KumbiWako/all_data · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 196k
madaaluurra, dubbicha irratti qoosaa uumanii bira darbuu dha.
Qoostummaan karaa baay'ee dhibaa'ummaa wajjin kan wal-qabate
yookiin immoo bu'aa dhibaa'ummaati. Inni sadaffaa immoo
fakkeessitummaa yommuu ta'u, yaada jijjiiramichaaf otoo hin taane
nama dhuunfaa sana jala kufuun otoo nuuf hin galin ibsa kennuuf olii
gadi fiiguu dha. Kunis, badii guddaa qaqqabsiisa. Jijjiiramaa fi milkaa'ina
keessa uummataa fi biyyi akka fayyadaman otoo hin taane hambaa
yookiin harcaatuu jijjiiramicha keessaa argama jedhamee yaadamu
funaannachuuf jala fiigaa, jajaa fi faarfachaa waan Jijjiiraman
fakkaachuun bu'aa ofii adamsuu ilaallata.


Dhibaa'ummaa kan jennu yaada haaraa tokko fudhachuuf dhibaa'uu fi
diddaa mul'isnu dha. Sababa kanaanis dursitootni yookiin
hoggantoonni biyyoota biraa irraa wanta gaarii baratan gara biyya
keessaatti galchuuf baay'ee rakkatu. Atsee Tewoodros Itiyoophiyaan
ammayyeessa jedhani yeroo ka'an sana qormaanni isaan quunname
tokko kana dha. Yaada haaraa sana hubachuun akka saffisuu fi akka
fooyya'u taasisuu irra, baay'een isaanii qarqara dhaabachuun akka
maraatuutti isaan ilaalu ture.
Wanta haaraa fudhachuuf dhibaa'ummaa waan mul'isnuuf dursitootni
guddina biyyaaf abjuun abjootan uummata keessa seenuuf gufuu
guddaatu isa quunnama. Kanaafuu, dursitootni yaada haaraa fidanii
dhufan dhibaa'ummaa uummata isaanii waliin walitti bu'uun isaanii
wanta hin oolle dha. Ga'umsi dursaa ta'uu kan barbaachisu yeroo
akkanaati. Hoggantoonni abjuuwwan isaanii raawwachiisuuf uummata
waliin wal-dhaansoo keessa gaafa seenan, dursitoota ta'uunsaanii hafee,
bittoota ta'u. Yaada haaraa dirqamaan otoo hin ta'in malaan, humnaan
otoo hin taane amansiisuunii fi fakkeenya gaarii ta'uun yoo
raawwachiisan garuu dursitoota ta'u jechuu dha. Kanaafuu, dhimmi
guddaa dursitoota bittoota taasisu hammeenya abjuu isaanii otoo hin
taane, abjuu isaanii raawwachiisuuf humnatti fayyadamuu isaaniiti.
Humnatti fayyadamuun tooftaa salphaa fi dandeettii sammuu hin
gaafanne dha. Uummata amansiisanii fi fakkeenya gaarii ta'uun
oogganuun garuu daandii baay'ee cimaa fi ogummaa gaafatu dha.
Dursitootni keenya abjuu isaanii raawwachiisuuf carraaqqii gochaa turan
keessa humnatti waan fayyadamaniif, abjuu isaanii raawwachiisuun haa
afuutii wanta qabnu illee dhabaa i malli keenya gara booddeetti akka ta'u
taaneerra. Kanaafuu, dhibaaummaa jijjiirama dura dhaabbatu tooftaan
bira darbanii yaada jijjiiramaa haaraa fiduun hoj-manee guddaa
dursitootaati.
Gama biraatiin, qoostummaan yaadata ijoo ta'an mara gara qoosaatti
jijjiiruun, yaadotni sun gatii isaan barbaachisu akka hin arganne taasisuu
dha. Akka hawaasaatti rakkoowwan qabnu keessaa tokko, wantoota nu
aarsuu, nu gaabbisiisuu fi nu yaaddessuu qaban mara irratti mar'imaan
nu gubachaa qoosaatti jijjiiruun kolfinee bira darbuu dha. Adeemsa
keessa hammina rakkoo nurra qaqqabee otoo hin taane, qoosaan
ebeluun qoose ol-ka'aa rakkoo nu quunname irraa fala otoo hin ta'in
qoosaa uumaa bira darbina. Namni yaada haaraa kaase tokko yaada isaa
qoosaa fi olola irraa eeguutu irraa eegama. Kana ta'uu baannaan garuu
yaadni inni waan gaariif kaase waan qoosaaf ta'ee qisaasa'amee hafa.
Qoosaan hacuuccaa dandamachuuf kan nama gargaaru dha.
Uuummatootni cunqursaa jala jiraatan hedduun dhukkubii cunqursaan
sun irraan gahu kan dandamatanii fi jireenya isaanii kan itti fufsiisan,
qoosaan of mooksaati. Kanaafuu qoosaan namootni haalaan
qabsaa'anii cunqursaa akka hin mo'anneef yeroof wanta isaan
mooksuuf, dhukkuba isaanii fay'isuu irra, yeroof dhukkubbii isaanitti
dhaga'amurraa afuura galfachuuf isaan tajaajila. Sababa kanaanis
cunqursaa itti fufsiisuu keessatti gahee qaba.
Lammileen Itoophiyaa yeroo dheeraaf cunqursaa keessa
jiraachuusaaniirraa kan ka'e, tooftaa qoosaa dhukkubbii cunqursaan
isaan irraan gahu ittiin dandamatan horatanii jiru. Dhugaatti, qoosaan
dhukkubbii cunqursaa irraa afuura galfachuuf qofa otoo hin taane,
dhugaa gadhaawaa jiru malaa n bitoota dhageessisuufis ni fayyada. Haa
ta'u malee, yaada qoosaan areeramee dhihaate fudhachuun bittootni
furmaata itti kennan meeqa keessaa tokko. Walumaa galatti qoosaan
yommuu dhimma tokkoon tokkoosaa keessa seenuu jalqabuu fi
daangaa yaada cimaa waliin adda isa baasu darbuu eegalu cunqursaas
haa ta'u dogoggora kamiyyuu sirreessuf carraa nama dhowwata.
Yaadata guguddoos ni quucarsa.

