author
stringclasses 244
values | pl_number
float64 1
1k
| pl_head
stringlengths 6
90.1k
| salutation
stringlengths 0
29k
| text
stringlengths 0
1.51M
| notes
stringlengths 0
109k
| brackets
stringlengths 0
207k
| author_viaf_link
stringclasses 243
values | recipients
listlengths 0
0
| date
stringclasses 1
value |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hieronymus Stridonensis
| 144 |
EPISTOLA CXLIV. S. AUGUSTINI AD OPTATUM EPISCOPUM MILEVITANUM. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
|
De Natura et origine animae.
|
Nondum se abs Hieronymo responsum epistolae suae heic 131. de Origine animae accepisse, nec eam interim consultationem in vulgus edi se probare. Domino beatissimo, sinceriterque carissimo, et desideratissimo fratri, et Coepiscopo OPTATO AUGUSTINUS in Domino salutem. « Per religiosum Presbyterum Saturninum tuae venerationis litteras sumpsi 1069 hoc a me magno studio quod nondum habeo flagitantis. Sed eur hoc leceris causam mihi aperuisti, quod scilicet eredas de hac re mihi consulenti jam fuisse responsum. Utinam ita esset! Absit ut te, cujus exspectationem avidissimam noverim, hujus muneris communicationem fraudarem; sed si quid credis, frater carissime, quinque ferme anni ecce evoluti sunt, ex quo in Orientem misi Librum non praesumptionis, sed consultationis meae, et adhuc rescripta non merui, quibus mihi enodaretur haec quaestio, in qua me cupis ad te certam ferre sententiam. Utrumque ego misissem, si utrumque haberem. Hoc autem quod habeo, sine altero, quod nondum habeo, cuiquam debere me jam mittere, vel edere non videtur, ne ille, qui mihi fortasse, ut desidero responsurus est, interrogationem meam disputatione operosissima elaboratam, sine sua responsione, quae adhuc desperanda non est, per manus hominum notitiamque diffundi jure succenseat, idque jactantius, quam utilius fecisse me judicet, quasi ego potuerim quaerere, quod ille non potuerit enodare, cum forsitan possit, idque dum faciat, exspectandum sit. Magis enim scio quod aliis occupatur, quae minime differenda sunt, plurisque pendenda. Quod ut tua quoque Sanctitas noverit, attende paulisper, quod mihi alio anno per latorem per quem scripseram remeantem scripserit. Nam hoc ex ejus epistola in istam transtuli. » Incidit, inquit, tempus difficillimum, quando mihi tacere melius fuit quam loqui; ita ut nostra studia cessarent ne, juxta Appium, canina exerceretur facundia. Itaque duobus libellis tuis, quos meo nomini dedicasti, eruditissimis et omni eloquentiae splendore fulgentibus, ad tempus respondere non potui. Non quo quidquam in illis reprehendendum putem: sed quia juxta Apostolum, unusquisque in suo sensu abundet: alius quidem sic, alius autem sic . Certe quidquid dici potuit, et sublimi ingenio de Scripturarum sanctarum hauriri fontibus, a te positum atque dissertum est. Sed quaeso reverentiam tuam, parumper patiaris me tuum laudare ingenium. Nos enim inter nos eruditionis causa disserimus. Caeterum aemuli, et maxime haeretici, si diversas inter nos sententias viderint, de animi calumniabuntur rancore 1070 descendere. Mihi autem decretum est te amare, te suspicere, colere, mirari, tuaque dicta quasi mea defendere. Certe et in Dialogo quem nuper edidi, tuae beatitudinis ut dignum fuerat recordatus sum: magisque demus operam, ut perniciosissima haeresis de Ecclesiis auferatur, quae semper simulat poenitentiam; ut docendi in Ecclesiis habeat facultatem: ne si aperta se luce prodiderit, foras expulsa moriatur. » « Cernis nempe, venerande frater, haec mei carrissimi verba, inquisitioni meae reddita, non eam negasse responsionem, sed excusasse de tempore, quod in alia magis urgentia curam cogeretur impendere. Vides etiam quam benevolum animum erga me gerat, quidve commoneat, ne scilicet quod inter nos, salva utique caritate ac sinceritate amicitiae, eruditionis causa facimus, calumnientur aemuli, et maxime haeretici de animi rancore descendere. Proinde si utrumque opus nostrum, et ubi ego inquisivi, et ubi ipse ad inquisita responderit, homines legerint, quia etiam oportet, ut si eadem quaestio secundum ejus sententiam sufficienter fuerit explicata, me instructum esse gratias agam, non parvus erit fructus, cum hoc exierit in notitiam plurimorum, ut minores nostri non solum sciant, quid de hac re sentire debeant, quae inter nos diligenti disceptatione discussa est, verum etiam discant exemplo nostro, Deo miserante, atque propitio, quemadmodum inter carissimos fratres, ita non desit alterna inquisitionis gratia disputatio, ut tamen maneat inviolata dilectio. » « Si autem scriptum meum, ubi res obscurissima tantummodo legitur inquisita, sine illius rescripto, ubi forsitan apparebit inventum, emanarit, latius pergat, perveniat etiam ad illos, qui comparantes, ut ait Apostolus, semetipsos sibimetipsis, non intelligunt, quo animo a nobis fiat, quo ipsi eo animo facere nesciunt, et voluntatem meam erga honorandum pro suis ingentibus meritis dilectissimum amicum, non sicut eam vident, quomodo nec vident, sed sicut eis libitum est, et sicut odio suo dictante suspicantur, exponent: quod profecto, quantum in nobis est, cavere debemus. At si forte, quod per nos innotescere nolumus, etiam invitis nobis, eis quibus nolumus innotuerit, quid restabit, nisi aequo animo habere Domini voluntatem? Neque 1071 enim hoc scribere ad quemquam deberem, quod semper latere voluissem. Nam si aliquo vel casu, vel necessitate nunquam ille rescripserit, procul dubio nostra consultatio, quam ad eum misimus, quandoque manifestabitur. Nec inutilis legentibus erit, quia etsi non illa invenient, quae requirunt, invenient certe, quemadmodum sint inquirenda, nec temere affirmanda, quae nesciunt, et dum ea, quae ibi legerint, consulere etiam ipsi, quos potuerint, studiosa caritate, non discordiosa contentione curabunt; donec aut id, quod volunt reperiant, aut ipsa inquisitione aciem mentis exerceant, ut ulterius inquirendum non esse cognoscant. Nunc tamen, quamdiu jam consulti amici nondum est desperanda responsio, edendam non esse consultationem nostram, quantum quidem in nobis est, puto quod persuaserim dilectioni tuae; quanquam et ipse non eam solam poposceris, sed adjunctam etiam ejus quem consului, responsionem tibi desideraveris mitti, quod utique facerem, si haberem. Si autem ut verbis tuae sanctitatis utar, quae in tua epistola posuisti, sapientiae meae lucidam demonstrationem, quam mihi promerito vitae meae auctor lucis attribuit, non ipsam dicis consultationem, et inquisitionem meam, sed mihi jam ejus rei, quam quaesivi, provenisse inventionem putas, et ipsam potius poscis ut mittam; facerem si ita esset, ut putas. Ego enim adhuc, fateor, non inveni, quemadmodum Anima, et peccatum ex Adam trahat, et ipsa ex Adam non trahatur, quod mihi diligentius inquirendum, quam inconsultius asserendum est. » « Habent litterae tuae, nescio quot senes et a doctis sacerdotibus institutos viros, quos ad tuae modicitatis intelligentiam, assertionemque veritate plenissimam revocare non poteras; nec tamen exprimis quaenam sit assertio tua veritate plenissima, ad quam senes, et a doctis sacerdotibus institutos viros revocare non poteras. Si enim hoc tenebant, vel tenent hi senes, quod a doctis sacerdotibus acceperunt, quomodo tibi rustica, et minus instructa clericorum turba molestias generaverat in his rebus, in quibus a doctis sacerdotibus fuerat instituta? Si autem senes isti, vel turba clericorum ab eo quod a doctis sacerdotibus acceperat, sua pravitate deviabat, illorum potius auctoritate fuerat corrigenda, et a tumultu contentiosissimo comprimenda. 1072 Sed rursus cum dicis Te novellum rudemque doctorem, tantorum ac talium Episcoporum traditiones timuisse corrumpere, et convertere homines in meliorem partem ob defunctorum injuriam formidasse, quid das intelligi, nisi quod illi, quos corrigere cupiebas, doctorum, atque magnorum jam defunctorum episcoporum traditiones nolendo deserere, novello, rudique doctori acquiescere recusabant? Qua in re de illis interim taceo, tuam vero assertionem, quam dicis esse veritate plenissimam, vehementer scire desidero; non ipsam dico sententiam, sed ejus assertionem. » « Improbari enim abs te eos, qui affirmant, omnes animas hominum ex illa una, quae protoplasto data est, per generationum successionem propagari, atque traduci, sufficienter quidem in nostram notitiam protulisti; sed qua ratione, quibusve divinarum Scripturarum testimoniis id falsum esse monstraveris, quia tuae litterae non continent, ignoramus. Deinde quid ipse pro isto, quod improbas, teneas, legenti mihi epistolam tuam, et quam fratribus antea Caesariensibus, et quam mihi nuperrime direxisti, non evidenter apparet, nisi quod te video credere, sicut scribis, Deum fecisse homines, et facere, et facturum esse, neque aliquid esse in coelis, aut in terra, quod non ipso constiterit, et constet auctore. Hoc sane ita verum est, ut dubitare hinc nullus debeat. Sed adhuc te oportet exprimere, unde faciat animas Deus, quas negas ex propagine fieri, utrum aliunde? Et si ita est, quidnam illud sit, an omnino de nihilo? Nam illud Origenis, et Priscilliani, vel si qui alii tale aliquid sentiunt: quod pro meritis vitae prioris terrena, atque mortalia contrudantur in corpora, absit, ut sentias; huic quippe opinioni prorsus Apostolica contradicit auctoritas, dicens, Esau, et Jacob, antequam nati fuissent; nihil operatos boni, vel mali. Igitur non ex toto, sed ex parte, nobis est tua de hac re nota sententia; assertio vero ejus, id est unde doceatur verum esse, quod sentis, nos penitus latet. Propterea petiveram prioribus litteris meis, ut libellum Fidei, quem te scripsisse commemoras, eique nescio quem presbyterum fallaciter subscripsisse conquereris, mihi mittere dignareris: quod etiam nunc peto, et quid testimoniorum divinorum huic quaestioni reserandae adhibere potuisti. Dicis enim in epistola ad Caesarienses, Placuisse vobis, ut omnem veritatis approbationem etiam Judices cognoscerent 1073 saeculares, quibus ex communi deprecatione residentibus, et ad fidem universa rimantibus, id Divinitas, ut scribis, misericordiae suae infusione largita est, ut majorem affirmationem pro suis sensibus assertionemque proferrent, quam vestra circa eos mediocritas cum ingentium testimoniorum auctoritatibus retentabat. Has ergo testimoniorum ingentium auctoritates ingenti studio scire desidero. Solam quippe unam causam videris secutus, qua contradictores tuos refelleres, quod scilicet negarent esse opus Dei animas nostras. Quod si sentiunt, merito eorum sententia judicatur esse damnanda. Nam hoc si de ipsis corporibus dicerent, procul dubio fuerant emendandi, vel detestandi. Quis enim Christianus neget opera Dei esse corpora singulorum quorumque nascentium? Nec tamen ea propterea negamus a parentibus gigni, quia fatemur divinitus fingi. Quando ergo dicitur, sic etiam animarum nostrarum incorporea quaedam sui generis semina, et a parentibus trahi, et tamen ex eis animas Dei opere fieri, ad hoc refutandum non humana conjectura, sed divina Scriptura testis adhibenda est. Nam de sanctis libris canonicae auctoritatis potuit nobis testimoniorum suppetere copia, qua probatur Deus animas facere; sed testimoniis talibus ii redarguuntur, qui opera Dei esse singulas quasque animas in hominibus nascentibus negant; non ii qui hoc fatentur, et tamen eas, sicut corpora, Deo quidem operante, formari, sed ex parentum propagatione, contendunt. Ad hos refellendos tibi divina testimonia certa quaerenda sunt, aut si jam invenisti, nobis, qui nondum invenimus, cum impensissime, quantum possumus, inquiramus, mutua dilectione mittenda. Tua quippe consultatio brevis, atque postrema in litteris, quas ad fratres Caesarienses misisti, ita se habet: Exoro, inquis, ut me filium vestrum, atque discipulum, et ad haec mysteria nuper, proximeque, Deo juvante, venientem, qua debetis, et dignum est, et qua prudentes respondere convenit Sacerdotes, informatione doceatis: utrum magis illa sit tenenda sententia, quae animam dicit esse de traduce, et per occultam quamdam originem, ordinemque secretum in omne hominum genus, coeteras animas ex Adae protoplasti transfusione defluere, an potius ea, quam omnes fratres vestri, et sacerdotes hic positi retinent, et affirmant, eligenda definitio, credulitasque retinenda, quae Deum auctorem universarum rerum, hominumque cunctorum et fuisse, et esse, et futurum esse testatur, et credit. » 1074 « Horum igitur duorum, quae consulens proposuisti, vis ut eligatur, tibi respondeatur alterutrum, quod fieri deberet ab scientibus, si essent inter se duo ista contraria, ut altero electo, consequenter esset alterum respuendum. Nunc autem, si quispiam non alterum e duobus his eligat, sed utrumque verum esse respondeat, id est, in omne hominum genus caeteras animas ex Adae protoplasti transfusione defluere, et nihilominus Deum auctorem universarum rerum, hominumque cunctorum et fuisse, et esse, et futurum esse credat, et dicat, quid huic contradicendum esse censes? Numquid nam dicturi sumus: Si ex parentibus animae propagantur, non est Deus auctor omnium rerum quia non facit animas? Respondebitur enim, si hoc dixerimus: ergo quia corpora ex parentibus propagantur, non est Deus auctor omnium rerum, si propter hoc dicendus est non facere corpora. Quis autem neget, auctorem humanorum omnium corporum Deum, sed illius dicat solius, quod de terra primitus finxit, aut certe etiam conjugis ipsius, quia et ipsam de latere ejus ipse formavit, non autem etiam exterorum, quia ex illis caetera hominum corpora defluxisse negare non possumus? » « Ac per hoc, si, adversus quos tibi est in hac quaestione conflictus, sic asseverant animarum ex illius unius derivatione propaginem, ut eas jam Deum negent facere, atque formare, insta eis redarguendis, convincendis, corrigendis, quantum Domino adjuvante potueris. Si autem initia quaedam ex illo uno, et deinceps a parentibus attrahi, et tamen singulas in hominibus singulis affirmant ab auctore omnium rerum Deo creari, atque formari, quid eis respondeatur, inquire de Scripturis maxime sanctis, quod non sit ambiguum, nec aliter possit intelligi: aut si jam invenisti, ut superius postulavi, dirige et nobis. Quod si te adhuc, sicut me latet; insta quidem omnibus viribus eos confutare, qui dicunt animas non ex overe Divino, quod eos dixisti in epistola tua prima inter secretiores fabulas murmurasse, deinde propter hanc sententiam stultam, atque impiam a tuo consortio, et Ecclesiae servitio recessisse, atque adversus eos omnibus modis defende, et tuere, quod in eadem epistola posuisti, Deum fecisse animas, et facere, et facturum esse, neque aliquid esse in coelis, aut in terra, quod non ipso constiterit, aut constet auctore. Hoc enim de omni omnino genere creaturae verissime, atque rectissime creditur, dicitur, defenditur, comprobatur. 1075 Deus enim auctor universarum rerum, hominumque cunctorum et fuit, et est, et futurus est, quod in extrema tua ad Coepiscopos nostros Provinciae Caesariensis Consultatione posuisti, atque ut id potius eligerent, exemplo omnium fratrum, et consacerdotum, qui sunt apud vos, atque id retinent, quodammodo hortatus es. Sed alia quaestio est ubi quaeritur, utrum omnium animarum, et corporum auctor, effectorque Deus sit, quod veritas habet, an aliquid naturarum exoriatur, quod ipse non faciat, quae opinio prorsus erroris est; alia vero ubi quaeritur, utrum Deus animas humanas ex propagine, an sine propagine faciat, quas tamen ab illo fieri, dubitare fas non est. In qua quaestione sobrium te esse, ac vigilantem volo; ne sic animarum propaginem destruas, ut haeresim Pelagianam incautus incurras. Nam si humanorum corporum, quorum propagatio est omnibus nota, dicimus tamen Deum, vereque dicimus, non illius tantum primi hominis, conjugumve primorum, sed omnium ex illis propagatorum esse creatorem, puto facile intelligi, eos qui animarum defendunt propaginem, non ex hoc nos habere velle destruere, quando Deus animas facit, cum et corpora facit, quae de propagine fieri negare non possumus; sed alia documenta esse quaerenda, quibus hi qui sentiunt propagari animas, repellantur, si eos errare veritas loquitur; de qua re illi magis fuerant, si fieri posset, interrogandi, propter quorum injuriam defunctorum, sicut scribis in Epistola, quam mihi posteriorem misisti, in meliorem partem convertere homines formidabas. Hos enim defunctos, tales tantosque, et tam doctos Episcopos fuisse dixisti, ut earum traditiones timeres doctor novellus, rudisque corrumpere velle. Itaque si scire possem, tales ac tanti et tam docti viri istam de animarum propagatione sententiam, quibus vel testimoniis asserebant: quam tamen in litteris ad Caesarienses datis, illorum auctoritatem nequaquam respiciens, inventionem novam, et inauditum dogma esse dixisti, cum profecto, et si error est, novum tamen eum non esse noverimus, sed vetustum, et antiquum. « Quando autem nos aliquae causae in aliqua quaestione non immerito dubitare compellunt, 1076 non etiam hinc dubitare debemus, utrum dubitare debeamus. De dubiis quippe rebus sine dubitatione dubitandum est. Vides, quemadmodum Apostolus de se ipso dubitare non dubitet, utrum in corpore, an extra corpus raptus sit in tertium coelum: sive hoc, sive illud, nescio, Deus scit. . Cur ergo mihi, quamdiu nescio, dubitare non liceat, utrum Anima mea in istam vitam ex propagine, an sine propagine venerit, cum eam utrolibet modo a summo, et vero Deo factam esse non dubitem? Cur mihi fas non sit dicere: Scio Animam meam ex opere Dei subsistere, et prorsus opus Dei esse, sive ex propagine, sicut corpus, sive extra propaginem, sicut illa, quae primo homini data est, nescio, Deus scit? Unum horum vis ut confirmem? Possem, si nossem. Quod si ipse nosti, en habes me cupidiorem discere, quod nescio, quam docere, quod scio. Si autem nescis, sicut ego, ora sicut ego, ut sive per quemlibet servum suum, sive per se ipsum Magister ille nos doceat, qui dixit discipulis suis: Ne velitis dici ab hominibus Rabbi, unus est enim Magister vester Christus . Si tamen scit expedire nobis, ut etiam talia noverimus, qui novit non solum quid doceat, verum etiam quid nobis discere expediat; nam confiteor dilectioni tuae cupiditatem meam; cupio quidem et hoc scire, quod quaeris; sed multo magis cuperem scire, si fieri posset, quando praesentetur desideratus omnibus gentibus, et quando regnum futurum sit Sanctorum, quam unde in hanc terram venire ceperim. Et tamen illud, cum ab illo, qui scit omnia, discipuli sui, nostri Apostoli, quaererent, responsum acceperunt: Non est vestrum nosse tempus, aut tempora, quae Deus posuit in sua potestate . Quid si et hoc scit non esse nostrum scire, qui profecto scit, quid nobis sit utile scire? Et illud quidem per illum scio, non esse nostri scire tempora, quae Pater posuit in sua potestate; utrum autem originem Animarum, quam nondum scio, nostrum sit scire, id est pertineat ad nos id scire, ne hoc quidem scio. Nam si saltem hoc scirem, quod nostrum non sit id scire, non solum affirmare, quamdiu nescio, verum etiam quaerere jam desisterem. Nunc autem quamvis tam sit obscurum, ac profundum, 1077 ut plus illic docendi caveam temeritatem, quam discendi habeam cupiditatem, tamen etiam hoc volo scire, si possum. Et licet multo amplius sit necessarium, quod ait ille Sanctus: Notum mihi fac Domine finem meum quod ad istam quaestionem attinet, me lateret. « Verum de ipso quoque initio meo ingratus doctori meo non sum, quod Animam humanam spiritum esse, non corpus, eumque rationabilem, vel intellectualem scio, nec eam Dei esse naturam, sed potius creaturam aliquatenus mortalem, in quantum in deterius commutari, et a vita Dei, cujus participatione beata sit, alienari potest; et aliquatenus immortalem, quoniam sensum, quo ei post hanc vitam vel bene, vel male sit, amittere non potest. Scio etiam, non eam pro actibus ante carnem gestis includi in carne meruisse, sed nec ideo esse in homine sine sorde peccati, etsi unius diei, sicut scriptum est, fuerit vita ejus super terram . Ac per hoc scio ex Adam per seriem generationis sine peccato neminem nasci, unde et parvulis necessarium est per gratiam regenerationis in Christo renasci. Haec tam multa, nec parva, de initio, vel origine Animarum nostrarum, in quibus plura sunt ad eam scientiam pertinentia, quae fide constant, et didicisse me gratulor, et nosse confirmo. Quapropter, si nescio in origine Animarum, utrum illas Deus hominibus ex propagine, an sine propagine faciat, quas tamen ab ipso fieri non ambigo, scire quidem et hoc magis eligo, quam nescire; sed quamdiu non possum, melius hinc dubito, quam velut certum confirmare aliquid audeo, quod illi rei sit forte contrarium, de qua dubitare non debeo. « Tu itaque, mi frater bone, quoniam consulis me, et vis unum horum definiam: utrum Animae caeterae ex illo uno homine, 1078 sicut corpora per propaginem, an sine propagine, sicut illius unius a Creatore, singulis singulae fiant patere, ut etiam ipse consulam, quomodo inde Anima peccatum originaliter trahat, unde originaliter ipsa non trahitur? Omnes enim Animas ex Adam trahere originale peccatum similiter non negamus, ne in Pelagianam haeresim detestabilem irruamus. Si hoc, quod ego interrogo, nec tu scis, sine me patienter utrumque nescire, et quod tu interrogas, et quod ego. Si autem jam scis quod interrogo, cum hoc etiam me docueris, tunc et illud, quod vis ut respondeam, nihil ibi jam metuens, respondebo. Peto ergo, ne succenseas, quia non potui confirmare quod quaeris, sed potui demonstrare quid quaeras, quod cum inveneris, confirmare non dubites quod quaerebas. Et hoc quidem sanctitati tuae scribendum existimavi, qui propaginem Animarum jam quasi certus improbandam putas. Caeterum si illis, qui hanc asserunt, rescribendum fuisset, fortassis ostenderem, quemadmodum id quod se nosse arbitrantur, ignorent, et ne hoc asserere auderent, quantum formidare deberent. Sane in rescripto amici quod huic Epistolae inserui, ne te forte moveat, quod duos libros a me missos commemoravit, quibus respondere vacuum sibi tempus non fuisse respondit. Unus est de hac quaestione, non ambo; in alio autem aliud ab illo consulendo, et pertractando quaesivi. Quod vero admonet, et hortatur, ut magis demus operam, ut perniciosissima haeresis de Ecclesiis auferatur, illam ipsam Pelagianam haeresim dicit, quam cautissime ut devites, quantum possum, frater admoneo, cum de Animarum origine sive cogitas, sive jam disputas, ne tibi subripiat esse credendum, ullam prorsus Animam, nisi unius Mediatoris, non ex Adam trahere originale peccatum generatione devinctum, regeneratione solvendum.
|
(Rom. 14. 5) (quod absit) (ut scribis) (unde dubitare fas non est) (1. Cor. 12.
2. 3) (Matth. 23. 8) (Act. 1. 7) (Psal. 38. 5) (non
enim ait: initium meum ) (Job 14. 5.
juxta LXX) (ab ipso enim fieri,
sive sic, seu sic non negamus)
|
http://viaf.org/viaf/95147024
|
[] | ||
Hieronymus Stridonensis
| 145 |
QUINTA CLASSIS COMPLECTENS TRES EPISTOLAS QUARUM TEMPUS MINUS COMPERTUM EST; QUIBUS TRES ALIAE SUBDUNTUR, QUARUM INCERTUS EST AUCTOR. 1079 EPISTOLA CXLV. AD EXUPERANTIUM 1.
|
Exuperantium adhortatur, ut relicta militia, conferat se ad perfectam Christiani vitam, unaque cum fratre suo Quintiliano Bethleem commigret.
|
Inter omnia quae mihi sancti fratris Quintiliani amicitiae praestiterunt, hoc vel maximum est, quod te mihi ignotum corpore, mente sociavit. Quis enim non diligat eum, qui sub paludamento et habitu militari agat opera Prophetarum, et exteriorem hominem aliud promittentem, vincat interiori homine, qui formatus est ad imaginem Creatoris? Unde et prior ad officium provoco litterarum, et precor, ut mihi occasionem tribuas saepius rescribendi: quo de caetero scribam audacius. Illud autem prudentiae tuae breviter significasse sufficiat, ut memineris Apostolicae sententiae: Vinctus es uxori, ne quaeras solutionem, solutus es, ne quaeras uxorem , id est, alligationem, quae solutioni contraria est. Qui igitur servit officio conjugali, vinctus est; qui vinctus est, servus est; qui autem solutus est, liber est. Cum ergo Christi gaudeas libertate, et aliud agas, aliud repromittas, ac propemodum in domate constitutus sis, non debes ad tollendam tunicam tecto descendere , nec respicere post tergum, nec aratri semel arrepti stivam dimittere : Sed si fieri potest, imitare Joseph, et Aegyptiae dominae pallium relinque, ut nudus sequaris Dominum Salvatorem, qui dicit in Evangelio: Nisi quis dimiserit omnia, et tulerit crucem suam, et secutus me fuerit, non potest meus esse discipulus . Projice sarcinam saeculi, ne quaeras 1080 divitias, quae camelorum pravitatibus comparantur . Nudus et levis ad coelum evola, ne alas virtutum tuarum auri deprimant pondera. Hoc autem dico, non quod te avarum didicerim; sed quod subintelligam, idcirco adhuc militiae operam dare, ut impleas sacculum, quem evacuare Dominus praecepit. Si igitur qui habent possessiones et divitias, jubentur omnia vendere, et dare pauperibus, et sic sequi Salvatorem: dignatio tua, aut dives est, et debet facere quod praeceptum est; aut adhuc tenuis, et non debet quaerere, quod erogatura est. Certe Christus pro animi voluntate omnia in acceptum refert. Nemo Apostolis pauperior fuit: et nemo tantum pro Domino dereliquit. Vidua illa in Evangelio paupercula, quae duo minuta misit in Gazophylacium, cunctis praefertur divitibus, quia totum quod habuit dedit . Et tu igitur eroganda non quaeras; sed quaesita jam tribue, ut fortissimum tyrunculum suum Christus agnoscat; ut laetus tibi de longissima regione venienti occurrat Pater; ut stolam tribuat, ut donet annulum, ut immolet pro te vitulum saginatum , ut expeditum cum sancto fratre Quintiliano ad nos cito faciat navigare. Pulsavi amicitiarum fores: si aperueris, nos crebro habebis hospites.
|
(1. Cor. 7. 27) (Luc. 17) (Luc. 9. 62) (Matth. 10. 38) (Matth. 19. 24) (Luc. 21) (Luc. 15)
|
http://viaf.org/viaf/95147024
|
[] | ||
Hieronymus Stridonensis
| 146 |
EPISTOLA CXLVI. AD EVANGELUM. 1. 2.
|
Refellit eorum errorem, qui diaconum Presbytero aequabant, ostendens quid sit discriminis inter Episcopum, Presbyterum, et Diaconum.
|
Legimus in Isaia: Fatuus fatua loquetur . Audio quemdam in 1081 tantam erupisse vecordiam, ut Diaconos, Presbyteris, id est, Episcopis anteferret. Nam cum Apostolus perspicue doceat eosdem esse Presbyteros quos Episcopos, quid patitur mensarum et viduarum minister, ut supra eos se tumidus efferat, ad quorum preces Christi Corpus Sanguisque conficitur? Quaeris auctoritatem? Audi testimonium: Paulus et Timotheus servi Christi Jesu, omnibus sanctis in Christo Jesu, qui sunt Philippis, cum Episcopis et Diaconis . Vis et aliud exemplum? In Actibus Apostolorum, ad unius Ecclesiae Sacerdotes ita Paulus loquitur: Attendite vobis et cuncto gregi, in quo vos Spiritus Sanctus posuit Episcopos, ut regeretis Ecclesiam Domini, quam acquisivit sanguine suo . Ac ne quis contentiose in una Ecclesia plures Episcopos fuisse contendat, audi et aliud testimonium, in quo manifestissime comprobatur eumdem esse Episcopum atque Presbyterum. Propter hoc reliqui te in Creta, ut quae deerant corrigeres, et constitueres Presbyteros per civitates, sicut et ego tibi mandavi. Si quis est sine crimine, unius uxoris vir, filios habens fideles, non in accusatione luxuriae, aut non subditos. Oportet enim Episcopum sine crimine esse, quasi Dei dispensatorem . Et ad Timotheum: Noli negligere gratiam quae in te est, quae tibi data est prophetiae, per impositionem manuum Presbyterii . Sed et Petrus in prima Epistola: Presbyteros, inquit, in vobis precor Compresbyter, et testis passionum Christi, et futurae gloriae quae revelanda est, particeps, regere gregem Christi, et inspicere 1082 non ex necessitate, sed voluntarie juxta Deum . Quod quidem Graece significantius dicitur ἐπισκοποῦντες id est, super intendentes, unde et nomen Episcopi tractum est. Parva tibi videntur tantorum virorum testimonia? Clangat tuba Evangelica, filius tonitrui, quem Jesus amavit plurimum, qui de pectore Salvatoris doctrinarum fluenta potavit : Presbyter, Electae dominae et filiis ejus, quos ego diligo in veritate . Et in alia Epistola: Presbyter, Gaio carissimo, quem ego diligo in veritate . Quod autem postea unus electus est, qui caeteris praeponeretur, in schismatis remedium factum est: ne unusquisque ad se trahens Christi Ecclesiam rumperet. Nam et Alexandriae a Marco Evangelista usque ad Heraclam et Dionysium Episcopos, Presbyteri semper unum ex se electum, in excelsiori gradu collocatum, Episcopum nominabant: quomodo si exercitus Imperatorem faciat: aut Diaconi eligant de se, quem industrium noverint, et Archidiaconum vocent. Quid enim facit excepta ordinatione Episcopus, quod Presbyter non faciat? Nec altera Romanae urbis Ecclesia, altera totius orbis existimanda est. Et Galliae, et Britanniae, et Africa, et Persis, et Oriens et India, et omnes barbarae nationes, unum Christum adorant, unam observant regulam veritatis. Si auctoritas quaeritur, orbis major est Urbe. Ubicumque fuerit Episcopus, sive Romae, sive Eugubii, sive Constantinopoli, sive Rhegii, sive Alexandriae, sive Tanis, ejusdem meriti, ejusdem 1083 est et Sacerdotii. Potentia divitiarum, et paupertatis humilitas, vel sublimiorem, vel inferiorem Episcopum non facit. Caeterum omnes Apostolorum successores sunt. Sed dices , quomodo Romae ad testimonium Diaconi, Presbyter ordinatur? Quid mihi profers unius urbis consuetudinem? quid paucitatem, de qua ortum est supercilium, in leges Ecclesiae vindicas? Omne quod rarum est, plus appetitur. Pulegium apud Indos pipere pretiosius est. Diaconos paucitas honorabiles, Presbyteros turba contemptibiles facit. Caeterum etiam in Ecclesia Romae, Presbyteri sedent, et stant Diaconi: licet paulatim increbrescentibus vitiis, inter Presbyteros, absente Episcopo, sedere Diaconum viderim: et in domesticis conviviis, benedictiones Presbyteris dare. Discant qui hoc faciunt, non se recte facere, et audiant Apostolos: Non est dignum, ut relinquentes verbum Dei, ministremus mensis . Sciant quare Diaconi constituti sint. Legant Acta Apostolorum, recordentur conditionis suae. Presbyter et Episcopus, aliud aetatis, aliud dignitatis est nomen. Unde et ad Titum, et ad Timotheum de ordinatione Episcopi et Diaconi dicitur : de Presbyteris omnino reticetur: quia in Episcopo et Presbyter continetur. Qui provehitur, de minori ad majus provehitur. Aut igitur ex Presbytero ordinetur Diaconus, ut Presbyter minor Diacono comprobetur, in quem crescit ex parvo, aut si ex Diacono ordinatur Presbyter, noverit se lucris minorem, Sacerdotio esse majorem. Et ut sciamus traditiones Apostolicas sumptas de veteri Testamento, quod Aaron et filii ejus atque Levitae in Templo fuerunt, hoc sibi Episcopi et Presbyteri et Diaconi vindicent in Ecclesia.
|
(Isai.
32. 6) (Philipp. 1. 1) (Act. 20. 18) (Tit. 1. 5 et seqq.) (1. Tim. 4. 14) (1. Petr. 5) (Joan. 21) (2. Joan. 1) (3. Joan. 1) (Actor. 6. 2) (Tit. 1; 1. Tim. 3)
|
[al. dicis ]
|
http://viaf.org/viaf/95147024
|
[] | |
Hieronymus Stridonensis
| 147 |
1084 EPISTOLA CXLVII. AD SABINIANUM LAPSUM. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
|
Sabinianum Diaconum, qui perpetrato adulterio, in Bethleem fugerat, per litteras Episcopi sui Hieronymo commendatus, manensque in sanctis locis, et Diaconi officio fungens, virginem quamdam sacram ad stuprum, fugamque sollicitaverat: deprehensum objurgat, utque in Monasterio poeniteat, hortatur.
|
Samuel quondam lugebat Saulem, quia poenituerat Dominum, quod unxisset eum regem super Israel : et Paulus Corinthios, in quibus audiebatur fornicatio, et talis fornicatio, quae ne inter gentes quidem, voce flebili commonebat, dicens: Ne cum rursus venero, humiliet me Deus apud vos, et lugeam multos ex his qui ante peccaverunt, et non egerunt poenitentiam super immunditiis, quas gesserunt in impudicitia et fornicatione . Si hoc Propheta et Apostolus nulla ipsi labe maculati, clementi in cunctos mente faciebant, quanto magis ego ipse peccator, in te debeo facere peccatorem, qui non vis erigi post ruinam, nec oculos ad coelum levas; sed prodacta Patris substantia, porcorum siliquis delectaris , et superbiae praerupta conscendens, praeceps laberis in profundum? Deum ventrem vis habere pro Christo: servis libidini, gloriaris in carne et confusione tua, et quasi pinguis hostia in mortem propriam saginaris, imitarisque eorum vitam, quorum tormenta non metuis: ignorans, quoniam benignitas Dei ad poenitentiam te hortetur. Secundum autem duritiam tuam et cor impoenitens, thesaurizas tibi iram in die irae . An idcirco induratur juxta Pharaonem cor tuum, quia non statim percuteris, et differeris ad poenam 1085 diu? Et ille dilatus est, et decem plagas non quasi ab irato Deo, sed quasi a patre commonente sustinuit, donec in perversum acta poenitentia, populum quem dimiserat, per deserta sequeretur, et ingredi auderet maria; per quae vel sola doceri potuit, timori habendum eum, cui etiam elementa servirent. Dixerat et ille, Non novi Dominum, neque dimitto Israel. Quem tu imitans loqueris: Visio quam hic videt, in dies longos est, et in tempora longa iste prophetat . Propter quod dicit idem Propheta: Haec dicit Adonai Dominus: Non prolongabuntur amplius omnes sermones mei, quoscumque loquar; quia loquar verbum, et faciam . Sanctus David de impiis et de scelestis dicit quod saeculi felicitate fruerentur et dicerent: Quomodo cognovi Deus, et si est scientia in excelso? Ecce ipsi peccatores et abundantes in saeculo obtinuerunt divitias : pene lapso pede et fluctuanti vestigio causabatur, dicens: Ergo sine causa justificavi cor meum, et lavi inter innocentes manus meas . Praemiserat enim, Quia aemulatus sum super iniqua agentes, pacem peccatorum videns: quia non est respectus morti eorum, et solida plaga in flagella eorum. In laboribus hominum non sunt, et cum hominibus non flagellabuntur. Propterea tenuit eos superbia, circumdati sunt iniquitate et impietate sua. Egredietur sicut ex adipe iniquitas eorum: transierunt in affectum cordis. Cogitaverunt, et locuti sunt mala, iniquitatem in excelso locuti sunt. Posuerunt in coelum os suum, et lingua eorum pertransiit super terram . Nonne tibi videtur de te omnis iste Psalmus esse compositus? Vegeto quippe es corpore, et novus Antichristi Apostolus, cum in una notus fueris civitate, transgrederis ad aliam. Non indiges sumptibus; non plaga forti percuteris; et cum hominibus, qui non sunt, ut tu, velut irrationabilia jumenta, corripi non mereris. Propterea elatus es in superbiam, et vestimentum tuum est facta luxuria, et quasi ex arvina pingui et quodam adipe eructans verba mortifera, non te respicis 1086 esse moriturum, nec umquam post expletam libidinem, poenitentia remorderis. Transisti in affectum cordis, et ne tibi solus videaris errasse, simulas nefanda de servis Dei, nesciens quod iniquitatem in altum loquaris, et ponas in coelum os tuum. Nec mirum si a te qualescumque servi Dei blasphementur, cum patremfamilias Beelzebub vocaverint patres tui. Non est discipulus supra magistrum, nec servus supra dominum suum. Si illi in viridi ligno tanta fecerunt, tu in me, arido ligno, quid facturus es ? Tale quid et in Malachia plebs scandalizata credentium, de corde tuo loquitur: Dixerunt, vanus est qui servit Deo. Et quid plus? Quia custodivimus mandata ejus, et quoniam ivimus supplicantes ante faciem Domini omnipotentis. Et nunc nos beatos dicimus alienos. Reaedificantur omnes qui faciunt iniqua. Adversati sunt Deo, et salvi facti sunt. . Quibus postea diem judicii Dominus comminatur, et quid inter justum et injustum futurum sit, multo ante praenuntians, ait: Et convertimini: et videbitis quid sit inter justum, et injustum: inter servientem Domino, et non servientem . Haec tibi ridicula forte videantur, qui comoedis, et lyricis scriptoribus, et mimis Lentuli delectaris: quamquam ne ista tibi quidem prae nimia cordis hebetudine intelligenda concesserim. Prophetarum verba contemnes ; sed respondebit tibi Amos: Et in tribus et in quatuor impietatibus, nonne aversabor eum, dicit Dominus ? Quoniam enim Damascus, Gaza, Tyrus, Idumaea, Ammonitae, et Moabitae, Judaei quoque et Israel, saepe ad se Dei vaticinio destinato, ut agerent aliquando poenitentiam, audire contempserunt, irae suae, quam illaturus est, Dominus causas justissimas profert, dicens: In tribus et quatuor impietatibus nonne aversabor eos? Sceleratum est, inquit, mala cogitare: concessi. Nequius est male cogitata velle perficere, et hoc pro mea misericordia benignus indulsi. Numquid et opere implendum peccatum fuit? et mea superbe calcanda 1087 clementia? Tamen et post factum, quia malo poenitentiam peccatoris, quam mortem: Non enim sani opus habent medico, sed male habentes , jacenti manum porrigo, et conspersum in sanguine suo, ut propriis fletibus lavetur, exhortor. Quod si nec sic poenitentiam vult agere, et fracto navigio tabulam, per quam salvari poterat, non retentat, cogor dicere: Super tribus et quatuor impietatibus, nonne aversabor eum, dicit Dominus? Aversionem aestimans esse pro poena, dum suae peccator relinquitur voluntati. Inde est quod peccata patrum in tertiam et quartam generationem restituit , dum non vult statim punire peccantes, sed ignoscens primis, postrema condemnat. Alioqui si protinus scelerum ultor existeret: et multos alios, et certe Paulum Apostolum Ecclesiae non haberent. Ezechiel Propheta, cujus supra fecimus mentionem, Dei verbum ad se factum referens, ait: Aperi os tuum, et manduca quae ego dabo tibi. Et vidi, inquit, et ecce manus extenta ad me; et in ipsa volumen libri. Et revolvit illud in conspectu meo, et in ipso scriptum erat, a facie et retrorsum, lamentum, et carmen, et vae . Prima Scriptura ad te pertinet, si tamen volueris agere poenitentiam, post delictum. Secunda ad sanctos, qui ad Dei canticum provocantur. Non est enim pulchra laudatio in ore peccatoris. Tertia ad tui similes, qui desperantes semetipsos tradiderunt immunditiae, et fornicationi, et ventri, et his quae infra ventrem sunt; qui putant omnia morte finiri, et nihil esse post mortem, et dicunt: Tempestas si transierit, non veniet super nos . Liber ille, quem Propheta devorat, omnis series Scripturarum est. In quibus et poenitens plangitur, et justus canitur, et maledicitur desperanti . Nihil ita repugnat Deo, quam cor impoenitens. Solum crimen est, quod veniam consequi non potest. Si enim ei ignoscitur post peccatum, qui peccare desistit, et ille flectit judicem qui rogat: impoenitens autem omnis ad iracundiam provocat judicantem: solum 1088 desperationis crimen est, quod mederi nequeat. Porro ut scias Deum quotidie peccatores ad poenitentiam provocare, qui si rigidi perstiterint, de clemente eum severum et trucem faciunt, audi Isaiae verba dicentis: Et vocabit, inquit, Dominus sabaoth in die illa ad fletum, et planctum magnum, et decalvationem, et accinctionem ciliciorum. Ipsi vero fecerunt laetitiam et exsultationem. mactantes vitulos, et immolantes oves, ut comederent carnes, et biberent vinum, dicentes: Manducemus et bibamus, cras enim moriemur . Post quas voces et perditae mentis audaciam, Scriptura commemorat, dicens. Et revelata sunt haec in auribus Domini sabaoth, non remittetur vobis hoc peccatum, donec moriamini . Si enim peccato mortui fuerint, tunc eis remittetur peccatum. Quod quamdiu in peccato vixerint, non dimittitur. Parce quaeso animae tuae. Crede Dei futurum esse judicium. Recordare a quali Episcopo Diaconus ordinatus sis. Nec mirum quamvis sanctum hominem, tamen in homine deligendo potuisse falli, cum et Deum poeniteat, quod Saul in regem unxerit . et in duodecim Apostolis Judas sit proditor repertus; et de quondam ordinis tui hominibus Nicolaus Antiochenus, immunditiarum omnium, et Nicolaitarum haereseos auctor exstitisse referatur. Non tibi illa nunc replico, quod plures virgines stuprasse narreris; quod a te nobilium violata matrimonia, publico caesa sint gladio; quod per lupanaria impurus, et helluo cucurristi. Magna quidem ista sunt pondere suo, sed fiunt eorum quae illaturus sum comparatione leviora. Rogo quantum crimen est ubi stuprum et adulterium parum est? Infelicissime mortalium, tu speluncam illam, in qua Dei Filius natus est, et veritas de terra orta est, et terra dedit fructum suum, de stupro condicturus ingrederis. Non times, ne de praesepi infans vagiat; ne puerpera Virgo te videat; ne mater Domini contempletur? Angeli clamant, pastores currunt, stella desuper rutilat, Magi 1089 adorant, Herodes terretur, Jerosolyma conturbatur; et tu cubiculum virginis, decepturus virginem irrepis? Paveo miser, et tam mente, quam corpore perhorresco, ponere tibi volens ante oculos tuos, opus tuum. Tota Ecclesia nocturnis vigiliis Christum Dominum personabat, et in diversarum gentium linguis unus in laudibus Dei spiritus concinebat. Tu inter ostia quondam praesepis Domini, nunc altaris, amatorias epistolas fulciebas, quas postea illa miserabilis, quasi flexo adoratura genu, inveniret et legeret; et stabas deinceps in choro psallentium, et impudicis nutibus loquebaris. Proh nefas, non possum ultra progredi. Prorumpunt singultus antequam verba, et indignatione pariter ac dolore, in ipso meatu faucium spiritus coarctatur. Ubi mare illud eloquentiae Tullianae? ubi torrens fluvius Demosthenis? Nunc profecto muti essetis ambo, et vestra lingua torpesceret. Inventa est res, quam nulla eloquentia explicare queat. Repertum est facinus, quod nec mimus fingere, nec scurra ludere, nec Atellanus possit effari. Moris est in Aegypti et Syriae monasteriis, ut tam virgo, quam vidua, quae se Deo voverint, et saeculo renuntiantes, omnes delicias saeculi conculcarint, crinem monasteriorum matribus offerant desecandum, non intecto postea contra Apostoli voluntatem incessurae capite; sed ligato pariter ac velato. Nec hoc quispiam, praeter tondentes novit et tonsas, nisi quod quia ab omnibus fit, pene scitur ab omnibus. Hoc autem duplicem ob causam, de consuetudine versum est in naturam, vel quia lavacrum non adeunt, vel quia oleum nec capite, nec ore norunt, ne a parvis animalibus, quae inter cutem et crinem gigni solent, et concretis sordibus, opprimantur . Videamus igitur, tu vir bone inter ista quid feceris. Futuro matrimonio, in spelunca illa venerabili, quasi quosdam 1090 obsides accipis capillos, sudariola infelicis, et cingulum, dotale pignus, reportas , jurans ei te nullam similiter amaturum. Deinde curris ad pastorum locum, et Angelorum desuper strepitu concinente, in eadem verba testaris. Nihil dico amplius, quod in oscula rueris, quod amplexatus sis. Totum quidem de te credi potest, sed veneratio praesepis et loci non me sinunt plus credere, quam te voluntate tantum et animo corruisse. Miser: nonne quando in spelunca cum virgine stare cepisti, caligaverunt oculi, lingua torpuit, conciderunt brachia, pectus intremuit, nutavit incessus? Post Apostoli Petri Basilicam, in qua Christi flammeo consecrata est: post Crucis et Resurrectionis et Ascensionis Dominicae sacramenta, in quibus rursum se in monasterio victuram spoponderat, audes crinem accipere tecum noctibus dormiturae , quem Christo messuerat in spelunca? Deinde a vespere usque mane fenestrae illius assides, et quia propter altitudinem, haerere vobis cominus non licebat, per funiculum, vel accipis aliquid, vel remittis. Vide quanta diligentia Dominae fuerit, ut nunquam virginem, nisi in Ecclesia videris: et cum talem uterque vestrum habuerit voluntatem, nisi per fenestram nocte facultas vobis non fuerit colloquendi. Oriebatur tibi, ut postea didici, sol invito. Exanguis, marcidus, pallidus, ut suspicione omni careres, Evangelium Christi, quasi Diaconus lectitabas. Nos pallorem jejunii putabamus, et exangue os contra institutum ac morem tuum, quasi confectum vigiliis mirabamur. Jam tibi et scalae, per quas deponeres miseram, parabantur; jam iter dispositum, decreta navigia, condicta dies, fuga animo pertractata ; et ecce Angelus ille cubiculi Mariae janitor, cunarum Domini custos, et infantis Christi gerulus, coram quo tanta faciebas, ipse te prodidit. O funestos oculos meos! o diem illum 1091 omni maledictione dignissimum, in quo epistolas illas tuas, quas hucusque retinemus, consternata mente legi! quae ibi turpitudines? quae blanditiae? quanta de condicto stupro exultatio? Haeccine Diaconum, non dicam loqui, sed scire potuisse? Ubi miser ista didicisti, qui in Ecclesia te nutritum esse jactabas? Nisi quod in eisdem epistolis juras te nunquam pudicum, nunquam fuisse Diaconum. Si negare volueris, manus tua te redarguet ipsi apices proclamabunt, Habeto interim lucrum sceleris, non possum tibi ingerere quae scripsisti. Jaces itaque advolutus genibus meis, et heminam, ut tuis verbis utar, sanguinis deprecaris, Et, o te miserum, neglecto judicio Dei, me tantum quasi vindicem times! Ignovi fateor; quid enim aliud possum tibi facere, Christianus? Hortatus sum ut ageres poenitentiam, et in cilicio et cinere volutareris, ut solitudinem peteres, ut viveres in monasterio, ut Dei misericordiam jugibus lacrymis implorares. At tu bonae spei columen, excetrae stimulis inflammatus, factus es mihi in arcum perversum, et contra me conviciorum sagittas jacis. Inimicus tibi factus sum, vera dicens. Non dolebo de maledictis; quis enim nesciat, nihil nisi flagitiosum tuo ore laudari? Hoc plango, quod te ipse non plangis, quod te non sentis mortuum ; quod quasi gladiator paratus libithynae, in proprium funus ornaris. Amiciris linteis, digitos annulis oneras, dentes pulvere teris, raros in rubenti calvaria digeris capillos: taurina cervix toris adipeis intumescens, nec quia propter libidinem fracta est, inclinatur. Super haec, unguenta fragras, mutas balneas, et contra renascentes pilos pugnas; per forum ac plateas, nitidus ac politus amator incedis. Facies meretricis facta est tibi, nescis erubescere. Convertere miser ad Dominum, ut ad te Dominus convertatur. Age poenitentiam, ut et ille agat poenitentiam super 1092 omnibus quae locutus est malis ut faceret tibi. Quid neglecto vulnere proprio, alios niteris infamare? Quid me bene tibi et sedulo consulentem, quasi phreneticus morsu lace ras? Esto, ego flagitiosus sim, ut vulgo jactitas saltem mecum age poenitentiam; criminosus, ut simulas, imitare lacrymas criminosi. Num mea peccata virtutes tuae sunt? An malorum tuorum putas solatium, si multos tui similes habeas? Fluant paululum de oculis lacrymae intersericum et linteamina, quibus tibi videris fulgidus et formosus; intellige te nudum, conscissum, sordidatum , mendicantem. Nunquam est sera poenitentia. Quamvis de Jerosolymis descenderis, et sis in itinere vulneratus, inde te Samaritanus impositum jumento, curandumque ad stabulum referet. Sed et si mortuus jaces in sepulcro, tamen et foetentem Dominus suscitabit. Imitare saltem caecos illos, propter quos Salvator dimittens domum suam et haereditatem suam, Jericho venit. Sedentibus in tenebris et umbra mortis lux orta est eis, Qui postquam praeterire Dominum cognovissent, ceperunt clamare, dicentes: Fili David, miserere nostri. Poteris et tu videre, si clames; si accitus ab eo, sordida vestimenta projicias. Cum conversus ingemueris, tunc salvus eris, et tunc scies ubi fueris . Tangat modo cicatrices tuas, pertractet luminum quondam tuorum vestigia. Licet ab utero sic genitus sis, et in delictis conceperit te mater tua, asperget te hyssopo, et mundaberis: lavabit te, et super nivem dealbaberis. Quid incurvus terrae haeres, et totus in coeno jaces? Illa quam decem et octo annis Satanas vinxerat, postquam a Salvatore curata est, coelum erecta suspexit. Quod ad Cain dictum est, tibi dictum puta, Peccasti, quiesce : Quid longius recedis a-facie Dei, et habitas in terra Naid? Quid totus in salo fluctuas, nec statuis supra petram pedem tuum? 1093 Cave ne te Phinees cum Madianitide fornicantem seiromaste configat. Quid postquam Thamar virginem frater et consanguineus polluisti, versus in Absalom, occidere eum cupis, qui te rebellantem plangit et mortuum? Clamat contra te sanguis Nabuthae: et vinea Jezrael, hoc est, seminis Dei; quam in hortum voluptatum, lasciviae olera convertisti, dignam de te ultionem reposcit. Mittitur tibi Elias, tormenta et interitum nuntians. Incurvare, et sacco vestire paulisper, et de te poterit dicere Deus: Vidisti, quia reveritus fuerit Achab a facie mea? Non superducam malitiam in diebus ejus . Sed forte blandiris tibi, quod a tali Episcopo Diaconus ordinatus es. Jam superius dixi, nec patrem pro filio, nec filium pro patre puniri. Anima enim quae peccaverit, ipsa morietur . Et Samuel habuit filios qui recesserunt a timore Dei, et abierunt post avaritiam et iniquitatem. Et Heli Sacerdos sanctus fuit; sed habuit filios, qui, ut in Hebraeorum volumine legimus, fornicabantur cum mulieribus in tabernaculo Dei, et in similitudinem tui, impudenter sibi Dei ministerium vindicabant . Unde et locus tabernaculi ipse subversus est et propter vitia Sacerdotum Dei, sanctuarium, destitutum est . Quanquam et ipse Heli dum est nimium lenis in filios, offendit Deum; tantumque abest, ut te valeat Episcopi tui justitia liberare, ut timendum sit, ne propter te de solio suo corruens ὀπισθοτόνῳ pereat insanabili. Si Oza Levites Arcam Domini, quam portare ipse debuerat, quasi ruentem sustentare voluit, et percussus est: quid de te fututurum putas, qui stantem Arcam Domini praecipitare conatus es? Quanto magis Episcopus qui te ordinavit probabilis est, tanto tu amplius detestandus, qui talem hominem fefellisti. Solemus mala domus nostrae scire novissimi, ac liberorum et conjugum vitia, vicinis canentibus, ignorare. Noverat te omnis Italia. Universi te stare ante altare Christi ingemiscebant. Nec tu tam callidus eras, 1094 ut prudenter tua vitia celares. Sic aestuabas, sic subantem te et lascivientem huc atque illuc rapiebat voluptas, ut quasi quosdam triumphos, palmamque vitiorum de expletis libidinibus sublevares. Denique inter gladios barbari, et barbari mariti, et mariti potentis excubias, impudicitiae flamma te rapuit. Non timuisti in illa domo adulterium facere, in qua sine judice laesus vir se poterat ulcisci. Duceris ad hortulos, ad suburbana pertraheris: tam libere et insane te agis, ut absente marito, uxorem te putes habere, non adulteram. Inde per quosdam cuniculos dum illa tenetur, erumpis. Romam occultus ingrederis, latitas inter Samnitas latrones, et ad primum mariti nuntium, quod novus tibi ex Alpibus Hannibal descendisset, navigio te credis in tuto. Tanta fugae celeritas fuit, ut tempestatem terra duceres tutiorem. Venis utcumque in Syriam, inde te velle Jerosolymam transcendere, et serviturum Domino polliceris. Quis non susciperet eum, qui se Monachum promittebat, praesertim ignorans tragoedias tuas, et Episcopi tui Commendatitias ad caeteros Sacerdotes epistolas legens? At tu infelix transfigurabas te in Angelum lucis, et minister Satanae, ministrum justitiae simulabas. Sub vestitu ovium latebas lupus, et post adulterium hominis, adulter Christi esse cupiebas. Haec idcirco retuli, ut totam tibi scenam operum tuorum, quasi in brevi depingerem tabella, et gesta tua ante oculos tuos ponerem, ne misericordiam Domini nimiamque clementiam, materiam existimes delictorum, rursum crucifigens tibimetipsi Filium Dei, et ostentui habens, et non legens illud quod sequitur. Terra enim venientem saepe super se bibens imbrem, et generans herbam opportunam illis a quibus colitur, accipit benedictionem a Domino: Proferens autem spinas et tribulos, reproba est et maledicto proxima, cujus consummatio fit in combustionem .
|
(1. Reg. 16) (1. Cor. 12. ultim) (Luc. 15) (Rom. 2. 5) (Exod. 4 et seqq.) (Ezech. 12. 27) (Ibid. v. 28) (quorum
tu pars non modica, sed princeps es) (Psal. 72.
11. et 12) (Ibid. v. 13) (Ibid. v. 3 et seqq.) (Luc. 23. 31) (Malach. 3. 3. 14. juxta LXX) (Ibid. ultim.) (Amos 1. 3. juxta LXX) (Luc. 5. 31) (Exod. 20) (Ezech. 2. 8. et sqq.) (Isai. 28. 15) (Isai. 22. 12. et seqq.) (Ibidem v. 14) (1. Reg.
15) (Isai. 30.
15) (Genes. 4.
13) (3. Reg. 21. 29) (Ezech. 18. 4) (1. Reg. 8) (Heb. 6. 7. et 8)
|
[al. in morte] [al. flagello] [al. excelsum] [al. contemnas ] [al. eo.] [al. desperans. ] [al. Nunc, nunc. ] [al. explicari. ] [al. obruantur ] [al. deportas ] [al. campi ] [al. dormiturum ] [al. praeparata ] [al. doleo ] [al. esse mortuum ] [al. sordidum ] [al. jaceas ] [al. destructum ] [al. Unde ] [al. Venisti ]
|
http://viaf.org/viaf/95147024
|
[] | |
Hieronymus Stridonensis
| 148 |
1095 EPISTOLA CXLVIII. AD CELANTIAM MATRONAM. De ratione pie vivendi. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 15. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32.
|
Celantiam nobilem matronam docet, quomodo inter saeculi honores, divitias, ac Matrimonii onera vitam suam sancte ac religiose ducat. Ad divinae Scripturae lectionem primum hortatur, deinde ne de generis nobilitate superbiat, in quo sita sit vera nobilitas, docet; denique quod aliquot jam ante annos absque pacto, et consensu viri, continentiam servare sibi proposuisset in animo, acriter redarguit, et quid viro suo debeat, ostendit.
|
Vetus Scripturae celebrata sententia est, esse pudorem, quo gloria inveniatur et gratia; et esse rursus pudorem, qui soleat parere peccatum. Cujus dicti veritas, quanquam satis ad omnium intelligentiam ipsa sui luceat claritate, mihi tamen, nescio quomodo in praesenti causa propius innotuit. Provocatus enim ad scribendum litteris tuis, quae miris hoc a me obsecrationibus flagitabant, diu fateor de responsione dubitavi: silentium mihi imperante verecundia. Cui tamen fortissime resistebat, et vim faciebat precum tuarum fidelis ambitio. Pugnabatque acriter cum haesitatione mea humilitas obsecrantis, et magna quadam fidei violentia, oris claustra pulsabat. Cumque sic animum in utroque nutantem, cogitatio diversa libraret, pene pudor exclusit officium. Sed me illa, quam supra posui, sapientis sententia, armavit ad depellendam inutilem verecundiam, et damnosum silentium resolvendum, cum utique ipsam scribendi causam tam honestam viderem esse, tam sanctam, ut peccare me crederem, si tacerem: illud 1096 mecum Scripturae reputans: Tempus tacendi, et tempus loquendi . Et iterum: Ne retineas verbum in tempore salutis . Et illud B. Petri: Parati semper ad satifactionem omni poscenti vos rationem . Petis namque, et sollicite ac violenter petis, ut tibi certam ex Scripturis sanctis praefiniamus regulam, ad quam ordines cursum vitae tuae, ut cognita Domini voluntate, inter honores saeculi et divitiarum illecebras morum magis diligas supellectilem, atque ut possis in conjugio constituta, non solum conjugi placere, sed etiam ei qui ipsum indulsit conjugium. Cui tam sanctae petitioni, tamque pio desiderio, non satisfacere: quid aliud est, quam profectum alterius non amare? Parebo igitur precibus tuis, teque paratam ad implendam Domini voluntatem, ipsius nitar incitare sententiis. Idem est enim verus omnium Dominus ac magister, qui nos placere sibi jubet, et docet quomodo placere ei possimus. Ipse itaque te informet, ipse te doceat, qui interroganti in Evangelio adolescenti, quid faceret, ut mereretur vitam aeternam, divina continuo mandata proponit , ostendens nobis ejus voluntatem esse faciendam, a quo speramus et praemia. Propter quod alio testatur loco: Non omnis qui dicit mihi, Domine, Domine, intrabit in regnum coelorum: sed qui facit voluntatem Patris mei qui in coelis est, ipse intrabit in regnum coelorum . Quo manifeste illud ostenditur, nos non sola Dei confessione tanti praemii magnitudinem promereri, nisi fidei et justitiae opera conjuncta sint. Qualis enim est illa confessio, quae sic Deo credit, ut pro nihilo ejus ducat imperium? Aut quomodo ex animo, ac vere dicimus, Domine, Domine, si ejus, quem Dominum confitemur, praecepta contemnimus? Unde ipse in Evangelio dicit: Quid autem vocatis me, Domine, Domine, et non facitis quae dico ? Et iterum: Populus hic labiis me honorat, 1097 cor autem eorum longe est a me . Et rursum loquitur per Prophetam: Filius honorificat patrem, et servus dominum suum timet. Et si pater ego sum: ubi est honor meus? et si Dominus ego sum, ubi est timor meus ? Ex quo apparet, nec honorari ab eis Dominum, nec timeri, qui ejus praecepta non faciunt. Et ad David expressius dicitur, qui peccatum admiserat: Et pro nihilo duxisti Dominum ; et ad Heli fit sermo Domini: Qui honorificat me, honorificabo eum; qui autem pro nihilo me habent, ad nihilum redigentur . Et nos securo ac bono animo sumus qui per singula quaeque praecepta, inhonorantes Deum clementissimum Dominum ad iracundiam provocamus, ejusque imperium superbissime contemnendo, in tantae majestatis imus injuriam? Quid enim unquam tam superbum, quid vero tam ingratum videri potest, quam adversus ejus vivere voluntatem, a quo ipsum vivere acceperis? quam illius praecepta despicere, qui ideo aliquid imperat, ut causas habeat remunerandi? Neque enim obsequii nostri Deus indiget, sed nos illius indigemus imperio. Mandata ejus desiderabilia super aurum et lapidem pretiosum nimis, et dulciora super mel et favum: quoniam in custodiendis illis retributio multa . Et ideo nobis irascitur, idcirco magis illa immensa Dei bonitas offenditur, quia eam per tanti etiam praemii detrimenta contemnimus: nec solum imperata, sed etiam promissa illius pro nihilo ducimus. Unde saepe, imo semper illa nobis Domini revolvenda sententia: Si vis ad vitam venire, serva mandata ; hoc enim tota nobiscum lege agitur: hoc Prophetae, hoc Apostoli docent: hoc a nobis, et vox Christi et sanguis efflagitat: qui ideo pro omnibus mortuus est, ut qui vivunt, jam non sibi vivant, sed ei, qui pro illis mortuus est . Vivere autem illi non est aliud, quam ejus praecepta servare, quae nobis ille quasi certum quoddam dilectionis suae pignus, servanda mandavit. Si diligitis, inquit, me, mandata mea servate . Et, qui habet mandata mea, et servat ea, ille est qui diligit me. Ac rursus: Si quis diligit me, 1098 sermonem meum servabit, et Pater meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. Qui non diligit me, sermones meos non servat . Grandem vim obtinet vera dilectio. Et qui perfecte amatur, totam sibi amantis vindicat voluntatem. Nihil est imperiosius caritate. Nos si vere Christum diligimus: si ejus nos redemptos sanguine recordamur, nihil magis velle, nihil omnino debemus agere, quam quod illum velle cognoscimus. Duo autem sunt genera mandatorum, in quibus clauditur tota justitia. Prohibendi unum est, jubendi alterum. Ut enim mala prohibentur, ita praecipiuntur bona. Ibi otium imperatur, hic studium. Ibi coercetur animus, hic incitatur. Ibi fecisse, hic non fecisse, culpabile est. Unde et Propheta dicit: Quis est homo qui vult vitam, et cupit videre dies bonos? Prohibe linguam tuam a malo, et labia tua ne loquantur dolum. Declina a malo, et fac bonum . Et beatus Apostolus. Odientes malum, adhaerentes bono . Hoc itaque duplex diversumque praeceptum, prohibendi scilicet et imperandi, aequo omnibus jure mandatum est. Non virgo, non vidua, non nupta, ab hoc imperio libera est. In quovis proposito, in quovis gradu, aequale peccatum est, vel prohibita admittere, vel jussa non facere. Neque vero eorum te seducat error, qui ex arbitrio suo eligunt, quae potissimum Dei mandata faciant, quaeve quasi vilia ac parva despiciant: nec metuunt, ne secundum divinam sententiam, minima contemnendo paulatim decidant . Stoicorum quidem est, peccatorum tollere differentiam, et delicta omnia paria judicare: nec ullum inter scelus et erratum discrimen facere. Nos vero etsi multum inter peccata distare credimus, quia et legimus: tamen satis prodesse ad cautionem dicimus, etiam minima pro maximis cavere. Tanto enim facilius abstinemus a quocumque delicto, quanto illud magis metuimus. Nec cito ad majora progreditur, qui etiam parva formidat. Et sane nescio, an possimus leve aliquod peccatum dicere quod in Dei 1099 contemptum admittitur. Estque ille prudentissimus, qui non tam considerat quod jussum sit, quam illum qui jusserit: nec quantitatem imperii, sed imperantis cogitat dignitatem. Aedificanti itaque tibi spiritualem domum non super levitatem arenae, sed super soliditatem petrae, innocentiae in primis fundamentum ponatur, super quod facilius possis arduum culmen justitiae erigere. Maximam enim partem aequitatis implevit, qui nulli nocuit: beatusque est qui potest cum sancto Job dicere: Nulli nocui hominum: juste vixi cum omnibus . Unde audenter et simpliciter loquebatur ad Dominum. Quis est ille qui judicetur mecum ? id est, quis tuum adversum me potest implorare judicium, ut se laesum a me convincat? Purissimae conscientiae est, secure canere cum Propheta: Perambulabam in innocentia cordis mei: in medio domus meae . Unde idem alibi dicit: Non fraudavit eos Deus bonis, qui ambulant in innocentia . Itaque malitiam, odium atque invidiam, quae vel maxima, vel sola semina sunt nocendi, Christiana a se propellat anima: neque manu tantum, aut lingua, sed corde quoque custodiat innocentiam: nec opere modo, sed voto etiam nocere formidet. Quantum enim ad peccati rationem pertinet, nocuit et qui nocere disposuit. Multi nostrorum illum absolute atque integre definiunt innocentem, qui ne in eo quidem ulli noceat quo prodesse desistat. Quod si est verum, tum demum laetare de innocentiae conscientia, si cum potes adjuvare, non desinas; si vero divisa inter se ista atque distincta sunt: aliudque est non nocere quod semper potes, aliud prodesse cum possis, aliud malum non facere, aliud operari bonum: illud tibi rursum occurrat: non sufficere Christiano, si partem unam justitiae impleat, cui utraque praecipitur. Neque enim debemus ad multitudinis exempla respicere: quae nullam morum disciplinam sequens, nullum vivendi tenens ordinem, non tam ratione ducitur, 1100 quam quodam impetu fertur. Nec imitandi nobis illi sunt, qui sub Christiano nomine gentilem vitam agunt, et aliud professione, aliud conversatione testantur: atque, ut Apostolus ait, Deum confitentur se nosse, factis autem negant . Inter Christianum et gentilem non fides tantum debet, sed etiam vita distinguere: et diversam religionem, per diversa opera monstrare. Nolite, ait Apostolus, jugum ducere cum infidelibus. Quae enim participatio justitiae cum iniquitate? Aut quae societas luci ad tenebras? Quae autem conventio Christi ad Belial? Aut quae pars fideli cum infideli? Qui autem consensus templo Dei cum idolis ? Sit ergo inter nos et illos maxima separatio. Disjungitur certo discrimine error et veritas. Illi terrena sapiant, qui coelestia promissa non habent. Illi brevi huic vitae se totos implicent, qui aeterna nesciunt. Illi peccare non metuant, qui peccatorum impunitatem putant. Illi serviant vitiis, qui non sperant futura praemia virtutum. Nos vero qui purissima confitemur fide, omnem hominem manifestandum esse ante tribunal Christi, ut recipiat unusquisque propria corporis sui, prout gessit; sive bonum, sive malum : procul esse debemus a vitiis, dicente Apostolo: Qui enim Christi sunt, carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis . Nec turbam sequantur errantem, qui se veritatis discipulos confitentur. Duas certe conversationis vias, et distincta in diversum itinera vivendi, Salvator in Evangelio ostendit. Quam, inquit, spatiosa via, quae ducit ad mortem, et multi sunt qui intrant per eam. Et rursum: Quam arcta via et angusta est, quae ducit ad vitam, et pauci sunt qui inveniunt eam . Vide quanta inter has vias separatio sit, quantumque discrimen. Illa ad mortem, haec tendit ad vitam. Illa celebratur et teritur a multis, haec vix invenitur a paucis. Illa enim vitiis per consuetudinem, quasi declivior ac mollior, et velut quibusdam amoena floribus voluptatum facile ad se rapit commeantium multitudinem: haec vero insueto 1101 calle virtutum tristior atque horridior: ab his tantum eligitur, quibus non tam delectatio itineris cordi est, quam utilitas mansionis. Asperam enim nobis, et insuavem virtutum viam, nimia facit vitiorum consuetudo, quae si in partem alteram transferatur, invenietur, sicut Scriptura dicit, semita justitiae laevis . Ponamus ergo jam rationem vitae nostrae, et per quam potissimum gradiamur viam, conscientia teste discamus. Omne enim quod agimus, omne quod loquimur, aut de lata, aut de angusta via est. Si cum paucis angustum iter et subtilem quamdam semitam invenimus, ad vitam tendimus. Si vero multorum comitamur viam, secundum Domini sententiam, imus ad mortem. Si ergo odio atque invidia possidemur, si cupiditati et avaritiae cedimus, si praesentia commoda futuris praeferimus: per spatiosam viam incedimus. Habemus enim ad haec comitum multitudinem, et late similium stipamur agminibus. Si iracundiam libidinemque explere volumus, si injuriam vindicamus , si maledicenti remaledicimus, et adversum inimicum inimico animo sumus, aeque cum pluribus ferimur. Si vel adulamur ipsi, vel adulantem libenter audimus, si verum dicere gratia impedimur, et magis offendere animos hominum timemus, quam non ex animo loqui; de multorum item via sumus. Tot nostri sunt socii, quot extranei veritatis. At e contrario, si ab his omnibus vitiis sumus extranei, si purum ac liberum animum praestamus, et omni cupiditate calcata, solis studemus divites esse virtutibus: per angustam viam nitimur. Conversatio enim ista paucorum est. Estque perrarum atque difficile, idoneos hujus itineris comites reperire. Quin etiam multi hac ire se simulant, et per diversa errorum diverticula, ad viam multitudinis revertuntur. Ideoque timendum est, ne quos duces recti hujus itineris habere nos credimus: eos comites habeamus erroris. Si igitur inveniuntur exempla, quae nos per hanc ducant viam, et rectum Evangelii tramitem teneant, sequenda sunt. Sin vero ea vel deficiunt, vel deficere putantur, Apostolorum forma 1102 universis proposita est. Clamat vas electionis Paulus, nosque quasi ad angustum hoc iter convocans, dicit: Imitatores mei estote, sicut et ego Christi . Certe quod est amplius omnibus, ipsius Domini relucet exemplum, qui in Evangelio ait: Venite ad omnes qui laboratis et onerati estis, et ego requiescere faciam vos. Tollite jugum meum super vos, et discite a me, quia mitis sum, et humilis corde . Si periculosum est imitari illos, de quibus dubitas an imitandi sint: hunc certe imitari tutissimum est, atque ejus vestigia sequi, qui dixit: Ego sum via, veritas, et vita . Nunquam enim errat, qui sequitur veritatem. Unde et Apostolus Joannes ait: Qui dicit se in Christo manere, debet sicut ille ambulavit, et ipse ambulare . Et beatus Petrus ait: Christus pro nobis passus est, vobis relinquens exemplum, ut sequamini vestigia ejus: qui peccatum non fecit, nec est inventus dolus in ore ejus. Qui cum malediceretur, non maledicebat: cum pateretur, non comminabatur. Tradebat autem judicanti se injuste. Qui peccata nostra, ipse pertulit in corpore suo super lignum, ut peccatis mortui, justitiae vivamus . Cesset omnis excusatio errorum, auferantur peccandi foeda solatia. Nihil omnino agimus, qui nos per multitudinis exempla defendimus, et ad consolationem nostram, aliena saepe numerantes vitia, deesse nobis dicimus, quos debeamus sequi. Ad illius exemplum mittimur, quem omnes fatemur imitandum. Atque ideo praecipua tibi cura sit, legem nosse divinam: per quam possis, quasi praesentia cernere exempla sanctorum: quid faciendum sit, quidve vitandum, illius consilio disce . Maximum enim ad justitiam auxilium, est implere divinis eloquiis animum, et quod opere exequi cupias, semper corde meditari. Rudi adhuc populo, et hominibus ad obedientiam insuetis, per Moysen imperatur a Domino, ut in signum memoriae, qua praecepta Domini recordentur: per singulas vestimentorum fimbrias, habeant cum cocco hiacynthini coloris insignia, ut etiam casu huc illucque respicientibus oculis, mandatorum coelestium memoria nascatur. De quibus fimbriis Pharisaei redarguuntur a Domino , 1103 quod eas perverso usu, non ad commonitionem praeceptorum dei, sed ad ostentationem sui habere coeperint, ut scilicet quasi de majoris observationis diligentia, sancti a populo judicarentur. Tibi vero servanti non jam litterae praecepta, sed spiritus, divinorum mandatorum memoria spiritualiter excolenda est. Cui non tam frequenter recordanda sunt praecepta Domini, quam semper cogitanda. Sint ergo divinae Scripturae semper in manibus tuis, et jugiter mente volvantur. Nec sufficere tibi putes mandata Dei memoria tenere, et operibus oblivisci. Sed ideo illa cognosce, ut facias quicquid faciendum didiceris. Non enim auditores legis justi sunt apud Deum, sed factores legis justificabuntur . Latus quidem et immensus divinae legis campus extenditur. Qui diversis testimoniis veritatis, velut coelestibus quibusdam floribus vernans, mira oblectatione legentis animum pascit ac refovet. Quae omnia semper cognoscere, secumque revolvere, ingens ad conservandam justitiam beneficium est. Sed quasi ad compendiosum quoddam commonitorium, illa tibi Evangelii eligenda sententia est, et superscribenda cordi tuo, quae ad totius justitiae breviarium, dominico ore profertur: Omnia quaecumque vultis ut faciant vobis homines, haec et vos facite illis. Haec enim Lex et Prophetoe . Infinitae namque sunt species, partesque justitiae: quas non modo stylo persequi, sed cogitatione etiam capere difficillimum est. Quas omnes una ac brevi sententia comprehendit, et latentem hominum conscientiam, secreto animi judicio, aut absolvit, aut damnat. Ad omnem igitur actum, ad omne verbum, ad omnem etiam cogitatum, haec sententia retractetur: quae tibi quasi speculum quoddam paratum, et ad manum semper positum, qualitatem tuae voluntatis ostendat, ac etiam vel de injusto opere redarguat, vel de justo laetificet. Quotiescumque enim talem in alterum habueris animum, qualem in te ab altero servari cupis, aequitatis viam tenes. Quoties vero talis erga alterum fueris, qualem in te vis neminem: iter justitiae 1104 dereliquisti. En totum illud divinae legis arduum totumque difficile. En ob quam causam dura imperia Domino reclamamus, et dicimus nos vel difficultate, vel impossibilitate mandatorum premi. Nec sufficit, quod jussa non facimus, nisi etiam jubentem injustum pronuntiemus: dum ipsum aequitatis auctorem, non modo dura et ardua, sed etiam impossibilia praecepisse conquerimur. Omnia, inquit, quaecumque vultis, ut faciant vobis homines, haec et vos facite illis. Conjungi vult inter nos, atque connecti, per mutua beneficia caritatem. Omnesque homines vicario inter se amore copulari, ut id unoquoque praestante alteri, quod sibi ab omnibus praestari velit: tota justitia, et praeceptum hoc Dei, communis sit utilitas hominum. Et, o miram clementiam Domini! o ineffabilem Dei benignitatem! Praemium nobis pollicetur, si nos invicem diligamus, id est, si nobis ea praestemus invicem, quorum vicissim indigemus. Et nos superbo simul et ingrato animo, ejus renitimur voluntati: cujus etiam imperium beneficium est. Nulli unquam omnino detrahas, nec aliorum vituperatione te laudabilem videri velis: magisque vitam tuam ornare disce, quam alienam carpere. Ac semper Scripturae memor esto dicentis: Noli diligere detrahere, ne eradiceris . Pauci admodum sunt, qui huic vitio renuntient, raroque invenies, qui ita vitam suam irreprehensibilem exhibere velint, ut non libenter reprehendant alienam. Tantaque hujus mali libido mentes hominum invasit, ut etiam qui procul ab aliis vitiis recesserunt, in istud tamen quasi in extremum diaboli laqueum incidant. Tu vero hoc malum ita effuge, ut non modo ipsa non detrahas, sed ne alii quidem detrahenti, aliquando credas. Nec obtrectatoribus auctoritatem de consensu tribuas: ne eorum vitium nutrias, annuendo. Noli, inquit Scriptura, consentaneus esse cum derogantibus adversus proximum tuum, et non accipies super illum peccatum. Et alibi: Sepi aures tuas spinis, et noli audire linguam nequam . Unde et beatus David, diversas 1105 innocentiae species justitiaeque dinumerans, de hac quoque virtute non tacuit, dicendo: Et opprobrium non accepit adversus proximos suos : propterea quod ipse non solum adversatur, sed etiam persequitur detrahentem. Ait enim: Detrahentem secreto proximo suo hunc persequar . Est sane tale hoc vitium, quod vel in primis extingui debeat, et ab eis qui se sancte instituere volunt, prorsus excludi. Nihil enim tam inquietat animum, nihil est quod ita mobilem mentem ac levem faciat, quam facile totum credere, et obtrectatorum verba, temerario mentis assensu sequi. Hinc enim crebrae dissensiones, hinc odia injusta nascuntur. Hoc est quod saepe de amicissimis etiam inimicos facit, dum concordes quidem, sed credulas animas, maliloqua lingua dissociat. At contra, magna quies animi, magnaque est morum gravitas, non temere de quoquam sinistri aliquid audire. Beatusque est qui ita se contra hoc vitium armavit, ut apud eum detrahere nemo audeat. Quod si haec in nobis esset diligentia, ne passim obtrectatoribus crederemus, jam omnes detrahere timerent: ne non tam alios, quam seipsos viles detrahendo facerent. Sed hoc ideo malum celebre est, idcirco in multis fervet hoc vitium, quia pene ab omnibus libenter auditur. Adulatorum quoque assentationes, et noxia blandimenta fallaciae, velut quasdam pestes animae fuge. Nihil est quod tam facile corrumpat mentes hominum, nihil quod tam dulci et molli vulnere animum feriat. Unde et quidam sapiens ait: Verba adulatorum mollia, feriunt autem interiora ventris . Et Dominus loquitur per Prophetam: Populus meus, qui beatificant vos, seducunt vos, et semitas pedum vestrorum dissipant . In multis, isto maxime tempore, regnat hoc vitium quodque est gravissimum, humilitatis ac benevolentiae loco ducitur. Eo fit, ut qui adulari nescit, aut invidus, aut superbus putetur. Est sane grande et subtile artificium, laudare alterum in commendationem sui, et decipiendo, animum sibi obligare decepti: quodque hoc maxime vitio agi solet, fictas laudes, certo pretio vendere. Quae haec tanta est levitas animi, quae tanta vanitas, relicta propria conscientia, alienam opinionem sequi: et quidem fictam atque simulatam? 1106 Rapi vento falsae laudationis, gaudere ad circumventionem suam, et illusionem pro beneficio accipere? Tu ergo si vere laudabilis esse cupis, laudem hominum ne requiras. Illique praepara conscientiam tuam, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium, et tunc laus tibi erit a Deo . Sit igitur intentus ac vigilans, et adversus peccata semper armatus animus tuus. Sermo in omnibus moderatus et parcus, et qui necessitatem magis loquendi indicet, quam voluntatem. Ornet prudentiam verecundia, quodque praecipuum in feminis semper fuit, cunctas in te virtutes pudor superet. Diu ante considera, quid loquendum sit, et adhuc tacens provide, ne quid dixisse poeniteat. Verba tua ponderet cogitatio, et linguae officium animi libra dispenset. Unde Scriptura dicit: Argentum et aurum tuum confla, et verbis tuis facito stateram, et frenos ori tuo rectos: et attende ne forte labaris lingua . Nunquam malum verbum de ore tuo procedat, quae ad cumulum benignitatis juberis etiam maledicentibus benedicere. Misericordes, inquit, modesti, humiles, non reddentes malum pro malo, neque maledictum pro maledicto, sed e contrario benedicentes . Mentiri vero atque jurare, lingua tua prorsus ignoret, tantusque in te sit veri amor, ut quidquid dixeris, juratum putes. De quo Salvator ad discipulos ait: Ego autem dico vobis, non jurare omnino. Et paulo post: Sit autem sermo vester, est, est: non, non: Quod autem his abundantius est, a malo est . In omni igitur actu atque verbo, quieta mens et placida servetur: semperque cogitationi tuae Dei praesentia occurrat: sit humilis animus, ac mitis, et adversus sola vitia erectus. Nunquam illum aut superbia extollat, aut avaritia inflectat, aut ira praecipitet. Nihil enim quietius, nihil purius, nihil denique pulchrius ea mente esse debet, quae in Dei habitaculum praeparanda est, quem non auro templa fulgentia, non gemmis altaria distincta delectant, sed anima ornata virtutibus. Ideo et templum Dei, sanctorum corda dicuntur, affirmante Apostolo, qui ait: Si quis templum Dei violaverit, disperdet illum Deus. Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos . Nihil habeas humilitate praestantius, 1107 nihilque amabilius. Haec est enim praecipua conservatrix, et quasi custos quaedam virtutum omnium: nihilque est quod nos ita et hominibus gratos et Deo faciat, quam si vitae merito magni, humilitate infimi simus. Propter quod Scriptura dicit: Quanto magnus es, humilia te in omnibus, et coram Deo invenies gratiam . Et Dominus loquitur per Prophetam: Super quem alium requiescam, nisi super humilem, et quietum, et trementem verba mea ? Verum tu eam humilitatem sequere: non quae ostenditur, atque simulatur gestu corporis, aut fracta voce verborum, sed quae puro affectu cordis exprimitur. Aliud est enim virtutem habere, aliud virtutis similitudinem: aliud est rerum umbram sequi, aliud veritatem. Multo deformior illa est superbia, quae sub quibusdam humilitatis signis latet. Nescio enim quomodo turpiora sunt vitia, quae virtutum specie celantur. Nulli te unquam de generis nobilitate praeponas, neque obscuriores quasque et humiliore loco natas, te inferiores putes. Nescit religio nostra personas accipere: nec conditiones hominum, sed animos inspicit singulorum. Servum et nobilem de moribus pronuntiat. Sola apud Deum libertas est, non servire peccatis. Summa apud Deum est nobilitas, clarum esse virtutibus. Quid apud Deum in viris nobilius Petro, qui piscator et pauper fuit? Quid in feminis beata Maria illustrius, quae sponsa fabri describitur? Sed illi piscatori et pauperi coelestis regni a Christo creduntur claves. Haec sponsa fabri, meruit esse mater illius, a quo ipsae claves datae sunt. Eligit enim Deus ignobilia et contemptibilia hujus mundi , ut potentes ac nobiles ad humilitatem facilius adduceret. Nam et alias frustra sibi aliquis de nobilitate generis applaudit, cum universi paris honoris, et ejusdem apud Deum pretii sint, qui uno Christi sanguine sunt redempti: nec interest qua quis conditione natus sit, cum omnes in Christo aequaliter renascamur. Nam et si obliviscimur, quia ex uno omnes generati sumus: saltem id semper meminisse debemus, quia per unum omnes regeneramur. Cave ne si jejunare aut abstinere coeperis, te putes jam esse sanctam. Haec enim virtus adjumentum est, non perfectio 1108 sanctitatis. Magisque id providendum est, ne tibi hoc, cum licita contemnas, securitatem quamdam illicitorum faciat. Quicquid supra justitiam offertur Deo, non debet impedire justitiam, sed adjuvare. Quid autem prodest tenuari abstinentia corpus, si animus intumescat superbia? Quam laudem merebimur de pallore jejunii, si invidia lividi simus? Quid virtutis habet vinum non bibere, et ira atque odio inebriari? Tunc, inquam, praeclara est abstinentia, tunc pulchra atque magnifica castigatio corporis, cum est animus jejunus a vitiis. Imo qui probabiliter ac scienter abstinentiae virtutem tenent, eo affligunt carnem suam, quo animae frangant superbiam: ut quasi de quodam fastigio contemptus sui atque arrogantiae, descendant ad implendam Domini voluntatem, quae maxime in humilitate perficitur. Idcirco a variis ciborum desideriis mentem retrahunt, ut totam ejus vim occupent in cupiditate virtutum. Jamque minus jejuniorum et abstinentiae laborem caro sentit, anima esuriente justitiam. Nam et vas electionis Paulus dum castigat corpus suum, et in servitutem redigit, ne aliis praedicans ipse reprobus inveniatur , non ad solam, ut quidam imperiti putant, hoc facit castitatem: non enim huic tantummodo, sed omnibus omnino virtutibus abstinentia opitulatur. Neque magna aut tota Apostoli gloria est, non fornicari: sed hoc agit, ut castigatione corporis, erudiatur animus; quantoque nihil ex voluptatibus concupiscit, tanto magis possit de virtutibus cogitare: ne perfectionis magister, imperfectum aliquid in se ostendat: ne Christi imitator, extra praeceptum quicquam aut voluntatem Christi faciat: neve minus exemplo, quam verbo doceat, cumque aliis praedicaverit, ipse reprobetur: audiatque cum Pharisaeis: Dicunt enim et non faciunt . Apostolici vero et praecepti est, et exempli, ut habeamus rationem, non conscientiae tantum, sed etiam famae . Non superfluum et a fructu vacuum, gentium magister hoc docet: vult enim etiam extraneos ad fidem homines, per fidelium opera proficere, ut religionem ipsam religionis disciplina commendet. Et ideo sicut luminaria in mundo lucere 1109 nos jubet, in medio nationis pravae et perversae, ut incredulae mentes errantium, ex nostrorum actuum lumine, ignorantiae suae tenebras deprehendant. Unde et ipse ad Romanos ait: Providentes bona non solum coram Deo sed etiam coram hominibus . Et alibi: Sine offensione estote Judaeis, et gentibus, et Ecclesiae Dei, sicut ego per omnia omnibus placeo, non quaerens quod mihi utile est, sed quod multis . Beatus est qui tam sancte, tamque graviter disposuit vitam suam, ut de eo sinistri aliquid ne fingi quidem possit: dum adversus obtrectatorum libidinem pugnat meriti magnitudo nec fingere quisquam ausus est, quod a nullo putat esse credendum. Quod si id assequi difficile atque nimis arduum est, saltem hanc adhibeamus vitae nostrae diligentiam, ne malae mentes occasionem inveniant detrahendi. Ne ex nobis scintilla procedat, per quam adversus nos sinistrae famae flamma confletur. Alioqui frustra irascimur obtrectatoribus nostris si eis ipsi obtrectandi materiam ministramus. Si autem nobis diligenter atque sollicite omnia ad honestatem providentibus, cunctisque actibus nostris timorem Dei praeferentibus, illi nihilominus insaniunt: consoletur nos conscientia nostra, quae tunc maxime tuta est, tunc optime secura est, cum ne occasionem quidem male de se sentiendi dedit. Illis enim vae dicitur per Prophetam, qui dicunt quod bonum est malum: qui lucem appellant tenebras: et quod dulce est, amarum vocant . Nobis ergo Salvatoris aptabitur sermo: Beati estis cum vobis maledixerint homines, mentientes . Nos modo agamus, ut male de nobis nemo loqui absque mendacio possit. Ita habeto sollicitudinem domus, ut aliquam tamen vacationem animae tribuas. Eligatur tibi opportunus, et aliquantum a familiae strepitu remotus locus, in quem tu velut in portum, quasi ex multa tempestate curarum te recipias, et excitatos foris cogitationum fluctus, secreti tranquillitate componas. Tantum ibi sit divinae lectionis studium, tam crebrae orationum vices, tam firma et pressa de futuris cogitatio, ut omnes reliqui temporis occupationes facile hac vocatione compenses. Nec hoc ideo dicimus, quo te retrahamus a tuis: imo id agimus, ut ibi discas, ibique mediteris, qualem tuis praebere te debeas. 1110 Familiam tuam ita rege et confove, ut te matrem magis tuorum, quam dominam videri velis, a quibus benignitate potius, quam severitate exige reverentiam. Fidelius et gratius semper obsequium est, quod ab amore, quam quod a metu proficiscitur. Praecipue autem in conjugio venerabili atque immaculato Apostolicae regulae ordo teneatur. Servetur in primis viro auctoritas sua, totaque a te discat domus, quantum illi honoris debeat. Tu illum dominum obsequio tuo, tu magnum illum tua humilitate demonstra, tanto ipsa honoratior futura, quanto illum amplius honoraveris. Caput enim, ut ait Apostolus, mulieris est vir : nec aliunde magis reliquum corpus ornatur, quam ex capitis dignitate. Unde idem alibi dicit: Mulieres subditae estote viris, sicut oportet in Domino . Sed et beatus Petrus Apostolus ait Similiter autem mulieres subditae sint viris, ut et si qui non credunt verbo, per mulierum conversationem, sine verbo lucrifiant . Si ergo etiam gentilibus maritis debetur honor jure conjugii, quanto magis reddendus est Christianis. Atque ut ostendat, quibus ornamentis etiam viris junctae femine decorari debeant, ait: Quarum sit non extrinsecus capillatura, aut circumdatio auri, aut vestimentorum cultus, sed qui absconditus cordis est homo in incorruptibilitate quieti et modesti spiritus, qui est in conspectu Dei locuples. Sic enim aliquando et sanctae mulieres sperantes in Domino, ornabant se, subjectae propriis viris, sicut Sara obediebat Abrahae, Dominum suum vocans . Haec autem praecipiens, non eas jubet squalere sordibus, et horrentibus pannorum assumentis tegi, sed immoderato cultui, et nimis exquisito interdicit ornatui, simplicemque commendat ornatum atque habitum. De quo et vas electionis ait: Similiter autem et mulieres in habitu ornato, cum verecundia et sobrietate: ornantes se non in tortis crinibus, aut auro, aut margaritis, vel veste pretiosa, sed quod decet mulieres, promittentes castitatem per opera bona . Reperi vero te miro fidei ardore succensam, aliquot jam ante annos continentiam proposuisse, et reliquum vitae tuae tempus pudicitiae consecrasse. Magni hoc animi signum, et perfectae virtutis indicium est, renuntiare subito expertae voluptati, fugere notas carnis illecebras, 1111 et calentis adhuc aetatis flammas fidei amore restinguere. Sed illud quoque simul didici, quod me non mediocriter angit ac stimulat, te videlicet tantum hoc bonum, absque consensu et pacto viri servare coepisse, cum hoc Apostolica omnino interdicat auctoritas, quae in hac duntaxat causa, non modo uxorem viro, sed etiam virum uxoris subjecit potestati. Uxor, inquit, sui corporis potestatem non habet, sed vir. Similiter autem et vir potestatem non habet sui corporis, sed mulier . Tu vero quasi oblita foederis nuptialis, pactique hujus ac juris immemor, inconsulto viro vovisti Domino castitatem. Sed periculose promittitur quod adhuc in alterius potestate est. Et nescio quam sit grata donatio, si unus offerat rem duorum Multa jam per hujuscemodi ignorantiam et audivimus, et vidimus scissa conjugia, quodque recordari piget, occasione castitatis adulterium perpetratum. Nam dum una pars se etiam a licitis abstinet: altera ad illicita delapsa est. Et nescio in tali causa, quis magis accusari, quis amplius culpari debeat, utrum ille qui repulsus a conjuge fornicatur, an illa quae repellendo a se virum, eum fornicationi quodammodo objicit. Atque ut super hac causa, quid veritas habeat, agnoscas, pauca mihi de divina auctoritate ponenda sunt. Apostolicae doctrinae regula nec cum Joviniano aequat continentiae opera nuptiarum, nec cum Manichaeo conjugia condemnat. Ita vas electionis ac magister gentium, inter utrumque temperatus incedit ac medius, ut remedium incontinentiae indulgeat, et ad praemium provocet continentiam. Totusque in hac causa ejus hic sensus est, ut ex utriusque sententia proponatur castitas, aut certe ab utroque debitum commune solvatur. Sed ipsa jam Apostoli verba ponamus, totamque hanc causam a sui principio retractemus. Loquitur enim ad Corinthios: De quibus autem scripsistis mihi: bonum est homini mulierem non tangere . Et quanquam hic laudaverit castitatem, tamen ne aliquibus videatur prohibere conjugia, subjungit. Propter fornicationem autem unusquisque suam uxorem habeat. Uxori vir debitum reddat: similiter autem et uxor viro. Mulier autem sui corporis potestatem non habet, sed vir. 1112 Et vir sui corporis potestatem non habet, sed mulier. Nolite fraudare invicem Ac rursus, ne tanta pro nuptiarum parte dicendo, videretur excludere castitatem, sequitur: Nisi forte ex consensu ad tempus, ut vacetis orationi. Et statim quasi recusat hoc, quod dixit, ad tempus: ne non tam perpetuam, quam temporalem ac brevem continentiam docere videatur. Ait enim: propter incontinentiam vestram. Hoc autem dico secundum indulgentiam, non secundum imperium. Unde hoc quod dixit, ad tempus, docet meditationem debere fieri castitatis, ut per certa intervalla temporum quasi exploratis continentiae suae viribus, sine periculo utrique promittant, quod semper est ab utroque servandum. Quid vero absolute velit, manifeste dicit: Volo autem omnes homines esse sicut meipsum, id est, in jugi ac perpetua castitate vivere. Vides ne quam caute quam provide, quam sine ullius occasione scandali, magister firmaverit de castitate sententiam, nolens tantum bonum in unius temeritate nutare, quod ligare et confirmare debet consensus amborum? Et revera, quid ea castitate firmius est, quidve tutius, quam quae ex duorum coepta sententia, ab utroque velut in commune servatur? Nec de se tantum pars altera sollicita, mutuo se ad virtutis animet perseverantiam. Hoc enim, sicut alia quoque bona, non tantum coepisse, sed perfecisse laudandum est. Jamdudum, ut intelligis, scopuloso difficilique in loco versatur oratio, nec audet in alterutram declinare partem, dum aequaliter utrumque formidat, sed ex nostra difficultate tuum agnosce discrimen, maluimus enim te contristare forsitan vera dicendo, quam ficta adulatione decipere. Duplex, ut vides, malum, aequale et anceps periculum est: ex utroque arctaris, ex utroque constringeris. Contemnere omnino virum atque despicere, aperta contra Apostoli sententiam est: perdere vero tanti temporis castitatem, et Deo non reddere quod promiseras, timendum, atque metuendum est. Ut vulgo dicitur: Facile ex amico inimicum facies, cui promissa non reddas. Sic enim Scriptura dicit. Quod si voveris votum Domino Deo, non moreris reddere illud: quia quaerens quaerit illud Dominus Deus abs te, et erit tibi in peccatum . Ait ergo: Debitam honorificentiam viro 1113 exhibe, ut ex utroque Domino debitum, quod vovisti, reddere possis. De cujus conscientia non diffidimus, si paululum exspectasses: non quod te a bono castitatis retrahamus, sed hujus animum ad castitatis oraculum totis viribus incitemus; ut voluntarium sacrificium offerat Deo, in odorem suavitatis: ut exuta mens a cunctis retinaculis mundanis, atque corporalibus voluptatibus sit: ut valeas plenius inhaerere Dominicis praeceptis. Quod tamen, ne quid a nobis negligenter esse dictum arbitreris, divinarum Scripturarum testimoniis edocuimus, sicut etiam. Apostolus dicit: Et erunt duo in carne una ; jam non una caro , sed unus spiritus . Hoc sacramentum magnum est, arduumque est iter castitatis: sed magna sunt praemia, vocatque nos Dominus in Evangelio dicens: Venite benedicti Patris mei, possidete praeparatum vobis regnum ab origine mundi . Idem ipse Dominus dicit: Venite ad me omnes, qui laboratis, et onerati estis; et ego vos reficiam. Tollite jugum meum super vos, et discite a me, quia mitis sum, et humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris; jugum enim meum suave est, et onus meum leve. Dicit enim idem Dominus iis, qui ad sinistram ejus erunt: Discedite a me maledicti in ignem aeternum, quem praeparavit Pater meus diabolo, et angelis ejus : nescio vos, operarii iniquitatis. Erit ibi fletus et stridor dentium. Illi utique omnes plangent, illi lugebunt, qui ita curis se vitae praesentis involvunt, ut obliviscantur futuram; quos somno quodam ignorantiae, et malae securitatis oppressos fluctibus, Domini comprehendet adventus: unde ipse, in Evangelio ait: Attendite vobis, ne forte graventur corda vestra in crapula, et ebrietate, et curis hujus vitae: ne forte superveniat in vos repentina dies illa, tanquam laqueus enim superveniet in omnes, qui sedent super faciem omnis terrae . Et rursum: Vigilate, et orate, nescitis enim, quando tempus sit . Beati sunt, qui ita exspectant, ita illum speculantur diem, ut se ad eum quotidie praeparent, qui non de praeterita sibi justitia blandientes, secundum Apostolum, per dies singulos in virtute renovantur . Justitia enim justi non proderit ei, 1114 a quo die justus esse desierit. Sicut etiam iniquo non nocebit iniquitas, sua a die, quo se ab iniquitate converterit . Nec sanctus ergo securus esse debet, quamdiu in hujus vitae agone versatur; nec desperare peccator, qui, secundum praedictam Prophetae sententiam, uno die justum se efficere potest; sed totum, quo tenditur, spatium vitae tuae est, ut peragere possis justitiam; nec de praeterita justitia confidens, remissior efficiaris; sed sicut dicit Apostolus, Posteriora obliviscens, ad ea autem, quae anteriora sunt, me extendens, ad destinatum persequor bravium supernae vocationis, sciens scriptum esse cordis inspectorem Deum . Et idcirco satagit, ut animam mundam habeat a peccato. Propter quod scriptum est, omni custodia serva cor tuum . Et iterum: Diligit Dominus munda corda. Accepti autem sunt ei omnes immaculati . Idcirco age, ut ordines reliquum tempus vitae tuae sine offensa, ut possis secure canere cum Propheta: Perambulam in innocentia cordis mei, in medio domus meae . Et iterum: Introibo ad altare Dei, ad Deum, qui laetificat juventutem meam . Quia inchoasse non sufficit; sed perfecisse justitia est.
|
(Eccl. 3. 7) (Eccli.
4. 28) (1. Petr. 3. 15) (Matth. 19) (Ibid. 7. 21) (Luc. 6. 46) (Matth.
15. 8. Isai. 29. 13) (Malach. 1.
6) (2 Reg. 12) (1. Reg. 2. 30) (Ps. 18. 11. 12) (Matth. 19. 17) (2. Cor. 5. 15) (Joan. 14. 15) (Ibid. v. 21. 23 et 24) (Psal. 33. 13. 14.
et 15) (Rom. 12. 9) (Eccli. 19. 1) (Job 27. 6) (Job 13. 19) (Psal. 100. 3) (Psal. 83. 13) (Tit. 1. 13) (2. Cor. 6. 14. et seqq.) (2. Cor. 5. 10) (Galat. 5. 24) (Matth. 7. 13. et 14) (Prov. 2. 20. juxta
LXX) (1. Cor. 11.
1) (Matth. 11. 28.
29) (Joan. 14. 6) (1. Joan. 2. 6) (1. Petr.
2. 21. et seqq.) (Matth. 23.
5) (Rom. 2.
31) (Matth. 7. 12) (Prov. 20. 13. juxta
LXX) (Eccli. 28.
28) (Psal. 14. 4) (Psal. 100. 5) (Prov.
26. 22) (Isai. 3. 12. sec. LXX) (1. Cor. 4. 5) (Eccli.
28) (1. Petr. 3. 9) (Matth. 5. 34.
37) (1. Cor. 3. 17) (Eccli. 3. 20) (Isai. 66. 2) (1. Cor. 1. 27) (1. Cor. 9. 27) (Matth. 23. 3) (Rom. 12. 17) (Rom. 12. 17) (1. Cor. 10. 32. 33) (Isai. 5. 20. juxta
LXX) (Matth.
5. 11) (Ephes. 5. 23) (Coloss. 3. 18) (1. Petr. 31) (Ibid. 3. et seqq.) (1. Tim. 2. 9. 10) (1.
Cor. 7. 4) (1. Cor. 7. 1) (Ibid. et seqq.) (Deut. 23. 21. sec.
LXX. et Eccl. 5. 3) (1. Cor. 6. 16. 17) (Matth. 19. 6) (1. Cor. 6. 17) (Matth. 35. 34) (Matth. 25. 41) (Luc. 21. 34. 35) (Matth. 24. 42. et 25. 13) (2.
Cor. 4. 16) (Ezech. 18. 24) (Phil. 3. 15. et Prov.
24. 12) (Prov. 4. 23) (Prov. 11. 20. juxta LXX) (Psal. 100. 2) (Psal.
