KumbiWako/all_data · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 0 196k
yaaluurra, wantoota daandii salphaa ta'een hubachuuf yaaluu dha.
Salphistummaan bifa hedduutiin ibsamuu danda'a. Haa ta'u malee,
yaaliin salphistummaa kamiyyuu wantootarratti ilaalcha bicuu
qabachuun kan goolabamu dha.
Bifti salphiftummaa inni tokko ilaalcha ciccitaa dha. Ilaalchi ciccitaa
wantoota karaa qeenxee fi hiika hin kennineen ilaaluu dha. Ilaalchi
keenya hedduun ilaalcha ciccitaan kan guduunfaman waan ta'aniif
dhumaa fi ida'amaa wantootaa hubachuun nutti ulfaata. AI tokko tokko
maal hojjechaa akka jirruu fi hojiin sun garam akka nu geessu hubachuu
kan dadhabnuuf ilaalchi keenya ciccitaa waan ta'eef dha. Hojiin amma
hojjennu hojii booda hojjennu faana walitti dhufeenyi inni qabu otoo
hin beekin hojjennaan gara galma ga'uu barbaadne sanatti geessuu hin
danda'u.
Gochoota keenya gidduu walitti hidhannoon sabaabaa fi bu'aa jiraachuu
beekuu qabna. Haa ta'u malee, gochaa fi bu'aa gidduu walitti
dhufeenya jiru beekuu qofti ga'aa miti. Sababaa fi bu'aan akka lagaa
kallattii tokkoon qofaa yaa'utti ilaaluun fakkii guutuu wantootaa nuuf
hin kennu. Iccitii duubatti hafummaa fi adeemsa kurkuruu biyya keenya
sirriitti hubachuuf faana biyyittii tokkoon tokkoon isaa gidduu walitti
dhufiinsi akka jirbiitti fo'ame jiraachuu isaa hubachuun barbaachisaa
dha.

Kufiinsi gama barumsaatiin nu quunnamu, fayyaa irratti, qonna irratti,
industrii irratti, seektaroota biroo irraattis dhiibbaa waan godhuuf, sirna
waliigala biyyittii gaaga'a. Kanaafuu, fayyaan uummata keenyaa kan
hir'atu seektara fayyaa irratti hojiiwwan hojjetaman ijaa dadhaban qofa
otoo hin taane, dhaabbileen barnoota ol-aanaa ogeessota fayyaa
gahumsa gahaa qaban waan hin dhiheessineef ta'uu danda'a.
Wanta tokko yommuu ilaallu aadaa keenya, barmaatilee keenyaa fi
amantaawwan keenya waliin wal-bira qabnee yoo ilaalle malee akka
muka tokko bobeessuu yaaluu dha. Rakkoon uummata tokkoo gidiraa
uummata biraa naannoo tokko keessa jiruu waliin kan wal-qabate dha.
Naannoo fi haalli amala qilleensaa imaala keenya hundumaa keessatti
gahee mataa isanii qabu. Eenyummaawanii fi bocootni uumamaa har'a
qabannee jirru naannoo fi haala amala qilleensaa waliin kan wal
qabatani dha. Kanaafidha baaqqeedhaan waan ilaaluun rakkoo malee
kan fala hin dhalle.
Araddaaleen hundumtuu sansalata sababaa fi bu'aan walitti xaxamoo
ta'uusaaniitiin, xaxaa sana haalaan hubachuu fi sirna waliigalaasaa irratti
fakkii waliigalaa qabaachuun barbaachisaa dha. Kunis, ilaalcha kallattii
tokkoorraa yaaliin wal-xaxiinsa sirna tokkoo ilaaluu fi raaguu
barbaachisaa akka ta'e agarsiisa.
Dhimmi wal-xaxiinsa yookiin duraa duuba sirnaa hubachuu kun dhimma
cimaa kan inni ta'u yeroo gabaabaa keessatti duubatti hafummaa bifa
baay'ee qabu kana keessaa bahuuf tooftaawwan nu fayyadan adda
baafachuuf waan nu fayyadduufi dha. Tooftaawwan dabalataa daandii
qaxxaamuraa sirnichi dafee duubatti hafummaa keessaa ittiin ba'u adda
baafachuu baannaan tuullaan hojii kuufamee nurratti jigee nu liqimsa.