Barmaatiin qoostummaa guddina yaada namaa ajjeesaa jiraate.
Namootni yaalanii dogoggoruu fi wanta haaraa jalqabuu ni sodaatu.
Nutti kolfama, kan qoosaa fi kan kolfaa taana, ni qaanofna, biyyi nutti
mammaaka jedhanii sodaatu. Yaalii tokko akka waan gaariitti fudhatanii
jajjabeessuu fi gorsuu irra, wanticha irratti qoosuu fi qeequun waan
filatamuuf dubbachuurra callisuu, hojjechuu irra harka dachaafatanii
taa'uu, yaaluu irraa of-qusachuu, jalqabuu irra hordofuun akka filatamu
taasisee jira.
Gufuu n inni sadaffaa fi ilaalchi jijjiirama qoru kan biraa fakkeessitummaa
dha. Fakkeessitummaan rakkoo faayidaa yerootiif jecha abjuu
dursitootaa otoo hin alanfatin liqimsuuti. Fakkeessitootni abjicha otoo
hin alanfatin waan liqimsaniif dhandhamasaa hin beekani. Wanta itti
himame hunda tole jedhanii kan fudhatanii fi ajajaa fi ergaa kamiyyuu
waan hin didneef bittoota biratti jaalatamoo dha. Haa ta'u malee,
fakkeessitummaan abjuu ofii raawwachiisuuf shoorri inni taphatu gaarii
miti. Dursitoonni hordofaa abjuusaanii sirriitti hubatee, abjuu hubate
sana raawwachiisuuf tattaaffatu, yommuu rakkoon jirus rakkoo sana
dubbachuu fi dursitoota faana mari'achuuf mormuuf gara duubaatti hin
jennetu barbaachisaan. Biyya keenyatti ilaalchi fakkeessitummaa sababa
yeroo dhihootii asitti dabalaa dhufeef deegarsaa fi mormii uummataa
addaan baafachuuf haga rakkisuutti qaqqabee ture.
Siyaasa keessattis haa ta'uu, tajaajila uummataa keessatti
fakkeessitummaan dhibee keenya isa cimaa dha. Fakkeessitummaan
uummata biratti yoo hundee jabeeffate, uummataa fi dursaa gidduu
wal-jijjiiruun yaadaa hin jiraatu, yoo jiraates fayya qabeessa hin ta'u.
Kana jechuunis, siyaasa biyya tokkoo keessatti daandii mootummaan
fedhii uummataa itti beekuu danda'u hin jiru jechuu dha. Haaluma
kanaanis, haalli mootummaan otoo yaada uummataa hin bitin abjuu
isaa gurguruuf itti yaalutu uumama; Kunimmoo rakkoo siyaasaa uuma.

madaaluurra, dubbicha irratti qoosaa uumanii bira darbuu dha.

