken heeft een aanzienlijk effect op lichaamsgewicht <PERSOON> die stoppen met roken komen gemiddeld #,# kg (mannen) respectievelijk # kg (vrouwen) aan Veranderende percentages rokers hebben echter weinig effect op het totale obesitaspercentage gehad Het onderzoek naar het effect van virussen en bacteriën op de stofwisseling staat nog in de kinderschoenen Er zijn verschillen in darmflora gevonden tussen magere en obese mensen.
553
www
de bloedglucosewaarden te hoog of juist te laag zijn geweest Opvallend is het aantal personen met overgewicht die geboren zijn tijdens de hongerwinter van ###-###, juist in een tijd dat voedsel niet in grote hoeveelheden voorhanden was Sommige lichamelijke en psychische aandoeningen en de medicijnen die worden gebruikt om die te behandelen, kunnen het risico op obesitas vergroten Onder de medische aandoeningen die het risico op obesitas vergroten zijn enkele zeldzame genetische syndromen (zie boven), maar ook enkele aangeboren of later verkregen aandoeningen zoals hypothyreoïdie, syndroom van Cushing, groeihormoondeficiëntie en de eetstoornissen 'binge'-eten en nachtelijk eten Obesitas wordt echter niet gezien als een psychische stoornis en is daarom niet als psychische stoornis opgenomen in de DSM-IVR Het risico op overgewicht en obesitas is hoger bij mensen met dan bij mensen zonder psychische stoornis Sommige medicijnen kunnen zorgen voor gewichtstoename of veranderingen in de lichaamssamenstelling Dit betreft o a insuline, sulfonylureumderivaten, thiazolidinedionen, atypische antipsychotica, antidepressiva, steroïden, bepaalde anti-epileptica (fenytoïne en valproïnezuur), pizotifeen en sommige vormen van hormonale anticonceptiva Roken heeft een aanzienlijk effect op lichaamsgewicht <PERSOON> die stoppen met roken komen gemiddeld #,# kg (mannen) respectievelijk # kg (vrouwen) aan Veranderende percentages rokers hebben echter weinig effect op het totale obesitaspercentage gehad Het onderzoek naar het effect van virussen en bacteriën op de stofwisseling staat nog in de kinderschoenen Er zijn verschillen in darmflora gevonden tussen magere en obese mensen Gedacht wordt dat deze kennelijke verandering in stofwisselingscapaciteit tot een groter vermogen tot energieopslag in de vorm van vet leidt en zo bijdraagt aan het ontstaan van obesitas Of deze verschillen de directe oorzaak of het gevolg zijn van obesitas moet nog onomstotelijk worden vastgesteld Bij mensen en verschillende diersoorten is verband gevonden tussen virussen en obesitas Zo heeft recent onderzoek aangetoond dat besmetting met een adenovirus zwaarlijvigheid bij dieren (o a kippen en muizen) kan veroorzaken Er moet nog verder worden onderzocht of dat voor de mens ook geldt en als dat het geval is, in welke mate dit verband heeft bijgedragen aan de toename van obesitas Wereldwijd varieert het verband tussen sociale klasse en BMI Een onderzoeksoverzicht uit ### toonde aan dat in ontwikkelde landen vrouwen uit een hogere sociale klasse minder vaak dik waren Voor mannen werd geen verschil gevonden tussen de verschillende sociale klassen In ontwikkelingslanden waren vrouwen, mannen en kinderen van hogere sociale klassen vaker obees In ### is dit onderzoek herhaald en werden dezelfde verbanden gevonden, maar in mindere mate Dat dit verband minder sterk geworden is, wordt toegeschreven aan de effecten van globalisering In ontwikkelde landen is het aantal volwassenen met obesitas, en het percentage van tieners met overgewicht, gerelateerd aan inkomensongelijkheid Een vergelijkbaar beeld is te zien in verschillende staten in de VS meer volwassenen, zelfs in hogere sociale klassen, hebben overgewicht in staten met een grotere ongelijkheid Er zijn vele verklaringen naar voren gebracht voor het verband tussen BMI en sociale klasse.
