KumbiWako/all_data · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 196k
jalqaban mataan isaanii libiraal dimookiraasiin hubannoo sammuu
hawaasaa kan barbaadu dha jedhanii barreffamni isaan kaa'an otoo
jiruu, nuti immoo duuchumatti 'uummanni wanta hojjetu beeka' jechaa
dhaaddannoo gurratti mi'ooftu dhageessisna.
Baroota dheeraaf uummataa fi biyya bakka barumsi qaqqabee hin
beeknee fi waa'ee nyaata guyyaasaa yaaduurra bilisa hin baane
qabannee carraaqqiin siyaasa Dhihaa kallattiin biyya keenyarratti fe'uuf
taasisnu ajaa'iba. Lafa qamadiidhaaf ta'u otoo hin qopheessiin qamadii
facaasuu barbaanna. Yommuu akkas ta'u kisaaraan isaa waan sadiii dha.
Laftis, sanyiinis, qotee bulaanis ni kasaaru. Kisaraan keenyas kanarraa
adda miti.
Haa ta'u malee, leellistoonni ilaalcha kallattii libiraalizimii akka jedhanitti
'guddinnii fi badhaadhinni kan dhufu yoo lammiilee gidduu wal
dorgommiin hojjetanii badhaadhuu akka uumamuuf dirree
dorgommichaa mijawaa taasisne qofa dha' jennee yoo yaadnee fi
lammiileen wal-dorgommichaaf haala wal-qixxaataa ta'een ka'uu akka
qaban yoo daganne rakkoon uumamuun isaa hin oolu. Gariin abbaa
qabeenyaa jabaa qabeenya gahaa kaleessa kuusate ta'ee, gariin immoo
wanta nyaatu, wanta dhandhamu kan hin qabne hiyyeessa ta'ee, wal
qixxee haa dorgoman jechuun abbaan qabeenyaa irree cimaa qabu sun
hiyyeessa sana akka miciriqsu taasisuurra bu'aa ce'u akka hin qabne
durumaanuu ni beekaama. "Abbootiin seeraas loogii hin godhan;
seerichis qixa hojiirra oola" jechuunis madaaliyaaf dorgomsiisuun
dorgomaa mo'atu sana dursa filachuurraa addaan ba'ee kan ilaalamu
miti.
Tuullaan hiyyummaa kuufamaa dhufee as ga'e walii keenya wal
morminee fi wal-gorsinee yaada fooyya'aa wal-qabsiisaa rakkoowwan
keenya yoo adeemsaan hiikne malee akaafaa yaadaa fi gocha namoota
muraasaa qofaan kan jigfamu miti. Kuufamni hojii duubatti hafummaa
bara dheeraaf otoo hin hiikiin as geenye kun yeroo gabaabaa keessatti
salphisnee gara badhaadhinaatti deemuuf, wanta hunda caalaa yaada
haaraa gaafata. Kanaaf, daandii bilisummaa mataa keenyaa kan
dimookiraasiin, haqnii fi wal-qixxummaan otoo hin seela'iin ittiin
mirkanaa'an baafachuu nu barbaachisa.
Falaasama birmadummaan isaa eegamee fi bu'uura uumama
Itoophiyummaa keenya waliin deemuu fi haala addunyaan keessa jirus
hubannoo keessa galchuudhaan rakkoo keenya kan nuuf hiikuu
danda'u, nutumti itti guuttachaa fi soroorsa kan deemnu, akkasumas
kan irratti walii-galluu fi nu gurmeessuu danda'u nu barbaachisa.
Falaasamoota addunyaa irratti leellifaman qo'achuudhaan, yaada nu
fayyadu qofa akka barbaachisummaa isaatti foonee fudhachuu fi
falaasama rakkoo hiiku tokko qabaachuu nu barbaachisa.


Yaadni ida'amuu dhimmoota hawaasummaa, siyaasaa fi diinagdee dabalatee,jiruu fi jireenya
dhuunfaa fi hawaasummaa kan xuqu dha. Maalummaan ida'amtummaas biyyi keenya Itoophiyaan daandii isheen irra adeemuu qabduu fi galma isheef tolu
kan akeeku dha. Gabbachuu yaada ida'amuu kanaaf kaka'umsa guddaa
kan ta'e yeroo dhihoo asitti rakkoolee siyaasaa fi jijjiirama biyya keenya
keessatti raawwachaa dhufaniif furmaata waaraa barbaaduu keenya
irraa madda. Kanaaf yaadni ida'amuu rakkoolee qabatamaa biyya
keenyaa fi qor-qalbii hawaasichaa kan bu'uura godhate dha. Burqaan
yaada ida'amuu rakkoolee qabatamaa biyyaa waan ta'eef hiikkaa fi
maalummaan ida'amuus haala qabatamaa biyya keenyaa irraa madda.