Qoostummaan karaa baay'ee dhibaa'ummaa wajjin kan wal-qabate

yookiin immoo bu'aa dhibaa'ummaati. Inni sadaffaa immoo

fakkeessitummaa yommuu ta'u, yaada jijjiiramichaaf otoo hin taane

nama dhuunfaa sana jala kufuun otoo nuuf hin galin ibsa kennuuf olii

gadi fiiguu dha. Kunis, badii guddaa qaqqabsiisa. Jijjiiramaa fi milkaa'ina

keessa uummataa fi biyyi akka fayyadaman otoo hin taane hambaa

yookiin harcaatuu jijjiiramicha keessaa argama jedhamee yaadamu

funaannachuuf jala fiigaa, jajaa fi faarfachaa waan Jijjiiraman

fakkaachuun bu'aa ofii adamsuu ilaallata.

Dhibaa'ummaa kan jennu yaada haaraa tokko fudhachuuf dhibaa'uu fi

diddaa mul'isnu dha. Sababa kanaanis dursitootni yookiin

hoggantoonni biyyoota biraa irraa wanta gaarii baratan gara biyya

keessaatti galchuuf baay'ee rakkatu. Atsee Tewoodros Itiyoophiyaan

ammayyeessa jedhani yeroo ka'an sana qormaanni isaan quunname

tokko kana dha. Yaada haaraa sana hubachuun akka saffisuu fi akka

fooyya'u taasisuu irra, baay'een isaanii qarqara dhaabachuun akka

maraatuutti isaan ilaalu ture.

Wanta haaraa fudhachuuf dhibaa'ummaa waan mul'isnuuf dursitootni

guddina biyyaaf abjuun abjootan uummata keessa seenuuf gufuu

guddaatu isa quunnama. Kanaafuu, dursitootni yaada haaraa fidanii

dhufan dhibaa'ummaa uummata isaanii waliin walitti bu'uun isaanii

wanta hin oolle dha. Ga'umsi dursaa ta'uu kan barbaachisu yeroo

akkanaati. Hoggantoonni abjuuwwan isaanii raawwachiisuuf uummata

waliin wal-dhaansoo keessa gaafa seenan, dursitoota ta'uunsaanii hafee,

bittoota ta'u. Yaada haaraa dirqamaan otoo hin ta'in malaan, humnaan

otoo hin taane amansiisuunii fi fakkeenya gaarii ta'uun yoo

raawwachiisan garuu dursitoota ta'u jechuu dha. Kanaafuu, dhimmi

guddaa dursitoota bittoota taasisu hammeenya abjuu isaanii otoo hin

taane, abjuu isaanii raawwachiisuuf humnatti fayyadamuu isaaniiti.

Humnatti fayyadamuun tooftaa salphaa fi dandeettii sammuu hin

gaafanne dha. Uummata amansiisanii fi fakkeenya gaarii ta'uun

oogganuun garuu daandii baay'ee cimaa fi ogummaa gaafatu dha.

Dursitootni keenya abjuu isaanii raawwachiisuuf carraaqqii gochaa turan

keessa humnatti waan fayyadamaniif, abjuu isaanii raawwachiisuun haa

afuutii wanta qabnu illee dhabaa i malli keenya gara booddeetti akka ta'u

taaneerra. Kanaafuu, dhibaaummaa jijjiirama dura dhaabbatu tooftaan

bira darbanii yaada jijjiiramaa haaraa fiduun hoj-manee guddaa

dursitootaati.

Gama biraatiin, qoostummaan yaadata ijoo ta'an mara gara qoosaatti

jijjiiruun, yaadotni sun gatii isaan barbaachisu akka hin arganne taasisuu

dha. Akka hawaasaatti rakkoowwan qabnu keessaa tokko, wantoota nu

aarsuu, nu gaabbisiisuu fi nu yaaddessuu qaban mara irratti mar'imaan

nu gubachaa qoosaatti jijjiiruun kolfinee bira darbuu dha. Adeemsa

keessa hammina rakkoo nurra qaqqabee otoo hin taane, qoosaan

ebeluun qoose ol-ka'aa rakkoo nu quunname irraa fala otoo hin ta'in

qoosaa uumaa bira darbina. Namni yaada haaraa kaase tokko yaada isaa

qoosaa fi olola irraa eeguutu irraa eegama. Kana ta'uu baannaan garuu

yaadni inni waan gaariif kaase waan qoosaaf ta'ee qisaasa'amee hafa.