542
www
tot energieopslag in de vorm van vet leidt en zo bijdraagt aan het ontstaan van obesitas Of deze verschillen de directe oorzaak of het gevolg zijn van obesitas moet nog onomstotelijk worden vastgesteld Bij mensen en verschillende diersoorten is verband gevonden tussen virussen en obesitas Zo heeft recent onderzoek aangetoond dat besmetting met een adenovirus zwaarlijvigheid bij dieren (o a kippen en muizen) kan veroorzaken Er moet nog verder worden onderzocht of dat voor de mens ook geldt en als dat het geval is, in welke mate dit verband heeft bijgedragen aan de toename van obesitas Wereldwijd varieert het verband tussen sociale klasse en BMI Een onderzoeksoverzicht uit ### toonde aan dat in ontwikkelde landen vrouwen uit een hogere sociale klasse minder vaak dik waren Voor mannen werd geen verschil gevonden tussen de verschillende sociale klassen In ontwikkelingslanden waren vrouwen, mannen en kinderen van hogere sociale klassen vaker obees In ### is dit onderzoek herhaald en werden dezelfde verbanden gevonden, maar in mindere mate Dat dit verband minder sterk geworden is, wordt toegeschreven aan de effecten van globalisering In ontwikkelde landen is het aantal volwassenen met obesitas, en het percentage van tieners met overgewicht, gerelateerd aan inkomensongelijkheid Een vergelijkbaar beeld is te zien in verschillende staten in de VS meer volwassenen, zelfs in hogere sociale klassen, hebben overgewicht in staten met een grotere ongelijkheid Er zijn vele verklaringen naar voren gebracht voor het verband tussen BMI en sociale klasse In ontwikkelingslanden zouden de mogelijkheid om voedsel te kopen, hoog energieverbruik door lichamelijke arbeid en een culturele voorkeur voor een dikker lichaam bijdragen aan de waargenomen patronen De houding van mensen in iemands leven ten opzichte van lichaamsgewicht kan ook een rol spelen bij het ontwikkelen van obesitas onder vrienden, verwanten en echtgenoten zijn overeenkomsten in BMI-veranderingen in de loop van de tijd gevonden Stress en vermeende lage sociale status lijken het risico op obesitas te vergroten In ontwikkelingslanden speelt urbanisatie een rol bij de toename van obesitas In China is het totale obesitaspercentage lager dan #%, maar in sommige steden is het hoger dan ##% Hogere efficiëntie in de landbouw in combinatie met landbouwsubsidies in de Verenigde Staten en Europa, hebben tot voedselprijzen voor consumenten geleid die lager zijn dan op welk eerder moment in geschiedenis ook <PERSOON> en glucosestroop, twee substantiële bronnen van voedselenergie, vallen onder de meest gesubsidieerde producten door de overheid van de Verenigde Staten De toegenomen marketingactiviteiten wordt ook vaak een rol toebedeeld In de vroege jaren tachtig hief het bewind van president Reagan de meeste verordeningen betreffende reclame gericht op kinderen op Dientengevolge steeg het aantal reclamespots dat door het gemiddelde kind wordt gezien, en een groot deel hiervan was voor fastfood en suikergoed Dit laat echter onverlet dat de obesitasgolf in Amerika al vanaf begin jaren zestig opkwam, en dat obesitas een wereldwijd fenomeen is.