Beekumsi idil-addunyaa garaa garaa yaada ida'amuu gabbisuuf shoora
taphatan ni qabu. Haa ta'u iyyuu malee, calaltuun muuxannoo idil
addunyaa haala qabataamaa biyyaa keessaati.
Ida'amuu jechuun:
Akeekni ida'amuu inni ol-aanaan biyyi keenya waggoota darban
keessa injifannoowwan gama diinagdee fi siyaasaatiin
galmeessiste eegsisaa, dogoggoroota jiran mara immoo
sirreessuudhaan fedhii fi dantaa dhaloota dhufuu galmaan
ga'uu dha. Kanaaf, gama rakkoolee biyyaa xiinxaluutiin
ida'amuun yaada biyya keessaa burqe dha. Gama furmaata
soquutiin immoo beekumsaa fi muuxannoo biyya keessaa fi alaa
kan walitti ida'uun fudhate dha.

Hanqina Qofummaa Irraa Gara Taatummaa
Wanti ofii isaatiin guutuu ta'e hin jiru. Wanti hundumtuu dhabamuu
irraa gara jiraachuutti, jiraachuu irraa immoo gara dhabamuutti kan ce'u
carraaqqii guutummaa fiduudhaaf godhamu keessatti dha. Wanti
hundumtuu yeroo hunda adeemsa jijjiiramaa keessa kan darbu bu'aa
ba'ii guutummaa kana fiduuf taasisu keessatti dha. Guutummaa kana
fiduudhaaf immoo naannoo isaanii waliin quunnamtii gochuun isaan
barbaachisa. Quunnamtii taasisaniinis guutummaa isaaniif wanta isaan
barbaachisu sassaabbatu. Quunnamtii guutummaaf barbaachisaa ta'e
kana gochuuf gaafa rakkatan hanqinni qofummaa ni uumama.
Jireenya hawaasummaa dhala namaa keessatti hanqinni qofummaa
iddoo guddaa qaba. Ijaarsota hawaasummaa kan uume carraaqqii dhalli
namaa jireenya hawaasummaa isaa keessatti gara guutummaatti ittiin
of-guddisaa deemuuf taasise dha. Guutummaan bakka ga'umsa yaadaa
malee wanta gochaan qabatamu miti. Namoonni bakka ga'umsa yaadaa
kana harkaan qabachuuf carraaqqiin taasisan naannawaa isaanii waliin
quunnamtii akka taasisanii fi wanta hanqina isaanii guutu akka mil'atan
isaan taasisa. Carraaqqii hanqina qofummaa kana guuttachuuf
taasisantu guddina waliigalaa dhala namaa fida.
Namoonni sababoota adda addaatiin quunnamtii naannoo isaanii waliin
qaban addaan kutuudhaan yookiin hir'isuudhaan qofummaaf
saaxilamuu danda'u. Maddi qofummaa inni guddaan garuu madaalliin
wal-tumsuu fi wal-morkuu gidduu jiru gaafa gar-tokkotti jal'ate kan
uumamu dha; gama biraatiin immoo qofummaa keessaa ba'uun kan
danda'amu wal-tumsuu fi wal-morkuu uumuun yommuu danda'amu
dha. Hariiroo hawaasummaa namootaa keessatti wal-morkiin yommuu
jabaachaa dhufu, namoonni quunnamtii naannoo isaanii waliin qabaniin
'hanqina keenya wanta guutuu danda'u argachuu hin dandeenyu'
jechuun abdii kutatanii taa'u. Hariiroo wal-morkii keessa naannoo
isaaniitti wanta hanqina isaanii guutu argachuurra kisaaraa hanqina
isaanii dabalu keessummeessaa akka jiran yeroo yaadan quunnamticha
addaan kutu. Morkachuu dhaabanii sababa wal-morkiitiin hanqina
isaanirra qaqqabu dhaabuuf yaalii taasisu. Sababa kanaanis, naannoo

jalqaban mataan isaanii libiraal dimookiraasiin hubannoo sammuu

hawaasaa kan barbaadu dha jedhanii barreffamni isaan kaa'an otoo

jiruu, nuti immoo duuchumatti 'uummanni wanta hojjetu beeka' jechaa

dhaaddannoo gurratti mi'ooftu dhageessisna.