42. 4)
|
[al. nostrum ] [al. Distinguitur ] [al. vindicare
] [al. discere ] [al. ob ] [al. ardore ]
|
http://viaf.org/viaf/95147024
|
[] | |
Hieronymus Stridonensis
| 149 |
EPISTOLA CXLIX. S. HIERONYMI. 1. 2. 3. 4. 5. 6.
|
De solemnitatibus Paschae.
|
Hebraeorum dies festos edisserit, eosque minime observari debere post Evangelium docet. De solemnitatibus et Sabbatis, Neomeniis, quae in Lege a Domino praecipiuntur observari, tuae caritatis imperio cogente, dicturi, quid secundum litteram reprobari, vel quid spiritualiter observari debeat: prius cogimur amatoribus litterae adversariisque veritatis respondere; quos cum meo jure possim repercutere magis eos blande leniterque alloquens ad agnitionem veritatis venire cupio, qui cum radicum amarum corticem ruminare cupiunt, poma expuunt, pulveremque auri mirantes, formata metalla despiciunt. Qui etsi secundum litteram Legis observari 1115 cuncta contendunt, velamine posito super faciem Moysi, spiritus veritatis luce illuminari nequeunt, quos etsi veritati non acquieverint, hirci tamen more emissarii, humero nostrae patientiae parati ad satisfactionem de ea quae in nobis est fide , ad eremum suae perditionis, et lavare postea vestimenta, ne contagione haeretici sensus polluti remaneant. Nos autem in initio hujus opusculi exemplo Jeremiae docti, evellere prius, destruere, et postea plantare et aedificare proponimus. De Scripturis prius ostendere cupientes, quomodo hae feriae Domini, quae praecipiuntur Loge servari, non umbra, sed spirituali observantia celebrantur. Et siqui imbecillitatis nostrae auctoritatem parvipendere voluerint, Prophetas audiant, qui provido patrocinio providentes harum reprobationum Evangelii tempore aperta voce praedixerunt. Imo in eis Domino proloquente: Dies festos vestros, et Neomenias, et Sabbatha audit anima mea. Et haec se Dominus non mandasse pronuntiat, cum ipsum in Lege haec praecepisse manifestum est. In quibus verbis quid aliud ostenditur, quod cum Christo finis Legis advenerit, ea secundum litteram custodiri non mandaverit? De sacrificiis autem per alium Prophetam loquitur. Non in sacrificiis tuis arguam te. Holocausta autem tua in conspectu meo sunt semper, neque de gregibus tuis hircos, et reliqua usque, aut sanguinem hircorum potabo. Quibus verbis Apostolus eodem spiritu repletus conveniens ait: Nemo vos seducat in esca aut in potu, aut in parte diei festi, aut Neomeniae, aut Sabbati quod est umbra futurorum et reliqua. Quibus verbis luculentissime declarat in his sive diebus temporaliter, sive escis carnalibus observatis, nihil aliud quam vanissimam umbram, et erroris seditionem invenire poterit . Et Dominus Jesus Christus in Evangelio Sabbatum solvere declaravit cum paralytico praeceperat: Tolle grabatum tuum, quod lege prohibitum, videlicet onera in Sabbato portari, manifestum est. Solvit et Scenopeiam, quando dicebat: Non ascendam ad diem festum hunc; ac si dixisset, in hac hujus festivitatis observantia honoris mei gloria non ascendet. De Pascha autem tanquam maximo 1116 sacramento salutis nostrae, paulo latius aliquid dicturus, etiam si non est hujus temporis cuncta disserere, prius ostendere volo, quibus, vel quantis rationibus phase Domini custodiri praecipitur. Mense primo, X. die mensis agnus anniculus immaculatus segregari, et servari usque ad XIII. et XIV. a Domino praecipitur per Moysen occidi ab universo coetu filiorum Israel ad vesperum. Quas rationes ipse Dominus verus agnus cum ad vesperum Pascha progreditur aliquas permanere volens custodivit, aliquas non servari cupiens, commutavit. Qui cum in primo mense secundum praeceptum legis immolari dignatus est, et XIII. nullo modo praevenire suae passionis tempora permisit. Aliqua tamen contra figuram fecisse narrat Evangelium, quia cum a Juda traderetur Judaeis, XI. die mensis primi tentus est. Et cum sui corporis et sanguinis sacramenta dare in sua vita, et discipulis suis dignatus fuerit, hoc contra figuram fecisse monstratur. Cum ille agnus igitur in typo Christi Pascha occidi praecipitur assatus igni cum capite et pedibus, et interanea post suam occisionem consumi a populo mandaretur. Hoc autem, ut mihi videtur, propter duas rationabiles causas Dominus fecisse cognoscitur, ne cum Pascha cum discipulis manducaret, nisi postea sacrificium commutasset, dicens: Hoc est corpus meum ; sic etiam postea observari debere crederetur. Haec autem altera, ut opinor, causa, ut corpus Domini integrum et suum sanguinem in se continens ante passionem cernerent, hoc corpore spiritualiter refici crederent, et sic etiam nunc a nobis credi debeat. Et hoc etiam intueri debemus, quod non in XIV. die ad vesperum, ut lex praecipit, ille agnus Dei, qui tollit peccata mundi, et Pascha nostrum immolatus est Christus ; sed XV. die, in quo manifestum est diem festum Judaeorum cum suo sacrificio a Domino esse solutum. Sed quid in hoc intelligere debemus, quod prius figurat agni carnes comedere, et postea sui corporis cibo nostros Apostolos reficit, et post Judaeorum typicum Pascha immolatus est Christus? Hoc, ut opinor, non ut veritas figuram; sed figura veritatem praecederet, quia non prius quod spiritale, sed quod animale, deinde quod spiritale unde electa, et amica 1117 sponsa Christi universalis Ecclesia anathematizat eos qui cum Judaeis in festivitate paschali XIV. celebrari definiunt, et Sabbata, et caetera hujus umbralis observantiae, et hoc tantum observare dignatus est quod Dominus ut in primo mense post XIV. diem paschalem festivitatem praecedente una Sabbatorum celebrari sine ulla ambiguitate censuerit, licet in hoc veritas Ecclesiae orta est: aliis sufficere credentibus, ut non in XIV. cum Judaeis Pascha celebrarent, alii hoc fortiter cauteque custodiant, ut immolationem veri agni Dei, qui tollit peccata mundi ante XIV. celebrare non audeant secundum illud legale praeceptum, quod et Dominus ad passionem veniens minime contempsit, observabitis eum usque ad XIV ; quae nunc maxime Ecclesia auctoritatem Sedis Apostolicae sequens observat. Sed haec deserentes, quia non est hujus temporis per singula discuti, ad spiritalem intelligentiam mentis aciem commutamus, quibus praecipitur mense novorum XIV. die mensis paschalis agni carnes comedere, ut nobis nascentibus ob bonorum operum fructus, cum Decalogi a nobis verba completa fuerint, in Evangelii perfectione quaterno numero consistentes carnes nostri agni in vespere mundi, in quo finis saeculorum pervenit, non tenebratis cordibus, Spiritu Sancto noctem nostram illuminante, comedamus. De Sabbato, et VI. diebus operari praecipitur; in VII. autem hoc est Sabbato, ab omni opere servili prohibemur. Per senarium autem numerum perfectio operum designatur, quia VI. diebus fecit Dominus coelum et terram. In Sabbato autem omne opus servile, hoc est peccatum, operari prohibemur, quia qui facit peccatum, servus est peccati , ut cum in praesenti saeculo perfectionem operum compleverimus, non obdurantes corda nostra in veram requiem, quae contumacibus denegata est, pervenire mereamur Domino per David dicente: Si intrabunt in requiem meam . De quinquagesimo ab altero die Sabbati VII. hebdomadas plenas numerare nobis lege praecipitur usque ad alteram diem expletionis hebdomadae VII. id est quinquagesimum diem in quo primitiae offeruntur, quae denumeratio perfectionis plena per septenarium numerum et quinquedecies et X. quinquies in hoc significare puto, ut per 1118 quinquagenarium, qui remissionem in se continet, per caritatem, quae septiformi spiritu gratiae superveniente diffusa est in cordibus nostris, et quinque nostri corporis sensus legi Dei subditos habeamus. Quae verba Decalogum in se continent et per caritatem, ut dixi, quae caritas operit multitudinem peccatorum , et sic sacrificium novum Domino ex omnibus habitationibus nostris in usum nostri Sacerdotis cum pacificis nostris victimis cedentes offerimus, si cum Domino pacem fecerimus offerentes spirituales hostias acceptabiles Deo per Jesum Christum, qui panes primitiarum terrae nostrae etsi fermentatos, tamen sibi consecratos comedit sibi Pontifex, qui coelum penetrans possit compati infirmitatibus nostris, et cum apud Patrem advocatum habeamus cum opera quae fermento fragilitatis nostrae fermentata in usum hujus Sacerdotis manu orationis elevata cedent per viscera misericordiae, devorat, quae odorem suavitatis Deo praebent, sed magis indulgentiam exigunt. De Scenophegia et in fine anni solaris apud Hebraeos idem VII. mense, quando congregantur fructus in horrea, sive in cellaria, tunc solemnia celebrare lege praeceptum est, id est primo die tubarum X. die expletionum celebrare debere Sabbata, et XV. die per dies VII. usquedum finiantur, VIII. tabernaculorum feriae esse praecipiuntur. His autem fortasse significare potest, ut quia nos in fine saeculi trinae invocationis Sacramento simus consecrati tuba, praedicationis Evangelii fidem et aspersionem Sanguinis Jesu Christi, in quo vera propitiatio est finito legis tempore dicere non cessamus, et congregatis bonorum operum fructibus ab omni opere malo quiete per septiformis spiritus gratiam persecutione substenta in octavae beatitudinis numerum pervenire mereamur. Quod tamen per jejunii et orationis laborem fieri non est dubium, quia et affligi animas lege praecipitur. De Neomeniis: in Neomenia buccinare tuba praecipitur, id est nova luna, quia qui in lumine scientiae illuminatus est praedicare aliis, cessare non debet, quod Paulus scientiae Christi fulgore illuminatus observare minime contempsit, praedicans in Synagogis. Pauca dicere decreveram, quae cum hostiae veri Pontificis 1119 in se figuram continent a nobis etiam Domino spiritualiter offerri debent. Per vitulum enim labor noster, per ovem innocentia, per hircum mortificatio fornicariae voluptatis, per capram, quae in sublimi pascitur, vita theorica, per arietem autem praedicationis, quae agnos bono pastori generat, per virtutem castitatis solitariae mentis nemini praeter Christum junctae, per columbam perspicacia intuitus sacramentorum, per panem soliditas praeceptorum, per similam sinceritas vitae, per vinum et sal veritas praedicationis, per oleum fomenta caritatis intelliguntur. Quae omnia sive festa, sive sacrificia in uno loco celebrari et offerri. Lex jubet, quia tunc omnia prosunt, cum in unitate Ecclesiae 1120 sine ullo schismatis erroro peraguntur. Haec pauca in abysso multa legis praecepta disserens, hanc sorbitiunculam diviti pauper, peregrinus civi praebere non timui, perfecta dilectio foras mittit timorem : credens etiam hoc, O venerabilis Papa, quod plus valet obedientia cum fide, quam facultas humani ingenii. Haec autem et a te postulata et a me dicta sunt propter eos, qui, cum in superficie Christiani videantur, per judaici sensus impietatem corpus Christi Ecclesiam suis schismatibus scindere non metuunt. Haec sub brevitate transcurrimus, quae si per omnia tractarentur, grande volumen poscerent, quod in hujus temporis otium exigit. Ora pro me, venerabilis Papa.
|
(1. Pet. 3. 15) (Matth. 26. 26) (2. Cor. 5) (Exod. 13. 6) (Joan. 8. 34) (Ps. 49. 11) (I. Pet. 4. 8) (1 Joan.
4. 8)
|
[al. inveniri posse ]
|
http://viaf.org/viaf/95147024
|
[] | |
Hieronymus Stridonensis
| 150 |
EPISTOLA CL. PROCOPII AD HIERONYMUM.
|
Procopius Hieronymo.
|
« Iterum Aegyptus et mollities, nosque tibi pauperes, et absentium ratio nulla. Nihil est istud, rideas modo auro fluentem spectans Nilum. Etiamsi magis etiamnum attolas supercilium, contemptum omnino patiemur. Erit enim tempus cum iterum videbis Elusam, et flebis arenam disjectam ventis et radice tenus vastantem pluvius ibi nusquam. Tunc quidem ipse ridebo et subsannabo fortunam. Tu vero me nunc abjectum, tum beatum putabis. Verumtamen dum tibi Nilus deliciis vivere permittit, scribe tantummodo, et nos minutos et velut quosdam humo prorepentes appelles. Sic enim et te scribente fruemur, et tuam superbiam futuri exspectatione mollius feram.
|
[vites. Peregrinae aliquae et mari
advenientes Nymphae et Jupiter]
|
http://viaf.org/viaf/95147024
|
[] | ||
Richardus S. Victoris
| 1 |
EPISTOLA PRIMA. ( Epist S. Thomae Cantuar. edit. GILES. t. II, p. 200.) ERNISII ABBATIS ET R. PRIORIS S. VICTORIS PARIS. AD ROBERTUM HEREFORDIENSEM.
|
ROBERTO Herefordiensi episcopo, ERNISIUS abbas, et R. prior Sancti Victoris Parisiensis.
|
Magnam de promotione vestra concepit Ecclesia nostra laetitiam, et spe non modica hilarati sunt auditores vestri, tum universi scholares animati ad amorem litterarum, et cultum virtutum, vestri laboris et successus exemplo. Nos autem idcirco gavisi sumus quia vos prae caeteris amabamus et Ecclesiam Anglorum, quam praeter charitatem, quam habemus ad omnes Ecclesias, quadam speciali affectione, natura suadente, diligimus, vestra confidebamus eruditione proficere, et religione provocari ad divinae legis cultum, et contra adversa roborari vestrae praedicationis officio, et virtutis exemplo. Nunc autem supra modum dolemus, quod neque desideria nostra de vobis impleta sunt, nec preces nostras pro vobis Dominus exaudivit. Et utinam essent aures vestrae ad ora scholarium et religiosorum suspiria audiretis, ut sic erigeretur spiritus vester, qui divitiarum pondere dicitur opprimi, et amore episcopandi, et deliciarum affluentia infirmari. Nam, ut aiunt illi, confirmaverunt vos divitiae, quas in schola et frequenti verborum commercio consuevistis canigenas appellare. Speciosum tunc depingebatis episcoporum verbo, quem ex voto nostro doctrina nunc exprimeretis et vita. Nunquid tunc fungebamini vice cotis, . . . . . . . . . . . . . . . acutum Reddere quae ferrum valet, exsors ipsa secandi? Mirum est si non tinniunt aures vestrae a confabulatione scholarium, detractione aemulorum, et amicorum querelis. Adversus patrem vestrum et consecratorem, eumdemque pro justitia, et libertate Ecclesiae exsulantem, nuper appellastis cum aliis, qui subversionem justitiae quaerunt et suam eversionem, et ponendo cum impiis portionem, unde vehementer dolemus, famam vestram plurimum denigrastis. Nunquid enim litteras appellatorias non vidistis, quas episcopi ad archiepiscopum suum transmiserunt? Certe si non vidistis, stultum fuit, ut pace vestra veritatem loquatur charitas, non examinatum de re tanta, et quae ad Ecclesiam Romanam perferenda est, signare testimonium. Si autem vidistis eas, qua conscientia, qua fronte, ausi fuistis asserere, et ut scribitis, cum omni fiducia praedicare, quod falsum esse novit, non modo vicinia tota, sed fere Latinus orbis? Praedicatis enim, quem sic scribitis, et ut de vestra potissimum utatur auctoritate, signatis scripturam cum episcopo Londoniensi, quod rex vester, etsi interdum ut homo deliquerit, omnes excessus suos corrigere paratus est, et in omnibus obtemperare justitiae, et si non credatur ei, etiam satisdationem offert, et adjicitis: Quoniam diligit corripientes se, et increpantes libenter auscultat. Sed qui hoc verum esse putat, quid credet esse falsum? Noti sunt enim mores hominis, ut vos talia praedicantes oporteat quaerere peregrinum, sed extra Latinum orbem. Vos autem qui justitiam ejus astruitis, quam innocentiam allegatis in ejectione mulierum, et parvulorum innocentium proscriptione? Sed haec, et his similia Dominus judicabit, et facientem, et consentientes pari poena percellet. Cogitate interim quam sententiam tunc accepturi sint episcopi, qui modo tantis patrocinantur injuriis. Haec sincera charitate, dulcissime Pater, scripsimus vobis, ut memineritis doctrinae vestrae, officii vestri, desiderii nostri, et divini judicii, ut redimatis famam vestram, et Ecclesiam, quae in manibus vestris collabitur, studeatis erigere. Vestri fuimus, sumus vestri, et Deo propitio, semper erimus prompti ad honorem et obsequium vestrum.
|
(HORAT. Ars. poet. V, 304.)
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | ||
Richardus S. Victoris
| 2 |
EPISTOLA II. PRIORIS S. VICTORIS PARIS. ET R. ABBATIS S. AUGUSTINI AD ALEXANDRUM PAPAM. ( Ibid. )
|
ALEXANDRO papae, prior Sancti Victoris et R . . . abbas quondam S. Augustini.
|
Sanctis viris, etc.-- Vide in Alexandro III.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 3 |
EPISTOLA III. WILLELMI PRIORIS URSICAMPI AD RICHARDUM PRIOREM S. VICTORIS. Petit aliquod ex ejus opusculis describendum. (MARTENE, Ampl. Collect., VI, 235.)
|
Dilecto suo domno RICHARDO, priori de S. Victore, frater Willelmus, dictus prior Ursicampi, salutem in Domino.
|
Libellum vestrum quem remitti vobis mandastis ego ipse reportavi in quadragesima; sed quoniam tunc non eratis apud S. Victorem, fratri Hugoni hospitali vestro illum commendavi, insinuans ei ut vobis illum redderet. Rogamus autem ut aliquod opusculum vestrum nobis mittatis quod nondum habuimus, scilicet de somnio Nabuchodonosor, vel illumina faciem tuam super servum tuum. Nam et hoc scribere incoeperamus, sed in exemplari vestro imperfectum reperimus. Vale.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 4 |
EPISTOLA IV. G. PRESBYTERI ANILCURTENSIS AD RICHARDUM PRIOREM S. VICTORIS. Petit ab eo Passionem sive lectiones novem de S. Victore, inserendas in Breviario. (MARTENE, ibid. )
|
G. Dei gratia Anilcurtensis Ecclesiae presbyter, dilecto fratri suo R. venerabili priori Ecclesiae S. Victoris Parisiensis, salutem.
|
Mandamus atque rogamus dilectionem vestram quatenus passionem B. Victoris, quae apud nos non invenitur, vel novem lectiones de ipsa passione transcriptas per praesentium latorem nobis mittatis. Scribimus enim quemdam librum, quem Breviarium vocant, cui eas inserere dignum duximus. Vale.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 5 |
EPISTOLA V. G. AD RICHARDUM PRIOREM S. VICTORIS. Cupit rescire quid cum rege et abbate S. Germani egerit pro suo negotio. (MARTENE, ibid., col. 237.)
|
Charissimo suo RICHARDO venerando priori S. Victoris, humilis frater G., salutem eamdem quam sibi.
|
Si iter prosperum a nobis ad propria habuistis, si gratiam in conspectu regis invenistis, si recte ac prospere apud domnum abbatem, si abbatem S. Germani super negotio nostro convenistis, per praesentium latorem nobis significare non gravetur dilectio vestra. Salutate nobis domnum abbatem, qui humilitatem nostram non solum ad obsequendum, sed ad obediendum in quibus sibi placuerit promptam inveniet. Salutate nobis domnum Rogerum abbatem Augensem, charissimum nostrum.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 6 |
EPISTOLA VI. (G. PRIORIS ECCLESIAE S. ALBANI AD R. DE S. VICTORE.DUCHESNE, Scrip. franc., IV, 747. sequentes ex eodem fonte prodeunt.)
|
Venerabili domino et amico magistro R. priori de Sancto Victore, suus G. prior Ecclesiae Sancti Albani, salutem et sincerae dilectionis integritatem
|
Habeo vobis gratias, quantae sunt indicibiles, quod gratiae vestrae fratri meo Math. tam copiosus fructus arrisit, metiorque ex illis impensis quanta vobis debeam latorem praesentium nepotem meum securitate commendare. Precor igitur ut benignitas quae in altero processit, se ad utrumque extendat et geminata charitas me vobis multipliciter reddat obligatum; et ut cumulato assurgam gaudio, aliquid mihi voluntatis vestrae dilectio vestra remandet, quo mei experimentum capiatis amoris. Valete.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 7 |
EPISTOLA VII. EJUSDEM AD EUMDEM.
|
Venerabili amico suo et merito honorabili Ric. priori de Sancto Victore, suus G. prior ecclesiae S. Albani, salutem et affectum debitae dilectionis.
|
Quia fratris mei M. qui in partibus vestris amore scientiae peregrinatur, tam singulari gratia, tam peculiari liberalitatis praerogativa proventum curastis, gratias habeo dilectioni vestrae: nec quid amoris et obsequii vobis animus meus promittat, muti facile valebunt apices explicare. Sed utinam eveniat, ut quo vos amplector affectu, operis exsecutio viva voce loquatur! Quomodo enim benignitatem, quam sibi a vobis collatam memoratus Matthaeus praedicat, ab eminentia vestra possem sperare, a qua prorsus nihil merui? Cerno siquidem plane quam amatorium illud Catonis tenaci memoriae prudentia vestra commandaverit: Si vis amari, ama. Restat igitur ut, quod tam fertili principio inchoastis, talari supervestire velitis tunica. Mihi autem etsi recompensandi desit effectus, non deerit tamen affectus. Hocque modicum munus non pro munere, sed ad amoris indicium vobis transmitto, vicissim postulans ut scriptorum vestrorum mihi rescripto occasione inventa nomina innotescant. Ego autem curabo, ut si exemplaria non desint, scientiae vestrae thesauro Anglia nostra resplendeat.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 8 |
EPISTOLA VIII. EJUSDEM AD EUMDEM.
|
Venerabili fratri et amico R. priori de Sancto Victore, Fr. S. humilis minister Ecclesiae Sancti Albani, salutem et debitum sincerae dilectionis obsequium.
|
Opuscula magistri Hugonis, quae in partibus nostris undecunque quaesita reperire potuimus, summo studio et exactissima diligentia sicut tantae venerationis scripta collegimus, et ex eis plurima in volumina nonnulla redegimus. Quoniam autem ex memorati viri tractatibus aliquot apud vos contineri, quae in partibus cismarinis aut omnino non sunt, aut adhuc in Anglia nostra rarescunt, comperta relatione, didicimus, latori praesentium corum quae penes nos habentur notulas compendiosas tradidimus. De vestra nimirum charitate confisi, quod in opera sibi commissa in oculis vestrae sinceritatis nostro debeat interventu gratiae plenitudinem obtinere. Sanctitatem igitur vestram obnixe rogamus ac petimus, quatenus memorato praesentium latori tractatus magistri Hugonis inspiciendi copiam, ob reverentiam beati Albani et nostrae precis intuitu benigne, si placet, indulgeatis; et ut eos quos apud nos non haberi compererit, commodius quomodocunque exscribi faciat, precamur ut ei in praesenti negotio vestri consilii simul et auxilii gratia respectus fraternae charitatis aspiret. Valete.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 9 |
EPISTOLA IX. M. AD RICHARDUM.
|
Domino R. Dei gratia priori Ecclesiae Sancti Victoris, suus M., ad quam potius affectat hilariter ascendere salutem.
|
Inter ea quae in domo vestra deposui, sunt duo linteamina et duo mantilia quorum usu nunc exstat mihi opus. Quare vestra id benignitas efficiat ut utraque a se invicem discernantur, et alterum linteaminum, quod caelatura caret, cum altero quoquo quod recentius est manutergiorum per hunc amicum nostrum fratrem Walterum mihi transmittatur. Reliqua vero simul posita in custodia vestra sicut prius habeantur, donec ego ad vos veniam. Venerabili amico vestro priori Sancti Evurtii, et huic praesentium latori Fratri Waltero gratias habeatis, qui pro veneratione vestra plura mihi parati sunt exhibere quam velim ab eis gratis accipere. Vale perpetuo in Christo Jesu Domino nostro. Ubicunque terrarum existam, vester sum, cupiens vestrae voluntati morem gerere, liberalitatique deservire. Quod res ipsa, Deo annuente, explicabit, si quando tempus futurum nobis obsequendi vobis locum conciliaverit.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 10 |
EPISTOLA X. EJUSDEM AD EUMDEM.
|
Domino R. Dei gratia priori Sancti Victoris, suus M., ad quam veritatis via perducit salutem.
|
Successus sui aperit indicia quisquis horum innititur gratiae, quorum promeruit amicitias. Quorum enim sibi quisque conciliavit affectus ex meritis, eorumdem jure, prout honestati tamen congruit fungitur officiis. Ego itaque non hoc calle in amicitias vestras deductus, qua benignitas in vobis insita mihi praemonstravit accessus, ad gratiam vestram gratis intravi. Dum enim bonitatis vestrae statum recolo, mihi liquido innotescit liberalitatem vestram, prout decet ac expedit, cunctis patere. Quare, ut excellenti vestrae consuetudini morem suum geram, charitatis vestrae magnificentiam convenio, quatenus penes vos locum mihi quempiam placidi affectus piique desiderii patere concedatis. Super amicitia domini Walteri prioris Sancti Evurtii, multimodas grates vobis refero. Si quid vobis placuerit, per hunc nuntium meum amico vestro priori Sancti Albani mandare poteritis. Valete. Si qui amicorum vestrorum manent in locis, per quae hic puer iter habebit, precor vestra eum ad eos transmittat, ne injurias ei fieri in via patiantur. Perpetuo valete.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Richardus S. Victoris
| 11 |
EPISTOLA XI. G. PRIORIS S. ALBANI AD RICHARDUM.
|
Venerabili amico, et merito honorabili Ric. priori de Sancto Victore, G. prior ecclesiae Sancti Albani, salutem et debitae dilectionis affectum.
|
Quia petitiones meas jam pridem curae vestrae delegatas diligenter prosequi studuistis, praesentem caeteris securus adnecto. Precibus igitur meis, ut mos vester permittit, inflectimini, et latorem praesentium fratrem meum M. suscipiat dilectio vestra meo intuitu commendatum, et in quo necesse habuerit ei vestrum astipuletur consilium, ut vobis habeam multipliciores gratiarum actiones. Munusculum, quod vobis ex parte mea porrigendum transmisi, dignanter vestra dilectio suscipiat, et potius mittentis affectum quam missi attendite parvitatem. Valete.
|
http://viaf.org/viaf/98148813
|
[] | |||
Innocentius III
| 1 |
LIBER PRIMUS PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. I. De legitima sui electione, quae ut fausta reipublicaeque salutaris existat, omnes Deum orare jubet. (Laterani, V Id. Jan.)
II. REGI FRANCORUM. Ut in religione catholica et Romanae Ecclesiae observantia permaneat. III. ABBATIBUS, PRIORIBUS ET ALIIS RELIGIOSIS IN REGNO FRANCIAE CONSTITUTIS. Ut pro recens electo pontifice Deum orent. IV. PARISIENSI EPISCOPO. Ut illustrem Francorum regem moneat et inducat ad recipiendam reginam uxorem suam, quam ejecerat. (Laterani.)
V. STRIGONIENSI ARCHIEPISCOPO. De dilatione voti sui pro negotio regni Hungariae. (Laterani.)
VI. EIDEM. De reformatione monasterii de Telequi. (Laterani.)
VII. ABBATI SANCTI MARTINI. De conspiratione facta contra Henricum regem Hungariae. (Laterani.)
VIII. FERRARIENSI EPISCOPO. De observatione constitutionum factarum ab ipso in monasterio de Nonantula. (Laterani, III Non. Febr.)
IX. ILLUSTRI REGI HUNGARIAE. De transferendo monasterio quod B. quondam comes de Bichor aedificare incepit, ad loca tutiora. X. NOBILI VIRO A. DUCI. De prosecutione voti regis Hungariae patris sui defuncti. (Laterani, IV Kal. Febr.)
XI. HIEROSOLYMITANO PATRIARCHAE ET SUFFRAGANEIS EJUS. De promotione Domini nostri papae, et negotio terrae sanctae. (Laterani.)
XII. AD MAGUNTINUM ARCHIEPISCOPUM, etc. (Laterani.)
XIII. DUCI LAVANNIAE, LANTGRAVIO DURINGIAE, ET ALIIS DE REGNO ALEMANNIAE IN ULTRAMARINIS PARTIBUS CONSTITUTIS. (Laterani.) Ut sint ferventes in servitio Jesu Christi. XIV. ELECTO ET DECAN. ET MAG. NICOLAO DE LEVENNES CAN. CAMERACEN. Super cognitione causae quae inter Praemonstratensem et Prumiensem Ecclesias vertitur super possessionibus de Hanapia. (Laterani, II Non Febr.)
XV. P. BASILICAE XII APOSTOLORUM ET B. TITULI SANCTI PETRI AD VINCULA PRESBYTERIS CARD. AP. SEDIS LEGATIS. Super colligationibus factis cum episcopis et consulibus civitatum Tusciae. (Laterani.)
XVI. CAPITULO S. ANASTASIAE. Ut electus per potentiam laicalem intrusus cassetur, et alius de licentia apostolica deligatur. (Laterani, VIII Id. Febr.)
XVII. CAPUANO, REGINENSI, ET PANORMITANO ARCHIEPISCOPIS. (Laterani, V Id. Febr.)
XVIII. ILLUSTRI ROMANORUM IMPERATRICI SEMPER AUGUSTAE. Ut in ipsa electione impedimentum non praestet. (Laterani, V Id. Febr.)
XIX. PARISIENSI EPISCOPO. Ut liceat Presbytero Michaeli in sacerdotii officio ministrare, non obstan. quod ad evitandum leprae periculum, virilia sibi fecit abscindi. (Laterani, IV Id. Febr.)
XX. EPISCOPO ET ABBATI S. LUPI TRECENSIS. Ut recepta a G. presbyt. canonica purgatione de crimine homicidii sibi objecto, ipsum absolvat, si legitimus accusator non comparuerit, et crimen notorium non existit. (Laterani, IV Non. Febr.)
XXI. ARCHIEPISCOPO ET ARCHID. TRANENSI. Super transactione habita inter episcopum et canonicos Vestanenses, de quadam episcopali capella et rebus aliis. (Laterani.)
XXII. MEDIOLANENSI ARCHIEPISCOPO. Ut liceat ei illos in ecclesia sua ad diaconatum et sacerdotium promovere, qui a summo pontifice ordinem susceperunt. (Laterani, XII Kal. Martii.)
XXIII. Juramentum fidelitatis exhibitum domino Innocentio, successoribus ejus, et Romanae Ecclesiae, a Petro praefecto Urbis, Oddone de Palumbaria, Oddone de Monticillo. XXIV. SPIRENSI, ARGENTINENSI ET WORMATIENSI EPISCOPIS. Pro liberatione Salernitani archiepiscopi. XXV. SUTRINENSI EPISCOPO ET ABBATI S. ANASTASII. Pro reconciliatione Philippi ducis Sueviae et liberatione archiepiscopi Salernitani. XXVI. EISDEM. Pro liberatione nobilis mulieris Sibiliae, filii et filiarum ejus, et aliorum captivorum regni Siciliae detentorum in Teutonia. XXVII. RAVENNATI ARCHIEPISCOPO ET SUFFRAGANEIS EJUS. Ut Carsendino subdiacono domini papae legato in Exarchatu Raven. et comitatu Brittinorii diligenter assistant. XXVIII. REMEN. SANCTAE SABINAE CARDIN. ET SENONEN. ARCHIEPISCOPIS, ET EPISCOPO MELDENSI. Super consolatione comitissae Campaniae de morte filii sui. (Laterani, V Kal. Mart.)
XXIX. FERENTINATI EPISCOPI. Consultatio super causa matrimonii inter L. virum et P. mulierem, quam primo juraverat, et aliam postmodum desponsavit. (Laterani, V Kal. Mart.)
XXX. CANONICIS ARGENTINEN. Super quaestione cujusdam praebendae, quae inter Arnulfum et F. sancti Thomae praepositum vertitur. (Laterani, VI Non. Mart.)
XXXI. TERRACONEN. ARCHIEP. ET SACRISTAE VICENSI. De confirmatione R. electi sancti Benedicti de Bages, et irritatione intrusi per potentiam laicalem. (Laterani, VI Non. Mart.)
XXXII. COLOCEN. ARCHIEPISCOPO. Confirmatio super quibusdam Ecclesiis praepositurae Colocen. Ecclesiae de capituli consensu collatis. (Laterani.)
XXXIII. HUG. COMITI ET MARSUCTO PISANIS CANONICIS. Super quaestione cujusdam pignoris, quae inter R. et Gallicianum Pisanos vertitur. (Laterani.)
XXXIV. POTESTATI ET CONSILIARIIS VITERBIENSIBUS. Quod in tractatu habito inter ipsos, Perusinos, et rectores Tusciae sine mandato apostolico non procedant. (Laterani.)
XXXV. P. BASILICAE XII, APOSTOL. ET B. SANCTI PETRI AD VINCULA PRESBYTERIS CARDINALIBUS, APOSTOLICAE SEDIS LEGATIS. Super eodem. (Laterani.)
XXXVI. EPISCOPO ET CAPITULO TRAGURIEN. Quod B. presbyter non teneatur ad observantiam habitus monachalis, ex eo quod cum gravi aegritudine laboraret, a quodam monacho indutus est habitu monachali. (Laterani.)
XXXVII. MEDIOLAN. ARCHIEPISCOPO. Super quaestione quae inter ipsum et monasterium sancti Donati de Scozula. (Laterani, VI Non. Mart.)
XXXVIII. UNIVERSIS EPISCOPIS PER MARCHIAM CONSTITUTIS. De confirmatione sententiae latae per legatos Ro. curiae contra Marcovaldum. XXXIX. LAUDEN. EPISCOPO. Super quaestione cujusdam praebendae quae inter Novariense capitulum et Jacobum clericum vertitur. (Laterani, V Non. Mart.)
XL. LAUDEN. EPISCOPO. De quaestione cujusdam praebendae quae inter Novariense capitulum et Albertum Siccum vertitur. (Laterani, III Non. Mart.)
XLI. G. LUNEN. EPISCOPO EJUSQUE SUCCESSORIBUS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPETUUM. Super concessione et confirmatione Abolen. monasterii, ad Romanam Ecclesiam pertinentis. (Laterani, XVII Kal. April.)
XLII. ABBATI ET CONVENTUI MONASTERII ABOLEN. Ut episcopo Lunen. debeant obedientiam et reverentiam exhibere. (Laterani.)
XLIII. KNESNEN. ARCHIEPISCOPO ET SUFFRAGANEIS EJUS. Ut impugnatores B. ducis Poloniae, nisi ab ipsius molestatione destiterint, ecclesiastica censura percellant. (Laterani, VIII Id. Mart.)
XLIV. WORMATIEN. EPISCOPO. Ut festum Conversionis beati Pauli celebret et faciat per suam dioecesim solemniter celebrari. (Laterani, Non. Mart.)
XLV. UNIVERSIS PRESBYTERIS PER DECANATUM DE SPARNON IN CARNOTEN. DIOECESI CONSTITUTIS. De confirmatione privilegii eisdem concessi ab episcopo Carnoten. XLVI. ARCHIPRESBYTERO ET CANONICIS PERUSINIS. De confirmatione constitutionis inter semutuo assensu factae. (Laterani, Non. Mart.)
XLVII. LITTERAE CONSULUM ET POPULI MONTISBELLI. De fidelitate Romanae Ecclesiae facienda. XLVIII. MARSICANEN. EPISCOPO. Super causa matrimonii inter B. virum et O. mulierem, quam prius desponsavit, et aliam duxit postmodum in uxorem. (Laterani, VIII Kal. Mart.)
XLIX. ABBATI ET FRATRIBUS S. PROSPERI REGINEN. Ut omnes alienationes seu obligationes, quas Guido quondam ipsius monasterii abbas fecerat, irrita sint et inanes. L. ANTIOCHENO PATRIARCHAE. Quia Apamien. electum in Tripolitan. Ecclesiam sine licentia domini PP. transtulit, ipse a confirmatione episcoporum a domino PP. suspenditur quousque ab eo aliud statuatur. (Laterani, XVI Kal. April)
LI. DICTO TRIPOLITAN. EPISCOPO. Quia in Apamien. Ecclesia in archiepiscopum electus, in Tripolitan. se fecit transferri, a pontificalis officii exsecutione suspenditur. (Laterani.)
LII. SUESSION. EPISCOPO. De concessa sibi licentia recipiendi jus patronatus cujusdam capellae a P. praeposito Compendiensi. (Laterani, XIII Kal. April.)
LIII. EIDEM. Ut capellam sibi a praeposito Compendien. collatam dedicare valeat et de parochia disponere episcopi Atrebaten. (Laterani, VIII Kal. April.)
LIV. ATREBATEN. EPISCOPO. Ut si ei constiterit quod parochia castri Compendien. ad episcopum Suessionen. pertineat, disponendi de ipsa liberam ei tribuat facultatem. (Laterani, VIII Kal. April.)
LV. BURDEGALENSI ARCHIEPISCOPO. De sententia lata pro canonicis Lemovicen. per dominum Coelestinum et de ipsius revocatione, veritate cognita per eumdem, et quod dominus Innocen. praecipit exsecutioni mandari quod factum est per dominum Coelestinum. (Laterani, XVII Kal. April.)
LVI. HUBALDO PISANO ARCHIEPISCOPO EJUSQUE SUCCESSORIBUS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPETUUM. De confirmatione Turitanen., Calaritan. et Abonen. provinciarum primatus. (Laterani.)
LVII. VICENTIN. EPISCOPO. Ut feuda et beneficia interfectoribus Vicentin. episcopi per sententiam sublata non restituantur eisdem, nec alia conferantur. (Laterani, XIII Kal. April.)
LVIII. ZAMOREN. EPISCOPO. De relaxione sententiae quam legatus Ecclesiae Rom. in ipsum et Ecclesiam tulerat Zamoren. (Laterani, VII Kal. April.)
LIX. SANCTAE MARIAE ET SANCTI PETRI DECANIS, ET W. CANCELLARIO LAUDUNENSI. De causae cognitione, quae inter archidiac. Laudunen. et magistrum R. Balbum super donatione ecclesiae de Ascheri. (Laterani, IX Kal. April.)
LX. LUCEN. EPISCOPO, ABBATI DE MELON. ET PETRO JOANNI ARCHIDIAC. ASTORICEN. Super causae cognitione quae inter Aurien. episcopum et abbatem Cellae Novae vertitur, quem dicebat sibi lege dioecesana subjectum. (Laterani, VII Kal. April.)
LXI. SENONEN. ARCHIEPISCOPO. De irritatione cujus inudulgentiae, quam episcopus Carnoten. a Domino Coelestino in ipsius archiepiscopi praejudicium impetrarat. (Laterani, IX Kal. April.)
LXII. ELECTO, DECAN. ET MAGISTRO NICOLAO DE LEVENNES CANON. CAMERACEN. Ut in litteris transmissis eisdem de causae cognitione quae inter Praemonstraten. et Prunien. Ecclesias vertitur super possessionibus de Hanapia, subsequens clausula praecedenti clausulae praeponatur. (Laterani, XIII Kal. April.)
LXIII. ARMACHANO ARCHIEPISCOPO. Quod mulieri post partum acturae gratias non est ecclesiae aditus denegandus. (Laterani.)
LXIV. AVERSAN. EPISCOPO. Ut quidquid in Ecclesia vel dioecesi Aversan. in promissionibus vel concessionibus praebendarum et beneficiorum factum est per potentiam laicalem, cassetur. (Laterani.)
LXV. ABBATI LUCAE, MAGISTRO GERARDO, G. ARCHIPRESB. SANCTI SEVERINI, PROCURATORIBUS ECCLESIAE SALERNITAN., ABBATI BARCH. CAPUTAQUEN. ECCLESIAE PRAECEPTORI. Ut quidquid in Ecclesia vel dioecesi Salern., archiepiscopo in vinculis, detento, in concessionibus praebendarum, beneficiorum, ecclesiarum attentatum est per potentiam laicalem, cassetur. (Laterani.)
LXVI. ABBATI ET MONACHIS DE GALDO. Ut liceat eis monasterium et habitationem circumpositam ad tutiora loca transferre. (Laterani.)
LXVII. PICTAVEN. EPISCOPO. Super correctione monasterii, tam in capite quam in membris. (Laterani, pridie Non. April.)
LXVIII LAUDEN. EPISCOPO. Ut litteras cassationis super electione canon. in Ecclesia Novarien. in judicio non recipiat. (Laterani.)
LXIX. TRECEN. EPISCOPO. Quod liceat ei votum redimere per alium religiosum. (Laterani, Id. Mart.)
LXX. LEODIENSI EPISCOPO, ABBATI DE BRON. [ f. s. THUDON.] ET PRAEPOSITO TRAJECTENSI. Ut inquirant contra archiepiscopum Trevirensem, super objectis criminibus; et si culpabilis erit, suspendant. LXXI. ZAMOREN. EPISCOPO, ABBATI SALTUS NOVAL. ET PRIORI SANCTI MARCI. Ut restituta Legionensi Ecclesiae archidiaconatus possessione, causam jure finiant. (Apud S. Petrum, XV Kal. Maii.)
LXXII. ALIFANO EPISCOPO. Quod clericos praesumentes ipsum ad tribunal saeculare trahere possit per excommunicationis sententiam coercere. (Romae.)
LXXIII. MAGISTRO ET FRATRIBUS HOSPITALIS HIEROSOLYMITANI. Ut Ecclesiae Tripolitanae ecclesiam de Nephin una cum decimis, juxta decretum pontificis resignent. (Laterani.)
LXXIV. ANAGNINO EPISCOPO. Quod liceat ei, pro emptione Castri, Ecclesiae bona cum voluntate capituli pignori supponere. (Laterani.)
LXXV. ADEM. PICTAVEN. EPISCOPO. De confirmatione electionis suae in episcopum Pictavensem. (Laterani, VIII Id. April.)
LXXVI. ZAMOREN. EPISCOPO. Ut sine titulo ordinato clerico provideatur. (Laterani, III Non. April.)
LXXVII. DECANO ASTORICENSI Ut sit decessorum suorum jure atque privilegiis contentus nec gravet suum capitulum. (Laterani, VI Kal. April.)
LXXVIII. MAGDEBURGEN. ARCHIEPISC Ut a laicis intrusum amoveat, aliumque Pragensem episcopum canonice eligi curet. (Laterani, VI Id. April.)
LXXIX. AUXITAN. ARCHIEPISCO. Ut clerici qui se a laicis intrudi curant, puniantur. (Laterani, XV Kal. April.)
LXXX. AUXITAN. ARCHIEPISCOPO. Ut vagi monachi ad coenobium revocentur. (Laterani, XIV Kal. April.)
LXXXI. AUXITAN. ARCHIEPISCOPO. Ut haereticis obsistat et gladio coerceat. (Laterani, Kal. April.)
LXXXII AUXITAN. ARCHIEPISCOPO. Ut habentes plures dignitates, retenta una, reliquas resignare cogantur. (Laterani, Kal. April.)
LXXXIII. UNIVERSIS ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS, AD QUOS LITTERAE ISTAE PERVENERINT. (Laterani, III. Non. April.)
LXXXIV. ARCHIEPISCOPO, PRAEPOSITO S. ANDREAE, ET SCHOLASTICO S. PETRI COLONIEN. Ut fraudulenta privataque beneficiorum permutatio rescindatur. LXXXV. MEDIOLANEN. ARCHIEPISC. De citatione Passaguerrae causidici ad dicendam causam Romae. (Apud S. Petrum, Id. April.)
LXXXVI. ARCHIEPISCOPO SENONEN. Ut decretum privilegii et exemptionis cleri a talleis et exactionibus observetur. (Apud S. Petrum, XVIII Kal. Maii.)
LXXXVII. ARCHIEPISCOPO SENONEN. Ut ipse illos instituat quos Carnotensis instituere recusabat. (Apud S. Petrum, XVIII Kal. Maii.)
LXXXVIII. RECTORIBUS TUSCIAE. Quod arcem Assisii aliasque terras nolint ab Ecclesia alienare. (Apud S. Petrum, XVI Kal. Maii.)
LXXXIX. PETRO CANONICO SANCTI HILARII PICTAVEN. NEPOTI QUONDAM MAGISTRI AIMERICI DE PARTINIACO. Praebenda sui avunculi in ecclesia S. Hilarii Pictaviensis donatur. (Apud S. Petrum, XV Kal. Maii.)
XC. G. ARCHIDIACONO CANTORI, ET CANCELLARIO TORNACEN. De collatione cujusdam praebendae in Ecclesia Antverpiana. (Apud S. Petrum, Id. April.)
XCI. EPISCOPO ALIFANO. Quod pro templi reparatione aliquid locare queat. (Apud S. Petrum, XVII Kal. Maii.)
XCII. DILECTO FILIO FRATRI RAINERIO. De revocandis incestis nuptiis, et servando foedere pacis. (Apud S. Petrum, XVI Kal. Maii.)
XCIII. FRATRI RAINERIO. De eodem fere argumento. (Apud S. Petrum, XI Kal. Maii.)
XCIV. AQUEN. ARCHIEPISCOPO, ET SUFFRAGANEIS EJUS. Ut contra haereticos commissariis apostolicis auxilio sit. (Apud S. Petrum, XI Kal. Maii.)
XCV. UNIVERSIS ARCHIEPISCOPIS ET EPISCOPIS, ET ALIIS ECCLESIARUM, PRAELATIS. Ut religiosos nec ipsi perturbent, nec perturbantes ferant. (Apud S. Petrum, X Kal. Maii.)
XCVI. ARCHIEPISCOPO TRANEN. JUVENAT. ET BITONTINO EPISCOPIS. Ut ablata Ecclesiae bona restitui curent. (Apud S. Petrum, XIV Kal. Maii.)
XCVII. GUIDONI FUNDATORI HOSPITALIS SANCTI SPIRITUS, EJUSQUE FRATRIBUS TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. De confirmatione et privilegiis ejusdem. (Apud S. Petrum, IX Kal. Maii.)
XCVIII. CLUGIEN. EPISCOPO. Ut ultra antiquum numerum receptis canonicis Ferrariensibus faciat provideri de excrescentibus fructibus. (Apud S. Petrum, XII Kal. Maii.)
XCIX. ILLUSTRI REGI PORTUGALIAE. Ut centum bizantios et quatuor uncias auri Romanae Ecclesiae debitas persolvat. (Apud S. Petrum, VIII Kal. Maii.)
C. CAPELLANIS S. JOANNIS DE PERSICETO. Ut episcopo et archipresbytero non negetur visitationis procuratio. (Apud S. Petrum, X Kal. Maii.)
CI. ARCHIEPISCOPO, ET ABBATI S. PETRI FORIS PORTAM, ET MAGISTRO BORNO SUBDIACON. NOSTRO ARCHIDIACONO VIENNENSI. Ut si abbas Casae Dei jus eligendi abbatem Faverniacensem habet, per ipsum electus confirmetur. (Laterani.)
CII. CAPITULO SPOLETANO. Utrum meretricem ducere possit post mortem uxoris, cui vivente uxore adhaeserat. (Apud S. Petrum, VIII Kal. Maii.)
CIII. ARCHIEPISCOPO SENONENSI. Ut compellat decanum et capitulum Laudunense M. Petrum in canonicum recipere. (Apud S. Petrum, X Kal. Maii.)
CIV. ABBATI, ET CONVENTUI S. BENEDICTI IN EDERA. Ut in alio ordine monachorum legitime ad sacros ordines promotus, ministrare non prohibeatur. (Apud S. Petrum, X Kal. Maii.)
CV. ARCHIEP. MONTIS REGALIS. Ut omnia de bonis Ecclesiae illicite alienata, revocentur. (Apud S. Petrum, XI Kal. Maii.)
CVI. EIDEM. Ne res et bona Ecclesiae alienentur, praesertim quae sunt de mensa episcopi. (Apud S. Petrum, XI Kal. Maii.)
CVII. WALTERO ROTHOMAGENSI ARCHIEPISCOPO. Ut clerici ad residentiam personalem apud suas Ecclesias compellantur. (Apud S. Petrum, X Kal. Maii.)
CVIII. EIDEM. De permutationis cujusdam cum Anglorum rege initae confirmatione. (Apud S. Petrum, VI Kal. Maii.)
CIX. ATREBATEN., TORNACEN. ET MORINEN. EPISCOPIS, ET ELECTO CAMERAC. De electionis negotio super electione praepositi Siclinien. terminando. (Apud S. Petrum.)
CX. REMEN. ARCHIEPISCOPO, CARDINALI S. SABINAE. De eodem argumento. (Apud S. Petrum, III Kal. Maii.)
CXI. CANTUARIEN. ARCHIEPISC. Ne in laesionem aliarum Ecclesiarum novam capellam aedificare pergat. (Apud S. Petrum, VIII Kal. Maii.)
CXII. UNIVERSIS CHRISTI FIDELIBUS AD QUOS LITTERAE ISTAE PERVENERINT. Meretrices ducere in uxorem, pium et meritorium est. (Apud S. Petrum, III Kal. Maii.)
CXIII. ABBATI CLUNIACEN. Omnes alienationes Balmensium monachorum revocantur, et ipsi Abbati Cluniacensi subjiciuntur. (Apud S. Petrum.)
CXIV. ARCHIEPISCOPO BISUNTIN. ET SUFFRAGANEIS EJUS. Ut Cluniacensibus ad corrigendos Balmenses et subji iendos auxilio sint. (Apud S. Petrum.)
CXV. EPISCOPO ET PRIORI S. PETRI MATISCONENSIS. Ejusdem argumenti. (Apud S. Petrum.)
CXVI. PRAEPOSITO ET FRATRIBUS S. JUVENCI DE PAPIA. Ut Carnelum clericum recipiant in canonicum. (Apud S. Petrum, XIII Kal. Maii.)
CXVII. BITURICEN. ARCHIEPISCOPO. Quod episcopos ad aliam Ecclesiam transferre absque licentia papae non liceat. (Apud S. Petrum, V Kal. Maii.)
CXVIII. EPISCOPO, CANTORI, ET MAGISTRO P. DE CORBOLIO PARISIENSIS CANONICO. Ut Bernardus de Insula in canonicatu Tornacensi per illos defendatur. (Apud S. Petrum, III Kal. Maii.)
CXIX. LAMECEN. EPISCOPO, ET G. MONACHO QUONDAM EPISC. LAMECEN. ET PRIORI DE ECCLESIOLA. Ut causam inter Bracarensem archiepiscopum et canonicum S. Martini de Castro, de exemptione institutam, definiant. (Apud S. Petrum.)
CXX. ARCHIEPISCOPO MEDIOLAN. Ut cancellariam dignitatem in Ecclesia Mediolanensi vacantem subdiacono pontificis conferat. (Apud S. Petrum.)
CXXI. EPISCOPO ET CLERO PLACENTIN. Ut Palavicinum compellat ad restituendum ablata cardinali S. Mariae. (Apud S. Petrum, XI Kal. Maii.)
CXXII. EPISC. ET CAPITULO PARMEN. De eadem re. (Apud S. Petrum.)
CXXIII. RAVENNATI ARCHIEPISCOPO. De eadem re. (Apud S. Petrum.)
CXXIV. OVETEN. EPISCOPO. Ut ex collegio canonicorum iterum fiat monasterium. (Apud S. Petrum, VI Non. Maii.)
CXXV. FRATRI RAINERIO. Ut curet Ovetensem episcopum a rege Legionem. ejectum restitui. (Datum, ut supra. )
CXXVI TERRACONEN. ARCHIEPISC. Ne intra septennium proxime vacatura beneficia conferantur, sed redditus convertantur in usus creditorum. (Apud S. Petrum V Kal. Maii.)
CXXVII. PRAEPOSITO, DECAN. ET CAP. CAMERACEN. Ut a decessore suo et a se institutum recipiant in canonicum. (Apud S. Petrum.)
CXXVIII. MATTHAEO ABBATI ET CONVENTUI S. SPIRITUS DE ARENULIS. Apud S. Petrum, VI Non. Maii. CXXIX. OXOMENSI, OSCENSI ET DERTUSEN. EPISCOPIS. Ut causam archiepiscopi et capituli terraconensis contra monasterium Rivipollense determinent. (Apud S. Petrum, II Non. Maii.)
CXXX. PHILIPPO ILLUSTRI REGI FRANCIAE. De confirmatione foederis inter ipsum regem et comitem Flandriae. (Apud S. Petrum.)
CXXXI CISTERCIEN. ET CLAREVALL. ABBATIBUS. Ut per archiepiscopum Rothomagensem, post interpositam a Philippo Gallorum rege appellationem, attentata revocent. (Apud S. Petrum.)
CXXXII ODONI TERDON. EPISCOPO. Quod omnes religiosos sibi subjectos liceat ad observationem interdicti compellere, salvis privilegiis Romanorum pontificum. (Apud S. Petrum.)
CXXXIII. GRADENSI PATRIARCHAE. Ut decimas a sibi subjectis parochianis recipiat, etsi hactenus sub aliis episcopis habitarunt. (Apud S. Petrum, IV Non. Maii.)
CXXXIV. ABBATI ET CONVENTUI BELLAEVILLAE. Quod liceat ipsis, cum consensu episcopi et sine detrimento alterius, oratoria exstruere. (Apud S. Petrum, Non. Maii.)
CXXXV. EISDEM. De procuratione exhibenda fratribus S. Irenaei. (Datum, ut supra. )
CXXXVI. ABBATI ET CONVENTUI SANCTI VEDASTI, Statuta et laudabiles coenobii istius consuetudines pontifex confirmat et approbat. (Apud S. Petrum, II Non. Maii.)
CXXXVII. GERARDO ABBATI ET CONVENTUI VIRZILIACENSI. Veteres consuetudines laudabiles approbat, et nova iis privilegia confert, (Apud S. Petrum.)
CXXXVIII. EISDEM. De privilegio in fraudem aliorum, et quo privilegiati abutuntur, impetrato, revocando. (Apud S. Petrum.)
CXXXIX. GERARDO ABBATI VIRZILIACENSI. (Apud S. Petrum, X Kal. Maii) . CXL. ABBATI ET CONVENTUI VIRZILIACENSI. Ne praelati visitantes, multitudine ministrorum Ecclesias gravent. (Apud S. Petrum.)
CXLI. EISDEM. Concordiam super procuratione cum comite Nivernen. approbat. (Apud S. Petrum.)
CXLII SENONEN. ARCHIEPISCOPO, EDUENSI, LINGONENSI, ANTISIODORENSI, ET NIVERNEN. EPISCOPIS. Ut concordiam, de qua epistola praecedenti, comitis haeredes atque successores observare cogant. (Apud S. Petrum.)
CXLIII. ARCHIPRESBYTERO S. ANDREAE DE PALLIAN. Ut uxorem, qua maritus ob pravam suspicionem abjecerat, recipere cogat, et clericum de suo crimine gloriantem suspendat. (Datum, ut supra, IV Id. Maii.)
CXLIV. RIXINEN. ELECTO. (Apud S. Petrum.)
CXLV. DECANO, CANTORI, ET J. MORELLI CANONICO XANTONEN. Ut Willielmum scriptorem Papae curent in canonicatu Pictaviensi pacifice tueri. (Rom, ut supra, II Non. Maii.)
CXLVI. A. PICTAVEN. ET R. PETRAGORICEN. EPISCOPIS, ET ARNALDO ARCHIDIACONO PETRAGOR. ECCLESIAE. Ut Caduniense deformatum monasterium instaurent.
(Ut supra, VI Id. Maii.)
CXLVII EPISCOPO, ARCHIDIACONO PETRAGORICENSI, ET R. ARCHIPRESBYTERO DE MARMUNTES IN PETRAGORICEN. DIOECESI CONSTITUTIS. Ut latam contra abbates intrusos sententiam tueantur atque defendant. (Romae, ut supra, VIII Id. Maii.)
CXLVIII VENERABILIBUS FRATRIBUS ARCHIEPISCOPIS ET EPISCOPIS AD QUOS LITTERAE ISTAE PERVENERINT. (Apud S. Petrum.)
CXLIX. ARCHIEPISCOPIS, ET EPISCOPIS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS, AD QUOS LITTERAE ISTAE PERVENERINT. De immunitate et privilegiis monasterii beatae Mariae Virziliacensis. (Apud S. Petrum.)
CL. GERARDO ABBATI MONASTERII BEATAE MARIAE MAGDALENAE VIRZILIACEN. EJUSQUE FRATRIBUS TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. De eodem argumento. CLI. WILLIELMO REMEN. ARCHIEPISCOPO. SANCTAE SABINAE CARDINALI. Ut electo Cameracen. liceat resignare juri, et ut eligatur alius idoneus a capitulo, intra mensem, vel instituatur auctoritate apostolica. (Romae, V Idus Maii.)
CLII. EIDEM. Quod novam cathedram ipsi erigere liceat. Coenobia tamen in illos usus non convertantur, sed coenobia permaneant. (Datum, ut supra. )
CLIII. EIDEM. Quod ipsi in novo suo episcopatu dignum aliquem virum praeficere liceat.
(Ut supra, VII Id. Maii.)
CLIV. MAGISTRO GUISELIN. SUBDIACONO NOSTRO, CANCELLARIO TORNACEN. Sententia cardinalis Remensis a papa confirmatur. CLV. TORNACEN. EPISCOPO. Ut a decessoribus alienata revocet
(Ut supra, VI Non. Maii.)
CLVI. CANONICIS ECCLESIAE BEATAE MARIAE TORNACEN. Ut fructus altarium vicariis aequaliter dividantur.
(Ut supra, VIII Id. Maii.)
CLVII. CANONICIS ET CLERICIS TORNACEN. ECCLESIAE. ( Ut supra, IV Id. Maii.)
CLVIII. CANONICIS ECCLESIAE BEATAE MARIAE TORNACEN. Quod fructus majoris altaris possint dividere. (Apud S. Petrum.)
CLIX. CANONICIS ECCLESIAE BEATAE MARIAE TORNACEN. Confirmatio constitutionis cujusdam, super fructibus beneficii Ivonis.
(Ut supra, II Kal. Maii.)
CLX. ELECTO CAMERACENSI, SANCTI AUBERTI ET SANCTI GILLENI ABBATIBUS. Ut injustam interdicti sententiam revocent. (Apud S. Petrum, II Kal. Maii.)
CLXI. ATREBATEN. EPISCOPO ET CAMERACEN. ELECTO. Ut concordia inita et bona fide interposita transactio observetur. (Datum, ut supra. )
CLXII. REMEN. ARCHIEPISCOPO SANCTAE SABINAE CARDINALI ET ABBATI SANCTI REMIGII ET DECANO REMEN. Ut Noviomensem episcopum tertia decimarum parte contentum esse et vexatione monasterii S. Vedasti abstinere jubeant. (Datum, ut supra. )
CLXIII ELECTO CAMERACENSI, SANCTI AUBERTI ET SANCTI GILLENI ABBATIBUS IN CAMERACEN. DIOECESI CONSTITUTIS. Ut episcopos per censuras compellant monasterium S. Vedasti contra suos adversarios jure tueri. (Apud S. Petrum.)
CLXIV. GRADEN. PATRIARCHAE. Ut causam archidiaconi Tarvisini contra clericos de Quinto jure definiat.
(Ut supra, IV Id. Maii.)
CLXV. ARCHIEPISCOPIS ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS, MARCHIONIBUS, COMITIBUS, BARONIBUS, ET ALIIS NOBILIBUS VIRIS, ET UNIVERSIS CHRISTI FIDELIBUS AD QUOS LITTERAE ISTAE PERVENERINT. Ut commissariis apostolicis contra haereticos auxilio sint.
(Ut supra, III Id. Maii.)
CLXVI. ABBATI SANCTI VEDASTI. Approbat ejus voluntatem, quod ex collegio saeculari factum olim coenobium, ad collegium revocare laboret. (Id. Maii.)
CLXVII. B. MAGISTRO SCHOLARUM ET VALBERTO CANONICO TARVISINIS. Episcopi trucidatores a solo papa absolvendi, excepto articulo mortis. (Apud S. Petrum.)
CLXVIII. ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO TURONEN. Citantur ad audiendum sententiam proferre in causa ipsorum contra Ecclesiam Dolensem. CLXIX. In eumdem fere modum Bituricen. archiepiscopo. CLXX. ARCHIEPISC. TARENTASIEN. ET EPISC. AUGUSTEN. ET ABBATI BONIMONTIS. Committitur eis causa episcopi et capituli Lausannensis.
(Ut supra, Id. Maii.)
CLXXI. PHILIPPO ILLUSTRI FRANCORUM REGI. Ut repudiata pellice, legitimam uxorem recipiat.
(Ut supra, XVI Kal. Junii.)
CLXXII. WILLIELMO REMEN. ARCHIEPISCOPO. SANCTAE SABINAE CARDINALI. Ut existat conservator privilegiorum Ecclesiae S. Germani de Pratis Parisiis.
(Ut supra, V Id. Maii.)
CLXXIII. ROBERTO ABBATI S. GERM. PARISIEN. EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS, IN PERPETUUM. Quod eos recipiat sub protectione apostolica, veteraque privilegia, non paucis additis, confirmet. (Apud S. Petrum, II Id. Maii A. D. 1198.)
CLXXIV. HUGONI ABBATI SANCTI DIONYSII EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. Quod eorum jura privilegiaque confirmet.
(Ut supra, II Id. Maii.)
CLXXV. ABBATI ET CONVENTUI S. DIONYSII. Ut beneficia nondum vacantia, vel petantur vel etiam conferantur. (Datum, ut supra. )
CLXXVI. ABBATI ET CONVENTUI CISTERCIEN. Ut pro se gravissimis omnium Ecclesiarum negotiis occupato Deum orent. (12 Kal. Junii.)
CLXXVII. ARDMACHAN. ARCHIEPISC. Ut post acceptam episcopi Rathobotensis resignationem, electionem alterius confirmet. (Romae, XV Kal. Junii.)
CLXXVIII P. PRESBYTERO CANONICO S. MICHAELIS MAJORIS PAPIEN. Quod confirmetur sententia lata per cardinalem S. Mariae in causa P. et Jacobi clerici Papiensis.
(Ut supra, XV Kal. Junii.)
CLXXIX. ABBATI S. DIONYSII. De electionis sui in abbatem confirmatione apostolica.
(Ut supra, XII Kal. Junii.)
CLXXX. AGRIGENTIN. EPISCOPO. Quod ipsi liceat monasteria transferre ad loca tutiora.
(Ut supra, IV Id. Maii.)
CLXXXI ABBATI ET CONVENTUI SANCTI GERMANI ANTISIODOREN. Indulgetur iis quod sacrum chrisma et oleum atque conservationes ab alio catholico episcopo accipere liceat, si Antisiodorensis gratis impertiri nolit.
(Ut supra, XVII Kal. Junii.)
CLXXXII. LINGONEN. EPISCOPO. Quod controversiam inter ipsum et suum capitulum exortam gravate audierit, et utrique parti certum agendi terminum praefigit (Datum ut supra. )
CLXXXIII. ATREBATEN. ET SYLVANECT. EPISCOPIS. CLXXXIV. ABBATI ET CONVENTUI SANCTI GERMANI ANTISIODOREN. Quod excommunicatio episcopi Antisiodorensis injusta et contra juris ordinem inflicta, non obliget.
(Ut supra, XVII Kal. Junii.)
CLXXXV EISDEM. Quod liceat archiepiscopum Senonensem pro justitia adire, si Antisiodorensis eam administrare negligat. (Datum ut supra ) CLXXXVI. EPISC. ET DECAN. MATISCON. Eis committitur causa Ecclesiae Eduensis et coenobii Balmensis. (Apud S. Petrum, Id. Maii.)
CLXXXVII. CAPITULO MEDIOLANENSI Ut praebendam et domum episcopo Terdonensi suo collegae restituant. (VIII Kal. Junii.)
CLXXXVIII. ARCHIEPISCOPO SENONEM. Ut cogat episcopum Eduensem cum abbate Flaviniac. initam concordiam observare. (Romae, XI Kal. Junii.)
CLXXXIX. HUGONI ABBATI VIRZILIACEN. ECCLESIAE. Confirmat electionem ipsius, hortaturque ut magno et forti animo tantum opus aggrediatur (Datum ut supra ). CXC. ARCHIEPISCOPO ET ARCHIDIAC. SENONEN. Clericus, qui casu puerum occiderat, absolvitur. (Datum ut supra. )
CXCI. TRECEN. EPISCOPO. Ut plura beneficia habentes, resignare cogantur; et quod clericos suos, quando publica salus postulat, ad majores ordines suscipiendos compellere queat. (Apud Sanctum Petrum,) CXCII SENONEN. ARCHIEPISCOPO ET TRECEN. EPISCOPO Ne quid in proprium commodum et successorum detrimentum canonici constituant. (Datum ut supra. )
CXCIII. TRECEN. EPISCOPO Initae concordiae confirmatio apostolica. (Apud S. Petrum.)
CXCIV. XANCTONEN. EPISCOPO. Ut prior de Prato dilapidator deponatur.
(Ut supra, II Id. Maii.)
CXCV. XANCTONEN. ET MAG. P. PETRAGORICEN. ARCHIDIAC. Ejusdem fere argumenti.
(Ut supra, VI Kal. Junii.)
CXCVI. ABBATI ET FRATRIBUS PRAEMONSTRATENSIBUS. Ut disciplina monastica observetur, et quod pontifex eam non velit turbare.
(Ut supra, V Id. Maii.)
CXCVII. P. ABBATI PRAEMONSTRAT. ET EJUSDEM ORDINIS ABBATIBUS. Confirmatur constitutio quod Praemonstratenses non debeant uti mitra et chirothecis.
(Ut supra, IV Id. Maii.)
CXCVIII. P. ABBATI PRAEMONSTRAT. ET CAETERIS EJUSDEM ORDINIS ABBATIBUS. Confirmatur constitutio quod Praemonstratenses conversas recipere non teneantur, nec bona sua alienare possint.
(Ut supra, III Id. Maii.)
CXCIX. DECANO, CANTORI ET MAGISTRO P. CANONICO. REMEN. Ut ablatum contumeliose equum abbati restitui curent. (Romae, IV Id. Maii.)
CC. UNIVERSIS ARCHIEPISCOPIS ET EPISCOPIS, IN QUORUM PAROCHIIS GRANGIAE PRAEMONSTRATEN. ORDINIS SITAE SUNT. Ne procurationis praetextu contra apostolica privilegia Praemonstratenses graventur. (Romae, ut supra. )
CCI. EPISCOPO, DECANO, ET ARCHIDIACONO SUESSIONEN. Ut ob turpe et illicitum juramentum puniantur nec tamen servare debeant.
(Ut supra, Id. Maii.)
CCII. P. ABBATI PRAEMONSTRAT. Ut dissoluti atque rebelles monachi puniantur serveturque monastica disciplina.
(Ut supra, IV Id. Maii.)
CCIII. UNIVERSIS ABBATIBUS ET PRAEPOSITIS PRAEMONSTRATEN. ORDINIS IN SAXONIA ET CONFINIO SAXONIAE CONSTITUTIS. Ut omnes abbates atque praepositi Praemonstratenses juxta regulae constitutionem certis temporibus Praemonstratum veniant, nullo privilegio excusante. (Romae, III Id. Maii.)
CCIV. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS ET CAETERIS ECCLESIARUM PRAELATIS. Ut Praemonstratenses monachos ab injuriis et contumeliis defendant. (Romae, Id. Maii.)
CCV. SYLVANECTEN. EPISCOPO. Ne alicui dimidia praebenda conferatur nec praebendae secentur. (Romae, VII Kal. Junii.)
CCVI. ILLUSTRI REGI ANGLIAE. Quatuor aureorum annulorum mysterium explicat. (Apud S. Petrum, IV Kal. Junii.)
CCVII. EPISCOPO LEXOVIEN. Ut pensiones ad verum moderamen reducantur. (Romae, XII Kal. Junii.)
CCVIII. EIDEM. Ut frustratoriae appellationes non recipiantur, et reliquae debito tempore finiantur. (XIII Kal. Junii.)
CCIX. R. ET R. ARCHIDIACON. BAJOCEN. ET II. ARCHIDIACONO CONSTANTIEN. De cujusdam decani audacia coercenda et ne absolvatur, nisi laesis prius satisfecerit.
(Ut supra, V Kal. Junii.)
CCX. EPISCOPO EBROICEN. ET ARCHIDIACON. LEXOVIEN. Ut a Rodulpho milite constructam ecclesiam consecrent, dedicentque. (IV Kal. Junii.)
CCXI ILLUSTRI REGI NAVARRAE. Ut regi Anglorum quaedam castella tradat. (Datum ut supra. )
CCXII. PRIORI ET CONVENTUI BURGULIEN. Quod abbas ipsorum et coenobii bona obligare non possit. (Romae, III Kal. Junii.)
CCXIII. BRACHAREN. ARCHIEPISC. ET ABBATI DE BURIO Ut causam Ecclesiae S. Christinae de Longos et Hospitalariorum ratione decimarum audiant. CCXIV. BITURICEN. ARCHIEPISCOPO ABBATI S. EPARCHII, ET DECANO PETRAGORICEN. Ut causam inter episcopum et capitulum Engolismense, super numero canonicorum audiant.
(Romae, IV Kal. Junii.)
CCXV. EGID. CANONICO VASTINEN De causa ipsius contra Hugon. et pro ipso judicatur. (VII Kal. Junii.)
CCXVI. BESVENSI ABBATI. Quod ipsi liceat aliquos ex aliis coenobiis ad instaurandum suum evocare et ex suo quosdam ad alia remittere. (VII Kal. Junii.)
CCXVII. BERGENSI EPISCOPO. Quod mercatores Ecclesiae decimas persolvere cogantur.
(Ut supra, VIII Kal. Junii.)
CCXVIII. ORCHAD. ET ROSMARCHN. EPISCOPIS. De annatis et decimis promissisque eleemosynis Romanae Ecclesiae persolvendis. (VI Kal. Junii.)
CCXIX. ARCHIEPISC. LUGDUNEN. ET ABBATI ATHANACENSI. Ut litterae apostolicae, quae subreptitiae erant impetratae, revocentur. (III Kal. Junii.)
CCXX. ABBATI DE JUGO DEI ET PRIORI DE SEILLIN. Ne pro mortuorum sepultura et conjugum copulatione pecunia exigatur. (II Kal. Junii.)
CCXXI. DECANO ULIXBONENSI, PRIORIBUS SANCTI VINCENTII ET DE ALCOBATIA. Ut causam episcopi Colimbriensis et militum Templi audiant. (Romae, XII Kal. Junii.)
CCXXII. ABBATI DE ALCOBATIA F. MENENDI ET P. EXOD. MONACHIS ALCOBATIAE. Ut fratres S. Crucis reverentiam et episcopalia jura Colimbriensi episcopo suo reddant, et quod matria Ecclesia cathedralis vocetur. (Romae, III Kal. Junii.)
CCXXIII. EPISCOPO ET PRIORI ELBORENSI. Ejusdem fere argumenti. (II Id. Maii.)
CCXXIV. DECANO ULIXBONENSI PRIORI ET P. FRODIZ MONACHO DE ALCOBATIA. Privilegium in grave detrimentum alterius impetratum revocatur. (Romae, III Non. Junii.)
CCXXV. DE SAZETA ET DE MANZENERA ABBATIBUS ET P. FROD MONACHO DE ALCOBATIA. Ut Ecclesia Colimbriensis suo jure et privilegio non spolietur. (Romae, VI Kal. Junii.)
CCXXVI. DE ALCOBATIA ET DE SEIZA ABBATIBUS, ET PRIORI DE ALCOBATIA. Ejusdem argumenti cum praecedenti. (Id. Maii.)
CCXXVII. DE SAZETA ET DE MANZENERA ABBATIBUS, ET F. MENENDI MONACHO DE ALCOBATIA. Ejusdem argumenti. (VI Kal. Junii.)
CCXXVIII. ROTHOMAGEN. ARCHIEPISC. ET SUFFRAGANEIS EJUS. Ab episcopis suis excommunicati non facile sunt ab aliis absolvendi. (Kal. Junii.)
CCXXIX. LEXOVIENSI EPISCOPO. Ne coram suspectis judicibus, etiam delegatis, respondere teneatur. (Datum Romae, ut supra. )
CCXXX. REGI ANGLIAE. Quae honeste facere licuit, in iis se regi gratificatum dicit, hortaturque ad pacem servandam cum rege Franciae. (Apud S. Petrum, II Kal. Junii.)
CCXXXI BITURICEN. ARCHIEPISCOPO. Ut inquirat contra Engolismensem episcopum, dilapidatorem Ecclesiae suae. CCXXXII. ABBATI ET CONVENTUI CARILOCI. (Apud S. Petrum.)
CCXXXIII. ABBATI UNGIACEN. In causis Ecclesiae et coenobii, Ecclesiae membra testantur. (Romae, Kal. Junii.)
CCXXXIV. EDUEN. EPISCOPO, UNGIACEN. ET SANCTAE MARGARITAE ABBATIBUS. De restaurandis coenobiis et reformanda monastica disciplina. (Kal. Junii.)
CCXXXV. W. REMEN. ARCHIEPISCOPO, SANCTAE SABINAE CARDINALI, ET SUFFRAGANEIS EJUS Ut per quosdam falsarios confictas bullas intercipiant. (Apud S. Petrum, XII Kal. Junii.)
CCXXXVI. MAGDEBURGEN. ARCHIEPISC. Ut ducem Sueviae cogat Angliae regi ablatam pecuniam restituere. (Apud S. Petrum, II Kal. Junii.)
CCXXXVII. TARENTASIEN. ARCHIEPISC. De incendiariis absolvendis. (Romae, V Kal. Junii.)
CCXXXVIII. EVERARDO NITRIEN. EPISCOPO. Ut oblata Ecclesiae bona retineat et de praediis quae ipse colit decimas non persolvat. (Romae, Kal. Junii.)
CCXXXIX. BURGEN. ET PALEN. EPISCOPIS. Qui spoliatus est, non potest aliis solvere antequam restituatur. (Romae, V Kal. Junii.)
CCXL. LEXOVIEN. EPISCOPO. De officio archiepiscopi ad suum suffraganeum et suffraganei ad suum archiepiscopum. (Apud S. Petrum.)
CCXLI. LEXOVIEN. EPISCOPO. (Kal. Junii.)
CCXLII. NOBILI VIRO FILIO DUCIS AUSTRIAE. Imperat ut regi Angliae ablatam a patre pecuniam restituat. (III Kal. Junii.)
CCXLIII. GARNERO PRIORI LOCHEIEN. Quod liceat ipsi terrarum quarumdam firma retinere, salva capitulo antiqua pensione. (II Kal. Junii.)
CCXLIV. EPISCOPO ET CAPITULO ENGOLISMEN. Canonici apud Ecclesiam non residentes, non possunt infringere quae iis absentibus recte statuuntur. (Romae, VIII Id. Junii.)
CCXLV CANTUARIEN. ARCHIEPISC. ET LINCOLNIEN. ET WIGORNIEN. EPISCOPIS, ET ABBATI DE THEOCHES. Ut ejecti ex coenobio monachi in pristinum statum restituantur. (Romae, III Non. Junii.)
CCXLVI. BURDEGALEN. ARCHIEPISC. SANCTI EPARCHII ET NANTOLIEN. ABBATIBUS. Committitur causa P. Engolismensis contra Ar. de Mairinac super archidiaconatu Engolismensi. (Apud S. Petrum, Non. Junii.)
CCXLVII. NIVERNENSI EPISCOPO, ET S. BENIGNI DIVIONENSIS ET THEOLOCI ABBATIBUS. Committitur iis causa episcopi Eduensis contra abbatem de Buxeria, super testamento et bonis cujusdam defuncti, quem abbas monachum fuisse aiebat. (Romae, IV Non. Junii.)
CCXLVIII. ABBATI SANCTI EUCARII, DECANO ET I. CANONICO TREVEREN. Committitur illis causa litigantium super praebenda in collegio Verdunensi. (Apud S. Petrum, VIII Id. Junii.)
CCXLIX. FRATRI RAINERIO. Ut Portugali et Castellae reges percussum et jurejurando confirmatum foedus servare cogat. (Datum, ut supra. )
CCL. NEOCASTREN. EPISCOPO Quod a decessoribus alienata revocare liceat. (Apud S. Petrum, Non. Junii.)
CCLI. STRIGONIEN. ARCHIEPISC. Privilegia Ecclesiae Strigon. confirmantur. (II Non. Junii.)
CCLII FRATRI JOANNI ET ALIIS FRATRIBUS DOMUS SANCTAE TRINITATIS CERVIFRIGIDI. Data iis bona, in pios usus conferenda, auctoritate apostolica confirmantur. (XVII Kal. Junii.)
CCLIII. EPISCOPO ET ARCHIDIAC. ZAMORENSI, ET DIDACO PRIORI DE MOREROLA. Ut causam capituli Legionensis contra monasterium Sancti Facundi cognoscant. (Romae, II Non. Junii.)
CCLIV. ALFONSO AVRIEN. EPISCOPO. Statutum aliquod novum confirmatur. (Apud S. Petrum, VIII Id. Junii.)
CCLV. CUPERSANO EPISCOPO ET ARCHIDIACONO ORITAN. Ut contra episcopum Mutilensem, dilapidatorem et aliorum criminum reum inquirant, et archidiaconum, quem spoliarat, restituant. (Datum Romae.)
CCLVI. CONSULIBUS ET POPULO BENEVEN. Ne unius judicis testimonio credatur in causis. (Apud S. Petrum, IV Id. Junii.)
CCLVII. CONSULIBUS, JUDICIBUS, ET POPULO BENEVEN. De palatio judicum et tabellionum statutum confirmat. (Apud S. Petrum, V Id. Junii.)
CCLVIII. ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO BENEVENTAN. Ut Albertum subdiaconum in canonicum recipiant. (Romae, Id. Junii.)
CCLIX. VALTERO ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO ROTHOMAGEN. De reparanda Ecclesia decretum majoris et sanioris partis obtinet. (Apud S. Petrum, V Id. Junii.)
CCLX. VALTERO ARCHIEPISCOPO ROTHOMAGEN. Ut audacter sua jurisdictione utatur et regum minas non pertimescat, pontificis auxilio confisus. ( Ut supra, III Non. Junii.)
CCLXI WIGORNIEN. EPISCOPO. De Simoniacis puniendis. (VI Id. Junii.)
CCLXII. EPISCOPO ET CANONICIS OSCENSIBUS. Ut falsarius quidam puniatur. (Kal. Junii.)
CCLXIII. AMBIANEN. EPISCOPO. Ut admonito et negligente abbate, ipse monasterium instauret. (Romae, XVII Kal. Junii.)
CCLXIV. VALTERO ROTHOMAGEN. ARCHIEPISCOPO. Quod nullus possit seipsum presentare ad beneficia. (Romae, III Id. Junii.)
CCLXV. EIDEM. Sententiae interdicti ab episcopo prolatae omnes obedire tenentur. (Datum, ut supra. )
CCLXVI. EIDEM. Ejusdem fere argumenti. (Datum, ut supra. )
CCLXVII. EPISCOPO, ARCHIDIACONO, ET SACRISTAE MAGALONEN. De archidiaconatu Magalonensi copiose disserit. (Romae, VI Id. Junii.)
CCLXVIII. ARELATENSI, AQUENSI, ET EBREDUNEN. ARCHIEPISCOPIS ET EORUM SUFFRAGANEIS. Ut monasterium Sancti Victoris Massiliae tueantur et defendant. (Id. Junii.)
CCLXIX. EPISCOPO WARADIEN. Ut ad sedem apostolicam veniat absolvendus. (XVIII Kal. Julii.)
CCLXX. ILLUSTRI REGI UNGARIAE. Quod viginti viros, ad terrae sanctae limina profecturos, ad regni sui pacem conservandam retinere liceat. (XVI Kal. Julii.)
CCLXXI. NOBILI VIRO A. DUCI. De regni Ungariae laudibus; et ne regi bellum moveat. (XVII Kal. Julii.)
CCLXXII. ULTRASYLVANO EPISCOPO. A Gregorio sibi concessa privilegia confirmantur. (XVII Kal. Julii.)
CCLXXIII. ARELATEN. ARCHIEPISCOPO. De reformando monasterio Lirinensi. (Apud S. Petrum, Id. Junii.)
CCLXXIV. ARELATEN. ARCHIEPISCOPO. Ut in Arearum insula monachi de episcopi consensu et voluntate instituantur. (Apud S. Petrum, XVII Kal. Julii.)
CCLXXV. ARCHIEPISC. ET ARCHIDIAC. NARBONEN. Ut post appellationem rite interpositam attentata revocent, excommunicatumque absolvant. (Romae, III Id. Junii.)
CCLXXVI. CAPITULO S. JOANNIS BISUNTINENSIS. Ut novum illis collegium erigere de archiepiscopi voluntate liceat. (Romae, V Id. Junii.)
CCLXXVII. BISUNTINO ARCHIEPISC. Illum, indicta tamen purgatione, ab accusatione capituli absolvit. (Romae, IV Id. Junii.)
CCLXXVIII. CISTERCII ET TULLEI ABBATIBUS. Ut thesaurarius Bisuntinus ad personalem residentiam vocetur. (Romae, VI Id. Junii.)
CCLXXIX. MEDIOLANEN. ARCHIEPISC. Pontificis litterae sunt recipiendae et exsequendae, nisi obreptitiae existant. (Romae, XIII Kal. Julii.)
CCLXXX. PRAEPOSITO ET CANONICIS ECCLESIAE COLOCEN. Confirmat jus percipiendi decimas ex certis villis. ( Ut supra, Id. Junii.)
CCLXXXI. COLOCEN. ARCHIEPISCOPO. Committitur illi instauratio coenobii Sancti Stephani. (Datum Romae.)
CCLXXXII. GRADEN. PATRIARCHAE. Ut concordia inter ecclesiam S. Salvatoris et ecclesiam S. Bartholomaei de Venetiis inita servetur. (Romae, XIV Kal. Julii.)
CCLXXXIII. HUGONI ABBATI ET CONVENTUI S. ZENONIS VERONEN. Per sententiam decidit causam ipsorum contra ecclesiam S. Proculi, de subjectione. (Apud S. Petrum, XIII Kal. Julii.)
CCLXXXIV. RADULFO ABBATI ECCLESIAE SANCTAE OSVTAE DE CHUC, EJUSQUE FRATRIBUS TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. De ordinis privilegiorumque confirmatione et norma vivendi. (Apud S. Petrum, Id. Junii.)
CCLXXXV. SEGOBIEN. EPISCOPO. Absentium vel etiam temere repugnantium sententiis neglectis, praevaleant majora et saniora suffragia reliquorum. (IV Id. Junii.)
CCLXXXVI. ABBATI MONASTERII SANCTI GERMANI ANTISSIODOREN. EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. De eorum privilegiis, et quod recipiantur sub protectionem apostolicam. (Apud S. Petrum. A. D. 1198.)
CCLXXXVII. PAMPILONEN. EPISCOPO. Quod tempore generalis interdicti ipsi liceat clausis januis, nec pulsatis campanis, celebrare. (Id. Julii.)
CCLXXXVIII. REGIN. EPISCOPO. De causa decani S. Quintini contra suum capitulum. (Apud S. Petrum, X Kal. Julii.)
CCLXXXIX. ARCHIEPISCOPO REMEN. SANCTAE SABINAE CARDIN. ET EPISCOPO ATREBATEN. De eodem argumento. (Datum, ut supra. )
CCXC. SIFFREDO AUGUSTEN. PRAEPOSITO. Quod variis de causis electionem suam confirmet. (Apud S. Petrum, ut supra. )
CCXCI. BITURICEN. ARCHIEPISCOPO. Ut contra abbatem Stirpensem diffamatum inquirat. (Datum, ut supra. )
CCXCII. G. AQUINATI EPISCOPO. Ut a praedecessore suo alienata et vendita rescindantur. (Apud S. Petrum, VIII Kal. Julii.)
CCXCIII. B. WATIEN. EPISCOPO. Constitutio quaedam de synodo servanda confirmatur. (Romae, XII Kal. Julii.)
CCXCIV. NICOLAO MILITEN. EPISCOPO. Ut a decessoribus alienata revocentur. (Apud S. Petrum, VII Kal. Julii.)
CCXCV. TRANEN. ARCHIEPISCOPO, ET BRUNDUSIN. ARCHIDIACONO. Committitur eis causa Philippi notarii sui contra Thomam VI super cantoria Hydruntina. (Apud S. Petrum, IX Kal. Julii.)
CCXCVI. CANONICIS BASILICAE PRINCIPIS APOSTOLORUM, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPETUUM. Quod eorum ecclesiam, in qua ipse canonicus fuerat, in honorem apostolorum ditiorem reddere velit. (Laterani, III Id. Martii.)
CCXCVII. EPISCOPO, GAUTERO ET JOANNI ARCHIDIACONIS EXONIENSIBUS. Furioso ablata beneficia reddi mandantur: et ne invitus coactusque tonsuratus in monasterio contra voluntatem retineatur. (Romae, X Kal. Julii.)
CCXCVIII. ARCHIDIAC. MEDIOLANEN. Quod haeretici ad nullas dignitates nec eligi nec eligere possint. (Apud S. Petrum, XVII Kal. Julii.)
CCXCIX. NIVERNEN. EPISCOPO, VIRZILIACENSI ET DE MACERIIS ABBATIBUS. Iis committitur causa abbatis Flaviniacensis contra priorem de Sinemuro. (Apud S. Petrum.)
CCC. MAGDEBURGEN. ARCHIEPISC. ET SUFFRAGANEIS EJUS. Ne pro terrae sanctae recuperatione laborantibus injuriae inferantur. (Apud S. Petrum, V Kal. Julii.)
CCCI. EPISCOPO LEXOVIEN. ET ABBATI VALLIS RICHERII Causa abbatis de Conchis eis committitur. (Datum Romae apud S. Petrum.)
CCCII. SYRACUSANO EPISCOPO ET ABBATI SAMBUCIEN. Ut crucem praedicent et homines ad terrae sanctae recuperationem adhortentur. (Datum Romae.)
CCCIII. CONVENTUI S. SALVATORIS DE TILESIO. De electione digni et utilis abbatis. (Apud S. Petrum, V Non. Julii.)
CCCIV. EPISCOPO ET CAPITULO LEMOVICEN. Ut quemdam M. Petrum in canonicum recipiant. (Apud S. Petrum, X Kal. Julii.)
CCCV. EPISCOPO ET DECANO MATISCONEN. Major et sanior capituli pars in statuendo praevaleat. (Apud S. Petrum.)
CCCVI. AYMONI DECANO MATISC. Ut sacrilegi et raptores bonorum Ecclesiae coerceantur. (Datum, ut supra. )
CCCVII. MILITEN. EPISCOPO. Abbas ob gravem corporis defectum amovetur. (Apud S. Petrum, V Kal. Julii) . CCCVIII SENONENSI ARCHIEPISCOPO. De poenitentia et absolutione archidiaconi Lugdunensis. (Apud S. Petrum, III Non. Julii.)
CCCIX. PADUANO EPISCOPO. Ut clerici laicos vita et moribus bonis superent quos dignitate praecellunt. (Kal. Julii.)
CCCX. ARCHIEPISCOPO MONTIS REGALIS. De illorum absolutione qui violentas manus in clericos injiciunt. (Romae, III Non. Julii.)
CCCXI ABBATI ET MONACHIS BURGULIEN. De officio abbatis et de restituenda disciplina monastica. (Non. Julii.)
CCCXII. EPISCOPO, P. ARCHIDIACONO, ET DECANO DE WIRCHIA REDONEN. Ejusdem argumenti cum praecedenti. (Romae, ut supra. )
CCCXIII. R. ARCHIPRESBYTERO, R. MAGISTRO SCHOLARUM, ET P. DE VICO CANONICO S. AUSTREGISILI BITURICEN. Ut decimae suae Ecclesiae solvantur. (Romae, Non. Julii.)
CCCXIV. MIDRAN. PRESBYTERO. Cardinalis sententiam sese pontifex confirmare ait. (VII Idus Julii.)
CCCXV. MEDIOLANEN. ARCHIEPISC. Ut Bonacosam clericum et nuntium suum canonicum efficiat. (VII Idus Julii.)
CCCXVI. CHARO ARCHIEPISCOPO MONTIS REGALIS EJUSQUE SUCCESSORIBUS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPETUUM. A decessoribus suis indulta privilegia confirmat. (Apud S. Petrum, V Kal. Maii.)
CCCXVII. ABBATI ET CONVENTUI DE PIGAVIA. De causa ipsorum, quam habebant contra episcopum Mersburgensem. (Romae, apud S. Petrum, III Idus Julii.)
CCCXVIII. DE NOVO BURGO ET DE VALLE S. GEORGII ABBATIBUS ET PRAEPOSITO S. SEVERI DE EFFORDIA. Ejusdem fere argumenti cum superiore. (Reate, XII Kal. Augusti.)
CCCXIX. RCHIEPISCOPO, DECANO ET PRAECENTORI LUGDUNEN. Committitur causa archidiaconatus Cabilonensis. CCCXX. P. SCHALAHOLTDEN. ET B. HOLEN. EPISCOPIS ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS ET CLERICIS UNIVERSIS PER ISLANDIAM CONSTITUTIS. Significat eis gravia quaedam vitia quae per Islandiam corrigere debeant. (Reat., III Kal. Aug.)
CCCXXI. (Datum, ut supra. )
CCCXXII HYDRUNTINO ARCHIEPISCOPO. Quod filius ex ea susceptus quae putabatur esse concubina, et post apparuit quod esset legitima uxor, sit legitimus (Reat., III Non. Aug.)
CCCXXIII. OSCEN. ET TIRASONEN. EPISCOPIS. De diacono cujus amici abbatem trucidarant. (Reat., II Non. Augusti.)
CCCXXIV. ATREBATEN. EPISCOPO ET DECANO CAMERACENSI. Ut regem Francorum cogat duci Lotharingiae dotem reddere. (Reat., VIII Id. Augusti.)
CCCXXV. CORRADO ET PETRO QUONDAM FILIIS MALABRANCAE. Puella ante annum septimum sponsalia contrahere non potest. CCCXXVI. FAVENTIN. EPISCOPO. Licentiam indulget transeundi ad Ecclesiam Papiensem. (Reat., VI Id. Augusti.)
CCCXXVII. ALFONSO EPISCOPO ET CAPITULO AURIEN. Confirmatur illorum statutum de numero canonicorum. (Datum Romae.)
CCCXXVIII. R. SANCTORUM MARCELLINI ET PETRI PRESBYTERO CARD. ABBATI ET CONVENTUI CASSINEN. Ipsis commendat episcopum S. Georgii, ut eum liberaliter, donec convalescat, alant. (Datum Romae.)
CCCXXIX. CALARITAN. ARCHIEPISC., EPISCOPO SORAN. ET ELECTO TURRITAN. Eis committitur causa archiepiscopi Arborensis contra capitulum suum. (Reat., III Id. Augusti.)
CCCXXX. LEMOVICEN. EPISCOPO. Quod clericorum vitia libere et audacter corrigere possit. (Reat., III Id. Aug.)
CCCXXXI. PETRO ABBATI PRAEMONSTRATEN. ET CAETERIS ABBATIBUS ET CANONICIS PRAEMONSTRATEN. ORDINIS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. De illorum approbatione deque privilegiis et vivendi ratione. (Reat., VI Kal. Aug.)
CCCXXXII. DECAN. ULIXBONENSI, DE ALCOBATIA ET SANCTAE MARIAE DE CARCADI PRIORIBUS Committitur eis causa epis. Colimbriensis et monasterii Sanctae Crucis. (Reat., II Id. Aug.)
CCCXXXIII. ARELATEN. ARCHIEPISCOPO. Quod mutus et surdus possint matrimonium contrahere. (Apud S. Petrum Id. Julii.)
CCCXXXIV. TARENTASIEN. ARCHIEPISC. ET EPISCOPO AUGUSTENSI, ET ABBATI BONIMONTIS. (Reat., XIV Kal. Aug.)
CCCXXXV. BAMBERGEN. EPISCOPO, ET PETRO SCHOLASTICO MAGUNTIN. Suspenditur Hildesemensis episcopus, quod sine auctoritate pontificis ad Ecclesiam Herbipolensem transierat. (Spolet., XII Kal. Septemb.)
CCCXXXVI. NARBONEN. ARCHIEPISCOPO ET SUFFRAGANEIS EJUS, ABBATIBUS QUOQUE, PRIORIBUS ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS, COMITIBUS ETIAM, ET BARONIBUS , ET UNIVERSO POPULO IN NARBONEN. PROVINCIA CONSTITUTIS. Hortatur ad sacrum bellum contra Saracenos pro recuperatione terrae sanctae. (Reat., XVIII Kal. Septembris.)
CCCXXXVII. EPISCOPO ET CAPITULO TARVISIN. De collatione praepositurae Tarvisinae, quae jam erat ad sedem devoluta (Reat., Non. Aug.)
CCCXXXVIII. ARCHIEPISCOPO SENONEN. ET P. S. MARIAE IN VIA LATA DIACONO CARD. APOSTOLICAE SEDIS LEGATO Ut certus canonicorum numerus juramento firmatus non augeatur. (Spolet., XI Kal. Septembris.)
CCCXXXIX. EPISCOPO ET CANONICIS HYPORIEN. De receptione Joannis papae subdiaconi ad archidiaconatum. (Spoleti, VII Kal. Septemb.)
CCCXL. CANONICIS BURGI SANCTI DOMINI. De privilegio et exemptione illorum, ne ab episcopo Parmensi vexentur. (Spolet., VII Kal. Sept.)
CCCXLI. ACHERUNTINO ARCHIEPISC. Ut a laicis res ecclesiasticae non administrentur, sed exstructa monasteria ab episcopis consecrentur. (Spolet., VI Kal. Septembr.)
CCCXLII. PRIORI ECCLESIAE S. NICOLAI DE MONTE SECUS NARNIAM CONSTITUTAE. De privilegiis et immunitate illorum. (Spoleti, VI Kal. Sept.)
CCCXLIII. EPISCOPO LIDDEN. Ut Siculum armet ad bellum sacrum pro recuperanda terra sancta. (Spoleti, III Kal. Sept.)
CCCXLIV. EIDEM. Ejusdem plane argumenti. (Spoleti, Kal. Septembris.)
CCCXLV. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS, ET UNIVERSIS ECCLESIARUM PRAELATIS PER TOTUM REGNUM FRANCIAE CONSTITUTIS. Ut legatum apostolicum, qui pacem inter Galliae et Angliae regem facere et contra Saracenos armare debet, humaniter accipiant. (Datum Reat.)
CCCXLVI. PETRO SANCTAE MARIAE IN VIA LATA DIACONO CARD. APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Datur illi potestas cogendi episcopos Angliae ut ipsi consilio et auxilio sint. CCCXLVII. EIDEM. Ut regem Gallorum per censuras ecclesiasticas cogat suam uxorem recipere. CCCXLVIII. PH. ILLUSTRI REGI FRANCORUM. Ut reginam uxorem recipiat, et cum rege Anglorum pacem servet. CCCXLIX. ARCHIDIACONO, ARCHIPRESBYTERO, ET CANONICIS MEDIOLANEN. Quot medis crimen falsi circa bullas apostolicas committatur. (Spolet., II Non. Septemb.)
CCCL. DE FAVRESHAM, S. AUGUSTINI ET S. GEORGII PRIORIBUS, IN CANTUARIEN. DIOECESI CONSTITUTIS. Ne ad sedem apostolicam rite appellantes impediantur. (Spolet., IV Non. Sept.)
CCCLI. S. AUGUSTINI ET S. GEORG. PRIORIBUS CANTUARIEN. Ejusdem argumenti. (Perusii, III Id. Septembris.)
CCCLII. ARIANEN. EPISCOPO. De electione et confirmatione abbatis Beneventani. [ (Perusii, XVIII Kal. Octobris.)
CCCLIII. ILLUSTRI CONSTANTINOP. IMPERATORI. Ut Saracenis fortiter resistat, et Graecam Ecclesiam ad Latinam, tanquam matrem redire, cogat. CCCLIV. PATRIARCHAE CONSTANTINOPOLITANO. Quod Romana Ecclesia sit mater omnium Ecclesiarum, a qua Graeci nullo jure discedere possint. CCCLV. ILLUSTRI REGI FRANCORUM. Ut cum rege Anglorum pacem faciat et contra Saracenos bellum sacrum gerat. CCCLVI. POTESTATI ET POPULO SPOLETANO, BARONIBUS, NOBILIBUS, ET UNIVERSIS FIDELIBUS NOSTRIS IN SPOLETAN. DIOECESI CONSTITUTIS. Ut cardinali Rom. pontificis magistratui obtemperent. CCCLVII. ILLUSTRI REGI ANGLORUM. De capella quadam Cantuariensi, propter quam pontificem rex adierat per litteras. CCCLVIII. UNIVERSIS ABBATIBUS CISTERCIEN. ORDINIS IN GENERALI CAPITULO CONSTITUTIS. Ut pro pontifice ardenter orent, et abbatem de Sambucino Siculis verbum Dei praedicantem habeant pro excusato. (Reat., IV Kal. Aug.)
CCCLIX OCTAVIANO HOSTIEN. EPISCOPO, VICARIO NOSTRO. De consecratione altarium, ex mandato D. Petri apostoli. CCCLX. CONSULIBUS MEDIOLANEN. Quod Passaguerra juste fuerit excommunicatus. CCCLXI. HOMINIBUS DE MONTEFLASCONE FIDELIBUS NOSTRIS. De traditione castri et bonorum quorumdam ut pro Ecclesia decertent. CCCLXII. ABBATI SANCTI PROCULI, ET MAGISTRO LANFRANCO CANONICO BONONIENSI. De causa quadam matrimoniali. (Perusii, XV, Kal. Octobris.)
CCCLXIII. LEMOVICEN. EPISCOPO ET ABBATI S. EPARCHII ENGOLISMEN. Ut ablata Ecclesiae bona detentique redditus restituantur. (Reat., II Id. Augusti.)
CCCLXIV. ARMACHAN. ET CASSELLEN. ARCHIEPISCOPIS ET EPISCOPO LAOMEN.. Quod in causa contra electum Roscensem procedant. (Perusii, XV Kal. Octobris.)
CCCLXV. HOMINIBUS S. AGATHES. Confirmantur consuetudines eorum rationabiles et antiquae. (Perusii, XI Kal. Octobris.)
CCCLXVI. CAPITULO, CLERO ET POPULO TAM CIVITATIS QUAM DIOECESIS LETHGLENNEN. De electione et consecratione episcopi Lethglennensis. (Datum, ut supra. )
CCCLXVII. NOBILI VIRO COMITI DE MAURITANIA. Ut ecclesiasticam libertatem et privilegia non perrumpat. (Perusii, XIV Kal. Octobris.)
CCCLXVIII. MEDIOLANEN. ARCHIEPISC De collatione cancellariae Mediolanensis. (Perusii, IX [Kal.] Octobris.)
CCCLXIX. CONSULIBUS ET POPULO CASTELLAN. NOBILIBUS VIRIS ET ALIIS PER CASTELLAN. DIOECESIM CONSTITUTIS Ut pontifici fidelitatis juramentum praestent. CCCLXX HUBERTO CANTUARIEN. ARCHIEPISCOPO. De recuperandis ecclesiae bonis. (Perusii, XIV Kal. Octobris.)
CCCLXXI. HUBERTO CANTUARIEN. ARCHIEPISCOPO. Confirmat decretum quoddam regis Anglorum. (Perusii, XV Kal. Octobris.)
CCCLXXII. ABSALONI LUNDEN. ARCHIEPISCOPO. De bonorum quorumdam praesertim castri Hasii donatione. (Perusii, X Kal. Octobris.)
CCCLXXIII. PETRO ARUSIEN. EPISCOPO. Confirmat statutum de sex praebendarum institutione. (Perusii, VI Kal. Octobris.)
CCCLXXIV. UPSALEN. ELECTO. Qualiter pallio utendum sit. (Perusii, VI Kal. Octobris.)
CCCLXXV. JOANNI POTESTATI ET POPULO PERUSIN. In suam protectionem Perusinos recipit, salvis eorum antiquis privilegiis. (Tuderti, VI Non. Octobris.)
CCCLXXVI. PRAELATIS ET CLERICIS LOMBARDIAE. Ne justitiam vendant, aut cum clientibus de mercede paciscantur. (Tuderti, V Non. Octobris.)
CCCLXXVII. NARNIEN. EPISCOPO. Ut causam abbatis de Ferentillo cognoscat. (Ameliae, III Non. Octobris.)
CCCLXXVIII. NOBILIBUS VIRIS UGUIT ET GUIDONI MARCHIONI, FIDELIBUS NOSTRIS. Recipit illos cum ipsorum subditis in protectionem apostolicam. CCCLXXIX. NOBILI VIRO SPALAGRAN. Indulgetur ei ut coenobium et ordinem S. Benedicti intrare possit. (Tuderti, IV Non. Octobris.)
CCCLXXX. EPISCOPO LINCOLNIEN. ET DECANO DE HUNTEDON. Ut celebrent divortium inter P. et T. cum processerit inter eos cognatio spiritualis. (Apud civ. Castellanam, VIII Id. Octobris.)
CCCLXXXI. NIDROSIEN. ARCHIEPISCOPO. Respondetur illius consultationibus. (Apud civ. Castellanam, VI Id. Octobris.)
CCCLXXXII. NIDROSIEN. ARCHIEPISCOPO, UNIVERSIS EPISCOPIS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS IN NORWAGIA CONSTITUTIS, IN FIDELIUM COMMUNIONE MANENTIBUS. De compescendo tyranno, qui eos misere excruciabat. (Apud civ. Castellanam, II Non. Octobris.)
CCCLXXXIII. ILLUSTRI REGI DACORUM. Ejusdem argumenti. (Datum, ut supra. )
CCCLXXXIV. NIDROSIEN. ARCHIEPISCOPO. Ut Bergensem episcopum tyranni fautorem deponat. (Datum, ut supra. )
CCCLXXXV. VERONEN. EPISCOPO S. ROMANAE ECCLESIAE CARDINALI. De homicida deponendo ab ordine sacro. (Apud civ. Castellanam, VII Id. Octobris.)
CCCXXXVI. B. TITULI SS. MARCELLINI ET PETRI PRESBYT. CARDINALI, MONASTERII CASSINEN. ABBATI. Ut et suos fluxos mores et coenobii sui corrigat. (Apud S. Petrum, XVII Kal. Novembris.)
CCCLXXXVII. NOBILIBUS VIRIS HENRICO, LEONARDO ET MARCO MAURICEN. CIVIBUS VENETIS. Ut severius quoddam contra Andraeam jurisconsultum editum mandatum revocent. (Apud civit. Castellanam, IV Id. Octobris.)
CCCLXXXVIII. STRIGONIEN. ET COLOCEN. ARCHIEPISCOPIS SUFFRACANEIS SUIS. Ut Ecclesiarum libertas immunitasque conservetur. CCCLXXXIX. MAGISTRO APOLLINARI CLERICO VENERABILIS FRATRIS NOSTRI ARCHIEPISCOPI STRIGONIENSIS. A juramento quod Ecclesiae jura defendere quis velit, per appellationem non liberatur. (Datum, ut supra. )
CCCXC. LITTERAE REGIN. ARCHIEPISC. AD DOMINUM PAPAM. Quod causa tribus conjunctim delegata, a duobus, excluso tertio, recte definiti nequiverit. (Panormi, XXV die mensis Augusti, prima indictione.)
CCCXCI. LITTERAE ARCHIEPISCOPI ET CONVENTUS MONTIS REGALIS AD DOMINUM PAPAM. De eodem argumento. CCCXCII. REGIN. ARCHIEPISCOPO ET EPISCOPO CEPHALUDENSI. Causa de qua duae praecedentes epistolae loquuntur, ipsis committitur. (Laterani, Kal. Novembris.)
CCCXCIII. EPISCOPO, CONSULIBUS, ET POPULO PARMEN De ablata per vim cardinali in itinere pecunia. (Laterani, X Kal. Novembris.)
CCCXCIV. EPISCOPO CIVITATIS CASTELLAN. Rationem praescribit observandam circa sepulturam mortuorum, inter episcopum et Cistercienses. (Laterani, XII Kal. Novembris)
CCCXCV. FRATRI RAINERIO. Datur facultas reformandi Ecclesias per quas transitum fecerit. (Datum Laterani, III Kal. Novembris.)
CCCXCVI. AQUEN. ARCHIEPISCOPO. Ut resignationem episcopi Forojuliensis recipiat et alium idoneum episcopum elegi curet (Datum, ut supra. )
CCCXCVII. NOBILI VIRO R. COMITI TOLOSANO. Ut contra paganos arma suscipiat. (Laterani, II Non. Novembris.)
CCCXCVIII. FRATRI FULCONI. Ut cum aliis piis viris ad militiam sacram proficiscatur. (Laterani, Non. Novembris.)
CCCXCIX. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS IN REGNO FRANCIAE CONSTITUTIS. Ut usurarii puniantur, non obstante aliqua appellatione. (Laterani, V Kal. Novembris.)
CCCC. SIPONTINO ARCHIEPISCOPO. De collegiata Ecclesia in coenobium monachorum convertenda. (Laterani, VII Id. Novembris.)
CCCCI. NOBILI VIRO ACERBO PRIORI ET ALIIS RECTORIBUS THUSCIAE ET DUCATUS. Quod persistant in devotione Ecclesiae. Et promittitur eis favor et protectio ipsius. (Laterani, III Kal. Novembris.)
CCCCII. EPISCOPO ET CAPITULO AVERSAN. Ut Neapolitano archiepiscopo obtemperent. (Laterani, VI Id. Novembris.)
CCCCIII. ARCHIPRESBYTERO ET CLERICIS BURGEN. ECCLESIAE. Ut Parmensi episcopo rursus obediant, tanquam absoluto et reconciliato. (Laterani, II Id. Novembris.)
CCCCIV. EBREDUNENSI, ARELATENSI ET AQUEN. ARCHIEPISCOPIS ET SUFFRAGANSIS EORUM. Ut in concilio provinciali constituant de acquirendo subsidio ad bellum sacrum contra Saracenos. CCCCV. EPISCOPO ROFFENSI, ARCHIDIACONO BATHONIENSI ET MAGISTRO VU. DE SANCTA FIDE CANONICO WELLEN. Qui allegat litteras falsas esse, hoc probare tenetur. (Laterani, XIII Kal. Novembris.)
CCCCVI. EPISCOPO ET S. MICHAELIS ET SANCTI EPHIPHANII PRAEPOSITIS PAPIENSIBUS. Ut de canonicorum bonis, numero et de B. collatione inquirant. (Laterani, VI Kal. Novembris.)
CCCCVII. NOBILI VIRO W. COMITI FORCALCARIENSI. [Sine salutatione.] Ut ad bellum sacrum una cum aliis Christianis principibus proficiscatur. CCCCVIII. NOBILI VIRO R. DE AGOUT Ut comitem Forcalcariensem ad sacrum bellum invitet. CCCCIX. PISAN. ARCHIEPISCOPO, EPISCOPO URBINATI, CAMALDULEN. ET S. FRIDIANI PRIORIBUS. Quod collectam pecuniam non in suos usus, sed ad utilitatem publicam pontifex convertere velit. (Laterani, XIII Kal. Decembris.)
CCCCX. CONSTANCIAE IMPERATRICI GLORIOSAE REGINAE SICILIAE AC CHARISSIMO FILIO FRIDERICO ILLUSTRI REGI SICILIAE EORUMQUE HAEREDIBUS IN PERPETUUM. De regum Siciliae erga Romanam Ecclesiam observantia, deque pontificis in illos voluntate. CCCCXI. CONSTANCIAE IMPERATRICI REGINAE SICILIAE AC CHARISS. FILIO ILLUSTRI REGI SICILIAE. De forma et modo in electionibus pontificum observandis. (Datum Laterani.)
CCCCXII ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS, ET UNIVERSO CLERO IN SICILIA CONSTITUTIS. Ejusdem argumenti cum epistola proecedenti. CCCCXIII. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS ET UNIVERSIS ECCLESIARUM PRAELATIS IN SICILIA CONSTITUTIS. Ut legato apostolico obtemperent et piam illius voluntatem adjuvent. CCCCXIV. AN. NEAPOLITANO ARCHIEPISCOPO. De pluralitate beneficiorum restringenda. (Laterani, Id. Novembris.)
CCCCXV. AN. NEAPOLITANO ARCHIEPISCOPO. Quod juramentum bonis moribus et juri repugnans non sit obligatorium. (Laterani, XVIII Kal. Decembris.)
CCCCXVI. ABBATIBUS, ABBATISSIS ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS ECCLESIAE NEAPOLITANAE SUBJECTIS. Ne bona et res Ecclesiae alienentur. (Laterani, XVII Kal. Decembris.)