507
www
ontwikkelingslanden zouden de mogelijkheid om voedsel te kopen, hoog energieverbruik door lichamelijke arbeid en een culturele voorkeur voor een dikker lichaam bijdragen aan de waargenomen patronen De houding van mensen in iemands leven ten opzichte van lichaamsgewicht kan ook een rol spelen bij het ontwikkelen van obesitas onder vrienden, verwanten en echtgenoten zijn overeenkomsten in BMI-veranderingen in de loop van de tijd gevonden Stress en vermeende lage sociale status lijken het risico op obesitas te vergroten In ontwikkelingslanden speelt urbanisatie een rol bij de toename van obesitas In China is het totale obesitaspercentage lager dan #%, maar in sommige steden is het hoger dan ##% Hogere efficiëntie in de landbouw in combinatie met landbouwsubsidies in de Verenigde Staten en Europa, hebben tot voedselprijzen voor consumenten geleid die lager zijn dan op welk eerder moment in geschiedenis ook <PERSOON> en glucosestroop, twee substantiële bronnen van voedselenergie, vallen onder de meest gesubsidieerde producten door de overheid van de Verenigde Staten De toegenomen marketingactiviteiten wordt ook vaak een rol toebedeeld In de vroege jaren tachtig hief het bewind van president Reagan de meeste verordeningen betreffende reclame gericht op kinderen op Dientengevolge steeg het aantal reclamespots dat door het gemiddelde kind wordt gezien, en een groot deel hiervan was voor fastfood en suikergoed Dit laat echter onverlet dat de obesitasgolf in Amerika al vanaf begin jaren zestig opkwam, en dat obesitas een wereldwijd fenomeen is Tezelfdertijd zijn meer gebieden gebouwd zonder parken Het stijgende aantal huishoudens met twee inkomens, dus waarvan één ouder niet meer thuis blijft om voor het huis te zorgen Dit verhoogt het aantal restaurant- en meeneemmaaltijden In de keuken heeft de magnetron ervoor gezorgd dat men meer snackt en minder vers voedsel eet Sinds ### hebben fast-foodrestaurants een enorme groei doorgemaakt, zowel in omzet als in aantal klanten In de Verenigde Staten bestaat verband tussen het aantal kinderen dat iemand heeft en zijn/haar risico op obesitas Het risico van vrouwen groeit met #% per kind, dat van mannen met #% per kind Dit kan gedeeltelijk worden verklaard door het feit dat het hebben van kleine kinderen bij westerse ouders tot minder lichaamsbeweging leidt <PERSOON> heeft de vele mogelijke pathofysiologische mechanismen opgesomd die betrokken zijn bij het ontstaan en in stand houden van obesitas Dit onderzoeksterrein was nog nauwelijks betreden tot aan de ontdekking van leptine in ### Sinds deze ontdekking van leptine zijn er nog veel meer hormonale mechanismen ontdekt die een rol spelen bij de regulering van eetlust en voedselinname, opslagpatronen van vetweefsel en de ontwikkeling van insulineresistentie Na de ontdekking van leptine, zijn ook ghreline, insuline, orexine, PYY #-##, cholecystokinine, adiponectine en nog vele andere stoffen bestudeerd die bij deze processen een rol spelen Adipokinenn zijn stoffen die door vetweefsel worden geproduceerd; hun activiteiten lijken van invloed te zijn op veel aan obesitas gerelateerde aandoeningen Leptine en ghreline vullen elkaar aan wat betreft hun invloed op de eetlust.
532
www
met twee inkomens, dus waarvan één ouder niet meer thuis blijft om voor het huis te zorgen Dit verhoogt het aantal restaurant- en meeneemmaaltijden In de keuken heeft de magnetron ervoor gezorgd dat men meer snackt en minder vers voedsel eet Sinds ### hebben fast-foodrestaurants een enorme groei doorgemaakt, zowel in omzet als in aantal klanten In de Verenigde Staten bestaat verband tussen het aantal kinderen dat iemand heeft en zijn/haar risico op obesitas Het risico van vrouwen groeit met #% per kind, dat van mannen met #% per kind Dit kan gedeeltelijk worden verklaard door het feit dat het hebben van kleine kinderen bij westerse ouders tot minder lichaamsbeweging leidt <PERSOON> heeft de vele mogelijke pathofysiologische mechanismen opgesomd die betrokken zijn bij het ontstaan en in stand houden van obesitas Dit onderzoeksterrein was nog nauwelijks betreden tot aan de ontdekking van leptine in ### Sinds deze ontdekking van leptine zijn er nog veel meer hormonale mechanismen ontdekt die een rol spelen bij de regulering van eetlust en voedselinname, opslagpatronen van vetweefsel en de ontwikkeling van insulineresistentie Na de ontdekking van leptine, zijn ook ghreline, insuline, orexine, PYY #-##, cholecystokinine, adiponectine en nog vele andere stoffen bestudeerd die bij deze processen een rol spelen Adipokinenn zijn stoffen die door vetweefsel worden geproduceerd; hun activiteiten lijken van invloed te zijn op veel aan obesitas gerelateerde aandoeningen Leptine en