Agarsiistuun ida'amuu inni tokko wantoota baaqqeessanii ilaaluurra
guutuma isaa caasaaf hojimaataan qindoomanii ilaluu danda'uus ni
dabalata; dhugaa jireenyaa wal hin deeggarree fi wal hin qabanne
argachuun rakkisaa waan ta'eef. Kanaafidha ida'amuun salphistuu ta'uu
kan hin dandeenyeef.
Bifti ilaalcha salphistummaa inni biraa faara sababeeffachuu dha. Gariin
keenya ka'umsa rakkolee keenyaa hundumaa rakkoo siyaasaa taasisuu
barbaadna. Gariin keenya immoo maddi rakkoolee keenya hundaa
aadaa dha jenna. Gariin keenya immoo amantaawwan keenya komanna.
Gariin keenya ooggantoota keenya himanna. Kaanimmoo haala qillensa
naannoo inni keessa jiraatuu, inni biraa danummaa keenya, inni
kaanimmoo abaarsa dhaloota durii fi waaqaa komanna. Ammas,
ilaalchotni akkanaa kan maddan wal-xaxiinsa sirnootaa dagachuurraa
kan maddani dha.
Walittii dhufiinsi sababaa fi bu'aa akkasumas walitti hidhannoon guddaa
diinagdee, siyaasa, aadaa, amantaa, qabeenya uumamaa, seenaa, amala
qilleensaa, haala teessuma lafaa fi kkf gidduu jira. Rakkoo tokkoos haa
ta'u falli tokkoo boolla tokkoo keessaa akka waan burquutti yaaduun,
wal-xaxiinsa sirnichaa irraa fagaachuuf yaalii salphistummaa taasifamu
dha. Sababeeffachuun rakkoo ilaalchaa wanta tokko qofa gadi
fageenyaan beekuu keenya irraa dhufu dha.
Faara wanti sirriitti qo'annee fi beekne tokko wanta hundumaa keenya
akka waan murteessuutti yaaduutu jira. Siyaasa qofa sirriitti namni
qo'achaa jiraate tokko siyaasa murteessaa waan hundumaa taasisee
fudhachuun sababeefattummaa siyaasaa horachuu danda'a. Diinagdee
qofa namni qo'achaa jiraate Ommoo sababeeffattummaa diinagdee
horata.

Fakkeenya guddaa sababeeffattummaa diinagdee kan nuuf ta'uu
danda'u bu'aa barmaatii Maarkisistii kan ta'ee fi ilaalcha gitarratti qofa
xiyyeeffannaa taasisuun wantoota biroo uumama hawaasummaaf
bu'uura ta'an dagatu dha. Akka aadaa Maarkisistiitti barmaatii
salphistummaa uumama hawaasummaa gitaa fi sirna-oomishaa qofaan
cafaqanii xiinxaluutu jira.
Haa ta'u malee jireenyi dhala namaa hariiroo oomishaa qofaan kan
daanga'e miti. Hojjataan tokko yommuu bakka hojiisaa deemu hojjataa
ta'uusaatiin bakkinni qabu akka jiru ta'ee, hojjataadhumti kuni
korniyaan, ogummaan yookiin eenyummaasaa kan biraan bakka
hawaasummaa fudhatu ni qabaata. Hariiroo oomishaan ala hariiroon
maatii bakka hawaasummaa dhala namaa murteessuun uumamni
hawaasummaa adda addaa akka jiraatu taasisa.
Ilaalchi salphistummaa sababeeffattummaa diinagdee qabee hin
gadhiisu jedhu garuu caasaa ol-aanaa biyya tokkoo sirna seera, aadaa fi
siyaasaa ofkeessatti qabatu jijjiirama hariiroo oomishaa giddu-galaan
qofa ceesisuufi. Kunis, yaadaa ida'amuutiin yommuu sakata'amu, dhama
raasuu waan ta'uuf daandii jijjiiramaa fi guddina fidurra fagoo deemuu
hin danda'u.
Ilaalchi salphistummaa inni biraa yaada uummachuu dha. Yaada
uummachuun toora yaadaa uummanne jala kufuu dha. Toora yaada
tokkoo erga uummataniin booda, tooricha otoo hin gadhiisin deemuuf
wixxifachuu dha. Yaada uummachuun sarara kallattii ilaalcha siyaasaa

yaaluurra, wantoota daandii salphaa ta'een hubachuuf yaaluu dha.