CCCCXVII. AN. NEAPOLITANO ARCHIEPISCOPO. Propter debita Ecclesiae aliqua vendere licet. (Laterani, Id. Novembris.)
CCCCXVIII. DECANO ET CAPITULO BEATI HILARII PICTAVEN. Ut Petro nepoti Aimerici de Partiniaco praebendam conferant. (Laterani, II Id. Novembris.)
CCCCXIX. ABSALONI LUNDEN. ARCHIEPISCOPO EJUSQUE SUCCESSORIBUS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPETUUM. De primatu archiepiscopi Lundensis. (Laterani, IX Kal. Decembris.)
CCCCXX. PRAEPOSITO DE SERAND. ET UNIVERSIS ECCLESIARUM PRAELATIS IN UTLANDIA CONSTITUTIS. De gravibus quibusdam abusibus mature corrigendis. (Laterani, Id. Novembris.)
CCCCXXI. ABSALONI LUNDENSI ARCHIEPISCOPO CCCCXXII. A. ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO LUNDENSI. De modo res Ecclesiae donandi in Dacia. (Laterani, XVI Kal. Decembris.)
CCCCXXIII. S. PRAEPOSITO DE STRAND. Praeposituram ipsi collatam confirmat (Laterani, XVI Kal. Decembris.)
CCCCXXIV. ABSALONI LUNDEN. ARCHIEPISCOPO. Ut praeposito de Strand ablatae Ecclesiae restituantur. (Laterani, VIII Kal. Decembris.)
CCCCXXV. JOFFRIDO ABBATI MONASTERII DE SORE EJUSQUE FRATRIBUS TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. Privilegia ipsorum atque donationes confirmat. (Laterani, IX Kal. Decembris.)
CCCCXXVI. CONSULIBUS ET POPULO TUDERT. Recipit illos in protectionem apostolicam, confirmatque vetera ipsorum privilegia. CCCCXXVII. ABBATI ET MONACHIS MONTISSACRI. Diuturnam litem de superioritate et obedientia inter coenobium Montis sacri et Calanense definit. (Laterani, IV Id. Novembris.)
CCCCXXVIII. CAMERACEN. CAPITULO. Ut de ipsorum electi vitiis inquiratur, statuaturque, antequam alium eligant. CCCCXXIX. PARISIEN. EPISCOPO. Committitur inquisitio et examen super vita et moribus electi Cameracensis. CCCCXXX. ATREBATEN. EPISCOPO. Ut ipse de electi Cameracensis vita et moribus sententiam ferat. CCCCXXXI. ABBATI ET CONVENTUI COMPENDIEN. Episcopus Silvanectensis datur judex in omnibus causis eorum. (Laterani, II Kal. Decembris.)
CCCCXXXII. HUBERTO CANTUARIEN. ARCHIEPISCOPO. Ut a constructione et prosecutione capellae de Lamhei cesset atque abstineat. (Laterani [G. XII] Kal. Decembris.)
CCCCXXXIII. CANTUARIEN. ECCLESIAE SUFFRAGANEIS. Ne archiepiscopo suo obtemperent, qui summo pontifici obedire contemnit. (Datum, ut supra. )
CCCCXXXIV. LINCOLNIENSI ET HELIEN. EPISCOPIS ET ABBATI S. EDMUNDI. Ut ablata ab archiepiscopo Cantuariensi monachis restituant cum fructibus perceptis. (Laterani, XI Kal. Decembris.)
CCCCXXXV. RICARDO ILLUSTRI REGI ANGLORUM. Ne rex istam restitutionem monachorum impediat. (Laterani, XII Kal. Decembris.)
CCCCXXXVI. RIORI ET CONVENTUI CANTUARIEN. Consolatoria epistola in causa archiepiscopi et monachorum. (Laterani, XII Kal. Decembris.)
CCCCXXXVII. AIMERICO ILLUSTRI REGI ET A. REGINAE HIEROSOLYMITAN. Regnum Hierosolymitanum sub protectione apostolica recipit. (Laterani, IV Non. Decembris.)
CCCCXXXVIII. COMITI TRIPOLITAN. Ut regi Cypri contra Saracenos decertanti in conservando et gubernando regno auxilio sit. (Datum, ut supra. )
CCCCXXXIX. UNIVERSIS HABITATORIBUS HIEROSOLYMITANAE PROVINCIAE. Ut hi quibus votum adeundi Hierosolymam adimitur, aliquam pecuniam ad bellum sacrum nihilominus dare teneantur. (Datum, ut supra. )
CCCCXL. EPISCOPO ACCONEN. Ne canonicorum numerus augeatur ultra facultates. (Datum, ut supra. )
CCCCXLI. SANCIO ILLUSTRI REGI PORTUGALENSI. Recipitur ipse et regnum et omnia bona sua sub protectione sedis apostolicae. (Datum, ut supra. )
CCCCXLII. DECANO ET CAPITULO ABRINCEN. Ut lite et appellatione pendente attentata revocentur. (Laterani, VII Id. Decembris.)
CCCCXLIII. ROTOMAGEN. ARCHIEPISC. Ejusdem fere argumenti. (Laterani, Non. Decembris.)
CCCCXLIV. UPSALEN. EPISCOPO. De illegitimis non ordinandis, nec ad dignitates eligendis. (Laterani, Non. Decembris.)
CCCCXLV. EPISCOPO PETRAGORICEN. Datur illi potestas visitandi coenobia et ecclesias constituendi, corrigendi abusus, etc. (Datum, ut supra. )
CCCCXLVI. EIDEM. Ut vagi monachi in coenobia retrudantur. (Laterani, VI Id. Decembris.)
CCCCXLVII. TURONEN. ARCHIEPISCOPO. Quod episcopos ad aliam Ecclesiam transferre nemini liceat nisi Rom. pontifici. (Laterani, III Non. Decembris.)
CCCCXLVIII. REGI PORTUGALLIAE. Ut promissum Rom. Ecclesiae censum persolvat. (Laterani, V Id. Decembris.)
CCCCXLIX. FRATRI RAYNERIO. Ut regem Portugalliae ad persolvendum Romanae Ecclesiae annuum censum adhortetur. (Datum, ut supra. )
CCCCL. ARCHIEPISCOPO LUNDEN. Ut eleemosynarum collectores pii et boni ordinentur, rejectis illis qui populum offendebant. (Datum, ut supra. )
CCCCLI. CANONICIS NOVARIEN. Significat se confirmasse sententiam pro ipsis latam contra Albertum Siccum. (Laterani, VI Id. Decembris.)
CCCCLII. URGELLEN. EPISCOPO. Renuntiationem episcopatus approbat. (Datum Laterani.)
CCCCLIII. CAPITULO URGELLEN. Ut novum Ecclesiae suae episcopum praeficiat. (Datum, ut supra. )
CCCCLIV. TERRACONEN. ARCHIEPISC. Ut curet per canonicos Urgellenses dignum aliquem virum eligi in episcopum. (Datum, ut supra. )
CCCCLV. PISANO ARCHIEPISCOPO. De anno probationis monachorum et quatenus in coenobia conjuges recipiantur. (Laterani, IX Kal. Decembris.)
CCCCLVI. SIPONTINO ARCHIEPISCOPO. De poena eorum qui falsis litteris utuntur. CCCCLVII. ABBATI ET CONVENTUI SANCTI EDMUNDI. De consecratione ecclesiae ipsorum. (Laterani, Kal. Decembris.)
CCCCLVIII. CLERICIS SANCTI PAULI DE CASTRO CERVARII, Confirmat sententiam pro illis latam circa jus baptisterii. (Laterani, V Kal. Decembris.)
CCCCLIX. PRIORI ET CONVENTUI ECCLESIAE DUNELMEN. Ut majoribus in rebus abbatis semper consensum requirant (Laterani, VI Id. Decembris.)
CCCCLX. PHILIPPO DUNELMEN. EPISCOPO. Quo tempore conferenda sint beneficia et quando ad superiorem devolvantur. (Datum, ut supra. )
CCCCLXI. EPISCOPO CESENAT. De relaxando interdicto. (Laterani, Id. Decembris.)
CCCCLXII. RAD. PETRAGORICEN. EPISCOPO. Quod laici decimas a clericis exigere non possint. (Laterani, XVIII Kal. Januarii.)
CCCCLXIII. CAPITULO ARELATENSI. Quaedam statuta super vita ipsorum mittuntur. (Laterani, IV Id. Decembris.)
CCCCLXIV. ARELATENSI ARCHIEPISC. Ut abbatem S. Gervasii ad obedientiam atque officium reducat. (Laterani, Non. Decembris.)
CCCCLXV. RICARDO ABDATI ET CAPITULO COMPENDIEN. Ipsorum jurisdictio et privilegia confirmantur. (Laterani, XVIII Kal. Januarii.)
CCCCLXVI. ARELATENSIS ECCLESIAE SUFFRAGANEIS. Ut archiepiscopo suo obediant. (Laterani, IV Id. Decembris.)
CCCCLXVII. ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO ARELATEN. Ut in ecclesia Arelat. nullus recipiatur in canonicum, nisi qui profiteri voluerit ordinem canonicorum S. Augustini. (Laterani, Non. Decembris.)
CCCCLXVIII. CENADIEN. EPISCOPO. De infirmis excommunicatis ad cautelam absolvendis, donec revalescant. (Laterani, XVII Kal. Januarii.)
CCCCLXIX. EIDEM. Ut clerici in majoribus ordinibus constituti assumptas mulieres abjiciant. (Datum, ut supra. )
CCCCLXX. DUNELMEN. EPISCOPO. Confirmatur institutio praebendarum facta in Ecclesia sua. (Datum, ut supra. )
CCCCLXXI. ARCHIEPISC. ARELATENSI. De cavenda beneficiorum pluralitate. (Laterani, IV Id. Decembris.)
CCCCLXXII. ARCHIEPISC. ET CAPITULO ARELATEN. Ne praepositus absque consensu capituli mutuum recipiat, vel fidejussionem praestet. (Datum, ut supra. )
CCCCLXXIII. ARCHIEPISC. ET CAPITULO ARELATEN. Ut praepositus accepti et expositi rationem reddat. (Datum, ut supra. )
CCCCLXXIV. ARCHIEPISC. ARELATEN. Ut de personatibus pro sua voluntate ordinare possit. (Datum, ut supra. )
CCCCLXXV. PRAEPOSITO S. JOANNIS DE CIMITERIO EJUSQUE FRATRIBUS TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPETUUM. Suscipit eos sub protectione apostolica. (Laterani, XVIII Kal. Januarii.)
CCCCLXXVI. ARELATEN. ARCHIEPISCOPO. Ut monasterium S. Gervasii instauret. (Laterani, IV Id. Decembris.)
CCCCLXXVII. ABBATI AUREAE VALLIS, ARCHIDIACONO PICTAVENSI ET MAGISTRO G. DECANO ASIANEN. Ut precarios pontificis in beneficiorum suorum possessione defendant, nisi statutum de certo canonicorum numero repugnet. (Laterani, XIV, Kal. Januarii.)
CCCCLXXVIII. DECANO ET CAPITULO EBORACEN. Ut M. Petro de Corbolio praebendae et archidiaconatus possessio tradatur. (Laterani, XVI Kal. Januarii.)
CCCCLXXIX, ELIEN. EPISCOPO. Ejusdem argumenti. (Datum, ut supra ) CCCCLXXX. RICARDO ILLUSTRI REGI ANGLORUM. Ejusdem argumenti cum duabus praecedentibus. (Datum, ut supra. )
CCCCLXXXI. JOANNI MINISTRO ET FRATRIBUS S. TRINITATIS. Conceditur regula juxta quam vivere debeant. (Laterani, XVI Kal. Januarii.)
CCCCLXXXII. G. PRAEPOSITO ALBENSI. Datur illi potestas conferendi custodiam Albensem. (Laterani, XII Kal. Januarii.)
CCCCLXXXIII. PICTAVIEN. EPISCOPO. Ut monasteria per suam dioecesim visitet atque reformet. (Datum, ut supra. )
CCCCLXXXIV. FULCONI ABBATI MONASTERII SANCTI PETRI CORBEIEN QUOD IN PAGO AMBIANEN. SITUM EST EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. Eos in protectionem recipit, et elegantia vitae atque morum praecepta relinquit. (Laterani, XV Kal. Januarii.)
CCCCLXXXV. R. ILLUSTRI REGI ANGLORUM. Ne Cantuarienses monachos contra jus contraque rem judicatam et Romani pontificis auctoritatem opprimat. (Laterani, XI Kal. Januarii.)
CCCCLXXXVI. ROTHOMAGEN. ARCHIEPISC. ET EPISCOPO ELIEN. Ut pontificis litteras Anglorum regi offerant et interpretentur causamque monachorum commendent. (Datum, ut supra. )
CCCCLXXXVII. AIMERICO ILLUSTRI REGI JEROSOLYMITANO. Illum ad pietatem et modestiam hortatur, auxiliaque sua promittit. (Laterani, XII Kal. Januarii.)
CCCCLXXXVIII. NOVIOMEN. EPISCOPO, S. MEDARDI SUESSIONEN. ET COMPENDIEN. ABBATIBUS. Ut injurias monasterii Corbeiensis prosequantur et privilegia defendat. (Datum, ut supra. )
CCCCLXXXIX. EPISCOPO ET CAPITULO TORNACEN. Ut ab injuriis dicto monasterio inferendis abstineant. (Datum, ut supra. )
CCCCXC. MAURICIO EPISCOPO NANNETEN. Ipsum transfert ad Ecclesiam Pictaviensem. (Datum, ut supra. )
CCCCXCI. BURDEGALEN. ARCHIEPISC. De eadem re. (Datum, ut supra. )
CCCCXCII. DECANO ET CAPITULO PICTAVIEN. Ejusdem argumenti cum praecedentibus. (Datum, ut supra. )
CCCCXCIII. ABBATIBUS, ET PRIORIBUS, PRAEPOSITIS ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS, ET UNIVERSIS CLERICIS PICTAVIEN. ECCLESIAE DIOECESANA LEGE SUBJECTIS. Ut episcopo suo obtemperent. (Datum, ut supra. )
CCCCXCIV. NARBONEN. ARCHIEPISCOPO, ET FRATRI RAINERIO. Episcopi Carcassonensis resignationem approbat. (Laterani, X Kal. Januarii.)
CCCCXCV. ARCHIEPISC. ET DECANO SENONEN. Ut Ecclesiam S. Martini Turonensis ab injuriis defendant. (Datum, ut supra. )
CCCCXCVI. PICTAVIEN. ET CENOMANEN. EPISCOPIS ET ABBATI DE FONTANA. Ejusdem argumenti. (Datum, ut supra ). CCCCXCVII. CONVENTRENSI EPISCOPO. De poena Simoniacorum. (Datum Laterani.)
CCCCXCVIII. LITTERAE GUIDONIS COMITIS ALVERNIAE AD DOMINUM PAPAM. Romanae Ecclesiae castrum donat fratrisque sui causam commendat pontifici. CCCCXCIX. COLOCEN. ARCHIEPISCOPO. De reformatione monasterii S. Stephani de Ken. (Laterani, XI Kal. Januarii.)
D. ILLUSTRI REGI UNGARIAE. Ut compellat Sclavos decimas persolvere. (Datum, ut supra. )
DI. ABBATI ET CONVENTUI S. PETRI CARNOTEN. Beneficia ecclesiastica nemini promittenda ante quam vacent. (Laterani, III Kal. Januarii.)
DII. EPISCOPO TRIPOLITANO. Eum transfert ad Ecclesiam Tripolitanam. (Laterani, II Kal. Januarii.)
DIII. PATRIARCHAE ANTIOCHENO. Ejusdem fere argumenti. (Datum, ut supra. )
DIV. LINGONEN. EPISCOPO. Ipsum ab officio suspendit, donec capitulo suo super dilapidatione bonorum Ecclesiae respondeat. (Datum, ut supra. )
DV. PATRIARCHAE JEROSOLYM. ET CANONICIS DOMINICI SEPULCRI. Jerosolymitanum patriarcham hortatur ut Antiocheno patriarchae de certis querelis satisfaciat, vel causam coram pontifice Romano prosequatur. (Laterani, III Non. Januarii.)
DVI. FRATRIBUS MILITIAE TEMPLI. Certorum bonorum emptionem auctoritate apostolica confirmat. (Laterani, IV Non. Januarii.)
DVII. COMMENDATORI ET FRATRIBUS DOMUS MILITIAE TEMPLI SITAE APUD MONTEM PESSULANUM. Transactionem inter ipsos et praepositum atque capitulum Magalonen. olim initam confirmat. (Laterani, II Kal. Januarii.)
DVIII. SYRACUSANO EPISCOPO ET ABBATI DE SAMBUCINO, De subsidio terrae sanctae. (Laterani, Non. Januarii.)
DIX. SYRACUSANO EPISCOPO. Ut pullulantes haereses exstirpare conetur. (Datum, ut supra. )
DX. S. COLOCEN. ARCHIEPISCOPO V. GEVRIEN. ET D. ZAGABRIEN. EPISCOPIS. Cassatur electio archiepiscoporum Hydruntin. et Spalat. (Laterani, III Kal. Januarii.)
DXI. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ET CAETERIS ECCLESIARUM PRAELATIS IN UNGARIA CONSTITUTIS. Ne quis in Ungariae regis consiliarios facile excommunicationis sententiam proferat. (Laterani. VI Id. Januarii.)
DXII. PATRIARCHAE ANTIOCHENO. De conservanda ecclesiastica libertate et ne a laicis Ecclesiae exactiones imponantur et talliae (Laterani, Non. Januarii.)
DXIII. TYREN. ARCHIEPISCOPO. Quatenus testes ad exceptionem probandam adhibiti, in causa principali testimonium dicere cogantur. (Laterani, IV Non. Januarii.)
DXIV. ARCHIEPISC. ET CAPITULO TYREN. Ne infideles conjuncti gradu prohibito, post baptismum separentur. (Laterani, III Kal. Januarii.)
DXV. TYREN. ARCHIEPISCOPO. Quod patriarchae et primates archiepiscoporum et episcoporum subditos judicare in prima instantia non debeant. (Laterani, Non. Januarii.)
DXVI. EPISCOPO SIDONIENSI, BERITEN. ET BIBLIEN. EPISCOPIS. De decimarum solutione. (Laterani, X Kal. Januarii.)
DXVII. ACCONEN. EPISCOPO. Ut professus religionem eam ingredi et servare compellatur. (Datum, ut supra. )
DXVIII. JEROSOLYMITANO PATRIARCHAE. Illum officii sui pie admonet et propter sua delicta in ipsum jure animadversurum significat. (Datum, ut supra. )
DXIX FULCONI ABBATI CORBEIEN. Conceditur usus annuli. (Laterani, III Kal. Januarii.)
DXX. G. CONVENTREN. EPISCOPO. Ut a decessoribus alienata revocet. (Laterani, VI Id. Januarii.)
DXXI. EIDEM. Ut patronis in praesentando clericum idoneum discordantibus, episcopus vicarium durante lite instituat. (Laterani, III Id. Januarii.)
DXXII. ARELATEN. ARCHIEPISCOPO. Injungitur illi ut inquirat de statu episcopi Regensis qui episcopatui renuntiare cupiebat. (Datum, ut supra. )
DXXIII. BISUNTINO ARCHIEPISC. ET SUFFRAGANEIS EJUS. Ne quis in abbatem Luxoviensem eligatur, nisi fuerit monachus istius coenobii. (Laterani, III Id. Januarii.)
DXXIV. ABBATI DE FLORE. Quod professio absque habitu edita obliget. (Datum, ut supra. )
DXXV. CAPELLANO ET S. SUBDIACONO NOSTRIS, APOSTOLICAE SEDIS LEGATIS. Illos ad regem Dalmatiae legatos facit. (Laterani, VI Id. Januarii.)
DXXVI. VULCANO ILLUSTRI REGI DALMATIAE ET DIOCLIAE. Ut legatos apostolicos reverenter accipiat et officium suum exsequi permittat. (Datum, ut supra. )
DXXVII. DXXVIII. DXXIX. EPISCOPO ET CAPITULO TRIPOLITAN. Ut Raimundo primo vacaturum canonicatum et praebendam conferant. (Laterani, II Kal. Januarii.)
DXXX. UNIVERSO CLERO ET POPULO CREMONENS. De S. Homoboni vita, miraculis, et canonizatione. (Laterani, II Id. Januarii.)
DXXXI ARCHIEPISCOPO SIPONTINO. Habens litteras falsas ignoranter venia dignus est. (Laterani, XIX Kal. Februarii.)
DXXXII. DECANO ET CAPITULO ANDEGAVEN. Translatio episcoporum ad solum Romanum pontificem jure pertinet. (Laterani, XII Kal. Februarii.)
DXXXIII. MONTANARIO [ in vel. cod. ms. Colbert. MONTANO] SUBDIACONO NOSTRO. Ipsi prioratum Sancti Savini ad quem electus erat confirmat. (Laterani, X Kal. Februarii.)
DXXXIV. PETRO COLIMBRIENSI EPISCOPO. Ea quae decessores juste hactenus possederant, ipsi confirmat. (Laterani, VII Kal. Januarii.)
DXXXV. I. CAPELLANO ET S. SUBDIACONO, FAMILIARIBUS NOSTRIS, APOSTOLICAE SEDIS LEGATIS. Pallium non conceditur nisi metropolitanis. (Laterani, VII Kal. Februarii.)
DXXXVI. ARCHIPRESBYTERO ET CANONICIS BASILICAE PRINCIPIS APOST. Suam erga illos benevolentiam et munificentiam declarat. (Laterani, XV Kal. Februarii.)
DXXXVII. PHAREN. EPISCOPO. Ut cum aliquot canonicis Romam, causam sua translationis dicturus, veniat. (Laterani, III Non. Decembris.)
DXXXVIII. (Datum, ut supra. )
DXXXIX. DUCI ET POPULO VENETORUM. Ne Saracenis arma et subsidium subministrent praetextu mercaturae. (Datum, ut supra. )
DXL. EPISCOPO GEVRICENSI ET ABBATI DE BOCCAN. De poena eorum qui crimen falsi commiserunt. (Laterani, III Kal. Februarii.)
DXLI. P. DE CASTRONOVO ARCHIDIACONO MAGALONENSI Ipsi archidiaconatum confirmat. (Laterani, IV Kal. Februarii.)
DXLII. PRIORI ET FRATRIBUS DE GRANDIMONTE. Ipsos ad concordiam et mutuam charitatem hortatur. (Laterani, III Kal. Februarii.)
DXLIII. CONSTANTIEN. EPISCOPO. Nisi appellatio intra decem dies interponatur, sententia transit in rem judicatam. (Laterani, III Id. Januarii.)
DXLIV. WACIEN. ET CENADIEN. EPISCOPIS, ET ABBATI SIRICEN. Committit cognitionem controversiae inter episcopum et abbatem. (Laterani, III Kal. Februarii.)
DXLV. CANONICIS S. LAURENTII DE SPELLO. Confirmat sententiam cardinalis super prioratu S. Laurentii. (Kal. Februarii.)
DXLVI. STRIGONIENSI ARCHIEPISC., PATAVIEN. ET CENADIEN EPISCOPIS. Ut cognoscant de accusatione capituli Waradiensis contra suum episcopum. (III Kal. Februarii.)
DXLVII. ABBATI MONASTERII FRANCARUM VALLIUM EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. De confirmatione privilegiorum et bonorum. (Laterani, Kal. Februarii.)
DXLVIII. PRIORISSAE COENOBII DE CURTO RIVO EJUSQUE SORORIBUS TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. De eodem argumento. (Laterani, III Kal. Februarii.)
DXLIX. HEN. ILLUSTRI REGI UNGARIAE. Ne testes super falsitate cujusdam examinandi impediantur verum dicere. (Laterani, II Non. Februarii.)
DL LINCOLNIEN. ET WINTON. EPISCOPIS ET ABBATI SANCTI EDMUNDI. Ut cognoscant causam episcopi Conventrensis et monasterii. (Laterani, III Non. Februarii.)
DLI. GAUDEMARIO ABBATI BOSCAUDONEN. MONASTERII EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM De confirmatione privilegiorum. (Laterani, III Non. Februarii.)
DLII. JOANNI MINISTRO DOMUS SANCTAE TRINITATIS CERVI FRIGIDI, EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. Ipsos et ipsorum domum recipit sub protectione apostolica. (Laterani, III Non. Februarii.)
DLIII. EPISCOPO ET MAGISTRO P. DE CORBOLIO CANONICO PARISIEN. Ut controversiam capituli Lingonensis contra suum episcopum pertractent. (Laterani, IV Id. Februarii.)
DLIV. COLIMBRIENSI ET ALIIS EPISCOPIS IN REGNO PORTUGALLIAE CONSTITUTIS. Differentiam inter edictum [f. interdictum] generale et particulare declarat. (Laterani, VII Id. Februarii.)
DLV. ARCHIEPISC. ET CAPITULO PISANO. Ut cives suos hortentur illam pacem atque concordiam servare, quam reliqui ordines Tusciae servabant. DLVI. ILLUSTRI REGI NAVARRAE. Quod extortum et inhonestum juramentum non sit servandum. (Laterani, III Id. Februarii.)
DLVII. PANORMITANO, REGINENSI, CAPUANO, MONTIS-REGALIS ARCHIEPISC. ET EPISCO. TROJANO, FAMILIARIBUSREGIIS. Ut necessariam contra hostes regni pecuniam sine mora transmittant. (Laterani, VIII Kal. Februarii.)
DLVIII. CLERO, BARONIBUS, JUDICIBUS, MILITIBUS ET UNIVERSO POPULO CAPUANO. Ut pro patria contra hostes fortiter decertent. DLIX. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS, ET UNIVERSO CLERO PER CALABRIAM ET APULIAM CONSTITUTIS. Ejusdem fere argumenti cum epistola praecedenti. DLX. COMITIBUS, BARONIBUS, CIVIBUS ET UNIVERSO POPULO IN APULIA ET CALABRIA CONSTITUTIS. Ejusdem argumenti cum duabus praecedentibus. DLXI. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS ET UNIVERSIS ECCLESIARUM PRAELATIS IN SICILIA CONSTITUTIS. De eodem argumento. DLXII. G. SANCTAE MARIAE IN PORTICU DIACONO CARDINALI, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Ipsi gubernationem regis minoris et regni Siciliae committit. DLXIII. NOBILI VIRO L. DE AQUILA COMITI FUNDANO. Ut legatis apostolicis obtemperet et consilio atque auxilio sit. DLXIV. PANORMITANO, CAPUANO, REGIN. ET MONTIS REGALIS ARCHIEPISCOPIS, ET EPISCOPO TROJANO. Ejusdem argumenti. DLXV. LLUSTRI REGI SICILIAE. Consolatoria super morte patris et matris. DLXVI. PANORMITANO ARCHIEPISCOPO. Curam et instaurationem monasterii Panormitani committit. (Laterani, VI Id. Februarii.] DLXVII. MAGISTRO ET FRATRIBUS HIEROSOLYMITANI HOSPITALIS. Ut causam suam contra fratres militiae Templi jure, non vi, prosequantur. (Datum, ut supra. )
DLXVIII. PRIMICERIO ET CLERO MEDIOLANENSI. Quod legatis et nuntiis apostolicis ab omnibus juxta procuratio debeatur. (Laterani, XII Kal Martii.)
DLXIX. ABBATI DE CERRETO. Ut Mediolanensium causam, quare procurationem legatis negarint, cognoscat. (Laterani, VII Kal. Martii.)
DLXX. MAGISTRO ET FRATRIBUS HOSPITALIS QUOD TEUTONICUM APPELLATUR. Ordinationem novam ab illis factam confirmat. (Laterani, XII Kal. Martii.)
DLXXI. PATAVIENSI EPISCOPO. Ut prava judicandi consuetudo rescindatur. (Laterani, XII Kal. Martii.)
DLXXII. PATAVIENSI EPISCOPO. Datur illi potestas absolvendi incendiarios. (Laterani, XII Kal. Martii.)
DLXXIII. HENRICO DIACONO. Ipsi Ecclesiam litigiosam confert, adversarioque silentium imponit. (Laterani, XIII Kal. Martii.)
DLXXIV. C. QUONDAM HILDESEMEN. EPISCOPO. [Sine salutatione.] Ne quis propria auctoritate, sine consensu papae, ex una Ecclesia in aliam migret. DLXXV. NOBILI VIRO W. COMITI CASERTAN. Ut captos regis et regni Siciliae hostes diligenter custodiat, seque modeste gerat. DLXXVI. PE. COLIMBRIENSI EPISCOPO. Ut omnes jura episcopalia suo episcopo persolvant. (Laterani, XIII Kal. Martii.)
STEPHANI BALUZII TUTELENSIS ADMONITIO AD LECTOREM. DLXXVII. Juramentum fidelitatis Innocentio III praestitum a PETRO praefecto urbis. DLXXVIII. Juramentum comitis Ildebrandini. DLXXIX. ODDONI EPISCOPO ET CAPITULO PENNENS. Confirmat compositionem factam inter episcopum Pennensem et monasterium S. Viti de Furca. (Apud S. Petrum, XIII Kal. Maii.)
DLXXX. REGI ANGLIAE. Scribit pro monachis Cantuariensibus. (Apud S. Petrum, Non. Martii.)
DLXXXI. SUFFRAGANEORUM CANTUARIENSIS ECCLESIAE AD INNOCENTIUM PAPAM. Rescribunt in causa capellae de Lamhee. DLXXXII. ABBATUM CISTERCIENSIUM REGNI ANGLIAE AD PAPAM. De eodem argumento. DLXXXIII. MONACHORUM ECCLESIAE CANTUARIENSIS AD PAPAM. Exponunt afflictiones suas.
|
Ineffabilis sapientia Conditoris sic omnia quae alto consilio simul ab aeterno providit, per labentium temporum vices mirabili quadam dispositione dispensat, ut nec error in ordine nec in opere sit defectus; cum, divina Scriptura testante, cuncta fecerit in numero, pondere et mensura. Licet ergo nihil in terra sine certa causa propriaque ratione disponat, imperfectum tamen conditionis humanae non solum in causis operum deficit perscrutandis, verum etiam in ipsis causarum operibus vix sufficit admirari. Quod utique considerans Apostolus exclamabat: O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei! Quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus! Quamvis enim universae viae Domini misericordia et veritas et omnia opera ejus judicia sunt, testante Propheta; usque adeo tamen successus hominum, humiliationem et exaltationem eorum dextera Domini, licet justa, occulta tamen ratione procurat, ut causa nobis non modici stuporis existat quod in regimine potestatis juniores quandoque senioribus anteponit; ut juxta Prophetam, filii nascantur pro patribus, qui super omnem terram principes constituti, Dominici nominis recordentur, sicut de nobis ipsis a Domino factum est et est mirabile in oculis nostris. Sane felicis memoriae Celestino patre ac praedecessore nostro VI Id. Jan. viam universae carnis ingresso et in Lateran. basilica, sicut moris est, honorifice tumulato, fratres nostri, videlicet episcopi, presbyteri et diaconi cardinales et nos ipsi cum eis, simul in unum secessimus, ut tanto licentius et tutius de substitutione pontificis tractaremus, quanto tractatus ipse majorem deliberandi copiam et amplioris circumspectionis consilium requirebat. Cumque missarum solemnibus in honorem sancti Spiritus celebratis requisitae fuissent omnium voluntates, ad insufficientiam nostram oculos extenderunt , licet plures ex ipsis aetatis, ordinis et meriti ratione potuissent ad tantae dignitatis apicem dignius evocari. Cujus siquidem dignitatis onus cum insufficientia nostra penitus recusaret, utpote nostris debilibus humeris importabile, sub illius tamen confidentia et exemplo qui infirmitatem beati Petri trina prius negatione probatam, post trinae confessionis vocem, in gubernatione suarum ovium confirmavit, quod personae nostrae multiplex imperfectio denegabat, in ipsius contulimus voluntatem, fratrum nostrorum acquiescentes instantiae, ne reluctatio diuturna dissidii pareret detrimentum aut dispositioni divinae videretur aliquatenus obviare; sperantes quod ille qui dat omnibus affluenter et non improperat, qui novissimum fratrem, virum utique secundum cor suum in regem de post fetantes assumpsit, de lapidibus suscitabit filium Abrahae, vocans ea quae non sunt tanquam ea quae sunt, ut infirma eligens, fortia quaeque confundat. Nos igitur ecclesiasticae provisionis sollicitudinem assumentes et non modicum confidentes de vobis, quos nobis Dominus ad tantae difficultatis onus levius perferendum sollicitudinis nostrae voluit esse participes, universitatem vestram rogamus, monemus et exhortamur in Domino quatenus insufficientiam nostram vestris orationibus apud Dominum adjuvetis; et circa commissam nobis et vobis Dominici gregis custodiam diligenter et utiliter vigilantes, defectum nostrum humiliter supplere velitis, et injunctam nobis ecclesiastici oneris gravitatem vigilanti studio comportare. Nos enim vos tanquam principalia membra Ecclesiae honorare intendimus et in necessitatibus vestris, quantum Dominus permiserit, adjuvare.
|
Datum Laterani, quinto Id. Januarii. In cumdem modum illustri Francorum regi, usque ad verbum illud, assumentes ac considerantes quantum regnum Franciae in Ecclesiae semper permanserit unitate, tibi tanquam speciali Ecclesiae Romanae filio litterarum nostrarum primitias duximus destinandas; serenitatem regiam rogantes, monentes et exhortantes in Domino, et in remissionem tibi peccaminum injungentes quatenus sanctam Rom. Ecclesiam matrem tuam taliter revereri et honorare procures, ut inclitae recordationis L. patris tui vestigia in ipsius devotione sequaris et nobis ad apostolicae sedis gubernationem, Domino disponente, assumptis humiliter et devote, sicut decet principem Christianum, assistas. Nos enim in his quae ad honorem tuum spectant, quantum cum Domino possumus, libenter intendimus, et circa personam regiam paternae gerimus charitatis affectum. In eumdem modum abbatibus, prioribus, et aliis religiosis in regno Franciae constitutis, usque ad verbum illud ac considerantes nos ex propria infirmitate deficere, nisi suffragiis vestris et piis precibus apud Dominum adjuvemur, universitatem vestram rogamus, monemus et exhortamur in Domino quatenus apud eum a quo speramus dirigi gressus nostros assiduis orationibus vestris instetis, ut nos ad laudem nominis sui et Ecclesiae incrementum, commissam nobis sollicitudinem taliter implere concedat ut et nos retributionis aeternae praemium mereamur et populus nostrae gubernationi commissus in lege mandatorum ejus per nos verbo proficiat et exemplo. Nos enim vos tanquam speciales Ecclesiae filios, per quos nomen Domini dignius et excellentius praedicatur, tanto amplius intendimus in vestris necessitatibus adjuvare, quanto in majorem Ecclesiae redundaret injuriam, si jura vestra quorumlibet pateremur occupari. Cum omnia orta occidant et aucta senescant, ne operum Domini primitiae penitus deperirent, posuit Deus sementem juxta species suas in aliquibus creatorum; ut quae secundum cursum temporis deficerent, in seipsis in sua semente proficerent et in reparatione sui generis uberius prosilirent. Sic etiam, ne homo ad imaginem Dei factus et tam volucribus coeli quam piscibus maris et universis animantibus quae moventur super terram munere divino praelatus, in sterilem cinerem sterilis ipse rediret, formata muliere in auxilium ejus de latere dormientis, audivit: Crescite et multiplicamini, et replete terram . Cum ergo ex tunc Adae posteritas sibi invicem jungi consueverit foedere nuptiali, usque adeo in hoc ipsi cooperata est et post lapsum parentis dextera Conditoris, ut juxta illud evangelicum: Quod Deus conjunxit homo non separet , non humanae adinventioni sed divinae auctoritati potius ascribatur matrimonii sacramentum. Per quod, licet inter homines contrahatur, significatur tamen in Christo conjunctio Ecclesiae ac animae fidelis ad ipsum juxta illud Apostoli: Hoc autem dico magnum sacramentum in Christo et in Ecclesia . Unde, quantum in nobis est, Ecclesiae filiis debemus summo studio praecavere, ne, si quis impie agens in seipsum partem sui corporis, quia scindere omnino non potest, a se forsan avellere attentarit, animam suam a divinae bonitatis amplexibus efficiat alienam et propter hoc totam Ecclesiam tanto amplius sibi reddat offensam, quanto minus provide figuram desponsationis ejus ad Christum, quantum in ipso fuerat, maculavit. Haec autem non ad instructionem tuam, quem divinae legis notitiam plenius novimus obtinere, sed ut intentionis nostrae vehementiam exprimamus, praesentibus litteris duximus explicanda. Qui quanto charissimum in Christo filium nostrum Philippum Francorum regem illustrem purius diligimus et speciali quodam privilegio intendimus amplius honorare, tanto infra nos ipsos fortius contristamur quod charissimam in Christo filiam nostram Francorum reginam illustrem, quantum in eo fuit, a se minus licite nixus est amovere. Ad cumulum praeterea nostri doloris accedit quod, cum universi progenitores ejus veri fuerint religionis Christianae cultores , regia serenitas, quam ipsi vellemus non minus in observantia mandatorum Domini quam regni haereditate succedere, contra salutem et famam suam dictam reginam a consortio tori remotam in remotis partibus regni Francorum, licet inter religiosas privatas tamen personas, vitae suae cursum implere compellit. Licet autem felicis recordationis Celestinus papa praedecessor noster apud eum non potuerit obtinere ut reginam ipsam in gratiam et benevolentiam suam receptam ad regni consortium revocaret, nos tamen non de meritis nostris, sed divina potius miseratione sperantes et de puritatis tuae sollicitudine confidentes, quem litteraturae, honestatis et consanguinitatis intuitu esse credimus in ejusdem regis oculis gratiosum, precum nostrarum primitias, per te ipsi ex parte nostra porrectas, ab ipso confidimus tanto libentius admittendas, quanto amplius de ipsius sumus salute solliciti, et per hujus apostolicae petitionis effectum non tam nostris commodis quam integritati sui nominis consuletur. Rogamus igitur fraternitatem tuam, monemus et exhortamur in Domino, ac per apostolica tibi scripta mandamus, quatenus eumdem regem ex parte nostra diligentius moneas et inducas, et in remissionem ei peccatorum injungas ut praedictam reginam in plenitudinem gratiae regalis admissam maritali studeat affectione tractare; ut ad mentem reversus, in laudem Domini cum Petro decantet: Nunc scio vere quia misit Dominus angelum suum, et tulit me de manu Herodis , illius scilicet, qui sicut olim animam pueri, ejus hactenus sanguinem sitiebat. Verendum siquidem ei credimus, ne, praeter offensam divinam et humanam infamiam, irreparabilem etiam jacturam incurrat. Cum enim ex ea quam contra interdictum Ecclesiae superduxit, legitimam nequeat sobolem procreare, si forte unicus ejus filius rebus eximeretur humanis, regnum ejus ad extraneos deveniret. Qui quoniam eidem reginae sui negavit corporis potestatem, ipsius promerentibus culpis, multis angustiis irruentibus, nunquam optata potuit felicitate gaudere, sed praeter alias afflictiones tota Gallicana provincia famis fuit sterilitate percussa, et nisi quantocius resipiscat, flagellum Dei contra se potest gravius formidare. Quod si forsan salubribus monitis tuis, quae saepius iterari volumus apud ipsum, acquiescere non curarit, quantumcunque nobis molestum existat eum in aliquo molestare, id non poterimus sicut nec debemus sub dissimulatione transire. Huic autem studio tanto diligentius debes insistere et intentione omnimoda imminere, quanto Creatori amplius tua in hac parte sollicitudo placebit, et gloriosius etiam tibi erit, si per tuam instantiam fuerit Domino faciente completum quod non potuit per aliquorum prudentiam seu diligentiam hactenus adimpleri. Datum Laterani. Non est dicendus voti transgressor, qui quod vovit de auctoritate sedis apost. justa tamen ex causa distulerit adimplere. Sane significavit nobis chariss. in Christo filius noster Henricus Ungariae rex illustris quod, cum in regni turbatione consilium et auxilium tuum sibi senserit hactenus profuisse, utilitati ejus non modicum derogaret, si Hierosolymam , regno pergeres impacato. Cum igitur nobis immineat de honore ipsius regis et statu regni Ungariae sollicite cogitare, fraternitati tuae per apost. scripta mandamus quatenus non prius iter arripias Hierusalem adeundi quam regnum ipsum fuerit tranquillitati pristinae faciente Domino restitutum, vel super hoc receperis ab apost. sede mandatum. Datum Laterani. Circa reformationem monasteriorum et augmentum eorum tanto potius tenemur esse solliciti et ipsorum gravaminibus praecavere, quanto ad nos specialius pertinet et plantare religionem in Dei Ecclesiis et fovere plantatam. Verum ad audientiam nostram noveris pervenisse quod monasterium de Telequi ad tantam dissolutionem ordinis et temporalium rerum exinanitionem per praelatorum est incuriam devolutum, ut nec statutus in eo regularis ordo servetur, nec fratres ibidem ad Dei servitium deputati congrue possint de ipsius redditibus sustentari. Volentes igitur ut idem monasterium in statum pristinum tuo studio reformetur, illud sollicitudini tuae quandiu nobis et successoribus placuerit duximus committendum: per apostolica tibi scripta mandantes quatenus taliter ipsius reparationi studeas imminere, ut divini nominis cultus in eo de die in diem potius augeatur et fratrum necessitatibus vitae necessaria congrue ministrentur. Datum Laterani. Ex litteris, quas charissimus in Christo filius noster Henricus Ungariae rex illustris ad sedem apostolicam destinavit, nobis innotuit quod contra serenitatem regiam cum nobili viro A. duce fratre ipsius, temere conspirasti, cui etiam adhuc diceris inhaerere. Cum igitur felicis memoriae Celestinus papa praedecessor noster sub poena excommunicationis universis in Ungaria constitutis curaverit inhibere ne dicto duci contra salutem regiam consilium darent aliquod vel juvamen: nos tibi, quem publica fama contra ipsius praedecessoris nostri prohibitionem, sicut dicitur, venisse demonstrat, salutationis alloquium denegantes ad nostram duximus praesentiam evocandum, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus usque ad festum Exaltationis sanctae crucis proxime venturum nostro te conspectui repraesentes, ad objecta sufficienter et rationabiliter responsurus. Datum Laterani. Cum Ecclesiae per orbem usquequaque diffusae ab apostolica sede tanquam a suo capite magisterium recipiant et doctrinam et stabilitatis debitae munimine roborentur, expedit nobis, qui ad ipsius regimen sumus, licet insufficientes, Domino disponente vocati, ut sic ad universas Ecclesias nostrae considerationis aciem extendamus earumque commodis et profectibus imminere curemus, quod, illo auxiliante qui est omnium bonorum largitor, debitus illarum status per aliquorum insolentiam perturbari non possit nec contrariis casibus subjacere, sed tam temporalibus quam spiritualibus semper proficiant institutis. Audientes sane, sicut tuarum nobis tenor aperuit litterarum, studium et diligentiam quam circa revelationem Nonantulanensis monasterii, quod multorum asseritur debitorum onere praegravatum et tam in temporalibus quam in spiritualibus non modicum imminutum, impendere procurasti, multa fuimus exsultatione repleti; sollicitudinem tuam magnis in Domino laudibus commendantes, quam et ipsius abbatis nuntius in praesentia dilectorum filiorum P. tituli sanctae Ceciliae presbyteri et G. sanctorum Cosmae et Damiani diaconi cardinalium, quos ei concessimus auditores, laudabiliter commendabat: asserens tamen quod idem abbas contra ordinationem tuam in nullo venerat, aut venire volebat. Nos igitur ratum habentes et firmum quod circa quasi desperatam curationem supradicti monasterii a te laudabiliter statutum esse dignoscitur, praesentium tibi auctoritate mandamus quatenus constitutionem in eodem monasterio per tuam prudentiam factam irrefragabiliter facias observari, contradictores, sicut expedire videris, ecclesiastica censura compescens. Verum quia praefatum monasterium de negligentia et gravi culpa praesidentis abbatis ad horribilem diminutionem et inopiam asseritur devolutum: ut omnis occasio scandalorum tollatur de medio, et locus ille recepto peroptato reformationis solatio valeat aliquando respirare, volumus atque mandamus ut si praedictus abbas, sicut tuis litteris intimasti, ordinationem tuam impedivit aliquatenus vel turbavit, praesertim cum manifeste sit de dilapidatione suspectus ac etiam diffamatus, eum usque ad persolutionem debiti a monasterio ipso localiter et ab ipsius administratione amoveas et in cella quae est Paduae facias in necessitatibus provideri. Quod utique si ipse adimplere forte contempserit, eum ad id, omni contradictione, appellatione et excusatione cessante, per censuram ecclesiasticam auctoritate nostra compellas: dextrariis autem et aliis equis quos idem abbas habere dignoscitur in manibus tuis receptis et venalitati suppositis, ut de illorum pretio pars debiti, prout expedit, persolvatur. Praeterea noveris ad nostram audientiam pervenisse postquam N. Monachus praesentium lator ad Romanam Ecclesiam iter arripuit veniendi, praetaxatus abbas in contemptum apostolicae sedis et nostrum, eum officio beneficioque pro sua voluntate suspendit et administratione quam habebat in cella quae est apud Ferrariam, eumdem sua temeritate privavit. Quod utique grave admodum et molestum ferentes, fraternitati tuae per praesentia scripta mandamus quatenus, si verum est quod asseritur, officium et beneficium, necnon et administrationem quam idem monachus prius noscitur habuisse, illi auctoritate nostra restituas et facias pacifica possessione gaudere. In expensis etiam moderatis quas veniendo ad Romanam Ecclesiam fecisse perpenditur, de bonis monasterii eidem facias provideri. Datum Laterani, III Nonas Februarii. Eam de serenitate regia fiduciam obtinemus, ut quae a nobis postulat juste posse credamus et honeste compleri. Eapropter, charissime in Christo fili, tuis precibus annuentes, monasterium illud, quod B. quondam comes de Bichor aedificare incepit et morte praeventus consummare non potuit, in locum tutiorem et magis idoneum transferendi, si de assensu dioecesani episcopi fieri poterit, liberam tibi concedimus auctoritate apostolica facultatem. Nulli, etc. Licet universis liberum sit arbitrium in vovendo nec necessitas in votis locum habeat, sed voluntas; usque adeo tamen solutio necessaria est post votum, ut sine propriae salutis dispendio alicui resilire non liceat ab his quae sponte ac solemniter repromisit. Accepimus siquidem quod cum inclytae recordationis B. quondam rex Ungariae, pater tuus, ageret in extremis et de sua penitus convalescentia desperaret, votum quo voverat Domino Hierosolymitanam provinciam in forti manu et brachio extento, corde tamen humili, et humiliato spiritu, visitare, sub interminatione maledictionis paternae commisit tuae fidei exsequendum; et tu intellecta pia voluntate parentis, assumpto crucis signaculo, te id impleturum sine dilatione qualibet promisisti. Verum eodem patre tuo sublato de medio, cum Hierosolymitanum iter te accipere simulasses, assumptae peregrinationis oblitus quam contra inimicos crucis dirigere debueras, in fratrem tuum et regnum Hungariae convertisti aciem bellatorum, et multa contra serenitatem regiam malignorum usus consilio commisisti. Nos autem, quos diebus istis ad pontificatus officium, licet immeritos, Dominus evocavit, tam paci regni Hungariae quam tuae volentes saluti consulere, nobilitatem tuam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, ac per apostolica tibi scripta praecipiendo mandamus quatenus, postpositis caeteris sollicitudinibus, usque ad festum Exaltationis sanctae crucis proxime venturum, debitum acceptae crucis exsolvens, propositum iter arripias et humiliter prosequaris; ne si onus tibi a patre injunctum et a te sponte susceptum occasione qualibet detrectaris, paterna te reddas successione indignum et haereditatis emolumento priveris cujus recusaveris onera supportare. Sciturus ex tunc anathematis te vinculo subjacere, et jure quod tibi, si dictus rex sine prole decederet, in regno ungariae competebat ordine geniturae, privandum, et regnum ipsum ad minorem fratrem tuum appellatione postposita devolvendum. Datum Laterani, IV Kal. Februarii. Rex regum et Dominus dominantium qui prodigia facit in coelo sursum et in terra deorsum, omnipotentiae suae jugiter operatur indicia, Ecclesiam suam per varias substitutiones pontificum mirabiliter innovans et nova semper prole fecundans; et sic senium ejus sua virtute consumens, ut his qui fideliter in ipsius regimine militaverant, ad aeternae felicitatis bravium evocatis, filios suscitet in parentes, et in novam infantiam rubiginem transferat vetustatis. Inter caetera siquidem incomprehensibilia divinae dispositionis judicia et investigabiles vias ejus magnae miserationes esse credimus argumentum, quod sic a taedio sollicitudinum et curarum momentaneae mortis compendio praedecessores pro meritis repensurus absolvit, ut egenum de pulvere suscitatum et pauperem erectum de stercore sedere faciat cum principibus et solium Petri, quo nihil est inter homines gloriosius, obtinere; ut post vespertinos fletus laetitia matutina succedat et Ecclesia super parentis obitu de substitutione filii consoletur; sicut diebus istis de nobis a Domino factum est et est mirabile in oculis nostris. Sane felicis memoriae Celestino patre ac praedecessore nostro VI Idus Januarii viam universae carnis ingresso et in Lateran. basilica honorifice tumulato, tanta fuit inter fratres nostros super pontificis substitutione concordia, ut eo coelitus ipsorum desideriis aspirante qui facit utraque unum et concurrentes parietes in se angulari lapide copulavit, omnes universaliter unum saperent et idem singulariter postularent, nos in summum pontificem ipso die depositionis ejusdem praedecessoris nostri unanimiter assumentes. Nos autem in eo ponentes spem nostram qui beatum Petrum in gubernatione suarum ovium confirmavit et apostolis repromisit, dicens: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi , ecclesiasticae sollicitudinis onus, licet insufficientes, assumpsimus, non de nostris meritis, sed divina potius miseratione sperantes, quae vocat ea quae non sunt tanquam ea quae sunt, et perficit laudem ex ore infantium et lactentium. Attendentes igitur quam alto divinitatis consilio Deus Rex noster ante saecula salutem in medio terrae dignatus est operari, solvens in ea septem libri signacula, quem nemo potuit aperire, nisi Leo de tribu Juda, vos, qui terram ipsam suscepistis ab eo spiritualiter gubernandam, specialiter per litterarum nostrarum primitias duximus visitandos; monentes attentius et exhortantes in Domino, ut flagellum, quo vos et in vobis totam Ecclesiam Dominus visitavit, patienter et humiliter supportantes, id nostris et humiliter supportantes, id nostris et vestris meritis imputetis qui peccatorum nostrorum clamoribus indignationem ejus nunquam desistimus provocare. Certos enim nos prophetica reddit auctoritas quod si ambulassemus in lege Domini et veram spei nostrae fiduciam posuissemus in eo qui respicit terram et facit eam tremere, tangit montes et fumigant, unus nostrum mille et duodena millia hostium effugasset. Ut igitur dolor noster et vester in laetitiam et tristitia in gaudium convertatur, immolemus Domino super aram cordis intentionem et super altare corporis opera nostra: quae sua sunt, non quae nostra quaerentes. Nisi enim piis orationibus et nostris et vestris actibus indignatio fuerit divina placata, nec residuum terrae nativitatis ejus tueri poterimus nec insultus hostium sustinere; quinimo residuum locustae brucus assumet et fient novissima deteriora prioribus. In jejunio igitur et fletu, et planctu, in operibus pietatis, in charitate non ficta, in corde contrito et humiliato spiritu revertamur ad Dominum Deum nostrum qui pius est et misericors, et praestabilis super malitia: commissos nobis populos verbo pariter et exemplo ad poenitentiam invitantes, ut nostris operibus et intentione placatus, non det haereditatem suam in opprobrium et in dominium nationum; ne forte consentiant adversarii nostri et dicant: Manus nostra excelsa, et non Deus, fecit haec omnia. Nos enim propositum gerimus et habemus in votis, quantum ille permiserit a quo speramus dirigi gressus nostros, ad subventionem vestram efficacius laborare et liberationi Hierosolymitanae provinciae, si datum fuerit desuper, sollicitius imminere. Datum Laterani. In eumdem fere modum Maguntin. archiepiscopo, et episcopis de regno Alemanniae in ultramarinis pertibus constitutis, usque in finem. Rogamus insuper et fraternitatem vestram monemus et exhortamur in Domino, ac per apostolica scripta mandamus et in remissionem vobis injungimus peccatorum quatenus scutum fidei et salutis galeam assumentes, praelium Domini studeatis viriliter et efficaciter praeliari, de coelo auxilium et nostrum etiam subsidium exspectantes. Credimus etenim et pro certo tenemus quod si corda vestra poenitentiae fuerint medicina purgata et non in multitudine ac fortitudine vestra spem posueritis, sed in Deo, Philisthaeos Israelitae fugabunt et in loricatum Goliam David inermis in funda et lapide praevalebit. Datum Laterani. Quanta sit circa genus humanum benignitas Conditoris, primae creationis opera et recreationis miracula quae in fine saeculorum dextera Domini voluit operari, imo etiam universa quae in coelo sunt et in terra testantur; cum hominem, ad imaginem suam creatum, divinitatis suae voluerit esse participem, omnia subjiciens sub pedibus ejus, oves et boves universos, insuper et pecora campi, et tandem, ut ruinam nostram repararet, post lapsum proprio Filio suo non pepercerit, sed pro nobis omnibus tradiderit illum in crucis altario immolandum et cum iniquis eum permiserit reputari. Unigenitus siquidem Dei Filius, ut hominem perditum ad regna coelestia revocaret, a dextra Patris in inferiores partes terrae descendens, exinanivit semetipsum, formam servi accipiens et se usque ad mortem humilians, pro nobis crucis non dubitavit subire tormentum. Quid igitur retribuemus Domino pro omnibus quae retribuit nobis? Sane nec tribulatio, nec angustia, nec fames, nec nuditas aut gladius ab ipsius nos debebit aut poterit charitate divellere, si exuberantiam beneficiorum ejus circa nos misericorditer habitam internae considerationis oculis attendamus. Quinimo secundum Prophetam calicem salutaris servus accipiet et nomen Domini invocabit. Hoc vos diligentius attendentes, ut illud evangelicum impleretis: Qui vult venire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me , assumpto crucis signaculo ad vindicandam injuriam Jesu Christi, Hierosolymam petivistis, ad nationes illas inhumanas et barbaras in digito Dei fortius edomandas, quae illorum etiam saevitiam sunt in nos saeviendo transgressae quibus Propheta imprecando declamat: Deus, venerunt gentes in haereditatem tuam , etc. usque sepeliret. Rogamus igitur discretionem vestram, monemus attentius et hortamur in Domino, et in remissionem vobis injungimus peccatorum quatenus assumpti laboris gravitatem studeatis taliter adimplere, praelium Domini praeliantes, ut, vestris exigentibus meritis, de coelo vobis auxilium ministretur. Cum enim, abnegatis desideriis carnis, Domino proposueritis in puritate cordis et corporis militare, cavendum vobis existit ne contra votum a vobis in terra vestrae nativitatis emissum, in terra peregrinationis vestrae, ubi steterunt pedes Domini, per immissionem malorum angelorum consensu pravi operis veniatis et per hoc modicum fermenti totam massam corrumpens, eum vobis reddat offensum sine quo nec residuum terrae nativitatis Domini tueri poteritis, nec incursus hostium sustinere. In eo igitur et non in vestra multitudine confidentes qui docet manus vestras ad praelium et digitos vestros ad bellum, qui conterit bella, qui currum et exercitum Pharaonis projecit in mare, state in fide, viriliter agite, Philistinorum aciem expugnantes. Nos enim etc. ut supra. Datum Laterani. In nostra praesentia constituti dilecti filii magistri Jac. et N, Atrebaten, procurtores Prumiensis Ecclesiae, ex parte abbatis et conventus de rato litteras exhibentes, contra Praemonstratensem Ecclesiam proposuere querelam, asserentes quod cum causa quae inter ipsas Ecclesias super possessionibus de Hanapia vertebatur, dilectis filiis G. praeposito S. Gereonis, R. et S. magistris Coloniens. ab apostolica sede commissa fuisset; ipsi in possessionem rerum de quibus vertebatur quaestio, Prumiensem Ecclesiam induxerunt, Praemonstraten. vero appellatione interposita recedentes, ipsam non fuerunt infra biennium prosecuti. Propter quod Prumienses circa finem biennii confirmationem possessionis suae a sede apostolica impetrarunt. Elapso vero biennio, ad I. quondam Cameracensem episcopum et dilectum filium abbatem sancti Bartholomaei, pro Praemonstratensi Ecclesia fuit commissio impetrata. Sed memorato episcopo viam universae carnis ingresso, per ipsos non fuit quaestio terminata. Praedicti autem Prumienses subsequenter a felicis recordationis Celestino praedecessore nostro ad dilectum filium abbatem sancti Victoris et bonae memoriae P. cantorem Parisien. litteras impetrarunt, in quibus continebatur expressum, quod ipsi factum Coloniensium judicum facerent observari. Sed quia praedictus cantor tunc temporis sedem apostolicam personaliter visitabat, in illius mandati non fuit exsecutione processum. Tandem vero Praemonstratenses causam eamdem venerabili fratri nostro episcopo et dilectis filiis cantori Atrebaten. et abbati sancti Bartholomaei Noviomen. obtinuere committi; qui post inhibitionem praedictorum abbatis sancti Victoris et cantoris Parisiensis et post appellationem a procuratore Prumien. Ecclesiae legitime interpositam, dictos Praemonstraten, causa rei servandae in possessionem rerum de quibus erat controversia induxerunt. Caeterum dilecti filii abbas Calmoltensis, Gervasius et Robertus canonici et nuntii Praemonstratensis Ecclesiae, ex parte abbatis et conventus Praemonstratensis, litteris de ratihabitione exhibitis, e contra pro sua Ecclesia proponere curaverunt, quod antequam supradicti judices Colonien. sententiam pro Ecclesia Prumien. proferrent eo quod, propter quasdam minas in praesentia judicum factas et eorum officio non repressas, advocatum coram ipsis habere non poterant; et quia ad extraprovinciales judices trahebantur, ad sedem apostolicam appellarunt. Cujus appellationis suffragio illam dictam dicunt sententiam non tenere: tum quia iidem judices, lite nondum contestata coram eis, absente parte adversa, de proprietate dederunt sententiam: tum quia Praemonstraten. ad prosecutionem appellationis infra biennium specialem nuntium direxerunt. Praeterea praefati Cameracensis episcopus et abbas sancti Bartholomaei quibus causa fuerat delegata, partibus legitime citatis praesentibusque earum procuratoribus legaliter ordinatis, ab eisdem Praemonstraten. testes ad infirmandam dictam sententiam receperunt. Quorum attestationem episcopus et cantor Atrebaten. et abbas sancti Bartholomaei Noviomen. auctoritate suffulti, de mandato apostolico sententiam Colonien. judicum revocantes, judicaverunt Praemonstratenses possessionem rerum de quibus fuerat litigatum debere, sicut ante litem possederant, quiete et pacifice possidere. Nolentes igitur ut ejusdem causae decisio ulterius prorogetur, praedictorum omnium inquisitionem et decisionem canonicam vestrae duximus experientiae committendam; per apostolica vobis scripta districte praecipiendo mandantes quatenus, partibus ad vestram praesentiam convocatis, et inquisita super praemissis et aliis omnibus quae inter se super eodem negotio duxerint proponenda diligentius veritate, tam principalem quam incidentes quaestiones, sublato appellationis obstaculo, sine canonico terminetis, facientes quod exinde duxeritis statuendum per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari. Si qua vero partium legitime citata praesentiam vestram adire vel judicio parere contempserit, vos nihilominus, quantum de jure poteritis, et probationes praesentis partis recipere et in causae cognitione ac decisione procedere non tardetis. Nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint praeter assensum partium a sede apost. impetratae. Quod si omnes, etc. Datum Lateran. II Nonas Feb. Cum apostolica sedes quasi lucerna super candelabrum sit disposita nec civitas possit abscondi quae supra montem est constituta, nos qui ei, licet immeriti, praesidemus, diligenti debemus cura satagere quatenus luceat lux nostra coram hominibus, ut videntes opera nostra bona glorificent Patrem luminum a quo bona cuncta procedunt. Nos enim debemus esse sal terrae. Quod si sal evanuerit, in quo salietur? Ad nihilum valet ultra, nisi ut foras emissum, ab hominibus conculcetur. Absit igitur a sedis apostolicae puritate ut, cum Deus virgam peccatoris non dereliquerit super sortem justorum, ad colligationes illicitas cum operantibus iniquitatem declinet: quin potius dissolvat colligationes impietatis, solvat fasciculos deprimentes. Sane cum dilectus filius prior sancti Fridiani nobis et fratribus nostris tractatum illum quem cum episcopis et consulibus civitatum Tusciae habuistis et verbis exposuisset et ostendisset in scriptis, non modica sumus admiratione commoti; cum forma colligationis hujusmodi in plerisque capitibus nec utilitatem contineat, nec sapiat honestatem. Imo cum ducatus Tusciae ad jus et dominium Ecclesiae Rom. pertineat, sicut in privilegiis Ecclesiae Rom. oculata fide perspeximus contineri, nullam inter se sub nomine societatis colligationem facere debuissent, nisi salvo per omnia jure pariter et auctoritate sacrosanctae Rom. sedis, quae disponente Domino cunctorum fidelium mater est et magistra. Cum et illud debuissent attendere quod infirmum erit penitus aedificium quod super hoc fundamentum non fuerit stabilitum. Quo circa discretionem vestram rogamus attentius et exhortamur in Domino quatenus, sicut viri prudentes et providi, ad profectum et honorem tam Ecclesiae Rom. quam Tusciae sollicitius intendatis. Et ut vobis nostrae voluntatis propositum elucescat, dilecto filio N. latori praesentium super his quae vobis ex parte nostra duxerit proponenda, indubitata fide credatis. Nos enim firmum gerimus in voto propositum, a quo nec mors nec vita nos poterit separare, fideles et devotos Ecclesiae de corde puro, conscientia bona et fide non ficta diligere et contra malignas opprimentium insolentias apostolicae protectionis clypeo defensare. Datum Lateran. Ex illo singularis excellentiae Privilegio quod unigenitus Dei Filius Jesus Christus apostolorum Principi Petro concessit, sanctorum patrum postmodum instituta manarunt, ut majores causae ad sedem apostolicam perferrentur; quatenus quod super eis deberet statui, circumspecta ipsius responsio declararet. Cum igitur in Ecclesia vestra, quae sub obedientia sedis apostolicae perseverans, Graecorum hactenus et ritum servavit et linguam, per laicalem potentiam praeter nostram auctoritatem et electionem vestram non tam Latinus quam barbarus sit intrusus: nos de fratrum nostrorum consilio intrusionem ipsam irritam decernentes, ne diutius pastoris solatio vestra careret Ecclesia, vobis humiliter postulantibus secundum statuta canonum et antiquam ejusdem Ecclesiae consuetudinem liberam concedimus licentiam eligendi; per apostolica vobis scripta mandantes quatenus talem vobis in pastorem electione canonica praeferatis, qui non minus prodesse desideret et noverit quam praeesse. Datum Lateran. VIII Id. Februarii. His scriptum est in eumdem fere modum ut supra, usque ad verbum illud eligendi. Unde fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ad hoc diligenti sollicitudine laboretis, ut dictus intrusus a memorata removeatur Ecclesia, et ab ipsius capitulo electio possit in ea canonica libere celebrari. Datum Laterani, V Id. Februarii. Si creditas tibi regendorum populorum habenas landabiliter moderari desideras et concessam tibi a Domino terrenae jurisdictionis potentiam benignius exercere, ei necesse habes ut servias, cui servire regnare est, et per quem gressus tui semper in melius dirigentur. Verum si eum tota intentione dilexeris, eam te oportet sollicite venerari et conservare in statum debitae libertatis, sub cujus capite laeva ejus, et quam dextera ejus, sicut in Canticis legitur, amplexatur; cujus zelus comedit eum et injuria non modicum provocat et vindictam. Cum autem ex illo singularis excellentiae privilegio etc. fere in eumdem modum ut supra usque ad verbum eligendi. Ideoque serenitatem tuam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, ac in remissionem tibi injungimus peccatorum quatenus nullius impedimenti obstaculum interponas, quo minus electionem possint canonicam celebrare, cum ad eum solum haberi debeat in electione respectus, cujus ministerio qui assumitur, alligatur. Datum Laterani, V Idus Februarii. Ex parte dilecti filii Michaelis presbyteri fuit in audientia nostra propositum, quod cum sibi sentiret leprae periculum imminere, de consilio medici virilia sibi fecit abscindi, ut posset a tam gravis infirmitatis vitio liberari; et ut provideremus ei super executione sui officii, a nobis humiliter postulavit. Quoniam igitur canones sanctorum Patrum hujusmodi a sacri altaris administratione non prohibent, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, si rei veritas ita se habet et memoratus Michael alias idoneus est, ut sui officii ministerium exsequatur, nullius contradictione vel appellatione obstante, auctoritate fretus apostolica liberam ei tribuas facultatem. Datum Laterani, IV Idus Februarii. Accedens ad praesentiam nostram G. presbyter lator praesentium tam relatione sua quam litteris quorumdam abbatum, nostro apostolatui demonstravit, quod cum inter ipsum et quemdam alium clericum quaestio verteretur, et idem clericus adversarius suus ad diem assignatam sibi ad praesentiam judicum properaret et fuisset in itinere interemptus, venerabilis frater noster Senonen. archiepiscopus habens eumdem Presbyterum inspectum super occisione clerici memorati, licet contra illum nullus apparuerit legitimus accusator et ipse paratus esset canonice suam innocentiam demonstrare, in eum tamen suspensionis officii sententiam promulgavit. Quoniam igitur, sicut justum non est ut culpabiles absolvantur, sic esset a juris tramite alienum, si puniret judicii severitas innocentes, discretioni vestrae praesentium auctoritate mandamus quatenus si contra praedictum presbyterum super homicidio legitimus non comparuerit accusator et crimen notorium non existit, vos ab eo canonica purgatione recepta, latam in eum suspensionis sententiam de auctoritate sedis apostolicae relaxetis nec permittatis eum super praedicto homicidio ulterius indebite molestari. Si vero de homicidio confessus fuerit legitime vel convictus, vos ei, sublato contradictionis et appellationis obstaculo, poenam canonicam infligatis. Quod si ambo, tu frater episcope, etc. Datum Laterani, IV Non. Februarii. Significantibus dilectis filiis Vestanen. canonicis, nostris est auribus intimatum quod cum Vestanen. episcopus fuisset olim ab ipsis in praesentia Celestini, bonae memoriae praedecessoris nostri, super ecclesiastica dilapidatione conventus et de causa ipsa exstitisset plurimum disceptatum, ad transactionem de utriusque partis assensu postmodum venientes, promisit dictus episcopus thesaurum Ecclesiae, videlicet capellam episcopalem quinquaginta uncias auri et amplius valentem, et pannos sericos octo, cum privilegio ecclesiasticae libertitatis restituere et quaedam alia adimplere, sicut in authentico scripto in praesentia praedicti praedecessoris nostri exinde confecto et auctoritate sedis apostolicae confirmato plenius continetur. Quam transactionem non curavit praedictus episcopus postmodum observare nec praefatum thesaurum, sicut promiserat, restituere; imo deteriora prioribus agens, duas ecclesias sancti Joannis et sancti Jacobi, quas dilectus filius Petrus Vestanensis archidiaconus diu in pace possederat, contra tenorem praedictae transactionis, monasterio Trimitan. dicitur concessisse et clericos suos officiis et beneficiis, praetermisso juris ordine, spoliasse, manibus in eos saepe violenter injectis. Cumque haec et alia a praedicto archidiacono coram dilecto filio P. Sanctae Mariae in via lata diacono cardinale, tunc apostolicae sedis legato, proposita fuissent contra episcopum memoratum, et in ejus praesentia utraque parte praesente causa diutius agitata, ad hanc transactionem voluntarie devenerunt, ut Vestan. Episcopus ante omnia primam transactionem apud sedem apostolicam factam studeret modis omnibus observare et thesaurum memoratum ecclesiae suae restituere non differret praedictasque ecclesias Trimitanensibus injuste concessas vel ipse revocaret vel archidiacono praedicto ad eas daret consilium et auxilium revocandas. Res etiam sancti Nicolai idem episcopus B. primicerio et L. sacerdoti dimitteret de caetero procurare, et quartam decimationum fabricis Ecclesiae deputatam suis usibus de caetero minime applicaret. Quae si non faceret, foret dictus episcopus divino officio alienus, prout in instrumento coram eodem cardinale confecto apertius continetur. Cum autem nec primam nec secundam transactionem minime praefatum episcopum observare memorato praedecessori nostro ipsi canonici intimassent, addentes etiam quod in coena Domini Ecclesia Vestanen. dimissa ad Sipontinensem Ecclesiam se ad conficiendum chrisma transtulerat, et ibidem illud existente secum in altari Lavellen. episcopo tunc excommunicato confecerat, eum antedictus praedecessor noster pontificali officio et ecclesiastica administratione suspendit, dans ei firmiter in mandatis ut in festo sancti Lucae praeteriti anni se suspensum suo conspectui praesentaret, super praedictis criminibus plenarie responsurum. Quod si non faceret sciret in se perpetuae depositionis sententiam proculdubio proferendam. Episcopus siquidem mandatum apostolicum vilipendens, nec venit nec pro se curavit mittere responsalem, suspensionem apostolicam et praedicti cardinalis interdictum contemnens penitus observare. Proponitur insuper episcopus memoratus de clericis in curia imperiali deposuisse querelas et contra saepedictum archidiaconum falsas litteras confinxisse, occasione quarum ipsum archidiaconatus beneficio et loco nequiter multo tempore spoliavit. Quoniam igitur haec non sunt a nobis clausis oculis transeunda, praedictorum inquisitionem vestrae discretionis examini duximus committendam: per apostolica vobis scripta mandantes quatenus, vocatis ad praesentiam vestram qui fuerint evocandi, inquiratis de praemissis diligentius veritatem, et omnia in scriptis fideliter redigentes, nobis eadem vestris signata sigillis mittere non tardetis. Datum Laterani Pastoralis officii debitum nos invitat, et ipse rationis ordo deposcit, ut ea sollicitudine utilitatibus Ecclesiarum intendere debeamus, quod ipsis Ecclesiis ordo debitus conservetur et clerici earum ministerio deputati, sicut ab eis stipendia militiae clericalis accipiunt, ita eis obsequia militiae clericalis impendant. Inde est quod, sicut ex tenore tuarum litterarum accepimus, Mediolanensis Ecclesia tam in capite quam in membris, occasione clericorum illorum qui ab ipso Romano pontifice ordinem receperunt, adeo est ministrorum solatio destituta, ut paucos clericos in eadem Ecclesia valeas invenire, quos ad diaconatus et presbyteratus possis officium promovere. Verum quia fraternitas tua suppliciter a nobis expetiit ut ipsius Ecclesiae necessitatem sollicitudine paterna pensantes, tibi de heremus licentiam indulgere manus posse illis ordinationis imponere, super hoc tuae fraternitati taliter duximus respondendum quod ipsius Ecclesiae necessitate pensata, si aliqui fuerint de supradictis clericis, qui ad hoc videantur idonei et spontanea voluntate per tuum ministerium voluerint ad sacros ordines promoveri, eos auctoritate nostra tibi liceat ordinare. Alioquin illos quos ad officium illud magis idoneos ac necessarios fore cognoveris, nobis per tuas litteras significare curabis. Nos enim deliberato consilio respondebimus quid tibi super hoc fuerit faciendum. Datum Laterani, XII Kal. Martii. Altera die post consecrationem Domini Innocentii Papae III, Petrus Urbis praefectus in consistorio Lateranensis palatii publice juravit ei et successoribus suis atque Romanae Ecclesiae fidelitatem contra omnem hominem et recepit ab eo investituram praefecturae permantum; ac deinde fecit ei ligium hominium inter manus ipsius, qui donavit ei cuppam argenteam in signum gratiae. Consecratus est autem idem dominus Innocentius Papa III eadem die solemniter in apostolica sede, qua beatus Petrus apostolus in episcopali fuit cathedra collocatus. Eadem die fecerunt ei fidelitatem Oddo de Palumbaria, et Oddo de Monticillo. Quantae praesumptionis et temeritatis existat in rectores Ecclesiae manus injicere violentas in Evangelio Dominus protestatur, qui se in ministris suis affligi asseruit et in apostolorum Principe alibi se perhibuit iterum crucifigi. Hoc etiam poenae qualitas manifeste declarat, cum excommunicationis sententia in ipso actu feriat delinquentes, si non solum in fratres et coepiscopos nostros, sed etiam in minoris ordinis clericos violentiam praesumpserint operari. Ne autem solos violentiae hujus auctores aliquorum praesumptio crederet esse punitos, facientes et consentientes pari poena plectendos canonica censura condemnat: eos etiam delinquentibus favere interpretans, qui cum possint, manifesto facinori desinunt obviare. Quod bonae memoriae C. papa praedecessor noster hactenus diligenter attendens, auctores et fautores captionis et detentionis venerabilis fratris nostri Salernitani archiepiscopi excommunicationis nuntiasset vinculo innodatos, nisi per imperiales nuntios saepe fuisset ei ac firmiter repromissum quod idem archiepiscopus sine dilatione qualibet libertati pristinae redderetur. Ne autem detentio ejus nobis de caetero imputetur, si circa liberationem ejus inventi fuerimus negligentes, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus nobilem virum Wicel. de Berc. ex parte nostra diligentius moneatis ut eumdem archiepiscopum a detentionis suae carcere absolutum ad nos cum honore remittat; nobilitatem ejus gratiarum actionibus prosequentes, quod circa eum spiritum compassionis exhibuit, et quantum licuit, solatium ei humanitatis impendit. Quod si, quod non credimus, ad monitionem vestram et venerabilis fratris nostri Sutrini episcopi, et dilecti filii abbatis sancti Anastasii, quos ad hoc specialiter destinamus, eum dimittere forte noluerit, excommunicatum ipsum publice nuntietis; et si qua forsan ab aliquibus Ecclesiis beneficia possidet, ea ipsi per censuram ecclesiasticam auferri mandantes, totam terram ejus, imo totam dioecesim, in qua idem archiepiscopus detinetur vel ad quam translatus fuerit detinendus, supponatis sententiae interdicti. Nos enim dilectis filiis capitulo Maguntin. dedimus in mandatis ut sententiam vestram faciant inviolabiliter observari. Volumus autem nihilominus et mandamus ut universis Alemanniae principibus in remissionem suorum criminum iujungatis ut sollicitudinis suae studium efficaciter interponant, quod eis mediantibus archiepiscopus ipse libere ad nos quantocius revertatur; significantes eis quod si id, quod absit, impletum non fuerit, in totam Alemanniam interdicti cogemur sententiam promulgare. Quod si omnes, etc. Cum ei simus divina providentia in Ecclesiae Romanae regimine substituti, qui a Domino, ut delinquentibus non solum septies, sed et septuagies septies indulgeret audivit, et majus gaudium esse noverimus angelis Dei super conversione peccattoris unius, quam supra nonaginta novem justos, qui non indigent poenitentia, Evangelio protestante, eos qui a se anathematis jugum excutere cupiunt, ut ad ecclesiasticam redeant unitatem, ex pastoralis officii, ad quod vocati sumus, debito recipere benigne tenemur et receptos misericordiae gremio confovere. Intelleximus siquidem tam per te, frater episcope, quam per alios quorum relationibus fidem non modicam adhibemus, quod nobilis vir Philippus dux Sueviae, qui propter invasionem ac detentionem patrimonii beati Petri et nostri excommunicationis fuerat vinculo innodatus, Ecclesiae reconciliari desiderat et restitui ad ecclesiastica sacramenta, ac super his pro quibus notatus fuerat, satisfactionem omnimodam exhibere. Licet autem superioris sententiam minor relaxare non possit et propter hoc dux ipse ad sedem esset apostolicam destinandus, ut ab ea quae ipsum vinculis excommunicationis involvit absolutionis beneficium obtineret, sperantes tamen quod per ipsius studium venerabilis frater noster Salernitan. archiepiscopus de longaevae detentionis ergastulis liberetur, laborem itineris ipsi sub ea conditione duximus remittendum, si nostram super hoc, sicut bonae memoriae Celestino papae praedecessori nostro per te, frater episcope, obtulit, impleverit voluntatem. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus eodem archiepiscopo libertati pristinae restituto et recepto a duce juxta formam Ecclesiae juramento quod super omnibus pro quibus ab Ecclesiae fuit communione amotus, mandatis apostolicis, omni dolo et excusatione postpositis, debeat obedire, munus absolutionis ipsi auctoritate freti apostolica impendatis. Quod si forsitan eumdem archiepiscopum vel non potuerit vel noluerit absolvere, seu etiam forte distulerit, ad Ecclesiam Romanam accedat, a nobis juxta Ecclesiae consuetudinem absolvendus. Inter caetera quae Dominus in nobis mirabiliter et misericorditer operatur, magnae reputandum est miserationis indicium, cum eis poenam accelerat temporalem, quibus ultio debebatur aeterna, sicut in regno Siciliae diebus nostris intelligimus accidisse. Cum enim Siciliae populus et caeteri de eodem regno effeminati, otio et pace nimia dissoluti, de suis divitiis gloriantes, sese in voluptatibus corporis lascivius exercerent, ascendit in altum fetor eorum, et traditi sunt ob multitudinem peccatorum suorum in manibus persequentium. Usque adeo autem in eos, quod dolentes dicimus, furor exarsit hostilis, ut quidam eorum turpi morte damnati, in tribulatione cordis et corporis animas exhalarent, quidam membrorum mutilatione deformes fierent, abjectio plebis et ludibrium populorum; majores vero ipsorum compedibus et nobiles manicis ferreis alligati, captivi et exsules in Teutonia macerentur, reliquis haereditates suas in extraneis transferri videntibus, et domos suas subjici alienis. Verum ne compassionis nostrae solatium, qui patientibus ex susceptae administrationis debito compati volumus et tenemur, penitus subtrahatur, quibus ipse Dominus jam videtur ex parte placatus, venerabilibus fratribus nostris universis archiepiscopis et dilectis filiis nobilibus viris marchionibus, ducibus, baronibus, et aliis Alemanniae principibus dedimus in mandatis ut dilectam in Christo filiam nostram nobilem mulierem Sibiliam, filium ac filias ejus, et caeteros de regno Siciliae, qui in Teutonia detinentur, a detentionis suae vinculis absolutos, ad nos liberos, excusatione et dilatione cessante, remittant. Inde est quod discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, si mandatum nostrum forte non fuerit adimpletum, vos in detentores eorum excommunicationis sententiam proferatis et terras eorum, imo totam dioecesim, in qua nobiles ipsi tenentur vel ad quam fuerint forte translati, interdicto subdatis, neutram relaxaturi sententiam, donec ipsi libertati fuerint pristinae restituti. Dilectis etiam filiis capitulo Magunt. per apostolica scripta praecipiendo mandamus, ut sententiam quam vos propter hoc contigerit promulgare ratam habeant, et faciant inviolabiliter observari. Nusquam melius ecclesiasticae consulitur libertati quam ubi Ecclesia Rom. tam in temporalibus quam spiritualibus plenam obtinet potestatem. Cum enim apostolica sedes mater sit Ecclesiarum omnium et magistra, tanto fortius subjectos suae temporali jurisdictioni populos ab Ecclesiarum et ecclesiasticorum injuriis cohibet, quanto amplius in ejus injuriam et Ecclesiarum omnium praejudicium redundaret, si Ecclesias in ejus patrimonio constitutas non servaret in statu debitae libertatis. Cum igitur inter caetera quae nos et fratres nostros inducunt ut Exarchatum Ravennae, Marchiam et Thusciam ad dominium nostrum, ad quod pertinent, revocemus, secuturam exinde immunitatem Ecclesiarum vestrarum non modicum attendamus; vos negotium ipsum tanquam speciale ac honori vestro plurimum profuturum deberetis assumere, et ad implendum nostrae beneplacitum voluntatis efficaciter laborare. Cum ergo dilecto filio Carsendino subdiac. nostro in Exarchatu Ravennae et comitatu Brittinorii hujusmodi specialiter injunxerimus legationis officium, sperantes quod ad illud utiliter adimplendum vestro non modicum studio adjuvetur, fraternitati vestrae per apost. scripta mandamus atque praecipimus quatenus ei taliter in his quae vobis ex parte nostra proposuerit, adesse curetis, ut honori apost. sedis et nostro deferre, et Ecclesiarum vestrarum libertatem videamini utiliter procurare; scituri quod sicut gratum habebimus et acceptum, si studium et diligentiam vestram operis experientia in instanti articulo commendarit, sic moleste feremus, si sollicitudo vestra in hac necessitate reperta fuerit defecisse. Compati patientibus et dolentibus pium est condolere; ut qui ex diversis rerum eventibus solam habent dolendi materiam, in fraterna compassione remedium consolationis inveniant et saltem ex humanitatis solatio valeant recreari, dum in eorum restauratione, quae doloris fomitem subministrant, spes nulla videtur eis penitus superesse. Illis vero praecipue compassionis oportet spiritum adhiberi, quae pro sexus muliebris fragilitate in adversis facilius emerguntur et difficiles ad consolationem prae spiritus infirmitate resurgere majori videntur in his et aliis auxilio et consilio indigere. Cum igitur dilecta in Christo filia, nobilis mulier M. comitissa Campaniae in morte filii sui bonae memoriae comitis Henrici dolorem, nec immerito, cum interna spiritus commotione conceperit et vehementius affligatur, nos mentis afflictione non ficta compatientes eidem, cum mortis hujus dispendium non solum in ejus damnum converti debeat et dolorem, verumetiam in multiplex totius Christianitatis incommodum ex praesenti periculo imminente redundet, fraternitati vestrae per ap. scripta mandamus quatenus dolorem ipsius piae consolationis verbis et commonitionibus lenientes, ipsam et possessiones ejus, tanquam dati ei tutores a nobis, ab incursu molestantium auctoritate apostolica defendatis, nullatenus permittentes ut in his quae ad dotem ejus noveritis pertinere injuria seu violentia ei ab aliquo inferatur, sed possessionem ejusdem dotis ipsi contra quoslibet temerarios praesumptores pacificam conservetis. Si qui vero jamdictae comitissae aliquam super his injuriam inferre praesumpserint vel gravamen, vos eos, si necesse fuerit, ut a sua praesumptione desistant, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellatis. Quod si omnes, etc. Datum Lateran. V Kal Martii, pont. nostri anno 1. Sicut ex litteris tuae fraternitatis accepimus, cum L. parochianus tuus P. mulierem se ducturum in conjugem in manu patris ejusdem P. jurantis quod eam ipsi traderet in uxorem, proprio juramento firmarit nec per virum steterit, sed per mulierem potius quo minus matrimonialis inter eos solemnitas sit secuta, quatuor postmodum vel quinque annis elapsis idem L. G. mulierem per verba de praesenti, ut ejus consanguinei asserunt, desponsavit; propter quod frater praedictae P. suam deposuit in tua praesentia quaestionem. Quia vero quid super his agendum sit nostro postulas responso edoceri, fraternitati tuae taliter respondemus, quod si tibi constiterit quod idem L. P. mulierem per verba de futuro, G. vero per verba desponsaverit de praesenti, imposita ei poenitentia competenti, quia primam fidem irritam fecit, nisi forsan in juramento suo certum terminum, infra quem dictam P. duceret in uxorem, praefixerit, nec per eum steterit quin ad statutum terminum matrimonium consummarit, secundum contractum legitimum judices, et ad illud servandum eum, si opus fuerit, ecclesiastica districtione compellas; nisi forsan aliud quid obstiterit quod ipsum debeat impedire. Quod si forte per verba sponsalitia de futuro cum utraque contraxit, juramentum primum, sicut licite factum est, ipsum servare compellas, de secundo ei poenitentiam injuncturus. Quod si de his tibi non constat ad plenum, tandiu adhuc cognoscas de causa, donec super his sufficientius instruaris. Quod enim in attestationibus, quas ad sedem apostolicam destinasti, de compaternitate habetur, non facit ad causam; cum neuter contrahentium sit illa persona, qua mediante inter parentes eorum compaternitas est contracta. Datum Lateran. V Kal. Martii, pontificatus nostri anno primo. Cum partes inter se super mota quaestione conveniunt, vel altera renuntiat quaestioni, ad hoc solum exigitur officium judicis, ut quod a partibus fit, faciat inviolabiliter, observari, ne cui contra compositionem aut cessionem per se factam liceat ulterius prosilire. Sane cum dilecti filii Arnoldus nuntius et concanonicus vester, et F. praepositus sancti Thomae, ad nostram praesentiam accessissent, super praebenda, de qua per dilectum filium P. tt. sanctae Caeciliae presbyterum Car. tunc apostolicae sedis legatum idem praepositus fuerat investitus, in nostra et fratrum nostrorum audientia disceptarunt. Cumque nos, auditis quae hinc inde proposita fuerant, de communi consilio fratrum nostrorum sententiam formare ac ferre vellemus, dictus praepositus ad nos humiliter et devote accessit, et jus, si quod sibi competeret in eadem praebenda, in manibus nostris spontaneus resignavit. Nos igitur Ecclesiae vestrae volentes in posterum paci et tranquillitati consulere, recepta resignatione ipsius, ei super eadem praebenda perpetuum silentium imposuimus, et vos et Ecclesiam vestram ab impetitione ipsius super eam praesentium auctoritate reddimus absolutos. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae absolutionis infringere etc. Datum Laterani, VI Nonas Martii, pontificatus nostri anno primo. Ad universalis Ecclesiae sollicitudinem, licet insufficientes, Domino disponente vocati, de grege nobis commisso sollicitam curam debemus gerere, et tanquam pastores seduli, faciente Domino, providere ne ovis morbo infecta incurabili, oves caeteras suo cogat contagio morbo simili laborare. Nostris siquidem auribus ex multorum relatione ac plurium litteris innotuit praelatorum, quod bonae memoriae. quondam abbate sancti Benedicti de Bages de carnis ergastulo sicut Domino placuit, ad meliora vocato, conventus ejusdem monasterii pars major et sanior vota in dilectum filium R. nunc abbatem ejusdem monasterii transtulerunt. Verum suadente illo cujus est proprium pacem turbare, duo ejusdem loci monachi a caeterorum fratrum voluntate unanimi secedentes accersitis sibi saecularibus viris, B. ipsius monasterii monachum in abbatem non sunt veriti nominare; qui laicali et ipsorum potentia fretus, praedictum R. ad audientiam dilecti filii G. sancti Angeli diaconi cardinalis, qui tunc in partibus illis legationis fungebatur officio, appellavit. Et cum idem cardinalis quae utraque pars coram ipso proposuit diligentius audivisset et super eisdem inquisisset diligentius veritatem, praedictam electionem saepenominati R. ratam habuit et eam auctoritate qua fungebatur apostolica confirmavit. Idem quoque cardinalis tranquillitati ejusdem monasterii desiderans providere ac inter fratres materiam exstinguere jurgiorum, pro pacis bono praeposituram ejusdem monasterii supradicto intruso contulit et eam ab eodem abbate ipsi, quoad viveret, concedi praecepit et juramentum fecit impendi, ne ipsum ab eadem praepositura ullo tempore sine causa rationabili amoveret. Dictus autem praepositus unde humiliari debuerat in elationem erectus, obedientiam, quam abbati ex praecepto cardinalis debebat impendere, ipsi exhibere contempsit; imo domos, homines, et caetera bona ejusdem monasterii occupans, ea in usus proprios et illicitos transfundere non veretur, a monastica etiam professione ac fratrum consortio se reddens penitus alienum; nullis quoque beati Benedicti obtemperans institutis, non se tantum, verum etiam totum monasterium dissolutione ac enormitate suae vitae gravi compellit infamia laborare. Quia igitur timendum est ne pars corrupta sinceram contaminet, nisi falce fuerit apostolica resecata, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si praedicta veritate nituntur, praedictum praepositum ab administratione praepositurae remotum, ut abbati suo existat obediens, sicut debet, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellatis. Nullis litteris obstantibus harum mentione non habita a sede apostolica impetratis. Datum Laterani, VI Nonas Martii. Justis petentium etc. usque ad verbum illud assensu Ecclesias sancta Mariae de Joth, sancti Mauritii de Both, et Ecclesiam de Unta, quas praepositurae Colocen. Ecclesiae de consilio et assensu tui capituli contulisti, sicut provide factum est, et praepositus Colocen. easdem juste possidet et quiete, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Decernimus ergo etc. Datum Laterani. Significante dilecto filio Rubeo cive Pisano, ad nostram noveritis audientiam pervenisse, quod cum domum suam cum horto Galliciano Pisano civi pro ducentis quinquaginta duabus libris pignori obligasset et promisisset, cautione praestita juramenti quod nisi domum ipsam statuto inter eos termino recolligeret, eumdem creditorem ulterius super ea minime molestaret, infra statutum tempus per certum et fidelem nuntium, prout ei videbatur, creditori mutuatam pecuniam remisit: quam idem nuntius, infideliter agens, sicut ei injunctum fuerat, non persolvit. Cumque postmodum praedictus R. ab imperatore captus pariter et detentus, multa pericula sustinuerit et labores, nec dicto G. satisfacere potuerit, ut debebat, nunc per Dei gratiam libertati pristinae restitutus, paratus est pecuniam reddere creditori; licet ipse prorsus eam recusaret recipere, quia ei non fuit statuto termino persoluta. Cum igitur pactum legis commissoriae sit in pignoribus improbatum et, quantum in eo fuit, praedictus Rubeus juramenti debitum adimpleverit, cum per eum quem certum et fidelem nuntium sperabat, pecuniam remiserit termino constituto et dum in imperiali fuit captione detentus, satisfacere non potuerit creditori; devotioni vestrae praesentium auctoritate mandamus quatenus, si praemissis veritas suffragatur, praedictum creditorem, ut sorte sua contentus existat, pensionibus praefati pignoris computatis in sortem, et domum ipsam et hortum praefato Rubeo omni postposita dilatione resignet, per censuram ecclesiasticam pacto vel tali juramento nequaquam obstante, admonitione praemissa, sublato contradictionis et appellationis obstaculo, compellatis. Datum Laterani. Dilectis fiiis consulibus Perusin. qui nos super tractatu illo consuluerant quem ipsi vobiscum cum rectoribus Thusciae habuerunt, litteris nostris dedimus in responsis, ut quia tractatus ille, quem rectores inter se inierant, minus debite ad honorem, utilitatem et profectum Ecclesiae pertinebat, et nos dilectis filiis B. Basilicae duodecim Apostolorum et P. tituli sancti Petri ad vincula presbyteris cardinalibus, qui tractatum illum nobis plenius expresserunt, nostrum et fratrum nostrorum significaveramus beneplacitum voluntatis, tamdiu ipsi consules Perusini supersederent his quae disposita fuerant consummandis, donec litteras nostras reciperent mandatum super hoc apostolicum plenius continentes. Ideoque sicut Perusinis ipsis per litteras significavimus, ita nunc discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus super tractatu illo nullatenus procedatis prius quam super hoc litteras receperitis speciales nostrae intentionis et propositi expressivas; cum et vos nostrum super hoc debuissetis consulere beneplacitum voluntatis. Datum Laterani. Super negotio societatis Thusciae per dilectum filium priorem sancti Fridiani nostram et fratrum nostrorum vobis aperuimus voluntatem; ad cujus exsecutionem negotii vos dare credimus operam efficacem. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus si rectores Tusciae ad id exsequendum, quod per dictum priorem vobis significavimus, induxistis, ut Pisani id ipsum pariter recipiant et observent moneatis attentius; et nisi vobis paruerint, interdictum minime relaxetis. Si vero praedicti rectores adhuc non sunt voluntatem nostram, quam per saepefatum priorem significamus, exsecuti; quia satis videretur austerum, si Pisan. civitas occasione societatis illius quam nos, sicut nostis, conduximus totaliter approbandam, tandiu interdicto ecclesiastico subjaceret, volumus et mandamus ut ab ejusdem civitatis civibus cautione recepta quod quae pro honore et exaltatione Ecclesiae et libertate eorum ordinaverimus suscipiant et observent, interdictum sine dilatione qualibet relaxetis. Si autem super his debitam habere non poteritis cautionem, quia civitas ipsa, sicut dicitur, nunc temporis quasi videtur rectore carere, qui plenam in ea exercere valeat potestatem, spe bonae promissionis quam nobis ejusdem civitatis nuntii fecerunt quod nostro Pisani cives debeant parere mandato, honesta sicut videritis occasione concepta, in eadem civitate divina officia appellatione remota detis licentiam celebrandi. Ita tamen quod, si postmodum rectores Thusciae mandatum nostrum susceperint et servaverint, civitas ipsa interdicto subjaceat, nisi et ipsa celeriter suscipere curavit et servare. Datum Laterani. Sicut tenor vestrarum litterarum nobis aperuit, cum P. lator praesentium in sacerdotali esset officio constitutus et tanta rerum temporalium indigentia laboraret, quod nec sibi nec suis progenitoribus seu fratribus in necessitatibus proprii posset aliquatenus providere, proprii corporis laboribus et maris periculis multis se non dubitavit exponere, ut de suo labore et acquisitione honesta suam et suorum posset indigentiam relevare. Contigit autem post haec quod ipse longe a vestra civitate consistens, tam gravi coepit aegritudine laborare, quod extra se positus desperaret de vita praesenti; et dum in tali esset articulo constitutus, a quodam simplici monacho indutus fuit habitu monachali et ad monasterium deportatus. Deinde paucis diebus elapsis, cum jam esset in principio suae convalescentiae, deposuit habitum et de licentia ejusdem loci abbatis monasterium dereliquit; et cupiens progenitorum suorum indigentiis subvenire, a vobis suppliciter postulavit, ut posset, sicut prius, in sacerdotali officio ministrare et vobiscum pariter conversari. Quid autem super his vobis fuerit faciendum sacro apostolicae sedis oraculo humiliter petitis edoceri. Nos igitur vestrae consultationi taliter duximus respondendum quod licet ista duo inter se repugnantia videantur, ut scilicet quisquam sit extra se positus, et de praesenti vita desperet, si tamen eo tempore quo positus extra mentem asseritur, indutus fuit habitu monachali, cum alienatus non sentiat ac per hoc nor valeat consentire, praefatum presbyterum denuntietis ab observatione monastici ordinis absolutum, nisi postquam mentis suae factus est compos, voluntate spontanea professionem fecerit monachalem. Datum Laterani. Ad hoc unxit nos Deus oleo laetitiae prae consortibus nostris, ut diligamus justitiam et odiamus iniquitatem: quod tunc laudabiliter adimplemus, cum via regia incedentes non declinamus ad dexteram neque ad sinistram aliquatenus deviamus, sed juste quod justum est persequentes, nec pauperis personam attendimus, nec honoramus vultum potentis quia non est personarum acceptio apud Dominum; dum etiam merita subtili examinatione discutimus et precum attendimus qualitatem, ut cuilibet reddamus jus suum et preces quae rationi non consonant rationabiliter repellamus. Veniens siquidem ad apostolicam sedem dilectus filius abbas de Scozula nobis et fratribus nostris exposuit quod cum M. quondam Mediolanensis archiepiscopus praedecessor tuus super causa quae inter ipsum et monasterium sancti Donati de Scozula diutius fuerat agitata, post multas commissiones tandem obtinuisset venerabili fratri nostro Veronensi episcopo Romanae Ecclesiae card. litteras destinari, et ipse judex delegatus partibus in sua praesentia constitutis super judicio possessorio, partim pro monasterio, partim pro archiepiscopo sententiam protulisset, procuratore ipsius monasterii quaestionem de proprietate postmodum intentare volente, pars archiepiscopi dilationes et inducias saepius postulavit. Cumque saepenumero idem archiepiscopus praefato Veron. per litteras direxisset quod ipsius judicium nullatenus declinaret, utraque parte apud Novariam coram nuntio ipsius episcopi, qui ad hoc missus fuerat, existente, archiepiscopus jurisdictionem delegati judicis opposuit exspirasse: asserens causam possessionis tantum et non proprietatis fuisse commissam; et quia super possessione pronuntiaverat, semel functus suo officio, super quaestione proprietatis deinceps cognoscere non valebat. Et his allegatis, praedictus archiepiscopus appellavit. Ad haec pars monasterii contra proposuit quod causa quae inter archiepiscopum et monasterium vertebatur, fuerat memorato episcopo absolute et indistinete commissa, et sic continentiam causae dividi non debere dicebat. Adjecit etiam quod cum archiepiscopus toties postulaverit dilationem et locum a judice, in quo ante illum super illa proprietatis quaestione respondere deberet, eum postea recusare nequivit, vel aliquatenus appellare; praesertim quia absente parte adversa, sicut est praelibatum, ipsemet eumdem judicem postulaverat et in rescripto apostolico fecerat appellationis remedium adhiberi. Has nimirum rationes cum judex plenius advertisset, actorem legitima citatione praemissa in possessionem; quae fuerat per ipsum episcopum eidem archiepiscopo adjudicata, usus consilio virorum prudentium, mitti decrevit; a qua tamen archiepiscopus monasterium postmodum violenter ejecit. Cumque dilectus filius G. tunc prior, nunc vero abbas ejusdem monasterii, et G. nuntius adversae partis, super hoc ad sedem apostolicam accessisent, bonae memoriae C. papa, praedecessor noster, supradictis omnibus per dilectos filios nostros Hug. tt. sancti Martini presbyterum et G. Sanctae Mariae in Aquiro diacon. cardinales, quos eis auditores concesserat, plenius intellectis, per bonae memoriae Al. Albanen. episcop. sic suum interpretatus fuit rescriptum, quod tam causa possessionis quam proprietatis fuerat judici delegato commissa, et quod idem judex ob dictas rationes ab archiepiscopo non potuisset etiam per appellationis obstaculum recusari. Volens igitur idem praedecessor archiepiscopo et abbati sine justitiae laesione deferre, praelibatam possessionem apud venerabilem fratrem nostrum Vercellen. et bonae memoriae Novarien. episcopos pro suae voluntatis arbitrio sequestrari praecepit; venerabili fratri nostro Regin. et felicis recordationis tunc Mutinen. Episcopis per apostolica scripta praecipiens ut partes ad suam praesentiam convocarent et nullius contradictione vel appellatione tam super principali quam super incidenti obstante, de causa proprietatis infra duos menses plenius cognoscentes, eam debito fine deciderent, et possessionem ei parti postmodum resignarent quae obtineret de proprietate triumphum. Cumque litterae ipsae ad dictos Mutinen. et Regin. episcopos pervenissent, partibus in ipsorum praesentia constitutis, procurator archiepiscopi cautionem obtulit, ut contumaciam, si qua praecesserat, expurgaret: quam procurator monasterii recipere noluit, nisi possessionis sequestratione praemissa, et salvo jure quod ei ex commissione hujusmodi competebat, ut a se tanquam a possessore peteret in judicio. Cumque procurator archiepiscopi e contrario responderet quod ab eo peti velut a possessore deberet, disceptatione protracta in longum terminus exspiravit, infra quem episcopi memorati de proprietate cognoscere debuissent. Caeterum nuntius monasterii iterum ad Ecclesiam Romanam accedens, per archiepiscopum stetisse asseruit quod nec possessio sequestrata fuerat, nec super proprietate processum in causa. Propter quod dictus praedecessor noster venerabili fratri nostro Bobien. Episcopo per apostolica scripta mandavit ut possessione cum fructibus perceptis ex ipsa monasterio restituta, audirent postmodum si quid haberent partes inter se invicem quaestionis. Qui cum abbatem juxta tenorem mandati apostolici in possessionem, quam Veronen. adjudicaverat, per suum nuntium mandasset induci, Hugo de Camerario ipsum abbatem ex ea violenter ejecit: qui cum suis complicibus tam nuntium episcopi, quam abbatem et monachos armata manu fugavit et navi cujus vehiculo illuc accesserant igne combusta, cellas monasterii depraedatus, conversis pluribus verberatis, domos extra claustri ambitum constitutas cum quibusdam animalibus et quodam homine non erubuit concremare. Quod postquam ad ejusdem praedecessoris nostri audientiam nuntio ipsius abbatis referente pervenit, venerabili fratri nostro Ferrarien. episcopo districte praecipiendo mandavit quatenus partibus convocatis et possessione cum fructibus a tempore sententiae per dictum Veronen. prolatae perceptis ex ipsa monasterio restituta, de proprietate cognoscerent, et eo in adjudicata sibi possessione indemni servato, quod justum esset statueret et faceret auctoritate apostolica, sublato appellationis obstaculo, firmiter observari. Eos autem qui se apostolicis mandatis opponerent vel monasterium super possessione alterius molestarent, per sententiam excommunicationis appellatione remota compescerent et dictum Hugonem et ejus complices, donec monasterio de ablatis omnibus et illatis injuriis satisfacerent competenter et cum litteris ejus apostolico se conspectui praesentarent, nuntiaret excommunicatos et faceret ab omnibus evitari; nisi tu, frater archiepiscope, hanc in ipsos districtionem, prout tibi mandatum fuerat, exerceres. Dictus vero Ferrarien. receptis super hoc litteris apostolicae sedis, sicut ex litteris ejus accepimus, admonitione praemissa, in Hugonem de Camerario et complices ejus, te infra statutum terminum eum excommunicare nolente, excommunicationis sententiam promulgavit; et cum tu legitime citatus ab ipso, nec accederes nec sufficientem mitteres responsalem, sed absentiam tuam verbis et litteris excusares, salva quaestione proprietatis, possessionem monasterio restituendam pronuntiavit; et cum abbatem in eam per nuntium suum fecisset induci, idem abbas ab ea dejectus fuit te, frater archiepiscope, Hugo de Camerario, et dilectis filiis consulibus Mediolanen. mandantibus per violentiam armatorum. Propter quod idem abbas postulabat a nobis ut sententiam restitutionis toties latam pro eo deberemus auctoritate apostolica confirmare et possessione sibi cum fructibus restituta, faceremus eum absque molestatione gaudere. Verum dilectus filius Passaguerra procurator tuus et socii ejus petitionem abbatis non esse admittendam ea praesertim ratione dicebant, quod abbas ipse in litteris quas ad Bobien. et Ferrarien. episcopos a sede apostolica impetravit, veritatem suppresserat et expresserat falsitatem. Suggesserat enim Veronensem episcopum salva quaestione proprietatis super possessione promulgasse sententiam, cum non nisi causa rei servandae abbatem decrevisset in possessionem induci. Tacuit etiam veritatem, cum de satisdatione coram dictis Reginen. et Mutinen. episcopis oblata per archiepiscopum nullam fecit apud sedem apostolicam mentionem. Nos igitur super his et aliis quaecunque fuerunt hinc inde proposita, cum fratribus nostris archiepiscopis et episcopis apud sedem apostolicam constitutis consilio maturo, intelligentes quod dictus Veronen. abbatem in possessionem causa rei servandae solummodo decrevisset induci, sicut erat consentaneum rationi, utpote coram quo super proprietate lis non fuerat contestata, et quod per eumdem M. quondam archiepiscopum non stetisset quin satisdationem infra annum oblatam praestiterit et contumaciam, si qua praecesserat, expurgarit; attendentes etiam abbatem ipsum per suppressionem veritatis et falsitatis expressionem litteras ad Bobien. et Ferrarien. episcopos impetrasse; non sententiantes quia lis coram nobis contestata non fuit, sed respondentes abbati, petitionem ejus juxta formam praescriptam non esse admittendam respondimus et ipsum scriptis carere mandavimus quae per mendacium impetravit; in eum statum causae continentiam reducentes, in quo fuerat, cum dictus praedecessor noster causam proprietatis Mutinen. et Regin. commisit, mandato sequestrationis penitus revocato. Sententiam tamen excommunicationis in Hugonem de Camerario et complices ejus prolatam volumus et mandamus usque ad satisfactionem condignam inviolabiliter observari; non tam quia fuit a delegato prolata quam quod per delegatum exstitit postmodum confirmata. Ne autem monasterio in suo videamur jure deesse, moderatas expensas, ex quo Veronen. ipsum in possessionem induci decrevit usque ad tempus satisfactionis oblatae propter hoc factas ipsi restituendas esse censemus et a te sufficientem praeberi standi judicio cautionem. Sententiam autem a dicto Veronen. ex majori parte pro Mediolanen. Ecclesia, partim pro monasterio promulgatam, quae rationabiliter lata est et ab utraque parte recepta, ratam habemus; et si quid ex his quae monasterio adjudicata fuerunt ipsi non sunt hactenus resignata, ipsi restitui cum perceptorum fructuum integritate mandamus. Nulli ergo omnino hominum liceat hujus nostrae diffinitionis paginam infringere, etc. Datum Laterani, VI Nonas Martii. Et zizania non avellere ante messem evangelica doctrina praecipimur, et malos usque ad sententiam tolerare canonica institutione monemur. Verum et zizania in manipulos colligata comburere debemus post messem, et iniquos post sententiam evitare. Hoc siquidem attendentes, licet Marcovaldus multa contra libertatem ecclesiasticam et Ecclesiae patrimonium praesumpsisset, eum tamen excommunicare distulimus; ne, si admonitio non praecederet, ad proferendam sententiam non zelo rectitudinis, sed ex odio moveri potius videremur. Caeterum cum dilecti filii nostri C. tituli sancti Laurentii in Lucina et I. tituli sanctae Priscae presbyteri Card. apost. sedis legati de mandato nostro Marchiam fuissent ingressi, et dictum Marcovaldum per suas litteras attentius monuissent ut ab Ecclesiarum incendio, villarum et castrorum devastatione, quae in eorum oculis perpetrabat, desisteret, et exercitum dimitteret, cujus occasione tota fere Marchia vastabatur, nec ipse eorumdem legatorum monitis paruisset, in eum propter contumaciam excommunicationis sententiam protulerunt. Nos igitur, quod ab eisdem card. factum est ratum habentes ac volentes inviolabiliter observari, praesertim cum plura subsint quare fuerit excommunicationis sententia feriendus, utpote qui fidem Ecclesiae multoties praestitam violavit, qui patrimonium Ecclesiae invadere ac detinere praesumpsit et illud saepe commonitus restituere non curavit, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus tam eum quam complices ejus excommunicatos publice nuntietis et faciatis per vestras dioeceses nuntiari. Nos enim praedecessorum nostrorum statuta sequentes ac attendentes quod magis oporteat Deo servire quam hominibus, omnes qui eidem Marcovaldo fidelitate sunt vel sacramento astricti, apostolica auctoritate a sacramento absolvimus; et ne ipsi fidelitatem observent modis omnibus prohibemus; cum fidelitatem, quam aliqui Christiano principi juraverunt Deo ejusque sanctis adversanti et eorum praecepta calcanti, nulla mandentur auctoritate servare. Omnes autem qui et post denuntiationem ipsam divina praesumpserint officia celebrare, usque ad mandatum nostrum suspensionis praecipimus sententiae subjacere. Ideoque praesentium vobis auctoritate mandamus quatenus omnes qui ei juramenti vel fidei tenebantur religione astricti, denuntietis et denuntiari faciatis per sedem apostolicam absolutos. Cum ecclesiasticae provisionis officium ad quod sumus licet immeriti, Domino disponente, vocati, nos juxta verbum Apostoli sapientibus et insipientibus constituerit debitores, sic nos convenit perlatas ad apostolatus nostri notitiam quaestiones subtili indagatione discutere et eas judicio vel rationabili mediante concordia terminare, et quas per nos non possumus, aliis de auctoritate nostra committere diffiniendas, quod nullus in conspectu sedis apostolicae sui juris se conqueri valeat sustinuisse defectum, et nos, sicut ex cura tenemur sollicitudinis pastoralis, justa judicare et justitiam diligere videamur. Pro quaestione siquidem quae inter-dilectos filios Novarien. Capitulum et Jacobum clericum super praebenda Novariensis Ecclesiae vertebatur, tam nuntii capituli quam idem Jacobus ad sedem apostolicam accesserunt; et dum in nostra et fratrum praesentia foret utraque partium constituta, pro ipso Jac. taliter fuit in nostro auditorio allegatum, quod cum olim de mandato bonae memoriae F. tt. Sancti Marcelli presbyteri card. tunc apostolicae sedis legati de primo tunc vacatura in Novariensi Ecclesia praebenda fuerit investitus, eidem stallo chori et loco capituli assignatis, et ad eamdem postmodum filius dilecti filii Saxonis Vulgamini nobilis civis Romani de auctoritate apostolicae sedis admissus, qui super possessione et fructibus praebendae ipsius a consanguineis praedicti Jacobi molestias sustinuit et pressuras, de quibus fructibus inter ipsum Jac. et praefatum nobilem amicabilis tandem compositio intervenit, quia super praebenda ipsa eidem Jac. silentium fuerat impositum, ut de ea movere non posset ulterius quaestionem, placuit tandem bonae memoriae C. praedecessori nostro, praefati Jacobi consideratis laboribus et expensis, praebendam Novariensis Ecclesiae, quae fuerat magistri B. de Suno, ad preces quorumdam cardinalium eidem conferre et ipsum de eadem manu propria per annulum investire; Novarien. capitulo districte praecipiendo quatenus ipsum Jac. electione, quam de pluribus personis in Novariensi Ecclesia in canonicos assumendis, et constitutione, quam de fructibus fecerant praebendarum, quae omnia idem praedecessor noster de fratrum consilio irritaverat, alienatione etiam, obligatione, vel assignatione ejusdem praebendae nequaquam obstantibus, in fratrem et canonicum nomine dictae praebendae sine qualibet difficultate postposita appellatione reciperent et eumdem in ipsius praebendae possessionem inducerent corporalem; stallum ei in choro et locum in capitulo assignantes. Alioquin scirent dilecto praeposito sancti Gaudentii Novariensis subdiacon. nostro et B. canonico de Gorgozula ab ipso praedecessore nostro datum firmiter in mandatis, ut ipsi ea exsequi per districtionem canonicam appellatione postposita non tardarent. Quae omnia in ejusdem praedecessoris nostri litteris manifeste perspeximus contineri. Cumque dicti canonici mandata apostolica et praecepta surdis auribus pertransirent, praefati exsecutores auditis quaecunque ex parte canonicorum fuere proposita et in scriptis redacta, receptis, post multas admonitiones et dilationes postulatas ab eis, habito prudentium virorum consilio, exceptiones canonicorum non esse admittendas decernentes, juxta tenorem mandati apostolici stallum ipsi Jac. in choro et locum in capitulo assignarunt; et unus exsecutorum, R. scilicet de Gorgozula, de mandato et voluntate alterius eum in corporalem praebendae possessionem induxit, et supradictos canonicos post admonitiones plurimas, nisi mandato apostolico infra dies quindecim obedirent, vinculo excommunicationis astrinxit; sicut in instrumentis, quae nobis exhibuit, continetur. E contrario vero Novarien. canonici respondentes, exceptiones quamplurimas allegabant, quibus ipsum Jac. a perceptione praebendae repellere omnimodis intendebant, dicentes quod per litteras, quas a praedicto cardinali F. impetraverat ipse Jac. de praebenda post appellationem legitime interpositam fuerat investitus; et praefatus praedecessor noster quod de eo per cardin. factum fuerat irritavit et quod post cassationem factam contra prohibitionem apostolicam fructus praebendae auctoritate propria invadere