ghreline vullen elkaar aan wat betreft hun invloed op de eetlust w z aandrang om te eten als de maag leeg is en te stoppen met eten als de maag vol is) Leptine wordt geproduceerd door vetweefsel om de opslag van vetreserves in het lichaam te controleren en regelt de eetlust op de lange termijn (d w z stimuleert om meer te eten als er weinig vetreserve is en minder als er veel van is) Een belangrijke theorie rondom leptine is is dat mensen met overgewicht normale hoeveelheden of zelfs meer leptine aanmaken in hun vetcellen, maar dat de negatieve terugkoppeling op de hersenen (hypothalamus) verstoord is Er blijkt verder een relatie tussen de hoogte van de triglyceriden in het bloed (bepaalde vetten) en de mate waarin leptine wordt geblokkeerd Slechts bij zeer weinig mensen met overgewicht is het stuk chromosoom dat voor leptine codeert defect, die mensen hebben een tekort aan leptine, en bij hen kan toediening van leptine nuttig zijn, maar de meeste mensen met obesitas hebben veel leptine in hun lichaam en zijn dus waarschijnlijk ongevoelig voor die stof Deze ongevoeligheid verklaart waarschijnlijk ten dele waarom toediening van leptine bij de meeste obese mensen de eetlust niet onderdrukt Hoewel leptine en ghreline niet centraal worden geproduceerd, regelen ze de eetlust door hun inwerking op het centraal zenuwstelsel Ze zijn, samen met andere aan eetlust gerelateerde hormonen, vooral van invloed op de hypothalamus, een deel van de hersenen dat de voedselconsumptie en het energieverbruik reguleert.
523
www
eten als de maag leeg is en te stoppen met eten als de maag vol is) Leptine wordt geproduceerd door vetweefsel om de opslag van vetreserves in het lichaam te controleren en regelt de eetlust op de lange termijn (d w z stimuleert om meer te eten als er weinig vetreserve is en minder als er veel van is) Een belangrijke theorie rondom leptine is is dat mensen met overgewicht normale hoeveelheden of zelfs meer leptine aanmaken in hun vetcellen, maar dat de negatieve terugkoppeling op de hersenen (hypothalamus) verstoord is Er blijkt verder een relatie tussen de hoogte van de triglyceriden in het bloed (bepaalde vetten) en de mate waarin leptine wordt geblokkeerd Slechts bij zeer weinig mensen met overgewicht is het stuk chromosoom dat voor leptine codeert defect, die mensen hebben een tekort aan leptine, en bij hen kan toediening van leptine nuttig zijn, maar de meeste mensen met obesitas hebben veel leptine in hun lichaam en zijn dus waarschijnlijk ongevoelig voor die stof Deze ongevoeligheid verklaart waarschijnlijk ten dele waarom toediening van leptine bij de meeste obese mensen de eetlust niet onderdrukt Hoewel leptine en ghreline niet centraal worden geproduceerd, regelen ze de eetlust door hun inwerking op het centraal zenuwstelsel Ze zijn, samen met andere aan eetlust gerelateerde hormonen, vooral van invloed op de hypothalamus, een deel van de hersenen dat de voedselconsumptie en het energieverbruik reguleert Het melanocortinecircuit wordt daarvan het beste begrepen Dit circuit begint in een gedeelte van de hypothalamus, de nucleus arcuatus, dat signalen verstuurt naar de laterale hypothalamus (LH) and ventromediale hypothalamus (VMH), respectievelijk de centra voor voeding en verzadiging De nucleus arcuatus bevat twee afzonderlijke groepen neuronen De eerste groep zorgt voor de productie van neuropeptide Y (NPY) en agouti-gerelateerd peptide (AgRP), en heeft een stimulerende invloed op de laterale hypothalamus en een remmende invloed op de ventromediale hypothalamus De tweede groep zorgt voor de productie van pro-opiomelanocortine (POMC) en cocaïne- en amfetaminegereguleerd transcript (CART), en heeft een stimulerende invloed op de ventromediale hypothalamus en een remmende invloed op de laterale hypothalamus Bijgevolg stimuleren NPY/AgRP-neuronen de voedselinname en remmen ze de verzadiging, terwijl POMC/CART-neuronen de verzadiging stimuleren en de voedselinname remmen Beide groepen neuronen in de nucleus arcuatus worden gedeeltelijk gereguleerd door leptine Leptine remt de NPY/AgRP-groep, terwijl het de POMC/CART-groep stimuleert Als leptine niet goed werkt (doordat er een tekort aan is of doordat er sprake is van weerstand tegen leptine) leidt dat dus tot overmatige voedselinname en kan dit de oorzaak zijn van sommige vormen van genetische of verworven obesitas Dieet en lichaamsbeweging zijn de belangrijkste onderdelen van de behandeling van obesitas Het is mogelijk de kwaliteit van de voeding te verbeteren door minder energierijk voedsel (met minder vet en suiker) en meer voedingsvezels te eten Eventueel kan men anti-obesitasmedicijnen gebruiken om de eetlust of de vetopname te remmen, in combinatie met een passend dieet.