Baroota dheeraaf uummataa fi biyya bakka barumsi qaqqabee hin

beeknee fi waa'ee nyaata guyyaasaa yaaduurra bilisa hin baane

qabannee carraaqqiin siyaasa Dhihaa kallattiin biyya keenyarratti fe'uuf

taasisnu ajaa'iba. Lafa qamadiidhaaf ta'u otoo hin qopheessiin qamadii

facaasuu barbaanna. Yommuu akkas ta'u kisaaraan isaa waan sadiii dha.

Laftis, sanyiinis, qotee bulaanis ni kasaaru. Kisaraan keenyas kanarraa

adda miti.

Haa ta'u malee, leellistoonni ilaalcha kallattii libiraalizimii akka jedhanitti

'guddinnii fi badhaadhinni kan dhufu yoo lammiilee gidduu wal

dorgommiin hojjetanii badhaadhuu akka uumamuuf dirree

dorgommichaa mijawaa taasisne qofa dha' jennee yoo yaadnee fi

lammiileen wal-dorgommichaaf haala wal-qixxaataa ta'een ka'uu akka

qaban yoo daganne rakkoon uumamuun isaa hin oolu. Gariin abbaa

qabeenyaa jabaa qabeenya gahaa kaleessa kuusate ta'ee, gariin immoo

wanta nyaatu, wanta dhandhamu kan hin qabne hiyyeessa ta'ee, wal

qixxee haa dorgoman jechuun abbaan qabeenyaa irree cimaa qabu sun

hiyyeessa sana akka miciriqsu taasisuurra bu'aa ce'u akka hin qabne

durumaanuu ni beekaama. "Abbootiin seeraas loogii hin godhan;

seerichis qixa hojiirra oola" jechuunis madaaliyaaf dorgomsiisuun

dorgomaa mo'atu sana dursa filachuurraa addaan ba'ee kan ilaalamu

miti.

Tuullaan hiyyummaa kuufamaa dhufee as ga'e walii keenya wal

morminee fi wal-gorsinee yaada fooyya'aa wal-qabsiisaa rakkoowwan

keenya yoo adeemsaan hiikne malee akaafaa yaadaa fi gocha namoota

muraasaa qofaan kan jigfamu miti. Kuufamni hojii duubatti hafummaa

bara dheeraaf otoo hin hiikiin as geenye kun yeroo gabaabaa keessatti

salphisnee gara badhaadhinaatti deemuuf, wanta hunda caalaa yaada

haaraa gaafata. Kanaaf, daandii bilisummaa mataa keenyaa kan

dimookiraasiin, haqnii fi wal-qixxummaan otoo hin seela'iin ittiin

mirkanaa'an baafachuu nu barbaachisa.

Falaasama birmadummaan isaa eegamee fi bu'uura uumama

Itoophiyummaa keenya waliin deemuu fi haala addunyaan keessa jirus

hubannoo keessa galchuudhaan rakkoo keenya kan nuuf hiikuu

danda'u, nutumti itti guuttachaa fi soroorsa kan deemnu, akkasumas

kan irratti walii-galluu fi nu gurmeessuu danda'u nu barbaachisa.

Falaasamoota addunyaa irratti leellifaman qo'achuudhaan, yaada nu

fayyadu qofa akka barbaachisummaa isaatti foonee fudhachuu fi

falaasama rakkoo hiiku tokko qabaachuu nu barbaachisa.

Yaadni ida'amuu dhimmoota hawaasummaa, siyaasaa fi diinagdee dabalatee,jiruu fi jireenya

dhuunfaa fi hawaasummaa kan xuqu dha. Maalummaan ida'amtummaas biyyi keenya Itoophiyaan daandii isheen irra adeemuu qabduu fi galma isheef tolu

kan akeeku dha. Gabbachuu yaada ida'amuu kanaaf kaka'umsa guddaa

kan ta'e yeroo dhihoo asitti rakkoolee siyaasaa fi jijjiirama biyya keenya

keessatti raawwachaa dhufaniif furmaata waaraa barbaaduu keenya

irraa madda. Kanaaf yaadni ida'amuu rakkoolee qabatamaa biyya

keenyaa fi qor-qalbii hawaasichaa kan bu'uura godhate dha. Burqaan

yaada ida'amuu rakkoolee qabatamaa biyyaa waan ta'eef hiikkaa fi

maalummaan ida'amuus haala qabatamaa biyya keenyaa irraa madda.