Salphistummaan bifa hedduutiin ibsamuu danda'a. Haa ta'u malee,

yaaliin salphistummaa kamiyyuu wantootarratti ilaalcha bicuu

qabachuun kan goolabamu dha.

Bifti salphiftummaa inni tokko ilaalcha ciccitaa dha. Ilaalchi ciccitaa

wantoota karaa qeenxee fi hiika hin kennineen ilaaluu dha. Ilaalchi

keenya hedduun ilaalcha ciccitaan kan guduunfaman waan ta'aniif

dhumaa fi ida'amaa wantootaa hubachuun nutti ulfaata. AI tokko tokko

maal hojjechaa akka jirruu fi hojiin sun garam akka nu geessu hubachuu

kan dadhabnuuf ilaalchi keenya ciccitaa waan ta'eef dha. Hojiin amma

hojjennu hojii booda hojjennu faana walitti dhufeenyi inni qabu otoo

hin beekin hojjennaan gara galma ga'uu barbaadne sanatti geessuu hin

danda'u.

Gochoota keenya gidduu walitti hidhannoon sabaabaa fi bu'aa jiraachuu

beekuu qabna. Haa ta'u malee, gochaa fi bu'aa gidduu walitti

dhufeenya jiru beekuu qofti ga'aa miti. Sababaa fi bu'aan akka lagaa

kallattii tokkoon qofaa yaa'utti ilaaluun fakkii guutuu wantootaa nuuf

hin kennu. Iccitii duubatti hafummaa fi adeemsa kurkuruu biyya keenya

sirriitti hubachuuf faana biyyittii tokkoon tokkoon isaa gidduu walitti

dhufiinsi akka jirbiitti fo'ame jiraachuu isaa hubachuun barbaachisaa

dha.

Kufiinsi gama barumsaatiin nu quunnamu, fayyaa irratti, qonna irratti,

industrii irratti, seektaroota biroo irraattis dhiibbaa waan godhuuf, sirna

waliigala biyyittii gaaga'a. Kanaafuu, fayyaan uummata keenyaa kan

hir'atu seektara fayyaa irratti hojiiwwan hojjetaman ijaa dadhaban qofa

otoo hin taane, dhaabbileen barnoota ol-aanaa ogeessota fayyaa

gahumsa gahaa qaban waan hin dhiheessineef ta'uu danda'a.

Wanta tokko yommuu ilaallu aadaa keenya, barmaatilee keenyaa fi

amantaawwan keenya waliin wal-bira qabnee yoo ilaalle malee akka

muka tokko bobeessuu yaaluu dha. Rakkoon uummata tokkoo gidiraa

uummata biraa naannoo tokko keessa jiruu waliin kan wal-qabate dha.

Naannoo fi haalli amala qilleensaa imaala keenya hundumaa keessatti

gahee mataa isanii qabu. Eenyummaawanii fi bocootni uumamaa har'a

qabannee jirru naannoo fi haala amala qilleensaa waliin kan wal

qabatani dha. Kanaafidha baaqqeedhaan waan ilaaluun rakkoo malee

kan fala hin dhalle.

Araddaaleen hundumtuu sansalata sababaa fi bu'aan walitti xaxamoo

ta'uusaaniitiin, xaxaa sana haalaan hubachuu fi sirna waliigalaasaa irratti

fakkii waliigalaa qabaachuun barbaachisaa dha. Kunis, ilaalcha kallattii

tokkoorraa yaaliin wal-xaxiinsa sirna tokkoo ilaaluu fi raaguu

barbaachisaa akka ta'e agarsiisa.

Dhimmi wal-xaxiinsa yookiin duraa duuba sirnaa hubachuu kun dhimma

cimaa kan inni ta'u yeroo gabaabaa keessatti duubatti hafummaa bifa

baay'ee qabu kana keessaa bahuuf tooftaawwan nu fayyadan adda

baafachuuf waan nu fayyadduufi dha. Tooftaawwan dabalataa daandii

qaxxaamuraa sirnichi dafee duubatti hafummaa keessaa ittiin ba'u adda

baafachuu baannaan tuullaan hojii kuufamee nurratti jigee nu liqimsa.