531
www
hypothalamus, de nucleus arcuatus, dat signalen verstuurt naar de laterale hypothalamus (LH) and ventromediale hypothalamus (VMH), respectievelijk de centra voor voeding en verzadiging De nucleus arcuatus bevat twee afzonderlijke groepen neuronen De eerste groep zorgt voor de productie van neuropeptide Y (NPY) en agouti-gerelateerd peptide (AgRP), en heeft een stimulerende invloed op de laterale hypothalamus en een remmende invloed op de ventromediale hypothalamus De tweede groep zorgt voor de productie van pro-opiomelanocortine (POMC) en cocaïne- en amfetaminegereguleerd transcript (CART), en heeft een stimulerende invloed op de ventromediale hypothalamus en een remmende invloed op de laterale hypothalamus Bijgevolg stimuleren NPY/AgRP-neuronen de voedselinname en remmen ze de verzadiging, terwijl POMC/CART-neuronen de verzadiging stimuleren en de voedselinname remmen Beide groepen neuronen in de nucleus arcuatus worden gedeeltelijk gereguleerd door leptine Leptine remt de NPY/AgRP-groep, terwijl het de POMC/CART-groep stimuleert Als leptine niet goed werkt (doordat er een tekort aan is of doordat er sprake is van weerstand tegen leptine) leidt dat dus tot overmatige voedselinname en kan dit de oorzaak zijn van sommige vormen van genetische of verworven obesitas Dieet en lichaamsbeweging zijn de belangrijkste onderdelen van de behandeling van obesitas Het is mogelijk de kwaliteit van de voeding te verbeteren door minder energierijk voedsel (met minder vet en suiker) en meer voedingsvezels te eten Eventueel kan men anti-obesitasmedicijnen gebruiken om de eetlust of de vetopname te remmen, in combinatie met een passend dieet Ook is het mogelijk om de maaginhoud te verkleinen en/of de darm in te korten door middel van een maagverkleining met een operatie Hierdoor treedt er eerder verzadiging op en vermindert het vermogen om voedingsstoffen uit voedsel op te nemen De behandeling van zwaarlijvigheid berust op de twee pijlers van een in energie beperkt dieet en verhoogde lichaamsbeweging Behandelingen die bij kinderen worden toegepast, zijn vooral beïnvloeding van de leefwijze en technieken die tot gedragsverandering moeten leiden, al heeft stimulering van lichaamsbeweging bij kinderen tot nu toe weinig succes In de VS zijn geneesmiddelen voor deze leeftijdscategorie niet toegelaten In een Cochrane Systematic Review van ### werd onderzocht of leefstijlinterventies de cognitieve vaardigheden en schoolprestaties van jongeren met overgewicht en obesitas verbeteren De invloed van leefstijlinterventies op cognitieve vaardigheden en schoolprestaties bij jongeren met overgewicht en obesitas kan slechts gedeeltelijk en met beperkte bewijskracht worden aangetoond Zo hebben interventies die de fysieke activiteit verhogen een positief effect op de cognitieve vaardigheden, maar niet op de prestaties voor wiskunde en lezen Daarnaast kunnen voedingsinterventies de algemene schoolprestaties verbeteren van obese jongeren, maar niet die van kinderen met overgewicht Gezondheidswerkers en opvoeders moeten zich ervan bewust zijn dat leefstijlinterventies bij jongeren met overgewicht en obesitas niet enkel gezondheidsparameters verbeteren, maar ook extra voordelen kunnen opleveren op vlak van cognitieve vaardigheden en schoolprestaties Verder onderzoek is echter nodig Naast de gevolgen voor de gezondheid leidt obesitas tot veel problemen, waaronder nadelen voor de werkgelegenheid en hogere bedrijfskosten.