Qoosaan hacuuccaa dandamachuuf kan nama gargaaru dha.

Uuummatootni cunqursaa jala jiraatan hedduun dhukkubii cunqursaan

sun irraan gahu kan dandamatanii fi jireenya isaanii kan itti fufsiisan,

qoosaan of mooksaati. Kanaafuu qoosaan namootni haalaan

qabsaa'anii cunqursaa akka hin mo'anneef yeroof wanta isaan

mooksuuf, dhukkuba isaanii fay'isuu irra, yeroof dhukkubbii isaanitti

dhaga'amurraa afuura galfachuuf isaan tajaajila. Sababa kanaanis

cunqursaa itti fufsiisuu keessatti gahee qaba.

Lammileen Itoophiyaa yeroo dheeraaf cunqursaa keessa

jiraachuusaaniirraa kan ka'e, tooftaa qoosaa dhukkubbii cunqursaan

isaan irraan gahu ittiin dandamatan horatanii jiru. Dhugaatti, qoosaan

dhukkubbii cunqursaa irraa afuura galfachuuf qofa otoo hin taane,

dhugaa gadhaawaa jiru malaa n bitoota dhageessisuufis ni fayyada. Haa

ta'u malee, yaada qoosaan areeramee dhihaate fudhachuun bittootni

furmaata itti kennan meeqa keessaa tokko. Walumaa galatti qoosaan

yommuu dhimma tokkoon tokkoosaa keessa seenuu jalqabuu fi

daangaa yaada cimaa waliin adda isa baasu darbuu eegalu cunqursaas

haa ta'u dogoggora kamiyyuu sirreessuf carraa nama dhowwata.

Yaadata guguddoos ni quucarsa.

Barmaatiin qoostummaa guddina yaada namaa ajjeesaa jiraate.

Namootni yaalanii dogoggoruu fi wanta haaraa jalqabuu ni sodaatu.

Nutti kolfama, kan qoosaa fi kan kolfaa taana, ni qaanofna, biyyi nutti

mammaaka jedhanii sodaatu. Yaalii tokko akka waan gaariitti fudhatanii

jajjabeessuu fi gorsuu irra, wanticha irratti qoosuu fi qeequun waan

filatamuuf dubbachuurra callisuu, hojjechuu irra harka dachaafatanii

taa'uu, yaaluu irraa of-qusachuu, jalqabuu irra hordofuun akka filatamu

taasisee jira.

Gufuu n inni sadaffaa fi ilaalchi jijjiirama qoru kan biraa fakkeessitummaa

dha. Fakkeessitummaan rakkoo faayidaa yerootiif jecha abjuu

dursitootaa otoo hin alanfatin liqimsuuti. Fakkeessitootni abjicha otoo

hin alanfatin waan liqimsaniif dhandhamasaa hin beekani. Wanta itti

himame hunda tole jedhanii kan fudhatanii fi ajajaa fi ergaa kamiyyuu

waan hin didneef bittoota biratti jaalatamoo dha. Haa ta'u malee,

fakkeessitummaan abjuu ofii raawwachiisuuf shoorri inni taphatu gaarii

miti. Dursitoonni hordofaa abjuusaanii sirriitti hubatee, abjuu hubate

sana raawwachiisuuf tattaaffatu, yommuu rakkoon jirus rakkoo sana

dubbachuu fi dursitoota faana mari'achuuf mormuuf gara duubaatti hin

jennetu barbaachisaan. Biyya keenyatti ilaalchi fakkeessitummaa sababa

yeroo dhihootii asitti dabalaa dhufeef deegarsaa fi mormii uummataa

addaan baafachuuf haga rakkisuutti qaqqabee ture.

Siyaasa keessattis haa ta'uu, tajaajila uummataa keessatti

fakkeessitummaan dhibee keenya isa cimaa dha. Fakkeessitummaan

uummata biratti yoo hundee jabeeffate, uummataa fi dursaa gidduu

wal-jijjiiruun yaadaa hin jiraatu, yoo jiraates fayya qabeessa hin ta'u.

Kana jechuunis, siyaasa biyya tokkoo keessatti daandii mootummaan

fedhii uummataa itti beekuu danda'u hin jiru jechuu dha. Haaluma

kanaanis, haalli mootummaan otoo yaada uummataa hin bitin abjuu

isaa gurguruuf itti yaalutu uumama; Kunimmoo rakkoo siyaasaa uuma.