Agarsiistuun ida'amuu inni tokko wantoota baaqqeessanii ilaaluurra

guutuma isaa caasaaf hojimaataan qindoomanii ilaluu danda'uus ni

dabalata; dhugaa jireenyaa wal hin deeggarree fi wal hin qabanne

argachuun rakkisaa waan ta'eef. Kanaafidha ida'amuun salphistuu ta'uu

kan hin dandeenyeef.

Bifti ilaalcha salphistummaa inni biraa faara sababeeffachuu dha. Gariin

keenya ka'umsa rakkolee keenyaa hundumaa rakkoo siyaasaa taasisuu

barbaadna. Gariin keenya immoo maddi rakkoolee keenya hundaa

aadaa dha jenna. Gariin keenya immoo amantaawwan keenya komanna.

Gariin keenya ooggantoota keenya himanna. Kaanimmoo haala qillensa

naannoo inni keessa jiraatuu, inni biraa danummaa keenya, inni

kaanimmoo abaarsa dhaloota durii fi waaqaa komanna. Ammas,

ilaalchotni akkanaa kan maddan wal-xaxiinsa sirnootaa dagachuurraa

kan maddani dha.

Walittii dhufiinsi sababaa fi bu'aa akkasumas walitti hidhannoon guddaa

diinagdee, siyaasa, aadaa, amantaa, qabeenya uumamaa, seenaa, amala

qilleensaa, haala teessuma lafaa fi kkf gidduu jira. Rakkoo tokkoos haa

ta'u falli tokkoo boolla tokkoo keessaa akka waan burquutti yaaduun,

wal-xaxiinsa sirnichaa irraa fagaachuuf yaalii salphistummaa taasifamu

dha. Sababeeffachuun rakkoo ilaalchaa wanta tokko qofa gadi

fageenyaan beekuu keenya irraa dhufu dha.

Faara wanti sirriitti qo'annee fi beekne tokko wanta hundumaa keenya

akka waan murteessuutti yaaduutu jira. Siyaasa qofa sirriitti namni

qo'achaa jiraate tokko siyaasa murteessaa waan hundumaa taasisee

fudhachuun sababeefattummaa siyaasaa horachuu danda'a. Diinagdee

qofa namni qo'achaa jiraate Ommoo sababeeffattummaa diinagdee

horata.

Fakkeenya guddaa sababeeffattummaa diinagdee kan nuuf ta'uu

danda'u bu'aa barmaatii Maarkisistii kan ta'ee fi ilaalcha gitarratti qofa

xiyyeeffannaa taasisuun wantoota biroo uumama hawaasummaaf

bu'uura ta'an dagatu dha. Akka aadaa Maarkisistiitti barmaatii

salphistummaa uumama hawaasummaa gitaa fi sirna-oomishaa qofaan

cafaqanii xiinxaluutu jira.

Haa ta'u malee jireenyi dhala namaa hariiroo oomishaa qofaan kan

daanga'e miti. Hojjataan tokko yommuu bakka hojiisaa deemu hojjataa

ta'uusaatiin bakkinni qabu akka jiru ta'ee, hojjataadhumti kuni

korniyaan, ogummaan yookiin eenyummaasaa kan biraan bakka

hawaasummaa fudhatu ni qabaata. Hariiroo oomishaan ala hariiroon

maatii bakka hawaasummaa dhala namaa murteessuun uumamni

hawaasummaa adda addaa akka jiraatu taasisa.

Ilaalchi salphistummaa sababeeffattummaa diinagdee qabee hin

gadhiisu jedhu garuu caasaa ol-aanaa biyya tokkoo sirna seera, aadaa fi

siyaasaa ofkeessatti qabatu jijjiirama hariiroo oomishaa giddu-galaan

qofa ceesisuufi. Kunis, yaadaa ida'amuutiin yommuu sakata'amu, dhama

raasuu waan ta'uuf daandii jijjiiramaa fi guddina fidurra fagoo deemuu

hin danda'u.

Ilaalchi salphistummaa inni biraa yaada uummachuu dha. Yaada

uummachuun toora yaadaa uummanne jala kufuu dha. Toora yaada

tokkoo erga uummataniin booda, tooricha otoo hin gadhiisin deemuuf

wixxifachuu dha. Yaada uummachuun sarara kallattii ilaalcha siyaasaa