525
www
korten door middel van een maagverkleining met een operatie Hierdoor treedt er eerder verzadiging op en vermindert het vermogen om voedingsstoffen uit voedsel op te nemen De behandeling van zwaarlijvigheid berust op de twee pijlers van een in energie beperkt dieet en verhoogde lichaamsbeweging Behandelingen die bij kinderen worden toegepast, zijn vooral beïnvloeding van de leefwijze en technieken die tot gedragsverandering moeten leiden, al heeft stimulering van lichaamsbeweging bij kinderen tot nu toe weinig succes In de VS zijn geneesmiddelen voor deze leeftijdscategorie niet toegelaten In een Cochrane Systematic Review van ### werd onderzocht of leefstijlinterventies de cognitieve vaardigheden en schoolprestaties van jongeren met overgewicht en obesitas verbeteren De invloed van leefstijlinterventies op cognitieve vaardigheden en schoolprestaties bij jongeren met overgewicht en obesitas kan slechts gedeeltelijk en met beperkte bewijskracht worden aangetoond Zo hebben interventies die de fysieke activiteit verhogen een positief effect op de cognitieve vaardigheden, maar niet op de prestaties voor wiskunde en lezen Daarnaast kunnen voedingsinterventies de algemene schoolprestaties verbeteren van obese jongeren, maar niet die van kinderen met overgewicht Gezondheidswerkers en opvoeders moeten zich ervan bewust zijn dat leefstijlinterventies bij jongeren met overgewicht en obesitas niet enkel gezondheidsparameters verbeteren, maar ook extra voordelen kunnen opleveren op vlak van cognitieve vaardigheden en schoolprestaties Verder onderzoek is echter nodig Naast de gevolgen voor de gezondheid leidt obesitas tot veel problemen, waaronder nadelen voor de werkgelegenheid en hogere bedrijfskosten In ### bedroegen de medische kosten van obesitas in de VS naar schatting US$ ###,# miljard of ##,#% van alle medische kosten, terwijl de kosten van obesitas in Canada in ### naar schatting CA$ # miljard (#,#% van de totale gezondheidskosten) waren De totale jaarlijkse directe kosten van overgewicht en obesitas in Australië waren in ### A$## miljard Australiërs met overgewicht en obesitas kregen bovendien A$ ##,# miljard aan overheidssubsidie De schattingen van jaarlijkse uitgaven aan dieetproducten lopen alleen in de VS al uiteen van $ ## tot $ ### miljard Preventieprogramma's voor obesitas blijken de behandelingskosten voor ziekten in verband met obesitas te verminderen Hoe langer mensen echter leven, des te meer medische kosten ze maken Onderzoekers concluderen hieruit dat het terugdringen van obesitas de volksgezondheid weliswaar verbetert, maar dat het de algehele gezondheidskosten waarschijnlijk niet vermindert Obesitas kan tot sociale stigmatisatie en nadelen in werkgelegenheid leiden Vergeleken met hun collega's met een normaal gewicht, hebben obese werknemers gemiddeld een hoger werkverzuim en nemen ze vaker ziekteverlof, waardoor werkgevers meer kosten maken en de productiviteit afneemt Uit een onderzoek met werknemers van <PERSOON> bleek dat mensen met een BMI hoger dan ## twee keer zo vaak een claim bij de ongevallenverzekering indienen dan mensen met een BMI van ##,#–##,# Ze hadden bovendien meer dan ## keer zoveel verloren werkdagen De meest voorkomende blessures in deze groep waren het gevolg van vallen en tillen, waarbij het de benen, polsen of handen, en de rug betrof.
558
www