Beekumsi idil-addunyaa garaa garaa yaada ida'amuu gabbisuuf shoora

taphatan ni qabu. Haa ta'u iyyuu malee, calaltuun muuxannoo idil

addunyaa haala qabataamaa biyyaa keessaati.

Ida'amuu jechuun:

Akeekni ida'amuu inni ol-aanaan biyyi keenya waggoota darban

keessa injifannoowwan gama diinagdee fi siyaasaatiin

galmeessiste eegsisaa, dogoggoroota jiran mara immoo

sirreessuudhaan fedhii fi dantaa dhaloota dhufuu galmaan

ga'uu dha. Kanaaf, gama rakkoolee biyyaa xiinxaluutiin

ida'amuun yaada biyya keessaa burqe dha. Gama furmaata

soquutiin immoo beekumsaa fi muuxannoo biyya keessaa fi alaa

kan walitti ida'uun fudhate dha.

Hanqina Qofummaa Irraa Gara Taatummaa

Wanti ofii isaatiin guutuu ta'e hin jiru. Wanti hundumtuu dhabamuu

irraa gara jiraachuutti, jiraachuu irraa immoo gara dhabamuutti kan ce'u

carraaqqii guutummaa fiduudhaaf godhamu keessatti dha. Wanti

hundumtuu yeroo hunda adeemsa jijjiiramaa keessa kan darbu bu'aa

ba'ii guutummaa kana fiduuf taasisu keessatti dha. Guutummaa kana

fiduudhaaf immoo naannoo isaanii waliin quunnamtii gochuun isaan

barbaachisa. Quunnamtii taasisaniinis guutummaa isaaniif wanta isaan

barbaachisu sassaabbatu. Quunnamtii guutummaaf barbaachisaa ta'e

kana gochuuf gaafa rakkatan hanqinni qofummaa ni uumama.

Jireenya hawaasummaa dhala namaa keessatti hanqinni qofummaa

iddoo guddaa qaba. Ijaarsota hawaasummaa kan uume carraaqqii dhalli

namaa jireenya hawaasummaa isaa keessatti gara guutummaatti ittiin

of-guddisaa deemuuf taasise dha. Guutummaan bakka ga'umsa yaadaa

malee wanta gochaan qabatamu miti. Namoonni bakka ga'umsa yaadaa

kana harkaan qabachuuf carraaqqiin taasisan naannawaa isaanii waliin

quunnamtii akka taasisanii fi wanta hanqina isaanii guutu akka mil'atan

isaan taasisa. Carraaqqii hanqina qofummaa kana guuttachuuf

taasisantu guddina waliigalaa dhala namaa fida.

Namoonni sababoota adda addaatiin quunnamtii naannoo isaanii waliin

qaban addaan kutuudhaan yookiin hir'isuudhaan qofummaaf

saaxilamuu danda'u. Maddi qofummaa inni guddaan garuu madaalliin

wal-tumsuu fi wal-morkuu gidduu jiru gaafa gar-tokkotti jal'ate kan

uumamu dha; gama biraatiin immoo qofummaa keessaa ba'uun kan

danda'amu wal-tumsuu fi wal-morkuu uumuun yommuu danda'amu

dha. Hariiroo hawaasummaa namootaa keessatti wal-morkiin yommuu

jabaachaa dhufu, namoonni quunnamtii naannoo isaanii waliin qabaniin

'hanqina keenya wanta guutuu danda'u argachuu hin dandeenyu'

jechuun abdii kutatanii taa'u. Hariiroo wal-morkii keessa naannoo

isaaniitti wanta hanqina isaanii guutu argachuurra kisaaraa hanqina

isaanii dabalu keessummeessaa akka jiran yeroo yaadan quunnamticha

addaan kutu. Morkachuu dhaabanii sababa wal-morkiitiin hanqina

isaanirra qaqqabu dhaabuuf yaalii taasisu. Sababa kanaanis, naannoo