non expavit. Insuper etiam investituram praebendae et exsecutionis litteras a praedecessore nostro per falsam suggestionem obtinuit, quia se beneficiatum in alia Ecclesia non exposuit, nec dixit quod ad illas duas praebendas, quae in Novariensi vacabant Ecclesia, quarum una fuerat magistri R. et alia magistri P. nunc Novariensis episcopi, tunc canonici, unus sacerdos, et alius qui proximo deberet in presbyterum ordinari, concesso duobus arbitrio ante generalem illam ordinationem factam, in Novariensi Ecclesia electi fuerant concorditer, et admissi. Utrinque praeterea multa alia fuere proposita, quae litteris praesentibus non jussimus admisceri. Volentes igitur cuique suam justitiam conservare illaesam, quia de praemissis nobis certitudo dari non poterat, ut decebat, factum ipsum fraternitati tuae de fratrum nostrorum consilio duximus committendum: per apostolica tibi scripta mandantes quatenus partibus ad tuam praesentiam convocatis, nisi infra duos menses legitime tibi constiterit praedictos sacerdotem et alium qui proximo debebat in presbyterum ordinari, ante ordinationem illam generalem de sedis apostolicae auctoritate cassatam, ad illas duas praebendas electos canonice et admissos, auctoritate nostra, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, caeteris exceptionibus non obstantibus, ipsum Jac. faciatis praebendae illius, de qua per praefatum praedecessorem nostrum noscitur investitus, pacifica possessione gaudere; praesertim cum exceptionem illam, quod praefatus Jac. in alia Ecclesia beneficium possideret, ei non possent opponere, qui varia beneficia in diversis Ecclesiis obtinebant. Illos autem censura ecclesiastica appellatione postposita compescatis qui mandatis nostris in hac parte se duxerint temeritate qualibet opponendos. Quod si legitime vobis constiterit praebendam illam, de qua proponitur investitus, alii prius, sicut dictum est, canonice collatam fuisse, vos ei super eadem praebenda omni contradictione et appellatione cessante perpetuum silentium imponatis; attentius provisuri quod taliter hac vice mandatum apostolicum exsequamini, quod ad nos ulterius quarela eadem non feratur. Testes autem qui nominati fuerint, si se gratia, odio vel timore subtraxerint, quo minus testimonium perhibeant veritati, tum ad id per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellas. Nullis litteris obstantibus praeter assensum partium a sede apostolica impetratis. Datum Laterani V Non. Martii. Cum illius vicem, licet non suffragantibus meritis, geramus in terris de cujus vultu prodit judicium, et vident oculi aequitatem, si delatas ad nos controversias judicio justo dirimimus vel mediante concordia terminamus, officii nostri debitam prosequimur actionem, et gratum Deo exhibere dignoscimur famulatum. In praesentia siquidem nostra tam dilecti filii nuntii Novarien. capituli quam Jacobus Siccus pro fratre suo Alberto Sicco, super controversia quae inter ipsos vertebatur de praebenda Novariensis Ecclesiae, constituti, suas in nostro et fratrum nostrorum proposuerunt auditorio quaestiones. Et primo fuit pro ipso Alberto Sicco taliter allegatum quod cum olim praefatus Jacobus pro fratre suo ad Romanam Ecclesiam accessisset, felicis recordationis Celestino papae praedecessori nostro humiliter supplicavit ut bonae memoriae tunc Novarien. episcopo daret suis litteris in mandatis, ut si majorem partem canonicorum in Albertum fratrem suum cognosceret consentire, ipsum in fratrem et canonicum ab eis omni contradictione vel appellatione postposita recipi faceret et haberi et praebendam ei, cum se offerret opportunitas, assignaret. Cujus petitioni praefatus praedecessor noster annuit et episcopo, juxta quod postulaverat, suas litteras destinavit; qui visis litteris, et convocato capitulo, cognoscens majorem partem canonicorum in praenominatum Albertum unanimiter consentire, eidem Alb. stallum in choro et locum in capitulo assignavit; qui Alb. in eadem Ecclesia stetit, cantavit et legit, et cum aliis divina officia celebravit. Super electione et institutione cujus taliter facta dilectus filius Obizo de Castello subdiaconus noster Novarien. canonicus ad curiam Romanam accedens, ab eodem praedecessore nostro confirmationem obtinuit; sicut in litteris ejus manifeste perspeximus contineri. Cumque magister Hugo de Racaneto ejusdem Ecclesiae tunc canonicus, in Calabria factus fuisset episcopus tempore procedenti, ipso Jac. et fratre suo promotionem suam penitus ignorantibus, dilectus filius Jo. Torniellus subdiaconus noster fuit de praebenda praefati Hugonis per praedictum praedecessorem nostrum ad preces imperiales et quorumdam cardinalium investitus. Postmodum vero Novariensi episcopo viam universae carnis ingresso, cum venerabilis frater noster P. Novariensis episcopus, tunc canonicus, in ejusdem Ecclesiae pontificem fuisset assumptus, possessionem praebendae ipsius praefatus Jacobus credens fratri suo de jure competere, de voluntate et assensu ipsius episcopi et quorumdam canonicorum cum quibusdam aliis introivit et anseres et pullos de proventibus ipsius praebendae acceptos deportavit ad propria, et cum amicis suis sine cujuslibet contradictione comedit. Cum autem praefatus Joannes Torniellus reversus ad propria, super investitura sibi facta praebendae jam dictae a sede apostolica litteras reportasset, idem Jacobus pro fratre suo, quia praebenda ipsa primo vacaverat, cum ipso Joan. litigare incoepit; et sic ambo pro facto ipso ad sedem apostolicam accesserunt. Cumque postmodum haec omnia praefato praedecessori nostro per quosdam cardinales intimata fuissent, ipse deliberato consilio ipsum Jacobum nomine fratris sui de praebenda quae fuerat magistri P. nunc Novarien. episcopi, tunc canonici, ad majorem ejus quod factum fuerat firmitatem per annulum investivit et litteras super hoc concessit eidem, praesentibus quibusdam Novarien. qui factum ejus conabantur omnimodis impedire; Novariensi capitulo districte praecipiens, ut quod ipse fecerat non praesumerent ratione qualibet immutare. Praeterea dilectis filiis Ricardo Hyporien. et magistro Marescotto canonice Gualteri praepositis Romanae Ecclesiae subdiacon. dedit ipse praedecessor noster firmiter in mandatis. ut Novarien. canonicos ad exsecutionem mandati nostri per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellerent. Qui partibus convocatis et rationibus hinc inde auditis, ut investitura ejusdem praedecessoris nostri rata haberetur et firma et inviolabiliter servaretur sententialiter praeceperunt; licet praefati canonici illi sententiae obedire noluerint, et parere. E contra vero nuntii Novarien. Ecclesiae allegationes praedictas suis allegationibus modis quibus poterant repellebant, dicentes ipsum Alb. post appellationem interpositam ad ipso episcopo institutum et litteras apostolicas veritate tacita impetratas et quod ad suggestionem falsi investituram et exsecutionem ab ipso praedecessore nostro praebendae obtinuerat memoratae; quia se habere aliud beneficium in honorabili Ecclesia non exposuit, nec quod esset alius ad eamdem praebendam admissus canonice intimavit. Dicebant enim ipsi nuntii quod cum in Novarien. Ecclesia duo tantum essent presbyteri et duae tantum praebendae vacarent, quarum una fuerat magistri B. de Suno et altera magistri P. nunc Novarien. episcopi, tunc canonici, unus sacerdos et alius qui proximo deberet in presbyterum ordinari, concesso duobus arbitrio in Novarien. Canonicos electi sunt ad illas duas praebendas concorditer et admissi. Allegationes etiam aliae fuerunt ad utraque partium recitatae, quas litteris praesentibus non duximus inserendas. Volentes igitur, prout tenemur, cuique suam justitiam conservare, discretioni tuae de fratrum nostrorum consilio factum ipsum duximus committendum, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus, convocatis ad praesentiam tuam partibus, si infra duos menses legitime praefatus Alb. in vestra poterit praesentia comprobare se possessionem nominatae praebendae, de qua fratrem suum Jac. nomine suo praedecessor noster per annulum postmodum investivit, de assensu praedicti episcopi et quorumdam canonicorum ante institutionem praefatorum presbyteri et alterius qui proximo debebat in presbyterum ordinari accepisse, vel hoc etiam non probato nisi praelibati canonici legitime demonstraverint institutionem duorum illorum, sacerdotis videlicet et alterius, in praefatis praebendis canonice factam ante generalem illam odinationem quam praedictus praedecessor irritam censuit et inanem, tu ipsum Alb. aliis exceptionibus non obstantibus facias praebendam eamdem sublato contradictionis et appellationis obstaculo pacifice possidere: praesertim cum exceptionem illam, quod dictus Alb. beneficium in alia honorabili Ecclesia possideret, ei non possent opponere qui varia beneficia in diversis Ecclesiis obtinebant. Illos autem censura ecclesiastica sublato appellationis impedimento compescas qui se mandato nostro in hac parte duxerint temeritate qualibet opponendos. Si vero praefatus Alb. legitime non probaverit se possessionem illius praebendae qualem praescripsimus accepisse et memorati canonici electionem sacerdotis et alterius ad illas praebendas generalem ordinationem canonice probaverint praecessisse, tu ei super eadem praebenda perpetuum silentium contradictione et appellatione cessante imponas; attentius provisurus quod taliter hac vice mandatum apostolicum exsequaris, quod ulterius ad nos querela eadem non feratur. Testes autem qui nominati fuerint, si se gratia, odio vel timore subtraxerint, quod minus testimonium perhibeant veritati, ad id per districtionem ecclesiasticam appellatione remota compellas. Datum Laterani III Nonas Martii. Ampla divino munere manus apostolicae sedis hos humiliat, hos exaltat; his superflua subtrahit, aliis necessaria subministrat. Ipsa etenim, tanquam mater omnium generalis, cum personarum merita et temporis et loci qualitatem attendat, hos onerat, hos honorat; imo saepius honorem oneribus et onus honore compensans et onerat honoratos et oneratos honorat. Hac siquidem ratione inducti specialem gratiam quam ad personam tuam tuis exigentibus meritis et Lunen. Ecclesiam propter te gerimus attendentes ac volentes ipsius Ecclesiae utilitati consulere, de communi fratrum nostrorum consilio monasterium Abolense, quod ad jurisdictionem sedis apostolicae pertinebat, cum pertinentiis suis tibi et per te ipsi Ecclesiae concedimus, confirmamus et praesentis scripti privilegio communimus, tam te ipsi prodesse quam praeesse volentes; ut honorem quem super hoc tibi exhibemus attendens, onus et provisionem ipsius monasterii taliter exsequaris, quod in temporalibus et spiritualibus per tuum studium, actore Domino, reformetur; nec tu aut successores tui privilegium amittere debeatis, si concessa vobis abusi fueritis potestate. Decernimus ergo, etc. Salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum, etc. Datum per manum Rainaldi Domini PP. notarii, cancellarii vicem agentis, XVII Kalend. Aprilis, Indict. prima, incarnationis Dominicae anno 1198, pont. domini Innocentii PP. III anno I. Ampla divino munere manus, etc., ut supra fere in eumdem modum usque ad verbum reformetur. Quocirca universitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus ipsi tanquam episcopo vestro reverentiam et obedientiam de caetero exhibentes, salubria monita et praecepta ipsius irrefragabiliter ac sine qualibet contradictione servetis. Datum Laterani. Apostolicae sedis benignitas, sicut ex debito pastoralis officii ad omnes fideles generaliter affectum charitatis extendit, sic eos, quos circa servitium suum et Christianitatis honorem devotiores invenerit speciali tenetur patrocinio confovere. Unde fidem et devotionem dilecti filii nobilis viri Bolezlai ducis Poloniae sancta Romana Ecclesia, cujus sumus regimini, sicut Domino placuit, deputati, manifestis jamdudum experta indiciis, merito ipsum brachiis specialis dilectionis amplectitur et in justis petitionibus ejus inveniri gaudet facilis et benigna. Sane cum pluries, sicut accepimus, apostolicum receperit fraternitas vestra mandatum ut memoratum ducem, quem sicut catholicum principem et Ecclesiae Romanae filium specialem quadam dilectionis praerogativa complectimur, ab impugnatoribus suis auctoritate curaretis apostolica defensare sibique contra hostium suorum violentos insultus ecclesiasticae defensionis clypeum indulgere, nondum tamen, sicut nobis intimatum est, commodum aliquod de litteris apostolicis reportavit, nec praedecessorum nostrorum Romanorum pontificum jussiones quae super hoc saepius emanasse noscuntur effectus est debitus subsecutus. Quare merito de inobedientia potestis et negligentia reprehendi. Quia igitur in eo loco nos clementia divina constituit ut suam cuilibet debeamus justitiam conservare, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus universis Poloniae ducibus ex parte nostra curetis districtius inhibere ne praefatum ducem in persona vel rebus offendere praesumant quomodolibet vel turbare, aut ei super his quae in praesentiarum rationabiliter possidet, aut in futurum justis modis poterit, Deo propitio, adipisci, molestiam inferre audeant indebite vel gravamen. Quod si commonitionibus vestris acquiescere forte noluerint, vos eos ad hoc per excommunicationis sententiam auctoritate nostra sine appellationis obstaculo compellatis. Nos enim sententiam, quam in ipsos propter hoc ratione praevia tuleritis, ratam habebimus ipsamque faciemus, auctore Domino, usque ad satisfactionem congruam firmiter observari. Provideatis autem ut quilibet vestrum tandiu faciat eamdem sententiam per suam dioecesim observari, donec mandatum nostrum celeri fuerit exsecutione completum. Datum Laterani VIII Idus Martii. Cum post evangelicam veritatem Ecclesia Dei apostolica praecipue doctrina resplendeat et beatus Paulus ad instructionem gentium et fidem catholicam propagandam prae caeteris apostolis laborarit, miramur non modicum et movemur, quod, sicut nostris est auribus intimatum, festum Conversionis ejus in dioecesi tua non colitur, licet passionis anniversarium ibi solemniter recolatur; cum non minus conversio ejus, quam passio, sit christicolis omnibus veneranda. In conversione siquidem Saulum ab impugnatione fidelium revocavit dispensatio Jesu Christi; in passione vero Paulum ob praedicationis officium Neronis crudelitas interfecit. Ibi dextera Domini fecit virtutem; hic tyranni gladius intulit passionem. Ibi Dominus animam persecutoris salvavit et corpus; hic servus nequam Apostoli praedicantis corpus sine animae laesione peremit. Praeterea non paucioribus ejus conversio contulit quam passio profuisset; cum plures sint, ad quos praedicationis ejus sonus exiverit quam qui ejus exemplo subierint passionem. Nobis enim vivendo profuit, sibi contulit patiendo. Nobis etiam jam conversus ut similes ejus essemus, exceptis vinculis, cupiebat. Sibi autem dissolvi et esse cum Christo affectabat ardentius moriturus. Nec ipsius fuisset passio gloriosa, nisi sancta conversio praecessisset. Cum igitur ob ipsius merita ex antiqua Ecclesiae institutione festum Conversionis ejus a fidelibus recolatur et turpis sit omnis pars suo toti non congruens nec deceat a capite membra discedere, fraternitatem tuam monemus et exhortamur in Domino, ac per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus juxta consuetudinem apostolicae sedis, cujus magisterium imitari teneris, festum Conversionis ejusdem Apostoli et tu ipse observes in posterum et facias per totam Wormacien. dioecesim solemniter celebrari, in honorem ipsius Apostoli divinis laudibus diligentius et sollicitius vacaturus. Datum Laterani Nonis Martii. Cum praelati Ecclesiarum ad id quod pium et canonicum est, discreta consideratione trahuntur, cum frequenter detur usus proclivior in pejora et libenter audimus et eis in his favorem apostolicum indulgemus. Quoniam igitur ex publico instrumento venerabilis fratris nostri Reginaldi Carnoten. episcopi nobis manifeste innotuit quod ab omnibus violentiis, talleis, et exactionibus vos perpetuo absolvisset, et super hoc suum vobis privilegium indulsisset, ne contra juris ordinem in aliquem vestrum aliquando suspensionis sententiam promulgaret, nec res alicujus vestrum occuparet aliqua ratione, nisi forte decederet intestatus, et hoc idem sit per venerabilem fratrem nostrum Senonen. archiepiscopum et dilectos filios capitulum Carnoten. Ecclesiae confirmatum, prout in instrumentis eorum noscitur plenius contineri; ad postulationem vestram, ut ab indebito cesset gravamine, robur confirmationis apostolicae duximus apponendum et ad majorem rei evidentiam ipsius authenticum confirmationi nostrae de verbo ad verbum mandavimus inserendum. Raginaldus, Dei gratia Carnoten. episcopus omnibus ad quos litterae istae pervenerint, perpetuam in Domino salutem. Cum hucusque nostris et praedecessorum nostrorum episcoporum Cartonen. temporibus presbyteri episcopatus Carnoten. talleis et exactionibus oppressi fuerint indebite et gravati, hoc etiam in oculis omnium videatur omni bono dissonum et saluti animae contrarium, proborum hominum sano consilio utentes et saluti animae nostrae providentes, universos presbyteros in decanatu de Sparnone constitutos ab omni vi, violentia, talleis et exactionibus perpetuo absolvimus. Ita etiam quod nullus presbyterorum decanatus de Sparnone, nisi ordine judiciario, suspendi poterit, nec res alicujus saisientur, nisi ipsum intestatum viam universae carnis ingredi contigerit. Si quis autem huic nostrae constitutioni obviare seu contraire praesumpserit, subjaceat excommunicationi. Quod ut ratum firmumque permaneat, praesentem paginam in testimonium fecimus annotari et sigilli nostri auctoritate in testimonium roborari. Datum Carnoti anno gratiae 1195, X Kalend. Novembris. Hanc ergo constitutionem, et indulgentiam ejus, sicut superius annotata est, ne debeatis ulterius indebite aggravari, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc. In eumdem modum universis presbyteris decanatus Brajolen., universis presbyteris archidiaconatus Pissiacen., universis presbyteris decanatus de Rupeforti, universis presbyteris decanatus de Corbavilla, universis presbyteris decanatus de Alneolo, universis presbyteris Dunen. archidiaconatus, universis presbyteris decanatus Particen., universis presbyteris decanatus Drocen., et universis presbyteris decan. Bruerolen. Ad tollendas lites illas, quas fraternum plerumque odium comitatur, per quas etiam quies profectusque claustralium impeditur, speciali sollicitudine intendere nos oportet; quanquam generaliter omnium fidelium amplecti pacem et quaerere ex injuncto nobis pastoralis curae officio teneamur. Ea siquidem consideratione diligenter inducti, cum ad notitiam nostram super observatione ordinis in Ecclesia vestra vobis divinis adinvicem et propter hoc ad sedem apostolicam laborantibus, quaestio pervenisset, dilectum filium G. Sancti Adriani diaconum cardin. vobis designavimus auditorem. Mediante itaque ipsius vigilantia studiosa inter vos super discordia illa per Dei gratiam amicabiliter convenistis, et certam inde constitutionem mutuo consensu formastis, quae futuris temporibus a vobis et successoribus vestris perpetuo debeat conservari. Eam autem nobis fecimus recitari et auditam auctoritate curavimus apostolica confirmare, rationabilem ipsam et sine pravitatis vitio cognoscentes. Unde ad majus indicium firmitatis constitutionem eamdem praesenti scripto duximus inserendam. Est ergo in ipsius vestrae compositionis principio constitutum, ut in Ecclesia vestra sint octo regulares canonici et professi, duo alii clerici, qui in subdiaconatus vel acolythatus officio tam interius quam exterius sufficiant deservire: in quorum servitio nullus omnino laicus admittatur. Praedictorum autem octo major archipresbyter erit, alius ordinarius, sequens camerarius fiet; ita quod archipresbyter inter omnes praelationis officium obtinebit, utpote cum sit penes eum omnis circa domum ipsam auctoritas et ipso praesente cuncta cessent officia, et per eum, cum assensu tamen omnium fratrum vel majoris partis, cum necesse fuerit disponatur. Ordinarius vero claustrum debet ex officio custodire, signare diligenter et auscultare a singulis lectiones: quia nullus debet legere, nisi lectio quae legenda est prius ab eo fuerit auscultata. Divina officia in Ecclesia temperabit et qua voce utendum sit, servato moderamine, providebit. Religionem faciet observari, vices archiprebyteri in ipsius absentia suppleturus. Excessus quoque, si qui essent , in capitulo referet; et cum consilio fratrum, absente archipresbytero, poenitentiam super his imponet. Libros debet nihilominus custodire. Haec omnia quae praemisimus, si utrumque istorum abesse contigerit, per tertium debet sine recusatione suppleri. Camerarius siquidem omnia debet recipere, et etiam ei convenit resignari quidquid ad manus devenerit aliorum. Ipse vero, quod cuique opus erit, juxta facultates domus provide dispensabit. Mancias et alia quae fuerint necessario danda intus et foris cum consilio archipresbyteri sine murmure tribuet; quo absente, recipiet hospites et eis hilariter ministrabit. Cum autem fuerit archipresbyter eligendus, eligentur prius a capitulo tres de ipsis fratribus bonae opinionis et vitae, quorum unus sit presbyter, alius diaconus, tertius subdiaconus: qui exquisita seorsum et per scripturam fratrum omnium voluntate, illum eligent et in sede constituent in quem majoris et sanioris partis vota concurrent. Quo facto, eidem habenti regulam beati Augustini prae manibus, tribuent omnes obedientiae manum. Erit autem talis electus, qui vel sit sacerdos vel possit ad sacerdotium promoveri. Ipse vero archipresbyter ordinarium et camerarium, prius tamen assensu fratrum omnium vel sanioris partis requisito, separatim instituet; et ipse camerarius per unamquamque hebdomadam super datis et receptis reddet coram archipresbytero et fratribus in capitulo rationem. Novitios quidem ad regularis ordinis observantias aspirantes archipresbyter cum consilio fratrum vel sanioris partis recipiet. Sublato vero illo quod de professione dicitur, ad mandatum nostrum, cum subintelligatur non positum, et expressum soleat vitium generare. Caeterum novitii claustrum ingressi, in ultimo chori debent per manum archipresbyteri institui ibique debent per octo dierum numerum residere. Postmodum, si sacerdos fuerit, in ultimo sacerdotum stallo; si vero diaconus, in ultimo sui ordinis ponendus erit, et ita de caeteris statuetur. Praeterea circa necessitates fratrum ita fuit de consensu mutuo dispositum et statutum ut videlicet quisque canonicorum duas habeat interius breves camisias et duas bracas, sine quibus nunquam jaceat, et unam exteriorem camisiam cum pellicia: quae duo usque ad talos pertingant. Cortibaldum insuper, subaros quoque in hyeme, sotulares habeant in aestate, caligas tam lineas quam laneas et scafones similiter habeant duplicatos, capas nigras singuli de mantellario habeant, vel nadivo, pelles agninas albas. Duobus linteolis in lecto et uno coopertorio sint contenti. Non tamen contra ordinem erit si archipresbyter, sicut aliis plus laborat et plus oneris sustinet, plus consequatur honoris. Camerarius vero, qui nova dat vestimenta canonicis, vetera recipiat in traditione novorum. Sane mensura panis et vini reservanda est archipresbytero et capitulo distinguenda. Scilicet archipresbyter pro duobus canonicis portionem habebit; qui etiam a camerario eleemosynam dandam recipiet, habens cum camerario ipse donandi usque ad viginti solidos facultatem. Sine assensu vero communi vel majoris partis, praedictam ei summam excedere non licebit. Praeterea nulli clericorum licitum erit stare in refectorio vel choro praesente conventu, nisi capa vel toga regulariter induatur; in quibus duobus locis continuum convenit silentium conservari; ad quae loca ipsis praesentibus nulli patebit laicorum ingressus. Sine licentia quidem archipresbyteri vel ordinarii, si praesentes fuerint, claustrum exire alicui canonico non licebit; quibus absentibus, sufficit tantum ut ab eo qui major erit, licentia requiratur. Nunquam autem licebit alicui canonico scholas adire. Nec in hoc excusabit eum licentia expetita, imo sequetur excommunicatio praesumentem, nec post ad locum suum vel officium admittetur, salva tamen apostolicae sedis auctoritate. Caeterum cum archipresbyterum vel quemlibet de fratribus ad aliquem locum traxerint negotia certa domus, de manu camerarii expensas recipient; quarum ei residuum resignabunt. Archipresbyter, cum ad aliquem locum ire voluerit, fratris quem elegerit societatem habebit. De exitu fratrum a claustro quod regula praecipit observetur; ut videlicet ille eat, cui archipresbyter duxerit injungendum. Dictum etiam fuit quod quisque fratrum et etiam camerarius faceret hebdomadam suam, nisi necessitas justa impediat; et tunc officium suum per aliquem de fratribus exsequatur. Ad haec, servientes laicos, qui sunt vel pro tempore necessarii erunt, removere vel recipere, ad officium camerarii pertinebit; quibus etiam mercedem, praemissa in omnibus auctoritate et consilio archipresbyteri, pro recepto vel recipiendo servitio solvet; et illi devote fratribus servient, qui devotius et cum majori reverentia studebunt, tanquam majori et digniori, archipresbytero famulari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae constitutionis et confirmationis infringere, etc., usque ad verbum contraire, salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur, etc. Datum Laterani Nonis Martii. Sanctissimo patri ac domino I. Dei gratia summo pontifici, Petricius, Azius, Sandonus et Henrigerus consules Montisbelli, cum omni populo ipsius castri, debitam fidelitatem cum omnimoda reverentia. Ea nos vestrae paternitatis beatitudo ex temporum mutatione noverit collegisse quae profecto vobis gaudium portant cum honore, dummodo ad ipsa clementer oculum elevare dignemini. In archivio igitur sanctae Romanae Ecclesiae credimus ex majorum memoria fore jam antiquatum qualiter ad ejus dominationem castrum nostrum pervenerit; et ideo non est opus insinuare quod luce clarius constat, nec unquam ab aliquo negari poterit quod non fuerit de comitatu comitissae Mathildis. Sed praevalente adversus Ecclesiam Dei publica olim potestate, dominationem suam in ipso castro Ecclesia non valuit exercere. Nunc vero, quia omnipotens Deus sic disposuit ut tempore vestro filiorum dispersiones ad sinum catholicae matris redeant, patris imperium per omnia servaturi; hinc est quod unanimes uno voto omnes quaerimus et diligenter petimus dominium vestrum, vestraeque sanctitati tanto devotius fidelitatem facere cupimus, quanto indubitanter vos credimus spiritum Dei habere atque ideo accepisse potestatem ut omnia in statum rectitudinis vestra sapientia reducatis, facta in praesumptoribus vindicta, et ligatis in compedibus qui contra catholicam Romanam Ecclesiam ausi sunt minus justo pugnare. Commendamus itaque misericordiae vestrae castrum, ecclesias ipsius, clerum et omnem populum: rogantes cum omni humilitate quatenus ad ista, quae postulamus, mora sublata respondere dignemini. Quod si placet de latere vestro mittere cui vestra debeamus vice intendere, illius concordiae sumus et esse volumus ut facta fidelitate vobis dominationem castri juxta vestrum mandatum assignemus; ea videlicet ratione, ut cum omni integritate tam nova quam vetera nostra jura serventur illaesa, nec aliquando imminui nobis debeant, vel in pejus aliquatenus commutari. Illud attendat sanctitas vestra quod pro fortitudine loci multi nobiscum confoederari cupiunt; sed nulli dare responsum volumus, donec a misericordia vestra nuntium recipiamus. Significasti nobis per litteras tuas quod cum B. vir O. mulierem prius carnaliter cognitam desponsasset, eam postmodum non cognovit, imo ipsa ad partes alias transeunte, sibi aliam copulavit, ex qua filios et filias jam suscepit. Verum quia eadem O. ad te reversa, vel virum ipsum sibi restitui postulat, vel alii dari licentiam contrahendi, et tu, quid super his fieri debeat, nostris quaeris litteris edoceri, fraternitati tuae taliter respondemus quod si dictus vir eam desponsavit per verba de praesenti, ad ipsam cogendus est de jure redire. Quod si forsan in desponsatione ipsius verbis usus est de futuro, imposita utrique poenitentia de fide mentita, mulieri eidem nubendi cui voluerit in Domino liberam tribuas facultatem. Datum Laterani VIII Kalend. Martii. Officio nostro plurimum expedire dignoscitur conservationi Ecclesiarum, et maxime earum quae juris beati Petri existunt, sollicita meditatione intendere; et ne jura earum diminui valeant, vel per occupationem illicitam deperire, vigilem nos convenit curam et sollicitudinem adhibere. Hac itaque ratione inducti et officio nostro, quo specialius monasterio vestro, quod beati Petri juris existit, in suo jure adesse tenemur attentius, provocati, omnes alienationes seu obligationes, quas Guido quondam abbas monasterii vestri post primum juramentum, quod de non alienando in electione sua praestitit, et etiam in schismate de possessionibus praelibati monasterii quocunque titulo fecit in praejudicium ipsius Ecclesiae, ad exemplar felicis recordationis Alexandri, Lucii, et Coel. praedecessorum nostrorum Romanorum pontificum irritas et frivolas esse decernimus et auctoritate apostolica viribus penitus carere censemus. Datum Laterani XV Kalend. Aprilis. Super hoc etiam scriptum est consulibus Reginen., ut possessionum praedictarum detentores ad restitutionem earum tradita sibi potestate compellant. Cum ex illo generali privilegio, quod beato Petro et per eum Ecclesiae Romanae Dominus noster indulsit, canonica postmodum manaverint instituta continentia majores Ecclesiae causas esse ad sedem apostolicam perferendas; ac per hoc translationes episcoporum sicut depositiones eorum et sedium mutationes ad summum apostolicae sedis antistitem de jure pertineant, nec super his praeter ejus assensum aliquid debeat attentari, miramur non modicum et movemur quod tu, praedecessoris tui exempla secutus, qui motu propriae voluntatis Mamistan. In Tharsen. dicitur transtulisse, La. quondam Apamien. electum in Tripolitan. Ecclesiam transtulisti, nec tibi sufficit dicti praedecessoris tui praesumptionem solummodo imitari, imo etiam in injuriam nostram, ipsius transgressus excessum, novo quodam mutationis genere parvificasti majorem et magnum quodammodo minorasti, episcopare archiepiscopum, imo potius dearchiepiscopare praesumens, cum dictus praedecessor tuus dictum archiepiscopum de Tharsen. Ecclesia in Ecclesiam transtulerit similis dignitatis. Licet enim dictus L. nondum fuisset in archiepiscopum consecratus, confirmationis tamen munus receperat et archiepiscopalia, quantum ei licuerat, ministrarat, sicut ipsius nobis relatione innotuit, qui se Valenien. episcopum, cum in nostra esset praesentia constitutus, asseruit confirmasse. Ne igitur perpetrandi similia caeteris audacia praebeatur, si tantus excessus relictus fuerit impunitus, te ab episcoporum confirmatione duximus suspendendum, quousque super hoc aliud statuamus; sciturus quod hoc nos ab exauditione petitionis, quam pro venerabili fratre nostro archiepiscopo Mamistan. porrexeras revocavit. In caeteris autem, quantum cum honestate potuimus, te curavimus exaudire. Datum Laterani XVI Kalend. Aprilis. Cum ex illo, etc., ut supra, usque ad verbum illud movemur quod cum in Apamien. Ecclesia in archiepiscopum fuisses electus et, confirmatione suscepta, quantum tibi licuerat, archiepiscopalia ministrasses, sicut ex tua nobis relatione innotuit, qui olim apud sedem apostolicam constitutus, venerabilem fratrem nostrum Valenien. episcopum te confessus es confirmasse, in Tripolitanam te transferri fecisti, novo quodam promotionis genere non promotus, sed potius minoratus. Ne igitur perpetrandi similia caeteris audacia praebeatur, si tantus excessus relictus fuerit impunitus, te ab exsecutione pontificalis officii duximus suspendendum, donec super hoc aliud statuamus. Datum Laterani. Justis petentium, etc., usque ad verbum illud assensu. Recipiendi appellatione remota jus patronatus a dilecto filio P. praeposito Compendien. in capella quam in castro de novo construxit, sicut illud ipse tibi potest juste conferre, liberam tibi concedimus auctoritate apostolica facultatem. Nulli ergo, etc. Datum Laterani XIII Kalend. Aprilis. Propositum est nobis quod cum in castro Compendien. una tantum parochia fuerit ab antiquo, ea jam in tantum excrevit, quod in tres valet dividi competenter, ex quarum qualibet plures etiam possunt vivere sacerdotes. Propositum est insuper nobis, quod dilectus filius P. praepositus Compendien capellam quamdam apud idem castrum construxit propriis redditibus et ditavit, quam per te tanquam per dioecesanum episcopum petit solemniter dedicari. Unde fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus ut liceat tibi, sub appellationis obstaculo, secundum Deum et canonica instituta tam de parochia illa disponere quam dedicare capellam, si a venerabili fratre nostro Atrebaten. episcopo, cui super hoc scribimus, licentia fuerit tibi collata. Datum Laterani VIII Kalend. Aprilis. Ex parte venerabilis fratris nostri Suessionen. episcopi apostolicis est auribus intimatum quod cum in castro Compendien. etc., ut supra usque ad verbum illud sacerdotes. Verum cum in eadem parochia una sola sit constructa Ecclesia, et in ea unus solus presbyter institutus, et ad eam non modica conveniat populi multitudo, contingit aliquando quod propter penuriam sacerdotum plerumque parochiani defectum in spiritualibus non modicum patiuntur. Volentes igitur parochianis ipsis in hoc sollicitudine paterna consulere, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus si parochiam ipsam ad dictum episcopum constiterit pertinere, disponendi de ipsa secundum Deum et canonica instituta liberam ei tribuas auctoritate apostolica, remoto appellationis et contradictionis obstaculo, facultatem. Datum Laterani VIII Kalend. Aprilis. Cum felicis recordationis Coelestinus papa praedecessor noster bonae memoriae R. Petragoricen. episcopo dederit in mandatis, ut si S. quondam episcopus et canonici Lemovicen. dilectum filium nostrum Guid. Marnoli presbyterum infra viginti dies post susceptionem litterarum suarum in canonicum et fratrem nollent recipere, ipse sublato appellationis obstaculo id exsequi non tardaret, eisdem canonicis praeceptum illius et commonitionem ipsius episcopi contemnentibus, termino viginti dierum elapso, cum dictus episcopus ad Ecclesiam Lemovicen. mandatum praefati praedecessoris nostri exsecuturus accederet, quidam canonici Lemovicen. cum quibusdam clericis et aliorum canonicorum servientibus, et laicorum multitudine juxta portas civitatis suae, in illum et ejus socios irruentes, in quodam coemeterio praefatum G. presbyterum et quosdam alios in facie ipsius episcopi nimis turpiter et inhoneste tractarunt et duris verberibus affecerunt, et ablatis eis equitaturis, donec longe a civitate expulerant, ingenti clamore fuerunt ipsos cum lapidibus insecuti, et P. subd. usque ad effusionem sanguinis in capite percusserunt. Episcopus vero reversus ad propria, praedictum G. presbyterum de Lemovicen. canonica juxta mandatum apostolicum solemniter investivit; et idem praedecessor noster investituram ipsam ratam et firmam habens, auctoritate curavit apostolica confirmare. Verum cum idem presbyter cum litteris ab eodem praedecessore nostro super investitura concessis ad propria remeasset, Aldovin. Bruschare ipsius Ecclesiae canonicus contra ipsum a capitulo destinatus, adversus eum multa proponens, a praefato antecessore nostro Ecclesiam ipsam per indulgentiam sedis apostolicae ab ipsius impetitione obtinuit prorsus absolvi. Caeterum quoniam idem praedecessor noster postmodum multorum relatione cognovit quod ea quae contra praefatum presbyterum fuerant allegata a veritate penitus discreparant, venerabili fratri nostro Bituricen. archiepiscopo sub omni districtione praecepit ut non obstante indulgentia illa vel alia, si quam in ipsius presbyteri praejudicium impetratam esse constaret, universos canonicos Lemovicen. Ecclesiae publice singulis festivis diebus nuntiaret, omni dilatione, excusatione, contradictione, occasione et appellatione postpositis, tandiu excommunicationis et eorum Ecclesiam interdicti sententiae subjacere, donec praefatum presbyterum ad canonicam Ecclesiae suae, de qua est auctoritate apostolica per supradictum episcopum investitus, admitterent et permitterent illum eam in pace tenere: alioquin illos tam excommunicatos quam ab officiis beneficiisque suspensos, poenam de contemptu debitam recepturos, ad sedem apostolicam nullius contradictione vel appellatione obstante transmittere non tardaret. Illos vero qui in saepedictum presbyterum et praedicti episcopi socios manus temerarias injecerunt tandiu anathemati subjacere et omnium officiorum ac beneficiorum, sublato appellationis diffugio, auctoritate suffultus apostolica, extorres decerneret, donec eidem episcopo, et eorum sociis ab illis foret de illatis injuriis plenarie satisfactum, et cum litteris ipsius archiepiscopi veritatem rei plenarie continentibus venirent ad sedem apostolicam absolvendi. Praedictus autem archiepiscopus eos officio beneficioque suspendit et Ecclesiam Lemovicen. supposuit interdicto: quam sententiam ipsi canonici servare penitus contempserunt. Nos igitur quod super hoc factum est ratum habentes et firmum, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus juxta praescriptam formam ultimam transmissam archiepiscopo memorato, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, in praedicto negotio procedere non omittas; procucatori praefati presbyteri ejus nomine sine cujuslibet interpositione personae stallum in choro et in capitulo locum assignans. Nullis litteris obstantibus dicto G. praesente et respondere parato, in harum praejudicium a sede apostolica impetratis. Datum Laterani XVII Kalend. Aprilis. Si sua cuique jura illibata servamus et eos qui in Ecclesia Dei pro injuncto sibi officio et devotione sincera plus aliis elaborant, dignae retributionis vicissitudine diligentius ac specialius honoramus, quod nostrum est juxta commune debitum, sicut debemus, exsequimur et apostolicae sedis honorem integre custodimus. Proinde cum felicis memoriae praedecessor noster Innocentius papa de discordia et guerra, quae inter Pisan. et Januen. civitates exstitit, multas hominum clades et Christianorum captivitates innumeras provenisse considerans, utriusque partis saluti tam spiritualiter quam temporaliter paterna sollicitudine studuerit providere atque pro bono pacis et recompensatione episcopatuum, quos utique a praedecessoribus nostris Romanis pontificibus Ecclesiae Pisanae concessos in insula Corsicae a praedecessore tuo bonae memoriae archiepiscopo Uberto accepit, in Galuren. judicatu duos episcopatus, Galtelin. videlicet et Civitaten. et Populonien. episcopatus, sibi ejusque successoribus et per eos Ecclesiae Pisan. concesserit et metropolitico jure subjecerit: Nos, qui in sedis apostolicae administratione, licet indigni, disponente Domino sibi successimus, eamdem concessionem, antecessorum nostrorum bonae memoriae Adriani, Alexandri, Clementis et Celestini papae vestigiis inhaerentes, auctoritate apostolica confirmamus et ratam manere censemus. Praedecessorum quoque nostrorum vestigiis inhaerentes, vobis primatus honorem Turritan. provinciae confirmamus. Ad majorem etiam honoris cumulum Pisan. civitatis, ut Pisan. Ecclesia cum universo ejusdem civitatis populo in fidelitate atque devotione sacrosanctae Romanae Ecclesiae jugiter perseveret et in ipsa quotidie augmentetur, pro devotione quoque et honestate tua, frater Ubalde Pisane archiepiscope, personam tuam et per te Pisan. Ecclesiam ampliori munere volumus decorari. Tibi ergo tuisque successoribus primatum super Calaritan. et Arbonen. provincias datum concedimus et auctoritate sedis apostolicae confirmamus; ita quidem ut eos ad concilium vocandi, excessus eorum corrigendi et in doctrina apostolica confirmandi, atque caetera omnia, quae ad jus primatus pertinent, in eos exercendi habeatis liberam facultatem. Verumtamen supradictarum duarum provinciarum archiepiscopos ad concilium non vocabitis Pisas, sine conscientia Rom. pontificis. Super Turritan. vero provinciam, dignitatem primatus, sicut a praedecessoribus nostris Ecclesiae Pisan. concessum est, habeatis. Legationem quoque Sardiniae a praedecessore nostro papa Urbano praedecessoribus tuis concessam et felicis memoriae Innocentii, et sanctae recordationis Eugenii atque Anastasii, et Celestini Romanorum pontificum privilegiis in perpetuum roboratam tibi tuisque successoribus praesentis scripti pagina confirmamus, et confirmationem ipsam ratam et inconvulsam perpetuis temporibus decernimus permanere. Denique ut Pisan. civitas, quae favore coelestis Numinis de inimicis Christiani nominis victoriam frequenter obtinuit et eorum urbes plurimas subjugavit, amplius honoretur, equo albo cum nacho albo in processionibus utendi et crucem, vexillum scilicet Dominicum per subjectas vobis provincias portandi et per spatium illud Wulteran. episcopatus, quo de Pisan. episcopatu ad Populonien. transitur, tibi tuisque successoribus licentiam damus. Pallii quoque usum fraternitati tuae concedimus, ut videlicet eo secundum consuetudinem Pisan. Ecclesiae perfruaris et in consecrationibus trium episcoporum in Corsica, Alerien. videlicet, Adracen. et Sagonen. ac praedictorum duorum in Sardinia, et Populonien. episcopi, quorum metroplitanus existis. Si qua igitur in futurum, etc. Datum Laterani. Ad aures apostolatus nostri pervenit quod cum quidam parochiani tui ausu diabolico bonae memoriae I. quondam Vicentin. episcopum praedecessorem tuum nequiter peremissent, feuda et beneficia quae a Vicentin. Ecclesia obtinebant, ipsis per sententiam fuerunt cum multa deliberatione sublata. Quia igitur majori etiam sunt animadversione plectendi, nos bonae memoriae Celestini papae praedecessoris nostri vestigiis inhaerentes, tam tibi quam cessoris nostri vestigiis inhaerentes, tam tibi quam successoribus tuis inhibemus ne alicui ex praedictis malefactoribus aut eorum haeredibus praedicta beneficia restituantur ulterius, seu de novo eis alia quaelibet conferantur. Si quis autem, quod non credimus, contra hoc aliquid attentaverit, ipsum auctoritate apostolica decernimus officii beneficiique sui dignitate carere. Quod si aliquae litterae aliquando super hoc apparuerint impetratae, quae totius facti non contineant veritatem, illas penitus vacuamus. Volumus etiam ut praesens pagina sub sacristae Ecclesiae Vicentin. custodia deponatur, et episcopo Vicentin. qui pro tempore fuerit, annis singulis ostendatur. Nulli ergo, etc. Datum Laterani XII Kalend. Aprilis. Praeter debitum officii pastoralis quod nos omnibus constituit debitores, personam tuam tanto amplius diligimus et sincerius amplexamur, quanto amplius es praeditus scientia litterarum et tam in canonico quam civili jure peritus. Hoc siquidem attendentes, cum ad sedem apostolicam, dum adhuc bonae memoriae Cel. papa praedecessor noster viveret, accessisses, ab excommunicationis sententia quam dilectus filius noster G. Sancti Angeli diacon. card. in te, dum in partibus Hispaniae legationis fungeretur officio, tulerat, te et Ecclesiam Zamoren. absolvimus; et poenam, si quam ex eo quod celebraveras post interdicti et excommunicationis sententiam, quam in te post appellationem interpositam eumdem cardinalem tulisse dicebas, merueras, tibi et Ecclesiae tuae de sedis apostolicae benignitate remisimus et cum plenitudine gratiae nostrae te ad propria duximus remittendum. Datum Laterani VII Kalend. Aprilis. Cum accessissent ad apostolicae sedis praesentiam dilecti filii E. presbyter, et T. Clericus, pro quaestione quae vertebatur inter dilectos filios II. archidiaconum Laudunen. et magistrum R. Balbum super donatione Ecclesiae de Ascheri, eis dilectum filium nostrum I. tituli Sancti Stephani in Coelio Monte presbyterum cardin. concessimus auditorem: in cujus fuit praesentia ex parte praefati magistri R. et sacerdotis ab eo praesentati taliter allegatum quod cum Ecclesia praedicta vacaret, cujus donatio dictis R. canonico et H. archidiacono Laudun. pertinebat, archidiaconus eam cuidam puero, nondum vigesimum annum attingenti, contulit, memorato magistro penitus reclamante. Cumque idem magister archidiaconum memoratum rogasset ut in personam idoneam convenirent, ipse archidiaconus propositum mutare nolens, Ecclesiam eamdem praelibato F. presbytero contulit, qui in ea posset personaliter deservire; et ne super hoc in praejudicium suum aliquid fieret, ad sedem apostolicam appellavit. Econtra pro parte adversa nuntius respondebat quod praefatus archidiaconus praefatam Ecclesiam, in suo archidiaconatu positam, tanquam ipsius loci archidiaconus et patronus, cuidam subdiacono litteratura et moribus commendando concessit. Et fere super Ecclesia ipsa, quantum est in narratione negotii, una erat partis allegatio utriusque. Cum igitur juxta sacrorum canonum instituta, illi sint in domo Domini praeferendi qui majoribus studiis et meritis adjuvantur nec infra aetatem legitimam constitutis animarum cura tribui debeat vel committi: discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si legitime vobis constiterit jus patronatus ejusdem Ecclesiae ad illos duos communiter pertinere, ac praefatum archidiaconum reclamante jam dicto magistro R. Ecclesiam memoratam illi qui nondum aetatis suae annum vigesimum attigisse proponitur contulisse, vos ejus penitus ordinatione cassata, saepe nominatam Ecclesiam, non obstante contradictione vel appellatione cujuslibet, memorato E. sacerdoti, de quo nobis a multis laudabile testimonium perhibetur, si idoneus est, auctoritate apostolica assignetis et faciatis ipsum eamdem pacifice possidere, ducentes in statum pristinum quidquid post appellationem ad sedem apostolicam legitime interpositam temere noveritis attentatum; nullis obstantibus litteris, si quae apparuerint a sede apostolica, praeter assensum partium impetratae. Datum Laterani IX Kal Aprilis. Cum dilecti filii F. Aurien. decanus nuntius venerabilis fratris nostri Aurien. episcopi, et magister Robertus monachus Cellae novae et abbatis sui nuntius, ad sedem apostolicam accessissent, nos eis dilectum filium P. Sanctae Mariae in Via Lata diacon. card. concessimus auditorem: coram quo fuit ex episcopi parte propositum quod, cum idem episcopus abbatem sibi lege dioecesana subjectum vocasset ad synodum, ipse non solum non accessit ad ipsum, imo etiam Sancti Petri et Sanctae Columbae prioribus et archipresbytero Cauci in Aurien. dioecesi constitutis prohibuit ne ad ipsius episcopi synodum accedere attentarent, licet etiam vocarentur. Cumque dictus episcopus ut saltem humiliter abbatem ad bonum obedientiae revocaret et vinceret in bono malum, ipsi mandasset ut eum ad statutum terminum in monasterio exspectaret, licet episcopus illuc, juxta quod promiserat, accessisset abbatem non reperit et portas monasterii clausas invenit, nec ad monachos ei aditus est concessus; propter quod abbatem suspendit et monasterium interdixit. Verum cum nec propter hoc abbas ipse a suo contumaciae proposito resiliret nec latas in se ac monasterium sententias observaret in eum excommunicationis sententiam promulgavit, quam dictus episcopi nuntius a nobis petiit confirmari. Caeterum nuntius partis adversae petitionem ejus non esse admittendam proposuit; quia licet monasterium ipsum infra metas Aurien, dioecesis sit constructum, liberum tamen semper exstitit, et ab omni jurisdictione ac jugo Aurien. Ecclesiae a tempore suae fundationis exemptum. Praeterea si episcopus aliquam in eo quod verum non erat jurisdictionem haberet, quia tamen abbas ab omni gravamine prius ad sedem apostolicam appellarat, sententiam in eum et monasterium postmodum latam, nullam idem nuntius obtinere asseruit firmitatem. Conquestus est etiam idem nuntius ex parte capituli Cellae novae quod dictus episcopus abbatem eorum adeo circumvenit, quod contra immunitatem ipsius Ecclesiae ipsis nescientibus ei obedientiam repromisit. Nos igitur super praedictis per memoratum cardinalem instructi, quia causa ipsa in nostra non poterat praesentia terminari, ut pote cum nuntius monasterii super procuratione vel ratihabitione litteras non haberet, eam vestro duximus examini commitendam: discretioni vestrae per apostolica scripta mandantes quatenus si vobis constiterit abbatem ipsum ad sedem apostolicam super hoc antequam episcopus in eum suspensionis vel excommunicationis et in monasterium interdicti sententias tulerit, legitime appellasse, vel monasterium esse a jurisdictione ipsius Aurien. exemptum, eo non obstante quod abbas ab episcopo, sicut dicitur, circumventus, praeter fratrum suorum assensum ei obedientiam repromisit, cum fraus et dolus ei patrocinari non debeant, sententias illas judicetis appellatione remota penitus non tenere: alioquin faciatis eas per censuram ecclesiasticam inviolabiliter usque ad satisfactionem congruam observari. Quod si forsan abbas ipse in exemptionis probatione defecerit nec legitima se poterit praescriptione tueri, licet probet se ante praedictas sententias appellasse, nihilominus tamen monasterium ipsum Aurien. judicetis Ecclesiae subjacere, in cujus dioecesi est fundatum. Similiter eo in appellationis probatione deficiente, si vobis de exemptione vel legitima praescriptione constiterit, tam abbatem quam monasterium ab ejusdem episcopi et Ecclesiae ipsius super hoc impetitione penitus absolvatis et faciatis quod decreveritis per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari, in mandato apostolico, subl. appellationis obstaculo, procedentes. Quod si omnes, etc. Datum Lateran. VII Kalend. Aprilis. Quanto excellentius personam tuam speciali praerogativa meritorum et sacrarum Scripturarum intelligentia divina bonitas illustravit, tanto efficacius in his quae honestatem seu aequitatem continent tibi favorem apostolicum volumus impertiri et te in justis petitionibus exaudire. Ex continentia siquidem litterarum tuarum, quas audita promotione nostra, per nuntium tuum nobis dirigere festinasti, apostolatui nostro patenter innotuit quod venerabilis frater noster Carnoten. episcopus quadam indulgentia quasi a sede apostolica impetrata, quam de conscientia bonae memoriae C. praedecessoris nostri vix credimus emanasse, contra te uti praesumit; per quam tibi subtrahitur jurisdictio absolvendi eos qui ab ipso sunt excommunicationis vinculo innodati nisi prius sub examine dilectorum filiorum Columbensis et Sancti Germani de pratis abbatum discussum fuerit utrum ipsi excommunicati de jure sint absolvendi: propter quod honori tuo et dignitati Ecclesiae tuae non modicum praejudicium generatur. Volentes igitur tuis et Ecclesiae tuae gravaminibus prout convenit obviare, praefatam indulgentiam penitus irritantes, nullas vires habere decrevimus quominus in hoc jus metropoliticum valeas exercere; dantes praedictis abbatibus firmiter in mandatis ut auctoritate illius indulgentiae vel aliquarum litterarum super hoc directarum ad eos, procedere de caetero non praesumant. Datum Laterani IX Kal. Aprilis. Causam quae inter Praemonstraten. et Prumien. Ecclesias super possessionibus de Hanapia vertitur, discretioni vestrae commisisse meminimus fine canonico terminandam. Sed quia in litteris illis animadvertimus fuisse insertum quod si alterutra partium legitime citata praesentiam vestram adire vel judicio parere contemneret, vos nihilominus praesentis partis probationes recipere, et quantum de jure possetis, in causae cognitione ac decisione procedere minime tardaretis: Nos volentes ut clausula illa quantum de jure poteritis, quae antequam de probationum receptione mentio fieret fuerat inserenda, clausulam illam de probatione receptionum praecedat, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ipsam intelligentes ibidem, in eadem causa juxta tenorem litterarum illarum procedere non tardetis; attente proviso ut si litterarum auctoritate priorum in eodem negotio legitime est processum, firmum et stabile perseveret. Alioquin, si occasione clausulae memoratae aliquid constiterit in alterutrius partis praejudicium attentatum, id viribus decernimus cariturum. Volentes nihilominus et mandantes ut in decisione ipsius negotii, sicut praemissum est, tam super principali quam super incidentibus quaestionibus appellatione remota canonice procedatis. Nullis obstantibus litteris praeter assensum partium a sede apostolica impetratis. Quod si omnes, etc. Datum Lateran. XIII Kalend. Aprilis. Volens fraternitas tua per responsionem apostolicam edoceri, humiliter a nobis expetiit utrum mulieres statim post partum debeant ecclesias ingredi vel ab earum ingressu per dies aliquot abstinere. Licet autem, secundum legem Mosaicam, certi dies determinati fuissent quibus mulieres post partum a templi cessarent ingressu: quia tamen lex per Moysen data est, gratia et veritas per Jesum Christum facta est: Nos sanctorum Patrum vestigiis inhaerentes, taliter tibi duximus respondendum quod postquam umbra legis evanuit et illuxit veritas Evangelii, si mulieres post prolem enixam acturae gratias ecclesiam intrare voluerint, nulla proinde peccati mole gravantur nec ecclesiarum aditus est eis aliquatenus denegandus, ne poenam illis in culpam convertere videamur. Si tamen ex veneratione voluerint aliquandiu abstinere, devotionem earum non credimus improbandam. Datum Laterani. Fratribus et coepiscopis nostris in his quae rationabiliter et honeste requirunt, apostolicum libenter impertimur assensum et commissarum eis Ecclesiarum necessitatibus utiliter providemus. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes ac sequentes canonum instituta, quidquid in Ecclesia vel dioecesi Aversan. in promissionibus vel concessionibus praebendarum et beneficiorum per laicalem impressionem factum fuit, praesentium auctoritate cassamus et nullam obtinere decernimus firmitatem. Nulli ergo, etc. Incumbit nobis ex officii debito pastoralis ut quae in ecclesiasticae libertatis praejudicium attentantur, infringere debeamus et in statum debitum revocare. Eapropter venerabilis fratris nostri Salernitani archiepiscopi consulentes honori, quidquid in Ecclesia vel dioecesi Salernitana in concessionibus praebendarum, beneficiorum, Ecclesiarum et aliis ecclesiasticis per Joannem principem et magistrum Gerardum, qui, memorato archiepiscopo detento in vinculis, locum ejus invadere per laicalem potentiam attentarunt, occasione intrusionis factum est vel statutum, praesentium auctoritate cassamus et carere decernimus robore firmitatis. Datum Laterani. Quae pro religiosorum locorum necessitate petuntur a nobis, animo gratanti concedimus et honesta petentium desideriis favorem apostolicum gratius impertimur. Quia igitur in medio pravae ac perversae nationis positi, graves a vicinis vestris molestias et gravamina non modica sustinetis; ac volentes eorum nequitiam fugiendo vitare, licentiam postulastis a nobis ad loca tutiora monasterium et habitationem circumpositam transferendi: vestris precibus inclinati, liberam vobis super hoc concedimus auctoritate apostolica facultatem ut in majori quiete monasticae professionis officium exsequi valeatis. Nulli ergo, etc. Datum Laterani. Licet Ecclesiarum omnium cura nobis immineat generaliter, ad illos tamen specialius nos convenit aciem nostrae considerationis extendere, in quibus ab antiquo disciplina constituta dignoscitur ordinis regularis et per aliquorum insufficientiam a religionis observantia proponuntur, quod non convenit, declinasse. Dilectus siquidem filius magister B. prior de Azaico pro se et quibusdam aliis monachis sancti Maxentii in audientia nostra proposuit quod cum olim in eodem monasterio multa inordinata existerent, per bonae memoriae W. Pictaven. episcopum et dilectum filium N. tunc eleemosynarium Cellen. nunc abbatem Aureae Vall. judices a sede apostolica delegatos fuerunt quaedam pro reformatione ipsius monasterii constituta, quae se dilectus filius abbas ipsius monasterii observaturum praestita fide promisit, sed postmodum non sicut promiserat observavit; imo, quod deterius est, quosdam monachorum juramento, quosdam etiam fide sibi astrinxit, ut in nulla causa adversantes eidem, suae in omnibus pareant voluntati. Praeterea prioratus et obedientias quibus praeesse monachi consueverant sibi retinet et appropriat, redditus eorum in usus proprios expendendo, et cum in iis et multis aliis, prout dicitur, modum religionis excedat, religiosum statum ipsius monasterii minuit et immutat. Adjecit etiam quod idem abbas pluries monachis de saeculari potestate minas incutiens et terrores, proposuit coram eis quod prioratibus monasterii faceret per saecularem potentiam violentiam irrogari. Postmodum vero prioratus de Azaico, qui conventui in pane quotidiano deservit, fuit a laicis occupatus: quod praedicti monachi ex abbatis voluntate asserunt contigisse. Verum dilectus filius magister W. de Mercato scriptor noster, procurator ejusdem abbatis, non esse vera quae de jam dicto abbate dicebantur, omnimodis asserebat, ac praedictum magistrum B. priorem de Azaico absque abbatis licentia ad sedem apost. accessisse. Quia vero super praemissis non potuimus elicere veritatem, causam ipsam de utriusque partis assensu vestro duximus examini committendam; per apost. vobis scripta praecipiendo mandantes quatenus ad monasterium ipsum pariter accedentes, inquiratis ab universis et singulis monachis et aliis etiam quos videritis expedire, de praemissis diligentius veritatem et solum Deum habentes prae oculis, quae tam in capite quam in membris inveneritis corrigenda, auctoritate apost. appellatione postposita corrigatis et statum ipsius monasterii in melius auctore Domino reformetis; ut et sollicitudo vestra appareat commendanda, et idem monasterium regularibus proficiat institutis: praefato abbati districtius inhibentes ne per laicalem potentiam monachos suos vel prioratus monasterii laedere qualibet temeritate praesumat, vel eis per se quominus monasterii justitiam prosequantur molestias irrogare. Volumus enim firmiter et mandamus, ut quae in eodem monasterio secundum Deum corrigenda vel statuenda duxeritis, faciatis auctoritate nostra, sublato contradictionis vel appellationis obstaculo, per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari. Ad haec, volentes indemnitati praedicti magistri B. qui negotiis monasterii sui accepta licentia a cap. ad sedem noscitur apost. laborasse, sicut convenit, praecaveri, praesentium vobis auctoritate mandamus quatenus si quid super prioratu suo de Azaico, postquam iter arripuit, inveneritis immutatum, auctoritate nostra cessante appellatione in statum debitum reducatis. Si vero vobis de illicita juramentorum praestatione constiterit, ea denuntietis auctoritate apost. non tenere. Testes autem, etc., usque ad verbum cogatis. Nullis litteris obstan. praeter assensum partium, etc. Quod si omnes, tu, frater episcope, etc. Datum Laterani pridie Nonas Aprilis. Cum Jacobus judex Novarien. apud sedem apost. constitutus id obtinuisset a nobis quod a bonae memoriae C. papa praedecessore nostro nunquam meruerat obtinere, scilicet quod causa ipsius sub certa forma tuo committeretur examini fine debito terminanda, receptis litteris super causa ipsa ad dilectum filium Joannem notarium et subdiaconum nostrum accessit, et litteras cassationis super electione canonicorum in Eccl. Novarien. facta sibi petiit transcribendas concedi. Postmodum vero ipsis litteris eidem notario nostro contra promissionem suam minime restitutis, sine licentia nostra, qui ei nec fuimus in aliquo nec esse volumus onerosi, et dicti notarii conscientia minus honeste recessit. Ne igitur dicto notario nostro, imo nobis in ipso impune se gaudeat illusisse, fraternitati tuae per apostol. scripta mandamus quatenus praedictae cassationis litteras nec recipias in judicio, nec in aliquo sine speciali mandato nostro ipsarum auctoritate procedas. Datum Laterani. Magnae devotionis indicium et sincerae in Christo tuae fidei esse credimus argumentum quod, ut novissima tua Domino consecrares, nec senectutis jam imminentis incommoda nec discrimina viae, nec dubia fides et constans inconstantia pelagi terruerunt, quin pro salute animae tuae ac libertate Trecen. Eccl. et devotione terrae Nativitatis Domini, Hierosolymitanam provinciam disponeres visitare. Cum enim Trecen. Ecclesia, sicut ex tua relatione didicimus, contra ecclesiasticam libertatem indebitis gravaretur angustiis et pressuris nec per alium quam per H. quondam Campaniae comitem, tum in ultramarinis partibus constitutum, afflictionibus ejusdem Ecclesiae posse crederes de facili subveniri, confisus de liberalitate ipsius, quem, si ad eum accederes tibi super necessitatibus Eccle. tuae credebas humiliter provisurum, praeter consilium charorum tuorum ad ipsum proposuisti accedere ac in signum peregrinationis et devotionem terrae orientalis crucem Dominicam assumpsisti. Licet autem ut non vacuus in conspectu Domini appareres, sed aliquos tecum manipulos in aream Domini cum exsultatione deferres, sermonem ad populum feceris, ut aliqui tecum assumpto crucis signaculo subirent itineris gravitatem, vix unus inter omnes apparuit qui verbum tuum reciperet et impleret. Tu vero, ut laudabile propositum fine clauderes meliori, viam aggressus cum Placentiam pervenisses, super morte ipsius comitis tristes recepisti rumores. Propter familiam tamen dissimulato moerore progressus in Thusciam, quosdam familiares tuos obvios habuisti, qui te volebant invitum etiam ab itinere revocare, asserentes iter tuum nec tibi nec ultramarinis partibus expedire, cum Gallicanis omnibus exinde redeuntibus, terra illa defensanda in Teutonicorum manibus remansisset. Quamvis autem super morte ipsius comitis immensam tristitiam concepisses, et praecipuam intentionem tuam esse conspiceres jam frustratam, noluisti tamen sine consilio apostolicae sedis, quae disponente Domino cunctorum fidelium mater est et magistra, ad propria remeare. Ingressus igitur postmodum Urbem et in nostra praesentia constitutus, intentionis tuae propositum ac statum Trecen. Ecclesiae nobis humiliter expressisti, nostrum et fratrum nostrorum consilium cum devotione requirens. Venerabilis etiam frater noster Senonen. archiepiscopus metropolitanus tuus statum Trecen. Ecclesiae ac dispendium quod ex absentia tua occurrere poterat semel et iterum nobis per suas litteras intimavit. Propter quod disposuimus deliberare cum fratribus nostris an cum eadem Trecen. Ecclesia misericordiam faceremus, te ad gerendam ipsius sollicitudinem remittentes, an, sicut tenebaris ex voto, te iter arreptum perficere pateremur et utrum horum tam saluti tuae quam terrae orientali potius expediret. Et quidem tria praecipue duximus in hoc negotio attendenda: quid liceat, quid deceat, quid expediat; quid liceat secundum aequitatem, quid deceat secundum honestatem, quid expediat secundum utilitatem. Sane non videbatur licitum ut contra votum et tam laudabile propositum venires, cum vox clamet prophetica: Vovete, et reddite Domino Deo vestro ; ut primum ad consilium, secundum vero ad imperium referatur; et in Evangelio: Reddite quae sunt Dei, Deo . Votum enim istud non est dubium esse Dei, cui te obligaveras in vovendo. Sed nec decere quomodolibet videbatur, cum sit scriptum in Evangelio: Nemo mittens manum suam ad aratrum, et respiciens retro, aptus est regno Dei ; et in Genesi uxor Loth, quae retro respexit, in salis statuam legatur fuisse conversa; et in Actibus apostolorum Anania et Saphira, qui abierunt retrorsum, sancto Spiritui mentientes, a conspectu apostolorum principis mortui scribantur successive delati. Praeterea non videbatur aliquatenus expedire, cum ex absolutione tua, si fieret, scandalum posset laicorum mentibus generari, dicentium: Ubi est Deus clericorum? et hoc exemplo credentium se ad voti observantiam non teneri, quod viderent per Ecclesiarum rectores apostol. sedis auctoritate deponi per quod grave dispendium terrae orientali contingeret provenire. Quod enim agitur a praelatis facile trahitur a subditis ad exemplum, juxta quod Dominus inquit ad Moysem in Levitico: Si sacerdos, qui est unctus, peccaverit, facit delinquere populos . Verum aetatis jam in te senescentis defectus et canities, quae vix labores et dolores suos tolerare poterit etiam in quiete, in contrarium allegabantur. Ecclesiae Trecen. suspiria, cui vinculo pastoralis sollicitudinis es alligatus, sine ipsius assensu votum peregrinationis emittere forsitan non debueras et dicti metropolitani tui, qui nos ut Trecen. Ecclesiae misereremur sollicite invitabat, instantia nos in partem contrariam non modicum inducebant. Ipsum etiam votum, quod ex sui forma sanctum et honestum erat, ex persona voventis minus licitum videbatur: quae licet pennas habeat quibus satagat advolare, ita tamen astrictae sunt nexibus praesidentis, ut liberum non habeant absque ipsius permissione volatum. Cum enim juxta sacrorum canonum instituta clericus absque episcopi sui licentia peregrinari non debeat, et episcopus non minus imo potius sed apostolicae sit astrictus, videri poterat quod absque ejus generali vel speciali licentia votum peregrinationis qua te tandiu absentares, emittere non deberes. Minus etiam votum ipsum terrae orientali videbatur expediens, quae plus pugnatorum subsidium quam clericorum, quos et officium et dissuetudo reddit imbelles, ministerium in instantis articuli necessitate requirit. Quamvis enim orationibus tuis et aliorum terra illa vehementer indigeat; quia tamen jam impletum est verbum Dei dicentis: Veniet hora, et nunc est, quando neque in monte hoc neque in Hierosolymis adorabitis Patrem , et infra: Spiritus est Deus, et eos, qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet adorare ; videri poterat quod non minus in Ecclesia tua quam in terra orientali proficeres piis orationibus apud Deum in his quae pro liberatione ipsius juste ac humiliter postulares. Et utinam cum Moyse posses in montem ascendere, ut te manibus extensis orante, Josue pugnans in solitudine Amalechitas in ore gladii superaret! Credebatur etiam quod terrae orientali magis accederet, si quod in tuis et tuorum clericorum procurationibus fueras impensurus, secundum alicujus religiosi arbitrium, transferretur in subsidium bellatorum. Cum igitur in lege veteri, in qua non minus praeceptum Domini obligabat, quam votum hodie obligat in Ecclesia, primogenita, quae Domino mandabantur offerre, quaedam redderentur Domino, ut primogenita Levitarum, quaedam redimerentur, ut aliarum tribuum, quaedam commutarentur in aliud, sicut primogenitum asini, quod ove commutabatur; ex hoc attendentes quod votum etiam commutari possit in opus aliud pietatis, praesertim cum bonae memoriae Alexand. papa praedecessor noster votum peregrinationis etiam redimi posse vel in aliud commutari responderit requisitus; non curantes quid os iniqua loquentium loquatur, dum tamen non recedamus a tramite veritatis, cum secundum Apostolum gloria nostra sit testimonium conscientiae nostrae; et scandalum non curantes, praesertim quia non in tenebris sed in luce procedimus; de illius auctoritate securi qui cum audisset a discipulis: Nonne scis quia Pharisaei audito hoc verbo scandalizati sunt? respondit: Sinite illos. Caeci sunt et duces caecorum, et juxta Apostolum: Si hominibus placerem, Christi servus non essem: tibi pro te et sex famulis tuis de communi fratrum nostrorum et tam archiepiscoporum quam episcoporum et aliorum prudentium consilio quos per Dei misericordiam multos nobiscum praesentes habuimus, licentiam concedimus votum peregrinationis taliter commutare, ut omnes expensas quas fueras in eundo, morando et redeundo facturus, alicui religioso committas in necessarios usus terrae illius sine diminutione qualibet transferendas. Sic enim et orientali provinciae, quae plus tuis quam te in articulo necessitatis instantis indiget, tua subventione proficies, et Trecen. Ecclesiae tua praesentia et regimine utilius providebis; ac per hoc animae tuae salubrius consuletur. Laborem etiam laboribus recompenses, sollicitius instando vigiliis, devotius vacans orationibus et jejuniis fortius te exercens, ac super grege tuo vigilans sollicitudine pastorali. Ad hanc autem indulgentiam tibi de benignitate sedis apostolicae faciendam id etiam specialiter nos induxit, quod iter tuum jam non videbatur ultramarinae provinciae fructuosum, a qua fere omnes Gallici remearant. Et cum pro salute animae tuae ac libertate Trecen. Ecclesiae per dictum comitem assequenda praecipue votum peregrinationis emiseris, eo sublato de medio, quia cessaverunt causae, facilius cessare potuit et effectus. Nulli ergo, etc. Datum Laterani Idibus Martii. Cum irreprehensibilem deceat esse pontificem et is, cui animarum cura committitur, tanquam lucerna super candelabrum, doctrina et exemplo omnibus debeat elucere; quoties ad apostolatus nostri notitiam de fratribus coepiscopis nostris aliqua perferuntur quae modestiam non sapiant pastoralem et famam boni nominis labefaciant quomodolibet vel denigrent, dolemus admodum et turbamur, et ad ea diligentius indaganda, et animadversione debita corrigenda, apostolicae sollicitudinis intendimus apponere medicinam. Sane cum de venerabili fratre nostro Treveren. archiepiscopo dilectus filius major Treveren. decanus ad apostolicam accedens praesentiam, multa quae a maturitate noscuntur pontificalis officii aliena felicis recordationis Coelestino papae praedecessori nostro et aliis fratribus suggessisset, licet per eumdem praedecessorem nostrum ipse archiepiscopus vocatus fuerit et citatus, ut ad Romanam Ecclesiam de objectis accederet responsurus, venire tamen distulit et neglexit, nec sufficientes curavit dirigere responsales; cum etiam ipse archiepiscopus praedictum decanum ad Romanam Ecclesiam appellaverit et ab eo fuerit appellatus, et ab utroque appellationis prosequendae terminus constitutus. Quia vero saepedictus decanus in exspectando apud nos moram fecisse dignoscitur longiorem et pro sua et Ecclesiae Treveren. consequenda diutius justitia laborasse: ne videremur clausis oculis praeterire et sic de nostri possemus exsecutione officii reprehendi, si super his quae contra praedictum archiepiscopum opponebantur, non faceremus inquirere sollicitius veritatem, et eum de contemptu quem apud sedem apostolicam habere dignoscitur non curaremus animadversione debita castigare: inquisitionem ipsius negotii vestrae duximus experientiae committendam, discretioni vestrae per apostolica scripta mandantes quatenus convocatis ad praesentiam vestram partibus et auditis quae contra praedictum archiepiscopum praefatus decanus proponere voluerit et probare, utriusque partis probationes et allegationes vestro sigillo signatas nostro apostolatui transmittatis; praefigentes utrique parti terminum competentem, quo, omni dilatione et excusatione postposita, nostro se curent conspectui praesentare. Si vero supramemoratus archiepiscopatus in termino ei a vobis praefixo ad praesentiam nostram persona. liter accedere non curaverit, vos eum ex tunc auctoritate nostra denuntietis publice, sublato appellationis obstaculo, officio beneficioque suspensum et faciatis latam in eum suspensionis sententiam per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari. Si autem inter caetera quae jam dictus decanus contra archiepiscopum proposuerit memoratum, legitime probaverit quod ipsum et E. socium, postquam iter arripuerunt ad sedem apostolicam veniendi, jam dictus archiepiscopus exspoliaverit vel fecerit spoliari, vos taliter ablata ipsi decano et socio suo omni postposita faciatis dilatione restitui et ipsum archiepiscopum ab officio pontificali suspensum ad nostram praesentiam dirigatis. Nullis litteris obstantibus harum mentione non habita, etc. Quod si omnes, tu frater episcope, etc. Cum, sicut audivimus, inter Legionen. et Lucen. Ecclesias olim super archidiaconatu de Tria Castella in praesentia felicis recordationis Lucii papae III, praedecessoris nostri, praesentibus nuntiis utriusque partis causa diutius agitata fuisset, tandem Legionen. Ecclesiae fuit adjudicata possessio, datis exsecutoribus qui eam in possessionem illam corporaliter inducere non differrent. Cumque in possessionem praedicta Ecclesia fuisset inducta, venerabilis frater noster Lucensis episcopus partem possessionis illius fructusque perceptos sibi retinere praesumpsit, licet sententiae fuisset insertum quod facta restitutione plenaria, de causa proprietatis Legionen. Ecclesia responderet. Nuper vero idem Lucen. episcopus ad dilectum filium G. Sancti Angeli diac. card. tunc apostolicae sedis legatum accedens, ad quosdam ignotos et remotos ab Ecclesia Legionen. judices litteras impetravit: ad quorum citationem cum Legionen. nuntii accessissent, latam per Ecclesiam sententiam allegarunt et nolentes, nisi facta restitutione plenaria, respondere, sedem apostolicam appellarunt, ne contra praefatam sententiam posset aliquid attentari. Duo vero ex ipsis judicibus nihilominus procedentes in causa, possessionem archidiaconatus adjudicare Lucen. Ecclesiae temere praesumpserunt. Ecclesia vero Lucen. expulsis ministris Legionen. Ecclesiae, suos ministros et quosdam milites in possessionem induxit, qui recipientes Ecclesias, et pro sua voluntate bona diripientes earum, fructus ex illis injuste percipiunt, canonicos Legionen. ad possessionem nullatenus accedere permittentes. Quia igitur quod per sedem est apostolicam diffinitum, nullius volumus temeritate quassari, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si vobis constiterit praefatam Legionen. Ecclesiam auctoritate apostolica fuisse in possessionem inductam, vos amotis detentoribus ejus ipsam Ecclesiam Legionen. non obstante temeritate judicum praedictorum ab ipso card. delegatorum, per censuram ecclesiasticam in possessionem dicti archidiaconatus plenariam, sicut in authentico instrumento dicti praedecessoris nostri insertum esse vobis constiterit, auctoritate apostolica sublato appellationis obstaculo corporaliter reducentes, causam postmodum audiatis et appellatione remota fine debito terminetis. Provideatis quoque sollicite, ne a praedicto praedecessore nostro sententiam quilibet temere violare praesumat. Nullis litteris obstantibus harum mentione non habita, etc. Quod si omnes, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, XV Kal. Maii. Justis petentium, etc., usque ad verbum illud assensu. Ut clericos tuos, qui contumaces aut inobedientes exstiterint, qui etiam in ecclesiasticis causis et beneficiis conferendis te per appellationem praesumpserint ad judicium trahere saeculare, nisi ad monitionem tuam ab his praesumptionibus duxerint desistendum, tibi eos liceat per excommunicationis sententiam coercere auctoritate tibi praesentium indulgemus. Praeterea, si quid, vacante sede usque ad tempus consecrationis tuae, in praejudicium tuum fuit in Alifana Ecclesia temere attentatum, liberum tibi sit legitime revocare. Datum Romae. Ea quibus apostolica sedes manum diffinitionis apponit, illius volumus firmitatis stabilitate fulciri, ut nulli liceat in scrupulum quaestionis deducere quod tantae sedis est auctoritate statutum. Sane venientibus ad praesentiam nostram dilectis filiis nostris S. priore sancti Michaelis et Aimerico canonico Tripolitan. nuntiis ipsius Ecclesiae Tripolitanae et super ecclesia de Nephin. et decimis suis, ac tribus casalibus, quae occasione litterarum bonae memoriae C. papae praedecessoris nostri vos occupasse temere asserebant, contra vos proponentibus quaestionem, tam ipsis quam nuntiis vestris eis se opponentibus venerabilem fratrem nostrum P. Portuen. episcopum ei dilectos filios Guid. tt. Sanctae Mariae trans Tyberim presbyterum et G. Sancti Angeli diaconum card. concessimus auditores: in quorum praesentia cum ab utraque parte fuisset diutius allegatum et ex fideli relatione nobis super causae meritis nuda veritas appareret, post deliberationem habitam inter fratres nostros super his diligentem, de consilio eorumdem decrevimus Ecclesiam Tripolitan in eum statum possessionum integre reducendam, quem habuit antequam per venerabilem fratrem nostrum Nazarenum archiepiscopum et dilectum filium abbatem Montis Oliveti destinatum a venerabili fratre nostro patriarcha Hierosolymitan. occasione mandati praedecessoris nostri, praedictarum rerum possessio vobis adjudicata fuisset. Ideoque vobis per apostolica scripta districte praecipiendo mandamus quatenus juxta quod est sententiatum a nobis, possessionem tam Ecclesiae de Nephinis, quam aliorum quae superius sunt expressa, cum integritate fructuum ex eis ab illo tempore perceptorum, memoratae Tripolitan. Ecclesiae, contradictione, occasione et appellatione cessantibus, pacifice resignantes, nullam ei super eadem possessione violentiam praesumatis aut injuriam irrogare; ne in causa proprietatis propter rebellionem vestram jacturam possitis incurrere graviorem. Noveritis autem nos venerabilibus fratribus nostris Tyrensi archiepiscopo et episcopo Sidonien. mandasse ut, si ultra mensem possessionem illam, quod non credimus, contra sententiam nostram praesumpseritis detinere ipsi vel alter eorum, si ambo nequiverint interesse auctoritate nostra suffulti praedictam Ecclesiam de Nephinis, cum praedictis omnibus, non obstante contradictione vel appellatione cujuslibet, Ecclesiae Tripolitan. assignent et eam in corporalem possessionem omnium praedictorum inducant, quoslibet contradictores, aut nostrae sententiae obviantes, per severitatem ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Nullis litteris obstantibus, praeter assensum partium a sede apost. impetratis. Datum Lateran. Ad universalis Ecclesiae regimen Domino disponente vocati, sic Ecclesiarum commodis et profectibus volumus, prout debemus, efficaciter providere, quod tam in temporalibus quam spiritualibus proficere valeant et statum semper debeant recipere meliorem. Inde est quod cum in desiderio habeas et proposito Anagnin. Ecclesiam juxta officii tui debitum in possessionibus ampliare et justis modis ejus utilitatibus imminere, gratum nobis et acceptum existit et votis tuis super hoc volumus patrocinium apostolicum impertiri. Quia igitur Castrum Acuti pro Ecclesiae tibi commissae utilitatibus comparare laboras et tam tuae quam ipsius Ecclesiae facultates non sufficiunt ad pretium exsolvendum; ut in praesenti articulo cum toto tuo capitulo, vel majori et saniori parte de possessionibus ipsius Ecclesiae valeas pignori obligare, auctoritate praesentium liberam tibi concedimus facultatem. Nulli ergo, etc. Datum Lateran. Cum justus Dominus justitiam diligat et vultus ejus videat aequitatem, Nos, quos ipse gratuito coelestis gratiae dono vicarios suos esse voluit et apostolorum Principis successores, sicut ipse ambulavit ambulare oportet, diligentes justitiam et injustitiam persequentes: ne, si in contrarium, quod absit, forte fecerimus, illud nobis valeat coaptari: Vae qui dicitis bonum malum, et malum bonum, ponentes tenebras lucem, et lucem tenebras . Cum enim justitia et judicium sit correctio sedis hujus, quam licet insufficientibus meritis obtinemus, si judicium non fecerimus inter virum et virum, aut si attenderimus in judicio vultum potentis ad injustitiam declinantes, pronuntiabunt labia nostra iniquitatem: quoniam secundum Prophetam pronuntiabunt et loquentur iniquitatem omnes qui injustitiam operantur , et infructuosae poterimus ficulneae comparari, quam evangelicus pater familias succidi mandavit et terram conquestus est inutiliter occupare. Hoc nos et fratres nostri volentes cautius evitari, cum I. Dolen. monachus, charissimi in Christo filii nostri R. illustris regis Angliae et G. Pictaven. decani ac fautorum ejus procurator, assistentibus sibi subdecano et magistro Vv. de Talebore canonico Pictaven. ex una parte, et dilecti filii Vv. succentor, magister Rainaldus, Joannes Aeris, I. Arnaldi, I. Emen., Joannes Butember. Lucas Montis Maurilii, Guid. Haimo, Henr. et Ric. canonici Pictaven. ex altera, super electione tua ad sedem apostolicam accessissent, audientiam eis in consistorio publico duximus concedendam; ut tanto pluribus judicii veritas innotesceret, quanto causae meritum ad plurimum notitiam deveniret. Propositum fuit autem pro electione in praesentia nostra, quod bonae memoriae Vv. praedecessore tuo viam universae carnis ingresso, tam personae quam universi canonici Pictaven. cum de pontificis substitutione tractarent, vota sua in sex de canonicis unanimiter contulerunt, juramento a singulis corporaliter praestito quod eum in quem illi pariter convenirent in electum reciperent et obedientiam ei ac reverentiam exhiberent. Cumque infra sex mensium spatium dicti electores inter se convenire minime potuissent, venerabili fratri nostro Burdegalen. archiepiscopo ad capitulum evocato et compromissione in ejus praesentia innovata, dictum archiepiscopum omnes humiliter rogaverunt ut quem illi sex eligerent pro capitulo, reciperet et electionem ejus sine dilatione qualibet approbaret. Electores igitur singuli sub debito olim praestiti juramenti, fide interposita in manu dicti archiepiscopi firmiter promittentes quod secundum Deum, quem de gremio Ecclesiae pastorali regimini magis idoneum existimarent, eligerent, secedentes in unum, in te concorditer convenerunt; et cum concordiam suam dicto archiepiscopo nuntiassent, ipse quod factum fuerat approbavit. Econtra vero pars adversa proposuit quod revera in sex canonicos fuerat ab omnibus compromissum: ita tamen quod meliorem clericum de gremio Pictaven. Ecclesiae cum pace ipsius Ecclesiae ac principis infra certum diem eligerent, ac tandiu electionem quam facerent, occultarent, donec habita pace principis decanus electum in capitulo nominaret. Sed, cum electores ipsi inter se minime convenirent, a compromisso singulos absolverunt. Et licet prima compromissio in dicti metropolitani fuerit postmodum praesentia innovata; quia tamen in die compromissionis, sicut eis injunctum fuerat, nullatenus elegerunt, eorum auctoritas exspiraverat: propter quod ulterius eos nec potuisse nec debuisse procedere asserebat. Fuit etiam ex eadem parte subjunctum quod cum die compromissionis, ut dictum est, non fuisset in electione processum, electores ipsi ad celebrandam electionem diem alterum statuerunt: in quo, quoniam ad capitulum non venerunt, dictus decanus apostolicae sedis audientiam appellavit. Sed ipsi appellationi minime deferentes, extra civitatem in loco secreto, non vocatis decano et aliis, elegerunt. propter quod decan. et fautores ejus in venerabilem fratrem nostrum Nannetensem episcopum convenerunt. Caeterum pars Ecclesiae quod, sicut superius est expressum, in electione processerit voluit in continenti probare, decretum producens in medium quorumdam etiam ex eis qui videbantur parti alteri consentire manibus roboratum; et quorumdam abbatum proferens litteras, quae quo decan. cantor, subdecan. et magister Vv. de Talebore in electione ipsa post publicationem ejus se consentire confessi fuerant continebant. Adjecit etiam quod cum electores ipsi die innovatae compromissionis in te unanimiter convenissent et electio ipsa fuisset per eumdem archiepiscopum approbata, archiepiscopus ad capitulum veniens quod factum fuerat, tacito tamen nomine tuo, canonicis intimavit; qui se id gratum habere unanimiter responderunt; et, ut electio non publicaretur eadem die ab archiepiscopo, postularunt, dantes ei osculum pacis quod ab electione ipsa nullatenus resilirent, imo eam omnes et singuli defensarent. Quia vero postmodum propter contradictionem comitis infra civitatem Pictaven. te non audebant publice nominare, in locum tutum et idoneum convenerunt, quod in civitate fecerant publicantes. Unde, cum in die innovatae compromissionis electores convenerint, et nisi per decanum et partem suam stetisset, quod fecerant parati fuerant publicare, ac cum ex litteris eorumdem abbatum constiterit quod decan. cantor, subdecan. et magister Vv. de Talebore electioni se post publicationem etiam confessi fuerint consentire, exceptiones ab adversa parte propositas sibi asseruit nullum praejudicium generare. Praeterea subdecan. et magister Vv. in ipsa quaestionis examinatione ad fratrum concordiam sunt reversi. Verum Vv. de eleemosyna dilecti filii O. Pictaven. comitis procurator praefato I. monacho assistenti proposuit quod, quia electio ipsa post appellationem nec in statuto termino nec assignato loco fuerat celebrata, et quoniam assensus principis non fuerat postulatus in ipsa et persona tua principi erat ex certa ratione suspecta, erat penitus irritanda. Ad quod fuit ex altera parte responsum quod non per eam steterat quo minus certo loco et tempore electio publicata fuisset, quae ante appellationem fuerat celebrata, et quod assensus principis non erat de consuetudine Pictaven. Ecclesiae aliquatenus postulandus; qui te et fratres tuos, non ut hostes, sed devotos suos in Pictavia tolerarat. Nos igitur auditis quae hinc inde proposita fuerant, electionem fuisse canonicam cognoscentes et de persona idonea celebratam, eam de communi fratrum nostrorum consilio per sententiam confirmavimus et te sequente die ministerio proprio in episcopum curavimus consecrare. Ne igitur super his aliqua in posterum dubietas oriatur, sententiam ipsam auctoritate apost. confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc. Datum Laterani VIII Idus Aprilis. Cum secundum Apostolum, qui altario servit de altari vivere debeat, et qui ad onus eligitur repelli non debeat a mercede, patet a simili ut clerici vivere debeant de patrimonio Jesu Christi, cujus obsequio deputantur, ut ipsa nominis ratio persuadet. Cum enim a κλῆρος, quod est sors vel haereditas, clerici appellentur, quia in sua ordinatione vel assumuntur in haereditatem Domini, vel assequuntur haereditatem in ipso, ut vere possint psallere cum Propheta: Dominus pars haereditatis meae , dignum est ut Ecclesiae stipendiis sustententur, in qua et per quam divinis obsequiis ascribuntur. Licet autem praedecessores nostri ordinationes eorum qui sine certo titulo promoventur, in injuriam ordinantium irritas esse voluerint et inanes, Nos tamen benignius agere cupientes, tandiu per ordinatores vel successores ipsorum provideri volumus ordinatis, donec per eos ecclesiastica beneficia consequantur: ne forte clamores clericorum pauperum, quos in aures Domini Sabaoth credimus introire, indurata facie negligere videamur. Inde est quod, cum dilectus filius Bernardus lator praesentium, a G. bonae memoriae praedecessore tuo, sicut asserit, in officium fuerit subdiaconatus nullo praesentante promotus, nec ullum sit ecclesiasticum beneficium assecutus, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, si eum cum dilectis filiis I. decano, N. magistro scholarum et Helia canonicis Zamoren., quibus examinationem ipsius duximus committendam, idoneum esse repereris et ecclesiastico beneficio non indignum, tandiu ei vitae necessaria congrue subministres, donec per te in Zamoren. Ecclesia vel in alia fuerit competens beneficium ecclesiasticum assecutus; sciturus pro certo quod si per examinationem illorum fuerit repertus idoneus, et tu ei juxta mandatum nostrum neglexeris providere, cum hoc nobis per eorum litteras innotuerit, ad id exsequendum te per districtionem ecclesiasticam compellemus; quia sicut nolumus injusta praecipere, sic cum justa praecipimus, volumus efficaciter exaudiri. Datum Laterani III Nonas Aprilis. Dilecti filii capitulum Astoricen. nobis intimare curarunt quod cum tu olim ad apostolicam sedem accedens, assereres dignitatem decanatus de novo fuisse in Astoricen. Ecclesia institutam et ideo in ambiguo remanebat quid ad tuum officium pertineret, rescriptum ab eadem sede super hoc reportasti quod in hac ambiguitate Astoricen. Ecclesia consuetudinem suae metropol. sequeretur, ubi ex speciali consuetudine decanus multis se gaudet privilegiis decoratum. Unde quia eadem Astoricen. Ecclesia dignitatem decanatus a longis a retro temporibus noscitur habuisse, licet qui eo fungebatur honore promoveretur aliquando et destitueretur pro episcopi et capituli voluntate nec decani sed prioris nomine vocaretur, secundum consuetudinem fere omnium Ecclesiarum Hispaniae, quae tunc temporis ibi vigebat; cum etiam alius decanus ibidem fuerit institutus, decanus re ac nomine appellatus, litteras illas per falsi suggestionem et suppressionem veri asserunt impetratas: nec te debere per illas aliquod commodum reportare, sed carere potius taliter impetratis. Ea propter per apostolica tibi scripta praecipiendo mandamus quatenus, si vera sunt quae dicuntur, eo jure illaque potestate quibus antecessores tuos usos fuisse constiterit, maneas omnino contentus; nec amplius de caetero in praejudicium episcopi vel capituli praesumas exigere; imo, si quid forte amplius recepisti, penitus id in pace dimittas. Quod si forte nostro mandato acquiescere nolueris, noveris nos ven. fratri nostro episcopo et dilectis filiis abbati de Carrazedo et decano Zamoren. injunxisse ut te ad praedicta moneant et inducant, et, si opus fuerit, per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, justitia mediante compellant. Datum Laterani VI Kalend. Aprilis. Illis scriptum est super hoc. Ex parte Pragen. Ecclesiae in audientia nostra fuit propositum quod cum H. quondam Pragen. episcopus fuisset viam universae carnis ingressus, D. clericus in eorum Ecclesia praeter electionem capituli per laicalem potentiam se intrusit, licet nec mores nec vita ei ad obtinendum tantum officium suffragentur. Volentes igitur eidem Ecclesiae paterna sollicitudine providere, fraternitati tuae per apost. scripta mandamus quatenus ad locum idoneum evocatis qui propter hoc fuerint evocandi, si tibi constiterit de praedictis, memoratum clericum ab eadem Ecclesia omni contradictione et appellatione postposita prorsus amoveas et ab officio beneficioque suspensum ad nostram non differas praesentiam destinare. Canonicis etiam Pragen. eligendi sibi pastorem idoneum juxta formam canonicam concedas auctoritate nostra liberam facultatem. Sciturus nos dilecto filio nobili viro duci Bohemiae per apost. scripta mandasse ut tibi super his viriliter et potenter assistat et praedictam Ecclesiam non patiatur ab eodem clerico teneri diutius occupatam. Datum Laterani VI Idus Aprilis. Canonicis etiam ipsius Eccl. scriptum est ut, illo amoto per archiepiscopum, ad canonicam electionem procedant. Quanto modernis temporibus, inimico humani generis suggerente, malitia hominum solito plus excrevit, tanto sollicitiori diligentia nos providere oportet ut ea quae in Ecclesia Dei minus ordinate et contra normam ecclesiasticam attentantur, deliberatione provida corrigantur. Ad audientiam siquidem apostolatus nostri pervenit quod clerici tuae provinciae nimiae aviditatis fervore succensi, in Ecclesiis, quas propter insufficientiam suam, cum sint minus idonei, per praelatos obtinere non possunt, per saeculares potestates quasi violenter faciunt se intrudi. Unde fit ut Ecclesiae ipsae, quae ad ordinationem praelatorum libere pertinere solebant, laicali servituti subdantur et irreparabile detrimentum incurrant. Nos igitur, prout officii nostri debitum exigit, volentes ipsarum Ecclesiarum gravaminibus providere, talia de caetero fieri auctoritate apost. inhibemus; fraternitati tuae praesenti pagina indulgentes ut illos, qui hactenus attentarunt talia, vel deinceps attentaverint, possis appellationis sublato diffugio, si praelati eorum post tuam commonitionem id exsequi negligenter omiserint, canonica censura punire et amovere ab ipsis Ecclesiis, si quos inveneris Ecclesias obtentas taliter obtinere. Datum Laterani XV Kalend. Aprilis. Quanto devotio religiosorum virorum studiosius mandatis divinis inhaeret, et Creatori suo placere per opera sanctae conversationis intendit, tanto humani generis inimicus ad seductionem eorum suae fraudis malignitate laborat, et variis modis eis praestat materiam excedendi et animas eorum inextricabili laqueo nititur irretire. Ad audientiam siquidem nostram noveris pervenisse quod monachi, canonici et alii regulares in tua provincia constituti, cum deberent potius in claustro juxta regularia constituta divinis obsequiis vigilare, de obedientiis et redditibus, quorum curam gesserunt, pecunia congregata, claustrum abhorrentes, per curias principum et potentum discurrere non verentur, et muneribus suis illorum sibi gratiam et favorem acquirunt, ac de eorum familiaritate confisi, in conventu suo graves dissensiones commovent, et caeterorum humilitatem in spiritu arrogantiae contemnentes, mandatis praelatorum suorum inobedientes et contumaces existunt, et contra illorum prohibitionem saecularium negotiorum sollicitudinibus se immergunt. Quoniam igitur propter hoc ordo religionis non modicum enervatur, fraternitati t. per apost. scripta mandamus quatenus quoscunque tales inveneris, nisi ad commonitionem tuam resipuerint, ut proprium suum in manibus praelatorum suorum sine difficultate resignent, convertendum in utilitatem domus secundum abbatis consilium et regularem vitam observent, si praelati eorum post tuam commonitionem id exsequi negligenter omiserunt, per suspensionem officii et beneficii appellatione remota compellas. Datum Laterani, XIV Kalend. Aprilis. Inter caetera quae naviculam beati Petri fluctuantem in mari concutiunt diversarum turbine procellarum, illud animum nostrum gravius affligit quod licentius et perniciosius solito contra orthodoxae fidei disciplinam ministri diabolicae praevaricationis insurgunt, juxta quod beatiss. apostolus Paulus doctor gentium exprimit in eulogio Epistolae suae. Simplicium animas miserabiliter illaqueant, et post se trahunt in damnationis interitum; ac superstitiosis et fictitiis adinventionibus sacrarum Scripturarum intelligentiam pervertentes, Ecclesiae Catholicae unitatem rescindere moliuntur. Quoniam autem pestis hujusmodi erroris, sicut ex tua et plurium assertione cognovimus, in partibus Vasconiae ac circum positis terris fortius invalescit, per tuam et aliorum coepiscoporum tuorum industriam huic morbo tanto efficacius volumus obviari, quanto magis est timendum quod pars sincera trabatur, et tali contagione, quae paulatim velut cancer irrepit, mentes fidelium inquinentur corruptelae vitio generalis. Ideoque fraternitati tuae praesenti pagina indulgemus, per apo. scripta firmiter injungentes quatenus ad exstirpandas haereses universas et eos qui sunt hac faece polluti de provinciae tuae finibus excludendos modis quibus poteris operam tribuas efficacem; in ipsos et omnes illos, qui cum eis aliquando commercium aut manifestae suspicionis familiaritatem contraxerint, sublato appellationis obstaculo eccl. districtionis exercendo rigorem et etiam, si necesse fuerit, per principes et populum eosdem facias virtute materialis gladii coerceri. Datum Laterani Kalend. Aprilis. Dignitates et caetera beneficia ecclesiastica pia fidelium devotione constituta fuerunt, certis assignanda personis, ut per ipsos personas in Ecclesiis devotum servitium jugiter impendatur. Verum quidam, qui rectam et piam ordinationem Ecclesiae praevaricare minime pertimescunt, in diversis Ecclesiis plures sibi archidiaconatus vel alias dignitates usurpant: propter quod Ecclesiae debitis defraudantur obsequiis et ex hoc in eis non leve scandalum generatur. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tibi auctoritate praesentium indulgemus quatenus illos, quos plures archidiaconatus, dignitates vel personatus in eadem Ecclesia per totam Auxitan. provinciam habere constiterit, si praelati eorum post tuam commonitionem id exsequi negligenter omiserint, data illis optione quem maluerint retinendi, reliquis possis appellatione remota privare, ipsosque, si super hoc contumaces apparuerint, per censuram ecclesiasticam coercere. Datum Laterani Kalend. Aprilis. Scriptum est autem eidem archiepiscopo in eumdem modum contra eos qui plures abbatias habent. Ne promotionis nostrae primitias Domino negaremus, cui universa opera nostra consecrare tenemur, statim post electionem nostram tam pauperum quam aliorum apud sedem apostolicam existentium petitionibus intendere coepimus et eorum negotia promovere; ne, si otio tanto tempore vacaremus, corpus et animus ex otiositate torperent. Verum, quoniam insolitum fuit hactenus ut sub dimidia bulla ad tot et tam remotas provincias litterae apostolicae mitterentur, et ex hoc litterae ipsae diutius quam vellemus possent ex alicujus dubitatione suspendi; ut quorum interest parcamus laboribus et expensis, universas litteras, quae ab electionis nostrae die usque ad solemnitatem consecrationis sub bulla dimidia emanarunt, parem cum illis firmitatem obtinere decernimus quae in bulla integra diriguntur. Nulli ergo, etc. Datum Laterani III Nonas Aprilis. Cum universorum fidelium ab ipso Domino Jesu Christo pastoralis nobis sit cura commissa, sollicitudini nostrae dignoscitur expedire, ut sic debeamus quoslibet in suis rationibus confovere, quod aliorum jura in conspectu Ecclesiae dispendium non sustineant, sed firma et illibata debeant permanere. Intelleximus siquidem dilecto filio Gisleberto canonico S. Joannis in Leodio referente quod ipse et Lambertus clericus, ducti quadam animi levitate, de permutatione praebendarum suarum inter se tractare coepissent, quia utilitatem utriusque imminere credebant, tamen idem L. clericus, occasione dictae permutationis, praebenda ejusdem G., quam in ecclesia Sanctae Mariae Namurcen. habebat, cuidam suo consanguineo assignata, praebendam S. Bartholomaei, quam saepedicto G. repromiserat nequaquam voluit resignare; et sic idem G., ut asserit, sua spe remansit omnino frustratus. Cumque super hoc in praesentia venerabilis fratris nostri Leodien. episcopi fuisset diutius litigatum, tandem idem L. sedem apostolicam appellavit; et cum dictus G. ad nostram praesentiam non sine magno periculo et labore accessisset, idem L. nec venit nec pro se curavit sufficientem mittere responsalem. Cum igitur deceptis et non decipientibus jura subveniant, fraus etiam et dolus nemini debeant patrocinium impertiri; licet ipsi per se de jure non possent ecclesiastica beneficia permutare; ut tamen simplicitati venia tribuatur, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si vobis constiterit praetaxatum G. taliter fuisse deceptum, ab ipsa Namurcen. praebenda, quam diu dicitur possedisse, amoto consanguineo ipsius L. vel quolibet alio illicito detentore, eamdem sublato appellationis obstaculo G. faciatis restitui memorato et eumdem ipsius pacifica possessione gaudere nullis litteris, etc. Quod si omnes, tu frater archiepiscope, cum eorum altero, etc. Benevolentiam, quam circa Mediolanen. Ecclesiam et civitatem gerimus, in minori quondam officio constituti in opere demonstravimus et nostrae intentionis affectum ostendimus in effectu. Nuper etiam divino munere ad summi pontificatus officium evocati, inter ipsa nostrae promotionis exordia volentes Ecclesiae Mediolanen. deferre, negotium ejus, quod ex majori parte fuerat immutatum, in debitum statum reduximus: in quo usque adeo visi fuimus ejusdem Ecclesiae justitiae providere, ut Passaguerra causidicus tuus ad pedes nostros procidens, publice in consistorio acclamaret: Justus es, Domine, et rectum judicium tuum . Caeterum, cum postmodum juxta tenorum pronuntiationis nostrae, dilecto filio abbati de Scozula expensas restitui faceremus, licet frequentes oblocutiones et detractiones ejusdem P. frequenter dissimulassemus, tandem coram fratribus nostris proponere detrahendo praesumpsit quod cum in pronuntiatione nostra injuste gravaremus, ac postmodum iniquitatem iniquitati ac praesumptionem praesumptioni apponens, a nobis illicentiatus, imo post interdictum nostrum abscessit. Licet autem et peccatores simus et nati de peccatoribus, illius tamen et vices agimus et locum tenemus qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus, qui habet in vestimento et in femore suo scriptum: Rex regum, et Dominus dominantium , qui dixit apostolis: Qui vos spernit, me spernit; et qui me spernit, spernit eum qui me misit . Cum ergo juxta canonicas sanctiones quaedam sint culpae in quibus culpa est relaxare vindictam, ne quis hujus temeritatis exemplo praesumat ponere os in coelum, cum ejus lingua transeat super terram, nos utique, non nostram persequentes injuriam, sed zelum exercentes ecclesiasticae disciplinae, universa quae idem P. pro se ac suis a sede apostolica impetravit, praesentium auctoritate cassamus, fraternitati tuae per apostolica scripta mandantes et sub obtentu gratiae nostrae districte praecipientes quatenus ea cassata denunties et carere prorsus robore firmitatis. Ad haec, districte tibi praecipiendo mandamus ut nisi dictus P. infra quindecim dies post susceptionem praesentium satisfaciendi nobis de tanto excessu in manu tua juratoriam praestiterit cautionem, vel infra quindecim alios dies iter arripuerit ad sedem apostolicam veniendi de tanto nobis satisfacturus excessu, ex tunc eum singulis diebus Dominicis et festivis, pulsatis campanis et candelis accensis, facias tam per civitatem Mediolanen. quam per totam dioecesim excommunicatum publice nuntiari; taliter super hoc mandatum apostolicum impleturus, ne culpa ipsius in te possit merito retorqueri. Datum Romae apud S. Petrum Idibus Aprilis, pontificatus nostri anno primo. Apostolicae sedis requirit auctoritas ut quae confirmationis ipsius munimine fulciuntur, firma debeant et illibata persistere nec possint alicujus temeritate cassari. Unde, cum venerabilis frater noster episcopus Carnoten. presbyteros in sua dioecesi per Carnoten. Pissiacen. et Drocen. archidiaconatus constitutos ab omnibus violentiis, talleis et exactionibus duxerit absolvendos, eisdem concedens quod in aliquem ipsorum nullam praeter juris ordinem suspensionis sententiam promulgaret nec res alicujus occasione aliqua occuparet, nisi forte decederet intestatus, sicut tam in suo quam tuo authentico perspeximus contineri, et nos, ut ab indebito illorum gravamine conquiescat, duxerimus confirmandum, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus idem factum, sicut ratione praevia est statutum, tam nostra quam tua facias auctoritate servari; eumdem episcopum, sive alios, si qui forte contra confirmationem nostram temere duxerint veniendum, per censuram ecclesiasticam, monitione praemissa, cessante appellatione, compescens. Datum Romae apud Sanctum Petrum XVIII Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Audivimus quod venerabilis frater noster episcopus Carnoten. ita quandoque sequatur motum propriae voluntatis, quod cum ad vacantes Ecclesias in sua dioecesi personae idoneae praesentantur, ipse, licet eis nihil de jure possit objicere, eas tamen instituere contradicit. Cum ergo per te, qui ejus metropolitanus existis, ipsius velimus suppleri defectum, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus si idem episcopus personas idoneas a dilecto filio Pissiacen. archidiacono canonice praesentatas admittere, post trinam commonitionem tuam factam diligenter eidem, malitiose forte distulerit, tu nostra fretus auctoritate, sublato appellationis obstaculo, eas instituere non omittas; ita tamen quod nullum ex hoc episcopo in posterum praejudicium generetur. Datum Romae apud Sanctum Petrum XVIII Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Mirari cogimur et moveri quod eo de nobis profana quadam facilitate sentitis quae filii de patre, Christiani de apostolico sentire non debent: qui licet peccatores simus et nati de peccatoribus, illius tamen vices exercemus in terris qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus; qui cum sit Dominus omnium, habens in vestimento et in femore suo scriptum Rex regum et Dominus dominantium in nobis honoratur, cum honoramur; et contemnitur, cum contemnimur: ipso testante, qui ait: Qui vos spernit, me spernit; et qui me spernit, spernit eum qui misit me . Vos enim non solum sentire sed etiam dicere jam praesumitis quod nos in fraude procedentes et dolo, cum C. quondam duce Spoleti convenimus, sub quodam simulationis velamine satagentes arcem Assisii et aliam terram ad nos fallaciter revocare, ut eam ipsi C. restituere valeamus: per quod non modicum murmur et scandalum contra Romanam Ecclesiam inter societatem Thusciae suscitastis, sicut ex litteris dilectorum filiorum P. Basilicae XII apostolorum et B. tt. Sancti Petri ad Vincula presbyterorum card. legatorum nostrorum accepimus, qui manifeste fatentur quod ex hoc nota nobis infidelitatis et levitatis ascribitur. Sane, si puritatem intentionis et sollicitudinis diligentiam quam in hoc facto gessimus rectius velitis advertere, liquido videbitis quod patrimonium Ecclesiae non ad opus alterius, sed ad ejus dominium et profectum Italiae intendimus perpetuo revocare. Si nobis non creditis, vel operibus credite, quae manifesta sunt indicia veritatis. Cum enim excommunicationis sententiam latam in praefatum C. confirmaverimus et fecerimus inviolabiliter observari, licet idem C. pro satisfactione nuntios et litteras ad nos frequentius destinarit, vix tandem concessimus ut non nobis sed fratribus nostris ejus nuntii loquerentur; in quorum praesentia juravere quod dictus C. illis mandaverat nec mandatum postea revocaverat ut animam ejus jurarent quod tam de persona quam de terra mandatis nostris omnimodis obediret. Remissum est tandem ad illum, ut adhuc certius nosceretur si quod nuntii sui fecerant ratum haberet et vellet efficaciter adimplere. Quo firmius promittente, venerabilem fratrem nostrum O. Ostien. episcopum et dilectum filium G. Sancti Adriani diac. card. Narniam destinavimus; qui publice coram multis episcopis, et consulibus civitatum, assistente populo Narniensi, juramentum ejus super Evangelium, crucem et reliquis corporaliter praestitum receperunt; nec sic eum voluerunt absolvere, nisi prius universam terram, quam ipse tenebat, plenarie restitueret et universos qui ei tenebantur a debito fidelitatis absolveret: quod ipse fideliter adimplevit, restituens civitatem Fulginatem et Interamnem et aliam terram quam ipse tenebat, universos a juramento suae fidelitatis absolvens et faciens eos nobis hominium exhibere. Cumque nuntios suos cum seneschalco nostro dirigeret, ut nobis arcem Assisii restitueret, contradicentibus Assisinatibus et Perusinis etiam impedimentum praestantibus, quod intendebat non potuit adimplere. Ecce culpam aliorum in Rom. Ecclesiam retorquetis et nobis detrahitis, ut eos aliquatenus possitis excusare. Novit ille qui nihil ignorat quod ita se veritas habet et ad hoc intendimus ut quos a jugo durae conditionis eripuimus, sub apostolicae protectionis dextera teneamus; quae vere de se dicere potest: Jugum meum suave est, et onus meum leve . Manifestum est hujus veritatis indicium quod contra Marcualdum pro multis incendiis, depraedationibus, vastationibus Ecclesiarum statuimus et jugiter procuramus, sicut vos credimus non latere. Vobis igitur in his, quae salutem continent et honorem consulere cupientes, mandamus atque praecipimus quatenus omni scrupulo dubitationis et suspicionis seposito, de nobis quae sinistra sunt non credatis; qui in puritate procedimus, volentes Ecclesiae patrimonium ad honorem ipsius et profectum Italiae non alienis tradere, sed nobis ipsis perpetuo conservare. Quod autem tractatum illum quem praefati cardinales vobiscum habuerant nos et fratres nostri non duximus totaliter approbandum, ex eo tantum noveritis processisse, quod in ipso quaedam intelleximus contineri quae non sapiunt ecclesiasticam honestatem; et sicut jura nostra nobis servari volumus illibata, sic aliorum jura volumus illibata servare. Si vero factum vestrum cupitis apost. protectionis munimine roborari, sine quo validum esse non potest, ne si forte ventus tempestatis insurgat, diruat aedificium quod super arenam invenerit fabricatum, cum eisdem cardinalibus tractatum ipsum ad honorem et profectum Ecclesiae, commodum et defensionem vestram, taliter moderemini, ut eum honeste possimus et rationabiliter acceptare; ne, si forte secus egeritis, cum tempus tentationis advenerit, sine sedis apostolicae patrocinio subsistere non possitis et contingat novissima vestra fieri deteriora prioribus, ut gladius vos devoret, quem timetis. Scituri quod interdictum positum in civitate Pisana duximus relaxandum; ita tamen quod cum tractatus ipse juxta consilium nostrum a vobis fuerit moderatus, nisi Pisani pariter in hoc vobiscum convenerint, in eos interdicti sententia revocetur. Datum Romae apud Sanctum Petrum XVI Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. In eumdem fere modum consulibus et populo Perusinis. In eumdem modum consulibus et populo Assisinatibus. In eumdem fere modum P. Basilicae XII apostolorum et B. tt. Sancti Petri ad Vincula presbyteris cardinalibus. Plenitudinem potestatis quam ab eo qui est Pater misericordiarum accepimus cum eis debemus potius dispensare cum quibus misericorditer est agendum: qui si forte misericordes, sicut et Pater noster misericors est, in hujus dispensationis officio non essemus, merito nos tangeret inter alios dispensatores Apostolus, de quibus illam quaestionem inducit: Jam quaeritur inter dispensatores, ut fidelis quis inveniatur . Unde tanto cautius agere nos oportet, quanto ea quae sub hujus considerationis intuitu statuuntur a nobis stabilitate volumus persistere firmiori. Defuncto siquidem nuper in Urbe bonae memoriae magistro Aimerico de Partiniaco avunculo tuo, misericordia moti fuimus erga te, quem vidimus omni consilio et auxilio destitutum et audivimus in cancellaria nostra fuisse fideliter conversatum. Unde nos propter hoc ad provisionem tuam vehementius excitati, ad desolationis tuae remedium praebendam quam idem avunculus tuus in ecclesia S. Hilarii Pictaven. olim habuerat, sicut de plenitudine potestatis nobis concessa licebat, tibi misericorditer duximus concedendam, te per annulum propriis manibus solemniter investientes de ipsa. Ut igitur quod super praebenda ipsa de te factum est robur in posterum obtineat firmitatis, et ne temeritate cujuslibet valeat immutari, investituram ipsam auctoritate tibi apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Decernimus ergo, etc. Datum Romae apud S. Petrum XV Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Sicut ex utteris dilectorum filiorum praepositi et capituli Antverpien. nobis innotuit, cum bonae memoriae C. papa praedecessor noster eis dederit in mandatis ut L. clericum in canonicum Ecclesiae suae reciperent et in fratrem, stipendium ei ecclesiasticum assignantes, ipsi attendentes quod litterae illae fuerant veritate tacita impetratae, utpote quia idem L. plura habebat ecclesiastica beneficia de quibus honeste poterat sustentari, quorum in ejusdem praedecessoris nostri litteris mentio non fiebat, praebendam vacantem Gulielmo clerico nullum habenti ecclesiasticum beneficium contulere. Verum, dictus Lambertus accedens ad eorum Ecclesiam, in ea nomine dictae praebendae per quosdam abbates quos secum duxerat, petiit installari, quod quia obtinere non potuit, tam ipsos praepositum et canonicos quam dictum G. ad sedem apost. appellavit et eos postmodum coram officialibus venerabilis fratris nostri Remensis archiepiscopi vocari fecit ad causam; sed coram eis statuto termino noluit comparere. Cumque post haec ad dilectos filios sancti Remigii et sancti Nicasii abbates et decanum Remensem idem L. litteras super hoc apostolicas impetrasset, et ipsi vices suas dilecto filio nostro magistro Sigerio Cameracen. archidiacono commisissent; quia ipse nec de causa cognoscere nec exceptiones admittere voluit, dictus G. ad apostolicae sedis audientiam appellavit. Cum autem G. procurator ejus ad nostram praesentiam accessisset, B. clericus ex parte praefati L. se ei adversarium esse proposuit. Unde eis dilectum filium nostrum G. S. Mariae in Aquiro diaconum cardinal. concessimus auditorem; ex cujus postmodum relatione cognovimus quod cum idem B. pluries vocatus ad causam fuisset, multoties a praesentia dicti cardinal. discessit contumax et tandem a praesentia nostra se penitus absentavit. Ne igitur causa ipsa remaneat diutius indecisa, discretioni vestrae per apostol. scripta mandamus quatenus si vobis constiterit de praemissis, quidquid in ejusdem G. et capituli post appellationem ad nos legitime interpositam praejudicium fuerit forsitan attentatum, in irritum revocantes, quod de ipso G. canonice factum est, appellatione remota ratum haberi faciatis et firmum, et mandetis irrevocabiliter observari et dictum L. a molestatione ipsius monitione praemissa per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescentes, faciatis eumdem G. ipsius praebendae sicut justum fuerit, pacifica possessione gaudere. Nullis litteris obstantibus harum mentione non habita, etc. Quod si omnes, duo vestrum, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum Idibus Aprilis, pontificatus nostri anno primo. Justis petentium, etc., usque ad verbum illud complere. Sane quia, sicut nobis exponi fecisti, pro reparatione Ecclesiae tuae multorum teneris onere debitorum oppressus, nos tuis gravaminibus providere volentes, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut tenimentum quod Petrus Judicis Gulielmi nunc mortuus olim habuisse proponitur, si absque praejudicio juris alieni fieri potest, sub locatione debita secundum approbatam Ecclesiae tuae consuetudinem tibi liceat retinere. Nulli ergo omnino, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum XVII Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Auctor Novi et Veteris Testamenti Dominus Deus noster, ut confunderet fortia, humilia frequenter elegit in veteri Synagoga, in patriarchas et reges de postfoetantes assumens, et in nova Ecclesia gentium in apostolos eligens piscatores. Qui, cum Ecclesiam sponsam suam prole multiplici fecundarit, ponens filios ejus sicut novellas olivarum in circuitu mensae suae, nos, quos ipse, licet immeritos, erexit de stercore et de pulvere suscitavit, et Petri voluit solium obtinere, quamvis majoris auctoritatis viros, utpote cui tanquam capiti universa membra Ecclesiae obsequuntur; in partes Hispaniarum ad pacem inter principes reformandam et dissolvendas colligationes iniquitatis destinare possemus, tibi tamen exemplo ejus qui elegit humilia, hoc onus sollicitudinis duximus injungendum; ut humiles humiliter foveas et punias fortius contumaces. Sane ad audientiam nostram pervenit quod chariss. in Christo filius noster rex Castellae illustris regi Legionensi, qui eum secundo gradu consanguinitatis contingit, filiam suam, neptim illius, ne copulare dicamus, supponere incestuose praesumpsit, ponens carnem brachium suum ac credens per ipsum persecutionem effugere imminentem; non attendens quod maledictus homo qui spem suam ponit in homine et quod non est consilium contra Deum. Unde nos eorum utrique dedimus in mandatis ut tam turpem contractum, abominabilem in conspectu Domini et judicio fidelium detestandum, omni dilatione et excusatione postpositis, revocent et universas colligationes impietatis dissolvant quas inter se sub hujus incestus specie inierunt. Accepimus etiam quod rex Navarorum treugas cum dicto rege Castellae initas fregit et castella fidelitatis per violentiam occupavit, propter quod a dilecto filio nostro G. S. angeli diacono cardin. tunc apostol. sedis legato excommunicationis in personam ejus et in terram interdicti promulgata fuit sententia. Ideoque discretioni tuae per apostol. scripta mandamus quatenus dictos Castellae et Legionen. reges ad revocandum contractum tam illicitum juxta formam mandati nostri moneas diligentius et inducas; et si super hoc, quod non credimus, fuerint contumaces, in personas eorum excommunicationis et in terram interdicti sententias non differas promulgare; facturus eas usque ad satisfactionem congruam inviolabiliter observari. Super eo autem quod de rege Navarrae dictum est, inquiras diligentius veritatem; et si sic inveneris, ut superius est expressum, latam in eum et terram ejus sententiam per totam Hispaniam publicari facias nec eam nisi sufficienti satisfactione recepta relaxes. Quod si forsan in eum vel regnum ejus dicta non fuit sententia promulgata; nihilominus tamen, si cum Sarracenis contra Christianos et praecipue contra dictum regem Castellae, sicut dicitur, conjuravit, anathematis eum severitate percellas et terram ejus usque ad dignam satisfactionem subjicias interdicto. Volumus etiam nihilominus et mandamus ut si dicti Castellae et Legionen. reges ad mandatum nostrum et commonitionem tuam dictum contractum illicitum retractarint, eos, ut aliter inter se et cum rege Portugaliae honeste conveniant et caeteros reges, ut inter se pacis studeant foedera reformare per excommunicationis et interdicti sententiam, appellatione remota, cogere non omittas. Sciturus nos universis archiepiscopis et episcopis Hispaniarum dedisse firmiter in mandatis ut quidquid super praedictis, quidquid etiam contra Sarracenos duxeris statuendum, recipiant humiliter et observent. Nos enim sententiam, quam propter hoc incontumaces duxeris proferendam, ratam habebimus, et faciemus auctore Domino inviolabiliter observari. Verum, quoniam saepedictus cardin. in dictum Legionen. regem et Astoricen. Salamantin. Legionen. et Zamoren. episcopos excommunicationis sententiam promulgavit et terram ipsius regis supposuit interdicto, volumus nihilominus et mandamus ut tam a dicto rege quam episcopis ipsis standi mandatis apostolicis sufficienti cautione recepta, latam in eos excommunicationis et interdicti regni Legionen. sententiam, appellatione postposita, nostra fretus auctoritate relaxes, si cognoveris quod super illicita copula nostris velit obedire mandatis. Quamvis enim dictos episcopos punire graviter de rigore possemus, de mansuetudine tamen eos duximus tolerandos. Venerabilem autem fratrem nostrum Zamoren, episcopum volumus pro absoluto haberi, utpote cui apud sedem apost. constituto munus fecimus absolutionis impendi. Datum Romae apud S. Petrum XVI Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Per alias litteras tibi mandasse meminimus ut ab illustri rege Legion. sufficienti cautione recepta quod apostol. mandatis obediat, si cognoveris quod super incestuosa copula nostro debeat parere mandato, munus ei absolutionis impendas et interdictum promulgatum in terram ipsius apost. fretus auctoritate relaxes. Nos autem id ad majorem cautelam discretioni tuae duximus committendum, ut tam in absolutione ipsius quam in relaxatione interdicti, sicut videris expedire, procedas. Datum Romae apud S. Petrum XI Kalend. Maii, pont. nostri anno primo. Cum unus Dominus Jesus Christus unam sibi sponsam, Ecclesiam videlicet ex gentibus congregatam, elegerit, non habentem maculam neque rugam, quae ipsi tanquam capiti suo in unitate fidei deserviret, miramur plurimum atque dolemus quod quidam tunicam inconsutilem scindere molientes, diversas sibi Ecclesias, imo potius Satanae Synagogas, confingunt, doctrinam evangelicam, apostolicam et propheticam depravantes et ad defensionem sui erroris in suae salutis perniciem pervertentes: qui iniquitatem suam justitiae specie palliantes, ut salutentur in foro et vocentur ab hominibus Rabbi et soli recta sapere ac juste vivere videantur, magisterium Ecclesiae Romanae refugiunt et novis adinventionibus auditorum corda seducunt, trahentes post se simplices et indoctos; ut caeci caecis ducatum praebentes tam duces quam ducti, imo seductores potius et seducti in perditionis foveam dilabantur. Ipsi etenim, ut occultius virus suae iniquitatis transfundant in plures, fel draconum in aureo calice Babylonis propinant, justitiae vultum praetendunt, et studentes simulatis operibus charitatis, eos amplius circumveniunt quos ad religionis propositum viderint ardentius aspirare; illum sui erroris imitantes magistrum, qui sub umbra dormit in secreto calami et locis humentibus, qui fluvium absorbet et non miratur, habet enim fiduciam quod Jordanis influat in os ejus. Hi sunt sane caupones qui secundum prophetam, aquam vino commiscent, qui tetenderunt arcum et paraverunt sagittas in pharetra, ut sagittent in obscuro rectos corde, destruere molientes quae Spiritus sanctus in Scriptura perfecit. Quos Apostolus ad Timotheum prophetico spiritu scribens: Novissimis, inquit, temporibus discedent quidam a fide, attendentes spiritibus erroris et doctrinis daemoniorum, in hypocrisi loquentium mendacium, et cauteriatam habentium conscientiam ; habentes quidem speciem pietatis, virtutem autem ejus abnegantes; et hos devita ; et infra: Erit tempus cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coacervabunt sibi magistros prurientes auribus, et a veritate quidem auditum avertent, ad fabulas autem convertentur . Inter quos in provincia vestra quosdam, qui Valdenses, Catari, et Paterini dicuntur, et alios quoslibet quibuscunque nominibus appellatos in tantum jam accepimus pullulasse, ut innumeros populos sui erroris laqueis irretierint et fermento corruperint falsitatis. Cum igitur ad capiendas hujusmodi vulpes parvulas, quae demoliuntur vineam Domini Sabaoth, species quidem habentes diversas, sed caudas adinvicem colligatas, quia de vanitate conveniunt in idipsum, ut virga Moysi maleficorum phantasmata devoret, dilectum filium fratrem Rainerium, virum probatae vitae et conversationis honestae potentem divino munere in opere et sermone, ac cum eo dilectum filium fratrem Guidonem, virum Deum timentem et studentem operibus charitatis, ad partes ipsas duxerimus destinandos, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus, et districte praecipimus quatenus eos benignos recipientes et tractantes affectu, taliter eis contra haereticos assistatis, ut per ipsos ab errore viae suae revocentur ad Dominum; et si qui forte converti non potuerunt, ne pars sincera trahatur, de vestris finibus excludantur: ut terra vestra hujusmodi ministris Satanae penitus effugatis, verbum praedicationis vestrae gratanter recipiat et ferat fructum temporibus suis. Ad haec, sub eadem vobis districtione praecipimus ut omnia quae idem frater Rainerius contra haereticos, fautores et defensores eorum duxerit statuenda recipiatis humiliter et inviolabiliter observetis. Nos enim tam ea quae statuerit contra eos quam sententiam quam in contumaces tulerit faciemus, auctore Domino, inviolabiliter observari. Ad haec, nobilibus viris principibus, comitibus et universis baronibus et magnatibus in vestra provincia constitutis praecipiendo mandamus et in remissionem injungimus peccatorum, ut ipsos benigne recipientes pariter et devote, eis contra haereticos tam viriliter et potenter assistant, ut ad vindictam malefactorum, laudem vero bonorum, potestatem sibi traditam probentur laudabiliter exercere, et si qui haereticorum ab errore suo commoniti noluerint resipiscere, postquam per praedictum fratrem Rainerium fuerint excommunicationis sententia innodati, eorum bona confiscent et de terra sua proscribant, et si post interdictum ejus in terra ipsorum praesumpserint commorari, gravius animadvertant in eos, sicut decet principes christiannos, ut arca foederis praecedente cum tubis ac Josue sequente cum populis, utrisque pariter conclamantibus, muri corruant Jericho fiatque perpetuum anathema; ita quod si quis de illo vel regulam auream furari praesumpserit, cum Achan filio Carmi lapidibus obruatur. Dedimus autem dicto fratri R. liberam facultatem ut eos ad id per excommunicationis sententiam et interdictum terrae appellatione remota compellat, nec volumus ipsos aegre ferre aliquatenus vel moleste si eos ad id exsequendum tam districte compelli praecipimus, cum ad nil amplius intendamus uti severitatis judicio, quam ad extirpandos haereticos, qui non nobis substantiam temporalem sed spiritualem vitam subripere moliuntur. Nam, qui fidem adimit, vitam furatur. Justus enim ex fide vivit. Scribimus etiam universo populo vestrae provinciae, ut cum ab eisdem fratribus R. et G. fuerint requisiti, sicut ipsi mandaverint, contra haereticos accingantur; illis qui pro conversatione fidei christianae in tanto discrimine quod Ecclesiae imminet, ipsis astiterint fideliter et devote, illam peccatorum suorum indulgentiam concedentes, quam beati Petri vel Jacobi limina visitantibus indulgemus. Dedimus etiam eidem fratri R. firmiter in mandatis ut omnes qui haereticis, postquam ab eo excommunicati fuerint, receptaculum praestare et in mercimoniis vel cohabitatione participare praesumpserint, vel eos in sua perversitate fovere, excommunicationis sententiam solemniter non differat promulgare et pari eos cum haereticis poenae subjacere decernat. Nos autem auctore Domino sententiam ipsam usque ad satisfactionem congruam servari sine refragatione qualibet faciemus. Datum Romae apud Sanctum Petrum, XI Kalend. Maii, Pont. nostri anno I. In eumdem modum Narbonen. archiepiscopo et suffraganeis ejus. Scriptum etiam super hoc Auxitano archiepiscopo et suffraganeis ejus. Viennen. et suffraganeis Arelaten. et suffraganeis. Ebredunen. et suffraganeis ejus. Terraconen. et suffraganeis ejus. Lugdunen. et suffraganeis ejus; et omnibus principibus, baronibus, comitibus et universis populis in ipsorum dioecesum provinciis constitutis. His praecipue praelati Ecclesiarum favorem suum debent efficaciter exhibere qui Spiritu Dei ducuntur et vacant assidue operibus charitatis, ne, si forsan eorum non fulciantur auxilio, vel in religione tepescant vel affectum eorum effectus debitus non sequatur. Sane, sicut multorum veridica relatione didicimus, hospitale S. Spiritus, quod apud montem Pessulanum dilecti filii fratris Guidonis sollicitudo fundavit, inter caetera novae plantationis hospitalia et religione fulget et majoris hospitalitatem charitatis exercet, sicut hi qui eorum eleemosynas sunt experti, plenius didicere. Ibi enim reficiuntur famelici, pauperes vestiuntur, necessaria ministrantur infirmis et magis indigentibus major consolatio exhibetur; ita ut magister et fratres ipsius domus non tam receptores dici debeant quam ministri indigentium et illi soli egeant inter pauperes, qui pauperibus necessaria charitative ministrant. Cum igitur dictis fratribus de benignitate sedis apost. duxerimus indulgendum ut in locis, quae ipsis a fidelibus offerentur, de consensu vestro eis sine praejudicio vicinarum Ecclesiarum coemeteria ad opus fratrum et familiae suae tantum et oratoria fabricent, universitatem vestram rogamus, monemus et exhortamur in Domino, ac per apost. vobis scripta mandamus quatenus, si qui fidelium in parochiis vestris domos aliquas vel possessiones eis obtulerint devotionis obtentu, eos non impediatis quominus sine praejudicio vicinarum Ecclesiarum et vestro in eis Ecclesias erigant et ad opus fratrum et familiae suae tantum coemeteria construant, imo potius construendi utraque ipsis licentiam concedatis, cum constructa fuerint dedicationem Ecclesiis et coemeteriis benedictionem sine difficultate qualibet collaturi; et in oratoriis ipsis ad praesentationem eorum sine vestro et vicinarum Ecclesiarum praejudicio sacerdotes idoneos instituere nullatenus differatis, qui correctioni vestrae subjaceant et per vos amoveantur, si ratione suorum excessuum fuerint amovendi. Mandamus praeterea vobis ut cum ab eis fueritis requisiti, singuli vestrum de malefactoribus eorum in sua provincia constitutis eis exhiberi faciant justitiae complementum; malefactores ipsos ad hoc per censuram ecclesiasticam, monitione praemissa, si necesse fuerit, compellentes. Datum Romae apud S. Petrum X Kalend. Maii, pont. nostri anno I. Sicut ex litteris tuis, frater archiepiscope, et venerabilis fratris nostri Hydrontini archiepiscopi, necnon et conquestione lacrymabili dilectorum filiorum abbatis et fratrum S. Mariae de Ponte Brundusii nuper accepimus, Nicolaus diaconus, Gaufred. et Unfredus Cattepani fratres ejus, Rogerius filius Gaufridi, Rogerius Pirunteus judex, et Isaac, et filii ejus, Conversan. Nicolaus Veteranus, Ursus, Jacobus, Salvadeu, Andreas presbyteri, Jaconus Riccardi sanctorum, Jaconus, Rogerius de Hydrunto, cum suis complicibus tam clericis quam laicis, eos a monasterio suo per violentiam expulere, res ipsorum et aliorum etiam sibi commissas exinde asportantes. Cum igitur id monasterium nostri specialiter juris existat, nos ejus oppressioni paterno compatientes affectu fraternitati vestrae per apost. scripta mandamus quatenus praenominatos diaconum et alios tandiu auctoritate nostra excommunicatos publice nuntietis, donec ablata conquerentibus restituant universa et super tantis excessibus satisfacturi ad plenum nostro se conspectui praesentarint. Volumus etiam ut donec iidem fuerint restituti, in vicinis monasteriis eisdem faciatis in necessariis provideri. Datum Romae apud S. Petrum XIV Kalend. Maii. Religiosam vitam eligentibus, etc., usque ad verbum illud annuimus, et praefatum Hospitale S. Spiritus apud Montem Pessulanum constructum, in quo divino estis obsequio mancipati, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut fratres inibi commorantes secundum rationabiles institutiones tuas perpetuo Domino debeant famulari. Praeterea quascunque possessiones, etc., usque ad verbum vocabulis. Locum ipsum in quo praefatum Hospitale situm est, cum omnibus pertinentiis suis, domos, vineas, terras, hortos et omnia quae in territorio Montis Pessulani et in locis circum adjacentibus possidetis. Domum quam habetis in Massilia, cum omnibus suis pertinentiis. Domum quam habetis in villa quae dicitur Amillau, cum omnibus pertinentiis suis. Domum quam habetis in loco qui dicitur Clap de mala vetula, cum omnibus pertinentiis suis. Domum quam habetis in villa quae dicitur Mesols, cum omnibus pertinentiis suis. Domum quam habetis in burgo Sancti Juliani de Bridi, cum omnibus pertinentiis suis. Domum quam habetis in villa quae dicitur Bragaac, cum omnibus pertinentiis suis. Domum quam habetis in argenteria de Chacers, cum omnibus pertinentiis suis. Domum quam habetis in civitate Trecen. cum omnibus pertinentiis suis, et domum quam habetis in urbe Roma juxta S. Mariam Trans Tyberim, cum domo quae est in loco qui dicitur S. Agatha in introitu urbis Romae, cum omnibus pertinentiis suis. Statuentes ut omnes domos, quas in praesentiarum juste habetis vel in posterum rationabiliter poteritis adipisci, praedicto hospitali S. Spiritus Montis Pessulani, et procuratores earum tibi fili G. et successoribus tuis perpetuo subjacere debeant et humiliter obedire et correctionem tuam et successorum tuorum recipere humiliter et servare. Liceat insuper vobis in domibus vestris, sine praejudicio vicinarum Ecclesiarum, cum consensu dioecesani episcopi construere coemeteria ad opus fratrum vestrorum et familiae tantum et oratoria fabricare: in quibus ad praesentationem vestram instituantur per dioecesanum episcopum capellani, et amoveantur per eum cum deliquerint vel aliter etiam corrigantur. Liceat quoque vobis liberas et absolutas personas e saeculo fugientes, etc. Prohibemus insuper ut nulli fratrum vestrorum, post factam in loco vestro professionem, fas sit absque procuratoris sui licentia, etc. Chrisma vero et oleum sanctum, etc., per dioecesanum episcopum sine pravitate et exactione aliqua vobis praecipimus exhiberi. Obeunte vero te nunc ejusdem loci magistro, etc. Decernimus ergo, etc. Salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, etc. Cunctis autem, etc. Datum Romae apud S. Petrum per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, IX Kalend. Maii, indictione prima, Incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae III anno I. Cum M. Ferrarien. canonicus, F. W. B. et G. canonicorum Ferrarien. et magister G. Ferrarien. capituli procuratores ad sedem apostolicam accessissent super quaestione quam de praebendis et redditibus habebant ad invicem, dilectum filium nostrum S. Mariae in Cosmedin diaconum cardin. eis concessimus auditorem; coram quo dictus M. pro se et quatuor sociis suis proposuit quod Ferrarien. canonici, ut eo amplius suos redditus augmentarent, quo proventus Ferrarien. Ecclesiae, qui dividi consueverant inter plures, in usus cederent pauciorum, quatuordecim praebendas tantum, praeter id quod mensae communiter deputarunt, in eadem Ecclesia contra antiquam consuetudinem statuere; postmodum vero contra constitutionem ipsam voluntarie venientes, dictos quinque in canonicos recepere, nullis praebendis assignatis eisdem; et licet eorum redditus non modicum fuerint augmentati, nondum tamen eis voluere ex superexcrescentibus redditibus providere. Verum dictus magister G., procurator partis adversae, asseruit quod olim de communi tam canonicorum quam tunc Ferrarien. episcopi voluntate quatuordecim praebendarum numerus in Ferrarien. Ecclesia provida fuerat deliberatione statutus et apostolicae protectionis praesidio roboratus. Tandem vero cum una in eadem Ecclesia praebenda vacasset, ad multam quorumdam instantiam duos ad eam, ac postmodum ad preces venerabilis fratris nostri V. Ferrarien. episcopi dictum M. et quemdam alium sine praejudicio dictae constitutionis in canonicos recepere; ita quod ipsi de canonica nihil perciperent, donec primi duo praebendas essent integre assecuti. Cumque per canonicorum industriam procuratum fuerit ut ex possessionibus quas eadem Ecclesia tempore longo possedit plures eis redditus solverentur, superexcrescentes redditus communi mensae, quae minus sufficiens fuerat, communiter deputare: quod dicti quinque postmodum petiere contra capituli constitutionem in beneficium assignari. Quia vero super his plena nobis, sicut idem cardin. asseruit, exhiberi non poterat certitudo, causam ipsam tuo duximus examini committendam; mandantes quatenus cum in constitutione praedicta et confirmatione sedis apost. vel fuerit vel esse debuerit , expressum, nisi in tantum excrescerent Ecclesiae facultates quod pluribus possint sufficere competenter; et cum iidem canonici in derogationem suae constitutionis ad vacaturas praebendas quatuor receperint ultra numerum constitutum ab antiquis canonicis praebendas cum integritate percipientibus consuetas, superexcrescentes redditus praedictis canonicis appellatione remota facias assignari: ita tamen quod si ex eis pares cum aliis potuerint sortiri praebendas, quod superfuerit in communes canonicorum usus, sive ut prius statuerant sive aliter, prout melius videbitur convertatur, revocatis in irritum omnibus quaecunque ab alterutra partium in praejudicium alterius post motam quaestionem coram episcopo Ferrarien. circa praebendas vel possessiones fuerint innovata. Nullis litteris obstantibus praeter assensum partium, etc. Datum Romae apud S. Petrum XII Kalend. Maii. Serenitatem regiam volumus non latere nos in regestis bonae memoriae Lucii II Rom. pontificis reperisse quod recolendae mem. Alphonsus pater tuus quatuor auri uncias annuatim Romanae Ecclesiae constituit censuales, ad quarum solutionem se et haeredes suos in posterum obligavit. Caeterum, cum idem pater tuus usque ad tempora felicis memoriae Alexandri papae praedecessoris nostri ducis esset nomine appellatus, ab eodem meruit obtinere ut tam ipse quam ejus haeredes regio nomine vocarentur. Ut autem idem pater tuus sacrosanctam Rom. Ecclesiam matrem suam honore debito praeveniret et ut devotionem quam circa ipsam habebat ostenderet in effectu centum bizantios annuatim Romanae Ecclesiae constituit censuales: quos post susceptionem regii nominis nec ipse solvit nec tu postmodum solvere curavisti. Cumque id felicis recordationis Coelestino papae praedecessori nostro relatum fuisset, magistro Michaeli tunc Ecclesiae Rom. notario, quem ad partes Hispaniae destinaverat, per suas dedit litteras in mandatis, ut te ad exsolvendum censum annuum monere diligentius et inducere procuraret, et si opus esset, auctoritate fretus apostolica compellere non differret. Tu autem eidem, prout tibi placuit, respondisti quod dictus pater tuus praefato Alexandro antecessori nostro pro annuali censu decem annorum mille aureos miserat; et cum nondum illi decem anni essent expleti, ipsos centum aureos iterum solvere minime tenebaris, licet illos eidem praedecessori nostro non pro censu, sed ex devotione quam ad eum habebat liberaliter donavisset. Rogamus igitur regiam serenitatem, monemus, consulimus et hortamur, per apostolica scripta mandantes quatenus praedictum censum dilecto filio fratri Rainerio persolvere non postponas. Alioquin noveris nos eidem dedisse firmiter in mandatis ut te ad solutionem illius diligenter moneat et inducat, et, sicut expedire viderit, appellatione remota compellat. Datum Romae apud S. Petrum VIII Kalend. Maii, pontificatus nostri anno I. Significavit nobis dilectus filius archipresbyter Sancti Joannis de Persiceto quod quia in sententia a bo. memoriae Coelest. papa praedecessore nostro prolata, qua statutum est ut venerabili fratri nostro Bononien. episcopo parochiam suam causa confirmationis puerorum, praedicationis et correctionis annis singulis visitanti procurationem exhibeat, de vobis non fit mentio specialis, ei non vultis in exhibitione procurationis ipsius subsidium aliquod exhibere; licet in aliis, quae dicto episcopo exhibet, et in his quae apostolicae sedis legatis impendit, certam ei portionem de consuetudine impendatis. Cum igitur eidem episcopo ob communem profectum dioecesim visitanti communis procuratio debeatur, discretioni vestrae per apostol. scripta mandamus atque praecipimus quatenus dicto archipresbyt. eam portionem in expensis, quas in procuratione ipsius fecerit, impendatis, quam ei consuevistis in aliis etiam exhibere et de subtractis hactenus ei, ut tenemini, satisfacere non tardetis. Alioquin noveritis nos venerabili fratri nostro Ferrarien. episcopo dedisse firmiter in mandatis ut vos ad id monitione praemissa, si justum fuerit, per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellat. Datum Romae apud Sanctum Petrum X Kalend. Maii, pontificatus nostri anno I. Illi scriptum est super hoc. Cum dilectus filius abbas Casae Dei, sicut ex ejus insinuatione didicimus, H. quondam Faverniacen. abbate viam universae carnis ingresso, prout ad eum de jure spectabat, vellet ipsi monasterio consulere in abbatem, dilectum filium M. monachum Casae Dei priorem Vallistransversae praefecit eidem coenobio in pastorem. Cui, cum ad mandatum ipsius abbatis pars monachorum ipsius monasterii, sicut proponitur, debitam impenderet obedientiam et honorem, reliqui tamen, qui Gillebertum nomine, tunc in laicali habitu positum, sibi a praedicto abbate Casae Dei in abbatem praefici postulavere, institutioni praedictae, cum obtinere non possent ullatenus quod volebant, nixi sunt contraire, asserentes jus electionis ad Faverniacen. capitulum pertinere, dum tamen in personam quae esset de Casae Dei capitulo convenirent. Super quo, cum ab eisdem fuisset ad sedem apostol. appellatum, praefatus G. per laicalem potentiam de administratione abbatiae post appellationem interpositam fuit investitus; et taliter institutus monasterium ipsum detinet occupatum. Cumque memoratus M. ab abbate Casae Dei institutus, et L. Faverniacen. professus prosecuturi appellationem emissam pro parte Casae Dei ad sedem apost. accessissent et inter eos et Hugonem, qui procuratorem Favern. capituli se gerebat, tempore felicis record. Coelest. papae praedecessoris nostri quaestio fuisset diutius agitata, post promotionem nostram volentes causam ipsam fine debito terminari, eis ven. fratrem nostrum Joannem tt. S. Clementis Viterbien. et Tuscanen. episcopum et dilectum filium G. S. Georgii ad Velum Aureum diacon. cardin. concessimus auditores. In quorum praesentia cum multa fuissent proposita et pro parte Casae Dei super dubiis probationes oblatae, quia dictus Hugo, ut legitime posset stare in judicio, mandatum sufficiens inventus est non habere, causa ipsa remansit hactenus indecisa. Ideoque ejusdem causae cognitionem et decisionem de fratrum nostrorum consilio vestrae discretionis examini plenarie committentes, per apostol. vobis scripta mandamus quatenus partibus ad vestram praesentiam convocatis, si vobis constiterit electionem Faverniacen. abbatis ad abbatem Casae Dei legitime pertinere, quod per eum super electione jam dicti rationabiliter factum esse noveritis, sublato contradictionis et appellationis obstaculo, auctoritate apostolica confirmetis et, praedicto G. vel alio quolibet illicito detentere amoto, faciatis ipsum abbatiam praedictam per censuram eccle. appellatione remota pacifice possidere. Nihilominus quoque volumus et mandamus ut monachis Faverniacensibus, tam illis qui abbati Casae Dei obediunt in hac parte quam aliis de bonis monasterii, donec causa finem debitum sortiatur, faciatis sicut expedit provideri. Si qui vero se temere duxerint opponendos quo minus mandatum apostolicum impleatur, a temeritate sua per censuram eccle. appellatione postposita compescatis. Alioquin causam audiatis et eam appellatione remota fine debito terminetis, facientes quod decreveritis per censuram eccle. a partibus firmiter observari. Testes autem, etc., eadem districtione appellatione remota cogatis. Nullis litteris obstantibus praeter assensum partium a sede apostolica impetratis. Quod si omnes, etc. tu frater archiepiscope, cum eorum altero, etc. Datum Laterani. Significastis nobis per litteras vestras quod cum P. civis Spoletanus quamdam mulierem duxisset legitime in uxorem, ea relicta quidam meretrici adhaesit; et cum ab ejus contubernio ad torum non posset legitimum revocari, vos in eum excommunicationis sententiam protulistis. Verum, cum medio tempore uxor ipsius viam fuisset universae carnis ingressa, meretricem, cui adhaeserat, desponsavit. Propter quod a nobis requiritis quid sit vobis in hoc articulo faciendum. Nos igitur inquisitioni vestrae secundum formam canonicam respondentes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, nisi alter eorum in mortem defunctae uxoris fuerit machinatus vel ea vivente fidem sibi dederint de matrimonio contrahendo, matrimonium illud legitimum judicetis, excommunicato munus absolutionis, si petierit, juxta formam Ecclesiae impensuri. Datum Romae apud S. Petrum VIII Kal. Maii. Inter caetera quibus ad universalis Ecclesiae gubernationem instruimur, ille, cujus gratia non meritum nostrum ad ejusdem regimen nos provexit, mirum et mirabile nobis suae benignitatis reliquit exemplum: in eo videlicet quod sicut de beato Petro, cujus sumus, licet immeriti, successores, a Domino factum esse videmus, infirma mundi elegit, ut fortia quaeque confunderet, misericorditer praevidens quod qui saecularium pondus ante suam vocationem sustinuerat passionum, fragilitatem humanae conditionis expertus, fratribus suis melius compati sciret et commodius misereri, dum sibi conscius de se haberet evidens in similibus argumentum. Haec vero ante nostros oculos proponentes, postquam dilectus filius noster magister P. de Cassaneto seriem negotii sui nobis exposuit, paterna super eum moti fuimus pietate; cujus factum, cum ex certitudine rei quam nos, dum olim minori fungeremur officio, tractaveramus, in parte plenioris fidei testimonium adjuvaret, ad succurrendum ei et labores ipsius inutiles relevandos, animi studium sollicitioris assumpsimus; ne miseranda ipsius afflictio, quae jam ei perplexitatem dubiam minabatur, sedem apostolicam expertem esse solitae misericordiae ac remedii debiti causaretur. Tibi siquidem satis credimus esse notum qualiter facta resignatione a dilecto filio Vv. de Bochar quondam canonico Laudunen. de praebenda ejusdem Ecclesiae, quae per commutationem praebendarum dilecto filio H. tunc Scilinien. canonico a bonae memoriae decano Remen. auctoritate apostolica assignari debebat, praedictus magister per venerabilem fratrem nostrum Laudunen. episcopum de praebenda fuit investitus eadem, et tam in choro quam in capitulo per dilectos filios decanum et canonicos Laudunen. adhibitis solemnitatibus debitis juxta Laudunen. Ecclesiae consuetudinem institutus. Super quo, cum inter ipsum et dictum H. controversia suborta fuisset et appellatio ad sedem apostolicam interjecta, licet item magister cum magnis laboribus et expensis ad eamdem sedem accedens, post diutinam exspectationem, quae sub intemperie periculosi temporis imminente ipsum taedio multo et diversarum persecutionibus incommoditatum affectum fere usque ad extrema deduxit, suum negotium contra memoratum H. pro suo desiderio complevisset; eo tamen postmodum causa infirmitatis absente, ad instantiam saepefati H. tunc ad apostolicam sedem praesentis per bonae memoriae C. papam praedecessorem nostrum de fratrum consilio omnia retractata fuere. Sicque ipse magister sua spe frustratus omnino, post destitutionem suam sedem apostolicam fuit iterum adire coactus; nullum sibi videns remedium superesse nisi ejus desolationi multiplici sedes apostolica duceret misericorditer providendum. Propter haec igitur, et alia multa, quae causam ejus favorabilem reddiderunt, Nos circa ipsum paternum gerentes affectum, praedictis decano et canonicis Laudunen. mandando districte praecipimus ut eumdem magistrum, qui per dictum episcopum in eorum Ecclesia institutus fuisse dignoscitur, et per ipsos in fratrem admissus, salvo eo quod de praefato H. sedes apostolica sententialiter diffinivit, non obstante contradictione vel appellatione cujuslibet, canonicum habeant tam in choro quam in capitulo, et in aliis quae ad canonicum pertinent, fraterna eum charitate tractantes. Praeterea ipsis firmius inhibemus, ne aliquem in canonicum recipere aliquo modo praesumant, donec ante dictus magister praebendae beneficium in praefata Ecclesia plenarie sit adeptus. Unde fraternitati tuae per apost. scripta praecipiendo mandamus quatenus si memorati decanus et canonici mandatum nostrum neglexerint adimplere, tu eos ad receptionem ejus, prout dictum est, faciendam, sub appellationis obstaculo, per districtionem ecclesiasticam, monitione tamen diligenti praemissa, compellere non omittas: quoslibet qui mandato apostolico se duxerint opponendos, eadem censura compescens. Noveris autem quod, quia nolumus ut idem episcopus occasione alicujus promissionis seu cujuslibet auctoritate rescripti a sede apostolica impetrati, ad eludendum mandatum nostrum se valeat excusare, ipsi districte praecipimus ut donec idem magister in eadem Ecclesia fuerit praebendae beneficium assecutus, nulli alii praebendam modo quolibet assignare praesumat. Quod si forte praesumpserit, id irritum decernimus penitus et inane. Decet enim ut quia praebendam ei quam de jure non potuit assignavit, eam quam de jure potest assignet, ne praebendam illi fraudulenter visus sit assignasse. Datum Romae apud Sanctum Petrum X Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. In eumdem fere modum episcopo Laudunensi. In eumdem fere modum decano et capitulo Laudunen. Accedens ad praesentiam nostram dilectus filius Joannes monachus vester, humiliter nobis exposuit quod, cum olim in minori constitutus aetate se ad vestrum ordinem transtulisset, postmodum infirmitate coactus egrediens, ad aliam religionem de consilio se transtulit saniori, in qua omnes ordines se asserit assumpsisse. Verum quia utrum in illis ordinibus officium suum exsequi debeat, vos audivimus dubitare, per apostolica vobis scripta mandamus quatenus, nisi aliud canonicum impedimentum obsistat, eumdem monachum in suo permittatis officio libere ministrare. Datum Romae apud Sanctum Petrum X Kalend. Maii, pont. nostri an. primo. Quae in monasteriorum et religiosorum locorum praejudicium attentantur, in statum convenit debitum revocari; nec firmitatem debent aliquam obtinere quae in enorme damnum ipsorum minus licite praesumuntur. Eapropter, venerabilis in Christo frater, Ecclesiae tuae volentes utilitati consulere, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut quae in Ecclesia tua et in omnibus pertinentiis ejus illicite alienata inveneris tibi liceat legitime revocare. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum XI Kalend. Maii, etc. Possessiones ad mensam tuam vel capituli pertinentes alienare non debes, aut ecclesias in quibus consueverunt monachi ministrare clericis vel laicis assignare personis; ideoque fraternitati tuae auctoritate praesentium districtius inhibemus ne possessiones, casalia vel ecclesias, quae non consueverunt in beneficium assignari, alicui petenti concedas, imo potius ecclesiam Sancti Clementis de Messana, quam Gerardo Teutonico et Sancti Sepulcri ecclesiam similiter de Messana, quam Falconi canonico et beneficium quod Thomae filio I. Ferrarii in grave praejudicium Ecclesiae tuae diceris contulisse, ad priores usus non differas, appellatione postposita, revocare. Datum Romae, ut supra. Cum scriptum sit: Qui non laborat, non manducet , incongruum credimus et indignum ut clerici Ecclesiis illis non serviant quarum amplis redditibus sustentantur. Significasti siquidem nobis quod quidam Canonicorum Rothomagen. Ecclesiae, qui redditus ex ea percipiunt et praebendas, in ipsa residentiam non faciunt quam deberent, propter quod eadem Ecclesia debito fraudatur obsequio servitorum. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, ad faciendam eos residentiam, sicut jus et Ecclesiae consuetudo deposcit, per censuram ecclesiasticam compellendi liberam tibi concedimus auctoritate apost. facultatem. Nulli ergo omnino hominum, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum X Kalend. Maii, pont. nostri anno primo. Cum emergentium litigia quaestionum vix possint sine alterutrius litigantium laesione judicialiter diffiniri; si quando partes inter se super mota quaestione honeste conveniunt, tanto libentius compositioni eorum praesidium apostolicum impartimur, quanto per hoc neutrum laedimus et amplius utrumque juvamus. Intelleximus siquidem tam ex litteris tuis, quam charissimi in Christo filii nostri Ricardi Angliae regis illustris, et plurium aliorum, quod super discordia quae inter te et eumdem regem super villam Andeliaci cum rupe ac insula mota fuerat, regia serenitas evangelicum illud attendens: Qui se humiliat exaltabitur , et Quanto major es, humilia te in omnibus , humiliavit magnificentiam suam, et severitatem regiam passus est emolliri, ut ad honorem ejus cui servire regnare est amicabilem tecum compositionem iniret et in utilitatem Rothomagen. Ecclesiae molendina quae habuit apud Rothomagum, cum villis de Diepa et Boteilles et manerio de Lovers, cum omnibus pertinentiis et libertatibus suis et ministerio de Lovers et foresta de Alihermont, sicut in authentico ejusdem regis confecto exinde plenius continetur, tecum perpetuo commutaret. Nos igitur permutationem ipsam, sicut amicabiliter facta est, et ab utraque parte recepta et authentico ipsius regis exprimitur auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Ad majorem autem hujus nostrae confirmationis evidentiam, authenticum ipsum de verbo ad verbum nostris duximus litteris exprimendum, quod tale est: Ricardus, Dei gratia rex Angliae, dux Normanniae, Aquitaniae, comes Andegaviae, archiepiscopis, episcopis, abbatibus, prioribus, comitibus, baronibus, justitiariis, senescalcis, vicecomitibus, praepositis, ministris, ballivis et omnibus fidelibus suis, salutem. Cum sacrosancta Ecclesia sponsa sit Regis regum, et unica dilecta illius per quem reges regnant et principes gubernacula possident, tanto ampliorem ei volumus devotionem et reverentiam exhibere, quanto certius non regiam tantum sed omnem a Domino Deo esse credimus potestatem. Unde, sicut venerabilis Rothomagen. Ecclesia, quae inter universas terrarum nostrarum plurima celebritate dignoscitur enitere, pro rerum necessitate vel temporum nostris ducit utilitatibus opportuna diligentia consulendum, sic nos ejusdem matris nostrae commodis et augmentis digna compensatione dignum ducimus respondere. Sane villa Andeliaci, et quibusdam aliis adjacentibus locis, quae erant Rothomagen. Ecclesiae, minus sufficienter firmatis, inimicis nostris in terram nostram Normanniae per eadem loca patebat ingressus, per quae in incendiis et rapinis nec non et aliis hostilitatis saevitiis in eadem terram nonnunquam licentius grassabantur. Quocirca venerabili patre Waltero archiepiscopo et capitulo Rothomagen. debitum habentibus ad nostra et praedictae terrae nostrae damna respectum facta est haec permutatio inter Eccle. Rothomag. et archiepiscopum Rotho. Walterum ex una parte, et nos ex altera parte, de manerio de Andeli in hac forma. Scilicet, quod idem archiepiscopus de conscientia et voluntate domini papae Coelestini III et de assensu capituli Rothomagen. Ecclesiae et coepiscoporum suorum et cleri ejusdem archiepiscopatus, concessit et in perpetuum quietum clamavit nobis et haeredibus nostris praedictum manerium de Andeli cum novo castello de Rupe et cum foresta et cum aliis omnibus pertinentiis et libertatibus suis, exceptis ecclesiis et praebendis et feodis militum et excepto manerio de Fraxinis cum pertinentiis suis. Quae omnia idem archiepiscopus Ecclesiae Rothomagen. et sibi et successoribus suis retinuit, cum omnibus libertatibus et liberis consuetudinibus suis et cum omni integritate sua in perpetuum; ita quod tam milites quam clerici et omnes homines tam de feodis militum quam de praebendis sequentur molendina de Andeli, sicut consueverunt et debent; et moltura erit nostra. Archiepiscopus autem et homines sui de Fraxinis molent ubi idem archiepiscopus volet; et si voluerint molere apud Andeli, dabunt molturas suas, sicut alii ibidem molentes. In escambium autem praedicti manerii de Andeli cum pertinentiis concessimus et in perpetuum quieta clamavimus Ecclesiae Rothomagen. et praedicto archiepiscopo et successoribus suis omnia molendina quae nos habuimus Rothomagi, quando haec permutatio facta fuit, integre cum omni sequela et moltura sua, sine aliquo retenimento eorum quae ad molendina pertinent vel ad molturam et cum omnibus libertatibus et liberis consuetudinibus quas solent et debent habere. Nec alicui alii licebit molendinum facere ibidem ad detrimentum praedictorum molendinorum; et debet archiepiscopus solvere eleemosynas antiquitus statutas de eisdem molendinis. Concessimus etiam eis villam de Diepa et villam de Boteilles cum omnibus pertinentiis et libertatibus et liberis consuetudinibus suis; exceptis eleemosynis constitutis in manerio de Diepa a nobis et antecessoribus nostris; quarum summa est trecentae et septuaginta duae librae, quae debent solvi per manum praedicti archiepiscopi et successorum suorum his quibus assignatae sunt. Concessimus etiam eisdem manerium de Loviers cum omnibus pertinentiis et libertatibus et liberis consuetudinibus suis, cum ministerio de Loviers, salvis ad opus nostrum venatione nostra et destructione forestae: ita tamen quod non sit in reguardo. Concessimus etiam eis totam forestam de Aliermont cum feris et omnibus aliis pertinentiis et libertatibus suis, sicut eam habuimus. Haec autem omnia in escambium praedicti manerii de Andeli cum praedictis pertinentiis data habebunt Ecclesia Rothomagen. et praedictus archiepiscopus et successores sui in perpetuum, cum omnibus libertatibus et liberis consuetudinibus suis, sicut praedictum est. Homines autem praedicti archiepiscopi de praedicto escambio habebunt omnes libertates et liberas consuetudines quas habuerunt homines de Andeli dum manerium ipsum esset in manu ipsius archiepiscopi. Haec etiam omnia, quae idem archiepiscopus in hoc escambio recepit, warantizabimus nos et haeredes nostri Ecclesiae Rothomagen. et praedicto archiepiscopo et successoribus suis in perpetuum contra omnes homines; ita quod si aliquis escambium aliquod est recepturus pro aliquo praedictorum, quae memoratus archiepiscopus hic recepit, nos vel haeredes nostri faciemus illud escambium, et Ecclesia Rothomagen. haec omnia praedicta in perpetuum pacifice possidebit. Nos autem, quantum rex potest, excommunicamus et concedimus quod incurrat indignationem omnipotentis Dei quicunque contra hoc factum venerit. Testibus his, Huberto Cantuariensi archiepiscopo, Johanne Wigorniensi, Hugone Coventrensi, Savarico Bathoniensi, Henrico Bajocensi, Garino Ebroicensi, Lisiardo Sagiensi, Willielmo Lexoviensi, Willielmo Constantiensi episcopis, Willielmo Abrincensi electo, R. Sanctae Trinitatis de Monte Rothomagensis, Regino Sancti Wandregisili, Victore S. Georgii, Arturo Ulterioris-Portus, Osberto de Pratellis, Hugone de Augo, Guillelmo de Cornavilla abbatibus, Johanne comite Moretonii, Othone comite Pictavensi, Balduino comite de Albemarle, Radulfo comite Augi, Willielmo Marescallo comite de Strigoill, Willielmo filio Radulfi senescalli Normanniae, Roberto de Torneham senescallo Andegavensi, Willielmo de Humeto constabulario Normanniae, Giliberto filio Renfredi, Hugone Bruno, Gaufrido de Leziniaco, Willielmo de Rupibus, Radulfo camerario de Tancarvilla, Willielmo Marcello, Radulfo Teissim, Gaufredo de Say, Roberto de Harecourt, et multis aliis. Datum per manum Eustachii electi Helien. tunc agentis vices cancellarii, apud Rothomagum, anno ab Incarnatione Domini 1197, die 16 Octobris, regni nostri anno VIII. Nulli ergo omnino hominum, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, VI Kalend. Maii, indictione I, Incarnationis Dominicae 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae III anno primo. Cum illius vicem, licet immeriti, geramus in terris cujus virga regni virga esse dignoscitur aequitatis, delatas ad apostolatus nostri notitiam quaestiones sic nos convenit examinatis diligentius causarum meritis justo judicio diffinire, quod in nostri non appareamus exsecutione officii negligentes et cuique, prout tenemur, suam videamur justitiam conservare. Sane licet tempore felicis record. C. papae praedecessoris nostri quaestio inter dilectam in Christo filiam nobilem mulierem uxorem quondam Philippi comitis Flandriae et capitulum Siclinien. Ecclesiae super electione praepositi fuerit diutius agitata et super causa ipsa rescripta saepe apost. emanassent; novissime tamen utriusque partis nuntii ad sedem apostolicam accedentes, post ejusdem praedecessoris nostri obitum, suas proposuere in nostro auditorio quaestiones. Et primo quidem dilectus filius magister Egidius, praefatae comitissae procurator et nuntius, pro ea taliter allegavit: Quod cum obeunte G. quondam Siclin. praeposito Siclinien. praepositura vacaret, ipsa, ad quam terra illa jure dotalitii ex dono praedicti com. fuerat devoluta, sicut idem comes a longis retroactis temporibus, cum Siclinien. praepositura vacavit, in eadem Ecclesia praepositum dignoscitur elegisse, uti suo jure cupiens, virum idoneum, litteratum, et honestum, qui non habebat alium personatum, magistrum C. in praepositum Siclinien. elegit, et ad Siclinien. Ecclesiam destinavit; rogans et postulans a canonicis Eccles. memoratae, ut ei jus suum conservantes illaesum illum, quem ad eos destinaverat, recipere in praepositum non differrent. Quem cum in Ecclesia canonici residentes admittere penitus recusassent, ipsa comitissa jus suum et electionem quam fecerat, sub apostolica protectione constituit, et ad Romanam Ecclesiam appellavit. Postea vero cum de communi assensu capituli Ecclesiae memoratae fuerit interposita appellatione prohibitum ne quis ab eis nominaretur in praepositum, nisi communi deliberato consilio, sicut in litteris quorumdam canonicorum ejusdem Ecclesiae manifeste conspicitur contineri quinque tantum canonicorum dilectum filium Joannem de Bitunia, qui septem alias habere dicitur praelaturas, aliorum assensu minime requisito, qui erant absentes, et qui residentes in eadem Ecclesia erant apud Siclinium non vocatis, nullumque assensum ipsi electioni praebentibus, in praepositum elegere et installavere. Contra cujus installationem ex parte comitissae iterato fuit ad sedem apostolicam appellatum. Verum cum causa eadem tibi, frater Atrebaten. episcope, et tuis conjudicibus fuisset ab apostolica sede commissa et ab examine vestro neutra partium appellasset praedictus Joannes de Bitunia ignorante parte altera nuntium suum latenter ad sedem apostolicam destinavit, et se simplicem clericum, Joannem scilicet de Bitunia dolose faciens appellari et falso significans violentiam per comitissam Siclini. canonicis irrogatam et de interpositis appellationibus ab eadem comitissa mentione non habita, se asserens electum canonice in praepositum a praefato praedecessore nostro ad venerabilem fratrem nostrum episcopum et dilectos filios decanum et praepositum Suessionen. litteras impetravit: quibus datum est in mandatis ut eamdem comitissam denuntiarent excommunicationis vinculo detineri, et tandiu ab omnibus evitandam, donec Ecclesiae Siclinien. et passis injuriam de ablatis omnibus et irrogatis injuriis satisfaceret competenter et de speciali esset mandato sedis ap. absoluta. Qui etiam sollicite providerent, ut si electionem praepositi ad dictos canonicos ex legitimis eorum assertionibus cognoscerent pertinere, saepe nominatae nobili et cuilibet laicae personae perpetuum silentium imponerent, et facerent praepositum ipsum collatae sibi canonice dignitatis, appellatione remota, pacifica possessione gaudere. Judices autem ipsi nulla causae cognitionione praehabita vel etiam citatione praemissa, tenorem mandati apostolici praefatae comitissae cum suis litteris direxerunt; eidem districte mandantes quatenus praeposito, Ecclesiae et canonicis Siclinien. de illatis injuriis cum plenaria damnorum restitutione satisfaceret competenter; scitura quod, donec quod mandaverat adimpleret et de speciali esset mandato apostolico absoluta, ipsam et officiales suos et alios bonorum Siclin. Eccl. invasores pro excommunicatis haberent. Et vobis fratres Tornacen. et Morinen. episcopi, ut hoc denuntietis omnibus, auctoritate dederunt apostolica in mandatis. Post haec vero cum praefata comitissa ab eisdem citata judicibus procuratorem suum ad praefixum sibi locum et terminum destinasset, licet se excommunicatione crederet non teneri, sufficientem tamen obtulit cautionem quod Ecclesiae pareret judicio vel mandato, ut absolutionis beneficium mereretur. Quod cum ab ipsis judicibus non posset aliquatenus obtinere, et usque ad productiones testium fuisset in causa ipsa processum, et judices testes ex parte comitissae productos admittere noluissent, mandato praedecessoris nostri minus rationabiliter inhaerentes procurator ejusdem comitissae ab eorum manifestis gravaminibus sedem apostolicam appellavit. Ipsi vero judices nihilominus contra comitissam sententiam protulere; a quorum sententia, sicut et prius, ad Romanam fuit Ecclesiam appellatum. Tandem vero dilectis filiis Sancti Quintini et Roien. decanis et cantori Peronen. fuit causa eadem a sed apost. delegata. Quorum judicium, quia sicut et primi judices praedictam camitissam satis dare volentem absolvere et testes suos admittere recusarunt, quia unus ipsorum judicum advocati adversae partis patruus vel avunculus dicebatur, et alter, cum causa ipsa sub eorum examine tractaretur, a praedicto Joanne de Bitunia Duacen. praebendae donationem recepit, procurator saepe fatae comitissae penitus recusavit et ab eis tanquam a suspectis ante, post sententiam sedem apostolicam appellavit. Et quoniam priores et posteriores judices in causa ipsa tam inordinate processerant, postulabat eadem comitissa ut quidquid factum esset per eosdem judices et in ejus foret praejudicium post appellationem legitime interpositam attentatum irritum fieret et inane; praesertim cum commissio illa ad Suessionen. judices veritate nosceretur tacite impetrata. Econtra vero dilectus filius magister Robertus adversae partis procurator et nuntius respondebat quod cum defuncto G. Siclinien. praeposito, fratres ejusdem Ecclesiae de successoris electione tractarent, et primo die non potuissent in personam idoneam convenire, tandem praedictum J. de Bitunia in Siclinien. praepositum unanimiter elegerunt et installarunt: ne quid in praejudicium electionis eorum fieret, sedem apostolicam appellantes. Clericus etiam comitissae, qui praesens aderat, nihilominus Romanam Ecclesiam appellavit. Ipse autem Joannes de Bitunia, electus taliter in praepositum omnium hominum ad praeposituram pertinentium in pace recepit homagia, et eodem die fructus praepositurae quiete habuit et sine contradictione percepit. Praefata vero comitissa Flandriae cum saepius suas litteras ad Siclinien. capitulum direxisset, ut magistrum C. clericum suum eligerent in praepositum, et non posset ab eis quod postulaverat obtinere, per se et ministros suos ad res canonicorum et illius quem elegerant et ad personas eorum manus extendit, personas male tractavit et bona diripuit violenter. Cum autem ad venerabilem fratrem nostrum Remen. archiepiscopum sanctae Sabinae cardin. tanti excessus quaestio devenisset, et eam et fautores ejus excommunicationis sententia innodasset; quia tandem in manu ejusdem archiepiscopi de illatis injuriis ei ablatis rebus promisit satisfacere competenter, ab excommunicatione exstitit absoluta. Verum quia postmodum non servaverat quod promisit, ab eodem archiepiscopo fuit eadem sententia innodata, de excommunicatione ipsius circumpositis episcopis litteris destinatis. Cumque super his omnibus ad praedictum praedecessorem nostrum quaestio delata fuisset, ipse praedictis Suessionen. judicibus causam ipsam, ut praedictum est, terminandam commisit: qui, secundum quod in mandatis receperant, procedentes, utriusque partis receptis testibus, cognoscentes jus electionis ad Siclinien. capitulum pertinere, dictam electionem auctoritate apostolica confirmavere et praefatam comitissam denuntiavere excommunicationis sententiae subjacere. Cum vero praefata comitissa nuntium ad sedem apostolicam direxisset, et de utriusque partis assensu praedictis Sancti Quintini et Roien. decanis et G. Cantori Peronen. causa eadem fuisset cognoscenda commissa; ipsi, auditis diligenter quae hinc inde fuere proposita, de prudentium virorum consilio, praedictorum judicum sententiam approbavere, eam auctoritate apostolica confirmantes. Propter quod idem magister Robertus cum instantia supplicabat ut quod erat per priores judices sententiatum et approbatum, nihilominus a secundis nostra quoque confirmaretur auctoritate, et res canonicorum et dicti electi, quas praedicta comitissa per se et fautores suos occupaverat, faceremus cum integritate restitui et de injuriis satisfieri competenter. Nos igitur, quibus ex susceptae incumbit administrationis officio diligere justitiam et odire iniquitatem, cum fratribus nostris utriusque partis allegationes et rescripta diligentius intuentes, cognovimus evidenter commissionem ad Suessionen. judices per precum mendacia impetratam, cum ipsius Joannis suppressum fuerit nomen cujuslibet dignitatis et interpositae appellationis a comitissa vel ab alio nulla in eis mentio haberetur, et mendax precator carere debeat impetratis. Praeterea non est aliqua ratione credendum quod idem praedecessor noster sine causae cognitione praefatam comitissam voluerit excommunicatione notari, vel ei super jure suo perpetuum imponi silentium, cum merita causarum partium assertione pandantur. Item ipsi judices Suessionen. videntur in rescriptis quae perspeximus discordare; cum in litteris quas posterioribus judicibus direxere, se asserant utriusque partis receptis testibus ad sententiam processisse, et in rescripto prolatae sententiae se non utrinque, sed ex parte canonicorum recepisse testimonia fateantur. Ex praemissis itaque et aliis rationibus tam priorum quam posteriorum judicum inordinatas sententias cognoscentes, quidquid super causa ipsa occasione praedictarum commissionum ordinatum dignoscitur vel statutum, de fratrum nostrorum consilio decernimus non tenere; ad illum statum idem negotium reducentes, quem ante commissionem primam dignoscitur habuisse. Ut autem utrique parti sua debeat justitia respondere, causam ipsam duximus secundum formam canonicam committendam. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud S. Petrum. Sicut officii nostri debitum et sollicitudo requirit juste prolatas sententias apostolico munimine roborare, sic ejusdem officii ratione compellimur eas super quibus inordinate processum esse dignoscitur, ad viam rectitudinis revocare, et irritare penitus quae videntur contra sanctiones canonicas attentata. Sane, cum inter dilectam in Christo filiam nobilem mulierem quondam uxorem Philippi comitis Flandren. et Sicliniense capitulum super electione Siclinien. praepositi olim quaestio suborta fuisset, et super causa ipsa quamplures commissiones a sede apostolica emanassent, novissime utriusque partis nuntiis in nostra et fratrum nostrorum praesentia constitutis, et utriusque partis rescriptis et allegationibus diligenter inspectis, de fratrum nostrorum consilio quidquid super causa ipsa occasione praedictarum commissionum a sede apostolica obtentarum ordinatum dignoscitur vel statutum, decrevimus non tenere; ad illum statum idem negotium reducentes, quem ante commissionum litteras dignoscitur habuisse. Volentes igitur utrique parti, prout tenemur, in sua justitia providere, causam ipsam de nuntiorum utriusque partis assensu tuae duximus experientiae committendam; per apostolica tibi scripta mandantes quatenus ad tuam praesentiam, partibus convocatis, solum Deum habens prae oculis, qui justitiam diligit et affectat, omni personarum acceptione seposita, audias quae hinc inde proposita fuerint diligenter, et causam eamdem appellatione remota decidas, faciens quod decreveris per censuram ecclesiasticam a partibus firmiter observari. Testes cogantur appellatione remota. Nullis litteris obstantibus praeter assensum partium, etc. Datum Romae apud S. Petrum III Kalend. Maii. Quanto personam tuam sinceriori charitate diligimus, tanto majori dolore turbamur, quotiens ea de tuis audimus operibus quae pontificali derogant honestati. Cum enim Cantuarien. Ecclesia, cui praeesse dignosceris, inter Anglicanas Ecclesias celebris habeatur et inter alias consueverit religione florere, nos et fratres nostri grave gerimus et molestum quod, sicut dilecti filii nostri prior et conventus ejusdem Ecclesiae humili nobis conquestione monstrarunt, tu ad ipsius desolationem Ecclesiae satagis multipliciter et laboras in constructione novae capellae de Lamhee, contra prohibitiones felicis recordationis Urbani et Clementis Romanorum pontificum bonae memoriae B. praedecessori tuo factas, post appellationes multiplices ad sedem apostolicam interpositas in magnum Cantuarien. Ecclesiae praejudicium propria temeritate procedens, et de bonis ejusdem Ecclesiae canonicos instituens in eadem. A cujus siquidem constructione capellae, si eam quam debes Roman. Ecclesiae reverentiam et obedientiam exhiberes, et commissae tibi Ecclesiae provisionem et sollicitudinem gereres quam teneris, tibi et honori tuo melius consulens penitus destitisses, nec super eo procedere studuisses quod praedecessori tuo sic districte cognosceres a sede apost. interdictum. Cum igitur diminutionem Cantuariensis Ecclesiae, sicut nec debemus, nolimus aliquatenus sustinere, praedictorum praedecessorum nostrorum vestigiis inhaerentes, de fratrum nostrorum consilio fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus, quatenus omni mora et excusatione postpositis, etiamsi ab Ecclesia tua absens fueris, aliquatenus non obstante, quidquid post appellationes tam tempore praedecessoris tui quam tuo ad sedem apostolicam interpositas, vel inhibitiones antecessorum nostrorum, in opere actum capellae dignoscitur memoratae, infra triginta dies post susceptionem praesentium tuis expensis non differas demoliri; in irritum prorsus revocans et deducens quidquid de instituendis canonicis vel aliis circa capellam ipsam factum est, vel enormiter innovatum. Clericos praeterea qui in capella ipsa post inhibitiones apostolicas divina officia celebrarunt, tandiu ab officio et beneficio teneas pro suspensis, donec super hoc satisfecerint competenter universis operibus demolitis quae apud eamdem capellam facere praesumpsere, et universa quae post appellationem in praedictorum fratrum sunt attentata gravamen, de exeniorum videlicet, Ecclesiarum et aliorum invasione, quae ante appellationem habuerant, in statum pristinum appellatione remota reducas; sententias excommunicationis et interdicti quas in quosdam ipsorum fratrum temere diceris promulgasse publice nuntians non tenere; ac de caetero circa statum ipsius monasterii contra prohibitionem nostram hujus occasione negotii non praesumas aliquid innovare; illicitos invasores villarum, possessionum et reddituum praedictorum fratrum usque ad satisfactionem idoneam vinculo excommunicationis astringens. Si vero, quod non credimus, mandatum nostrum infra statutum terminum neglexeris vel distuleris adimplere, quia justum est ut ei obedientia subtrahatur qui sedi apostolicae negligit obedire, venerabilibus fratribus nostris suffraganeis tuis per scripta nostra mandamus ut tibi reverentiam seu obedientiam non impendant. Quod si forte ab eis vel eorum aliquo contra prohibitionem nostram tibi feceris aliquam obedientiam et reverentiam exhiberi, scias te ex tunc ab episcopali dignitate suspensum et tandiu ipsi sententiae subjacere, donec satisfacturus de contemptu, nostro te conspectui repraesentes. Non autem distinguimus utrum in loco a nostris praedecessoribus interdicto vel alio in praedictae capellae constructione et canonicorum institutione processeris in Ecclesiae Cantuarien. praejudicium et gravamen eadem contradictionis causa durante, nisi quod ex hoc magis credimus eidem Ecclesiae derogari, quod in remotiori loco prior fabrica est translata. Datum Romae apud Sanctum Petrum, VIII Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo Scriptum est super hoc in eumdem fere modum universis suffraganeis Cantuarien. Ecclesiae. Inter opera charitatis quae imitanda nobis auctoritate sacrae Paginae proponuntur, sicut evangelica testatur auctoritas, non minimum est errantem ab erroris sui semita revocare ac praesertim mulieres voluptuose viventes et admittentes indifferenter quoslibet ad commercium carnis, ut caste vivant, ad legitimi tori consortium invitare. Hoc igitur attendentes, praesentium auctoritate statuimus ut omnibus qui publicas mulieres de lupanari extraxerint et duxerint in uxores, quod agunt in remissionem proficiat peccatorum. Datum Romae apud Sanctum Petrum, tertio Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum illud assensu. Venditiones et alienationes quae factae sunt ab excommunicatis et rebellibus monachis Balmen. Ecclesiae Cluniacen. apostolica auctoritate subjectis, irritas penitus nuntiamus, districtius inhibentes ne quis eis sub praetextu cujuslibet obligationis aliquid credere vel in aliquo obedire praesumat. Praeterea feudatos, qui Balmen. Ecclesiae fidelitatis juramento tenentur, ab illa fidelitate, quantum ad hoc ut monachos illos contra jurisdictionem Cluniacen. monasterii tueantur, decernimus absolutos. Volumus autem atque praecipimus ut tibi vel nuntiis tuis fidelitatis ab eisdem feudatis et obedientia debita nomine Balmen. monasterii impendatur. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Cum Balmen. monasterium cum omnibus pertinentiis suis ex culpa et delicto monachorum ejusdem coenobii Cluniacen. Ecclesiae apostolica sit auctoritate subjectum, quia ejusdem monasterii monachi praeceptis apostolicis inobedientes et Ecclesiae Cluniacen. rebelles existunt, dilectis filiis comitibus et baronibus per Bysuntin. provinciam constitutis dedimus nostris litteris in mandatis ut, monachis ipsis rebellibus et excommunicatis exclusis, qui in terris eorum domos habent monasterio Balmen subjectas, ipsas cum appenditiis suis a Cluniacen. Ecclesia faciant potestate sibi concessa pacifice possideri. Et super hoc venerabili fratri nostro Matisconen. episcopo per scripta nostra mandavimus ut comites et barones ipsos, si mandatum nostrum neglexerint adimplere, ad hoc per excommunicationis sententiam in personas et interdicti in terras eorum de nostra fretus auctoritate, cessante appellatione, compellat. Quocirca fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus sententiam quam dictus Matisconen. episcopus in comites et barones memoratos et terras eorumdem tulerit observetis et faciatis, appellatione remota, per vestras dioeceses inviolabiliter observari. Datum Romae apud sanctum Petrum. In auditam saevitiam Balmen. monachorum, quam olim in magistrum. O. Ecclesiae Rom. nuntium praesumpserunt iidem monachi nequiter exercere, discretioni vestrae fore credimus non ignotam, cum ex ipsorum nequitia et poena, quam exinde sustinuisse noscuntur, id jam pervenisse credamus ad exteras regiones. Sane sacrosancta Romana Ecclesia, quae Ecclesiarum omnium caput est et magistra, licet semper consueverit, juxta Prophetam, misericordiam et non judicium exercere, tamen quia ex offensa illorum honor praedictae Ecclesiae laedebatur, maxime cum factum fuerit in aperto: ne aliis praeberetur materia similia perpetrandi et ipsi de impunitate possent quomodolibet gratulari, in ipsos juxta excessum eorum sententiam promulgavit. Cum enim Balmen. monasterium per fratres inibi congregatos odore bonae opinionis et religionis decore florere debuerit; quia veterem hominem cum suis actibus sequebantur, in peccatis eorum, diabolo suadente, contabuit; unde tam in spiritualibus quam temporalibus miserabiliter fuerat imminutum. Caeterum cum placuit Altissimo ut tantis malis finem imponeret, et locum ipsum ad suum servitium misericorditer revocaret, facies eorumdem fratrum implere ignominia voluit, ut per hoc suum nomen inquirerent, et ad viam rectitudinis inviti etiam remanerent . Inde est quod felicis recordationis Eugenius papa praedecessor noster praedictum Balmen. monasterium cum omnibus pertinentiis suis Cluniacen. Eccle. subdidit, et ab ea in perpetuum statuit possidendum: quod tam ipse quam felicis recordationis Urbanus et Celestinus praedecessores nostri privilegiorum suorum munimine confirmarunt. Verum quia ejusdem monasterii monachi venerabilis fratris nostri Bisuntin. archiepiscopi, sicut dicitur, favore subnixi, praeceptis apostolicis inobedientes et Ecclesiae Cluniacen. rebelles existunt, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, atque praecipimus quatenus praedictos monachos, si ad commonitionem vestram Cluniacen. Ecclesiae obedire noluerint, auctoritate nostra nuntietis excommunicationis sententiae subjacere, et faciatis tanquam excommunicatos ab omnibus arctius evitari. Ubertum insuper et Leobaudum et alios, si qui forte munus absolutionis obtinuere ab apostolica sede, atque Hay. dictum priorem Jusanen. monasterii, quandiu Cluniacen. Ecclesiae inobedientes exstiterint, sublato appellationis obstaculo, ejusdem excommunicationis vinculo astringatis. Volumus praeterea, si quid per eos contra dictorum privilegiorum tenorem in praejudicium Cluniacen. Eccle. a sede apostolica fuerit impetratum quomodolibet, nullius penitus existere firmitatis. Quod si ambo, etc., tu frater episcope, etc. Datum Romae apud S. Petrum. Plerumque contingit ut intentionem suam adinventionibus et suggestionibus falsis ita pallient petitores, quod auditor benevolus ad impendendum quod postulant seductus, fraudulentis persuasionibus inclinatur. Verumtamen apostolicae sedis auctoritas, si quando taliter comperit se delusam, in auctorum poenam fraudis et malitiae suae commenta retorquet et illi paterno affectu providet in cujus gravamen credebantur et injuriam introduci. Hoc autem ea ratione inducimus, quia vos receptis litteris et precibus felicis memoriae Celestini papae praedecessoris nostri pro receptione dilecti filii Carneli clerici, nuntium proprium ad ipsius praesentiam direxistis, falso ei per ipsum, ut apparet ex sequentibus, suggerentes quod Ecclesia vestra, tam onere paupertatis quam clericorum numero praegravata, non sufficeret illum admittere, nec posset ei ullatenus providere. Cumque per dilectum filium nostrum Hug. tit. S. Martini presbyterum cardinalem, quem super hoc dederat auditorem, auditis gravaminibus quibus vos premi falso idem nuntius asserebat, essetis ad tempus a jam dicti petitione clerici benignius absoluti, vos in elusionem mandati sui sex in vestrum consortium admisistis; nec gravavit vos senarius numerus, quos ad interventum apost. sedis unius receptio irrationabiliter molestabat. Quia igitur ex hoc facto satis manifeste apparet quod contra preces apost. sedis doli et astutiae clypeo vos armatis, nolumus quod absolutio memorata praedicti clerici receptionem impediat, quam fraudulenta falsaque suggestio procuravit; cum omnino fuerit suggestioni vestrae contrarium quod per vos postmodum in sex canonicorum receptione fecistis. Ideoque discretioni vestrae per apostol. scripta mandamus atque praecipimus quatenus jamdictum C. clericum, non obstante absolutione per surreptionem obtenta, ob reverentiam beati Petri et nostram, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, in fratrem vestrum et canonicum liberaliter assumatis; stallum in choro, locum in capitulo et beneficium sicut uni ex aliis canonicis ei sine difficultate qualibet assignantes. Alioquin noveritis nos dilectis filiis magistris M. praeposito canonicae, Gualtero subdiacono nostro, Martino et Opizo canonicis S. Michaelis majoris Papien. nostris litteris districtius injunxisse ut inquirant super praemissis diligentius veritatem, et si rem noverint ita esse, vos ad receptionem ejus et ad assignationem beneficii, sublato appellationis obstaculo, ecclesiastica districtione compellant: quoslibet, qui mandato apostol. se duxerint opponendos, eadem districtione compescentes. Non enim est verisimile quod tunc unius tantum receptio vestram gravasset Ecclesiam, quae gravata in ampliori numero non apparet. Datum Romae apud Sanctum Petrum, XIII Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Scriptum est illis super hoc. Ne si universis universa licerent, par videretur in singulis jurisdictio singulorum, et ex hoc Petri navicula sine remige fluctuaret, Dominus noster eam ad humani corporis similitudinem figuravit, ponens Romanam Ecclesiam caput ejus, et ad suum et ipsius obsequium caeteras secundum varia officia dignitatum ei pro membris adaptans; non ut omnia membra eumdem actum haberent: sed dum permanerent in unius corporis unitate, sic ad implendam legem Christi alter alterius onera supportaret ut capiti suo, in quo est plenitudo sensuum, suis vicibus deservirent, nec ejus sibi officium alicujus praesumptionis audacia usurparent. Hujus autem Domini et magistri omnium magisterium sancti Patres diligentius attendentes, majores Eccl. causas, utpote cessiones episcoporum et sedium translationes, sine apost. sedis licentia fieri vetuere, ut ea quae sola obtinet plenitudinem potestatis de his disponeret nec liceret alicui de episcopatu ad episcopatum sine ipsius auctoritate transire. Quod venerabilis frater noster Turonen. archiepiscopus minus quam honori suo expediret attendens, posuit quodammodo sedem suam ad aquilonem, et pacis thalamum violavit, magistrum V. de Chymeleio, qui in Abrincen. Ecclesia electus fuerat et per metropol. suum postmodum confirmatus, in ea diutius ministraverat, in Andegaven. Ecclesiam transferre praesumens, et in ipsa episcopum praeter auctoritatem sedis apostolicae consecrare; cum dubium esse non debeat quod post electionem et confirmationem episcopatui Abrincen. sacramentali conjugio fuerit alligatus, ac propter hoc, secundum Apostoli verbum, quaerere solutionem non debuit, nisi tantum ab eo quem illius constat esse vicarium qui dicit in Evangelio: Quod Deus conjunxit, homo non separet. Unde idem quoque magister de Chymeleio hujus non est credendus praesumptionis immunis, qui sponte passus est taliter se transferri. Ne igitur tanta praesumptio remaneat impunita, et ex hoc accrescat aliis audacia delinquendi, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, licet hoc factum videatur esse notorium, quod etiam ipsius archiepiscopi nuntii non praesumpsere in nostra praesentia diffiteri, ad abundantiorem tamen cautelam inquisita diligentius veritate, si verum est quod asseritur dictum archiepiscopum a confirmatione et consecratione episcoporum, memoratum vero V. a pontificalis officii exsecutione, donec super hoc aliud statuamus, omni contradictione et appellatione cessante, auctoritate nostra suspendas. Inquiras praeterea sollicitius veritatem, si venerabilis frater noster Rothomagen. archiepiscopus dictum V., ut sic transiret, absolvit; quamvis hoc ipsum non videatur aliqua posse tergiversatione celari, cum ipsius nobis litterae fuerint praesentatae, per quas eum liberum et absolutum ad regimen Andegaven. Ecclesiae transmittebat. Et si praemissis veritas suffragatur, eumdem archiepiscopum pari poena cum alio percellere non omittas, ne sit immunis a poena qui non est alienus a culpa. Sicut enim aliorum jura volumus illibata servare, sic jura nostra nolumus violari; cum charitas exigat ordinata, ut post Deum primo nos ipsos ac deinde proximos diligamus. Illud autem in defensionem erroris et excusationem excusus nemo debet inducere quod sanctae memoriae Pelagius papa constituit, inquiens inter caetera: Si consecrandi episcopi negligentia provenerit ut ultra tres menses Ecclesia viduata consistat, communione privetur quousque aut loco cedat, aut consecrandus se offerre non differat. Quod si ultra quinque menses per suam negligentiam retinuerit viduatam Ecclesiam, nec ibi nec alibi consecrationis donum percipiat; imo metropolitani sui judicio cedat; cum recte intelligenti dubium esse non debeat qui in alio casu loquatur; ne forte quod est statutum ad poenam trahatur ad gratiam, si per hoc metropolitano liceret eum quem electum in episcopum confirmaverat, ut ad majorem episcopatum transiret, absolvere. Sed et hujusmodi cessio, quae potius est dicenda dejectio, non fit sine Romani pontificis concessa licentia, cujus fines nemini licet excedere: qui per illam constitutionem metropolitanis indulsit ut eos qui consecrari contempserint, post praefinitum tempus ex illius constitutionis licentia possint dejicere, ut nusquam de caetero valeant consecrari. Nec dicitur Eccles. viduata, quasi sponsum non habeat; sed quia cum sponsus ejus nondum sit consecratus, adhuc quoad quaedam quasi viri manet solatio destituta. Ne vero novum aliquid super hoc statuere videamur, quod contra venerabilem fratrem nostrum patriarcham Antiochenum et L. Tripolitanum dictum episcopum in simili casu sedes statuit apostolica, praesentibus litteris fideliter duximus exprimendum Antiocheno patriarchae, etc. Cum ex illo, etc. Exstat supra numero 50. L. dicto Tripolitano episcopo. Cum ex illo, etc. Exstat supra numero 51. Datum Romae apud S. Petrum, V Kalend. Maii. Confirmationis nostrae manum in his quae per praedecessores nostros non sine maturitate consilii novimus instituta, necnon et ex eorum auctoritate pariter et mandato sortita sunt effectus debiti complementum, non tantum libenter apponimus, verum etiam in eos qui ad institutiones hujusmodi eludendas in contradictionis et rebellionis aculeum eriguntur, graviter, sicut tenemur, insurgimus ad vindictam; ut sic rebellium et superborum contumacitas elidatur et Ecclesiae Romanae institutio, submoto cujuslibet temeritatis obstaculo, sua gaudeat libertate. Tenor siquidem litterarum dilecti filii H. decani Parisiensis, quas felicis recordationis Celestino papae praedecessori nostro tanquam nobis directas accipimus, nos instruxit, quod mortuo in Urbe bonae memoriae magistro Henrico de Sognies, canonico Tornacen. Ecclesiae, praebendam ejus dilecto filio Bernardo clerico de Insula de sedis apost. benignitate concessit, eumque de ipsa per annulum propria manu investiens, praebendam ipsi confirmavit eamdem. Super quo tam venerabili fratri nostro Tornacen. episcopo quam dilectis filiis decano et capitulo Tornacen. districte praecipiendo mandavit ut factum suum in hac parte irrefragabiliter observantes, praefatum Bernardum in suum canonicum admitterent et in fratrem; inhibens etiam illis ne ad praebendam illam aliquem alium in fratrem assumerent. Scripsit tam praefato decano quam bonae memoriae P. cantori Parisiensi cum districtione praecepti, ut eis in hujus mandati exsecutione cessantibus, ipsi auctoritate apostolica suffulti, nonobstante contradictione vel appellatione cujuslibet, quae praemissa sunt exsequi non tardarent atque ipsum in possessionem praebendae illius corporaliter inducentes, facerent eum nihilominus possessione quieta et integra fructuum perceptione gaudere. Eos insuper qui institutioni ejus ac investiturae tam solemniter factae se ducerent opponendos, per districtionem ecclesiasticam sublato appellationis obstaculo compescentes, si quid forte interim in ipsius clerici praejudicium de illa fuisset praebenda statutum, penitus irritarent. Verum memoratus decanus, sicut ei de ipsius rescripti auctoritate licebat, solus exsecutioni horum diligenter insistens, non semel, sed saepius suis litteris destinatis eo ordine quo decebat, episcopum et capitulum attente commonuit ut praeceptum apostolicum quantocius adimplentes, dictum B. qui de praebenda Tornacen. vacante per manum apostolicam, sicut dictum est, investituram acceperat, in choro et in capitulo tam liberaliter quam libenter admitterent, et praebendae fructus ex integro absque omni difficultate conferrent. Episcopus vero, licet saepe tam litteris quam viva voce commonitus ab eo, ut decuit, semper exhibuit se rebellem, nullatenus volens institutioni apostolicae consentire. Sed tamen Parisiis veniens, cum praedictus B. vehementer instaret, praesente te, frater episcope, necnon et dilecto filio abbate sanctae Genovefae procuratore ipsius episcopi Tornacensis, cum multis aliis religiosis et honestis personis, post multas altercationes et rationes hinc inde propositas, de communi consilio magistrorum prudentium et jurisperitorum, qui vocati ad litem convenerant decidendam, cum allegationes praedicti episcopi nullam vim aut vigorem haberent, saepe fatum B. auctoritate apostolica sententialiter in corporalem praebendae illius possessionem induxit; eo modo laborans quod decanus ipse totumque capitulum Tornacen. eumdem clericum in fratrem et canonicum suum communiter receperunt, et adhibitis solemnitatibus quae debent in admittendis canonicis adhiberi, stallum in choro et locum in capitulo ei libenter assignarunt: ita quod statim et deinceps, sicut et reliqui, juxta consuetudinem Ecclesiae, plena et integra perceptione fructum est gavisus. Et ut mandatum apostolicum ex ordine compleretur, idem exsecutor quidquid circa Hulvinum ipsius B. adversarium, vel alium ab episcopo vel quolibet alio forte fuisset in ejus praejudicium attentatum, cum ipso capitulo Tornacen. penitus irritavit; solo episcopo in sua rebellione contumaciter perdurante. Nos igitur quod ab eodem decano auctoritate apostolica provide super his omnibus est statutum, debitum volentes effectum sortiri, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, et districte praecipimus quatenus si idem episcopus vel Hulvin., sive alius praenominatum B. canonicum Tornacen. super illa praebenda, quam ipse tam solemniter est adeptus, post monitionem vestram duxerint impetendum, aut possessionem praebendae qualibet occasione turbandam, eos per severitatem districtionis ecclesiasticae, omni contradictione et appellatione cessante, compescere nullatenus omittatis; nihilominus facientes ut praenominatus episcopus suum in hoc velit adhibere consensum. Nolumus enim, sicut nec fieri convenit, ut apost. sedis institutio tam solemniter celebrata, et tot tantorumque virorum approbationibus et sententia unanimi roborata, temeritate seu contradictione quorumlibet infirmetur, aut factum, quod de tanti consilii maturitate ac provida consideratione processit, in recidivae quaestionis scrupulum relabatur. Nullis litteris obstantibus harum mentione non habita, etc. Quod si omnes, etc., tu frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum Romae apud S. Petrum, III Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Cum venisset olim ad apostolicam sedem N. canonicus S. Martini de Castro, nobis exposuit quod bonae memoriae quondam Bracaren. archiepiscopus de consilio fratrum et canonicorum suorum assensu., illustris quoque Portugal. regis A. et uxoris ejus M. reginae precibus inclinatus, Ecclesiae sancti Martini de Castro privilegium exemptionis indulsit, et eam ab omni jure episcopali prorsus absolvit. Propter quod possessionem quamdam in villa de Molas et duo casalia in terra de Regaldos, ex quibus tantumdem vel eo amplius percipiebat Ecclesia, dictus archiepiscopus in recompensationem accepit, sicut in privilegio continetur, quod per sedem apostolicam fuit postmodum confirmatum; ita quod eadem Ecclesia Ecclesiae Romanae certum censum annis singulis exhiberet. Verum e contra venerabilis frater noster archiepiscopus Bracaren. asseruit quod eadem Ecclesia, cum adhuc parochialis existeret, et postmodum cum per J. quondam Bracaren. archiepiscopum facta esset canonica regularis, jura episcopalia Bracaren. Ecclesiae persolvebat. Tandem vero canonici ejusdem Ecclesiae dicto archiepiscopo duo casalia conferentes, relaxationem juris episcopalis pro parte quadam impetrarunt ab eo. Sed dissensione postmodum super hoc exorta, iidem canonici casalibus praedictis receptis, jura episcopalia memorato archiepisc. et successori ejus diutius persolverunt. Adjecit etiam idem archiepiscopus quod ipse ab eadem Ecclesia, sicut ab aliis monasteriis Bracaren. dioecesis, jura parochialia et procurationes annuas aliquandiu recepisset; quae cum sibi praesumpsissent postmodum denegare, post primam, secundam et tertiam commonitionem, suspensionis in priorem et in monasterium interdicti sententiam promulgavit, ac postmodum tam priorem quam conventum, quia sententiam ipsam servare nolebant, excommunicationi subjecit. Cumque postmodum coram dilecto filio G. Sancti Angeli diac. cardinale, qui tunc in partibus illis legationis officio fungebatur, quaestio super hoc fuisset aliquandiu agitata, et tandem venerabili fratri nostro priori Sanctae Crucis ex ipsius delegatione commissa, pars adversa lite pendente ad apostolicam sedem accedens, veritate tacita confirmationem praedicti privilegii impetravit. Allegabat etiam idem archiepiscopus ex privilegio taliter impetrato nullum debere sibi praejudicium generari, et se ante omnia debere restitui, cum eum jure consueto prior et cononici auctoritate propria spoliassent. Quia vero nobis ad plenum non constitit de praemissis, discretioni vestrae per apost. scripta mandamus quatenus partibus convocatis, audiatis, hinc inde proposita et quod justum fuerit inter eos, appellatione postposita, statuatis et faciatis quod decreveritis auctoritate nostra firmiter observari. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. In his quae non solum ad spiritualia, verum etiam ad saecularia pertinent, te credimus adeo eruditum, ut satis inter bonum et malum discernere debeas et agnoscas quibus inter devotos et fideles tuos ad majoris remunerationis stipendia tenearis. Unde, quod absit! tanto majori appareres reprehensione notandus, si merita tuorum bene viventium absque remuneratione debita sub dissimulationis oculo pertransires, quanto minorem in his excusationem tuae providentia circumspectionis admittit. Sane si velles etiam, diffiteri non posses quantum dilectus filius Henricus subdiaconus noster pro te tam apud sedem apostolicam quam alias fideliter laboraverit et devote: pro quo tanto confidentius preces nostras pro ipso tibi duximus porrigendas, quanto justiori causa quae ad id efficaciter nos invitat ipsas credimus adjuvari; cum eas quas tanquam primitias tibi dirigimus, apud te mereri speremus audientiam cum effectu, et si etiam secus eligeres faciendum, nulla rationabilis tibi excusatio superesset, ad provisionem dicti subdiaconi congrua opportunitate se temporis ingerente. Inde est quod cum, sicut audivimus, cancellariae dignitas per annum et ultra jam in Ecclesia Mediolanen. vacaverit, licet jurisdictio conferendi eam ad nos, juxta Lateranen. statuta concilii, pleno jure sit devoluta, cum nec per te infra sex menses nec per Mediolanen. capitulum infra sex alios fuerit ordinata, nos tamen tibi tanquam fratri charissimo deferre volentes, devotionem tuam rogamus affectuosius et monemus, per apostolica tibi scripta praecipiendo mandantes quatenus eidem subdiacono, qui tam per se quam per consanguineos suos tibi et Ecclesiae tuae plurimum esse poterit fructuosus, et ad ipsius exsecutionem officii probatur idoneus, quem nos etiam quadam praerogativa speciali diligimus, dictam cancellariam sine cujuslibet difficultatis obstaculo, tam nostrarum precum intuitu quam ipsius meritorum et probitatis obtentu non differas assignare; ita ut ipse in hoc bonitatis tuae dulcedinem valeat experiri, nosque in nostrarum exauditione precum tuae probare possimus devotionis affectum. Quod si, postquam litteras nostras receperis, ad eludendum mandatum nostrum in praejudicium juris canonici, quod nobis competit ex Lateran. statuto concilii, de ipsa cancellaria, quod non credimus, aliquid duxeris statuendum, nos id irritum decernimus penitus et inane; sicque auctore Domino faciemus idem mandatum efficaciter adimpleri, quod ad consummationem praesentis negotii, quae de ipso non ficte incoepimus, finis congruus subsequatur. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Qui monitis acquiescere nolunt, et mandatis apostolicis obedire nec ad obediendum minis etiam inducuntur, canonicae severitatis in se debent experiri rigorem, ut effectus ab eis obtineat quod interminatio non potuerat obtinere. Sane cum olim consulibus et populo Placentinis dederimus in mandatis ut V. Palavicini filium et socios ac fautores iniquitatis ipsius, commorantes in vestro districtu, ad restitutionem eorum quae dilecto filio nostro P. Sanctae Mariae in Via Lata diacono cardinali, cum de provincia legationis suae rediret, violenter abstulerant, tradita sibi potestate compellerent; alioquin Ecclesiam Placentinam subjiceremus Ecclesiae Ravennati; ac si nec sic mandatis apostolicis obedirent, episcopali dignitate tam Placentin. quam Parmen. Ecclesiam privaremus: quia quod mandabatur adimplere hactenus distulerunt, ne mendacii arguamur, recedere non possumus a tramite veritatis, aut non concludere in effectu quae praediximus comminando. Eapropter eorum contumaciam attendentes, praesentium auctoritate de consilio fratrum nostrorum statuimus ut nisi infra quindecim dies post receptionem praesentium, mandatum quod per alias eis litteras fecimus curaverint adimplere, Ecclesia Placentina Ecclesiae Ravennati subjaceat et vos venerabili fratri nostro archiepiscopo Ravennati respondeatis et ipsius non praesumatis mandatis et admonitionibus contraire, donec nobis et eidem cardinali plenarie fuerit satisfactum; tam Placentin. quam Parmen. Ecclesiam episcopali dignitate, dante Domino, privaturi, si nec sic nobis fuerit plenarie satisfactum. Ideoque per apostolica vobis scripta mandamus, et districte praecipimus quatenus eidem archiepiscopo respondere curetis. Alioquin noveritis vos officio beneficioque suspensos. Mandavimus autem eidem archiepiscopo ut vos ad obediendum sibi per censuram ecclesiasticam et aliter, si opus fuerit, appellatione remota compellat. Nos enim sententiam quam in vos, si contumaces fueritis, tulerit ratam habebimus et faciemus auctore Domino inviolabiliter observari. Charissimae quoque in Christo filiae nostrae C. imperatrici, et tam Francorum quam Anglorum regi, et nobilibus viris T. comiti, et baronibus Campaniae, duci Burgundiae, ac comiti Maurianen. firmiter praecipiendo mandamus, ut bona mercatorum Placentinorum et Parmensium, quae deinceps fuerint in terra eorum inventa, tandiu apud se custodia fideli detineant vel faciant in tuto deponi, donec nobis et eidem cardinali fuerit plenarie satisfactum, et ipsi quid de his facere debeant mandatum a nobis receperint speciale. Consules etiam Placentinos, nisi nobis juxta mandatum dilecti filii G., sanctae Mariae in Porticu diaconi card. apostolicae sedis legati, curaverint satisfacere infra terminum quem ipse eis ad satisfaciendum praefixerit, se noverint excommunicationis vinculo innodatos. Mandamus autem rectoribus Lombardiae ut consules ipsos et potestatem Parmen. ad sua consilia non admittant, imo eos sicut excommunicatos arctius studeant evitare. Scribimus quoque universis archiepiscopis, episcopis, et aliis Ecclesiarum praelatis in Lombardia constitutis, ut si consules Placentini vel potestas Parmen. in civitates vel quascunque terras Lombardiae forte devenerint, eis praesentibus in civitatibus vel terris ipsis divina prohibeant officia celebrari. Omnes autem litteras, quae pro eorum contumacia edomanda de mandato nostro super hoc negotio sunt confectae, eidem card. transmittimus, eis, ad quos diriguntur, nisi infra quindecim dies post susceptionem praesentium nobis juxta formam litterarum quas idem cardinalis ad vos primo detulit, ad plenum satisfactum fuerit, assignandas: ei dantes firmiter in mandatis ut te, frater episcope, et clericos Placen. ad obediendum memorato archiepiscopo, cui vos ex tunc decernimus usque ad dignam satisfactionem esse subjectos, per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellat. Quod si forte cardinalis memoratus in terra non fuerit, venerabilibus fratribus nostris Mediolan. archiepiscopo et episcopo Cuman. exsecutionem hujus apostolici mandati committimus; ut ambo, vel alter eorum, si his exsequendis ambo nequiverint interesse, sicut praemissum est, in ipsius exsecutione apostolica fretus auctoritate procedat. Illud etiam relinqui nolumus incorrectum, quod interdictum in civitate et dioecesi positum non plene, sicut dicitur, observatur, cum auctoritate nostra prolatum fuerit et a nobis postmodum confirmatum. Unde vobis in virtute obedientiae districte praecipiendo mandamus ut vos illud inviolabiliter observetis et faciatis per vestram dioecesim inconcusse servari; eos qui contravenire praesumpserint, officio beneficioque suspensos, ad sedem apostolicam tu, frater episcope, transmissurus. Datum Romae apud Sanctum Petrum, XI Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Scriptum est praedictis omnibus super hoc, juxta quod in eisdem litteris continetur Qui monitis, etc., ut supra in eumdem fere modum usque ad verbum illud compellerent. Alioquin Burgum sancti Domnini eximeretur a jurisdictione Parmensis Ecclesiae, quia ipsi quod mandatur, etc., usque ad verbum illud de consilio fratrum nostrorum Burgum S. Domnini ab Eccle. Parmen. usque ad satisfactionem congruam eximimus potestate, tam vestram quam Placen. Ecclesiam, etc., ut supra usque ad verbum illud satisfactum. Scribimus autem charissimae in Christo filiae C. imperatrici, etc., usque ad verbum illud speciale. Omnes autem litteras quae pro eorum contumacia, etc., usque ad verbum illud firmiter in mandatis ut clericos in Burgo sancti Domnini constitutos a jugo Ecclesiae Parmen. absolvat, et publicet tantum Ecclesiae Romanae teneri. Quod si forte card. memoratus in terra non, etc., usque ad verbum illud procedat. Ideoque per apostolica vobis scripta mandamus et districte praecipimus quatenus cum idem Burgum sancti Domnini a vestra fuerit jurisdictione exemptum, nullam in ecclesias vel clericos ejus exercere praesumatis de caetero potestatem; sub poena excommunicationis vobis nihilominus inhibentes ne Huberto Palavicini filio aliquid de proventibus Parmen. Ecclesiae impendatis, nec eum vel suos, vel aliquos pro eo patiamini de ipsis aliquam usurpare vel qualemcunque accipere portionem contra quod hactenus egisse dicimini fraudulenter. Illud etiam impunitum relinquere nec possumus nec debemus, quod interdictum in civitate vestra et dioecesi positum non plene, sicut dicitur, observatur, praesertim cum auctoritate nostra prolatum fuerit, etc., ut supra usque in finem. Datum, ut supra. Cum apud sedem apostolicam potestatis resideat plenitudo, non est admiratione ducendum si, pensatis subditorum meritis, nunc exaltat humiles, nunc deprimit contumaces. Sane cum ipsa mater sit omnium generalis, ut in sublimatione humilium ad obediendum provocet contumaces et in contumacium depressione tam superbis quam humilibus audaciam subtrahat contemnendi, et mansuetos extollit, et deponit supercilium superborum. Ideoque Placentinorum contumaciam attendentes, praesentium auctoritate statuimus de fratrum nostrorum consilio et voluntate communi, ut Ecclesia Placentina Ecclesiae Ravennati subjaceat, et venerabilis frater noster episcopus et clerus Placentin. tibi obedientiam et honorem exhibeant, donec nobis et ilecto filio P. Sanctae Mariae in Via Lata diacono cardinali juxta tenorem litterarum, quas eis direximus Placentiam, satisfactionem curaverint plenariam exhibere; auctoritate tibi apostolica indulgentes ut eos ad obediendum tibi et respondendum, sicut superius est expressum, compellendi liberam habeas facultatem. Nos enim sententiam quam in eos propter hoc tuleris ratam habebimus et faciemus auctore Domino inviolabiliter observari. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum illud effectum. Significasti siquidem nobis quod cum in Ecclesia sancti Servandi institutio abbatis et monachorum ad te de jure pertineat, monasterium ipsum conversum est in canonicam saecularem et cuidam clerico in beneficium assignatum; quod tu quantum in te fuerat, emendare intendens, monasterium ipsum in priorem religionis statum desideras revocare. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes ut ecclesiam ipsam ad debitum religionis statum reducas, instituendi ibidem abbatem et monachos, sicut ad te pertinet, liberam tibi concedimus auctoritate apostolica facultatem. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud S. Petrum, VI Non. Maii. Cum venerabilis frater noster Oveten. episcopus interdictum, quod in regnum Legionen. apostolicae sedis auctoritate prolatum fuerat, et ipse servaverit et in sua dioecesi fecerit observari et propter hoc de regno Legionen. exsilium coactus fuerit sustinere, justum non esset aliquatenus vel honestum, si de receptione ipsius in absolutione regis et regni a te vel nullatenus vel nimis tepide tractaretur. Ideoque discretioni tuae per apost. scripta mandamus quatenus si, juxta formam quam tibi dedimus, regem Legionen. duxeris absolvendum, et debito praestitae cautionis illi praecipias, antequam interdictum regni relaxes, ut non impediat quominus dictus episcopus suae restituatur dioecesi et tam de damnis illatis quam de fructibus inde perceptis recompensationem ei exhibeat competentem et ei faciat ablata cum integritate restitui. Noveris autem nos eidem episcopo de speciali gratia concessisse ut cum regni Legionen. relaxaveris interdictum, latam in suam dioecesim interdicti sententiam et hactenus observatam, per se vel nuntium suum auctoritate nostra cum tuo consilio valeat relaxare. Unde nihilominus volumus et mandamus ut praedictum episcopum non impedias quominus secundum predictam formam per se vel nuntium suum dioecesim Ovetensem absolvat. Datum, ut supra. Imminet nobis ex susceptae administrationis officio ut Ecclesiarum profectibus taliter intendere debeamus, quod ipsi in statu debito persistentes, salubribus proficere valeant institutis. Sane ad nostram noveris audientiam pervenisse quod Ecclesia tibi commissa propter beneficia tam mansionariis quam non mansionariis assignata, cum ipsius redditus ad hoc sufficere non valeant, jam fere ad nihilum est redacta. Volentes igitur ejusdem Ecclesiae profectibus paterna sollicitudine providere, fraternitati tuae per apost. scripta praecipiendo mandamus quatenus, si vera sunt quae dicuntur, de possessionibus ad mensam tuam pertinentibus infra septennium nulli beneficium de novo assignes, nisi necessitas vel Ecclesiae utilitas postulaverit, ut per hoc saltem respirare valeat ab onere debitorum. Datum Romae apud S. Petrum, V Kalend. Maii. Proposuit nobis dilectus filius Thebaldus presbyter quod, cum bonae mem. Celestinus papa praedecessor noster, post preces quas vobis pro receptione ipsius in fratrem et assignatione praebendae ad donationem vestram spectantis in Ecclesia vestra proximo vacaturae eidem facienda porrexerat, mandatum vobis apostolicum destinasset et bonae mem. decanum Remen. exsecutorem concessisset eidem, decanus ipse vos in exsecutione mandati apostolici contumaces inveniens et rebelles, ipsum de praebenda primo vacatura in Ecclesia vestra, quae ad donationem capituli pertineret, auctoritate apostolica investivit; vobis praecipiens ut eum in canonicum recipientes et fratrem, ipsi stallum in choro et locum in capitulo conferretis; ecclesiarum vobis introitu interdicto, si quod mandabat differretis infra triduum ad implere. Vos autem nec mandatum ejus exsequi voluistis, nec ab ecclesiarum cessastis ingressu; imo potius in elusionem mandati apostolici, causa diffugii ad eumdem decanum appellastis; et cum ipse decanus morte praeventus in negotio ipso ulterius non potuisset procedere, et praebenda quae ad donationem vestram spectabat, in ecclesia Cameracen. vacasset, eam alii assignastis, in eumdem presbyterum excommunicationis sententiam promulgantes, quia litteras ejusdem decani sibi in testimonium reservavit. Cum autem propter hoc idem presbyter ad ejusdem praedecessoris nostri praesentiam accessisset, sicut ex litteris ejus nobis innotuit, ipse quod ab eodem decano factum fuerat, ratum volens haberi, collationem praebendae factam a vobis penitus irritavit, et eumdem presbyterum ab excommunicationis vinculo absolutum de ipsa manu propria per annulum investivit. Licet autem intentionis nostrae non sit investituras de vacaturis factas, contra canonum instituta ratas habere, qui secundum plenitudinem potestatis de jure possumus supra jus dispensare; attendentes tamen quod idem presbyter non de vacatura, sed de vacante per praedecessorem nostrum fuerat investitus, utpote quae post cassationem concessionis a vobis factae intelligebatur vacare: discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus amoto ab eadem praebenda quolibet detentore eam ipsi T. omni dilatione, excusatione et app. postpositis conferatis et permittatis ab ipso pacifice possideri, ei stallum in choro et locum in capitulo cum plenitudine honoris canonici assignantes. Alioquin noveritis nos venerabili fratri nostro Cathalanensi episcopo dedisse firmiter in mandatis ut ipse id auctoritate apost. exsequatur; contradictores eccle. censura cessante appellatione percellens, si vos super exsecutione mandati nostri desides fueritis vel remissi. Nos enim sicut nolumus injusta praecipere, sic in justis praeceptis nolumus pati repulsam, qui prompti sumus omnem inobedientiam secundum apost. verbum ulcisci. Nullis litteris, etc., harum tenore tacito, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. In eumdem fere modum Cathalanensi episcopo. Socrosancta Rom. Eccl., etc., usque ad verbum illud suscipimus. Ad indicium autem hujus nostrae protectionis paginae nobis nostrisque successoribus unum Byzantium annis singulis exsolvetis. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, VI Nonas Maii. Veniens olim ad apostolicam sedem Willielmus monachus Rivipollensis, causamque inter venerabilem fratrem nostrum archiepiscopum et dilectos filios canonicos Terraconen. ex una parte, et monasterium Rivopollen. ex alia, super villa et honore de Centumcellis vertebatur, ad quosdam obtinuit judices delegari. Verum quoniam ipse in falsitate bullae nostrae fuit publice deprehensus et suspectus habetur ne praeter litteras quas a nobis obtinuit, aliquas alias sub falsa bulla in Hispaniam destinarit, fraternitati vestrae per apost. scripta mandamus quatenus, nullis litteris super hoc impetratis obstantibus et revocato quidquid earum auctoritate est attentatum, audiatis causam et eam sine debito terminetis, facientes quod statueritis per censuram eccle. inviolabiliter observari; audituri nihilominus causam quae inter Terraconen. Eccle. et monasterium Rivipoll. super castro de Analech vertitur et fine canonico decisuri. Datum Romae apud Sanctum Petrum, II Nonas Maii. Licet ex injuncto nobis apostolatus officio cunctorum teneamur providere quieti et pacem inter singulos exoptare, quietem tuam et regni tui tanto specialius conservare volumus et debemus et inter magnificentiam regiam et homines suos firmae pacis existere foedera studiosius affectamus, quanto personam tuam specialiori diligimus in Domino charitate, et pacem tuam et regni tui ad Ecclesiae commodum cognoscimus efficacius redundare. Eapropter chariss. in Christo fili, tuis justis precibus inclinati et petitionibus tuis, quantum cum Deo possumus, gratum impertientes assensum, felicis mem. Celestini papae praedecessoris nostri vestigiis inhaerentes, compositionem factam inter serenitatem tuam et dilectum filium nostrum Balduinum comitem Flandriae pro pace perpetuo servanda, sicut rationabiliter facta est coram viris religiosis et prudentibus et scripto authentico roborata et firmata pluribus juramentis et ab utraque parte recepta auctoritate apost. confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Ad majorem autem ipsius facti notitiam, authenticum praedicti comitis de verbo ad verbum praesentibus litteris apponi fecimus et transcribi: cujus tenor talis est: Ego Balduinus comes Fland. et Hainen., notum facio universis praesentibus pariter et futuris quod ego concessi et juravi domino meo ligio Philippo illustri regi Franciae quod omnibus diebus vitae meae bona fide et sine fictione ipsum juvabo contra omnes homines qui possunt vivere et mori, praeterquam de terra Hainen. contra dominum meum episcopum Leodicensem, si ipse vellet inquietare regem Franciae, vel rex Franciae eum, sive contra dominum imperatorem de eadem terra; neque regi Franciae de hujusmodi auxilio faciendo unquam deero, quandiu idem dominus meus rex Franciae rectitudinem mihi facere voluerit in curia sua, et me facere judicari per eos qui me judicare debent in curia regis Franciae, et hoc faciam domino meo regi Franciae assecurari per juramenta viginti hominum meorum de Hainen. quos elegerit rex Franciae in hunc modum: ipsi jurabunt, et litteras suas patentes regi Franciae inde dabunt, quod mihi consulent, et volent, et efficient ad posse suum bona fide, ut hanc conventionem teneam domino regi Franciae integre, et quod si ab hoc resiliero, in captionem domini regis Franciae, ibunt Parisius infra quadraginta dies postquam id sciverint, vel per se vel per submonitionem regis Franciae, nisi infra eosdem quadraginta dies regi Franciae emendatum fuerit; nec de captione regis Franciae exibunt, donec illud sit emendatum; et quotiescunque me continget ab hac conventione resilire, toties Parisius in captione regis Franciae ire et captionem ei tenere tenebuntur ad eumdem modum qui praedictus est. Eamdem securitatem faiam fieri Domino regi Franciae contra omnes homines a quadraginta homin. de terra mea Fland. quam modo teneo, quos ipse rex Franciae elegerit. Et quam cito ad me venerit per jus meum terra quam comitissa uxor quondam avunculi mei comitis Fland. Philippi tenet nomine dotalitii, a quadraginta hominum meorum illius terrae, quos rex Franciae elegerit, eamdem securitatem fieri et praestari faciam domino meo regi Franciae. Et quicunque morientur ex his qui hanc fecerint regi Franciae securitatem, haeredes eorum eamdem securitatem praestare regi Franciae faciam. Quicunque hominum meorum de utraque terra praedicta hujusmodi securitatem domino regi Franciae facere noluerint, terras suas eis auferam nec reddam, donec regiae Franciae dictam fecerint securitatem. Et interim alios ad electionem regis Franciae faciam regi facere illam securitatem. Caeterum dominum Remen. archiepiscopum, et Atrebaten., et Cameracen., et Tornacen., et Morinen. episcopos rogabo, et bona fide requiram quod quotiescunque me a praedictis conventionibus resilire contigerit, toties me excommunicent, et terram meam totam interdicto supponant, non obstante aliqua appellatione, donec id emendatum sit regi Franciae. Et litteras meas patentes tam archiepiscopo quam dictis episcopis dabo, continentes me his concessisse quod hanc justitiam possint in me exercere, non obstante appellatione, si a dictis conventionibus resiliero: et efficiam ad posse meum, quod ipsi litteras suas patentes super hoc dabunt regi Franciae. Ita etiam quod quicunque successerint Remen. archiepiscopo et memoratis archiepiscopis, ad idem faciendum super me et super terram meam Domino regi Franciae tenebuntur. Dominum papam etiam et alios summos pontifices Domini papae successores rogabo per litteras meas patentes, quas tradam regi Franciae, quatenus domino regi Franciae suas super hoc confirmationis dent litteras, et justitiae in me et terram meam exercendae, si ab his resiliero. Sciendum praeterea quod domino meo Philippo regi Franciae et haeredi suo quito feudum Bolen. et feudum Gumar. et feudum Osiaci, si quid in illis feudis habeo. Quae omnia juravi et sigillo meo rata firmavi. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud S. Petrum. Scriptum est autem super hoc Willelmo. Remen. archiepiscopo et suffraganeis ejus, ut apost. freti auctoritate dictam compositionem faciant, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, per excommunicationis in personas et interdicti sententiam in terras, inviolabiliter observari. Deferendum regi quasi praecellenti cum in generali testetur Apostolus, illi deferre specialiter volumus et deferri desideramus ab aliis quem certis novimus argumentis et fidei catholicae integritate praecellere et inter caeteros reges in devotione Rom. Ecclesiae proposito persistere firmiori. Hinc est quod nos attendentes fidem et devotionem quam charissimus in Christo filius noster Philippus rex Francorum illustris, non solum circa Rom. Ecclesiam, verum etiam circa Ecclesias universas quasi ex liberalitate innata creditur exhibere, de venerabilis fratris nostri Rothomagen. archiepiscopi discretione miramur; quia, sicut audivimus, cum idem rex superfacto Andeliaci ab ipso archiepiscopo tanquam a suspecto judice appellarit, ne aliquid posset in ejus praejudicium generari, nihilominus idem archiepiscopus ipsum infestat ejusque terram in sua provincia constitutam ecclesiastico minatur supponere interdicto. Unde nos canonum statuta sequentes, si quid post appellationem illam rationabiliter interpositam in ejus praejudicium fuerit attentatum, irritum decernentes penitus et inane, praefato archiepiscopo mandavimus, districtius inhibentes, ne praedictum regem de caetero propter hoc molestare aut in terram ejus sententiam promulgare praesumat, quandiu coram vobis, qui neutri partium merito debetis esse suspecti, parere voluerit aequitati. Quo circa discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si saepe dictus archiepiscopus post appellationem illam, eodem rege taliter juri stare parato, in praedictam terram aliquam in gravamen ipsius duxerit sententiam promulgare, vos nostra freti auctoritate illam denuntietis, sublato appellationis obstaculo non tenere. Ne vero propter loci distantiam eidem archiepiscopo grave sit ad vestram praesentiam pro consequenda justitia laborare, praesentium vobis auctoritate mandamus, ut quoties necesse fuerit, ad locum congruum accedatis, et sine personarum acceptione, justitia mediante, procedere non tardetis. Nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint veritate tacita, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Officii nostri debitum et sollicitudo requirit ut fratres et coepiscopos nostros in justis debeamus petitionibus specialius exaudire nec eorum sententias, quas in contumaces et rebelles duxerint rationabiliter promulgandas, permittamus temeritate qualibet violari. Cum igitur, sicut tua nobis insinuatio patefecit, multi religiosi tuae dioecesis contra generale interdictum a te positum divina non metuant officia celebrare, fraternitati tuae auctoritate praesentium duximus indulgendum ut liceat tibi omnes tuae dioecesis, salvis privilegiis et indulgentiis Rom. pontificum, ad observantiam interdicti a te positi appellatione remota canonica districtione compellere. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Si quando a fratribus et coepiscopis nostris a nobis requiritur quod a tramite rationis non deviet, eorum postulationi facilem nos convenit praebere consensum; ut eo fortius circa injunctum sibi officium intendere valeant et in nostra devotione persistere, quo se a nobis benignius ac celerius senserint exauditos. Inde est quod cum Ecclesiam sancti Achindani apud Constantinopolim te habere proponas, quidam suffraganeorum tuorum decimas a parochianis ejusdem Ecclesiae, qui de tuis partibus ad eamdem parochiam saepe domicilia transferunt, ea occasione instanter requirunt, quia patres eorum, avi sive proavi decimas ipsis aliquando persolverunt, et ad ipsas decimas extorquendas nonnunquam suos vicarios transmittere non formidant: non attendentes quod licet ipsi parochiani eorum aliquando fuerint, ex quo se ad alienam parochiam transtulerunt, manum non licet cuiquam in messem mittere alienam. Ideoque nos indemnitati tuae sollicite providere volentes, fraternitati tuae praesentium auctoritate concedimus ut liceat tibi a parochianis praescriptae Ecclesiae tuae beati Achindani, non obstante quod eorum antecessores praedictis suffraganeis tuis, dum in ipsorum parochia permanebant, decimas persolverunt, libere decimas percipere et tenere, nihilominus etiam jus conventuale, quod in capellis Ecclesiae praenominatae tibi de jure competit, sine contradictione cujuslibet de auctoritate nostra valeas exercere. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, IV Non. Maii, pontificatus nostri anno primo. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum illud effectum. Ut igitur apostolici favoris obtentu religio vestra, Deo dante, grata in spiritualibus et temporalibus recipiat incrementa, statuimus ut vobis de concessione nostra sit licitum in locis in quibus competens fratrum numerus a vobis fuerit institutus, cum assensu dioecesani episcopi, sine detrimento juris alterius, oratoria sine cujuslibet contradictione construere, ubi fratribus morantibus cum familiis suis secundum statuta ordinis vestri divina valeant officia ministrari. Datum Romae apud Sanctum Petrum, Non. Maii, pont. nostri anno primo. Quanto Creatori vestro sub religionis habitu astricti estis devotius famulari, tanto sollicitius nos convenit providere ne per immoderati oneris gravitatem aliquatenus possit in vobis monastici profectus ordinis impediri. Accepimus autem vobis significantibus quod ab ipso domus vestrae fundationis primordio de fundatoris voluntate processit ut fratribus S. Irenaei procurationem unam annis singulis liberaliter exhiberet, cum terras vel redditus non teneatis ab eis, propter quos hujusmodi procuratio ipsis debeat exhiberi. Verum tunc temporis propter fratrum et servientium paucitatem domum vestram exhibita procuratio non gravabat, cum fines levium non excederet expensarum. Sed nunc tantum ibi excrevit numerus servitorum et fratrum quod ad faciendam procurationem vix modo quatuor marchae sufficerent, quae pro una sufficienter fieri consuevit. Ut igitur per apostolicae sollicitudinis curam vestris possit in parte ista gravaminibus provideri, auctoritate praesentium vobis indulgemus ne ultra primam mensuram in procuratione ipsa sitis ulterius praedictis fratribus obligati; sed expensis illis quae sufficere consueverant sint contenti; nisi forte facultates Ecclesiae vestrae in tantum excreverint, quod sine gravamine, ampliato fratrum numero, ad solvendum debitum procurandi extendi possit quantitas expensarum. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra. Cum a nobis petitur, etc., usque vestris postulationibus inclinati, rationabiles consuetudines Ecclesiae vestrae a bonae memoriae P. sancti Grisogoni presbytero cardin. tunc legato sedis apostolicae approbatas, et per M. quondam abbatem sancti Vedasti de consilio majoris et sanioris partis capituli redactas in scriptis, et tam sigilli ipsius quam card. ejusdem munimine roboratas auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus: inhibentes ne vel tu, fili abbas, vel tuorum quilibet successorum contra eas temere veniat, nec vos, filii monachi, contravenienti aliquatenus pareatis. Adjicimus etiam ut, sicut in instrumento earumdem consuetudinum continetur, curias et domos obedientiarum in quibus monachi consueverunt hactenus ministrare nunquam ulli laico sub quocunque censu temere concedere praesumatis, sed tam res Ecclesiae vestrae quam obedientiarum ipsius per fratres vestros et monachos custodiantur et fideliter pertractentur. Ad haec, auctoritate vobis apostolica districtius interdicimus, ne obventiones charitatum, annuos etiam redditus refectioni fratrum et pauperum in anniversariis deputatos, in alios usus, nisi evidens Ecclesiae necessitas vel utilitas exigat, praeter communem assensum vel majoris partis consilii sanioris aliquatenus convertatis; sed tam dictae obventiones quam et redditus ipsi, per priorem et monachos, quos capitulum ad hoc deputaverit, fideliter reserventur. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, II Nonas Maii. Quamvis universa loca religiosa fovere ac diligere teneamur, illis tamen propensiorem curam impendere nos oportet quae specialiter beati Petri juris existunt et ad nostram nullo mediante provisionem pertinent et tutelam. Inde est quod nos jura monasterii vestri volentes integra conservari et contra molestationes indebitas vos et idem monasterium speciali communire privilegio libertatis ad exemplar felicis memoriae Urbani, Clementis et Celestini praedecessorum nostrorum, auctoritate apostolica prohibemus ne ullus omnino archiepiscopus, episcopus aut alius Ecclesiarum praelatus, nisi de speciali mandato Romani pontificis vel legati ab ipsius latere destinati, in monasterium ipsum, abbatem vel aliquem fratrum vestrorum interdicti, suspensionis vel excommunicationis sententiam promulgare praesumat: quod si fecerit, eam decernimus non tenere. Libertates praeterea et immunitates et rationabiles ejusdem monasterii consuetudines hac tenus observatas, tam in animarum cura presbyteris Ecclesiarum Virziliaci, Asconii, Sancti Petri, Castri insulae, et Monterione committenda et contrahendis matrimoniis et legitime dirimendis, et excommunicandis vel absolvendis suspendendis, destituendis et restituendis presbyteris, clericis et parochianis Ecclesiarum illarum quam in aliis negotiis et sacramentis ecclesiasticis, ratas esse decernimus et eas auctoritate apostolica vobis vestrisque successoribus confirmamus: districtius prohibentes ne quis possessiones, jura, vel bona praedicti monasterii praeter conscientiam sedis apostolicae, cui specialiter est subjectum, quomodolibet alienare vel antiquas et rationabiles ejusdem monasterii consuetudines, et hactenus observatas violare praesumat: quod si a quoquam fuerit attentatum, omnino statuimus irritandum. Adjicimus etiam ut si Ecclesiarum praelati a vobis canonice tertio requisiti, manifestos malefactores vestros interdicere et excommunicare neglexerint, licitum sit vobis et successoribus vestris ut eos candelis accensis vice nostra excommunicetis et interdicatis nuntietisque excommunicationis et interdicti vinculo innodatos: quos tandiu volumus sicut excommunicatos et interdictos ab omnibus evitari, donec de perpetratis excessibus satisfaciant competenter, et si delicti qualitas hoc exegerit, ad sedem apostolicam cum testimonio litterarum abbatis vel capituli veniant absolvendi. Liceat insuper vobis, sicut a benignitate sedis apost. instantius postulastis, ut in solemnitate quam in translatione beatae Mariae Magdalenae infra Quadragesimam annis singulis celebratis, ad gloriam Dei et laudem, ob solemnitatis ipsius reverentiam, Gloria in excelsis Deo ad missas de festivitate ipsius in monasteriis vestris solemniter decantetis. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Ad audientiam apostolatus nostri pervenit quod canonici castri Censurii a sede apostolica indulgentiam impetrarunt ne pro injuriis a dominis ejusdem castri vicinis Ecclesiis irrogatis, castrum ipsum subjici valeat interdicto: cujus libertatis occasione praedicti domini malignandi materiam assumentes, vobis et Ecclesiis vestris damna plurima et injurias intulerunt, de quibus nullam potuistis consequi rationem. Ideoque praesentibus vobis litteris indulgemus, ut prescripta indulgentia in praejudicium justitiae et juris monasterii vestris nullas vires obtineat in posterum vel effectum Datum Romae apud Sanctum Petrum. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum illud assensu. Devotioni tuae praesenti pagina indulgemus ut liceat tibi et successoribus tuis homines tuae subditos potestati civili judicio experiri coram te volentes, lite mota, juris ordine observato, ad judicium convocare et cogere appellatione remota ad judicium quod juste tuleris observandum. Nulli ergo etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, X Kalend. Maii. Cum ad quorumdam malitiam coercendam in concilio fuerit Lateranensi multa deliberatione statutum ut archiepiscopi, episcopi, archidiaconi, archipresbyteri etiam et decani certum evectionis numerum et personarum in Ecclesiarum visitationibus non excedant; quia, sicut audivimus, quidam ex praedictis personis id in Ecclesiis vestris nequaquam observant, super eo commoditati vestrae salubriter duximus providendum. Ideoque discretioni vestrae praesentium auctoritate concedimus ut si praenominatae personae numerum evectionis et personarum in concilio constitutum, cum Ecclesias visitant, excedere forte praesumpserint, et pro illis procurationem exegerint, liberum sit vobis auctoritate apostolica denegare. Et si propter hoc in Ecclesias vestras vel clericos vestros aliquam sententiam promulgaverint, ipsam auctoritate apostolica decernimus non tenere. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum illud justis precibus inclinati, conventionem inter vos ex una parte et dilectos filios nostros nobilem virum Petrum comitem Nivernen. et Agnetem uxorem ipsius ex altera, per sollicitudinem venerabilis fratris nostri O. Hostien. episcopi tunc apost. sedis legati, mediante charissimo in Christo filio nostro Philippo rege Francorum illustri unanimiter factam, super obligatione procurationum, quas ipse comes in Pascha et festivitate sanctae Mariae Magdalenae ab Ecclesia vestra accipere dicebatur, pro mille quingentis marchis argenti facta, sicut in eorumdem regis, episcopi, comitis et comitissae, et bonae memoriae archiepiscopi Senonen. et venerabilium fratrum nostrorum Eduen. Lingonen. Antisiodoren. et Nivernen. episcoporum scriptis authenticis et testimoniis pro bono pacis et concordiae continetur, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Praeterea vobis districtius sub excommunicationis poena vetamus ne de pecunia ista liceat vobis vel successoribus vestris aliquid relaxare. Decernimus ergo, etc. Datum Romae apud sanctum Petrum. Vestra novit universitas quae conventio intervenerit inter dilectos filios nostros Girardum abbatem et fratres Virziliacen. et nobilem virum P. comitem Nivernen. atque agnetem uxorem ipsius super obligatione procurationum quas ipse comes a coenobio Virziliacen. in Pascha et festivitate beatae Mariae Magdalenae recipere dicebatur. Cum igitur compositionem illam ad exemplar felicis memoriae Celestini papae praedecessoris nostri, qui ejus processum plene cognovit, auctoritate apostolica duxerimus confirmandam, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus firmiterque praecipimus quatenus si praedicti comes et comitissa vel haeredes eorum ab illa compositione resilierint, et non observaverint eam, quemadmodum in authenticis scriptis venerabilis fratris nostri Octaviani Hostien. episcopi, tunc apostolicae sedis legati, et charissimi in Christo filii nostri Philippi regis Francorum illustris et eorumdem comitis et comitissae et vestris evidentissime continetur, vos eos auctoritate nostra suffulti ad observationem ejusdem conventionis et singillatim et communiter per excommunicationis et interdicti sententiam, sublato appellationis impedimento, cogatis. Volumus autem ut sicut vos ad hoc tenemini, ita et vestri successores ad idem in posterum teneantur. Datum Romae apud Sanctum Petrum Quam sit grave crimen in clericis gloriari cum malefecerint et in rebus pessimis exsultare, nullus sanae mentis ignorat. Accepimus sane, quod non sine dolore referimus, quod cum Riccius de Gerrone R. filiam suam cuidam Joanni nomine tradiderit in uxorem, Petrus diaconus Ecclesiae sancti Petri, filius A. sacerdotis, non erubuit publice profiteri se praedictam feminam carnaliter cognovisse. Unde factum est quod praedictus vir ad propria eam remitteret, cui fuerat matrimonialiter copulata. Quapropter per apostolica tibi scripta mandamus quatenus si tibi constiterit de praemissis, omni contradictione et appell. cessante, praefatum clericum ab officio et beneficio suspendere non postponas, compellens virum ut uxorem suam recipiat eique, sicut justum est, officium exhibeat maritale. Datum, ut supra, IV Idus Maii, pontificatus nostri anno primo. Si gratis factam tibi a sede apost. gratiam recepisses, nec ejus benignitate fuisses abusus, privilegium forsan non merereris amittere, dum non abutereris concessa tibi a sede apost. potestate. Cum enim, sicut accepimus, bonae memoriae Celestinus papa praedecessor noster tibi misericorditer indulsisset ut aliquandiu morareris in scholis, ut paginae divinae vacares, beneficii hujus ingratus et indulgentiam ipsam indecenter interpretans, saecularibus legibus adhaesisti, non attendens quod secundum Apostolum nemo militans Deo implicat se negotiis saecularibus. Quia igitur abusionem tuam non possumus aequanimiter sustinere, discretioni tuae per apostol. scripta mandamus et districte praecipimus quatenus omni mora et excusatione cessante, ad gerendam sollicitudinem Ecclesiae tibi creditae revertaris; aliquem bene instructum in divina pagina, per quem proficere possis, tecum, si volueris, deducturus; ne forte, sicut in annis, ita pariter et in actibus juvenem te ostendas. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Nobis nec immerito ad cumulum indignationis accedit quod multi apostolicae sedis reverentiam minime attendentes, in tantae rebellionis aculeum eriguntur, quod ad receptionem eorum etiam quos nostris servitiis insistere nobisque familiariter adhaerere non dubitant, difficiles se ostendunt, graviterque repugnant, ut mandata apostolica eludantur. Quod tanto nobis cedit ad dedecus tantoque acrius nos commovet contra eos, quanto ignominiosius videretur, si propter remissionem ac tepiditatem nostram eorum infecta negotia remanerent, quibus non solum ad simplices preces nostras, verum etiam nobis tacentibus deberet liberaliter provideri. Sane sicut ex litteris venerabilis fratris nostri episcopi et dilecti filii archidiaconi Engolismen. accepimus, cum ipsi a bonae memoriae Celestino papa praedecessore nostro mandatum apostolicum recepissent ut dilectum filium magistrum Willielmum de Marcheio scriptorem nostrum canonicum instituerent in Ecclesia Pictavensi, contradictores excommunicationis sententia percellentes, iidem mandatum illud fuerunt, prout decuit, exsecuti. Nos autem quod ab eis rationabiliter factum est approbantes, venerabili fratri nostro Pictaven. episcopo, tunc apud sedem apostolicam existenti, viva voce injunximus ut ipsum scriptorem illius canonicae plena et pacifica faceret possessione gaudere. Ipse vero quod grave gerimus plurimum et molestum propter contradictionem quorumdam canonicorum suorum, cum nullum velit in suae novitatis exordio molestare, id exsequi praetermittit; licet de ipsius scriptoris, ut asseruit, promotione laetetur. Nolentes igitur ut pro quorumlibet contradictione quod apostolica fuit auctoritate statutum, citra perfectionis terminos relinquatur, sed potius celeri compleatur effectu, per apost. vobis scripta mandamus et districte praecipimus quatenus praedictum scriptorem nostrum canonicam ipsam, quam auctoritate apostolica est adeptus, faciatis auctoritate nostra, sublato contradictionis, occasionis et appellationis obstaculo, plene et pacifice possidere; quoscunque contradictores vel rebelles inveneritis, per districtionem eccle. appell. postposita compescentes. Insuper quia praedicti canonici Pictaven. quamdam proposuere ordinationem de canonicis, ut ducitur, se facturos, praenominato Williel. prorsus excluso; nos si quid in elusionem mandati apost. eo non admisso prius fuerit attentatum penitus irritantes, volumus nihilominus et mandamus ut ipsis auctoritate nostra curetis districtius inhibere ne in illa procedere ordinatione praesumant, donec mandatum nostrum de praefato Willielmo, secundum formam praescriptam fuerit adimpletum: scituri quod, sicut gratum nobis plurimum et acceptum existet, si mandatum nostrum per vos diligenti fuerit exsecutioni mandatum, ita dolebimus nec poterimus in patientia sustinere, si in exsecutione illius negligentes inventi fueritis et remissi. Nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint harum tenore tacito, etc. Quod si omnes, duo vestrum, etc. Datum Romae, ut supra, II Non. Maii. Insinuatio dilecti filii Ay. abbatis Cadunien. nobis exposita patefecit, quod cum ab antiquo abbatia Cadunien. non solum pastorem, sed etiam habitum et regularem observantiam de Cistercien. ordine suscepisset, tam in temporalibus quam in spiritualibus coelestium donorum proficiens incrementis, tandem per quosdam indisciplinatos filios voluntatis propriae sectatores, qui cervices suas indomitas ab illo jugo suavi et salutari minus licenter excutere praesumpsere, ad tantae desolationis miseriam peccatis exigentibus jam devenit, ut a malitia inhabitantium in ea defectum minetur pariter et ruinam. Volentes igitur tantae dissolutionis materiam per vestram sollicitudinem amputari, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus ad locum pariter accedentes, quidquid corrigendum inveneritis tam in capite quam in membris, auctoritate freti apostolica, solum Deum habentes prae oculis, corrigatis, et monitione diligenti praemissa, ut ad ordinem Cistercien. redeant, a quo formam religionis sumpserunt, ad emendationem ipsius loci, tam in capite quam in membris, prout expedire videritis, procedatis; quod statueritis facientes per censuram ecclesiasticam nullius contradictione vel appellatione obstante firmiter observari; sollicite satagentes ut conspirationes et vitium proprietatis radicitus exstirpentur. In quo si quis monachorum moriens fuerit vel fratrum inventus, Christiana careat sepultura. Nullis obstantibus litteris, etc., veritate tacita impetrat. Quod si omnes, etc. Datum, ut supra, VI Idus Maii. De commisso nobis statu Ecclesiae nos oportet esse sollicitos; ut si forsan in ejus corpore sit infectum quidquam morbi contagio quod simplicitatem corporis valeat offuscare, illud vel debitae correctionis capiat medicinam, vel ne corruptione ipsius pars sincera trahatur, ab unitate corporis penitus amputetur. Sane dilectus filius A. abbas Cadunien. in nostra praesentia constitutus nobis exposuit diligenter quod cum Cadunien. coenobii commissum sibi regimen assumpsisset, ne aliqua de commissis ovibus antiqui hostis versutia ab ovili suo posset surripere, juxta vocem Dominicam ad fratres suos conversus, saepius hortabatur ut Domino in sanctitate conscientiae et justitia coram ipso servire studentes, sectatores essent bonorum operum, et propria, quae juxta formam sui ordinis eis habere aliquatenus non licebat, ad communem utilitatem Ecclesiae resignarent, et ad Cistercien. ordinem, de quo primum patrem acceperunt, voluntate unanimi se transferrent. Caeterum quidam ex ipsis patris sui monita contemnentes et ea quae salutem propriam continebant, aegro animo sustinentes, in ipsum insurgere praesumpserunt et diabolica instigatione seducti, et patrem et pastorem pariter conspiratione nefaria ab administratione abbatiae nixi sunt amovere. Tandem vero cum idem abbas ex iniquitate filiorum domui suae timeret imminere periculum, in quosdam abbates monasterii sui subditos et subjectos simul cum parte altera, cautione juratoria interposita, super querelis suis voluntarie compromisit, tali tamen conditione adjecta, ut cum discretorum virorum consilio et aliorum abbatum filiorum et fratrum Ecclesiae Cadunien. querelas ipsas judicio vel concordia terminarent. Verum cum ad statutum arbitrii diem alterutra partium convenisset, dicto abbate proponente contra monachos et probare parato quod conspirationem fecerant contra ipsum, et ipsis in jure confessis proprium se habere, supradicti arbitri exclusis viris honestis ex consensu partium juxta formam compromissi ad arbitrandum receptis, et non vocatis abbatibus fratribus et filiis ad diem assignatum, sententiam promulgarunt, et ipsos monachos nullam conspirationem fecisse penitus asserentes, de propriis abbati reddendis nihil pronuntiavere. Unde cum idem abbas se multipliciter gravari cognosceret, tum quia probationem suam de conspiratione nolebant admittere et bonos viros et honestas personas excluserant, tum quia de restituendis propriis nullam prorsus fecerant mentionem et abbates fratres et filios ad arbitrandum non convocaverant, tam se quam abbatiam suam apostolicae protectioni supposuit et a tam manifesto gravamine sedem apostolicam appellavit. Unde proprio nuntio ad sedem apostolicam destinato, bonae memoriae Coelestino praedecessori nostro facti seriem plenius explicavit; qui provida deliberatione Ademaro bonae memoriae Petragoricen. episcopo dedit firmiter in mandatis ut personaliter ad coenobium Cadunien. accedens, quod ibi statuendum seu corrigendum cognosceret, auctoritate apostolica nullius contradictione seu etiam compromissione prorsus obstante, tam in capite quam in membris corrigeret, et exstirpatis vitiis, virtutes ibidem inserere laboraret; et si quid post appellationem ad sedem apostolicam interpositam inveniret circa statum ipsius abbatis temeritate qualibet attentatum, illud in irritum revocaret. Cum igitur memoratus episcopus mandatum apostolicum recepisset et juxta formam ipsius ad monasterium Cadunien. accedere festinaret, abbatem de Faesia, quem ejecto pastore proprio praescripti monachi cum abbate de Gundunio in eadem Ecclesia post appellationem ad sedem apostolicam factam praesumptuose intruserant, cassavit penitus et amovit tam ipsum quam abbatem de Gundunio, qui eum intruserat, et fautores et electores ipsius excommunicationis vinculo innodavit. Quam sententiam dicti abbates et monachi observare penitus contempsere. Unde jamdictus A. Cadunien. abbas compulsus est ad sedem apostolicam laborare. Nos igitur latam a memorato episcopo sententiam in praedictos Faisen. et Gundunien. abbates et alios eorum fautores, sicut rationabiliter lata est, ratam habentes et firmam, praesentium vobis auctoritate mandamus quatenus ipsam tandiu faciatis auctoritate nostra, nullius contradictione vel appellatione obstante, inviolabiliter observari, donec pastorem suum A. unanimi voluntate recipiant et debitam sibi obedientiam et reverentiam impendentes, de perpetratis excessibus juxta disciplinam sui ordinis satisfecerint competenter; in irritum revocantes quidquid in praedicti abbatis praejudicium post appellationem ad apostolicam sedem objectam constiterit immutatum; ipsos monachos auctoritate apostol. compellentes eidem abbati satisfacere in expensis mutuatis, dum ad sedem apostolicam per suos nuntios et etiam in propria persona coactus est laborare. Nullis obstantibus litteris harum tenore, etc. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae, ut supra, VIII Idus Maii, pont. nostri anno I. Cum in Ecclesiis dilectorum filiorum nostrorum abbatis et fratrum Virziliacen. per eos capellani constituantur, qui debeant ipsis de temporalibus respondere, dignum est et consonum rationi ut sicut ex consuetudine observatur, super his controversia mota ad judicium ab eisdem fratribus compellantur. Ideoque fraternitati vestrae praesentibus litteris inhibemus ne capellanos ipsos, vel eosdem fratres contra tenorem privilegiorum suorum in audientia vestra pro temporalibus subire judicium compellatis, vel si spontanei accesserint, in praejudicium memoratorum fratrum ullatenus admittatis. Sed si quid super his quaestionis emergat, coram eis secundum ordinem juris experientes suam justitiam consequantur. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud S. Petrum. Licet universa loca religiosa fovere ac diligere teneamur, illis tamen propensiorem curam impendere nos oportet, quae specialiter beati Petri juris existunt et ad nostram nullo mediante provisionem pertinent et tutelam. Inde est quod nos jura monasterii beatae Mariae Magdalenae Virziliacen. volentes integra conservari, et contra molestationes indebitas fratres et idem monasterium speciali communire privilegio libertatis, ad exemplar fe. record. Urbani, Clementis, Coelestini praedecessorum nostrorum, auctoritate apostol. prohibemus ne quis vestrum in monasterium ipsum, abbatem aut aliquem de fratribus ejusdem monasterii interdicti, suspensionis, vel excommunicationis sententiam promulgare praesumat: quod si fecerit, eam decernimus non tenere. Libertates praeterea et immunitates et rationabiles ejusdem monasterii consuetudines hactenus observatas, tam in animarum cura presbyteris Ecclesiarum Virziliacensis, Asconii, S. Petri, Castri insulae et Monterione committenda, et contrahendis matrimoniis et legitime dirimendis, et excommunicandis vel absolvendis, suspendendis, destituendis et restituendis presbyteris, clericis et parochianis Ecclesiarum illarum, quam in aliis negotiis et sacramentis ecclesiasticis, ratas esse decernimus, et eas a vobis praecipimus inviolabiliter observari. Nihilominus etiam vobis praesentium auctoritate mandamus quatenus subditos vestros, de quibus ad vos praedictorum fratrum fuerit perlata querela, ad necessitatem satisfactionis debitae, contradictione et appellatione cessante, per excommunicationis et interdicti sententiam compellatis. Alioquin eis auctoritate apostolica indulsimus ut eos candelis accensis vice nostra excommunicent, et nuntient excommunicationis et interdicti vinculo innodatos: quos tandiu volumus sicut excommunicatos et interdictos ab omnibus evitari, donec de perpetratis excessibus satisfaciant competenter. Praeterea quoniam, ut audivimus, parochiani praefati monasterii, qui pro manifestis excessibus a memoratis fratribus quandoque sententiam ecclesiasticae districtionis incurrunt, interdum ad alia loca se transferunt, ut sic sententiam et justitiam fratrum eludant; districte mandamus atque praecipimus ut eos qui taliter duxerint correctionem ecclesiasticam contemnendam, pariter et alios malefectores eorumdem fratrum, qui vel a vobis vel ab ipsis aut ab aliis fuerint excommunicationis et interdicti vinculo innodati, cum requisiti fueritis, per parochias vestras tandiu sicut excommunicatos et interdictos faciatis ab omnibus evitari, donec iidem malefactores satisfacere compellantur ; et si delicti qualitas hoc exegerit, ad sedem apostolicam cum testimonio litterarum abbatis vel capituli veniant absolvendi. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Religiosis votis annuere et ea operis exhibitione complere, officium nos invitat suscepti regiminis, et ordo exigit rationis. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum monasterium S. Mariae Magdalenae Virziliacensis, in quo divino mancipati estis obsequio, ab illustris memoriae Gerardo comite ipsius loci fundatore et uxore ejus Bertha beato Petro apostolorum principi propria devotione oblatum, apostolicae sedis patrocinio communimus et, ad exemplar praedecessorum nostrorum piae recordationis Leonis, Gregorii, Urbani, Eugenii, Alexandri, Lucii, Urbani, Gregorii, Clementis, et Coelestini Romanorum pontificum, statuimus ut idem monasterium in nullo teneatur alicui nisi tantum Rom. Ecclesiae respondere, et illum vobis in abbatem dari volumus et praeponi quem fratres communi consensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et beati Benedicti institutionem elegerint et Romanus pontifex providerit ordinandum aut suggestione monachorum ejusdem loci consenserit ordinatum. Sane consecrationem monasterii vestri et Ecclesiarum quae sunt in circumadjacenti villa Castri insulae et Monterione, chrisma, oleum sanctum, benedictionem abbatis, ordinationes monachorum et clericorum et caetera ecclesiastica sacramenta, vobis a quo malueritis catholico episcopo suscipienda concedimus: quia apostolica fultus auctoritate quod postulatur indulgeat. Ecclesiae vero ejusdem monasterii per diversas provincias constitutae et earum altaria ab episcopis, in quorum dioecesi sunt, consecrentur, coemeteria benedicantur, sacerdotes et clerici ordinentur, chrisma et oleum suscipiantur; siquidem gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerint, et ea gratis ac sine pravitate voluerint exhibere. Alioquin pro eorum susceptione catholica quem malueritis episcopum adeatis; qui similiter apostol. fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Porro dioecesano episcopo in monasterio vestro, nisi forte ab abbate fuerit invitatus, nec stationes agere nec Missas liceat publicas celebrare, neque ullam in eodem coenobio et circumadjacenti villa et in ecclesiis Asconii, Sancti Petri, quae sunt in radice montis ipsius sitae, et in ecclesiis Castri insulae et Monterione dominationem exercendi vel interdicendi habeat potestatem. Mansuro in perpetuum praeterea decreto penitus prohibemus ne abbatem vel monachos persona quaelibet saecularis ad curiam suam judicandos vel in causam ducendos vocet; nec abbas vel monachi aut eorum homines ab ecclesia cui serviunt judicandi coacti pro susceptione judicii curias principum adeant aliquorum, neque per alicujus principis potestatem abbas cum hominibus Ecclesiae Virziliacensis, si qua inter eos querela emerserit, in causam intret; nec aliquis eos adversus abbatem defendere audeat, vel tueri; nec burgenses vel homines Ecclesiae Virziliacensis praeter abbatem et monachos quisquam principum ad suam curiam judicandos et distringendos puniendosve ire compellat. Ad haec, saepedicto monasterio auctoritate apostolica confirmamus quaecunque praedictorum fundatorum seu quorumcunque fidelium legitima collatione aut aliis justis modis noscitur possidere, et quaecunque juste in futurum et canonice largiente Domino poterit adipisci. Praeterea quieti vestrae providentes, auctoritate apostol. interdicimus et sub excommunicationis vinculo prohibemus, ut infra pertinentias monasterii vestri crucibus determinatas nullus hominum capere, invadere seu bona sua auferre sive assultum vel quamlibet offensionem facere, neque per alicujus ducis vel comitis auctoritatem quisquam sine licentia vestra in eodem monasterio missas celebrare et oblationes detinere praesumat. Nihilominus quoque praedecessorum nostrorum fe. mem. Urbani, Eugenii, Alexandri, Lucii, Urbani, Gregorii, Clementis et Coelestini Roman. pontificum vestigiis inhaerentes, statuimus ut in ecclesiis et capellis vestris per diversus provincias constitutis presbyteri a vobis vel fratribus vestris eligantur; ut episcopis, in quorum dioecesi sunt, praesententur: a quibus, si idonei fuerint, curam animarum accipiant; ita quidem quod de plebis cura teneantur episcopis respondere; de oblationibus vero, decimis aliisque redditibus, sicut a praedecessoribus nostris vobis concessum fuisse dignoscitur, in curia vestra suam justitiam exsequantur. Quod si facere forte noluerint, subtrahendi eis temporalia ipsa, liberam habeatis auctoritate apostol. facultatem. Sententiam insuper super causa quae inter vos et bonae memoriae Stephanum quondam Eduen. episcopum vertebatur, a domino Urbano praedecessore nostro de communi consilio et assensu fratrum prolatam et a felicis record. Clemente praedecessore nostro postmodum confirmatam, auctoritate apostol. concedimus et praesentis scripti pagina communimus. Quae quidem sententia talis est. Controversiae quae sub examine sedis apostol. terminantur litterarum debent memoriae commendari, ne tractu temporis in recidivae quaestionis scrupulum deducantur. Meminimus autem piae memoriae praedecessorem nostrum Lucium papam venerabilibus fratribus nostris T. Portuen. et N. Albanen. episcopis et nobis adhuc in minori officio constitutis injunxisse ut in causa inter venerabilem fratrem nostrum Eduen. episcopum et monasterium vestrum diutius agitata, testes ipsius episcopi audiremus, eo, sicut recolimus, patenter expresso, ut super his articulis in quibus jus episcopale monasterii privilegia excludebant nulla per testes inquisitio haberetur, sed super aliis de quibus ab episcopo quaestio contra monasterium movebatur. Testibus itaque praefato tenore receptis et depositionibus eorum redactis in scriptis, fuit indulta commissio pro aliis testibus producendis, diffinitiva sententia apostol. sedis examini reservata. Proinde postea quae acta sunt sub judicibus delegatis, tam episcopi quam monasterii procuratoribus statuto termino in nostra praesentia constitutis, post multa hinc inde proposita ab episcopi procuratore quaesivimus ut quidquid peteret, scripturae serie declararet. Qui licet antea per advocatum subjectionem monasterii cum aliis petiisset, tandem libello porrecto confessus est, quod nihil in corpore monasterii vindicaret, sed in ecclesiis in villa circumadjacenti monasterio constitutis, clero et populo earumdem et quibusdam aliis jus episcopale domino suo restitui postulabat: quorum possessionem Eduen. Ecclesiam habuisse et praeter juris ordinem amisisse sufficienter probatum esse testibus asserebat; et ideo attestationes aperiri cum instantia requirebat. E contra vero Virziliacenses nec litem fuisse super his quae exempta sunt per privilegia contestatam et se libere usos suis privilegiis affirmabant. Nos vero privilegiis monasterii diligenter inspectis, villae circumadjacentis ecclesias scilicet Sancti Petri, Sancti Christophori, Sancti Stephani, Sanctae Marthae, Sanctae Crucis, et Sancti Jacobi, plena et pari cum monasterio gaudere reperimus libertate. Quia ergo, sicut dictum est, nostri non fuit praedecessoris intentio ut super his quae in privilegiis eximuntur vel haberetur quaestio vel testimonium redderetur, attestationes omnes super his, si quae sunt exhibitae, duximus irritandas. Sane libertatem monasterii ex ipsa procuratoris episcopi confessione tenentes ei privilegiorum claram seriem in aliis, quae licet exempta in quaestionem deducebantur, attentius intuentes, procuratori episcopi de consilio fratrum nostrorum super subjectione monasterii et omnibus quae in privilegiis eximuntur per diffinitivam sententiam silentium perpetuum ita duximus imponendum, ut in ecclesiis supradictis, clero et populo earumdem et villa circumjacenti nihil juris, nihil consuetudinis, nihil omnino quisquam, praeter Romanam Ecclesiam, secundum quod privilegia continent, quae diligenter inspeximus, habeat potestatis. Verumtamen principalem super ipsis privilegiis quaestionem, si ea episcopus non in parte sed totaliter tentaverit improbare, ipsi liberam reservamus. Decernimus ergo, etc., usque ad verbum illud, fatigare, aut de propriis animalibus quae in cellis ejus sunt, decimas exigere, sed omnia etc. salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate, et in illis ecclesiis quae exemptae non sunt dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Ad indicium autem tam jurisdictionis Romanae Ecclesiae quam libertatis vestrae, libram unam argenti nobis nostrisque successoribus annis singulis exsolvitis. Si qua igitur, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rainaldi domini papae notarii, vicem agentis cancellarii, III Non. Maii, indictione prima, Incarnationis Dominicae 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae tertii anno primo. Cum illos qui ad praelationis officium evocantur esse deceat sollicitos et attentos, ut tanquam boni pastores vigilias noctis custodiant super grege sibi commisso, ne lupus rapiat vel dispergat, qui propter impedimentum cordis aut corporis aliquando ad hujus officii onus electi suam insufficientiam recognoscunt et malunt praelationis officium resignare quam velint sub eorum regimine gregem Dominicum deperire, gratum exhibent Domino, sicut credimus, famulatum et petitionibus eorum favor est apostolicus impendendus; quia tutius est in Ecclesia non praeesse quam non prodesse qui praesunt. Licet autem occulta cordium ille solus intelligat qui renum est scrutator et cordium; quia tamen a nobis tam ex parte tua quam dilecti filii Cameracen. electi exstitit postulatum, ut si idem electus cujuspiam infirmitatis conscius, propter quam ad regimen ipsius Ecclesiae insufficiens dignoscitur, vellet sine pravitate aliqua resignare, liceret tibi eamdem recipere cessionem; volentes, quantum cum Deo possumus, Cameracen. Ecclesiae providere, auctoritate tibi praesentium indulgemus, ut si electus ipse propter praedictam causam sine pravitate renuntiare voluerit, resignationem ipsius apostolica auctoritate recipias, et ascitis tibi venerabilibus fratribus nostris Atrebaten et Ambianen. episcopis canonicos praedictae Ecclesiae studiosius moneas et inducas ut infra mensem post admonitionem vestram, personam idoneam sibi communiter juxta sanctionem canonicam eligant in pastorem. Si vero in electione facienda omnes, vel major et sanior pars, non potuerint convenire, ut ab eadem Ecclesia dissensionis in electione amoveatur materia, per quam jamdudum plurima sustinuisse dignoscitur detrimenta, ex tunc tu pariter cum praedictis episcopis vel eorum altero, si ambos habere non poteris, non obstante contradictione vel appellatione cujuslibet, praeficiendi ipsi Ecclesiae personam idoneam in pastorem liberam habeas auctoritate apostolica facultatem. Nulli ergo, etc. Datum Romae, ut supra, V Idus Maii, pontificatus nostri anno primo. Cum ad ecclesiastici honoris augmentum tuam sollicitam cognoscimus voluntatem, tanto ibi propensius in Domino congaudemus, quanto personam tuam sinceris charitatis brachiis amplexamur, et te tanquam praecipuum Ecclesiae membrum in domo Domini desideramus evidentius elucere. Pervenit siquidem ad audientiam nostram quod cum ad ampliationem divini cultus et honorem Ecclesiae Gallicanae in castro tuo, quod Mosomum dicitur, in abbatia ejusdem castri disposuisses novum episcopatum erigere, a felicis recordationis Coelestino papa praedecessore nostro super hoc licentiam postulasti; qui fratrum deliberato consilio, sicut in ejus litteris continetur, tibi per scripta sua concessit ut de assensu charissimi in Christo filii nostri illustris regis Francorum, de consilio etiam venerabilium fratrum nostrorum Atrebaten. et Ambianen. episcoporum, illud apostolica auctoritate suffultus, nullius contradictione vel appellatione obstante, in hujusmodi negotio agere procurares quod ad honorem Dei et Ecclesiae cognosceres pertinere; illos ecclesiastica districtione percellens qui tibi super hoc ducerent temeritate qualibet resistendum. Nos igitur ejusdem praedecessoris nostri vestigiis inhaerentes, de fratrum nostrorum consilio, ut in praedicta abbatia, juxta praescriptam tibi formam a praedecessore nostro episcopatum erigere valeas, vel si malueris in eodem castro cathedralem Ecclesiam cui praeficiatur episcopus fabricare liberam tibi concedimus auctoritate apostolica facultatem: ita tamen quod ab eodem monasterio monachi nullatenus excludantur; ne forte venire contra sanctiones canonicas videremur, quibus provida fuit deliberatione statutum, ut quae semel Deo dedicata sunt monasteria, semper maneant monasteria; cum et hodie generaliter statuatur ut ordo monasticus, qui in aliquo monasterio secundum Deum et beati Benedicti regulam dignoscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Si vero praedictorum episcoporum copiam habere non poteris, tu cum eorum altero juxta praescriptam formam in ipso negotio procedendi habeas potestatem. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra. Cum in ecclesia Dei ex dispositione divina locum obtineas digniorem, petitionibus tuis tanto libentius favorem apostolicum impertimur, quanto eas credimus ex maturiori deliberatione procedere et personam tuam cognoscimus ad augmentationem ecclesiasticae dignitatis sollicitius aspirare. Cum igitur tibi tam a felicis recordationis Coelestino papa praedecessore nostro quam a nobis de fratrum nostrorum consilio sit indultum ut infra castrum tuum, quod Mosomum dicitur, in abbatia ejusdem castri valeas episcopatum erigere, vel si malueris in eodem castro aliam cathedralem ecclesiam cui praeficiatur episcopus, fabricare; ut laudabile tuae voluntatis propositum melior sequatur effectus et ad exaltationem novi episcopatus studeas affectuosius et intendas, personae tuae, quam praerogativa dignitatis honorare volumus speciali, auctoritate praesentium indulgemus ut liceat tibi, quoad vixeris, personaliter in eodem episcopatu, eorum requisito assensu quibus episcopus praeficiendus exstiterit, nullius contradictione vel appellatione obstante, personam idoneam instituere in pontificem, qui populo sibi commisso praeesse valeat et prodesse. Nulli ergo, etc. Datum, etc., ut supra, VII Idus Maii. Cum a nobis petitur, etc. usque ad verbum illud effectum. Ad audientiam nostram siquidem te referente pervenit, quod cum felicis rec. Coelestinus papa praedecessor noster causam quae vertebatur inter te et Laurentium clericum de Brugis, super praebenda spectante ad magisterium scholarum Sanctae Mariae in Brugis, venerabili fratri nostro Willielmo Remen. archiepiscopo Sanctae Sabinae cardinali commisisset fine debito terminandam, ipse, allegationibus utriusque partis auditis et cognitis, de prudentum virorum consilio te ab ipsius impetitione absolvit, super hoc perpetuum silentium imponens eidem. Nos igitur quod per eumdem archiepiscopum factum est volentes debitam firmitatem habere, praebendam ipsam, sicut juste possides et quiete, devotioni tuae auctoritate apostolica confirmamus, etc. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum IV Non. Maii. Cum Ecclesiarum omnium cura nobis immineat pastoralis, sic nos convenit circa utilitatem ipsarum attentius vigilare, ut quae male ordinata sunt in eis in statum revocentur, auctore Domino, meliorem. Intelleximus siquidem per petitionem ex tua nobis parte porrectam, quod redditus duodecim altarium, qui ad mensam episcopalem specialiter fuerant deputati, quidam praedecessorum tuorum retroacto tempore minus rationabiliter distraxere. Volentes igitur tibi et Ecclesiae tuae paterna sollicitudine providere, ut redditus illos, qui in praejudicium tuum a mensa episcopali irrationabiliter sunt subtracti, tibi liceat, appellatione remota, legitime revocare, fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus. Nulli ergo, etc. Datum, etc., ut supra, VI Non. Maii. Cum a nobis petitur, etc. usque ad verbum assensu; ut redditus, qui a diversis donatoribus ad usum vicariorum ecclesiae vestrae, qui non sunt majoris altaris servitio deputati, per temporum vices proveniunt, colligantur in unum et per ministros vestros inter eosdem vicarios aequaliter dividantur, qui communi assensu capituli, secundum antiquam et rationabilem ecclesiae vestrae consuetudinem, institui valeant et similiter amoveri, liberam vobis auctoritate praesentium concedimus facultatem. Decernimus ergo, etc. Datum, etc., ut supra, VIII Idus Maii. Cum a nobis petitur, etc. usque ad verbum postulationibus inclinati, ne coram alio judice trahamini nisi per appellationem in causam, quandiu sub examine venerabilis fratris nostri episcopi Tornacen. vel dilectorum filiorum decani et capituli vestri stare juri volueritis, praeterquam de nostro vel legati nostri mandato, auctoritate vobis praesentium indulgemus. Liceat quoque vobis, cum generale interdictum terrae fuerit, exclusis interdictis et excommunicatis, clausis januis, non pulsatis campanis et suppressa voce, divina officia celebrare. Nulli ergo, etc. Datum, etc., ut supra, IV Idus Maii. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum illud, assensu, ut redditus qui per temporum vices a diversis personis ad usum vicariorum majoris altaris ecclesiae vestrae proveniunt, colligantur in unum et per ministros vestros inter vicarios aequaliter dividantur, qui communi assensu capituli, secundum antiquam et rationabilem ecclesiae vestrae consuetudinem, institui valeant et similiter amoveri, liberam vobis auctoritate praesentium concedimus facultatem. Decernimus ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum illud, vestris postulationibus gratam convenientiam impendentes, institutionemque quam super fructibus beneficii quod fuit olim Ivonis de vinea, cujus etiam donatio ad vos nullo medio pertinebat, de voluntate et consilio venerabilis fratris nostri Stephani episcopi vestri in Ecclesia vestra fecistis, videlicet ut fructus illi ad agenda communia negotia capituli perpetuo debeant applicari, sicut ipsa institutio rationabiliter facta est et hactenus observata et in authentico exinde confecto plenius continetur, auctoritate apostolica confirmamus, etc. Nulli ergo, etc. Datum, etc., ut supra, II Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Cum in Ecclesia Dei omnia fieri debeant ordinate, non est a praelatis ecclesiarum ex impetu vel pro quaestu ad sententiam procedendum; sed ad hoc eo majori debent maturitate procedere, quo turpius et absonum magis existit de prolata temere sententia quam de ferenda minus rationabiliter reprehendi: quorum alteri, primo videlicet, poena ex praesumptione debetur, secundo vero venia pro ignorantia vel diligentia minori donatur. Sane significantibus dilectis filiis abbate et conventu S. Vedasti Atrebaten. didicimus quod si quando inter eos et venerabiles fratres nostros episcopos, et dilectos filios archidiaconos, in quorum parochiis aliqua eorum obedientia vel capella consistit, super aliquo controversia vertitur, vel alicui ipsorum non satisfaciunt juxta desiderium postulantis, ipsi ecclesias eorum in suis parochiis constitutas interdicto subjiciunt et interdictum ipsum, nisi placati muneribus, non relaxant. Volentes autem Ecclesiae sancti Vedasti paterna sollicitudine providere, eisdem episcopis et archidiaconis per scripta nostra praecipiendo mandavimus ne ejus ecclesias sine manifesta et rationabili causa interdicto supponant, nec occasione saecularium negotiorum aut quaestionum emergentium, seu causa lucri captandi, capellanos in ejus ecclesiis commorantes impediant, quominus in ecclesiis suis divina valeant officia celebrare. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, si praefati episcopi vel archidiaconi forsan in ecclesias eorumdem abbatis et conventus sententiam interdicti minus rationabiliter duxerint promulgandam, vos de sententia ipsa, appellatione postposita, cognoscatis et eam post cognitionem, si talem ipsam inveneritis, auctoritate freti apostolica relaxetis. Nullis litteris, etc. harum tenore tacito. Datum Romae apud Sanctum Petrum, II Kalend. Maii, pontificatus nostri anno primo. Viris religiosis et his praecipue qui beati Benedicti regulam sunt professi non credimus expedire ut, otio claustrali postposito, contra instituta sui ordinis discurrant per curias saeculares, aut saecularibus negotiis involvantur. Inde est quod nos dilectorum filiorum abbatis et conventus sancti Vedasti Atrebaten. religioni et honestati consulere cupientes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si nobiles viri comes Aionien. et Betunen. advocatus a compositionibus quas idem comes cum eisdem fratribus super possessionibus de Haspra. et pater praefati advocati super possessionibus de Saillis et earum appenditiis voluntate propria inierunt temere resilire voluerint, eos ad observationem compositionum ipsarum, sicut sine pravitate factae sunt et ab utraque parte receptae, a nobis etiam confirmatae, monitione praemissa per districtionem ecclesiasticam appellatione postposita compellatis. Nullis litteris, etc., ut supra. Datum, ut supra. Significantibus nobis dilectis filiis abbate et conventu sancti Vedasti nostro est apostolatui reseratum, quod Martinus quondam ejusdem monasterii abbas tertiam partem decimationis de Moilaivis et de Ernaldmensnil ab R. quondam Noviomen. episcopo recepit ad censum, et ei tantam se redditurum promisit annis singulis pensionem, quod reliquae duae tertiae cum illa tertia vix sufficiunt ad solutionem ipsius. Unde ecclesia beati Vedasti jacturam enormem dicitur incurrisse. Propter quod venerabili fratri nostro Noviomen. episcopo dedimus in mandatis, ut illa tertia parte decimationis praedictae, sicut justum est, de caetero sit contentus et Ecclesiam ipsam super exactione praemissae pensionis amodo non molestet. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si supradictus episcopus mandato nostro parere noluerit et praemissis veritas suffragatur, vos auctoritate nostra suffulti memoratum episcopum sua tertia manere contentum et ab ecclesiae supradictae super exactione pensionis illius molestatione cessare, sicut justum est, monitione praemissa per districtionem ecclesiasticam, appellatione remota, cogatis. Si qua vero partium legitime citata etc. facientes quod decreveritis, etc. Nullis litteris, etc., ut supra. Quod si omnes, etc., tu, frater archiepiscope, cum eorum altero, etc. Datum, ut supra. Ut loca religiosa et fratres in eis divinis obsequiis deputati violentiae non subjaceant laicali, sed instituta sui ordinis colant potius in quiete, specialis est eis gratia facienda; ne pro sui juris defectu saecularibus immisceri negotiis compellantur et ad curias discurrere saeculares. Hac igitur consideratione inducti, dilectis filiis abbati et conventui sancti Vedasti Atrebaten. providere volentes, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus si de malefactoribus suis per dioecesanos episcopos justitiam non potuerint obtinere, vos post trinam admonitionem eisdem episcopis factam, malefactores eorumdem fratrum ad exhibitionem justitiae per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compellatis, facientes quod decreveritis per districtionem ecclesiasticam inviolabiliter observari; nec sententiam in eos latam a vobis, nisi damna et injurias passis prius fuerit satisfactum, aliquis audeat relaxare. Volumus etiam nihilominus et mandamus ut cum ab eodem abbate et fratribus fueritis requisiti, ad eorum monasterium accedentes, quae corrigenda fuerint in capite vel in membris, auctoritate freti apostolica corrigatis. Nullis litteris, etc., ut supra. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum Constituti in praesentia nostra dilecti filii Jacobus et Olivierius nuntii clericorum plebanatus de Quinto, et dilectus filius archidiaconus Tarvisinus, pro causa quae inter ipsos ex una parte et archidiaconum memoratum ex alia super jure ipsius archidiaconatus fuerat agitata et tandem ad nos per appellationem delata, diffinitioni ejus contrariis affectibus intendebant, et cum vellent ad invicem litigare, dilect. filium G. SS. Cosmae et Damiani diaconum card. ipsis concessimus auditorem. Cumque partes in ejus essent praesentia constitutae, praedicti nuntii pro ipsis et parte sua firmiter asserebant quod causa eadem post tractatum diutinum amicabili tandem fuerat compositione sopita: quam quidem archidiaconus juramento, episcopus vero sub poena mille librarum se promiserat firmiter servaturum. Ex adverso autem praedictus archidiaconus proponebat quod cum videret partem adversam sibi super observatione compositionis factae molestiam irrogare, bonae mem. Clementi papae praedecessori nostro suam curavit proponere quaestionem: qui tandem ipsum a praestito juramento post causae cognitionem absolvit et licentiam ei dedit ut archidiaconatus sui jura, non obstante compositione illa, prosequi non cessaret; praesertim cum eam praefatus episcopus non servasset et tam ipse quam plebani socii ejus super hoc contra mandati apostolici formam eum plurimum molestassent. E contra praemissi nuntii affirmabant quod episcopus suus contra compositionem non venerat, imo ipsi archidiacono querenti responderat quod paratus erat facere quod deberet, sicut per instrumentum publicum ostendebatur, et quod archidiaconus contra juramentum licitum ac sponte interpositum nulla debuisset ratione venire. Et si forte sibi esset aliquo modo, quod non credebant, indultum, prius quae contra compositionis formam praesumpserat, emendare penitus tenebatur, quam statueretur aliquid super negotio principali. Caeterum cum in praesentia card. praedicti diutius litigassent, tandem auditis per eum quae duxerant proponenda, fratrum nostrorum consilio habito diligenti, causam ipsam sub certa forma tuae fraternitati duximus committendam, per apost. tibi scripta mandantes quatenus utramque partem ad observationem compositionis praedictae non obstante absolutione praedicta, quam credimus per subreptionem obtentam, per censuram ecclesiasticam sublato appellationis obstaculo compellere non omittas; in irritum apost. auctoritate reducens si quid contra compositionem praedictam per praedictum archidiaconum cujuslibet auctoritate rescripti noveris immutatum. Si quid vero postmodum inter eos fuerit quaestionis, partibus ad tuam praesentiam convocatis audias et illud appellatione remota debito fine decidas. Volumus praeterea nihilominus et mandamus quatenus clericos et laicos, qui occasione quaestionis praedictae, quam cum archidiacono habuerunt, excommunicationis, suspensionis, vel interdicti sunt vinculo innodati, secundum Ecclesiae formam absolvas; illos qui ipsis bona sua per violentiam abstulerunt, ad restitutionem eorum, sicut justum fuerit, ecclesiastica censura remota appell. compellens, et non permittas quod ipsis super beneficiis suis gravamen vel aliqua molestia ab aliquo indebite inferatur. Illos vero quos Ecclesias violasse et manus in clericos temerarias injecisse constiterit, tandiu facias sicut excommunicatos ab omnibus arctius evitari, donec passis injuriam etc., et cum testimonio litterarum, etc. Datum, ut supra, etc., IV Idus Maii. Cum ad capiendas vulpes parvulas, quae demoliuntur vineam Domini Sabaoth, species quidem habentes diversas, sed caudas adinvicem colligatas, quia de vanitate conveniunt in idipsum, et haereticos ab fidelium consortio excludendos, dilectum filium fratrem Rainerium, potentem divino munere in opere et sermone, et cum eo dilectum filium fratrem Guidonem, virum Deum timentem et vacantem operibus charitatis, ad partes vestras duxerimus destinandos, universitatem vestram rogamus, monemus et exhortamur in Domino, et in remissionem injungimus peccatorum quatenus eos benigne recipientes pariter et devote, contra haereticos ipsis potenter et viriliter assistatis, eis consilium et auxilium impendentes. Verum quia frater Rainerius pro arduis Ecclesiae negotiis in Hispaniam de mandato processit apostolico, volumus nihilominus et mandamus ut vos fratres archiepiscopi et episcopi, cum a dicto fratre Guidone fueritis requisiti, in haereticos, quos ipse vobis nominaverit, spiritualem gladium exeratis; laici vero bona eorum confiscent et eos ejiciant de terra sua et eorum paleas separent a frumento. Omnibus autem qui pro conservatione fidei Christianae in tanto discrimine quod Ecclesiae imminet, ipsi astiterint fideliter et devote, illam peccatorum suorum concedimus indulgentiam, quam beati Petri vel Jacobi limina visitantibus indulgemus. Datum Romae, etc., ut supra, III Idus Maii Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, ne refrigescat charitas postulantis ex longioris morae fastidio vel ex brevi etiam dilatione tepescat. Significasti siquidem nobis quod cum ecclesia Sancti Petri de Castro sita juxta monasterium tuum libera sit, et sicut ipsum monasterium ab episcopali jurisdictione penitus sit exempta, et in ea olim esse consueverint canonici saeculares, praedecessores tui, ut possessiones ipsius in suos usus converterent, ut in ipsa facerent per monachos ministrari indulgentiam a sede apostolica impetrarunt. Verum quoniam in ea minus solemniter Domino deservitur, ad ampliandum ibidem cultum divini nominis canonicos saeculares, prout ibi quondam fuerant, in ea ordinare desideras et eis certos redditus assignare. Eapropter, dilecte in Domino fili, intentionem tuam laudabilem attendentes, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut de consilio fratrum tuorum vel majoris et sanioris partis in ea canonicos saeculares instituas, et tam de bonis monasterii tui quam de his quae ibi a fidelibus offerentur redditus eis competentes assignes: ita tamen ut in nullo libertas illa depereat, quam ei praedecessores nostri Romani pontifices contulere. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc. Idibus Maii, pontificatus nostri anno primo. Super eo de quo nos vestra discretio requisivit, videlicet quid faciendum sit de his qui captioni bonae memoriae V. Bellunen. episcopi, ex qua dignoscitur a quibusdam aliis crudelissime interemptus, se diabolico instinctu interfuisse fatentur, si ad Ecclesiam redire voluerint, in qua sint forma recipiendi ab ea, vobis taliter respondemus, quod cum tam enorme flagitium debita velimus severitate punire, ne facilitas veniae incentivum praebeat delinquendi, si communioni fidelium reconciliari desiderant, ad sedem apostolicam veniant absolvendi, nisi forte articulus mortis immineat vel hostilitas impediat capitalis; quibus in utroque casu, recepta secundum formam Ecclesiae sufficientissima cautione quod nostris debeant obedire mandatis, absolutionis beneficium nostra auctoritate potestis impendere: ita tamen quod opportunitate recepta, suscepturi mandatum, ad sedem apostolicam accedere non postponant. Provideatis autem attentius ne quid contra praescriptam formam quomodolibet attentetis . Datum Romae apud Sanctum Petrum. Licet in Ezechiele legatur: Animalia ibant et non revertebantur, tamen sequitur in eodem Animalia ibant, et revertebantur. Quamvis autem haec vocum dissonantia secundum sanum consonet intellectum et varias expositiones habeat mysticas et morales, possunt tamen per animalia munda, quae ruminant et ungulam findunt, rectores Ecclesiae non incongrue designari: qui discernendo fingunt ungulam et ruminant meditando: qui dum aliqua statuunt quae postmodum non retractant, eunt et non revertuntur; cum vero aliquid statuunt quod postmodum revocant consilio saniori, eunt et sicut de animalibus legitur, revertuntur. Utinam autem praedecessores nostri Romani Pontifices in diffinitione illius veteris et nondum inveteratae, sed prae vetustate notissimae quaestionis, quae inter Turonen. et Dolen. Ecclesias fuit diutius agitata et adhuc sub judice lis est, animalibus quae ibant, et non revertebantur, possent secundum formam expositionis suprapositae comparari; ut quod super ea statuerunt taliter receptum fuisset a partibus et servatum, quod nec causa ipsa in recidivae contentionis scrupulum denuo devenisset, nec nos oporteret super ea cum partibus laborare. Sane quamvis causa ipsa frequenter fuerit per sedem apostolicam diffinita, peccatis tamen exigentibus rediit malesana cicatrix in vulnus antiquum; hodieque manent vestigia veteris quaestionis et evidenter apparent et damnis quae utraque partium ejus occasione vehementer incurrit, sicut ipsi novistis nec nos etiam ignoramus. Quod si verum inspicimus et attendimus causas controversiae diuturnae, per vos interdum stetisse videtur quominus legitimum finem acceperit quaestio toties suscitata. Nam, ut non longe petamus exemplum, cum bonae memoriae Coelestinus papa praedecessor noster partes ad judicium citavisset, terminum eis certum praefigens, et eum postmodum de voluntate partium prorogasset, licet dilectus filius I. Dolen. electus ad sedem apostolicam propter hoc in persona propria non sine multo gravamine accessisset, tu tamen, frater archiepiscope, nec venisti nec misisti ad nos idoneum responsalem, sed nuntios solummodo minus sufficienter instructos pro sola dilatione petenda. Nolentes autem dictas ecclesias hujus occasione discordiae non sine magno utriusque dispendio diutius laborare, festum dedicationis beati Michaelis proximo futurum pro peremptorio termino vobis et parti adversae duximus praefigendum. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus ad praedictum terminum, quidquid de te, frater archiepiscope, quocunque modo contingat, per vos vel procuratores idoneos ad sedem apostolicam accedatis, nostrae dispositionis formam vel justae diffinitionis sententiam recepturi. Cum enim instantia nostra quotidiana sit omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, de plenitudine potestatis, quam super omnes Ecclesias ab ipso Jesu Christo suscepimus, ea cupimus consilio saniori disponere, sicut viderimus expedire, quae ad pacem et utilitatem proveniant Ecclesiae utriusque. Alioquin ex tunc in diffinitione ipsius causae vel dispositione dante Domino procedemus. Datum Romae apud S. Petrum Id. Maii, pont. nostri anno primo. Licet in Ezechiele, etc., usque ad verbum illud, procedemus. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus ut supramemoratis archiepiscopo et capitulo Turonen. ex parte nostra districte praecipias ut in termino sibi peremptorio constituto nostro se conspectui repraesentent et litteras nostrae citationis per tuos nuntios ipsis facias praesentari. Datum Romae, etc., ut supra, XVII . . . , Kalend. Junii, etc. Licet injunctae nobis administrationis officium profectibus nos admoneat intendere singulorum, et tanquam de commisso nobis grege rationem Domino reddituri cunctos ea facere exoptemus quae ad vitam proficiant sempiternam, fratres tamen et coepiscopos nostros, qui in partem sunt sollicitudinis evocati, sic vellemus commissi eis officii exsecutionem diligenter peragere, quod non lucerna sub modio sed supra candelabrum posita videretur. Verum cum de ipsis ea nostris auribus referuntur quae in infamiam pontificalis dignitatis redundant, dolemus admodum et turbamur: quia juxta divinae legis sententiam, si sacerdos, qui est unctus, peccaverit, facit delinquere populum. Olim siquidem cum venerabilis frater noster Lausannen. episcopus felicis recordationis C. papae praedecessori nostro a capitulo suo delatus fuisset in multis, idem praedecessor noster venerabili fratri nostro Maurianen. episcopo et dilectis filiis Bellaevallis et de Charitate abbatibus apostolica auctoritate praecepit ut ad Ecclesiam Lausannen. personaliter accedentes, quae in eadem tam in capite quam in membris digna correctione cognoscerent, studerent diligenti sollicitudine emendare. Qui cum die statuta Lausannam accessissent, et fecissent in praefati episcopi et capituli praesentia commissionis litteras recitari, sicut in eorum litteris perspeximus contineri, ipsum episcopum et capitulum ad compositionem amicabilem faciendam inducere studuerunt. Tunc capitulum duo instrumenta exhibuit; quorum unum erat sigillatum septem sigillis arbitrorum, in quos tam canonici quam episcopus compromiserant memorati; alterum vero erat sigillo jamdicti episcopi consignatum, in quo se fatebatur reatum perjurii incurrere, si a facta compositione a jamdictis arbitris ratione qualibet ab arbitrio resiliret. Episcopus autem, in praesentia delegatorum judicum, quod compositionem illam non tenuerat nec teneret, proposuit: asserens quod canonici antea a compositione resilierant et emendationem quam super quibusdam articulis praefati arbitri ei facere compromiserant nondum potuerat obtinere; et ideo se non incurrisse reatum perjurii fatebatur quia canonici prius compositionem infregerant et compositionis chartam arbitri non curaverant emendare. Econtra vero canonici respondebant quod nec ipsi a compositione resilierant nec aliquid arbitri in compositione promiserant emendare. Licet autem econtra episcopus se probare promitteret quod dicebat, in praesentia tamen ipsorum judicum non probavit. Cumque praefati canonici super monetae diminutione et exactione novi pedagii memoratum episcopum convenirent, et peterent quod ab arbitris praeceptum fuerat observari, respondit episcopus memoratus quod moneta erat procul dubio diminuta, nec licuit arbitris super hoc aliquid arbitrari, cum tanquam domino monetae licitum ei sit eam pro suo beneplacito minuere et augere, et iste fuit unus de articulis in quibus emendationem arbitrii postulavit. Pedagium autem a quadraginta annis acceptum fuisse asseruit et in gravamen inimicorum suorum se illud proposuit statuisse. Cumque adjicerent canonici antedicti quod praeter illa quae in compositionis instrumento continebantur, alia vellent contra eumdem episcopum proponere et probare, respondit episcopus quod eos aliquatenus non audiret, quia non tenebatur coram ipsis judicibus respondere, cum litterae commissionis non ex parte capituli, sicut continebatur in eis, sed per falsam suggestionem fuerint impetratae: quia P. de Exchandens , qui eas impetravit, mandatum non habuit ut talia postularet. Ad quod P. ipse respondit quod licet cum ad Romanam Ecclesiam accessit, non omnibus suum propositum revelaverit sed quibusdam, postquam tamen rediit, commissionis litteras omnibus qui aderant in capitulo legit et exhibuit et universis ipsae litterae placuerunt. Et ideo asserebant episcopum debere coram eisdem judicibus respondere; quia ratihabitio retrotrahitur et mandato comparatur. Et quoniam eorum judicium noluit saepefatus episcopus subintrare, licet ipsi judices in eadem Ecclesia multa digna correctione cognoscerent, et eam a statu pristino miserabiliter corruisse, et bona tam episcopi quam capituli viderent plurimum imminuta, in exsecutione tamen mandati apostolici ultra procedere noluere, negotium ipsum ad Romanam Ecclesiam remittentes. Ad haec, tam litteris capituli Lausannen. quam religiosorum abbatum, comitum et baronum ejusdem dioecesis et aliorum multorum nostro apostolatui est suggestum quod idem episcopus bona ipsius episcopatus dilapidando consumpsit, matrimonia non jungenda conjungit et divortia celebrat indiscrete; et cum incontinentiae laboret infamia, familiaritatem amplectitur iniquorum, justitiam denegat postulantibus et quibuslibet contumeliose respondet, in se non ostendens mansuetudinem pastoralem. Praeterea contra eumdem multa alia proferuntur, quae longum esset litteris praesentibus enarrare. Super quibus siquidem omnibus tanto dolemus vehementius et movemur, quanto eumdem episcopum, tanquam in Romana Ecclesia enutritum et ab ea in pontificalis officii dignitatem assumptum quantum cum Deo possumus sinceriori charitate diligimus, et specialius amplexamur. Quoniam igitur quae de praemisso episcopo referuntur, sub dissimulatione transire non possumus nec debemus, inquisitionem ipsius negotii de fratrum nostrorum consilio vestrae duximus experientiae committendam; per apostolica vobis scripta districte praecipientes quatenus ad locum competentem pariter accedentes et partibus convocatis solum Deum habentes prae oculis, appellatione postposita, audiatis hinc inde proposita; attestationes et allegationes utriusque partis discussas et examinatas canonice sub sigillis vestris nobis dirigere procuretis, praefigentes utrique parti terminum competentem, quo sufficienter instructae, ad recipiendam sententiam nostro se conspectui repraesentent. Si vero praefati canonici ab accusatione destiterint et probare noluerint quod proponunt; vos, si praefatus episcopus super his fuerit infamiae nota respersus, purgationem ipsi canonicam indicatis, ut cum tribus episcopis suam, si valet, innocentiam purgare non differat; et eam, si praestiterit, auctoritate apostolica admittentes, eum ab impetitione canonicorum penitus absolvatis et ab objectis criminibus denuntietis insontem. Verum si se non poterit juxta sanctiones canonicas expiare, vos eum suspensum ad nostram praesentiam, sublato appellationis obstaculo, transmittatis, ut in negotio ipso sicut expedire viderimus auctore Domino procedamus. Attentius provisuri ut mandatum apostolicum ita prudenter ac diligenter exsequi studeatis, ut nos devotionem et sollicitudinem vestram possimus merito commendare. Volumus autem nihilominus et mandamus ut eidem episcopo districtius injungatis, ne bona Lausannen. Ecclesiae hujus occasione negotii quomodolibet alienare praesumat, in quorum distractione dicitur hactenus satis enormiter excessisse. Si qua vero partium legitime citata vestram praesentiam adire contempserit, etc. Nullis litteris obstantibus harum tenore tacito, etc. Quod si omnes, etc. tu, frater archiepiscope, cum eorum altero, etc. Datum, etc., ut supra, Id. Maii. Licet dextera Domini suam fecerit in nostra promotione virtutem, de terra suscitans inopem et de stercore erigens pauperem, et illud nos voluerit dignitatis solium obtinere, ut non solum cum principibus, sed de principibus etiam judicemus; cum tamen conditionem humilitatis nostrae conspicimus et de quo ad quid simus vocati pensamus, praeter generale debitum pastoralis officii quod singulis nos constituit debitores, tibi et regno tuo specialiter nos fatemur teneri, in quo nos recolimus in studiis litterarum aetatem transegisse minorem, ac divino munere quantaecunque scientiae donum adeptos, beneficiorum impensam multiplicem suscepisse. Ad cumulum autem hujus praecipuae dilectionis accedit progenitorum tuorum grata memoria; quos, sicut Christianissimos principes nec ventus turbinis nec impetus tempestatis ab Ecclesia Romana potuit aliquando separare, quin potius tanto amplius in ipsius devotione ferverent, quanto fortius in naviculam nostri piscatoris fluctus insurgerent et mare tumultuosius ventorum incursibus fluctuaret. Unde cum in minori quondam officio constituti serenitatem regiam et regnum Franciae speciali amplexati fuerimus dilectionis affectu, nunc ad apicem summi pontificatus, licet insufficientes, assumpti, privatis affectibus, communibus supervenientibus causis tam ardentius in regiae serenitatis dilectione flagramus, ut occasionem nobis precemur a Domino indulgeri per quam affectus interior prodeat in effectum et praerogativa sinceritatis quam ad te gerimus in opere pateat universis. Verum quanto amplius celsitudinem tuam honorare cupimus et ad profectum tuum ardentius aspiramus, tanto magis de tua sumus salute solliciti, et gravius ferimus, si nostrae charitatis affectus circa serenitatem tuam, te praesertim dante materiam, videretur, quod absit, refrigescere vel tepere. Sane quantum scandalum sit exortum ex superinductione illius quam post multiplices inhibitiones Ecclesiae , et post datas et receptas epistolas venerabilibus fratribus nostris Suessionen. et Noviom. episcopis, nuntiis tuis propter hoc apud sedem apostolicam constitutis superinducere voluisti, tibi credimus ex parte liquere: in quo ad discretionem veritatis non debet vincere sensualitas rationem. Nosti enim quod morbus iste jam vicina corrumpit, et ad excusandas excusationes in peccatis factus es caeteris excusatio, et in nos et Romanam Ecclesiam detractionem non modicam suscitastis. Quantum autem ex hoc te ipsum laeseris ex eo manifeste perpenditur quod omnia tibi contraria successerunt, quae prius prospera succedebant, nec datum est tibi frui etiam pace diuturna, quin, etsi non corpus, mentem saltem sollicitudo gravis urgeret. Quod tibi esse debet evidens argumentum quod propter hoc divinam indignationem incurreris; praesertim cum superinductae consanguinitas opponatur, charissimae autem in Christo filiae nostrae I. reginae Franciae non nisi impedimentum fuisset affinitatis objectum. Ut igitur saluti tuae consulas et honori, ut nos et Romanam Ecclesiam a labiis iniquis et lingua liberes detractrice, ut Dominum tibi reddas propitium, quem iratum tibi hactenus reddidisti: rogamus serenitatem regiam, monemus et exhortamur in Domino, et in remissionem injungimus peccatorum per apostolica tibi scripta mandantes quatenus in te ipsum aciem tuae considerationis reflectens, sic tuos actus dijudices ut ab aliis non debeas judicari. Memor esto conditionis tuae, et novissima juxta verbum sapientis attendens, quod scandalum in Ecclesia parit, quod nobis detractionem generat, quod in perniciem tuae salutis vertitur, et in dispendium totius regni redundat, alios simili corrumpens exemplo, corrigas per te ipsum, superinductam de finibus regni Francorum removeas et eam reducas in regnum et reginam appelles ac facias appellari, mandans ei ab omnibus tanquam reginae deferri, quam a te minus rationabiliter abjecisti. Quod si postmomodum usque adeo serenitatem tuam oriens ex alto respexerit et cor tuum lux illa dignata fuerit illustrare quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, ut praedictam reginam retineas in gratia conjugali , in his facilius et ad votum tuum celerius exsequendis quae serenitati tuae diebus istis incumbunt, gaudebimus plurimum, et in agendis tibi gratiarum actionibus assurgemus. Quod si forsan, quod absit, desuper datum non fuerit, sicut de jure tenemur, juris tibi licentiam non negamus, quo minus facta prius restitutione audiamus et exaudiamus quod rationabiliter duxeris proponendum. Si autem, quod non credimus, nec famae tuae nec honori consuleres, nec mandatis nostris nec monitis obedires; quantumcunque nobis molestum existeret te in aliquo molestare, contra te tanto amplius moveremur et manum curaremus apostolicam aggravare, quanto serenitatem tuam sincerius diligimus, et quos amamus severius arguere intendimus et durius castigare; cum inspirante Domino immutabilem animum et inflexibile propositum habeamus nec prece, nec pretio, nec amore, nec odio declinandi a semita rectitudinis; sed via regia incedentes, nec ad dexteram declinabimus nec deviabimus ad sinistram; sine personarum acceptione facientes judicium, quia non est personarum acceptio apud Deum. Non ergo posses, quantumcunque confidas de tua potentia, subsistere ante faciem, non dicimus nostram, sed Dei, cujus, licet immeriti, vices exercemus in terris, cum auctore justitiae, qui est Veritas, pro justitia et veritate pugnante, inimici tui in te ac regnum Franciae praevalerent, nec valeret temporalis tuus et exiguus potentatus divinae ac aeternae repugnare omnipotentiae majestatis. Facias, fili charissime, de necessitate virtutem, et nobis in hoc, imo Creatori tuo, per quem vivis et regnas, humiliter satisfacias; quatenus et ipsum tibi reddas propitium et nos tibi constituas amplius debitores: sciturus pro certo quod nisi mandatum nostrum hac vice curaveris adimplere, non differemus ulterius quin officii nostri debitum exsequamur. Datum, etc., ut supra, XVI Kalend. Junii. Pia Patrum praedecessorumque nostrorum sollicitudo se circa statum Ecclesiae in sua integritate servandum mirabiliter exhibuit circumspectam, ut videlicet ipsas, quae saecularium turbationum fluctibus concutiuntur assiduis, protectione sedis apost. specialiter praemuniret, et cum ipsa praesens omnibus adesse non possit, per convenientia instrumenta eisdem indulta suae potentiam auctoritatis extendens, perversorum malitiam coerceret. Sed cum malitia hominum excreverit in immensum, nec modum sibi perversitas eorum effraenata imponat, nos, quos eidem sedi gratia divina praefecit, qui praedecessorum nostrorum mandata seu institutiones solvere non venimus, sed implere, juxta malitiam temporis in his esse rigidiores oportet. Inde siquidem est quod cum Ecclesia Sancti Germani de Pratis Parisiensis, quae Romanae sedis filia devota et specialis existit, privilegiorum, indulgentiarum, confirmationum et libertatum plura obtinuerit a Romanis pontificibus instrumenta, quibus praelati Ecclesiarum et quamplures alii minime deferentes, ea infringere ipsisque temere obviare non dubitant, sicque libertatibus sibi concessis uti plene non valeat et in pluribus sustineat detrimentum, te conservatorem eorum quae ad ipsius Ecclesiae tranquillitatem a sede apostolica sunt indulta specialiter duximus concedendum. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus si quos indulgentiis, confirmationibus, privilegiis seu quibuslibet aliis instrumentis apostolicae sedis, seu aliis immutabilibus a quibuscunque monasterio Sancti Germani de Pratis praevia ratione concessis, per quae libertas debet ecclesiastica integra conservari, temere inveneris obviantes, eos per censuram ecclesiasticam, monitione praemissa, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, quemadmodum videris expedire, a sua temeritate compescere non moreris, ipsiusque jura monasterii Sancti Germani studeas illibata servare. Nullis litteris etc. harum mentione non habita etc. Datum, etc., ut supra, V Idus Maii. In eminenti apostolicae sedis specula ad hoc sumus licet immeriti disponente Domino constituti, ut justas petitiones debeamus libenter admittere, et eis studeamus effectum utilem indulgere. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus annuentes, monasterium beati Germani de Pratis, in quo divino mancipati estis obsequio, quod proprie beati Petri juris existit, ad exemplar felicis memoriae Paschalis, Innocentii, Lucii, Eugenii, Anastasii, Alexandri, Lucii, Urbani, Clementis et Coelestini, praedecessorum nostrorum Romanorum pontificum, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti pagina communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti regulam in eodem monasterio noscitur institutus etc. usque ad verbum illud observetur. Praeterea quascunque possessiones etc. usque ad illud illibata permaneant. Per praesentis itaque privilegii paginam vobis vestrisque successoribus in perpetuum confirmamus ut quaecunque libertas, quaecunque dignitas, privilegio beati Germani, scriptis Childeberti, Clotharii, atque aliorum regum Francorum vestro monasterio collata est, eidem permaneat illibata. Ad haec, volentes te, dilecte fili Roberte abbas, et monasterium tuum honoris et gratiae privilegio decorare, ad instar dictorum praedecessorum nostrorum Alexandri et Coelestini usum mitrae et annuli atque sandaliorum tibi et per te successoribus tuis de consueta sedis apostolicae benignitate duximus indulgendum. Praecipimus autem ut chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium, ordinationes et quaecunque vobis ex pontificali sunt ministerio necessaria a nullo catholico episcopo vobis vestrisque successoribus denegentur. Sane missas, ordinationes, stationes, ab omni episcopo vel clero Parisien. Ecclesiae in eodem monasterio praeter voluntatem abbatis vel congregationis fieri prohibemus; nec habeant potestatem aliquid ibi imperandi; sed nec divina officia ipsis interdicere, nec excommunicare nec ad synodum vocare, aut abbatem aut monachos, presbyteros aut clericos ecclesiarum ipsius loci, tribuimus facultatem. Adjicimus etiam ut in parochialibus ecclesiis, quas extra burgum beati Germani tenetis, presbyteri per vos eligantur, et episcopo praesententur; quibus, si idonei fuerint, episcopus animarum curam committat, ut ei de plebis cura, de rebus vero temporalibus ad monasterium pertinentibus, vobis respondeant; quod si facere forte noluerint, subtrahendi eis temporalia, quae a vobis tenent, liberam habeatis auctoritate apostolica facultatem. Auctoritate etiam apostolica statuimus et vobis de consueta clementia et benignitate sedis apostolicae indulgemus ut nullius legationi, nisi a latere Romani pontificis specialiter fuerit delegatus, subjacere vel subesse amodo debeatis; nec alicui liceat obtentu legationis ab apostolica sibi sede indultae vos vel successores vestros, seu monasterium vestrum, vel ecclesias quae infra burgum beati Germani sunt, ulla interdicti vel excommunicationis sententia praegravare, vel super vos aut super dictas ecclesias jurisdictionem aliquam exercere, nisi specialiter hoc fuerit a Romano pontifice illi mandatum. Praeterea compositionem quae inter monasterium vestrum et bonae memoriae Guidonem quondam Senonen. archiepiscopum super procurationibus quas a vobis in quibusdam villis petebat, rationabiliter intercessit, sicut provide ac sine pravitate facta est et recepta et hactenus observata, atque in instrumento exinde confecto plenarie continetur, ratam habentes, auctoritate apostolica duximus confirmandam. Ad majorem autem evidentiam compositionis ipsius rescriptum illud de verbo ad verbum huic privilegio duximus inserendum: cujus tenor talis est: In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Guido Dei gratia Senonen. archiepiscopus omnibus ad quos praesentes litterae pervenerint, in Domino salutem. Notum fieri volumus universis praesentibus pariter et futuris quod discordia quae erat inter nos et Fulconem abbatem sancti Germani de Pratis et ipsam ecclesiam, de procurationibus quas ab eis petebamus in Emant et Balneolo et Sancto Germano juxta Musteriolum, in praesentia domini Philippi Francorum regis ita terminata est. In hoc siquidem quitavimus Fulconi abbati et Ecclesiae Sancti Germani in perpetuum procurationes quas in praedictis locis petebamus ab eis, tali modo quod abbas et successores sui nobis et successoribus nostris vel nostris certis nuntiis pro procurationibus illis reddent singulis annis octo libras Parisien. apud Emant in octavis Paschae. Et si nos vel successores nostri venerimus semel in anno ad Emant, vel Balneolum vel ad villam quae dicitur Sanctus Germanus, abbas et successores sui aut ille qui domum tenebit recipient nos et successores nostros, et vivemus ibi nos et successores nostri nocte una sumptibus nostris propriis; infra quod ille qui domum tenebit non tenebitur aliquid dare nobis vel successoribus nostris, praeter hospitium, nisi hoc de gratia facere voluerit. Et si nos vel successores nostri semel recepti fuerimus in uno praedictorum locorum, non tenebuntur monachi recipere nos sive successores nostros in aliquo illorum trium eodem anno. Nos autem fecimus quitari jamdictae ecclesiae et abbati medietatem decimae lanae a presbyteris qui sunt in ecclesiis sancti Germani per archiepiscopatum Senonen. constitutis, scilicet Emant, Balneolo, villa quae dicitur Sanctus Germanus juxta Musteriolum, Matriolis; et presbyteri dictarum ecclesiarum aliam medietatem ejusdem decimae habebunt. Nuntii autem abbati Sancti Germani facient fidelitatem presbyteris qui in dictis ecclesiis erunt, et presbyteri per nuntios suos nuntiis abbatis, de dicta decima communiter et fideliter quaerenda et inter se dividenda. Quod ne valeat alicujus oblivione deleri vel malitiose perverti, sigillo nostro fecimus id confirmari; astantibus Ecclesiae nostrae personis, Salomone decano, Manasse archidiacono, Wilielmo thesaurario, Gaufrido praecentore. Testes hujus rei sunt Stephanus abbas Sanctae Genovefae et canonici illius Hugo, Almaricus, Milo; abbas Sancti Remigii Senonensis, magister Ansellus de cancellaria, Ogerius de Avons. Actum apud Fontem Blaudi anno ab incarnatione Domini 1191. Deinde prohibemus ut monasterii vestri monachos, ubicunque de mandato abbatis habitaverint, nullus praeter Rom. pontificem vel legatum ab ejus latere missum absque speciali mandato apostol. sedis, vel praeter abbatem, ad quem cura et custodia eorum pertinet, excommunicet aut interdicat. Obeunte vero, etc., usque ad verbum illud eligendum. Electus autem vel a Romano pontifice vel a quo maluerit catholico episcopo munus benedictionis accipiat. Sane novalium, etc., apostolica insuper auctoritate vobis duximus indulgendum, ut infra parochias ecclesiarum ad jamdictum monasterium pertinentium nullus oratorium, capellam, vel ecclesiam aedificare, aut coemeterium facere, sine dioecesani episcopi et vestro consensu audeat; nisi forte Templarii vel Hospitalarii fuerint, quibus hoc apostolicae sedis privilegiis indultum fuisse noscitur. Paci quoque et tranquillitati vestrae pontificali volentes provisione prospicere, praesenti privilegio duximus statuendum ut si quis terras ad vos de jure spectantes, in quibus portionem habetis vel campos, donatione, aut venditione seu quolibet alio alienationis titulo in aliam ecclesiam vel religiosa loca transtulerit, ecclesiis illis vel locis religiosis ultra annum et diem eas sine assensu vestro non liceat retinere; sed juxta consuetudinem Gallicanarum Ecclesiarum talibus personis pretio seu dono concedant, quae vobis et monasterio vestro jura vestra cum integritate persolvant. Decernimus ergo, etc., salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, II Idus Maii, indictione prima, incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae III anno primo. Effectum justa postulantibus indulgere et vigor aequitatis et ordo postulat rationis: praesertim quando petentium voluntates et pietas adjuvat et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium Sancti Dionysii, quod specialiter beati Petri juris existit, in quo divino estis obsequio mancipati, ad exemplar felicis recordationis Zachariae, Stephani, Leonis, Alexandri, Paschalis, Calixti, Innocentii, Eugenii et Lucii, Romanorum pontificum praedecessorum nostrorum, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti pagina communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti regulam, etc., usque ad verbum observetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona, etc. usque ad verbum permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis. Locum ipsum in quo praefatum monasterium situm est cum omnibus pertinentiis suis, donationem praebendarum in ecclesia Sancti Pauli. In episcopatu Parisien. ecclesiam Sancti Leodegarii, ecclesiam Sancti Martini in strata, cellam Beatae Mariae prope Corbolium super fluvium Essonae sitam cum appendiciis suis, eccles. de Trembleiaco, monasterium Beatae Mariae de Argentolio quod situm est super fluvium Sequanam, cum pertinentiis suis. In archiepiscopatu Rothomagen. ecclesiam S. Petri de Calvomonte cum tribus capellis sibi adjacentibus, scilicet S. Mariae, Sancti Joannis et capella de Calloel. ecclesias de Cergiaco, quae nec synodum nec circatam persolvunt. Ecclesiam de Busiaco, ecclesiam de Sagiaco, ecclesiam de Cormeliis, ecclesiam de Caiz, ecclesiam de Monte Gerulfi, ecclesiam de Ablegiis, ecclesiam de Sancto Claro, ecclesiam de Monte Genvoldi. In Normania vero ecclesiam de Mo. Renniaco, ecclesiam de Liliaco, ecclesiam de Floriaco, ecclesiam de Bernevalle, ecclesiam de Sancto Martino, ecclesiam de Fregellis. In episcopatu Carnoten. ecclesiam de Trapis. Concessionem etiam patronatus ecclesiae Beatae Mariae de Medonta cum omnibus possessionibus et appenditiis suis a charissimo in Christo filio nostro Philippo illustri rege Francorum vobis provide factam, ita quod decedentibus canonicis ejusdem ecclesiae, loco eorum vestri monachi ordinentur, per quos gratius in eadem ecclesia Deo servitium assidue impendatur. In episcopatu Aurelianen. ecclesiam de Toriaco, campum Manerii, villare Vendrous, villam Mevi, Fiens, Luins. Ad haec, compositionem illam quam bonae memoriae Henr. quondam Sylvanecten. episcopus super diversis querelis quae inter vos et nobilem virum Wiliel. de Melloto, tam in talliis quam in corveis et terris censualibus et quibusdam aliis vertebantur, statuit observandam. Concessionem vobis et per vos monasterio vestro factam a bonae memoriae Guidone quondam Senonen. archiepiscopo et ejus antecessoribus de ecclesiis de Bella, de Sancto Lupo, de Josanvilla, de Ver. de Firiaco, de Grandipute, de Sancto Audoeno. Praesentationem etiam presbyterorum in eisdem ecclesiis. Concessionem similiter vobis factam a bonae memoriae Rog. quondam Cameracen. episcopo et ejus antecessoribus Gualchero, Odone, Nicolao, de ecclesia de Forest, altari de Solemio, altari de Vernuilo cum decimis et omnibus appenditiis eorum. Portionem cujusdam decimae de Rw. Item compositionem quam jamdictus Sylvanecten. episcopus super controversia quae inter vos et Albertum de Monte-Omorio de quadam viatura et quibusdam pravis consuetudinibus vertebatur statuit observandam. Concessionem quoque coenobio vestro factam a venerabili fratre nostro Philippo Belvacen. episcopo, tam de personatu quam de praesentatione in ecclesiis sacerdotum, videlicet ecclesiam Sancti Martini de Colle, ecclesiam de Asneriis, ecclesiam de Villiaco, ecclesiam de Ciris, ecclesiam de Croi, ecclesiam de Morentiaco, ecclesiam de Mafliers, ecclesiam de Nosaico, ecclesiam de Murno et ecclesiam de Buxorta. In pago Meten. cellam novam cum omnibus appenditiis suis, videlicet Hulspere, Asminge, Emelingas, ecclesiam de Fulcrepa, salinas ac patellas salinarum apud Massaltien. In episcopatu Laudunen. altare de Cadursa, altare de sancto Gaberto, altare de Pirolis, altare de Seiriaco, cum capella sancti Dionysii quae est apud Ribomontem. In Jusavalle, altare de Sorbeis, altare de Altrepia, altare de Rosbes, altare de Rocheniis, altare de Serenis Fontibus. Ex domo illustris memoriae Ludovici quondam regis Francorum, quidquid in villa de Trapis habebat, praeter annualem hospitationem, quando ibidem jacuerit, et talliam quam apud Gergiacum in Wlcasin. et apud Cormelias vobis donavit. Ex dono bonae memoriae Gaufredi Carnoten. episcopi, altaria de Monarvilla et de Tubrido. Ex dono Alvisii bonae memoriae quondam Atrebaten. episcopi, altare de Anechin. Ex dono illustris memoriae Eduardi scilicet et Will. quondam regum Angliae, Deherstiam super fluvium Sabrinae sitam, Tantoniam, Molam cum appenditiis suis. Ad haec, comitatum Wlcassini, qui juris beati Dionysii est, quem illustris memoriae Ludovicus quondam rex Francorum per Sugerium quondam abbati Sancti Dionysii in beneficium et feudum suscepisse cognoscitur, quoniam is possidet cujus nomine possidetur, tibi tuisque successoribus confirmamus. Vicariam quoque et omnimodam justitiam ac plenariam libertatem juxta villam Sancti Dionysii sicut subscriptis terminis distinguitur, a fluvio videlicet Sequanae, a molendino quod vulgo appellatur Bajart usque ad supremum caput villae quae vocatur Albervillare, quam praefatus rex juris esse beati Dionysii recognoscens, eidem monasterio restituit, vobis nihilominus confirmamus. Praeterea omnimodam potestatem omnemque justitiam et universas consuetudines nundinarum jamdicti ipsius regis liberalitate vobis concessas, ut perpetuis eas quiete obtineatis temporibus, confirmationis nostrae munimine roboramus. Ad haec, refutationem pravae consuetudinis quam Burcardus de Monte-Morentiaco in vineis vestris monasterii in Diogilo villa sitis habebat et rotagici terrae suae. Similiter compositionem initam inter monasterium vestrum et ecclesiam sancti Exuperii Corbolien. in praesentia bonae memoriae Joannis quondam Carnoten. episcopi super integritate praebendae ejusdem ecclesiae. Ad exemplar insuper felicis memoriae Innocentii et Anastasii Roman. pontificum praedecessorum nostrorum, compositionem super controversia, quae quondam inter monasterium vestrum et monasterium sancti Michaelis vertebatur, sicut in eorumdem Romanorum pontificum plenarie continetur, auctoritate apostolica confirmamus. Has siquidem compositiones omnes seu refutationes, sicut absque pravitate factae sunt, receptae et in scriptis authenticis continentur et etiam hactenus sunt servatae, apostolico munimine roboramus. Sane novalium vestrorum etc. Liceat quoque vobis clericos etc. Prohibemus insuper etc. Discedentem vero etc. Auctoritate quoque apostolica prohibemus ne aliquis abbas monasterii ipsius terras, redditus ad ipsum spectantes, parentibus suis aut aliis, domos, vel etiam ea quae de caducis proveniunt, aut ministeria domus, nisi illa tantum quae sunt servientium clericorum, dare praesumat nec pecuniam ultra centum libras sine assensu totius capituli vel majoris et sanioris partis mutuo suscipere audeat. Nulli quoque monachorum quidquam sine consensu abbatis ab aliquo mutuo recipere liceat. Is autem qui ministerium domus habuerit, ultra centum solidos mutuo non accipiat, praeter abbatis consensum. Statuimus etiam ut abbas sigillum proprium habeat, sicut est de consuetudine hactenus observatum. In parochialibus autem ecclesiis quas habetis, liceat vobis sacerdotes eligere et dioecesano episcopo praesentare; quibus, si idonei fuerint, episcopus animarum curam committat, ut ei de spiritualibus, vobis autem de temporalibus debeant respondere. Justitias etiam aut officia laicorum, quae bonae memoriae W. quondam abbas ejusdem monasterii ad manus suas ab omnibus in burgo Sancti Dionysii commorantibus legitime revocavit, de caetero aliis assignari, regulares etiam consuetudines a praedecessoribus vestris et a vobis hactenus observatas aliqua levitate mutari, nisi de tua sive tuorum fuerit providentia successorum cum consensu capituli vel majoris et sanioris partis, auctoritate apostolica prohibemus. Novas praeterea et indebitas exactiones ab archiepiscopis, episcopis, archidiaconis seu decanis vel aliis ecclesiarum praelatis omnino vobis fieri prohibemus. Chrisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes clericorum seu monachorum, qui ad sacros ordines fuerunt promovendi, a quocunque malueritis suscipiatis episcopo; siquidem catholicus fuerit et gratiam apostolicae sedis habuerit et ea vobis gratis et absque aliqua pravitate voluerit exhibere. Inhibemus insuper ut infra fines parochialium ecclesiarum vestrarum nullus sine dioecesani episcopi et vestro assensu capellam vel oratorium aedificare praesumat. Salvis privilegiis Romanae Ecclesiae, missas sane publicas celebrari aut stationes in eodem monasterio, praeter abbatis voluntatem, fieri prohibemus. Sed nec interdicere nec excommunicare, nec ad synodum vocare vel abbatem vel ipsius loci monachos, episcopis aut episcoporum ministris permittimus facultatem. Apostolica etiam auctoritate vobis duximus indulgendum ut non nisi legato a latere Romani pontificis destinato, legationis obtentu teneamini respondere. Porro tam tibi quam tuis successoribus licentiam indulgemus, in gravioribus negotiis sedem apostolicam appellare, nec appellantes ante negotii finem laesio ulla contingat, quatenus auctore Deo in sanctae religionis studiis quieti ac seduli permanere possitis. Cum autem generale interdictum terrae fuerit etc. Sepulturam vero etc. Libertates insuper, dignitates etc. Obeunte vero etc. usque ad verbum eligendum. Electus autem vel a Romano pontifice vel a quo maluerit catholico episcopo munus benedictionis accipiat. Decernimus ergo etc. salva sedis apostolicae auctoritate, et in praedictis Ecclesiis dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Si qua igitur, etc. Datum, ut supra, etc., II Idus Maii. Ex parte vestra fuit in audientia nostra propositum quod quidam clerici, quorum vita et conversatio ignoratur, ecclesias, praebendas et beneficia nondum vacantia sibi contra decretum Lateranen. concilii conferri volentes, vestrum monasterium intendunt multipliciter aggravare. Nos igitur volentes eidem coenobio vestro super his paterna in posterum sollicitudine providere, auctoritate vobis praesentium indulgemus ut, salva sedis apostolicae auctoritate, a talium impetitione maneatis penitus absoluti. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra. Dum non solum quid in summo pontifice, verum etiam in quolibet episcopo requiratur advertimus, et gravitatem officii pastoralis et praeteriti temporis attendimus libertatem, et fere prorsus in insufficentia nostra deficimus, et in eo solo cujus vices in terris gerimus confidentes, de nostris meritis non speramus. Quamvis enim variis sumus negotiis occupati, utpote quibus omnium Ecclesiarum sollicitudo semper incumbit, aliquando tamen in nos ipsos nostrae considerationis aciem reflectentes, dum priorem statum praesenti conferimus et utrumque ad alterum rationis lance pensamus, servos servorum nos esse agnoscimus; qui non solum de nobis, sed de omnibus omnino fidelibus tenemur Deo reddere rationem. Cumque suscepti regiminis onus quod est debilibus nostris humeris importabile cogitamus, illud propheticum posse nobis credimus coaptari: Veni in altitudinem maris, et tempestas demersit me . Et utinam illud nobis coaptari non valeat: Exaltatus autem, humiliatus sum et confusus : ne forte simus ex illis, de quibus inquit Scriptura: Dejecisti eos dum allevarentur . Quem enim sanae mentis et intelligentiae plenae non terreat verbum illud Apostoli ad Timoth. in sua loquentis epistola: Oportet episcopum irreprehensibilem esse, sobrium, prudentem, pudicum, ornatum, hospitalem, doctorem, non vinolentum, non percussorem, sed modestum, non litigiosum, non cupidum, suae domui bene praepositum . Nam, ut difficultatem capitulorum sequentium taceamus, quis se poterit irreprehensibilem exhibere, cum secundum Joannem apostolum, si dixerimus quia peccatum non habemus, nosmetipsos seducimus et veritas in nobis non est ; cum et de illo qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus, dictum fuerit: Ecce homo vorax, potator vini, publicanorum et peccatorum amicus ; et alibi seductor et habens daemonium appellatus fuerit et cum impiis deputatus; cum etiamsi actus nostros in observatione mandatorum suorum ille dirigeret nec nos permitteret declinare ad dexteram vel sinistram, a quo bona cuncta procedunt, refraenare tamen non possemus os iniqua loquentium vel cavere nobis a labiis iniquis et lingua dolosa. Quia igitur non de nostra virtute confidimus, sed de universalis Ecclesiae prece speramus, universitatem vestram rogamus, monemus et exhortamur attentius quatenus, praeter communem orationem quae pro nobis fieri consuevit, insufficientiam nostram vestris orationibus specialius adjuvetis, puras manus sine disceptatione levantes ad Deum de corde puro et conscientia bona et fide non ficta, petentes ut quia non sunt in homine viae ejus, ipse qui pro nobis factus est homo dirigat gressus nostros in semitis suis, ut vestigia nostra nullatenus moveantur; sed ipse qui dat omnibus affluenter et non improperat, gratiam suam in nobis multiplicet, motus interiores deponens et actus exteriores modificans; quatenus ea semper et meditemur interius et exterius operemur, quae ad laudem nominis ejus, ad salutem animae nostrae necnon et profectum totius Ecclesiae debeant provenire; nec nobis sed sibi det gloriam, qui est gloriosus in sanctis: concedens nobis, per suam misericordiam ineffabilem, quod sic transeamus per bona temporalia, ut non amittamus imo potius consequamur aeterna. Datum, etc., XII Kal. Junii, pont. nostri anno primo. Scriptum est autem super hoc abbati et conventui Claraevallensi, abbati et conventui S. Victoris Parisiensis, abbati et conventui Praemonstratensi. Per alias litteras tuae fraternitati mandasse meminimus, ut venerabilem fratrem nostrum Rathoboten. episcopum ad recipiendam curam suae dioecesis, quam aliter quam debuerat resignarat, compelleres; et si forsan eam postmodum in tuis manibus auctoritate sedis apostolicae resignaret, Ecclesiae ipsi in personam faceres electione canonica provideri. Verum ne personam dilecti filii fratris G. reprobasse forsitan videamur, si idem episcopus resumptam curam pastoralis officii spontaneus voluerit in tuis manibus resignare, et clerici ejusdem Ecclesiae ipsum in episcopum canonice duxerint eligendum, confirmandi electionem ipsius et eum in episcopum consecrandi tibi licentiam non negamus. Datum Romae, etc. XV Kal. Junii. Cum tam tu quam dilectus filius Jacobus clericus Papien. pro controversia ecclesiae sancti Michaelis praebendae, quae inter te et ipsum vertebatur, in nostra essetis praesentia constituti, vobis dilectum filium P. Sanctae Mariae in Via Lata diaconum card. concessimus auditorem: ante cujus praesentiam taliter fuit ex parte ipsius J. allegatum, quod olim Streuva quondam praepositus et canonici dictae Ecclesiae de communi consensu et voluntate unanimi septem clericos in canonicos elegerunt, inter quos ipse in sexto loco fuit ab eis nominatus canonice et electus. Cumque procedente tempore duo ex ipsis electis obiissent, et de canonicis ipsius ecclesiae unus in praepositum fuisset assumptus et duo viam universae carnis intrassent et primo vacatura praebenda deberet ipsi assignari, et ipse praepositus ad jam vacantem praebendam eum recipere recusaret, ipse cognoscens quod praebendam ipsam tibi conferre volebat, ne tua electio et receptio fieret, sedem apostolicam appellavit et curavit quantum potuit fortius inhibere et ad Romanam accedens Ecclesiam, ad dilectos filios B. majoris Ecclesiae et magistrum I. Sancti Romani praepositos Papien. litteras impetravit: qui cognito per testes idoneos et quosdam canonicos ecclesiae memoratae de electione ipsius, stallum ei in choro et locum in capitulo et refectorio assignarunt. Sed quia in litteris apostolicis de praebenda, quae jam tibi collata fuerat, mentio non fiebat, iterum ad apostolicam sedem accessit et ad dilectum filium abbatem Sancti Petri in coelo aureo et praedictum praepositum Sancti Romani litteras reportavit, ut ipsi causam audirent et eam appell. rem. fine canonico terminarent. Qui utriusque partis rationibus auditis ac testibus quos ipse l. produxerat receptis et attestationibus publicatis, pro eo sententiam promulgarunt; quam postulabat auctoritate apostolica confirmari. E contra vero tu taliter respondebas quod, cum felicis memoriae Urbanus papa praedecessor noster duos vellet clericos in praefata Ecclesia ordinare, ipsi ad mandatum apostolicum declinandum sex de nobilibus civitatis Papien. ad vacaturas praebendas, quae non essent sacerdotales, in clericos nominarunt. Postmodum vero quidam de fratribus ejusdem Ecclesiae, consanguineus J. antedicti, praepositum qui tunc erat et quosdam de fratribus rogavit attente ut eum post dictos sex electos in clericum nominarent: qui, pluribus de fratribus irrequisitis qui praesentes erant, Fiat, sicut dicitur, responderunt: pro quo dicebas ejus electionem aliquam non fuisse; quia quamplurimum fratrum praesentium non fuit requisitus assensus, cum electio consensum vel saltem requisitionem fratrum exigat singulorum. Dicebat etiam dilectus filius praepositus tuus in ejusdem cardinalis praesentia constitutus quod a felicis recordationis Coelestino papa praedecessore nostro idem J. per falsam insinuationem et tacitam veritatem ad praedictos praepositos Papien. obtinuit, per quam se non esse cogendum praefato J. respondere in praesentia ipsorum judicum allegavit; quia pro eodem negotio specialem nuntium ante citationem ad sedem apostol. destinarat, et quoniam ipsi judices tam ipsam exceptionem quam alias quas proponebat admittere noluerunt, ipse sedem apostolicam appellavit: qui, appellatione contempta, ante litis contestationem pro ipso J. sententiam protulerunt: quam ideo non tenendam dicebat, quia post appellationes legitime interpositas et non servato fuit juris ordine promulgata. Post modicum autem temporis saepedictus J. contra te, qui tam per praepositum quam canonicos praedictae Ecclesiae vacantem praebendam canonice fueras assecutus, litteras ad praedictos abbatem et praepositum impetravit: quorum tu nolens judicium subintrare, quia unus eorum consanguineus erat J. antedicti, et alter super eadem causa tertio judex fuerat delegatus, sedem apostolicam appellasti: qui, licet morte praedecessoris nostri eorum jurisdictio expirasset, sententiam tamen contra te protulerunt; quam, sicut post appellationem a suspectis judicibus et mandato expirato irrationabiliter latam, auctoritate postulabas apostolica infirmari. Praedictus itaque cardinalis, auditis hinc inde propositis et diligenter inspectis de mandato nostro, habito prudentum virorum consilio, cognoscens praefatam electionem contra Lateranen. concilium celebratam, canonicam non fuisse, cum in ea fratrum praesentium assensus non fuerit requisitus, et ideo si quid ex ea vel ob eam factum fuit aliquo modo vel secutum, nullius debebat existere firmitatis, eumdem J. nihil juris in praebenda quam postulabat habere sententiando decrevit, et te et Ecclesiam praedictam ab impetitione ipsius occasione electionis praedictae penitus liberavit. Nos vero ejusdem cardinalis sententiam approbantes, eam auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc. Ut supra XV, Kalend. Junii. Laudabilis vita in tuo degentium monasterio, quam ille a quo cuncta bona procedunt per morum consonantiam mirabiliter ordinavit, se nobis exhibet plurimum in Domino commendandam; et ex eo quod in ordinationibus Ecclesiae tuae cum maturitatis multae consilio in voluntate unanimi fit processus, quem in factis suis exsulans tanquam peregrina dissensio cordium non perturbat, vehementer inducimur ut eorum concordiae noster concurrat assensus, et quae rite aguntur favore apostolico prosequentes, apponendo manum nostrae confirmationis, eadem approbemus. Sane per litteras dilectorum filiorum conventus ejusdem monasterii Sancti Dionysii nobis innotuit manifeste quod in electione tua tanta concordia fuerit animorum, ut ab eo qui fidelium mentes unius efficit voluntatis, omnium vota in unum directa fuisse credantur. Unde nos paci et tranquillitati Ecclesiae tuae plurimum congaudentes in Domino eorumque petitioni clementius annuentes, ipsam electionem de te canonice celebratam auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc Datum, etc., ut supra, XII Kalend. Junii, Pont. nostri anno primo. In his quae pro religiosorum locorum reparatione requiris a nobis et quae postulas pro statu ecclesiastico conservando, tanto libentius assensum tibi apostolicum impertimur, quanto ad id amplius pastoralis officii debitum nos inducit. Significasti siquidem nobis quod quaedam monasteria in tua dioecesi constituta, tempore seditionis inter Saracenos et Christianos exortae depauperata, quaedam negligentia abbatum deserta, quaedam vero omnino destructa fuerunt, quae ad tutiora desideras loca transferre. Insuper in reditu tuo possessiones quasdam et decimas ad mensam clericorum Agrigentinen. Ecclesiae pertinentes invenisti alienatas ab ipsa, quas intendis ad usum ipsius de auctoritate sedis apost. revocare. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, fraternitati tuae auctoritate apost. indulgemus ut monasteria ipsa cum dignitatibus suis ad loca tutiora cum consilio metropolitani tui transferre, possessiones et decimas et alia tam mobilia quam immobilia illicite alienata a mensa Ecclesiae, ad eam tibi liceat legitime revocare. Nulli ergo, etc. Datum, etc. ut supra, IV Idus Maii. Ex multiplicitate querelarum vestrarum, quas adversus fratrem nostrum Antisiodor. episcopum propositas a vobis audivimus, ipsum monasterio vestro usque adeo arbitramini infestum, ut per eum sine difficultate non possitis pontificalia percipere sacramenta. Nos autem, quibus imminet universorum necessitati prospicere, volentes vobis ex ministerio suscepti regiminis providere, ne pro duritia ipsius episcopi defectum in talibus incurratis, praesenti vobis scripto duximus indulgendum ut si memoratus episcopus a vobis humiliter requisitus, chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium, seu basilicarum, benedictionem abbatis, et ordinationes monachorum qui fuerint ad ordines promovendi, gratis et sine pravitate vobis indulgere noluerit vel malitiose distulerit, liceat vobis alium, quem malueritis, catholicum adire pontificem qui auctoritate nostra fretus vobis quod postulatur indulgeat. Indulgemus etiam vobis ut, si quando homines monasterii vestri vinculo tenentur excommunicationis astricti, pro eorum absolutione praefatus episcopus vel quilibet alius potestatem non habeat pecuniam extorquendi. Et si in eos, quia propter hoc pecuniam non exsolvunt, ecclesiastica fuerit sententia promulgata, eam decernimus auctoritate apostolica non tenere. Nulli ergo, etc. Datum, etc., ut supra, XVII Kalend. Junii. Licet juxta testimonium Veritatis necesse sit ut veniant scandala, quia tamen, secundum idem, Vae homini illi per quem scandalum venit, dolemus non modicum, cum inter viros ecclesiasticos qui pacem evangelizare tenentur seditionis alicujus materia pullulat, litigiosorum incentiva subcrescunt; cum in Ecclesiae corpore omnia debeant in vinculo pacis et unitate tractari. Quamvis autem super quorumlibet ecclesiasticorum virorum discordia plurimum doleamus, majori tamen dolore concutimur, cum vel pater in filios, vel filii seditionem suscitant in parentem et illos discordia dividit quibus ad unius Ecclesiae obsequium deputatis deberet esse cor unum et anima una. Sane cum tu Lingonen. Ecclesiae caput existas, dilecti autem filii decanus et canonici Lingonen. sint membra ipsius ac tua, tanto vos vellemus adinvicem charitatis vinculo couniri, ut vicissim vestra onera portaretis et ut membris dolentibus condoleres, et ipsi suis tibi vicibus in unitate spiritus deservirent. Verum, sicut accepimus, inimico homine superseminante zizania, tanta inter vos discordia est suborta, ut dictis canonicis te coram venerabili fratre nostro Lugdunen. archiepiscopo super dilapidatione et insufficientia in causam trahentibus, tu apost. sedis audientiam appellaris, festum beati Lucae proximo futurum terminum appellationi prosequendae praefigens; quem iidem canonici ad Dominicam qua cantatur Jubilate Deo proximo praeteritam, sicut eorum continebant litterae, coarctarunt. Nos igitur utrique partium deferre volentes, ne sub intemperie aeris et caloris distemperantia cogamini ad sedem apostolicam laborare, fraternitati tuae sub peremptorio per apostolica scripta mandamus quatenus hinc ad festum beati Michaelis proximo futurum apostolico te conspectui repraesentes, canonicorum responsurus objectis et propositurus si quid proponere volueris contra ipsos; nisi forsan interim inter vos pacis possint foedera reformari. Scias autem nos partem adversam ad eumdem terminum citavisse; ita ut illi quorum nomina per tuas nobis litteras expressisti, personaliter ad nos accedant, his quae proposueris responsuri. Ad haec, tibi fortius inhibemus ne occasione hujus discordiae bona Ecclesiae tuae dilapidare praesumas. Datum ut supra. Pia Patrum praedecessorumque nostrorum sollicitudo. Require superius epistola 72. Et sicut scriptum est pro Ecclesia S. Germani de Pratis, ita scriptum est pro monasterio Sancti Dionysii in Parisiensi dioecesi constituto. Gravis ex parte vestra fuit in auditorio nostro querela proposita, quod venerabilis frater noster Antisiodoren. episcopus et presbyteri ejusdem dioecesis homines vestros absque manifesta et rationabili causa, non servato juris ordine, excommunicationi subjiciunt pro suae arbitrio voluntatis. Volentes igitur gravamini vestro paterna sollicitudine providere, si praedictus episcopus et presbyteri in homines vestros excommunicationis sententiam absque manifesta et rationabili causa et juris ordine non servato duxerint promulgandam, eam decrevimus non tenere et vos auctoritate apostolica divina eis officia celebretis. Nulli ergo, etc. Datum, etc., ut supra, XVII Kalend. Junii Cum venerabilis frater noster Antisiodoren. episcopus usque adeo, sicut dicitis, sit vobis infestus, ut de parochianis suis malefactoribus vestris per eum justitiam non possitis habere, nobis imminet providendum ne pro defectu juris monasterium vestrum violentiis pateat et incursibus malignorum. Eapropter, dilecti filii, praesentibus vobis litteris indulgemus ut ad venerabilem fratrem nostrum Senonen. archiepiscopum pro coercendis ipsis malefactoribus vestris recursum habere possitis, qui defectum ipsius episcopi de auctoritate nostra debeat in hac parte supplere. Nulli ergo, etc. Datum ut supra. Exposita nobis Eduen. Ecclesiae petitio continebat quod, cum olim felicis recordationis Coelestino papae praedecessori nostro de posuissent de Balmen. monachis quaestionem, de terris et Ecclesiis in valle Polliniaci constitutis et idem praedecessor noster causam ipsam venerabili frater Cabilonen. episcopo et dilecto filio abbati de Firmitate commisisset fine debito terminandam, a praefatis tandem monachis fuit ab eisdem judicibus appellatum. Ille vero qui abbas ipsius monasterii dicebatur, ad prosequendam appellationem accedens, semel se tantum apostolico conspectui praesentavit, et de appellatione facta mentionem faciens, illicentiatus recessit. Cumque nuntius Eduen. Ecclesiae ad appellationem prosequendam ad sedem apostolicam destinatus apud eam fuisset longo tempore commoratus, idem praedecessor noster peremptorie citavit monachos antedictos, eis sub excommunicationis poena praecipiens ut ille qui se gerebat abbatem, cum aliquibus ipsius monasterii monachis in festo beati Lucae proxime praeterito ab ejus praesentiam sufficienter instructi accederent, ut Eduen. Ecclesiae plenarie responderent et satisfacerent Romanae Ecclesiae de contemptu. Ipsi vero, licet juxta formam mandati apostolici non venissent, quidam tamen monachorum ad Romanam Ecclesiam accesserunt, quos nuntius praefatae Eduen. Ecclesiae invenit apud sedem apostolicam commorantes, qui de suo negotio diffidentes, ante causae discussionem, ut magis aggravarent Eduen. Ecclesiam, recesserunt, et ad venerabilem fratrem nostrum Bellic. episcopum et dilectum filium abbatem de Balerna et priorem Boniloci per subreptionem, praefato nuntio Eduen. Ecclesiae ignorante, litteras, ut dicitur, reportarunt. Postmodum vero cum praefato nuntio Eduen. Ecclesiae se quidam Balmen. monachus opposuisset, eis dilectos filios J. tit. sancti Stephani in Coelio Monte presbyterum et G. Sancti Adriani diaconum cardinales concessimus auditores. In quorum praesentia cum aliquandiu litigassent et sua scripta eisdem cardinalibus tradidissent, monachus ipse illicentiatus recessit et noluit sententiam exspectare. Cum igitur cuique simus in sua justitia debitores et nolimus aliquem de fraude sua commodum reportare, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus convocatis ad vestram praesentiam partibus, si vobis constiterit Eduen. Ecclesiam a praefatis monachis praedictis terris et Ecclesiis praeter juris ordinem spoliatam, vos ei auctoritate notra praedictas terras et Ecclesias cum fructibus inde perceptis, non obstante contradictione vel appellatione cujuslibet, resignetis; praedictis litteris nequaquam obstantibus, quas etiam morte praefati praedecessoris nostri credimus exspirasse. Post restitutionem vero integram ablatorum et expensarum quas canonici Eduen. Ecclesiae in appellatione monachorum prosequenda, quam ipsi monachi prosequi non curarunt, se rationabiliter fecisse probabunt, audiatis si quid emerserit quaestionis et illud fine debito appellatione postposita terminetis. Quod si ambo, etc., tu, frater episcope, etc Datum Romae apud Sanctum Petrum, Idibus Maii, pontificatus nostri anno primo. Sinceritatem eorum qui ferventiores in Ecclesiae devotione persistunt, Ecclesia Romana ampliori benignitate consuevit amplecti et juxta meritorum suorum praerogativam eis debiti honoris gratiam impertiri. Insinuavit siquidem nobis venerabilis frater noster O. episcopus Terdonen. quod, cum bonae memoriae Caelestinus praedecessor noster eidem per apostolicam indulgentiam concessisset ut beneficia quae habebat quando fuit ad officium pontificale vocatus, ei liceret usque ad triennium possidere et auctoritate illius indulgentiae praebendam quam in Ecclesia vestra fuerat assecutus integre possedisset, ita quod in electione archiepiscopi vestri sicut unus canonicorum vocem habuit, et in venditionibus aliisque negotiis Mediolanen. Ecclesiae, ipsius tanquam canonici fuit requisitus assensus et in instrumentis etiam manum subscriptionis apposuit: vos, super quo de prudentia vestra miramur, post appellationem ab ipso episcopo ad nos interpositam, ex quo etiam iter arripuit ad sedem apostolicam veniendi, non exspectantes terminum in ipsa indulgentia praefinitum, cum ipse, sicut asserit, non renuntiaverit indulgentiae, in contemptum Ecclesiae Romanae praesumpsitis de ipsa praebenda in ejus praejudicium ordinare et eam cuidem clerico assignastis, ac domum ejus non estis veriti occupare. Non ergo, si verum est quod asseritur, revocantes in irritum quidquid per vos contra formam praescriptae indulgentiae in praejudicium ejus noscitur attentatum; vobis per praesentia scripta mandamus atque praecipimus quatenus tam praebendam quam domum ei restituere minime differatis et antequam praescriptus terminus compleatur, cum interim non intelligatur vacare praebenda, super ipsa nullum ei gravamen vel molestiam irrogetis; sed eum plena et quieta permittatis illius possessione gaudere. Alioquin noveritis nos venerabili fratri nostro Vercellen. episcopo dedidisse firmiter in mandatis ut ipse auctoritate nostra sine appellationis obstaculo quae praemisimus exsequatur. Datum, etc., VIII Kalend. Junii, pontificatus nostri anno primo. Illi scriptum est super hoc. Cum olim dilectus fil. G. abbas Flaviniacen. pro injuriis et gravaminibus quae ipsi ven. fra. noster episcopus Eduen. intulerat, ad sedem apostolicam accessisset et ibidem non sine dispendio, si forte aliquis adversarius appareret, diutius exspectasset, tandem nuntii ejus post moram diutinam advenerunt: qui cum parati fuissent ad invicem litigare, facta compromissione hinc inde legitima in venerabilem fratrem nostrum O. Ostien. episcopum convenerunt, eodem post multam deliberationem arbitrii sententiam proferente, quam ipse episcopus in scriptum de utriusque partis assensu redegit, poena hinc inde statuta si quis ab arbitrio resiliret, sicut in scripto authentico ejusdem episcopi continetur. Inde est quod eidem episcopo Eduensi mandamus ut sententiam illam arbitrii absque refragatione qualibet studeat observare. Si enim contra eam, quod non credimus, temere ipsum venire contingeret, nullatenus dissimulare possemus quin eum ad observationem illius, vel ad solutionem poenae statutae, praevia ratione cogeremus invitum. Unde fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus diligenter inquiras utrum praedictum arbitrium a partibus observetur et per quam et ex qua causa stare cognoveris quominus ipsum observetur arbitrium, et secundum formam ipsius fiat restitutio ablatorum, nobis non differas intimare; atque in irritum appellatione postposita revocans si quid in praejudicium ipsius abbatis vel Ecclesiae suae post iter ad sedem apostolicam arreptum et post appellationem ad sedem apostol. interpositam temere inveneris attentatum, non permittas ipsos indebite molestari. Verum quia antequam idem abbas iter arripuisset ad sedem apostolicam veniendi, tam eum quam obedientes ei excommunicasse praedictus Eduen. episcopus dicebatur et terram ejus supposuisse sententiae interdicti, licet eaedem sententiae latae minus legitime viderentur, cum ipse abbas prius ad sedem apost., ut asserit, appellasset, per dictum tamen Ostien. episcopum, ad majorem cautelam, munus ei fecimus absolutionis impendi. Datum Romae, etc., XI Kal. Junii. Scriptum est autem Eduen. episcopo ut ipsam sententiam arbitrii absque refragatione qualibet studeat observare. Cum status Ecclesiarum et rigor monasticae ac canonicae disciplinae ex majori parte pendeat ex praelatis, utpote qui probitatis vel pravitatis exemplo vel informant subditos vel corrumpunt, cum aliquis ad officium praelationis assumitur, per quem committenda ei Ecclesia spiritualibus possit et temporalibus suscipere incrementum, gaudemus plurimum et electionis canonicae apostolicum libenter impertimur assensum. Significarunt si quidem dilecti filii prior et conventus Virziliacen. per litteras suas, et iidem dilecti filii, monachi et nuntii eorum sua nobis relatione monstrarunt quod G. quondam ipsorum abbate viam universae carnis ingresso, volentes suae Ecclesiae filiali sollicitudine providere in te vota sua unanimiter contulerunt, patrem te sibi et fratribus suscitantes, qui eis utilius et melius praesis et prosis, cum te non aliunde vocatum, sed de ipsis eisdem unanimi cognoveris electione assumptum. Circa commendationem quoque personae plurimum institerunt, asserentes per eosdem nuntios et litteras quod talis existas qui et temporalia utiliter dispensare noveris et spiritualia laudabiliter ministrare, et per quem possint proficere vita pariter et doctrina. Praeterea venerabilis frater noster Senonen. archiepiscopus per litteras suas et electioni canonicae testimonium perhibuit et personam idoneam esse asseruit ad officium abbatiae. Nos igitur super forma electionis nuntiis et litteris ipsorum, super idoneitate vero personae fidem dicto archiepiscopo adhibentes, quem credimus nihil nobis contra conscientiam suggesturum, quod ad ipsis canonice factum est auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Hortamur autem ut in eo confidens qui aperit ora mutorum et linguas infantium facit disertas, sollicitudinem, ad quam ipsius es providentia evocatus, assumens, talem te subjectis exhibeas, ut te non tam praelatum quam patrem experiantur, et sic se in bonis a te foveri congaudeant quod circa correctionem excedentium rigorem in te vigere sentiant monasticae disciplinae. Datum ut supra. Exposuit nobis dilectus filius M. presbyter de Stabulis, quod cum olim invitatus a quibusdam pueris, de manu unius eorum arcum receperit et sagittam, et eam dirigere voluerit in arborem quae obstabat, manu errante sagitta eadem discurrens per aerem, puerum quemdam valde distantem modicum vulneravit in capite; propter quod idem puer creditur postmodum exspirasse. Quod cum idem presbyter bonae memoriae G. praedecessori tuo, frater archiepiscope, sponte curasset humiliter confiteri, ipse poenitentiam et contritionem ipsius attendens, super beneficio Ecclesiae de Stabulis quam in archidiaconatu tuo, fili archidiacone, adeptus fuerat, misericorditer dispensavit, ut ipsum quoad viveret possideret; mandans eidem ut ad sedem apostolicam accederet, mandatis super officio apostolicis pariturus. Quia vero in hoc non ex voluntate, sicut asserit, sed casu deliquit, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si verum est quod asserit, factam cum eo misericordiam attendentes, quod a dicto archiepiscopo factum est ratum habentes et firmum, eum super beneficio praedicto propter hoc nullatenus molestetis aut patiamini ab illis molestari. Datum, etc Injuncti nobis officii ratione compellimur et charitatis debito provocamur fratribus et coepiscopis nostris in suis justis petitionibus favorem apostolicum impertiri; ut qui specialiter in partem nostrae sollicitudinis sunt vocati, tanto commissum sibi officium liberius exsequantur, quanto se et jura sua majori viderint sedis apostolicae benignitate juvari. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis justis precibus benigno concurrentes assensu, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Lucii et Clementis Romanorum pontificum auctoritate tibi praesentium indulgemus ut clericos tuae dioecesis, qui contra statuta Lateranen. concilii pravae cupiditatis ardore plures Ecclesias vel ecclesiastica beneficia detinere contendunt, cum de proventibus unius ipsi congrue valeant sustentari, ad canonicum valeas reducere moderamen. Clericos vero Ecclesiae tuae, quos necessitas postulaverit ad sacros ordines promoveri, secundum privilegium M. praedecessori tuo et successoribus tuis a felicis record. Alexandro papa praedecessore nostro indultum, liceat tibi, si idonei fuerint nec de canonica potuerint institutione repelli, ad eosdem ordines suscipiendos secundum canonum instituta compellere, vel si inobedientes fuerint, animadversionis ecclesiasticae sententia cogere; nisi contra hoc alicui fuerit cedis apostolicae auctoritate indultum ut ad suscipiendos ordines non cogatur. Et quia Trecen. Ecclesia tuae provisioni commissa, tuo debet moderamine gubernari nec ullus in messem tibi creditam falcem debet ausu temerario mittere, praesentium auctoritate statuimus ut nulli subditorum tuorum liceat, post appellationem ad te rationabiliter factam, parochianos tuos excommunicatione percellere vel commissas tibi Ecclesias supponere interdicto. Quod si praesumptum fuerit, sententiam decernimus non tenere; et si non praecedente appellatione sententia talis ab aliquo subditorum tuorum fuerit irrationabiliter promulgata, sententiam talem valeas, prout justum fuerit, relaxare. Nullis litteris institutioni canonicae praejudicium facientibus a sede apostolica impetratis. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Cum omnes unum corpus simus in Christo, singuli autem alter alterius membra, non debent majores minoribus aut seniores junioribus invidere; sed omnes qui in una Ecclesia uni Domino famulantur, pari gaudeant libertate; cum pondus et pondus, mensura et mensura, utrumque abominabile sit apud Deum et evangelicus paterfamilias pari mercede primos vineae suae operarios remuneraverit et extremos. Verum ad audientiam apostolatus nostri pervenit quod dilecti filii Trecen. canonici, propriis inhiantes commodis et aliorum profectibus invidentes, novum fecerunt in Trecen. Ecclesia constitutum, ut eis tam in praesentia sua quam absentia redditus suos ex integro percepturis, qui in eadem Ecclesia post illam institutionem fuerunt vel de caetero fuerint instituti, redditus ex ea in absentia non percipiant, sed tunc solum cum in ea fuerint residentes; cum secundum Trecen. Ecclesiae consuetudines omnes in hoc consueverint esse pares. Statuerunt etiam ut cum singulis praebendis annexae sint vineae, ipsis suas, dum vixerint, possidentibus, vineae decedentium ad successores non transeant, sed proventus earum inter singulos dividantur. Cum igitur quod quisque juris in alterum statuit, ipse debeat uti eodem, et sapientis dicat auctoritas: Patere legem quam tuleris, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus antiquos canonicos junioribus et juniores in perceptione fructuum tam praebendarum quam vinearum coaequetis antiquis, secundum priorem consuetudinem usque ad tempus praedictae institutionis servatam vel secundum rationabilem institutionem deinceps observandam, illos per districtionem eccle. percellentes, si qui duxerint renitendum. Nullis litteris, etc., harum tenore, etc. Quod si ambo, etc., alter vestrum, etc. Datum, etc. Justis petentium, etc., usque ad verbum assensu. Compositionem super abbatia Belliloci quoad vixeris ordinanda, inter te ex una parte et dilectos filios Alesmum abbatem Calmontensem, Robertum et Gervasium canonicos Praemonstraten. nomine abbatis et totius conventus Praemonstraten. apud Ecclesiam Romanam agentes ex altera, per dilectum filium S. tit. Sanctae Praxedis presbyterum cardinalem de mandato apostolico celebratam, sicut sine pravitate qualibet facta est, et ab utraque parte recepta, et in ejusdem cardinalis authentico plenius continetur, auctoritate apostolica confirmamus. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Inter ea per quae status Ecclesiae vacillat, saepius est causa potior incuria seu perniciosa negligentia praelatorum. Nam cum forte caput est languidum, est necesse quod membra langueant: et infecta morbi contagia nec fomentum medendis capiunt nec pristinae possunt de facili restitui sanitati. Sane dilecti filii pauperes canonici de Prato apostolatui nostro significare curarunt, quod cum Petrus nunc prior ipsorum olim in Grandimonten. Ecclesia sub religionis habitu per annos plurimos permansisset, arctam tandem devitans regulam, ad ollas carnium redire voluit et oblitus voti quod fecerat, ad canonicos se transtulit regulares et in ipsa Ecclesia de Prato voluit eligi in priorem. Cumque domus sibi dominium commissum jam esset a fratribus, debacchatur in gregem subditum nec illorum bona distrahere pertimescit, sed solus fugiens fratrum mensam atque collegium, ab illorum quidem consortio se reddit saepius alienum. Unde quisque passim ad libitum impune potest excedere et sic perit honestas ordinis, per quam locus olim floruerat, et vilescit quod charum omnibus religionis hospitalitatisque gratia praepollebat. Adjecerunt insuper quod cum domus bona deficerent, plures ibidem canonicare praesumpsit. Laicos etiam contra approbatam Ecclesiae consuetudinem multos intrudere non expavit; sed quod ab eis fuerat elargitum non transfundit in usus fratrum egentium, sed male acquisita juxta motum propriae voluntatis expendit. Nolentes igitur ut arbor sterilis occupatam diutius terram detineat, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus de veritate praedictorum inquirere non postponas; et si rem noveris ita esse, ipsum ab administratione prioratus amoveas et praedictis canonicis eligendi personam idoneam auctoritate nostra liberam tribuas facultatem; dictumque priorem, ut ad claustrum praedictum redeat, per censuram ecclesiasticam appellatione cessante compellas; et cum antiqua sit ipsius Ecclesiae consuetudo et approbata ut in singulis officiis singulae personae ponantur, quae ordinanda videris auctoritate nostra disponas. Nullis litteris veritati et justitiae prae., etc. Datum ut supra, II Idus Maii, etc Inter ea, ut supra usque ad verbum sanitati. Insinuantibus siquidem nobis dil. filiis monachis de Brantomo nostro fuit apostolatui declaratum, quod cum abbati suo domus dominium, etc., usque ad verbum facultatem; excepto quod ubi superius dictum est canonicare, hic dicitur sine fratrum assensu monachare; et cum antiqua sit ipsius Ecclesiae, etc., usque in finem ut supra. Nullis litteris, etc., ut supra. Datum, etc., VI Kalend. Junii. Usque adeo nos et praedecessores nostros flagrans religionis vestrae fama respersit, ut odore sincerae opinionis vestrae in Domino delectati, super his quae a vobis in communi abbatum vestri ordinis capitulo statuuntur, nisi vel honori nostro vel justitiae apertius obviarent, nullatenus dubitemus quin ad ea secundum Deum et statuta vestra recte ac rationabiliter procedatis. Sane cum praedecessores nostri Romani pontifices ordini vestro privilegium indulserint speciale et speciali semper gratia vos fuerint prosecuti, in his quae ad correctionem fratrum vestrorum pertinent vos non intendimus aggravare quominus in delinquentes exerceatis libere canonicam disciplinam. Praesentatae siquidem nobis fuerunt ex parte vestra binae litterae, a sede apostolica diversis temporibus impetratae: in quarum primis bonae memoriae Coelestinus papa praedecessor noster sententiam quam in Balduinum et Hugonem ejus socium tuleratis ratam habens et volens inviolabiliter observari, vobis mandabat ut neutrum eorum admitteretis ad consortium vestrum, praeter mandatum sedis apostolicae speciale; nisi forsan in tantum ad vos in corde contrito et spiritu humiliato accederent, quod eorum postulatio vobis videretur misericorditer admittenda. In aliis vero universitati vestrae mandavit ut memoratum Balduinum, nulla facta mentione de ordinis disciplina, in vestrum consortium admittere nullatenus differretis. Quia vero, sicut vestrae litterae continebant, in ejectione praedictorum B. et H. et fautorum eorum exsulavit a vobis scandalum et pax inter vos et concordia plena regnavit; ne ex receptione talium concordia vestra turbetur, quid de his vel aliis, quos secundum statuta vestri ordinis a vestro consortio amovistis vel duxeritis in posterum amovendos, statuendum fuerit vestrae discretioni relinquimus: ne per nos rigor vestri ordinis enervetur. Ad haec, vobis auctoritate apostolica indulgemus ut si pro receptione alicujus, qui a vobis ejectus fuerit, litteras vobis apostolicas duxerimus destinandas, eum nullatenus recipere teneamini, nisi litteris nostris expressum fuerit, salva ordinis disciplina. Datum, etc., ut supra, V Idus Maii. Quae in favorem religionis ad subtrahendam dissolutionis materiam sunt provide instituta, firma debent et illibata servari et, ne infringi valeant, apostolico praesidio communiri. Significasti siquidem nobis quod communi consilio abbatum vestri ordinis statuistis quod nullus abbatum vestrorum mitra vel chirothecis utatur, ne forsan ex ipsis supercilium elationis assumat, aut sibi videatur sublimis, cum his uti se viderit quae pontificibus et majoribus Ecclesiarum praelatis a sede apostolica sunt concessa. Nos igitur institutionem ipsam, sicut a vobis provide facta est recepta, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus; statuentes ut si qua forsan Ecclesia laxioris ordinis vestram voluerit regulam profiteri, hujusmodi pontificalibus, etiamsi ea prius habuerit, ulterius non utatur, imo potius humilitatem servet et in ea statuta vestri ordinis imitetur. Praesenti quoque institutioni adjicimus quod nullus fratrum vestrorum ad apostolicam sedem accedens vel recedens ab ipsa vel alias, incedat in habitu saeculari, nisi evidens hoc necessitas postularit. Inhibemus praeterea ne quis contra statuta generalis capituli, sive in habitu sive in uniformitate officii, seu etiam in temporalibus, temere venire praesumat. Quod si quis praesumpserit, regulariter puniatur. Nec aliquis assumat honorem, ad quem fuerit forsan electus, sine licentia vel praecepto illius cui obedire tenetur, nisi forte ipse sibi eam malitiose praesumpserit denegare, ut tandem pro licentia obtinenda majori liceat supplicari. Nulli ergo, etc. Datum, etc., IV Idus Maii. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum effectu. Significastis siquidem nobis quod ad implendum illud apostolicum: Ab omni specie mala abstinete vos , ad reprimendum os loquentium iniqua, qui detractionibus gloriantur, et opinionem justorum nituntur multipliciter infamare, olim in communi capitulo statuistis et postmodum sub interminatione gravis poenae saepius innovastis, ut nullam de caetero in sororem recipere teneamini vel conversam, praesertim cum ex hoc aliquando incommoda fueritis multa perpessi. Nos igitur institutionem ipsam, sicut de communi consilio abbatum ad commune capitulum convenientium provide facta fuit, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Ad haec adjicimus, ne aliquis abbas vel conventus possessiones ecclesiarum vestri ordinis praeter assensum generalis capituli vendere audeat vel sine patris abbatis licentia commutare. Nulli ergo, etc. Datum, etc., III Idus Maii. Significarunt nobis dilecti filii abbas et fratres Praemonstraten. quod cum dilectus filius Hugo de Petraponte archidiaconus Laudun. in promotione ipsius abbatis palefridum ab eo obtentu cujusdam pravae consuetudinis exegisset, quia super hoc ei acquiescere recusavit, conversum quemdam ipsius de equitatura cui insedebat deponere, et eam secum abducere per violentiam non expavit. Unde nos eidem archidiacono per litteras nostras mandavimus ut similia de caetero non praesumat, imo de hoc ipso eidem abbati satisfactionem exhibeat competentem. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si dictus archidiaconus ea quae praemissa sunt adimplere noluerit, tam eum quam alios, qui pro benedicendis, installandis vel deducendis ad sedem tam abbatibus quam aliis ecclesiasticis personis palefridum vel aliud exigere vel extorquere praesumpserint in posterum vel hactenus praesumpserunt, nisi ad commonitionem vestram a sua praesumptione destiterint et de perceptis taliter satisfecerint competenter, excommunicationis censura appellatione postposita percellatis et sicut excommunicatos faciatis ab omnibus arctius evitari. Quod si omnes, duo vestrum, etc. Datum Romae, etc., IV Idus Maii. Scriptum est autem ipsi archidiacono super hoc. Si veri Christianae religionis amatores et cultores essetis, religiosis viris in personis vel rebus nullam molestiam inferretis, quorum potius tenemini gravaminibus obviare. Verum conquerentibus dilectis filiis abbate et fratribus ordinis Praemonstraten., nostris est auribus intimatum quod, licet in eorum privilegiis inhibitum sit expresse ne quis archiepiscopus vel episcopus, nisi in manifesta necessitate, in eorum grangiis hospitetur, quidam vestrum in singulis grangiis eorumdem fratrum in suis dioecesibus constitutis procurationes exigunt annuatim; quae si eis aliquando forte negantur, ministri eorum de animalibus eorumdem fratrum praedas violenter abducunt, quas vel pignori obligant vel alienant omnino; nec fratribus ipsis restituunt, donec pro requisita procuratione certa pecunia persolvatur; qui, ut avaritiam suam et exactionem excusent, frivolas exigendae procurationis causas assignant: vel quod in grangiis ipsis decimae colligantur: vel quod canonici qui parochialem Ecclesiam in vicinis locis obtinere noscuntur aliquando commorantur in grangiis: vel quod in eis claustrum sororum habetur; quae potius ex accessu vestro materiam dissolutionis accipiunt, dum confabulantur cum clericis et per officinas discurrunt, quam doctrinam recipiant salutarem. Quia vero causae hujusmodi frivolae sunt nec earum occasione fratres ipsos in exhibendis procurationibus credimus esse cogendos, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus fratres ipsos contra indultam sibi a sede apostolica libertatem nec in praedictis nec in aliis aggravetis, nec exactiones aliquas ipsis imponere praesumatis. Alioquin non poterimus sub dissimulatione transire quin eorum indemnitati contra exactiones vestras paterna sollicitudine consulamus Datum Romae, etc., ut supra. Significavit nobis dilectus filius abbas sancti Eligii Noviomen. quod, cum olim monasterium sancti Eligii abbatis esset regimine destitutum, omnes fratres ipsius monasterii de substituendi abbatis electione tractantes, sacramento firmarunt quod quicunque assumeretur ad officium abbatiae, tres tantum obedientias modicas et exiles in manu sua teneret, singulos monachos instituens in singulis reliquarum. Postmodum autem in abbatem assumptus, cum quosdam monachos ratione suorum excessuum a concessis sibi obedientiis intenderet amovere, aliis resistentibus non solum eos obedientiis non privavit, imo potius servato priori juramento in veritatis verbo promisit quod nullum de caetero, nisi de consilio et assensu duorum obedientiariorum et trium vel plurium aliorum, concessa sibi obedientia spoliaret, nec ad venerabilem fratrem nostrum Remen. archiepiscopum sanctae Sabinae cardin., nec ad apostolicae sedis audientiam appellaret super injuriis quae sibi a monachis inferrentur. Qui tamen postmodum de consilio quorumdam monachorum, licet non habito praefato numero, praepositum ejusdem monasterii ab officio suo amovit, in quo minus utiliter ministrabat. Quia igitur haec sub dissimulatione transire non possumus nec debemus, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si vobis constiterit de praedictis, tam abbati quam monachis poenam debitam infligatis et imposita eis de laesione fidei poenitentia competenti, quod illicite juravere eos cogatis, appellatione remota, nullatenus observare. Quod si omnes, etc., tu, frater episcope, etc. Datum ut supra, Idibus Maii. Inter caetera desideria cordis nostri et hominis in terioris affectus, hoc praeter divinam gratiam quasi praecipue affectamus ut temporibus nostris melius religio Christiana proficiat et instituta regularia per nos de die in diem amplius convalescant. Multum enim Christianae fidei deperiret, si rigor monasticae ac canonicae disciplinae enervaretur per incuriam praelatorum aut dissolveretur, quod absit! per negligentiam nostram, qui tenemur errata corrigere et bene acta fortius roborare. Accepimus siquidem quod cum Petrus Rufus, Rainaldus de Ribemonte, Joannes de Leeris, Arnulfus Delier canonici sancti Martini Laudunen. contra abbatem suum nequiter conjurassent, et eum super dilapidatione domus nixi fuissent multipliciter infamare, qui eam pro majori parte relevaverat ab onere debitorum, detecta eorum malitia per fratres qui exteriores obedientias procurabant, ipsos censuisti per abbatias Praemonstraten. ordinis dividendos. Verum ipsi correctionem tuam nullatenus admittentes, imo iniquitate iniquitati addita hoc fecerunt ut quidam eorum fautores coram te et aliis abbatibus Praemonstraten. ordinis in abbatem suum per violentiam irruentes, manus in eum injicerent violentas et usque ad effusionem sanguinis eum inhoneste ac turpiter pertractarent; qui cum postmodum non invenissent qui eos contra te in hac malitia tueretur, ad te, sicut videbatur, cum humilitate reversi postulatam veniam acceperunt. Sed quidam eorum in priori proposito perdurantes, quibusdam rebus monasterii furto sublatis, fugam latenter arripere praesumpserunt. Quia vero dubitas ne super receptione talium te aliquatenus molestemus, et propter hoc seriem facti nobis duxisti per tuos nuntios exprimendam, quid de his et similibus sit agendum tuae discretioni relinquimus; ne per nos religionis vestrae rigor depereat vel in aliquo minoretur. Datum Romae ut supra. IV Idus Maii. In eo sumus loco et officio constituti ut viros religiosos manutenere ac defendere teneamur nec patiamur regularia instituta per aliquorum insolentiam enervari. Accepimus siquidem quod a prima plantatione religionis vestrae generalis institutio emanavit ut abbates et praepositi vestri ordinis certis temporibus conveniant Praemonstratum; ut si qua forsan vel in institutionibus vestris vel personis fuerint corrigenda, de communi abbatum et praepositorum consilio corrigantur et reformentur in melius quae visa fuerint reformanda. Verum vos contra hanc tam generalem et necessariam constitutionem temere venientes, ad generale capitulum non acceditis nec vultis communibus institutionibus vestri ordinis obedire, asserentes vos a sede apostolica exemptionis privilegium impetrasse, quod tamen non profertis aliquatenus in commune. Quia igitur hoc in dissolutionem ordinis non est dubium redundare, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus ut, cum in privilegiis generali capitulo Praemonstraten. ab apostolica sede indultis contineatur expresse ne quis ordinem ipsum professus contra communia instituta privilegium impetrare praesumat, vel impetratum audeat retinere, privilegio quod vos a sede Romana obtinuisse asseritis non utamini, imo potius ad commune capitulum statutis temporibus accedatis, ut inde recipiatis correctionem unde formam religionis et ordinis accepistis. Alioquin noveritis nos dilectis filiis abbati Praemonstraten. et caeteris abbatibus ejusdem ordinis in generali capitulo convenientibus Praemonstratum dedisse firmiter in mandatis ut, si ad commonitionem ipsorum venire contempseritis Praemonstratum ad generale capitulum celebrandum, vos excommunicationis sententia, appell. re., percellant et faciant sicut excommunicatos ab omnibus arctius evitari. Venerabilibus etiam fratribus archieepiscopis et episcopis in Saxonia et in confinio Saxoniae constitutis districte praecipiendo mandavimus, ut si post commonitionem vobis factam ab ipsis inventi fueritis contumaces, cum a praefatis abbate et generali capitulo Praemonstraten. super hoc fuerint requisiti, vos excommunicationis censura nihilominus, appellatione remota, percellant et Ecclesias vestras sententiae interdicti subjicere non postponant. Datum Romae, etc., III Idus Maii. Illis scriptum est super hoc. Non absque dolore cordis et plurima turbatione didicimus quod ita in plerisque partibus ecclesiastica censura dissolvitur et canonicae sententiae severitas enervatur, ut viri religiosi et hi maxime qui per sedis apostolicae privilegia majori donati sunt libertate, passim a malefactoribus suis injurias sustineant et rapinas, dum vix invenitur qui congrua illis protectione subveniat et pro fovenda pauperum innocentia murum se defensionis opponat. Specialiter autem dilecti filii nostri abbas et fratres Praemonstraten. et caeteri ordinem ipsorum professi, tam de frequentibus injuriis suis quam de ipso quotidiano defectu justitiae conquerentes, universitatem vestram per litteras petierunt apostolicas excitari; ut ita videlicet eis in tribulationibus suis contra malefactores eorum prompta debeatis magnanimitate consurgere, quod ab angustiis quas sustinent et pressuris vestro possint praesidio respirare. Ideoque universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus illos qui in aliquem de praedictis fratribus instigante diabolo manus violentas injecerint, sive possessiones vel res seu domos Praemonstraten. aut aliorum fratrum ipsius ordinis vel hominum suorum irreverenter invaserint, aut ea quae praedictis fratribus e testamento decedentium relinquuntur contra justitiam detinuerint, seu in ipsos fratres contra apostolicae sedis indulta sententiam excommunicationis aut interdicti proferre praesumpserint, vel decimas laborum seu nutrimentorum suorum, spretis privilegiis apostolicae sedis, extorserint: si laici fuerint, publice candelis accensis excommunicationis sententia percellatis; clericos autem, canonicos sive monachos, appellatione remota, ab officio et beneficio suspendatis, neutram relaxaturi sententiam, donec praedictis fratribus plenarie satisfaciant, et hi praecipue qui pro violenta manuum injectione vinculo fuerint anathematis innodati, cum dioecesani episcopi litteris ad sedem apostolicam venientes, ab eodem vinculo mereantur absolvi; nisi forte monachi vel canonici regulares per abbates vel priores suos post satisfactionem congruam, secundum ordinis disciplinam fuerint absoluti. Villas autem in quibus bona praedictorum fratrum seu hominum suorum per violentiam detenta fuerint, quandiu ibi sunt, interdicti sententiae supponatis. Datum Romae, etc., Idus Maii, etc. Scriptum est super hoc in eumdem fere modum pro fratribus militiae Templi. Cum in Turonen. concilio inhibita sit sectio praebendarum et de rigore juris redintegrari debeant officia decurtata, vix de tua possumus fraternitate sperare quod praebendam aliquam ad preces nostras conferres alicui, qui ad duplex mandatum bonae memoriae Clementis papae praedecessoris nostri, quod praedicti concilii erat auctoritate munitum, dimidiam praebendam dilecti filii magistri Aimerici noluisti aliquatenus integrare, imo vacantem praebendam, de qua juxta tenorem mandati apostolici dimidiae debueras supplere defectum, alii in contemptum sedis apostolicae contulisti. Ne igitur quod de praedicto magistro incoeptum est, remaneat imperfectum, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus de praebenda ad donationem tuam spectante, quam primo in Ecclesia tua vacare contigerit, non obstante investitura de non vacante contra statuta Lateranen. concilii facta, ejusdem magistri dimidiam non differas integrare, nec aliquem de caetero ad dimidiam praebendam admittas. Alioquin tandiu te noveris a praebendarum collatione suspensum, donec eidem magistro super integratione dimidiae fuerit satisfactum. Dilectis etiam filiis canonicis Sylvanecten. districtius inhibemus ne priusquam satisfiat eidem magistro, aliquem in canonicum vel fratrem admittant, etiamsi contra statuta Lateranen. concilii de vacatura fuerit investitus vel stallum in choro vel locum in capitulo vacaturae nomine assecutus. Nullis, etc., harum mentione, etc. Datum Romae, etc., VII Kalend. Junii, etc. Illis scriptum est super hoc. Inter opes terrenas quas mortalis oculus concupiscit, quasi chariora desiderat aurum obryzum, et lapides pretiosos. Licet autem his aliisque diutius excellentia regalis abundet, si signum tamen dilectionis et gratiae, quatuor annulos aureos cum diversis lapidibus pretiosis tuae magnitudini destinamus; in quibus te volumus spiritualiter intelligere formam et numerum, materiam et colorem, ut mysterium potius quam donum attendas. Rotunditas enim aeternitatem significat, quae initio caret et fine. Habet igitur regalis prudentia quid in annuli forma requirat, ut de terrenis transeat ad coelestia, de temporalibus ad aeterna procedat. Quaternarius autem, qui numerus est quadratus, constantiam mentis insinuat; quae nec deprimi debet adversis nec prosperis elevari. Quod tunc laudabiliter adimplebit, cum quatuor virtutibus principalibus fuerit adornata, videlicet justitia, fortitudine, prudentia, temperantia. Intelligas igitur in primo justitiam quam exerceas in judiciis; in secundo fortitudinem quam exhibeas in adversis; in tertio prudentiam quam observes in dubiis; in quarto temperantiam quam in prosperis non dimittas. Per aurum vero sapientia designatur; quia sicut aurum praeeminet universis metallis, sic sapientia donis omnibus antecellit, propheta testante, qui ait: Requiescet super eum spiritus sapientiae et intellectus, etc. . Nihil est quod magis oporteat regem habere. Unde rex ille pacificus Salomon solam a Deo sapientiam postulavit, ut populum sibi commissum sciret provide gubernare. Porro smaragdi viriditas fidem, sapphiri serenitas spem, granati rubicunditas charitatem, topazii claritas operationem significat, de qua Dominus ait: Luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem vestrum qui in coelis est . Habes igitur in smaragdo quod credas, in sapphiro quod speres, in granato quod diligas, in topatio quod exerceas; ut de virtute in virtutem ascendas, donec Deum deorum videas in Sion. Datum Romae apud S. Petrum, IV Kal. Junii. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum assensu, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut ad debitum statum reducere possis appellatione postposita pensiones Ecclesiarum tuae dioecesis contra Lateranense concilium augmentatas. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc., XII Kalend. Junii, pont. nostri anno primo. Licet sit appellantibus deferendum ut sacrorum canonum approbant instituta, non tamen usque adeo relinquenda est appellantibus effrenata licentia motus judicis evadendi, ut ea quae correctione indigent in aliorum et appellantium detrimentum remaneant incorrecta vel alterius jus esse diutius oporteat in suspenso, aut ei debeat praejudicium aliquod generari. Sane proposuisti nobis in nostra praesentia constitutus quod cum multi plerumque de tua dioecesi adversarios suos sub examine tuo conveniant, iidem ad oppressionem eorum appellationes frustratorias interponunt nec ipsas volunt prosequi ut tenentur. Quocirca fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus ut, cum a tuis subditis ad sedem apostolicam fuerit appellatum, licitum tibi sit competentem ei terminum ad prosequendam appellationem praefigere; infra quem si contempserit appellationem prosequi quam emisit, ex tunc in ipso negotio procedendi appellatione interposita non obstante, nisi appellans impedimento fuerit impeditus, liberam habeas facultatem. Nulli ergo, etc. Datum, etc., XIII Kal. Junii, etc. Querela venerabilis fratris nostri Lexovien. episcopi nobis exposita demonstravit quod minor decanus ven. fratris nostri Rothomagen. archiepiscopi et Simon capellanus ejusdem Ecclesiam Sancti Candidi minus reverenter intrantes, in Lucam presbyterum non tantum manus injecere violentas, verum etiam ad sacra vestimenta manus sacrilegas extendere praesumpserunt, atque tam Ecclesiam ipsam quam clericos ejus aliis injuriis intolerabiliter molestantes, eamdem parochiam contra justitiam invasere, corpora mortuorum in eorum praejudicium ad suam ecclesiam deferentes. Quia igitur praeter haec enormia dictus decanus quamdam mulierem praegnantem pede taliter dicitur percussisse quod ex eo fecit aborsum, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si vobis constiterit de praemissis, praedictum decanum ab officio beneficioque suspensum et capellanum ipsum tandiu appellatione postposita nuntietis ut excommunicatos ab omnibus arctius evitari, donec passo injuriam satisfecerint competenter, et cum vestrarum testimonio litterarum ad sedem apostolicam veniant absolvendi. Nullis litteris, etc. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum ut supra, V Kalend. Junii. Dilectus filius nobilis vir Radulphus de Rupetra miles nobis humiliter fecit exponi quod, cum in diversis ecclesiis jus obtineat patronatus, in quadam capella sua de Rupetra, quae est in suo proprio patrimonio constructa, de auctoritate nostra proposuit canonicos instituere saeculares; ita quod redditus praedictarum ecclesiarum, decedentibus earum praelatis, ad eosdem canonicos devolvantur. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus inquiratis super praemissis diligentius veritatem, et prout id secundum Deum videritis adimplendum, ejusdem nobilis propositum effectui mancipare curetis. Quod si ambo, etc., tu frater episcope, etc. Datum, etc., IV Kalend. Junii, etc. Charissimus in Christo filius noster rex Anglorum illustris transmissa nobis conquestione monstravit quod quaedam castella, videlicet castrum Sancti Joannis de Pedeportus et de Rochabrun, quae bonae memoriae pater tuus in dotem cum filia sua liberaliter ipsi concessit, pro tua detines voluntate et adhuc ea reddere contradicis. Unde regiam magnitudinem rogamus attentius et hortamur, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus castella illa sine qualibet difficultate restituas conquerenti. Alioquin noveris nos venerabili fratri nostro archiepiscopo Narbonen. scripsisse ut te ad restitutionem eorum per censuram ecclesiasticam monitione praemissa, cessante appellatione, justitia mediante compellat. Datum ut supra. Quanto per professionem monastici ordinis divinis estis obsequiis fortius obligati, tanto ea sollicitius volumus removere quae normam religionis et profectus spiritualis in vobis suscitatis dissensionibus poterant facilius impedire. Ideoque volentes quieti vestrae et indemnitati monasterii vestri benignitate apostolica providere, praesentium vobis auctoritate concedimus ut abbas qui pro tempore fuerit, sine majoris et sanioris partis assensu vestrum, nisi manifesta et rationabilis causa emerserit, per quam sine manifesto et gravi monasterii detrimento id evitare non possit, domum vestram gravibus non possit debitis aggravare. Quod si forte tentaverit, ad solvendum ea quae contra formam nostrae concessionis acceperit, personas seu monasterium vestrum nullatenus eis volumus obligari quibus ante contractum debitum haec forma nostrae concessionis innotuit. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc., III Kal. Junii. Ex conquestione dilecti filii P. praelati ecclesiae sanctae Christinae de Longos nobis innotuit quod; cum Menendus miles quasdam possessiones suas infra parochiam ejusdem ecclesiae, in quibus praedecessor ipsius P. vineas plantaverat et domos construxerat in expensis Ecclesiae supradictae, cum aliis possessionibus suis domui Hospitalis cum ipsius praedecessoris assensu in Ecclesiae maximum praejudicium contulisset, hac tamen conditione retenta, ut domos Hospitalis praenominatae Ecclesiae de omnibus possessionibus praelibatis deberet persolvere decimas annuatim, Hospitalarii, quamvis decimas ipsas Ecclesiae diu persolverint sine lite, nunc eas eidem auferunt violenter, fulti potentia laicali. Quia igitur omnibus ad nos clamantibus tenemur justitiam exhibere, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus evocatis quos propter hoc noveritis evocandos, causam inter eos audiatis et appellatione remota mediante justitia terminetis. Nullis veritati et justitiae, etc. Quod si ambo, etc. tu, frater archiepiscope, etc. Datum. Accedentes ad praesentiam nostram, circa promotionis nostrae primordia, W. presbyter et R. diaconus, nuntii Engolismen. capituli, proposuere firmiter coram nobis quod venerabilis frater Engolismen. episcopus, cum Ecclesiam ipsam per auctoritatem mandati apostolici ordinasset, gravatam illam attendens sterilitate temporis et longarum turbatione guerrarum, ipsam sufficienter ordinatam fuisse publice recognovit et super hoc promisit testimoniales litteras se daturum et quod eis litteras apostolicas, quarum occasione processerat, resignaret. Innotuit etiam nobis per litteras bonae mem. Clementis PP. praedecessoris nostri quas in medium produxerunt, quod tempore dilecti filii Jord. tit. Sanctae Prudentianae presbyteri cardinalis, cum ibi fungens legationis officio quosdam ad praebendam ipsius Ecclesiae nominasset, idem episcopus suo testimonio demonstravit Ecclesiam in facto illo multipliciter praegravari, cum esset de personis idoneis sufficienter ornata: a quo tempore non est canonicorum numerus imminutus, sed auctus. Per litteras insuper venerabilis fratris nostri Burdegalen. archiepiscopi ostendebant quod anno praeterito, cum dilectus filius Gregorius S. Angeli diac. cardinalis, tunc apost. sedis legatus, de partibus Hispaniae remearet, hoc idem ei fuit testificatus episcopus, et ex tunc non fuerat canonicorum numerus imminutus. Verum cum episcopus post promissionem factam utrasque litteras denegaret, a capitulo requisitus, canonici contra eum suspicionis materiam conceperunt; praesertim cum ad eorum, sicut dicebant, audientiam pervenisset ipsum cum archidiacono de ordinanda Ecclesia litteras alias a sede apostolica impetrasse; super quo, ab eis saepe commonitus, exprimere noluit veritatem. Unde cum propter hoc ad sedem apostolicam appellassent, statum Ecclesiae protectioni apostolicae supponentes, appellatione facta saepius innovata, ad prosequendam eam dicebant se praefati nuntii ab eisdem canonicis ad sedem ap. destinatos. Cumque super gravaminibus praedictis et aliis, si quae idem episcopus post appellationem et iter arreptum intulerat, postularent sibi a benignitate sedis apostolicae remedium adhiberi, dilecti filii cantor, magister Hel. Bran. et Petrus Rossinol. canonici ejusdem Ecclesiae necnon et ex alia parte dilectus filius J. Morelli procurator ejusdem episcopi advenere: quibus primo dilectos filios, J. tit. Sanctae Prudentianae et S. tit. Sanctae Praxedis presbyteros et G. Sanctae Mariae in Aquiro et postmodum P. Sanctae Mariae in via lata diaconos cardinales concessimus auditores: in quorum praesentia fuit praemissis ex parte canonicorum adjunctum quod Dominica ultima ante Natale Domini, cum in domo de Corona pro consecratione vener. fratris nostri Petragoricen. episcopi dictus archiepiscopus cum Xanctonen. et dicto Engolismen. episcopis convenisset, ex parte capituli sub eorum testimonio fuit iterum solenniter appellatum et denuntiatum, ante omnem citationem quod nuntios suos jam ad curiam destinassent; ideoque cum hoc audiens episcopus tacuisset, ipsum admisisse appellationem factam merito crediderunt. Addebant insuper quod tam ex parte sua quam Ar. de Mairinac sub persona archidiaconi postmodum primo mandaverat per litteras ad certas causas capitulum convocari, ut videlicet litteras domini papae continentes auctoritatem quam habebant de Ecclesia ordinanda ostenderent et tractarent de pace Ecclesiae et cantoris. Die autem statuta, post completorium, claustrum intrarunt et fecerunt litteras, in quibus pendebat sericum, recitari, quas dicebant se a sede apostolica recepisse quarum copiam postulantes canonici habere nullatenus potuerunt; licet personam legentis suspectam esse assererent et nescirent an in bulla vel scriptura vel alio quolibet vitium continerent. Proposuerunt praeterea coram ipsis quod de primis litteris, ordinatione facta per eas, mentionem aliquam non habebant, cum ex hoc, etsi valerent alias, viribus carere deberent: quia in obtentu earum fuerat sedes apostolica circumventa et etiam intervenerat fraus tacendi. Sed super hoc et aliis exceptionibus quas canonici praetendebant fuit eis audientia penitus denegata. Unde cum propter gravamen istud iterum appellassent et nulla ordinatione seu nominatione sciente capitulo facta, praedicti cantor et P. Rossinol. euntem ad domum suam episcopum sequerentur, ab eo petierunt licentiam ad curiam veniendi, quia timebant eum velle contra Ecclesiam malignari; et in mane, audita missa in majori Ecclesia, iter veniendi ad sedem apostol. inceperunt. Per haec quidem et alia multa quae coram praedictis cardinalibus firmiter proponebant, si quid factum erat postea contra ipsos vel etiam ante, occulte ac sine conscientia sua, postulabant penitus vacuari, propotentes ipsa de jure ullatenus non valere; attendentes quoque quod, quandiu ibi fuerant, communicaverat eis episcopus, nec tunc venerat ad eorum notitiam quod aliquam in eos sententiam promulgasset. Econtra vero praefatus procurator episcopi proponebat quod idem episcopus videns tempore suo, propter defectum canonicorum, servitium Ecclesiae deperire, capitulum saepe monuerat ut cum eo de ordinanda Ecclesia convenirent. Sed canonici lucrum proprium attendentes et praecipue cantor, qui recipiebat de bonis Ecclesiae in maxima quantitate, bonae voluntati episcopi resistebant. Quod cum ad felicis memoriae Coelestini papae praedecessoris nostri notitiam pervenisset, desolationi Ecclesiae paternis voluit affectibus providere, et tam eidem episcopo quam archidiacono dedit firmiter in mandatis ut Ecclesiam tam in canonicis quam aliis ordinarent. Ipsi autem mandato suscepto fecerunt capitulum evocari; et licet scriptum apostolicum coram omnibus legi fecissent, ad faciendam ordinationem capitulum ipsum diligentius praemonendo, noluit tamen ullatenus consentire. Unde cum in defectu canonicorum vellent mandatum apostolicum adimplere, tam cantor quam alii eis devotissime supplicarunt ut quinque cum pace Ecclesiae ordinarent: quorum supplicationibus pro vitando scandalo annuerunt; sed et duos ad eorum instantiam admiserunt, venerabilem videlicet fratrem nostrum patriarcham Antiochenum et nepotem ejus ab eodem patriarcha vocatum, ut majorem possent institutorum numerum praedicare. Sed ipsi hoc in fraudem factum esse postmoduum cognoscentes, dixerunt quod non reputabant sufficienter ordinatam Ecclesiam, imo electionem et nominationem quam fecerant apostolici auctoritate mandati tempore congruo effectui manciparent. Caeterum processu temporis litterarum aliarum auctoritas supervenit, ex quibus plenam facultatem habebant Ecclesiam ordinandi: quarum auctoritate vocati canonici et diligenter admoniti ut ordinandi consentirent, assensum praebere nullatenus voluerunt. Unde ipsi cum magistro scholarum et supradicto I. Morelli, cum Villielmo Arnaldi, et magistro V. Testaldi, et quibusdam aliis canonicis, quorum assensum habebant, ordinationem Ecclesiae de personis idoneis et honestis qui in prima ordinatione electi fuerant secundum facultates Ecclesiae, auctoritate apostolica complevere; ita quod ordinati fuere de canonica per ejusdem episcopi annulum investiti et contradictores excommunicatione notati. Sed instituti statim se et canonicas suas et alia beneficia sub protectione sedis apostolicae posuere, contra omnem hominem qui eos vellet impetere appellantes. Haec autem institutio extra matricem Ecclesiam fuit facta, cum eadem esset ob delictum comitis interdicta. Postmodum vero Ecclesia absoluta episcopus in vigilia Circumcisionis capitulum convocavit, et ei cum archidiacono ordinationem factam et excommunicationem latam in contradictores denuntiare curavit, et litteras praedecessoris nostri, auctoritatem quam de Ecclesia ordinanda susceperant continentes, fecit ostendi et publice recitari. Sed et sequenti die, videlicet Circumcisionis festo, post celebrationem missae majoris, institutis praesentibus et procuratoribus absentium, stalla in choro et loca in capitulo, praesentibus clero et populo, qui ad festum convenerant, assignarunt et in corporalem praebendae possessionem miserunt, quare ipsos institutos asserit possidere. Verum quia canonici excommunicati in Ecclesia celebrabant, institutis accessum ad majus altare, libros et alia ornamenta Ecclesiae prohibentes, in eos fuit excommunicationis iterum lata sententia et Ecclesia supposita interdicto. Sed ipsi nihilominus ibi divina celebrare praesumunt. Cum vero pars canonicorum assertionem suam per instrumenta et testes vellet in continenti probare, et testes ejus essent salvis exceptionibus et jure partis adversae recepti, et ideo peterent publicatis dictis testium negotium diffiniri, procurator episcopi proponebat se in terra sua quaedam capitula probaturum, videlicet quod tempore ordinationis ordinari Ecclesia indigebat, et quod canonici ab episcopo saepe commoniti, ad ordinandum secum Ecclesiam convenire noluerant, quod episcopus et archidiac. auctoritate ap. ordinaverant Ecclesiam de personis quae Ecclesiae debeant deservire et de aliis idoneis et honestis, et quod illi qui fuerunt modo ultimo instituti electi fuerant cum quinque primitus ordinatis, et quod tam novis quam antiquis residentibus secundum consuetum cursum Ecclesiae suppetunt facultates, et quod omnes qui modo sunt ibi canonici residentes consuetum numerum non excedunt, et quod facto suo plures de majoribus Ecclesiae consensere; quod et primum et secundum rescriptum fuerit canonicis recitatum, et quod contradictores post excommunicationem divina praesumpserunt officia celebrare. Unde, sicut dicebat, sine ipsorum cognitione, absque praejudicio partis suae, causa illa non poterat terminari. Nos igitur eamdem vobis de fratrum nostrorum consilio committentes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus inquiratis utrinque super praemissis omnibus diligentius veritatem, tam ex attestationibus quas vobis sub bulla nostra transmittimus, quam ex aliis quae duxerint proponenda. Et si legitimis probationibus vobis constiterit post appellationem rationabiliter interpositam praenominatos episcopum et archidiaconum processisse, quod ab eis factum esse dignoscitur, appel. cessante, decernatis irritum et inane; et nisi vobis constiterit rescriptum apostolicum fuisse subreptum, et praefatos episcopum et archidiaconum contra formam ipsius mandati praeter juris ordinem processisse, dummodo suppetant Ecclesiae facultates et institutae personae sint utiles et idoneae, nec excedant numerum consuetum, ordinationem ipsam, omni contradictione et appellatione cessante, auctoritate apostolica confirmetis; et si qui se duxerint opponendos, per censuram ecclesiasticam compescatis; eos qui post excommunicationem divina dicuntur officia celebrasse, cum vobis constiterit, nisi legitima praecesserit appellatio, poena canonica percellentes; satagentes ut via regia procedatis; ita quod in judicio vestro nulla sit personarum acceptio, sed juxta mandatum divinum juste quod justum est judicetis; ne forte propter defectum justitiae partes cogantur ulterius laborare. Ad haec, volumus et mandamus ut tam indulgentiae quam mandati rescripta faciatis vobis in judicio resignari, ne occasione illorum Ecclesia ulterius praegravetur. Testes autem cogantur. Nullis litteris, etc., si quae apparuerint praeter assensum partium, etc. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae, etc., IV Kalend. Junii, etc. Cum super praebenda Vastinen. Ecclesiae inter te ex una parte et Hugonem Capusum procuratorem et canonicum Ecclesiae Vastinen. ex altera quaestio verteretur et propter hoc ad sedem accessissetis apostolicam, in praesentia venerabilis fratris nostri Octaviani Ostien. episcopi, quem vobis dedimus auditorem, pro te fuit taliter allegatum quod a bonae memoriae Coelestino papa praedecessore nostro pro tua receptione in Ecclesia Vastinen. rogatorias primum litteras, secundo praeceptorias et exsecutorias impetrasti. Sed canonici Ecclesiae, ut evadere possent apostolicam jussionem, ad Rom. Ecclesiam nuntios destinarunt: qui de mandato praemisso tacita veritate, ut a tua de caetero essent impetitione liberi, et infra terminum neminem recipere cogerentur, indulgentiam impetrarunt. Tu vero denuo ad eosdem litteras impetrasti, ut elapso spatio indulgentiae, praebendam tibi conferrent, interim stallum in choro et locum in capitulo sublato appellationis obstaculo assignantes; et super hoc ipso dilecti filii de Domo Dei et de Oliveto abbates et prior Exoldunen. exsecutores fuerunt a sede apostolica deputati. Cumque litteras praedecessoris nostri et exsecutorum qui eis certum diem praefixerant ut mandatum apostolicum adimplerent, priori et canonicis praesentasses, sicut in exsecutorum litteris continetur, nec mandatum praedecessoris nostri exsequi nec litteras recipere voluere, appellationis obstaculum praetendentes. Ipsi vero exsecutores juxta tenorem rescripti te investientes de praebenda, stallum in choro tibi et locum in capitulo assignarunt: canonicis comminantes quod nisi praefixo eis tempore mandatum apostolicum adimplerent, eorum extunc contumaciam debita severitate punirent. Caeterum cum nec sic possent a sua pertinacia revocari, elapso tempore constituto excommunicationis in eos sententiam promulgarunt, quam et investituram tibi factam petebas humiliter confirmari. Verum ex adverso fuit ab Ecclesiae procuratore responsum, quod quando tu praeceptorias obstinuisti litteras pro praebenda, Her. et A. de Curia clerici, ut et ipsi canonici fierent, litteras detulerunt. Videntes ergo canonici quod super trium clericorum receptione plurimum ecclesia gravaretur, quod dictum A. clericum in fratrem reciperent, eidem praedecessori nostro per P. Belin. canonicum et nuntium Ecclesiae intimarunt, et per indulgentiam, de qua praemissum est, ab impetitione tua et dicti Her. expressis vestris nominibus fuere penitus absoluti. Postea vero tu exsecutorias, ut dictum est, litteras asportasti, quas procurator Ecclesiae dicebat falsa suggestione obtentas. Priori etiam memoratae Ecclesiae de Vasten. alias praesentasti; contra quas appellans, cum auctoritate obtentae indulgentiae ab impetitione tua sciret suam ecclesiam liberatam, octavas Paschae appellationi suae terminum assignavit. Easdem etiam litteras absente priore quibusdam de canonicis praesentasti; quas, cum eorum non interesset, recipere noluerunt. Post paucos vero dies eorumdem exsecutorum litteras in absentia prioris capitulo praesentasti. Consequenter vero iidem exsecutores ad Ecclesiam venientes domum prioris intrarunt, et quod exsecutores ad hoc dati essent et ordine debito vellent in facto procedere coram paucis canonicis edixerunt. Quibus prior et indulgentiae beneficium retulit et quod a parte ipsorum erat ad sedem apostolicam appellatum ipsamque appellationem eis praesentibus innovavit. Alter etiam exsecutorum, videlicet abbas de Oliveto, praedecessoris nostri obitum quibusdam de canonicis proponitur nuntiasse. Unde mandatum ad ipsos emissum cum mandatore dicebant penitus exspirasse, et post praedicta impedimenta exsecutores contradicentibus omnibus canonicis processisse. Ad haec, proponebat ejusdem Eccl. procurator afflictionem ejus de regum discordia procedentem, et quod nunc viginti quatuor sint in ea canonici, cum non nisi sedecim esse consueverint ab antiquo, nec redditus excreverint augmentato numero personarum. Unde ne ad recipiendum aliquos cogerentur suppliciter postulabant. Sane cum a dicto episcopo Ostiensi haec et similia essent nobis et nostris fratribus enarrata, nos volentes, quantum cum Deo et honestate possumus, facta praedecessoris nostri obtinere debitam firmitatem, illud etiam attendentes quod beneficio indulgentiae in Ecclesiae favorem concessae non sit per sequentes litteras in gravamen Ecclesiae derogatum, cum pro stallo chori et loco capituli nullum praejudicium Ecclesiae generetur, investituram tibi factam ratam habentes, ita duximus sententialiter statuendum; ut tu sine contradictione vel dilatione qualibet stallum in choro et locum in capitulo consequaris, post triennium ab indulgentiae tempore numerandum praebendam integram habiturus. Nulli ergo, etc. Datum, etc. VII Kalend. Junii. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum assensu, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut quia Besvensis Ecclesia pro incendio quod sustinuit ad tantam devenit inopiam, ut monachis et confratribus ibi manentibus vitae saltem necessaria ministrare non potes, liceat tibi aliquos de monachis et confratribus tuis ad obedientias Cluniacenses pro vitae sustentatione transmittere et aliquos de monachis Cluniacensibus, quos ad hoc magis noveris expedire, ad Ecclesiam tuam pro reformatione et conservatione ordinis sublato appellationis obstaculo convocare, donec Ecclesia tua dante Domino restauretur. Nulli ergo, etc. VII Kalend. Junii. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum effectum. Sane, sicut ex tua significatione comperimus, mercatores dioecesana tibi lege subjecti, cum eos negotiationis causa in Islandiam transfretare contingit, decimas quas Ecclesia tua percipere ab antiquis temporibus consuevit, contra salutem suam detinent, eas reddere denegantes. Volentes igitur tibi et Ecclesiae tuae paterna sollicitudine providere, fraternitati tuae auctoritate apostolica indulgemus quatenus mercatores ipsos ad persolvendas consuetas et debitas decimas, si monitione praemissa noluerint, ecclesiastica districtione, subl. appellationis obstaculo, compellendi liberam habeas facultatem. Nulli ergo, etc. Datum ut supra, VIII Kalend. Junii. Dilectus filius nobilis vir H. Catenensis et Orchadiensis comes nobis significare curavit quod ipse pro redemptione peccatorum suorum a tempore felicis memoriae Alexandri PP. praedecessoris nostri denarium unum de qualibet domo in comitatu Catenensi habitata annuatim statuit pro eleemosyna colligendum, et ob reverentiam beatorum apostolorum Petri et Pauli ad sedem apostolicam dirigere consuevit: quam visitationem nomine eleemosynae annuatim ad opus Romanae Ecclesiae colligendam tam suo quam bonae memoriae A. olim Catenen. episcopi et aliorum nobilium illarum partium testimonio confirmavit. Cum autem postea memorato A. Catenen. episcopo viam universae carnis ingresso, venerabilis frater noster J. in eadem Ecclesia fuisset in episcopum institutus, praedictam eleemosynam irritare praesumens, eam ab his qui sunt in sua dioecesi constituti, auctoritate propria interdixit exsolvi. Quocirca fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si vobis constiterit de praedictis, praefatum Catenensem episcopum, si monitione praemissa hoc facere neglexerit, ad satisfaciendum de eleemosynis subtractis hucusque et ne eas reddi de caetero interdicat, sicut justum fuerit auctoritate nostra, sublato appellationis obstaculo, per censuram ecclesiasticam compellatis. Quod si ambo, alter vestrum, etc. VI Kalend. Junii. Dilecti filii canonici Matisconenses nobis per suas litteras intimarunt quod, cum olim Valterus de Berziaco eorum concanonicus, tempore bonae memoriae Coelestini PP. praedecessoris nostri, ad sedem apostolicam accessisset, licet fide interposita firmavisset quod contra divisionem terrarum vacantium, quam dilectus filius Anninus ejusdem Ecclesiae decanus juxta suae voluntatis arbitrium ordinaret, deberet nullatenus obviare, et tam pro hac quam aliis multis causis perjurii reus existens, pro debitis Ecclesiae quae retinuerat violenter et fractura claustri sententia excommunicationis teneretur astrictus, per suggestionem falsi, nulla facta super praemissis omnibus mentione, ab eodem praedecessore nostro quamdam obedientiam, quae praesteria nuncupatur, in salutis suae perniciem obtinuit sibi dari, tam ab eo quam a nobis confirmatione super hoc impetrata. Quia igitur id in grave praejudicium Ecclesiae noscitur redundare, cum de proventibus illius praesteriae illis qui assidue in Ecclesia serviunt memorata consueverint necessaria ministrari: discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si praedictas confirmationis litteras per suppressionem veri et falsi suggestionem, ut supra dictum est, vobis constiterit impetratas, nullatenus permittatis quod dictus Galterus ex his fructum aliquem consequatur; quin potius tam Ecclesiam quam canonicos antedictos ab impetitione ipsius, quantum ad obtinendum praesteriam illam, appellatione remota, penitus absolvatis; cum secundum canonicas sanctiones mendax precator carere debeat impetratis; in statum debitum revocantes si quid post appellationem ad nos legitime interpositam in eorumdem canonicorum praejudicium temere noveritis attentatum, et facientes quod exinde duxeritis statuendum per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari. Nullis litteris veritati et justitiae, etc. Quod si ambo, etc., tu frater archiepiscope, etc. Datum. etc., III Kalend. Junii Suam nobis dilecti filii parochiani de Villafranca querimoniam destinarunt quod Dalmasius capellanus eorum pro exsequiis mortuorum et benedictione nubentium minus licite pecuniam ab eis exigit et extorquet: quod si forte cupiditati ejus non fuerit satisfactum, ne possint mortuorum corpora sepeliri vel nubentium benedictio celebrari, fictitia eis impedimenta fraudulenter opponit. Quia igitur exactiones hujusmodi sacrorum canonum obviant institutis; discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus dictum capellanum, ut a tanta praesumptione desistat, et etiam pro excessu satisfaciat competenter, moneatis attentius et efficaciter inducatis. Quod si forte vestris monitionibus noluerit obedire, ipsi, appellatione remota, poenam infligatis. Datum, etc., II Kalend. Junii. Exposuit nobis venerabilis frater noster Colimbrien. episcopus quod, cum causa quae inter eum et dilectos filios fratres militiae Templi super ecclesiis de Ega et de Rodina et Palumbario vertebatur, a bonae memoriae Lucio papa praedecessore nostro venerabilibus fratribus Bracharen. archiepiscopo et episcopo Portugalen. fuisset a sede apostolica delegata, judices ipsi partibus convocatis et in eorum praesentia constitutis, sicut in litteris eorum accepimus, dictis fratribus mandaverunt ut de praedictis Ecclesiis vel eidem episcopo vigesimo die post receptionem litterarum ipsorum justitiam exhiberent vel ei tanquam dioecesano suo jura episcopalia in integrum persolvere procurarent; praedictis Ecclesiis interdicto subjectis, et parochianis earum excommunicationis sententia innodatis, nisi dicti fratres mandatis parerent ipsorum, vel iidem parochiani eis non parentibus in praedictis ecclesiis divinis officiis interessent, aut decimas eis, primitias sive mortuaria solverent; vel in ipsis corpora mortuorum sepelirent. Verum praedictis fratribus sententiam eorumdem judicum nullatenus observantibus, a felicis recordationis Urbano papa praedecessore nostro primo ad Jo. quondam vicedominum Brixien. et magistrum Jo. Bergo men. subdiaconum apostolicae sedis sub forma praedictis judicibus delegata, ac deinde ad venerabilem fratrem nostrum Tuden. episcopum et dilectos filios de Reforio et Alcobatiae priores fuerunt litterae impetratae; quarum auctoritate non fuit usque ad calculum sententiae diffinitivae processum, nec interdicti Ecclesiarum aut excommunicationis parochianorum sententia relaxata. Tandem vero cum dilectus filius noster G. Sancti Angeli diaconus cardinalis, tunc apostolicae sedis legatus, intrasset Hispaniam, eamdem causam venerabili fratri nostro episcopo et dilecto filio archidiacono Ulixbonen. delegavit; qui priorum judicum sententiam confirmantes, interdicti et excommunicationis sententias in Ecclesias ipsas et earum parochianos latam a primis judicibus innovarunt ac postmodum idem cardinalis quod ab eis factum fuerat confirmavit. Quia vero nobis ad plenum non constitit de praemissis, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus recepta ab eisdem Templariis parendi coram vobis justitiae legitima cautione, partibus convocatis inquiratis de praedicta sententia diligentius veritatem; et si eam inveneritis juste latam, faciatis mandari exsecutioni et usque ad satisfactionem a partibus per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari: eodem modo per omnia processuri, si forsan fratres ipsi noluerint quod stent et pareant juri cavere. Alioquin partibus convocatis audiatis causam ex integro, et ipsam appellatione remota, mediante justitia terminetis; non obstante privilegio in praejudicium Colimbrien. Ecclesiae per subreptionem obtento. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae, etc., XII Kalend Junii etc. Venerabili fratre nostro Colimbriensi episcopo didicimus conquerente quod, cum fratres Sanctae Crucis monasterium de Arganil sub protectione sua nuper receperint, quod suis praedecessoribus episcopalia jura consueverat ab antiquis temporibus exhibere, nunc quodam de canonicis suis sine suo consensu ibi facto priore, occasione cujusdam privilegii a bonae memoriae Clemente papa praedecessore nostro veritate tacita impetrati, eidem episcopo debitam obedientiam denegat exhibere, inde sumpta occasione quod per matricem Ecclesiam non cathedralem intelligunt, sed Romanam. Quia vero non est nostrae intentionis ut jura fratrum nostrorum temporibus nostris indebite minuantur, causam ipsam vobis duximus committendam, per apostolica scripta mandantes quatenus si aliud vobis non occurrerit propter quod dictus prior non debeat dioecesano episcopo respondere, eum ad praestandam dicto episcopo debitam reverentiam, sicut praedecessores sui praedecessoribus episcopi praestiterunt, appellatione remota per censuram ecclesiasticam compellatis. Nos enim per matricem Ecclesiam, cathedralem intelligere volumus, non Romanam, non obstante privilegio in praejudicium Colimbrien. Ecclesiae per subreptionem obtento. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae, etc., III Kalend. Junii. Innotuit nobis, venerabili fratre nostro Colimbrien. episcopo conquerente, quod cum olim magna pars Colimbriensis dioecesis ab inimicis crucis teneretur invasa, bonae memoriae Innocentius papa, praedecessor noster, Lamecensem et Auriensem Ecclesias Colimbriensi, sicut ex privilegio ejus apparet, concessit tandiu detinendas; donec amissam partem dioecesis rehaberet. Cum autem A. quondam rex Portugaliae dioecesim illam liberasset a manibus paganorum, quamdam partem ipsius dilectis filiis fratribus militiae Templi, quamdam vero monasterio Sanctae Crucis motu proprio assignavit, et in praedictis Ecclesiis episcopos obtinuit ordinari. Ne igitur dicta Colimbrien. Ecclesia se doleat suo jure privatam, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus vocatis illis qui propter hoc fuerint evocandi, audiatis quae hinc inde duxerint proponenda; et quod canonicum fuerit super his appellatione postposita statuatis; facientes quod statueritis firmiter observari, non obstante privilegio vel rescripto in praejudicium Colimbrien. Ecclesiae per subreptionem obtento. Nullis litteris veritati et justitiae, etc. Quod si ambo, etc., tu frater episcope, etc. Datum II Idus Maii. Innotuit nobis, venerabili fratre nostro Colimbren. episcopo intimante, quod cum M. quondam canonicus Sanctae Crucis in episcopum fuisset Colimbrien. assumptus, privilegium quoddam de consilio quorumdam canonicorum Ecclesiae Colimbrien. monasterio Sanctae Crucis indulsit in non modicum ejusdem Ecclesiae praejudicium et gravamen. Quia vero nobis non constat de praemissis, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus partibus convocatis inquiratis de praemissis diligentius veritatem; et si privilegium ipsum in grave dispendium Colimbriensis Ecclesiae videritis redundare, quod illicite factum est, auctoritate apostolica appellatione remota legitime revocetis, non obstante privilegio in praejudicium Colimbriensis Ecclesiae per subreptionem ab apostolica sede obtento. Datum Romae, etc., III Non. Junii. Querelam venerabilis fratris nostri Colimbriensis episcopi ad nos delatam accepimus, quod cum charissimus in Christo filius A. illustris rex Portugaliae partem territorii Colimbriensis et vicinorum castrorum in loco qui Alathen vocatur et in sua proponitur dioecesi constitutus, jamdudum hominibus dederit incolendum, qui ei de regalibus responderent, fratres monasterii Sanctae Crucis in locis illis quasdam denuo ecclesias construxerunt et construunt ex quibus episcopalia jura percipiunt et reddere contradicunt; cum in suis privilegiis habeatur quod in illis tantum villis, quas de novo aedificant, episcopalia jura valeant obtinere. Nolentes itaque praedictos fratres aliis injuriosos existere, causam ipsam vobis duximus committendam, per apostolica scripta mandantes quatenus, partibus convocatis, audiatis quae proponentur hinc inde et quod canonicum videritis super his appellatione postposita, statuatis, facientes quod statueritis firmiter observari, non obstante privilegio in praejudicium Colimbrien. Ecclesiae per subreptionem obtento. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae, etc., VI Kalend. Junii. Exposuit nobis venerabilis frater noster Colimbrien. episcopus, in nostra praesentia constitutus, quod Portugallen. Ecclesia flumen Dorii, quod Portugalen. dioecesim a Colimbrien. separat, et ab antiquo fuerat certus terminus utriusque, transgressa, magnam partem Colimbrien. dioecesis occupavit contra compositionem a bonae memoriae Bosone quondam cardinale, tunc apostolicae sedis legato apud Burgum in concilio factam et per sedem apostol. postmodum confirmatam. Volentes igitur Colimbriensi Ecclesiae in suo jure adesse, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus venerabilem fratrem nostrum Portugalen. episcopum ad restituendam illam partem dioecesis, quam praeter justitiam detinet occupatam, cum fructibus inde perceptis, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam, sicut justum fuerit, appellatione postposita, compellatis. Nullis litteris veritati et just., etc. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Idibus Maii. Insinuavit nobis ven. frat. noster Colimbrien. episcopus quod cum illustris rex Portugaliae fratribus Sanctae Crucis apud castrum de Leirena in una tantum Ecclesia jus concesserit patronatus, inconsulto dioecesano episcopo in eodem loco construere alias motu proprio praesumpserunt, quas et per capellanos conductitios regunt et in nullo pro ipsis volunt dioecesano episcopo respondere. Easdem etiam ecclesias privilegiis suis fecerunt inscribi, cum ab episcopali jure nunquam fuerint de consensu episcopi liberatae; unde totum jus episcopale in oppido nominato sibi praesumunt temere vindicare. Quia igitur nobis constare non potuit de praemissis, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus partibus convocatis, etc., quod justum videritis super his appell. postposita statuatis, etc., non obstante privilegio in praejudicium Colimbriensis Ecclesiae per subreptionem obtento. Quod si omnes, etc., duo vestrum. Datum, etc., VI Kalend. Junii. Ad reprimendam malitiam perversorum poenae certae sunt in canonibus institutae; quas sicut latas interdum a vobis in subditos vultis inviolabiles observari, ita latas ab aliis debetis inviolabiliter observare. Inde est quod universitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus sententias, quas venerabilis frater noster Lexoviensis episcopus in subditos suos duxerit canonice promulgandas, et vos ipsi servetis et eas a vestris subditis violari nullatenus permittatis. Tu vero, frater archiepiscope, cum excommunicationis sententia per appellationis non suspendatur objectum, si quis excommunicatus ab ipso de injusta tibi excommunicatione conquestus fuerit, ad ipsum, ei quasi coepiscopo deferens, absolvendum secundum Ecclesiae formam remittas. Qui si forte noluerit illum absolvere; tu, recepta juratoria cautione, absolutionis ei munus poteris exhibere: ita tamen quod nisi legitime tibi constiterit eum contra justitiam excommunicatum fuisse, ex debito sibi juramenti praecipias ut super eo de quo fuerit excommunicatione notatus eidem episcopo satisfaciat competenter. Quod si facere forte contempserit, eum in excommunicationis sententiam, appellatione remota reducere non omittas. Datum, etc., Kalend. Junii. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum assensu, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut si forte contigerit aliquam causam te vel tuos principaliter contingentem, judicibus Rothomagen. ex apostolica delegatione ad petitionem partis adversae committi, coram eis, cum tibi fuerint certa ratione suspecti, respondere minime teneamini, nisi forte in litteris commissoriis hujus indulgentiae expressa mentio habeatur. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc., ut supra. In eumdem modum scriptum est pro Rothomagen. archiepiscopo. Ecclesiam suam, quam per Salomonem Dominus et amicam et sponsam frequenter appellat, flori lilii eleganti quadam et quasi expressa similitudine coaptavit. Ait enim: Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filias . Lilium quidem quanto fortiores spinarum sustinet punctiones, tanto vim odoris copiosioris emittit; et quo plus laeditur, redolere suavius comprobatur. Unde sibi merito comparatur Ecclesia sponsa Christi; quae cum tribulationibus multis impetitur, tunc potissimum in soliditate fidei pro tuenda justitia roboratur et in ipsis punctionibus adversitatumque molestiis constantior et firmior invenitur. Nos vero, quos ad ejus regimen quanquam non suffragantibus meritis divina providit dispositio eligi et assumi, illam concepimus firmiter voluntatem, ut neque mors neque vita ab amplexu nos possit seu observatione justitiae revocare. Sane venientibus ad praesentiam nostram venerabili fratre nostro Lexovien. episcopo et dilecto filio magistro Garnero nuntiis tuis, petitiones quas nobis ex parte regia obtulerunt, sincero affectu, quantum cum Deo et honestate potuimus, curavimus promovere. Rogamus autem et monemus attentius serenitatem regiam, quatenus si forte in aliquo effectus tuo desiderio non respondet, non nostrae unquam duritiae imputetur, cum honestis et justis petitionibus excellentiae tuae benigni semper et faciles proposuerimus inveniri, sed justitiae potius quam officii nostri debitum certos fines transgredi non permittit, ad quam tenendam firmiter et servandam in suarum primitiis litterarum serenitas regia nos monuit et induxit. Caeterum, super eo quod praedicti tui nuntii postularunt, ut nobilem virum filium ducis Austriae ad restituendam pecuniam quam pater suus in periculum animae suae a te, dum redires ab obsequio Jesu Christi, pro redemptione tua violenter extorsit, et in ultima voluntate poenitentia ductus per eumdem filium suum tibi restituendam mandavit, auctoritate apostolica cogeremus; noveris nos eidem nostris litteris injunxisse ut praedictam pecuniam sine difficultate qualibet restituere non omittat, alioquin venerabili fratri nostro Salzburgen. archiepiscopo litteris nostris injungimus ut ipsum ad restitutionem ejusdem pecuniae faciendam moneat diligentius et inducat, et per severitatem ecclesiasticam appellatione remota, compellat. Verum quia circa personam nobilis viri ducis Sueviae quaedam audivimus immutata, eidem ad praesens scribere cautela prohibente nequivimus ut juxta postulationem tuam pecuniam quam a te Henricus, quondam imperator, frater ipsius contra Deum et periculum animae suae extorserat violenter, dum de transmarinis partibus remeares, deberet tibi restituere; praesertim cum ejusdem fratris sui thesaurus ad eum esset ipso mortuo devolutus, et ipse vel haeres sit, vel tutor haeredis. Verumtamen scribimus venerabili fratri nostro Magdeburgen. archiepiscopo, ut ducem ipsum ad restituendam pecuniam ipsam moneat diligentius et inducat. Alioquin tantam injuriam non poterimus sub dissimulatione transire quin in eumdem ducem et terram ejus sine cujuslibet acceptione personae nostri officii debitum et severitatem curemus ecclesiasticam, sicut justum fuerit, exercere. Insuper scribimus, charissimo in Christo filio nostro illustri regi Navarrae ut pecuniam et castella sancti Joannis de Pedeportus et Roccabruna, quae pater suus tibi cum filia sua concessit in dotem, sine aliqua difficultate restituat, alioquin venerabili fratri nostro Narbonen. archiepiscopo, cui jam alia vice, si bene recolimus, super hoc scripsimus, nostris damus litteris in mandatis ut ipse, eum per censuram ecclesiasticam ad hoc monitione praemissa, sublato appellationis obstaculo, justitia mediante compellat. Ad haec, cum iidem nuntii a nobis cum instantia postulassent ut charissimum in Christo filium nostrum Philippum illustrem Franciae regem ad restitutionem castrorum illorum et terrae compellere deberemus, quae contra protectionem ab apostolica sede tibi concessam invaserat, antequam de peregrinationis obsequio ad propria remeares, dilectus filius magister W. de Sancto Lazaro nuntius ejusdem regis se constanter pro eodem opposuit; illum ad hoc asserens non teneri, cum pactiones et conventiones solemnes, quae inter vos praecesserant et hinc inde fuerant roboratae, tua magnificentia non servasset et per te fuissent primitus violatae; maxime cum sororem ipsius dimiseris et aliam tibi curaveris matrimonio copulari; et quia post arreptum iter Hierosolymam adeundi, cum acquisita quaelibet deberetis habere communia, pecuniam a rege Tancredo receptam et thesaurum de Cypro habitum tua sibi communicare noluerit magnitudo; imo in transmarinis partibus damna ei plurima et injurias irrogarat, suos milites imo consanguineos ab ipsius devotione et servitio subtrahendo, propter quod non sine confusione sua coactus fuerat ad propria remeare. Adjecit etiam quod ubi restitutus fuisti propriae libertati, cum eo super omnibus querelis voluntate spontanea transegisti. Quin potius, post pacem adinvicem factam, multa tibi castra de mera liberalitate donavit. E contra vero praedicti nuntii serenitatis tuae nihilominus proponere constanter curaverunt quod post foedus prius initae et juramento firmatae societatis, idem rex Franciae tibi primus injuriam intulisset, apud Messanam videlicet: ubi insurgentibus hominibus Tancredi regis in tuos, de impendendo tibi auxilio requisitus, non solum defecerat, sed etiam propria manu tres de hominibus tuis occiderat cum balista. Post quod factum cum se poenitudine duci assereret, inter vos pactio intercessit: in qua pro decem millibus marchis argenti, quas ei reddere promisisti, praedictus rex a contrahendo cum sorore sua matrimonio te absolvit, et Gisortium cum Wlcassino tibi quietum in perpetuum omnino dimisit. Asserebant quoque de thesauro Cypri, et de pecunia a Tancredo habita, praeterquam de dote sororis tuae I, illustris quondam reginae Siciliae, eidem regi, sicut de caeteris, ad voluntatem tuam plenissime satisfactum: ita quod cum praedictus rex Franciae ab orientali terra discederet, sub juramento promisit quod terram magnificentiae tuae tibi conservaret integram et illaesam in eo statu in quo fuerat quando Hierosolymitanum iter fueratis aggressi, quousque reversus ad propria moram quadraginta dierum in terra propria peregisses; contra quam promissionem eamdem terram et castra non fuerat veritus occupare. Super quibus conventionibus litteras ejusdem regis patentes apud tuam asserebant magnitudinem residere. Conventiones vero quas idem magister V. de Sancto Lazaro, persona tua libertati propriae restituta, inter te ac praedictum regem ultimo intervenisse retulerat, iidem nuntii tui, si quae fuerant, asserebant praefatum regem Franciae primitus violasse; cum etiamsi qua tunc pacta subieras, spoliatus eadem subiisses: propter quae ad ea dicebant nullatenus te teneri. Licet itaque et haec et alia multa pars utraque proponeret, quae pro ipsis facere videbantur; quia tamen causarum merita partium assertione panduntur, et ipsi personam standi in judicio non habebant, non potuimus salva justitia in ipso negotio sine veritatis inquisitione procedere. Nos ergo juxta regiae petitionis instantiam, propter has et alias necessitates quamplurimas, facultate nobis a Christo concessa, nacta quoque temporis opportunitate condigna, dispositis prius quae tam circa Urbem quam circa regnum Siciliae necnon et aliud Ecclesiae patrimonium fuerint disponenda, licet multae nobis et magnae sollicitudines ex diversis causis incumbant, si tamen ille nobis annuerit a quo speramus dirigi gressus nostros, partes vestras, ut tamen nos ad promissionis debitum non ligemus nisi aliud impedimentum occurrat, intendimus visitare; ut super his et aliis, quae toti Christianitati credimus profutura, deliberatione provida procedamus. Si vero desuper datum non fuerit, per legatos nostros quod justum fuerit, sine personarum acceptione, favente Domino, statuemus. Illud autem serenitatem regiam nolumus ignorare, quod quantumcunque nobis molestum existeret praefatum regem Franciae ac te ipsum in aliquo molestare, non poterimus aliquatenus sustinere quin vos ad pacem ineundam pariter et servandam per districtionem ecclesiasticam ratione praevia compellamus; non de nostris viribus confidentes, sed de illius omnipotentia cujus vices, licet immeriti, exercemus in terris. Datum Romae apud Sanctum Petrum, II Kalend. Junii. Grave nobis est admodum et molestum, cum de aliquo fratrum et coepiscoporum nostrorum aliqua in nostro auditorio proponuntur quae in ipsis episcopale officium et integritatem famae denigrare videntur; cum semper velimus audire de singulis ea quae ad perfectam curam pastoris pertinent et ad commissi gregis commodum et salutem. Insinuarunt autem nobis dilecti filii quidam Engolismensis Ecclesiae canonici, quod venerabilis frater noster I episcopus suus patrimonium episcopatus minus utiliter administrans, dilapidavit multa de bonis mensae suae usibus deputatis, et per alienationes illicitas contra juramentum quo tenetur Ecclesiae, possessiones episcopatus enormiter minuit et consumpsit. Proponebant insuper quod multas Ecclesias post appellationem in synodis saepius iteratam, praeter assensum capituli collegiis perpetuo assignavit, cum id canonicis dissonet institutis. Alienata vero et dilapidata et Ecclesias episcopali ordinationi subtractas sub tua reservarunt praesentia exprimenda, ne prolixae orationis series legenti pariter et scribenti fastidium importarent. Adjecerunt etiam quod sit insufficiens, indiscretus, inutilis, appellationumque contemptor, et quod per suae simplicitatis negligentiam sub ipsius regimine non solum mensa et Ecclesia sua, verum etiam tota dioecesis admodum gravia sustinuit detrimenta. Pauca siquidem de pluribus exprimentes, dixerunt ipsum episcopum indignis et minus idoneis sacros ordines et ecclesiastica beneficia contulisse: ita quod cum olim ordines celebraret et ventum esset ad presbyteros ordinandos, in manuum unctione quidam inter presbyteros consecrandos inventus est pollicem non habere. Minoribus et nondum in sacris ordinibus constitutis animarum curam dicitur commisisse et etiam a pluribus ordinandis suscepisse ante datum ordinem juratoriam cautionem ne post ab eodem beneficium ecclesiasticum contra suam peterent voluntatem. Ad magnum autem indiscretionis suae et insufficientiae argumentum constanter fuit in audientia nostra propositum, quod cum olim idem episcopus super ordinanda Ecclesia litteras impetrasset, monachos albos et nigros et priorem de Allavilla canonicum regularem ordinavit in Ecclesia sua canonicos. Quod factum tanquam ridiculosum sedes apostolica, cum ad ejus venisset notitiam, revocavit. Praeterea quemdam nepotem suum, qui professus ordinem de Corona, ibi in sacerdotali officio et habitu regulari diu fuerat conversatus, extractum inde canonicavit in ecclesia cathedrali. Sed abbas loci, tanquam discretus et providus, ipsum postmodum revocavit ad claustrum. In solemnitatibus expressis a canone in majori ecclesia non deservit. Confirmat abbates et tractat causas difficiles, sine canonicorum assensu. Presbyteri et clerici per ejus insufficientiam capiuntur. Bona ecclesiastica occupantur et homines sibi et antecessoribus ejus debita et exhibita subtrahunt; et praeterea jura, quae praedecessores sui in civitate hactenus habuerunt, fere permisit penitus deperire. Sententias quoque a sede apostolica confirmatas praesumpsit auct. apostolica relaxare et alia multa committere quibus correctionis debitae manus celeriter convenit adhiberi. Ideoque fraternitati tuae per apost. scripta mandamus quatenus vocatis ad praesentiam tuam qui fuerint evocandi, inquiras super praemissis omnibus et aliis quae proposita fuerint, appellatione remota, diligentius veritatem; et quae inveneris, fideliter redacta in scriptis nobis sigillo tuo signata mittere non postponas; praefigens partibus terminum competentem, quo cum ipso nostro se debeant praesentare conspectui, sententiam auctore Domino recepturae; attentius provisurus quod mandatum nostrum taliter exsecutioni demandes, quod tua fraternitas merito possit et debeat commendari. Nullis litteris, etc., veritate tacita. Datum Romae apud Sanctum Petrum, III Kalend. Junii. Ex parte vestra nostro fuit apostolatui reseratum quod quidam monachus vester se ad nigros monachos transferens, et habitum nigrum ibidem assumens, ad sacerdotii ordinem in ipso habitu est promotus. Unde quia in hoc articulo dubitatis utrum in assumpto taliter ordine debeat ministrare, nos hujusmodi dubietatis scrupulum enodantes, per apostol. vobis scripta mandamus quatenus nisi aliud canonicum ei videritis obviare, ipsum monachum officium sacerdotis exsequi libere permittatis. Datum Romae, apud Sanctum Petrum. Tunc libentius postulata concedimus, quando quod petitur ab aequitate non deviat, et petentis personae gravitas morum et vitae merita suffragantur. Postulasti siquidem a nobis, dilecte fili, de benignitate tibi sedis apostol. indulgeri, ut in causis Ecclesiae tibi commissae uti testimonio fratrum tuorum valeas, et eis habeatur fides, sicut consuevit testibus adhiberi. Nos ergo attendentes petitionem tuam institutis canonicis convenire, quae in causis civilibus illos testes statuunt assumendos qui negotia ecclesiastica tractaverunt, et de quorum fide non potest aliquatenus dubitari, auctoritate tibi praesentium indulgemus, ut quoties Ecclesiae tuae videris expedire, in causis quae non fuerint criminales, fratres et canonicos Ecclesiae tuae inducere possis ut perhibeant testimonium veritati. Datum Romae, etc., Kalend. Junii. Licet bonae memoriae Clemens et Coelestinus praedecessores nostri de tuae, frater episcope, discretionis honestate confisi, sollicitudini tuae dederint in mandatis ut tui episcopatus loca religiosa, quae a sui status integritate collapsa cognosceres, et in quibus religionis observantiam attenderes diminutam, pontificali auctoritate corrigere non differres; ut tamen tuae maturitatis correctio majorem obtineat firmitatem, auctoritatem nostram super hoc et favorem sollicite postulasti. Nos igitur considerationem tuam dignis laudibus commendantes et volentes abbatiam Sancti Joannis Eduensis, quae in magnam dissolutionem religionis et ordinis collapsa proponitur, per tuae discretionis industriam correctione debita reformari, discretionis vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ad locum pariter accedentes, de statu monasterii plenam studeatis elicere veritatem et quaecunque in capite vel in membris tam circa spiritualia quam temporalia de jure statuenda et corrigenda videritis, auctoritate freti apostol., sublato appellationis obstaculo, corrigatis et faciatis quod a vobis statutum fuerit sine refragatione servari. Nullis litteris veritati et justitiae, etc. Quod si omnes, etc., tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum, etc., Kalend. Junii. Dura saepe mandata et institutiones interdum iniquas a sede apostolica emanare multi arguunt et mirantur, et in hoc ei culpam imponunt in quo sinceritas ejus, culpae prorsus ignara, per innocentiam excusatur. Nos etenim circa majora negotia frequentius occupati et curam universorum ex officio nostro gerentes, per quod sumus omnibus debitores, cum omnibus apud nos instantibus in continenti satisfacere non possimus, quidam eo quod a semita justitiae oberrantes, aut ultra quam permittit honestas suae petitionis licentiam extendentes, exaudiri non possunt, in motum propriae voluntatis irrumpunt; et ad sua ingenia falsitatis et artes perditionis cum animi exquisita malitia recurrentes, per falsae astutiam speciei candorem puritatis apostolicae denigrare ac depravare nituntur. Ex cujus falsitatis ingenio quot et quanta mala proveniant, cum per eam et innocentes quandoque damnentur et rei ab objectis criminibus absolvantur nec non et apostolicae sedis laedatur auctoritas, ipsa rei evidens malitia protestatur. Licet autem hujusmodi falsitas aliquandiu possit cum operibus tenebrarum abscondi, tamen quia per eam beatis apostolis specialiter infertur injuria, ille a quo in persona eorum Romana Ecclesia auctoritatem super Ecclesias universas accepit perniciem tanti sceleris non patitur in tantum praejudicium eorum diutius occultari. Accidit enim nuper in Urbe quod quidam hujusmodi falsitatis astutiam perniciosius exercentes, in suis fuere iniquitatibus deprehensi; ita quod bullas tam sub nomine nostro quam bonae memoriae Celestini PP. praedecessoris nostri, quas falso confinxerant, et quamplures litteras bullis signatas eisdem invenimus apud eos ipsosque captos adhuc in carcere detinemus. Nos autem honori Romanae Ecclesiae et utilitati omnium paterna volentes sollicitudine providere, de communi fratrum nostrorum consilio statuimus et sub excommunicationis poena et suspensionis ordinis et beneficii districtius inhibemus ne quis apud sedem apostolicam de caetero litteras nostras nisi a nobis vel de manibus illorum recipiat qui de mandato nostro sunt ad illud officium deputati. Si vero persona tantae auctoritatis exstiterit ut deceat eum per nuntium litteras nostras recipere, nuntium ipsum ad cancellariam nostram vel ad nos ipsos mittat idoneum, per quem litteras apostolicas juxta formam praescriptam recipiat. Si quis autem in hac parte mandati nostri transgressor exstiterit, si laicus fuerit, excommunicationis subjaceat; si clericus, officii et beneficii sui suspensione damnetur. Verum quia, sicut a falsariis ipsis accepimus, tam ad partes vestras quam ad caeteras regiones per litteras transmissas ab eis suae iniquitatis falsitas multipliciter est diffusa, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus provinciale concilium evocetis, in quo solemniter et generaliter statuatis ut per singulas parochias publice proponatur quod si quis a sede apostolica litteras impetraverit, quarum tenor possit esse suspectus et eis uti voluerit, ut statutam poenam evadat, primo fiat collatio de falsa bulla cum vera, et si eam invenerit falsitate notandam, episcopo dioecesano, abbati vel archidiacono loci easdem litteras non differat praesentare; qui, veritate comperta, illum qui tales litteras reportavit, si laicus fuerit, excommunicationi subjiciat; si clericus, eum ab officio beneficioque suspendat. Ad haec, adjicientes statuimus ut generalem excommunicationis sententiam promulgetis, quam per singulas parochias faciatis frequentius innovari; quod si quis falsas litteras se cognoscit habere, infra quindecim dies litteras illas aut destruat aut resignet, si poenam excommunicationis voluerit evadere; quam, nisi forsan in mortis articulo, sine speciali mandato nostro a quocunque nolumus relaxari; nec etiam si praesumpta fuerit contra hoc absolutio, quidquam habeat firmitatis; ne forte post tempora nostra falsitas interim occultata cuiquam valeat praejudicium generare. Caeterum ad majorem illius notitiam falsitatis habendam, ut fieri possit bullae falsae cum nostra collatio praesentibus litteris unam de bullis falsis cum vera Bulla duximus appendendam; districtius injungentes ut quascunque litteras inveniritis hac vel alia falsitate notandas, si quid actum fuerit occasione illarum, appellatione postposita irritetis; ita quod hujusmodi falsitas nullo temporis spatio valeat excusari, et portitores earum tandiu faciatis sub arcta custodia detineri donec receperitis super hoc nostrae beneplacitum voluntatis. Datum Romae apud Sanctum Petrum, XIV Kalend. Junii, pontificatus nostri anno primo. In eumdem modum scriptum est super hoc universis archiepiscopis et eorum suffraganeis singulariter. In eo sumus officio, disponente Domino, constituti ut singulorum et omnium saluti consulere debeamus, et universis petentibus, tam majoribus quam minoribus, in exsecutione justitiae providere. Sane quam potenter et magnifice charissimus in Christo filius noster R., illustris rex Angliae, se ad obsequium Domini in partibus transmarinis habuerit, ita ut nec rebus suis pepercerit, nec personae, sed se ipsum multis et variis discriminibus pro exaltatione Christiani nominis exposuerit, quamque graves et enormes injurias et jacturas ab H., quondam imperatore, pertulerit inde revertens, per totum fere orbem fama notissima divulgavit. Quae res tanto profundius Romanam tangit Ecclesiam, quanto injuriae et gravamina regi eidem illata in ejus ignominiam et injuriam noscuntur gravius redundare. Quia igitur tam gravem Domino et apostolicae sedi necnon et ipsi regi injuriam irrogatam salva conscientia dissimulare non possumus nec debemus, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus nobilem virum ducem Sueviae, ad cujus manus thesaurus praefati imperatoris pervenit, et patrimonium ejus vel jure successionis vel saltem tutelae nomine noscitur devenisse, diligenter admoneas et quam efficacius poteris procures inducere ut eidem regi de ablata pecunia satisfaciat competenter. Alioquin noverit quod nos tantam injuriam non poterimus sub dissimulatione transire, quin in eum et terram ejus nostri officii debitum, sicut justum fuerit, exsequamur. Datum Romae apud Sanctum Petrum, II Kalend. Junii. Inter alias petitiones tuas postulasti nuper a nobis quod circa incendiarios absolvendos, qui non possunt ad sedem apostolicam proficisci, tecum dispensare vellemus ut eis posses absolutionis beneficium impertiri. Nos ergo, quia personam tuam sincera charitate diligimus, auctoritate tibi praesentium duximus indulgendum ut illos incendiarios absolvere tibi liceat usque ad triennium qui propter aegritudines aut inimicitias capitales se non possunt nostro conspectui praesentare. Appellationibus quoque, quas parochiani tui vel dioecesani episcopi tuum volentes judicium declinare, frustatorie interponunt, nolumus te deferre. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc., V Kalend. Junii, pontificatus nostri anno primo. Justis petentium, etc., usque ad verbum assensu, statuimus ut quascunque possessiones, quaecunque bona Ecclesia Nitrien. in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi et per te Ecclesiae tuae et illibata permaneant. Praedia quoque ad Ecclesiam tuam dioecesana lege spectantia, quae propriis laboribus excolis, a solutione decimarum eximimus; nec aliquis de laboribus tuis ausu temerario decimas exigere vel extorquere praesumat. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc., Kalend. Junii. Olim vobis dedisse meminimus in mandatis ut venerabilem fratrem nostrum Oveten. episcopum ad debitam restitutionem partis Zamoren. dioecesis quam tenebat cum perceptis fructibus cogeretis, si dilectum filium fratrem Rainerium, priusquam super hoc mandatum apostolicum adimpleret, viam ingredi contingeret omnis carnis. Verum quia inanis est actio quam inopia debitoris excludit, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus non prius episcopum ipsum ad restitutionem fructuum compellatis quam ipse fuerit taliter restitutus, ut restituere possit quod percepit de proventibus alienis. Non autem per hoc priores litteras revocamus; sed eis in sua firmitate manentibus, coactionem ipsius episcopi ad restitutionem fructuum taliter perceptorum differri volumus, donec id valeat adimplere. Datum Romae, etc., V Kalend. Junii. In eumdem modum episcopo Palentino et abbati de Spina scriptum est pro restitutione partis Salamantinae dioecesis detentae ab eodem episcopo Ovetensi. Sicut ea quae pacem et concordiam nutriunt, pura debemus intentione perquirere; ita ex debito sollicitudinis pastoralis illa tenemur ab ecclesiasticis viris studiosius exstirpare, quae seditionem excitant, et scandalum introducunt. Sane cum occasione illius indulgentiae, quam de benignitate sedis apostolicae cognoscendi venerabilis frater noster Rothomagen. archiepiscopus per provinciam suam de innovatis post appellationem, appellatione remota facultatem habebat, inter te et ipsum gravis hactenus fuerit discordia excitata, praesertim cum tu ipse per dioecesim tuam hanc eamdem gratiam de indulto consimili a sede apostolica meruisses, auditis gravaminibus et detrimentis tuae propter hoc et Rothomagen. Ecclesiae irrogatis, ad pacem et quietem vestram non potuimus non moveri; maxime cum ex utraque indulgentia non modicum Romanae Ecclesiae praejudicium generetur. Ideoque ut per studium nostrum inter vos discordiae fomes super hoc de caetero penitus exstinguatur, praedictam in utroque vestrum indulgentiam de communi fratrum nostrorum consilio penitus vacuantes, statuimus vos esse ulterius quoad hunc articulum communi jure contentos. Ad haec, ne propter hoc tu videaris ab ipsius subjectione subtractus, volumus ut sibi tanquam metropolitano tuo debitam obedientiam exhibeas cum honore; ipse vero, sicut ratio mutuae charitatis exposcit tibi, ut fratri et coepiscopo suo, paternam benignitatem ac dilectionem impendat. Caeterum ut tu ipse non possis vel debeas ab ipso indebite aggravari, de communi fratrum consilio tibi duximus indulgendum ut si forte ad dictandam in te vel Ecclesiam tuam sententiam casu aliquo moveatur, trina semper admonitio competenti temporis spatio interjecto canonice antecedat. Et si forte ab imminenti duxeris gravamine appellandum, cum appellationis remedium institutum sit ad praesidium oppressorum, nolumus post appellationem emissam vel ante commonitionem expositam, contra personam vel Ecclesiam tuam aliquid attentari. Si vero vel ante commonitionem emissam vel post appellationem rationabiliter interpositam, in te vel Ecclesiam tuam suspensionis, interdicti aut excommunicationis dictus archiepiscopus sententiam promulgaverit, illam decernimus non tenere nec volumus personae vel Ecclesiae tuae gravamen aliquod exinde seu praejudicium generari; nisi forte, quod absit, tantum et talem excessum committeres, propter quem de jure communi tibi provocandi foret interdicta facultas. De personis autem et causis Lexovien. dioecesis nil amplius statuat vel disponat, nisi quantum de jure communi sibi dignoscitur esse concessum, liberam tibi tuae dioecesis dispositionem et ordinationem relinquens, appellationis jure ad eum vel ad nos faciendum nullatenus impedito. Datum Romae apud sanctum Petrum, etc. In eumdem fere modum scriptum est archiepiscopo Rothomagensi. Cum occasione illius indulgentiae quam de benignitate, etc., ut supra usque ad verbum illud contentos. Caeterum ne propter hoc aliae indulgentiae, quas habes, videantur quomodolibet revocari; significatione tibi praesentium innotescat, quia nos praedictam tantum indulgentiam, et non alias, revocamus. Datum, etc., Kalend. Junii. In eo sumus officio, disponente Domino, etc., ut supra usque ad verbum providere. Sane quam graves injurias et jacturas charissimo in Christo filio nostro R. illustri regi Anglorum a crucis obsequio revertenti dux Austriae pater tuus intulerit, nullum Christiani nominis professorem credimus ignorare. Quae res tanto profundius Romanam tangit Ecclesiam, quanto injuriae regi eidem illatae in ejus injuriam et ignominiam noscuntur gravius redundare, cum ipsi regi non dum fuerit satisfactum, licet non credamus a tua memoria excidisse quod, divina gratia inspirante, praedictus pater tuus suum recognoscens excessum, ablatam pecuniam ipsi regi non solum reddi praeceperit, verum etiam a te et ab aliis familiaribus suis et fidelibus qui praesentes aderant super solutione ipsius pecuniae praestari fecerit corporaliter juramentum. Quia igitur tanti excessus injuriam clausis oculis praeterire non possumus nec debemus, nobilitatem tuam monemus et exhortamur in Domino, atque in remissionem injungimus peccatorum quatenus tam tuae quam animae patris tui saluti juxta praestitum a te providens juramentum, praenominato regi pecuniam sine difficultate restituas antedictam et de injuriis irrogatis satisfactionem congruam non differas exhibere. Alioquin noveris nos venerabili fratri nostro Salburgen. archiepiscopo dedisse firmiter in mandatis ut te ad haec per excommunicationis sententiam in personam et interdicti in terram, contradictionis occasione et appellatione cessantibus, monitione praemissa, compellere non omittat. Datum, etc., III Kalend. Junii, pontificatus nostri anno primo. Illi scriptum est super hoc. Justis petentium, etc. usque ad verbum effectu. Sane, sicut nobis exponere curavisti, idem prioratus tuus redditus sufficientes, de quibus pro loci et prioratus nominis celebritate honeste valeas sustentari, non habet. Verum cum tam apud Corne quam Molernum et Murum eadem Ecclesia quaedam jura et redditus habeat, videlicet hominum et terrarum, quae voluntate prioris et capituli dantur ad firmam et de firmariis frequenter ad alios firmarios transferuntur, de illis ipsi Ecclesiae nullum provenit incrementum; quae si apud aliquem perpetuo residerent, salva pensione quam capitulum inde percipere consuevit, aliquod emolumentum posset exinde provenire. Unde nos tam tuis quam Ecclesiae tuae volentes intendere incrementis duximus statuendum ut completo termino eorum qui praedictos redditus et jura ad firmam habere noscuntur, salva consueta pensione capitulo ipsi reddenda, tibi et priori, qui pro tempore fuerit, ea liceat retinere; nisi forte redditus ipsi tantum per meliorationem accreverint, ut et ipse census debeat augmentari. Decernimus ergo, etc. Datum II Kalend. Junii. Ad audientiam nostram meminimus pervenisse quod quidam Ecclesiae vestrae canonici, licet ibi non faciant mansionem, sed in locis aliis majori parte anni pro suae voluntatis arbitrio sine rationabili causa morentur vel etiam circumpositas circumeant regiones, tamen quoties de terrarum Ecclesiae dispositionibus vel canonicorum receptione tractatur, eamdem sibi volunt sive in contradictione sive procuratione terrarum auctoritatem inter caeteros vindicare quam illi qui circa Ecclesiam continue demorantur et servitiis divinis assistunt. Unde, quoniam plus emolumenti merentur accipere qui plus inveniuntur circa ministerium ecclesiasticum sustinere laboris, ad exemplar sanctae recordationis Gregorii papae praedecessoris nostri, universitati vestrae praesentibus litteris indulgemus ut si tales canonici nullam rationem canonicam praetendentes, rationabilius dispositiones capituli vestri communi judicio celebratas, pro eo solo quod praesentes non fuerint, attentaverint impugnare vel contradictionem objecerint: cum talia tractabuntur, objectionem eorum vel appellationem, si quam interposuerint, necesse non habeatis admittere vel eis terrarum vestrarum praeposituras committere, quas balias vulgariter appellatis, qui noluerint in personis propriis ministrare. Datum Romae, etc., VIII Idus Junii. Sicut ea quae a praedecessoribus nostris provida fuerunt deliberatione statuta nullatenus irritari volumus vel infringi, sic quae ab eis sunt per subreptionem obtenta in honestatis ecclesiasticae detrimentum, corrigi volumus et in statum redigi meliorem. Cum enim, sicut accepimus, in Conventren. Ecclesia fere a prima fundatione Christianae religionis in Anglia ordo fuerit monasticus institutus, et in tantum in ea observantia ferbuerit regularis, ut ab apostolica sede privilegiari et ab inclytae recordationis regibus Angliae dotari meruerit et ditari; dolemus plurimum quod venerabilis frater noster Cestren. episcopus, occasione quarumdam litterarum quas a bonae memoriae Clemente papa praedecessore nostro ad falsam suggestionem, sicut dicitur, impetravit, dilectos filios M. priorem et conventum de eodem monasterio violenter ejecit et canonicos in eo instituit saeculares. Cum igitur id in monasticae religionis injuriam et totius ecclesiasticae disciplinae redundet opprobrium et vix credere valeamus quod dictus praedecessor noster tantae irregularitati, nisi circumventus auctoritatem praestiterit aut favorem, de communi fratrum nostrorum consilio discretionis vestrae per apostolica scripta mandamus et in virtute obedientiae districte praecipimus quatenus praedictis litteris vel aliis privilegiis confirmationis, sive indulgentiae, si quae apparuerint a sede apostolica impetratae, nequaquam obstantibus, absque dilatione qualibet seu causae cognitione, cum in manifestis ordo judiciarius minime requiratur, amotis ab eodem monasterio saecularibus clericis qui in eo fuerunt per supradictum episcopum instituti, monasticum ibidem ordinem reformetis, monachos ejectos exinde reducentes in illud, non obstante si dictus episcopus vel pars adversa aut ejus nuntius, ante susceptionem litterarum nostrarum aut post, iter arripuerit ad sedem apostolicam veniendi, et I. monacho Cluniacen. vel quolibet alio illicito detentore amoto, dictum M. priorem cum praedictis monachis et alias personas instituatis, qui beati Benedicti regulam debeant et desiderent observare. Memoratum vero episcopum et universos detentores et spoliatores bonorum ejusdem Ecclesiae ad eorum restitutionem et de damnis illatis congruam satisfactionem per censuram ecclesiasticam, cujuslibet appellatione vel contradictione cessante, cogatis. Volumus etiam nihilominus et mandamus ut omnes donationes Ecclesiarum, infeudationes, locationes et alienationes possessionum ejusdem Ecclesiae ab eo tempore factas nostra freti auctoritate cassetis; eos qui contra venire praesumpserint, sublato appellationis obstaculo censura canonica percellentes. Illos autem qui manus violentas in praedictos monachos temere injecerunt, excommunicatos publice nuntietis, et ab omnibus faciatis arctius evitari, donec injuriam passis satisfaciant competenter et cum vestrarum litterarum testimonio ad sedem apostolicam veniant absolvendi. Quod si omnes, etc. Duo vel tres vestrum, etc. Datum Romae, III Non. Junii. Conquestus est coram nobis dilectus filius P. Engolismen. dictus archidiaconus quod cum venerabilis frater noster Engolismen. episcopus, cujus nepos esse dignoscitur, archidiaconatum vacantem, quam cito de morte bonae memoriae I, quondam Engolismen. archidiaconi certus fuit, ei liberaliter contulisset, ex parte illius fuit ad sedem apostolicam appellatum, ne quid contra donationem sibi factam deberet praeter juris ordinem immutari. Cum autem postmodum Parisiis disciplinis scholasticis institisset et rediens ad propria, vellet in concesso sibi archidiaconatus officio ministrare, Ar. de Mairinac presbyter, qui ad hoc assumptus fuit in canonicum Ecclesiae cathedralis ut ibi continue in sacerdotali officio deserviret, non permisit eum praedictum archidiaconatum libere obtinere, licet privilegium donationis ostendere et donum sibi factum vellet tam vivis testibus quam scriptis authenticis declarare. Unde cum vocatus esset a te, frater archiepiscope, ut super hoc pareret justitiae, causa dilationis frustratoria, ut dicitur, appellavit. Quia igitur plene de praemissis non potuimus elicere veritatem, de assensu partium causam super his vobis duximus committendam: discretionis vestrae per apostolica scripta mandantes quatenus partibus convocatis audiatis causam, et ipsam appellatione remota fine debito terminetis, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes appellatione remota cogantur, nullis litteris obstantibus praeter assensum partium, etc. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae apud S. Petrum, Non. Junii. Cum dilectus filius abbas de Buxeria ad nostram nuper praesentiam accessisset et pro causa quam adversus venerabilem fratrem nostrum episcopum Eduen. habebat, ibidem diutius exspectasset, tandem nuntius ejusdem episcopi supervenit. Quibus volentibus adinvicem litigare, venerabilem fratrem nostrum I. Viterbien. episcopum, Sancti Clementis cardin. concessimus auditorem. Ipsis igitur in ejus praesentia constitutis, abbas proposuit antedictus quod cum archipresbyter de Alerio se ac sua ad participationem orationum monasterio de Buxeria pietatis intuitu obtulisset, quibusdam rebus suis usui suo simplici reservatis, de manu cujusdam ejusdem coenobii augmentationem coronae in signum illius oblationis accepit: et quod hanc concessionem hoc modo fecisset, et non suo nomine sed nomine monasterii possideret et monasterio quidquid acquirebat acquireret, saepe fuit in communi capitulo protestatus. In hoc etiam publice per viginti annos fere idem archipresbyter nullo contradicente vel reclamante permansit; ita quod per publicam famam id omnibus notum fuerat. Nam abbas de Buxeria, qui pro tempore fuerat, et ipsi monachi rebus ipsius non secus quam aliis rebus propriis monasterii sciente episcopo Eduen. qui pro tempore erat, et in nullo penitus reclamante, publice utebantur. Id autem quod mente compoti dictus archipresbyt. fecerat inter vivos, et in ultima voluntate mente sanus, licet aeger corpore confirmavit. Cumque idem abbas et monachi res sic legitime datas et alias, quas archipresbytero ipsi concesserant ad utendum, ad suum monasterium reducere vellent, praedictus episcopus eis violentiam inferens, non solum res archipresbyteri, verum etiam res ipsius monasterii occupavit: quas cum in bona pace repeterent, ipse, ut in rebus illis ei posset grassandi materia plenior indulgeri, sedem apostolicam appellavit, in octavis beati Martini proximo praeteritis suae terminum appellationis praefigens. Econtra praedicti nuntius episcopi allegavit quod quando illa donatio facta fuit, archipresbyter erat positus extra mentem; ita quod cum interrogatus fuisset a monachis, Vis tu habitum suscipere monachalem? et respondisset, Volo, statim interrogatus ab alio, Vis tu esse asinus? respondit similiter, Volo; sicque praedicti monachi eum ad suum monasterium deportarunt: quod idem nuntius se obtulit probaturum. Praefatus siquidem abbas cum ad assertionem partis suae quosdam testes in continenti produceret, nos ipsos recipi fecimus et diligenter audiri; quorum attestationes cum interloquendo decrevissemus publicari debere, quoniam super illis capitulis pars episcopi nolebat testes producere super quibus idem abbas testes produxerat, ipsaeque fuissent in publico recitatae, disputatione super attestationibus ipsis habita diligenti, multa fuere contra dicta testium allegata. Cumque renuntiatum fuisset a partibus, dictus cardin. quaecunque fuerunt hinc inde proposita nobis et fratribus nostris fideliter recitavit. Quibus auditis et cognitis, sufficienter intelleximus esse probatum quod dictus archipresbyter agens in extremis, velut ultimam exprimens voluntatem, asseruit se ac sua manasterio de Buxeria contulisse. Unde cum requisitus esset ut conderet testamentum, respondit se non posse testari, quia se et sua contulerat monasterio saepedicto. Et licet unus solus testis dixerit se vidisse quando praefatus archipresbyt. se et sua obtulit monasterio; quia tamen alii testes dixerunt se audisse ipsum archipresb. in abbatis praesentia confitentem et quod praedictum est attestantem, non tanquam sufficienter probantes sed tanquam vehementer adminiculantes assertionem abbatis plurimum adjuvabant. Quia vero pars episcopi asserebat se velle probare quod dictus archipresbyter, in extremis laborans, tanquam phreneticus alienatus erat a mente, unde non valuit quod expressit: Nos super his et aliis quae fuerunt hinc inde proposita cum fratribus nostris diligenti deliberatione praehabita, causam ipsam vobis sub hac forma duximus committendam; quod nisi praedictus episcopus legitime comprobaverit saepedictum archipresbyterum suae mentis compotem non fuisse cum ultimam voluntatem expressit, super impetitione monasterii perpetuum ei silentium imponatur et compellatur restituere monasterio quaecunque de bonis ipsius archipresbyteri vel etiam monasterii occupavit. Si vero legitime comprobaverit praedictum archipresbyterum quae super ultima voluntate praemissa sunt, alienata mente dixisse, ad faciendam ei nomine parochialis Ecclesiae, cujus administrationem gesserat, dum vixisset, restitutionem bonorum quae ipsius archipresbyteri fuerant, monasterium condemnetur, cum idem archipresbyter ab intestato decesserit; ipsique monasterio super impetitione episcopi silentium imponatur. Nullis litteris obstantibus praeter assensum partium, etc. Quod si omnes, etc., tu frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum Romae, etc., IV Non. Junii. Cum P. diaconus ad sedem apostol. accessisset super praebenda Sanctae Mariae Magdalenae in Verduno, de qua tempore bonae memoriae Coelestini PP. praedecessoris nostri per delegatos ab eo exsecutores fuerat investitus, coram dilecto filio nostro P. Sanctae Mariae in Via Lata diacono cardinale, quem sibi et adversario dedimus auditorem, confirmationem volebat apostolicam obtinere. Ut autem rei veritas ipsi cardinali plenius eluceret, progressum sibi negotii curavit, sicut contigerat, aperiri. Idem enim praedecessor noster dilectis filiis praeposito, decano et capitulo Sanctae Mariae Magdalenae mandavit pariter et praecepit ut ipsum P. in fratrem reciperent et canonicum, non obstante promissione alicui facta de beneficio non vacante: cui super hoc ipso decanum Remensem, archidiaconum Cathalaunensem et decanum Montisfalconis exsecutores concessit, si mandato suo capitulum non pareret. Ipso itaque capitulo negligente mandatum apostolicum adimplere, dicto archidiacono Cathalaunen. ante processum negotii sublato de medio, Remen. et Montisfalconis decani ut eum reciperent infra triduum sub poena suspensionis districtius mandavere. Quibus adhuc cessantibus obedire et septentiam observare, ipse P. ad exsecutores rediens, decanum Remen. reperiit exspirasse. Interim vero contigit vacare praebendam in Ecclesia nominata et decanum in Remen. Ecclesia ordinari. Et quia nomen defuncti non fuerat litteris exsecutionis insertum, idem decanus Remen. per litteras, decanus vero Montisfalconis viva voce canonicos monuere ut mandatum apostolicum adimplerent. Sed cum viderent se non posse proficere, ipse decanus Remen. tanquam remotior, alii decano qui erat propinquior, vices suas commisit, ut mandatum apostolicum effectui manciparet; qui praedictum P. de praebenda, quam vacare diximus, investivit, sibi stallum in choro et locum in capitulo assignando; contradictores vero et praepositum nominatim excommunicationis nuntiavit sententiae subjacere. Ipse vero die investiturae possessionem praebendae habuit: ita quod recepit stipendia et in officio ministravit. Cum autem postea saepedictus praepositus contra ipsum P. decanum et alios commoveret , suamque possessionem faceret perturbari, ipse hoc praesentiens, in praesentia ven. fratris nostri Verdunen episcopi se suaque omnia et specialiter praebendam sibi collatam cum stipendiis ejus, sub apostolicae sedis protectione posuit et ad Dominicam qua cantatur Exsurge, terminum appellationi suae praefixit Exinde ad nostram praesentiam veniens, cum diutius exspectasset, tandem quidam se capituli nomine praesentavit: qui de procuratione sua litteras quasdam ostendens, contra eum proposuit quae sequuntur: quod scilicet veritate tacita et in excommunicatione positus, litteras impetravit et talibus Romana Ecclesia non consuevit ecclesiastica beneficia impertiri; et quod unus solus de tribus exsecutoribus mandatum apostolicum fuerit exsecutus, propter quod et quoniam exsecutorem ipsum tanquam consanguineum ipsius P. suspectum habebat, ante exsecutionem capitulum ad sedem apostolicam appellavit, et quod ipse P. de non vacante praebenda fuit, quia jam alii ex quo vacaverat collata fuerat, investitus. Cujus objectionibus responsum fuit taliter ex adverso, quod si excommunicatus tunc temporis exstitisset, quod penitus denegabat, hoc ab adversariis, qui ei fere per biennum communicaverant, eumque pro non excommunicato habuerant, non poterat allegari. Exsecutorem autem non solum in exsecutione processisse illa ratione dicebat: quia tam suis quam alterius partibus fungebatur. Appellationem vero capituli nullam dicebat, cum fuisset inhibita in rescripto. Et licet dicatur quod ex secundo delegato et a suspecto judice liceat appellare, illud tantum in judicibus et non in exsecutoribus locum habet, a quibus appellari non potest, nisi modum exsecutionis excedant. Quod autem de vacante fuerit investitus et per litteras exsecutoris se probasse dicebat et in partibus illis si opus esset, melius probaturum. Cumque super his et aliis coram eodem cardinale diutius litigassent, tandem habito prudentum consilio ita sententialiter diffinivit, ut si praenominatus P. probare poterit quod priusquam praebenda vacavit, de ea vacante antequam alius fuerit investitus, ipsam de caetero possideat in quiete, nisi contrarium pars adversa probando poterit praevalere; vel quod tunc temporis excommunicatus fuisset et vitatus ab eis quo litteras impetravit. Nos ergo quod a praedicto cardinali rationabiliter factum est ratum habentes, per apostol. vobis scripta mandamus quatenus super praemissis articulis, utrum praebenda tempore investiturae vacaverit et clericus excommunicatus fuerit quando litteras impetravit, et a canonicis evitatus, inquiratis diligentius veritatem et pro varietate probationum latam a cardinale sententiam, auctoritate nostra freti, faciatis appellatione remota inviolabiliter observari. Si vero postquam idem clericus appellationem legitime interposuit et iter arripuit ad sedem apostolicam veniendi in ipsius praejudicium factum est aliquid de praebenda, sicut justum fuerit, in irritum revocetis. Nullis litteris, etc., praeter assensum partium, etc. Testes, etc. cogantur. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, VIII Idus Junii. Referente dilecto filio magistro scholarum Bracaren. Ecclesiae nuntio et clerico charissimi in Christo filii nostri S. illustris regis Portugalensis, nostris est auribus intimatum quod cum inter ipsum et illustrem regem Castellae pacis foedera intervenerint et utrinque fuerint juramentis ab ipsis regibus et eorum vassalis corporaliter praestitis confirmata; nunc quidam homines pestilentes, qui gloriantur cum male fecerint et exsultant in rebus pessimis, inter eosdem reges pro dilectione odium seminantes, ad rixas et contentiones eos inducere nequiter elaborant. Quia vero nemini licet juramenta quae honestatem continent violare, discretioni tuae per apostolica scripta mandamus quatenus praefatos reges et eorum homines, ut pacem adinvicem habeant et observent, sicut inter eos apparet per instrumentum publicum convenisse, sollicite moneas et inducas; et si opus fuerit, per excommunicationis et interdicti sententias ad id eos appellatione remota compellere studeas, sicut videris expedire. Si quid autem contra formam pacis utrinque inveneris attentatum, per tuam sollicitudinem appellatione remota facias emendari. Datum, etc., ut supra, pontificatus nostri anno primo. Scriptum est regi Portugalensi super hoc. Significasti nobis per litteras tuas quod bonae memoriae G. praedecessor tuus et qui secuti sunt eum usque ad tempora tua ad mensam pontificalem pertinentes in tuum et Ecclesiae detrimentum quibusdam laicis minus rationabiliter contulerunt, concessiones ipsas instrumentis publicis munientes; et ut auctoritate nostra quod ab eis perperam factum est tibi corrigere liceat suppliciter postulasti. Nos ergo attendentes quod delictum personae non debet in damnum Ecclesiae redundare, fraternitati tuae per apostolicas litteras indulgemus ut quod a jam dictis praedecessoribus tuis usque ad praesens in praejudicium Neocastren. Ecclesiae minus legitime alienatum est, ad jus ipsius tibi liceat appellatione remota legitime revocare. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, Nonis Junii, pontificatus nostri anno primo Quia te tanquam praecipuum sacrosanctae Romanae Ecclesiae membrum et venerabilem fratrem diligimus, et totis in Christo visceribus amplexamur, tuis desideriis grato concurrentes assensu, petitiones tuas ea qua decuit affcctione recepimus et earum tenore plenius considerato, quantum cum Deo potuimus, curavimus exsecutioni mandare; et devotionis tuae fervorem, quem ad Romanam Ecclesiam et nos specialiter habere dignosceris, studiosius commendantes, tam privilegia Ecclesiae tibi commissae canonice a praedecessoribus nostris indulta quam etiam indulgentias vel alia quaelibet regalia scripta, salvis Romanae Ecclesiae privilegiis et indulgentiis, auctoritate apostolica illibata praecipimus et inconcussa manere. Nulli ergo, etc. Datum, etc., II Non. Junii. Cum a nobis petitur, etc. usque ad verbum assensu, personas vestras, cum omnibus bonis tam ecclesiasticis quam mundanis, etc. usque ad verbum suscipimus. Specialiter autem domum sanctae Trinitatis Cervifrigidi, quam charissima in Christo filia M. comitissa Burgundiae, pro redemptione illorum qui armatura fidei communiti, pro lege Dei se murum defensionis hilariter opponentes, ab inimicis crucis Christi saepius detinentur et barbaricae captivitatis jugum in fame et siti omnimodisque laboribus pro Christo sustinere laetantur, vobis charitative contulit, locum quoque de Planels, cum Ecclesia ibidem fundata a nobili viro R. de Planels, ad idem opus vobis collata, domum etiam quam nobilis mulier Maria panateria in Parisien. dioecesi, videlicet in Burgo reginae, vobis ad hoc idem in perpetuam eleemosynam assignavit, cum omnibus ad ea spectantibus, sicut ipsa juste et pacifice possidetis, vobis et successoribus vestris auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti pagina communimus. Statuimus etiam ut domus vestrae praesentes atque futurae a statu illo in quo eas deliberatione provida ordinastis, videlicet ad redemptionem captivorum vel ad observantiam vestri ordinis et institutionis nullius praesumptione temeraria valeant immutari. Nulli ergo, etc. Datum, etc., XVII Kalend. Junii, etc. Ex parte Legionen. Ecclesiae fuit in auditorio nostro propositum quod cum olim inter ipsam et monasterium Sancti Facundi super Ecclesiis de Burgo et Cauto quaestio verteretur, abbas ipsius monasterii lite pendente ad apostolicam sedem accedens, a bonae memoriae Coelest. PP. praedecessore nostro privilegium impetravit; in quo, veritate tacita, praedictas sibi fecit Ecclesias et multas alias confirmari. Sed privilegio ipsi magna pars fratrum nostrorum nec subscribere nec consensum suum voluit adhibere. Volentes igitur eidem Ecclesiae in sua justitia non deesse, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, tam super privilegio ipso quam super memoratis Ecclesiis et aliis quaestionibus, audiatis quae fuerint hinc inde proposita; et, appellatione remota, usque ad diffinitivae sententiae calculum procedentes, gesta omnia redacta in scriptis et sigillis vestris impressa ad sedem apostolicam destinetis: statuentes partibus terminum competentem, quo recepturae sententiam nostro se conspectui repraesentent. Si qua vero partium super principali vel incidenti duxerit appellandum, vos nihilominus, quantum de jure poteritis, servato tamen mandati nostri tenore in ipsius inquisitione negotii procedatis. Quod si omnes, etc., tu, frater, episcope, etc. Datum Romae, etc., II Non. Junii, etc. Quae ad ampliandum cultum divini nominis a praelatis Ecclesiarum provide statuuntur, firma debent et inconcussa servari et ad obtinendum robur perpetuae firmitatis apostolico praesidio communiri. Significasti siquidem nobis quod ut in Ecclesia tua solemnius Domino serviretur, de consilio capituli tui sex praebendarum proventus provida deliberatione conferre duodecim portionariis statuisti qui debeant in eadem Ecclesia ad supplendum aliorum defectum continue residere. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, institutionem ipsam, sicut provide facta est et recepta, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc Datum Romae apud Sanctum Petrum, VIII Idus Junii, etc. Dilecto filio Hugone Mutilen. archidiacono conquerente, didicimus quod cum quondam Mutilen. episcopus curam rerum Mutilen. Ecclesiae olim ei cantori et thesaurario, praesente capitulo, assignasset, venerabilis frater noster Mutilen. episcopus eum, quia quamdam mulam Ecclesiae quidam clerico commodaverat, quae ei fuit postmodum violenter ablata, ipsum post appellationem ad sedem apostolicam interpositam et per se verberavit et fecit ab aliis verberari. Qui in granario postmodum jussu praecipitatus ipsius, manibus post terga ligatis cippo fuit et compedibus ferreis alligatus: ubi, propter poenae alleviationem, Willielmo nepoti et Simoni genero ejusdem episcopi decreta et eorum summam cum rebus aliis concessit invitus. Cum autem de tam arcta custodia fuisset, sicut asserit, non humano sed divino potius auxilio liberatus, idem episcopus eum ab officio beneficioque suspendit et Willielmum nepotem suum in castro Massafro archidiaconum et quemdam alium in Mutilen. Ecclesia; in praejudicium juris ejus, archipresbyterum ordinavit, et eumdem archidiaconum Stephanus filius Alfaranae, bajulus civitatis, mobilibus spoliavit et dominator civitatis immobilia auferens, eidem archidiacono civitatis aditum interdixit. Proposuit etiam idem archidiaconus gravia contra episcopum memoratum, super electione non canonica, dilapidatione Ecclesiae et crimine Simoniae, ac quod episcopus ipse cujusdam manifesti adulteri et alterius falsarii familiaritate utatur. Verum quia nobis non constitit de praedictis, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus partibus convocatis, audiatis quae fuerint hinc inde proposita et, receptis testibus et attestationibus publicatis et examinatis legitime, gesta omnia redacta in scriptis et sigillorum vestrorum munimine roborata ad nos dirigere procuretis: statuentes partibus terminum competentem, infra quem recepturae sententiam nostro se conspectui repraesentent. Interim autem archidiaconum ipsum ad officium et beneficium et dignitatem archidiaconatus restituatis, si id de jure videritis faciendum. Eos autem qui in eum manus injecere temere violentas tandiu excommunicatos denuntietis et mandetis ab omnibus evitari, donec passo injuriam et de ablatis omnibus et illatis injuriis satisfecerint competenter et cum vestrarum testimonio litterarum ad sedem apostolicam venerint absolvendi. Dictos praeterea episcopum, Willielmum et Simonem ad restitutionem librorum et aliarum rerum, prout justum fuerit, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, cogatis. Testes autem, etc., cogantur. Quod si ambo, etc., tu frater episcope, etc. Datum Romae, etc. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum assensu, et canonica et civilia jura sequentes, districtius inhibemus ne unius judicis quantaecunque fuerit auctoritatis, verbo credatur in causis, sive super testamentis sive super quibuslibet aliis contractibus agitentur; nec scriptum eorum, nisi testium adminiculo fulciatur, eam obtineat firmitatem, quin ei possint et debeant duorum vel trium testium bonorum testimonia praevalere, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, IV Idus Junii. In dilectione civitatis vestrae ac vestra praedecessorum nostrorum volentes vestigiis inhaerere, ut et vos in progenitorum vestrorum devotione quam circa sedem apostolicam habuerunt ferventius de caetero et fidelius persistatis, quae ad profectum vestrum proveniant sine honoris nostri dispendio gratis vobis et tam libenter quam liberaliter indulgemus. Sane exhibitum fuit quoddam scriptum in praesentia nostra, in quo capitula quaedam erant expressa, quae de communi omnium vestrum assensu nostris petebatis litteris confirmari: de quibus nos quaedam excepimus, quae juxta votum vestrum vobis duximus concedenda. Cum ergo a vobis sit communiter constitutum ut judices pro salario nihil accipiant ultra vigesimam litis, nec de subscriptione testamentorum vel aliis contractibus judices ipsi a civibus plusquam duos tarenos aut notarii nisi unum; extra civitatem autem judices centesima, notarii vero ducentesima sint eorum quae testamento legantur, aut quocunque modo veniunt in contractum, portione contenti; vestris precibus annuentes, id, sicut a vobis est communiter postulatum, concedimus, confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Praesenti quoque confirmationi adjicimus, ut si quando curia sub certo banno inhibuerit fieri assemblatas, hi qui contravenire praesumpserint, bannum sine diminutione persolvant; exceptis ministerialibus curiae, quos juxta mandatum rectoris qui pro tempore fuerit pro commodis civitatis volumus, cum necesse fuerit et rector mandaverit, convenire: salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, V Idus Junii, pontificatus nostri anno primo. In admirationem inducimur vehementem quod apostolica mandata contemnitis; cum pro eorum receptione preces vobis ab eo qui potestatis plenitudinem obtinet diriguntur, ex quibus non minus honoris Ecclesiae vestrae accederet, quam ex hoc utilitatis ipsis et commodi proveniret. Cum enim bonae memoriae Celestinus papa, praedecessor noster, te, frater archiepiscope, apud sedem apostol. constitutum, per se duxerit exhortandum, et vobis, filii canonici, preces ac secundo communiter vobis mandatum apostolicum destinarit, ut dilectum filium Albertum subdiaconum nostrum, dilecti filii nostri G. Sancti Georgii ad velum aureum diaconi cardin. clericum, reciperetis in canonicum et in fratrem, vos implere id hactenus distulistis, cum id etiam solius ejusdem subdiaconi bonitatis intuitu debuissetis effectui mancipare. Nolentes igitur quod de ipso incoeptum est relinquere imperfectum, rogamus discretionem vestram, monemus ac per ap. vobis scripta praecipiendo mandamus quatenus ipsum in canonicum recipientes et fratrem, stallum in choro et locum in capitulo, appellatione postposita, conferatis; et tu, frater archiepiscope, conveniens ipsi vel nuntio ejus ipsius nomine beneficium sine dilatione assignes: mandatum apostolicum taliter impleturi quod propter hoc denuo scribere non cogamur aut implere per alios quod vos nolueritis effectui mancipare; scituri quod sicut nolumus injusta praecipere, sic cum honesta mandamus, cupimus celeriter et efficaciter exaudiri. Datum Romae, etc., Idibus Junii, etc. Ex parte tua, frater archiepiscope, apostolicis fuit auribus intimatum quod ad restaurandam fabricam Rothomagen. Ecclesiae tractatum communiter habuistis, te, frater archiepiscope, postulante ut quilibet canonicorum tecum pariter aliquam suorum reddituum portionem operi tam pio et necessario deputaret. Quia vero super hoc diversae fuerunt inter vos, filii canonici et variae voluntates; ne tam laudabile opus ex vestra dissidentia negligatur, auctoritate praesentium duximus statuendum ut si qui vestrum ipsius archiepiscopi et majoris et sanioris partis capituli futuris super hoc constitutionibus duxerint resistendum, obtineat sententia plurimorum. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud S. Petrum, V Idus Junii, pont. nostri anno primo. Anxietate cordis et amaritudine premimur, cum angustias, onera et gravamina, quae zelo justitiae pro libertate Ecclesiae manutenenda aequo animo et invicta fortitudine toleras, ad memoriam nostram reducimus et meditatione sedula cogitamus. Verumtamen quod in te perfectionem virtutis adimplens, non potuisti a tuae constantiae proposito amoveri, tuam super hoc prudentiam commendamus et fortitudini tuae plurimum in Domino congaudemus. Nos autem fraternitati tuae volentes patrocinium apostolicum impertiri, tam te quam Ecclesiam regimini tuo commissam sub beati Petri et nostra protectione suscipimus. Verum quia, sicut ex litteris tuis nobis innotuit, charissimi in Christo filii nostri Philippus Francorum et R. Angliae reges illustres, dum inter se componerent, statuerunt super caput tuum quatuor clericos eligendos, ad quos pertineat judicare utrum tenere vel non tenere debeat sententia quam in terram vel homines regum ipsorum pro suis excessibus ordine canonico duxeris promulgandam, : fraternitati tuae sub poena officii et beneficii districtius inhibemus ne illi tam iniquae conventioni auctoritatem praebeas vel assensum; sed, sicut consuevisti et antecessores tui fecisse noscuntur, tuae jurisdictionis officium per tuam provinciam studeas exercere; nosque sententiam ratam habemus et habebimus, si quam in terras vel homines tuae jurisdictioni subjectos hactenus canonice promulgasti, vel amodo decreveris promulgare. Datum, etc., ut supra, III Nonas Junii. Quamvis ad abolendam Simoniacam pravitatem a praedecessoribus nostris varia emanaverint instituta, usque adeo tamen in quosdam Satanae filios morbus ille irrepsit, ut adhuc, peccatis exigentibus, nec levi potuerit medicamine nec igne curari, quin eo potius iniquitatis semina pullularint, quo amplius sollicitudo messorum ea visa est suffocare. Significasti siquidem nobis quod in dioecesi tua in tantum Simoniaca labes praevaluit ut quidam publice fuerint ipsius contagio maculati nec crimen suum aliqua possint tergiversatione celare. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, eos quos tibi constiterit reos esse criminis memorati, appellatione frustratoria non obstante, canonice puniendi liberam tibi concedimus auctoritate apostolica facultatem. Nulli ergo, etc. Datum etc., VI Idus Junii. Mille nocendi modos et dolositates multiplices suorum mentibus spiritus perditionis inspirat, imo etiam, eos potius dejicere nititur, quos majori viderit religioni astrictos. Non autem de ipsius nobis est fraudibus conquerendum, qui a suae creationis primordio mala semper meditatus est in corde suo, propositis justis invidit et iniquis cogitationibus aspiravit; sed de eo potius condolemus, cum in eos praevalet qui religionis tenentur formam et habitum observare. Sane cum nuper in Urbe quidam in falsitate bullae nostrae deprehensi fuissent, et falsariorum fraude detecta, tutum non esset aliquibus per eos sui cordis malitiam exercere, G., quondam sacrista Oscen., apud sedem apostolicam constitutus ad quemdam notariorum nostrorum accessit et se sacristiae renuntiasse officio in manibus nostris et eam denuo a nobis recepisse confingens, litteras sibi super hoc fieri postulavit. Cum autem notarius ipse, utpote qui pro novitate sua minus instructus fraudes talium minus noverat evitare, litteras notatas secundum arbitrium postulantis et redactas in grossam litteram in nostra praesentia relegisset; nos, utpote quibus nihil super hoc propositum fuerat, litteras illas falsas esse cognovimus et per surreptionem obtentas. Cum autem dictum G. constitutum in praesentia nostra, qualiter res processerat, curassemus de benignitate sedis apostolicae convenire, quia se in infirmitate positum per quemdam socium suum ad nos transmissum sacristiae renuntiasse asseruit, eum perpetuo decernimus esse privatum; ei super hoc, qui pro se confessus est sacristiam sibi fuisse auctoritate apostolica restitutam, fidem nullatenus adhibentes, cum id certo certius noverimus esse falsum. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus eo ab officio sacristiae amoto, alium instituatis in ipsa, qui religionis propositum melius velit et noverit observare. Datum, etc., Kalend. Junii, pontificatus nostri anno primo. His quae a fratribus et coepiscopis nostris in favorem religionis postulantur a nobis, libenter annuimus et votis ipsorum apostolicum libenter impertimur assensum. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut nisi dilectus filius abbas S. Martini de Gemellis canonicos sui ordinis in domo Spissi-Campi, quam ejus Ecclesiae religionis obtentu ad instituendos ibidem sui ordinis fratres liberalitate propria concessisti, duxerit statuendos, tu post trinam commonitionem vel ejusdem vel arctioris ordinis viros instituendi, appellatione postposita, liberam habeas facultatem; provisurus tamen attentius ut si forte praedictus abbas excusationem vel exceptionem legitimam ostenderit, contra concessionem ei factam nullatenus venire praesumas. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc. XVII Kalend. Junii. Per nostras postulasti litteras edoceri, utrum clericus aliquis ad vacantem Ecclesiam in qua jus obtinet patronatus se ipsum, si idoneus est, valeat praesentare. Cum igitur nullus se ingerere debeat ad ecclesiasticae praelationis officium, inquisitioni tuae taliter respondemus quod nullus se potest ad personatum alicujus Ecclesiae praesentare, quantumcunque idoneus sit, et quibuscunque studiis et meritis adjuvetur. Datum Romae, etc., III Idus Junii, pont. nostri anno primo. Non licet a capite membra discedere, aut inferioribus superiorum dispositionibus contraire. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut cum in dioecesim tuam protuleris sententiam interdicti, omnes tibi lege dioecesana subjecti eam teneantur inviolabiliter observare, nisi per speciale privilegium vel alias legitime ad id se ostenderint non teneri. Nulli ergo, etc. Datum, etc., ut supra. Cum in aliquos ob suorum exigentiam meritorum ecclesiasticae districtionis censura profertur, et interdicti vel suspensionis sententia promulgatur, tam diu eam servari oportet firmiter et teneri, donec satisfactione congrua praecedente eam deceat relaxari. Inde est quod cum in quosdam clericos et laicos tuae dioecesis, ipsorum exigentibus meritis, excommunicationis et interdicti sententiam promulgaris, et ipsi adhuc in suae iniquitatis contumaces intentione persistant, donec tibi et Ecclesiis ac clero, quibus injurias intulerunt, congrue fuerit satisfactum, easdem sententias inviolabiliter sine appell. remedio volumus et praecipimus observari: fraternitati tuae facultatem auctoritate praesentium indulgentes clericos dioecesana tibi lege subjectos, qui post interdictum tuum divina praesumpserunt aut de caetero praesumpserint officia celebrare, sine appellationis obstaculo poena canonica percellendi. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra Cum olim, sicut accepimus, bonae memoriae Magalonensis episcopus, habito dilectorum filiorum P. de Agrifolio archidiaconi et B. prioris claustralis assensu, dilectum filium nostrum P. de Castronovo ad vacantem archidiaconatum ejusdem Ecclesiae nominaret, praeposito ut nullus ibi, nisi prius duplici voce sibi concessa, institueretur per appellationem interpositam inhibente, episcopus, tum quia contra antiquam Magalonen. Ecclesiae consuetudinem et commune jus canonum esse dicebat aliquem sibi vocem duarum personarum in eadem Eccl. vindicare, tum quia ex indulgentia fel. mem. Coelestini papae praedecessoris nostri, quam in capitulo praesente praeposito legi fecit, sibi probabat indultum ut vacantem archidiaconatum vel sacristiam, si contra personam ab ipso nominatam aliquid rationabile et canonicum non posset legitime objici et probari, non obstante contradictione vel appellatione conferret dictum P. de praefato archidiaconatu per suum annulum investivit, in locum archidiaconi corporaliter illum inducens. Unde nominatus praepositus indignationis stimulis agitatus, alium ad eumdem archidiaconatum postmodum nominare praesumpsit. Cujus facti occasione cum tam praepositus quam praefatus P. apostolico se conspectui praesentassent et nos in minori tunc officio constitutos et dilectos filios nostros B. tt. Sancti Petri ad Vincula et bonae mem. M. tt. S. Joannis et Pauli presbyteros card. recepissent in suis quaestionibus auditores, praeposito objiciente institutionem episcopi post appellationem et contra diffinitionem felicis recordationis Alexandri PP. praedecessoris nostri et a suspenso factam cassari debere, a praedicto P., sicut asserit, ad singula fuit hoc modo responsum, scilicet quod appellationem ipsam nullius constabat esse momenti; tum quia a suspenso fuerat appellatum, quod in continenti se velle probare dicebat, quare illius non intererat appellare et contra dictam indulgentiam appellatio interposita non tenebat; tum quia causam in jure prohibitam, scilicet duplicis vocis vel dignitatis, quae nulli quantumlibet exercitatae personae secundum canonicas sanctiones debet committi, in forma appellationis expressit; unde tali appellationi non fuisse deferendum, ex consultatione felicis memoriae Alexandri PP. probabat, nec constitutionem Henrici quondam Albanen. episcopi, cujus obtentu dignitatem prioris majoris usurpaverat, illi posse patrocinari firmiter asserebat, cum in ipsa evidentius exprimatur ne deinceps prior major in Magalonen. Ecclesia haberetur. Unde sequebatur nec praepositum nec alium dignitatem illam sibi posse aliquatenus vindicare; praesertim cum ibi contineatur expresse quod praepositus non dignitatem prioris, sed curam circa correctionem excessuum et erratorum debeat duntaxat habere. Si enim dignitatem vellet intelligi, ubi curam apposuit, dignitatis vocabulum expressisset; sicut ex consultatione dicti Alexandri papae praedecessoris nostri comprobari dicebat. Ex verbis autem ipsius constitutionis monstrabat ipsum praepositum dictam curam de manu episcopi accipere debuisse. Caeterum ex litteris episcopi super hoc conquerentis evidenter liquebat praepositum non tanquam Aaron a Deo vocatum, sed a se ipso exortum, sibi impudenter honorem sumpsisse. Unde cum privilegium mereatur amittere qui praemissa sibi abutitur potestate, tam nomine episcopi quam suo super hoc ei perpetuum silentium imponi petebat: proponens quod dignitas memorata non nisi sacerdotali fungenti officio de jure et antiqua Magalonen. Ecclesiae consuetudine fuerat conferenda; praepositum vero, tam debilitate quam deformitate corporis impediente, ad sacerdotium promoveri non posse affirmabat instanter, dicens partem episcopi, utpote majorem et saniorem, nonobstante unius appellatione, merito secundum Lateranen. concilium obtinere. Insuper allegans, eumdem praepositum appellationi renuntiasse spontaneum interjectae. Cum enim taliter appellasset, ut nullus, nisi duplici sibi voce concessa, archidiaconus deberet institui et ipse ad institutionem alterius procedere attentaret, contrario actu convincebatur secundum consultationem bonae memoriae praedecessoris nostri Urbani papae ab appellationis beneficio recessisse. Ad diffinitionis autem articulum taliter respondebat, asserens episcopum secundum tenorem diffinitionis rationabiliter processisse; adjiciens etiam quod praepositus ecclesias Sancti Firmini et de Marino retinendo, contra ipsam diffinitionem fecerat manifeste et ideo ejus auxilium de jure non poterat invocare. Ad suspensionis objectionem ex adverso dicebat quod episcopus prius legitime appellavit et ideo sententia post lata nullatenus tenebatur astrictus; proponens etiam conditionalem et ad tempus latam fuisse sententiam interdicti, scilicet donec apostolicis obediret mandatis. Unde cum ante dictam institutionem sedis apostolicae jussionibus paruisset, tam civilis quam canonici juris censura indubitanter fuerat absolutus; praesertim cum ille qui eum suspenderat, ipsi ut plene absoluto in omnibus communicare minime dubitaret. Ad ultimum concludebat quod etsi vere suspensus esset episcopus memoratus, tamen a praeposito hoc ei non posset opponi; quia cum pro eodem suspensionis sententia notatus fuisset, morbo consimili laboranti omnis contra episcopum audientia debuit denegari; maxime cum ipsi episcopo tam in ecclesiasticis sacramentis quam in ecclesiarum institutionibus saepius communicasset; et ideo ei notam suspensionis objicere non valebat. Denique si nil horum parti suffragaretur episcopi, ad denegandam praeposito audientiam sufficere posse dicebat quod tam per sententiam judicis ordinarii quam ipso jure eum excommunicationis vinculo innodatum esse per episcopi litteras evidentissime apparebat. Tandem dictus praedecessor noster, quod ab utraque parte factum fuerat pro sua voluntate cassavit, sententiando pronuntians quod aliquibus de provincia scriberet ut tam episcopum quam personas ad ordinandum concorditer archidiaconatum monerent, et eorum forte monitis non admissis, hoc ipsi auctoritate apostolica exsequi non differrent. Post haec vero Geraldo Joannino, qui nondum ad diaconatus erat promotus officium, praeter conscientiam praefati Petri procuratoris episcopi apud apostolicam sedem tunc morantis, ipsum archidiaconatum contra pronuntiationem propriam contulit, sicut credimus, circumventus. Nos igitur inhaerentes vestigiis praedecessorum nostrorum, dicentium sententiam Romanae sedis posse in melius commutari cum aliquid fuerit subreptum, quod de praedicto G. factum est, non obstante donatione quam a te, frater episcope, in elusionem donationis apostolicae nuper dicitur recepisse, de communi fratrum consilio in irritum revocamus et ei, licet absenti, cum de subreptione liquido constet, super dicto archidiaconatu perpetuum silentium imponentes, vobis praesentium auctoritate mandamus ut nullius contradictione vel appellatione obstante, infra unius mensis spatium post harum susceptionem saepedictum archidiaconatum de persona cui nihil de canonicis obviet institutis, plena omnium vestrum qui praesentes fuerint in Ecclesia interveniente concordia, ordinare curetis. Alioquin noveritis nos venerabili fratri nostro archiepiscopo et dilecto filio decano Arelatensi scripsisse, ut nullius contradictione vel appellatione obstante, hoc exsequi non omittant, facientes quod statuerint per censuram ecclesiasticam appellatione postposita inviolabiliter observari. Datum Romae, etc., VI Idus Junii. Cum monasterium Sancti Victoris Massiliensis ad Ecclesiam Romanam nullo pertineat mediante, tanto facilius petitiones dilectorum filiorum abbatis et fratrum qui divinis ibidem officiis mancipantur volumus, quantum cum Deo possumus, exaudire, quanto, praeter commune debitum quo tenemur universis et singulis Ecclesiis providere, speciali respectu eis amplius existimus debitores. Sane, conquerentibus eisdem fratribus, nostris auribus est relatum quod in provinciis et dioecesibus vestris non solum a militibus et aliis laicis, verum a clericis ipsis persecutiones innumeras patiuntur; ut videatur de talibus dictum: Et erit sacerdos, ut populus . Hi enim bona ejusdem monasterii diripiunt, occupant et invadunt, et in animarum suarum pericula male ablata detinere praesumunt et reddere contradicunt: de quibus Gaufridum de Massilia et W. Vedianum et Dalphinum milites duximus nominandos. Quia vero non est facile praenominatis fratribus pro singulis injuriis ad nos habere recursum, fraternitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus de praedictis malefactoribus et aliis tam clericis quam laicis quos ipsi vobis expriment nominatim, qui bona monasterii et domus Eleemosynae quae ad ipsum spectare dignoscitur detinere aut eorum antiqua jura praesumunt nequiter violare, cum ab eisdem fratribus fueritis requisiti, nisi prius commoniti congrue satisfecerint de commissis, coram vobis faciatis, appellatione remota, justitiae plenitudinem exhiberi, et quod statueritis faciatis per excommunicationis et interdicti sententiam observari. Si quos autem in monachos ejusdem coenobii clericos vel conversos manus sacrilegas inveneritis injecisse, ipsos excommunicatos nuntietis et faciatis ab omnibus tandiu evitari, donec passis injuriam satisfaciant competenter, etc., vestrarum, etc. Datum, etc., Idibus Junii. Significavit nobis venerabilis frater noster S. archiepiscopus Colocen. quod cum ipse pro quibusdam criminibus tuis in te excommunicationis sententiam protulisset, tu in absolutione tua te confessus es eadem crimina commisisse et confessionem tuam redactam in scriptis sigillo tuo proprio roborasti. Ipse vero tibi sub debito praestiti a te juramenti mandavit ut apostolico te conspectui praesentares, dignam a nobis poenitentiam recepturus et usque ad Nativitatem beatae Mariae proximo venturam iter arriperes veniendi. Ne igitur transgressor tuae fidei videaris, qui teneris etiam quod simplici verbo promittis ducere ad effectum, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus usque ad praedictum terminum cum ejusdem archiepiscopi litteris ad nos iter arripias veniendi et apostolico te conspectui repraesentes. Datum, etc., XVIII Kalend. Julii, pontificatus nostri anno primo. Specialis dilectionis sinceritas quam circa progenitores tuos Ecclesia Romana consuevit habere, et praerogativa devotionis quam illustris recordationis B. pater tuus exhibuit apostolicae sedi, nos admonent propensius et inducunt ut te sicut specialem Ecclesiae filium specialius honoremus et exaudiamus in illis quae ad honorem tuum et pacem regni tibi crediti non sit dubium provenire . Sane significasti nobis quod cum nondum prorsus in regno Ungariae fuerit sedata seditio, quin adhuc quorumdam animi praeteritae turbationis motibus excitati murmurent in occulto, guerram potius quam pacem amantes, dilecti filii comitis Mozonis et quorumdam aliorum, qui ad visitandam terram Nativitatis Dominicae crucem sibi dominicam affixerunt, consilio indiges, donec tibi et regno tuo plena fuerit concordia restituta. Nos igitur honori tuo paterna volentes affectione consulere, serenitati tuae auctoritate praesentium indulgemus ut praedictum comitem Mozonem et alios quos de his qui crucem sumpserunt tibi utiliores videris et quorum consilium et auxilium tibi cognoveris potius opportunum, usque ad viginti, quandiu tibi propter turbationem regni necessarium fuerit, retineas: ita tamen quod pro dilationis beneficio aliquid dignum Domino recompensent. Nulli ergo, etc. Datum, etc., XVI Kalend. Julii. Ea semper Ecclesiae Romanae regnum Ungariae devotio counivit, illa semper dilectionis sinceritas Ecclesiam eidem regno conjunxit, ut apostolica sedes regno ipsi tam in spiritualibus quam temporalibus paternae sollicitudinis affectum curaverit impertiri et regnum ipsum a fide ac unitate sedis apostolicae nulla recesserit tempestate. Inter caeteros autem qui eidem regno diversis temporibus praefuerunt, illustris recordationis B. quondam pater tuus Ecclesiae Romanae devotior exstitit et se ac regnum suum in illius necessitatis articulo exponere nullatenus formidavit quo, tumescentibus schismaticorum cordibus, nostri Piscatoris navicula tumultuosis fluctibus jactabatur. Unde nos et praedecessores nostros tanto amplius ad idem regnum servandum in statum felicitatis antiquae affectus hominis interiores induxit, quanto fervorem fidei et sinceritatis constantiam ejusdem patris tui in majori necessitate probavimus, nec maculam in eo invenimus aliquam neque rugam. Hoc igitur attendentes, ad honorem charissimi in Christo filii nostri Ungariae regis illustris ac tuum et reformandam inter vos plenae pacis concordiam et conservandam inviolabiliter reformatam tanto amplius aspiramus, quanto utrumque vestrum dicti patris tui obtentu sincerius diligimus, et regem ipsum ratione primogeniturae ac regni, sine tui juris dispendio, intendimus praecipue honorare. Ut igitur maneat inter vos fraterna dilectio, imo ut de die in diem potius augeatur, ut tu eidem regi tanquam praecellenti debitam exhibeas reverentiam et honorem, et ipse tibi tanquam duci a Deo misso deferat et faciat ab aliis sicut fratri deferri, nobilitatem tuam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, ac per apostolica tibi scripta mandamus quatenus taliter de caetero in fidelitate ipsius ac devotione persistas ut ferventis ac fidelis servitii novitas aboleat offensae praeteritae vetustatem et sic vos adinvicem mutuus uniat charitatis affectus, sicut sanguis paternus et uterus maternus univit. Ad haec, tibi districtius inhibemus ne in regem vel regnum arma movere praesumas vel seditionem aliquam suscitare; ne forsan amici te deserant, si fratrem habueris inimicum; et de fide tua desperare cogantur, si fraternae ac naturalis pacis foedera te senserint violare: sciturus nos venerabilibus fratribus nostris Strigonien. et Colocen. archiepiscopis et eorum suffraganeis per apostolica scripta districte praecipiendo mandasse ut, si contra memoratum regem arma movere vel seditionem excitare praesumpseris, te ac tuos, sublato appellationis obstaculo, excommunicationis sententia feriant et totam terram tuam et eorum subjiciant interdicto. Datum, etc., XVII Kalend. Julii. Illis scriptum est super hoc. Cum a nobis petitur, etc., usque assensu, privilegium Super desertum a dilecto filio Gregorio Sanctae Mariae in porticu diac. card. tibi indultum, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Ad majorem autem hujus rei evidentiam praedictum privilegium huic nostrae paginae de verbo ad verbum duximus inserendum. GREGORIUS de Sancto Apostolo Dei gratia Sanctae Mariae in porticu diaconus cardinalis, apostolicae sedis legatus, omnibus in Christo fidelibus ad quos litterae praesentes devenerint, salutem et orationem in Domino. Ne quorumlibet sopitae quaestiones materiam recidivae contentionis inveniant, quod salubriter et bene dispositum est, perpetuam debet stabilitatem obtinere, et juxta majorum monita litterarum memoriae commendari; ne processu temporis in dubiam quaestionem deveniat quod diffinitivae calculum constat sententiae suscepisse. Cunctis igitur fidelibus volumus notum fieri quod cum occasione hujus verbi desertum, quod verbum est in privilegio gloriosi et illust. domini regis Belae et nostro, ad preces ejusdem regi impetrato a nobis et obtento, super constitutione praepositurae Ultrasylvanae, quam fecimus cum prius officium legationis gessimus in Ungaria, quaestio esset orta inter venerabilem fratrem nostrum A. Ultrasylvanen. episcopum et dilectum amicum nostrum P. praepositum Cibiniensem, pro eo quod occasione praefati verbi praepositus diceret generaliter omnes Flandren. Ecclesiae suae fuisse suppositos, e contra episcopus responderet dominum regem et nos intellexisse de illis duntaxat qui tunc erant in illo solo deserto quod gloriosae memoriae G. rex Flandrensibus concessit, et de illis qui in eodem tantummodo deserto erant habitantes, et eo processum esset quod quaestio eadem ad dominum papam fuisset delata et inde ad nos remissa, utpote ad eum cui interpretatio praefati verbi domini regis mente et voluntale explorata deberet esse certissima: praefatus illustris et gloriosus rex ad interrogationem nostram hanc interpretationem Vesprimii in praesentia magnatum suorum promulgavit quod non fuit ejus intentionis, tempore constitutionis praepositurae nec postea, quod alii Flandrenses praeposito essent subditi, nisi qui tunc tantummodo habitabant in deserto quod sanctae recordationis G. pater suus Flandrensibus concesserat et in eodem futuris temporibus essent habitaturi. Nos vero idem cum domino rege sentientes et eamdem interpretationem habentes in animo, praedictum verbum sic interpretamur quod de nullis aliis Flandrensibus intelleximus nec alios praepositurae supposuimus, nisi duntaxat illos qui tempore quo ipsam praeposituram constituimus, in illo tantum habitabant et erant habitaturi deserto quod G. rex Flandrensibus prioribus concessit. Et ut haec nostra et domini regis interpretatio omni tempore plenum robur et firmam stabilitatem obtineat, has inde litteras scribi mandavimus et sigillo nostro fecimus sigillari. Decernimus ergo, etc. Datum, etc., XVII Kalend. Julii. Ad reformandum in locis illis statum religionis antiquae, in quibus vigebat olim observantia regularis affectuosius aspiramus; praesertim cum loca ipsa nobis et ecclesiae Romanae nullo subjacent mediante. Sane veridica multorum relatione comperimus quod monasterium Lirinense, quod olim religione florebat et temporalibus abundabat, ad eum statum sit miserabiliter devolutum, quod nec regularia in eo instituta serventur, nec fratres ibidem de ipsius possint facultatibus congrue sustentari. Ne igitur monasterio ipsi, quod specialiter beati Petri juris existit, nostra videatur sollicitudo deesse, quae circa universas Ecclesias diligentius vigilare tenetur; fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus accedens ad locum, si per fratres ejusdem ordinis religionem ibidem posse videris reformari, et reduci monasterium ipsum in statum, id summopere studeas adimplere, indulta tibi a nobis libera facultate excludendi de monasterio quoscunque videris excludendos. Hoc etiam tuae fraternitati praesentium auctoritate concedimus, ut si quos fratres ejusdem ordinis, in alienis etiam episcopatibus commorantes, ad quodcunque officium seu etiam obsequium memorati monasterii videris opportunos ut per eos ibidem reformata per sollicitudinem tuam regularis institutio futuris temporibus observetur, ab abbatibus suis tibi concedi postules et nisi abbates ipsi ad tuam commonitionem impleverint, eos tibi ab eorumdem abbatum obedientia prorsus absolvere et in praedicto monasterio collocare. Quod si forsan id per fratres ejusdem ordinis non potueris adimplere, Cisterciensis ordinis viros in eo nostra fretus auctoritate instituas, per quos secundum statuta Cisterciensium fratrum reformetur ibi monasticus ordo et futuris temporibus, dante Domino, inviolabiliter observetur. Si qui autem super ordinatione ipsius monasterii tibi duxerint resistendum, canonica eos poena percellas et nihilominus, omni prorsus appellatione cessante, in mandati nostri executione procedas: provisurus attentius ut mandatum apostolicum ad honorem Dei et nostrum ita prudenter et fideliter exsequaris ut fraternitas tua, de qua plenam fiduciam obtinemus, ex hoc debeat non immerito commendari. Datum Romae apud Sanctum Petrum, Idibus Junii. Ad audientiam nostram noveris pervenisse quod cum olim in insula Arearum fratres quidem Cistercien. fuerint commorati, eis a Saracenis in captivitatem deductis, quia locus est mari vicinus, ad eam se quidam regulares canonici transtulere. Verum cum ipsi prae nimia paupertate locum ipsum nec aedificiis possint nec possessionibus ampliare, in eo monasticum ordinem institui desiderant secundum fratrum Cistercien. instituta, et id etiam episcopus dioecesanus affectat. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, si ad hoc dioecesani episcopi et eorumdem fratrum concurrit affectus, in memorata insula monachos Cistercien. instituas: facturus de canonicis memoratis quod expedire videris secundum canonicam honestatem. Datum Romae apud Sanctum Petrum, XVII Kalend. Julii. Accedens ad praesentiam nostram dilectus filius W. Manfridi monachus Sancti Salvatoris Lodovensis sua nobis insinuatione monstravit quod cum abbatem ejusdem monasterii, pro eo quod bona monasterii dilapidaverat, simoniam etiam et perjurium commiserat nimis inhoneste vivendo, ad sedem apostolicam appellasset, se ac fautores suos cum bonis suis apost. protectioni supponens, idem abbas W. Ademar monachum, qui praedicto W. Madfridi favebat, ab administratione cellerariae, quam de communi assensu capituli possidebat, spreta sedis apostolicae appellatione, removit. Praeterea supradictum W. Madfridi et ipsum W. Ademar et R. Guntardi monachos ipsius monasterii per Lodoven. episcopum et P. Giberti rectorem ecclesiae Sancti Petri per omnes ecclesias civitatis Lodoven. fecit excommunicatos publice nuntiari; quibus secundum formam fecimus Ecclesiae beneficium absolutionis impendi. Volentes igitur gravamini ejusdem Ecclesiae providere, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus revocato in statum debitum quidquid post appellationem ad nos legitime factam inveneritis immutatum, super praemissis omnibus et aliis quae proposita fuerint inquiratis diligentius veritatem, et solum Deum habentes prae oculis, quod canonicum fuerit, sublato appellationis obstaculo statuatis et faciatis quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari, memoratos episcopum et P. Giberti, qui post appellationem ad nos rationabiliter factam praefatos monachos excommunicationi subjicere minime timuerunt, poena canonica punientes. Quod si ambo etc., tu frater, archiepisc. etc. Datum Romae, etc., III Idus Junii. Quoniam ex injuncto nobis officio subditorum animos ad charitatis opera diligenti sollicitudine debemus inducere et de bono semper ad melius invitare, illis qui supernae benignitatis gratia inspirante sectatores bonorum operum esse volunt, et in veritate et justitia coram Deo ambulantes, Creatoris sui sibi cupiunt conciliare favorem, specialius condescendere nos oportet et eorum justis petitionibus assensum apostolicum impertiri. Inde est quod cum in ecclesia Sancti Martini, quam habetis apud Salinum, juxta facultates ecclesiae canonicorum ordinem velitis instituere, sicut fuit in auditorio nostro propositum: Nos vestro proposito grata volumus condescendere voluntate, vobis praesenti pagina indulgentes ut, habito assensu venerabilis fratris nostri Bisuntini archiepiscopi, nullius contradictione vel appellatione obstante, tam laudabile propositum valeatis effectui mancipare. Datum Romae, etc., V Idus Junii, etc. Licet in beato Petro apostolorum principe ligandi atque solvendi nobis a Domino sit attributa facultas quam in subditos juxta suorum exigentiam meritorum exercere libere debeamus, exemplo tamen illius qui omnes salvat et neminem vult perire, libentius ad solvendum intendimus quam ligandum: etsi nonnullae sunt culpae, in quibus est culpa relaxare vindictam. Sane cum olim ex litteris G. decani S. Stephani, Gerardi cantoris S. Stephani, Joannis Salinensis, T. de Grai, Jo. de Waresca, O. Faverniacen. archidiaconi et Norandini subdiaconi nostri, canonicorum Ecclesiae Bisuntinae, ad apost. sedis audientiam pervenisset te varia crimina commisisse ac ab eis fuisses per easdem litteras super perjurio, crimine simoniae et incestu delatus, fel. recor. Coelestinus PP. praedecessor noster servata judiciaria gravitate tibi certum terminum assignavit, quo responsurus objectis apostolico te conspectui praesentares. Cum autem tu juxta tenorem factae tibi citationis ad sedem apostol. accessisses, te et dilectis filiis Jo. et O. archidiaconis apud sedem apostolic. constitutis exspectavimus aliquandiu si qui forsan contra te procederent et quae de te litteris intimaverant, proponerent in scribendo. Caeterum cum nec unus etiam appareret qui te impeteret de praedietis, ne aliquid de contingentibus omittere videremur, praedictis archidiaconis vocatis ad praesentiam nostram et in nostra et fratrum nostrorum praesentia constitutis, quaesivimus diligenter si quid super praemissis adversus te pro se vel aliis proponere vellent et quod scripserant legitime demonstrare. Ipsi autem quod non proposito accusandi haec scripserant responderunt; sed quia tu super quibusdam incorrigibilis videbaris, quaedam de te sedi apostolicae duxerant intimanda; sed nuntius qui pro litteris impetrandis accessit, mandati formam praesumpsit excedere. Nos igitur famae tuae consulere cupientes, dictis canonicis contra te super praedictis silentium duximus imponendum, ne te de caetero eis super ipsis accusare liceat vel etiam infamare; illius sequentes exemplum qui cum mulieri dixisset: Nemo te condemnavit, mulier ? et illa, Nemo, Domine. Nec ego, inquit, te condemnabo. Vade, jam amplius noli peccare . Quia vero praedicti canonici citra vinculum inscriptionis desistere voluerunt, eis de juris permissione id non duximus imputandum. Ne autem in absolutione tua nimis procedere videamur, quamvis potius in odore bonae opinionis coepiscoporum nostrorum quam eorum infamia delectemur, venerabili fratri nostro Cabilonensi episcopo et dilecto filio abbati de Firmitate inquisitionem famae tuae duximus committendam. Datum Romae, etc., IV Idus Junii. Ex parte dilectorum filiorum canonicorum ecclesiae S. Joannis Bisuntin. fuit in audientia nostra propositum quod cum thesaurariam ecclesiae Bisuntinae cuidam Teutonico, videlicet C. qui in Treveren. et Spiren. ecclesiis redditus quamplures habere dignoscitur, ad instantiam Othonis comitis Burgundiae inviti et coacti assignaverint, licet necessitas multo plus exigat continuam residentiam thesaurarii quam alicujus personae, per spatium duorum annorum et amplius praefatus thesaurarius non habuit ad ecclesiam Bisunt. accessum, et ita thesaurarii locum incassum occupat; propter quod ipsa ecclesia debito servitio defraudatur et multiplex sustinet detrimentum. Quoniam igitur rationi et aequitati consonat ut portet onus qui percipit proventus honoris, cum ecclesiasticae dignitates ad hoc fuerint institutae ut hi qui obtinuerint eas digne Domino famulentur: discretioni vestrae per apost. scripta mandamus quatenus memoratum C. ut in ecclesia Bisuntina, prout ex dignitate thesaurariae tenetur, residentiam faciat moneatis diligentius, et studiosius inducatis. Si vero monitis vestris obtemperare noluerit, vel si forte spontaneus cesserit, vos auctoritate nostra suffulti, juxta canonicas sanctiones et consuetudinem ecclesiae Bisunt. in substituendo thesaurario, sublato contradictionis et appellationis obstaculo, procedatis. Nullis litteris, etc., harum mentione, etc. Datum Romae, etc., VI Idus Junii. Cum adeo scripta sedis apostolicae moderemur ut ex certa scientia nihil in eis faciamus apponi quod de jure debeat reprehendi, miramur non modicum et movemur quod quoties ad te vel aliquos tibi subjectos nostras litteras destinamus, te super eis mirari rescribis ac si mandaremus aliquid inhonestum. Scripsisti etenim nobis quod cum P. clericus in ecclesia Modevien. sufficientem sibi sit praebendam adeptus, mirabaris quod pro receptione ipsius in ecclesia de Grongonsola praeposito et fratribus ejusdem ecclesiae litteras apostolicas miseramus; cum si litterarum nostrarum diligenter seriem attendisses, nihil penitus invenires in eis quod tuum debuisset animum offendisse. Cum enim in litteris ipsis nec de praebenda ipsius P. mentio haberetur, nec Modevien. canonicus, imo nec etiam clericus diceretur in eis et in litteris ipsis haec esset adjecta conditio, si dignus existeret ad ecclesiasticum beneficium obtinendum et si eadem ecclesia ex dono parentum ipsius quamdam capellam cum dote fuisset adepta et a consanguineis ejus oblationes et mortuaria pro tempore et decimas perciperet annuatim, intelligere potuisses qualiter litterae ipsae fuerant impetratae, in quibus de beneficio ipsius pro quo scribebatur mentio non fiebat. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus cum ad te vel ad tuos litterae apostolicae diriguntur, earum tenorem diligenter attendas et quod mandatur in eis, dum tamen nec per suppressionem veritatis aut expressionem falsitatis obtentae fuerint, facias effectui mancipari. Datum Romae, etc., XIII Kalend. Julii. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum assensu. Decimas villarum in Colocen. parochia Zumuzcircum minoris Ester, in parochia Ocur, Terethiae, Varod, Cheud et Cheud praedium Hyppoliti Scolounta, Varos, Ytoud; in parochia Budrug, Luascu, Buu, Ban; praedium dom. Cheucuucheton; in paroch. Cameras, Egres, Thoboid et totius parochiae ecclesiae de Miger; agnos etiam villarum Sarmegi, Ichasei abbatis, Udlaorcharian, Dobosa majoris, Dobosa minoris, Posciba, Cheul, Scetii vobis a vener. fratre nostro archiepiscopo Colocen. concessas, sicut praedicta omnia juste ac sine controversia possidetis et in ejusdem archiepiscopi authentico plenius continetur, vobis et per vos ecclesiae vestrae auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc. Datum. etc., ut supra, Idibus Junii. Ad audientiam nostram noveris pervenisse quod inclytae recordationis dux Belus olim in archiepiscopatu tuo, in proprio fundo suo, qui appellatur Caet, monasterium in protomartyris Stephani honorem construxit, adeo illud amplis possessionibus redditibusque ditavit, quod XXX monachi in eo secundum beati Benedicti regulam Domino servientes, sustentationem sufficienter habebant et hospites et pauperes ad ipsum monasterium divertentes procurationem recipiebant de necessariis competentem. Quadringentas etiam marchas argenti, praeter cruces et calices, idem nobilis eidem loco ad ipsius ecclesiae concessit ornatum. Cumque post multa tempora praedicti fratres suum ibidem impendissent Domino famulatum, tandem de voluntate regia, bonae memoriae A. praedecessore tuo suum in parte praebente consensum, canonicis Sancti Abrahae de Valle Ebron idem coenobium est collatum, tali conditione apposita, videlicet si sedis apostolicae moderatio translationem hujusmodi approbaret et duceret sustinendam. Verum dicti canonici, monachis praenominatis exclusis, auctoritate apostolica nullatenus comparente, monasterium ipsum intrarunt; per quorum administrationem inutilem adeo bona ejusdem coenobii dilapidata noscuntur possessionesque distractae, quod ipsum monasterium propter nimiam paupertatem deserere sunt coacti, vix in eo tribus solummodo remanentibus, qui cum rubore et verecundia multa in eo, sicut dicitur, commorantur. Quia igitur de ipsius processu negotii nobis plene non constitit, discretioni tuae, de qua plene confidimus, ipsius monasterii ordinationem auctoritate praesentium committentes, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus ejusdem coenobii utilitate pensata, solum Deum prae oculis habens, quidquid de ipsius institutione sive de reducendis monachis in monasterium ipsum, seu dimittendis in eo canonicis nominatis, secundum Deum videris statuendum, auctoritate nostra, sublato omni contradictionis et appellationis obstaculo, instituere non omittas; ita quod idem monasterium in meliorem statum possit tua sollicitudine faciente reduci, et nos, cum audierimus, providentiam tuam debeamus dignis in Domino laudibus commendare. Datum Romae Cum dilecti filii G. prior ecclesiae Sancti Salvatoris, quae canonicorum est regularium, et D. syndicus ecclesiae Sancti Bartholomaei de Venetiis, quae est saecularium clericorum, pro quaestione quae inter ipsas ecclesias vertebatur, ad sedem apostolicam accessissent, dilectum filium P. tituli S. Caeciliae presbyt. cardinalem eis concessimus auditorem; in cujus audientia prior proposuit memoratus quod felicis recordationis Lucius, et ad ejus imitationem Urbanus, Gregorius et Clemens praedecessores nostri, tum pro dissensione sedanda, tum etiam pro religione fovenda, ecclesiam S. Bartholomaei per venerab. fratrem nostrum M. Castellanum episcopum ecclesiae Sancti Salvatoris adjungi et perpetuo subjici mandavere; et demum cum per Castellanum episcopum id nullatenus fuisset exsecutioni mandatum, bonae memoriae Coelestinus praedecessor noster idem eidem episcopo injungendo praecepit, mandans venerabilibus fratribus nostris Exulan. et civitatis novae episcopis ut, ipso in exsecutione hujus mandati cessante, illi hoc exsequi non differrent. Unde idem Castellanus episcopus quod injunctum ei fuerat statim exsecutioni mandavit, ipsum priorem investiens de praedicta ecclesia et per clericum suum in ejus corporalem possessionem inducens. Et ideo postulabat ut quod ab eo de mandato sedis apostolicae factum erat, auctoritatis nostrae robore firmaretur. Econtra vero supradictus D., pro ecclesia S. Barth. respondendo, proposuit quod, cum olim inter praedictas ecclesias super jure parochiali quaestio verteretur et a bonae memoriae Lucio papa judicibus delegatis commissa fuisset, per eosdem judices inter eas amicabilis compositio intervenit, quae fuit ab utraque parte praestito juramento recepta et redacta in publicum instrumentum, necnon et longo tempore observata. Unde omnes supranominatas litteras asserebat per subreptionem a sede apostolica impetratas, cum in eis nulla mentio facta fuerit de compositione praedicta. Adjecit insuper quod praedictus Castellanus episcopus in negotio sine causae cognitione processit, clericis ejusdem ecclesiae ignorantibus et penitus inconsultis, ex quo grave scandalum in ipsa civitate proponebat exortum. Praeterea supranominatus prior coram praedicto cardinali fuit in jure confessus quod praescripta compositio recepta fuit ab utraque parte et sine quaestione servata usque ad obitum Joannis olim plebani Sancti Bartholomaei, a cujus decessu nondum quinquennium est elapsum. Cum autem jam dictus cardinalis quaecunque fuerant hinc inde proposita nobis et fratribus nostris fideliter retulisset: Nos intelligentes nominatas litteras per suppressionem veritatis, quoniam in eis nulla mentio de compositione fiebat, necnon et per expressionem falsitatis, quoniam ab ipsis ecclesiis compositio servabatur, obtentas; et quia licet exsecutio praenominato Castellano episcopo fuerit demandata, oportebat tamen de veritate precum inquiri, nihilominus attendentes quia quod pro scandalo tollendo fieri dicebatur, majus scandalum generabat , de communi fratrum consilio , licet religiosis et piis locis, quantum cum Deo possumus, favorem velimus apostolicum impertiri, quia tamen oportebat nos quaestionem propositam secundum justitiam terminare, ipsam compositionem decrevimus ratam et firmam habendam, non obstante quod factum est ab episcopo Castellano per litteras ab apostolica sede subreptas, cum mendax precator carere debeat impetratis. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus eamdem compositionem sicut sine pravitate facta est ab utraque parte recepta, facias irrefragabiliter observari; si qui contra eam venire praesumpserint, sub appellationis impedimento, per ecclesiasticam districtionem a sua praesumptione compescens. Datum Romae, etc., XIV Kalend. Julii, etc. Cum inter vos ex una parte pro ecclesia vestra et Musetum archipresbyterum et clericos Sancti Proculi nomine ecclesiae suae super subjectione ipsius ecclesiae Sancti Proculi et aliis multis articulis quaestio verteretur, tibi, fili abbas, et ipsi archipresbytero in nostra praesentia constitutis venerabilis fratres nostros P. Compostellanum archiepiscopum et Odonem Terdonen. episcopum, tunc apud sedem apostolicam commorantes, dedimus auditores. Sed ipso episcopo, lite pendente, ab Urbis partibus recedente, dilectum filium M. subdiaconum et capellanum nostrum loco ejus curavimus substituere. In quorum praesentia ex parte tua, fili abbas, fuit propositum quod dicta ecclesia Sancti Proculi monasterio Sancti Zenonis pleno jure debet esse subjecta, videlicet in institutione, destitutione vel investitura archipresbyteri et ejusdem fidelitate, ipsius et fratrum obedientia, correctione, repraesentatione ad ordines, tonsuratione, susceptione, chrismatis, statiis et letaniis et aliis similibus per quae plena subjectio declaratur. Ad quod probandum instrumentum publicum concessionis bonae memoriae Brunonis quondam Veronen. episcopi pars tua in medium producebat: quam concessionem successor ejus Thebaldus ratam habuit et etiam confirmavit. Super his quoque tam patriarcharum Aquileien. quam Roman. pontificum privilegia confirmationis induxit: quorum unus, scilicet Gotefridus, de subjectione plenaria in privilegio suo evidenter expressit, quod sub testimonio Riprandi quondam Veronen. episcopi, qui ejusdem ecclesiae archipresbyter exstitit, factum fuerat et completum, et in eo a priore monasterii Sancti Zenonis mandavit vice sua subscribi, sicut in instrumento publico continetur. Adjecit etiam pars tua quod inter nobilem quondam abbatem ejusdem monasterii et Sicherium archipresbyterum et fratres ipsius, procedente tempore, de fidelitate et obedientia manuali controversia fuit exorta, ad quae duo dictus archipresbyter cum fratribus suis se duntaxat teneri negabat et super his testes producti fuerunt. Tandem praefatus T. Veronen. episcopus rationibus utriusque partis auditis et cognitis, quemdam cardinalem sequens, a quo fuerat judicatum quod vel archipresbyter ecclesiam dimitteret aut abbati obedientiam repromitteret; credens etiam quod testes vera deposuerint coram eo cui de fidelitate manifestum protulerant testimonium, idem et ipse sententialiter diffinivit, sicut in instrumento publico perspeximus contineri. Cujus sententia cum nulla fuerit appellatione suspensa, in rem transiit judicatam: quam asserebat nullo posse juris remedio attentari, a cujus prolatione usque ad tempora ista, quinquaginta annorum spatium est transactum: per quos, quod monasterium Sancti Zenonis praefatam ecclesiam pleno jure possederit et quod praedictus archipresbyter et fratres ejus praeteriti et praesentes obedientiam abbatibus Sancti Zenonis fecerint, tonsuram ab ipsis receperint et in aliis quae praemisimus obsequia sibi praestiterint, per testes et instrumenta, probavit; et sic usque ad tempus litis nuper exortae monasterium in possessione fuisse firmiter asserebat; querens ecclesiam Sancti Zenonis a nominato archipresbytero super quibusdam de praemissis indebite molestari. Tribus ergo praecipue rationibus suam assertionem proponebat esse munitam, videlicet per privilegiorum confirmationem, per auctoritatem sententiae et per temporis longaevitatem; ut quasi funiculus triplex difficile dissolvatur. Ex opposito vero memoratus archipresbyter praedicta omnia monasterio competere denegabat, praemissis rationibus sic respondens: Quod cum instrumentum concessionis praedicti B. episcopi non fuerit publica manu confectum nec sigillo episcopali munitum, et propter rasuras quasdam suspectum prima facie videretur, parti suae nec poterat nec debebat praejudicium generare; et sic nec caeterae probationes abbatis, ut confirmationes et privilegia ex ipsa donatione pendentia, cum quasi arenoso fundamento et arundineo baculo niterentur, et principali non valente nullam haberent accessoria firmitatem. Quod etiam parti suae sententia memorati T. Veronen. episcopi non noceret illa ratione dicebat, quia non continebat absolutionem vel condemnationem, cum sub alternatione prolata fuisset, sicut et sententia cardinalis: quae cum in medium produci non posset, nec prodesse poterat nec obesse; praesertim cum et prolatam esse penitus denegaret; contra quam, etiamsi prolata fuisset nec appellatione suspensa, poterat tamen agi de falso, cum ex instrumento praedicti B. Veronen. episcopi, per vitium rasurae falsato lata fuisset. Sed nec testes ex tenore sententiae dicuntur deposuisse jurati; quare nulla fides eis fuerat adhibenda. Longaevitatem etiam temporis seu praescriptionem ecclesiae suae non posse nocere dicebat; quia pars adversa nulla ratione probaverat subjectionem continuam vel frequentem, sed quod ecclesiae Sancti Proculi quandoque praefuit abbatia. Caeterum ad assertionem intentionis suae pars archipresbyteri praedicti supradicti B. Veronen. episcopi publicum protulit instrumentum, antiquius illo quod fuerat a jamdicto abbate productum; in quo idem episcopus lacrymabiliter postulantibus archipresbytero et clericis Sancti Proculi, sub poena excommunicationis firmiter repromisit quod nunquam alii subjiceret ecclesiam nominatam, quam ecclesiae Sancti Firmi archipresbyter et clerici audierant ab episcopo supponendam. Cujus factum dictus T. successor illius suis litteris confirmavit. Contra quas nulla ratione venissent, si praefatus abbas, cum subjectionis ab eis litteras de quibus praemisimus impetravit, quae gesta fuerant expressisset. Ideoque abbatis rescripta per suppressionem veritatis, adhibita fraude dicebat obtenta. Idem etiam archipresbyter libertatem ecclesiae volens ostendere, quod ipse cum clericis suis sine abbatis licentia locaverit et dislocaverit, et capellas sanctorum Viti et Maximi ordinaverit, conversas et alias in eis ponendo personas et quod canevarios et alios officiales in ecclesia sua libere instituerit et ab ecclesia cathedrali quandoque chrisma receperit, quandoque a monasterio nominato, depositionibus testium legitime comprobavit. Verum pars abbatis, ut responsionem adversae partis elideret, quae instrumentum donationis viribus carere dicebat, illius temporis alia instrumenta produxit; ut ex eorum collatione, cum non essent publica manu confecta, instrumentum suum authenticum appareret, cum simplicitas hominum illius temporis talia non requireret. Sed pars adversa et illud et alia reprobabat. Porro instrumenta partis adversae, quae notam falsitatis habere pars proponebat abbatis, etiamsi vera essent, in nullo sibi posse nocere dicebat, cum in priori judicio fuissent exhibita: ubi et haec et alia quae posset objicere pars adversa, sive commissa fuerint vel etiam allegata, audiri ulterius non deberent, ne lites fierent immortales, quae praetextu instrumenti post reperti non debent ullatenus instaurari. Querela quoque falsi quam volebat proponere pars adversa viginti annorum spatium non excedit; et cum a tempore latae sententiae quadraginta anni et amplius, a tempore vero litis motae triennium sit elapsum, querela falsi non poterat ulterius intentari. Cum itaque haec quae praemisimus et similia multa praefati auditores nobis et fratribus nostris prudenter et fideliter retulissent. Nos communicato fratrum nostrorum consilio, quamvis forte dicto instrumento donationis non sit plurimum innitendum nec confirmationibus vel privilegiis quae de ipso causam et originem acceperunt; attendentes quod quantum ad litigantes ipsos jus ex sententia factum fuit postquam in rem transiit judicatam, etiamsi contra jus litigatoris lata fuisset, cum contra jus constitutionis expresse lata non fuerit, veritate gestorum sermonibus praevalente, quae praesumuntur rite per omnia celebrata; statuimus et per sententiam diffinimus ut archipresbyter Sancti Proculi, qui pro tempore fuerit, fidelitatem et obedientiam praestet abbati Sancti Zenonis. Et quia de aliis capitulis tunc controversia non fiebat, cum pars adversa in priori judicio se super his abbati subditam non negaret, decernimus ut ecclesia Sancti Proculi monasterio Sancti Zenonis pleno sit jure subjecta et ut archipresbyter et clerici memorati super his, scilicet institutione, destitutione et caeteris articulis memoratis, quae pro monasterio in judicium deducta fuerunt, abbati Sancti Zenonis tanquam subditi praelato respondeant. Chrisma quoque a monasterio Sancti Zenonis recipiant et sic, eo mediante, ab ecclesia Veronensi. Verum dicti archipresbyter et clerici locandi, dislocandi, emendi, vendendi etiam res modicas ipsius ecclesiae, non autem maximas per quas immobilia et ornamenta et vasa sacra intelligi volumus, canevarios etiam et alios officiales ecclesiae instituendi et officiandi praefatas capellas suas et instituendi clericos et inclusas in eisdem capellis, sine abbatis licentia, liberam habeant facultatem; dummodo super praemissos officiales eidem abbati correctio tanquam super ipsis clericis ecclesiae Sancti Proculi reservetur. Eligendi etiam sibi fratres et praeficiendi sibi archipresbyterum qui a jamdicto abbate investituram accipiat et eidem obedientiam repromittat, praesentandi quoque ordinandos abbati, et, eo mediante, Veronensi episcopo ac celebrandi baptisma plenam potestatem eos habere censemus. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud S. Petrum, XIII Kal. Julii. Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri; ut et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, etc., usque ad verbum annuimus et praefatam ecclesiam Sanctae Osytae, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum Deum et beati Augustini regulam in eadem ecclesia institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Praeterea quascunque possessiones, etc., in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Locum ipsum in quo praefata ecclesia sita est, cum omnibus pertinentiis suis; totum manerium de Chuc cum omnibus pertinentiis suis; ecclesias de Sudministra et Meilande cum duabus hidis terrae et Marsico, et decimis, et omnibus pertinen. suis; ecclesiam de Clacheton, ecclesiam de Hoilanda, ecclesiam de Michelestouve, ecclesiam de Huggelleia, ecclesiam de Pertham, ecclesiam de Denham, ecclesiam de Sopiland, ecclesias de Blieburc, ecclesias de Stouvemarchet, ecclesiam de Neuthonia et ecclesiam de Hillejauverri cum omnibus libertatibus et pertinen. suis, sicut in authenticis donatorum et episcoporum noscitur contineri. Transactionem insuper quae inter ecclesiam vestram et ecclesiam Sancti Pauli Londonien. super ecclesiis de Sudministra et de Meilande et de Alestorn, et earum pertinentiis amicabiliter intervenit, sicut sine pravitate facta est et ab utraque parte recepta et hactenus observata et in instrumentis exinde confectis continetur, auctoritate apostolica confirmamus. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus, etc. Liceat quoque vobis clericos et laicos, etc. Prohibemus insuper ut nulli fratrum vestrorum, etc., nisi arctioris religionis obtentu, etc. Discedentem vero, etc. Cum autem generale interdictum terrae fuerit, etc. Chrisma vero, etc. per dioecesanum episcopum gratis et sine pravitate aliqua vobis volumus exhiberi. Prohibemus insuper ut infra fines parochiae vestrae nullus sine assensu dioecesani episcopi et vestro capellam, etc. Salvis tamen privilegiis Romanorum pontificum. Ad haec, novas et indebitas exactiones ab archiepiscopis, episcopis, archidiaconis seu decanis aliisque omnibus ecclesiasticis saecularibusve personis omnino fieri prohibemus. Libertates praeterea et immunitates, etc. Sepulturam praeterea, etc. Salva tamen justitia illarum ecclesiarum a quibus, etc. Obeunte vero, etc. Paci quoque ac tranquillitati vestrae, etc. Decernimus, etc. Si qua igitur etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rainaldi domini PP. notarii, cancellarii vicem agentis, Idibus Junii, indictione prima, Incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii PP. III anno primo. Cum a nobis petitur, etc., usque effectum. Sane, sicut nobis intimare curasti, cum in ecclesia tua vis aliquem canonicum seu portionarium ordinare, licet multorum habeas in ipsa ordinatione consensum, pauci tamen quandoque non tam de ratione quam propria voluntate ipsam ordinationem impediunt, et te in ipsa procedere non permittunt. Nolentes igitur ut institutiones ecclesiasticae tali occasione temere valeant impediri, fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus ut nisi a paucioribus et inferioribus aliquid rationabile objectum fuerit et ostensum, ordinandi canonicos seu portionarios, appellatione remota, liberam habeas facultatem; semperque praevaleat et suum consequatur effectum quod cum majoris et sanioris parte capituli per te fuerit institutum. Quod si aliqui forte se duxerint absentandos, dum volueris in hujusmodi ordinatione procedere, et accedere vocati noluerint, eorum appellatione seu contradictione nequaquam obstante, nostra fretus auctoritate procedas. Nulli ergo, etc. Datum, etc., IV Idus Junii. Effectum justa postulantibus indulgere et vigor aequitatis et ordo exigit rationis; praesertim quando petentium voluntates et pietas adjuvat et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Eugenii, Adriani, Clementis, et Coelestini Romanorum pontificum sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus qui secundum Deum et beati Benedicti regulam in eodem monasterio institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona, etc., usque ad permaneant; in quibus haec propriis duximus experimenda vocabulis: Locum ipsum in quo praefatum monasterium situm est cum omnibus pertinen. suis. In episcopatu Antissiodoren., ecclesiam Sancti Lupi, ecclesiam Digiae, ecclesiam de Escant, ecclesiam de Patriniaco, ecclesiam de Blaagniaco, ecclesiam de Banna, ecclesiam de Venneto, ecclesiam de Pratili, ecclesiam de Irenziaco, ecclesiam de Ariaco, ecclesiam de Saliniaco, ecclesiam de Rovreto, ecclesiam de castro Sancti Ferreoli, ecclesiam quae dicitur Sanictos; monasterium Melereden. cum adjacentibus ecclesiis, videlicet ecclesia Sancti Petri de ipso burgo, ecclesia Sanctae Columbae; ecclesia Sancti Boniti, ecclesia Sancti Amandi et ecclesia Annaio; monasterium Sancti Salvatoris cum adjacente ecclesia Sancti Joannis Baptistae; monasterium de Sassiaco cum adjacentibus ecclesiis Sancti Christophori et Sancti Machuti; quindecim solidos in ecclesia de Asneriis; monasterium de Bellomonte, monasterium Sancti Verani, capellam de Verone, capellam de Soeriis. In parochia Senonen. ecclesiam de Agriaco; ecclesiam de Fains, ecclesiam de Sancta Cruce. Quidquid habetis in ecclesia de Corberiis, ecclesiam de Sancasio, ecclesiam de Hulmedo, ecclesiam de Altaripa, ecclesiam de Monte Sancti Sulpitii, ecclesiam de Booliaco, monasterium Sancti Florentini cum capella vicecomitis et aliis pertinentiis suis, monasterium Airaldi cum pertinen. suis. et ecclesiam de Eureio. In episcopatu Trecensi, ecclesiam de Brittiniaco cum capella de Vallecharzi. In episcopatu Lingonensi, monasterium Sancti Leodegarii cum adjacentibus ecclesiis, videlicet ecclesia Sanctae Mariae in eodem burgo, ecclesia de Mosteriolo cum capella de Aestival et de Cirins, ecclesia de Magniaco, ecclesia de Massiliaco et ecclesia de Besueta, monasterium Sancti Valentini. cum ecclesiis de Niceto, de Lavia, de Ponziaco; ecclesiam de Linorellis, ecclesiam de Carissiaco, ecclesiam de Mollaio, ecclesiam de Annaio. In parochia Bisuntinensi monasterium de Palmis, cum ecclesia ejusdem castri; ecclesiam de Tumbeio. In episcopatu Eduensi, ecclesiam de Luciaco; jus quod habetis in ecclesia de Vultiniaco, ecclesiam de Disengiaco, in ecclesia de Maniaco novem solidos et obolum. In episcopatu Nivernensi, monasterium Sancti Petri de Disesia cum capellis Sanctae Mariae Magdalenae et Sancti Martini., in eodem castro ecclesiam Sancti Mauritii, ecclesiam Sancti Leodegarii. Quidquid habetis in ecclesia de Torriaco, monasterium de Massiliis cum ecclesiis de Viridiprato, de Monterrant, de Tais, de Vendenessa, et de Sancto Jacobo. Monasterium de Castellione, cum capellis ejusdem castri, videlicet Sanctae Mariae, Sanctae Caeciliae et Sanctae Mariae Magdalenae. Ecclesiam de Alvia cum capella Sanctae Mariae ejusdem villae. Ecclesiam de Fraxineto, ecclesiam de Carniaco, ecclesiam Sanctae Mariae de Capella de Catis. In episcopatu Nannetensi, monasterium Sancti Germani de Aveto, quidquid nobilis vir Rainaldus de Custellione et Elisabeth uxor sua vobis in eleemosynam contulere, sicut in scripto eorum authentico continetur. Libertates et immunitates quas habetis in burgo Sancti Petri de Didesia, a nobili viro Raynaldo vobis concessas, sicut in ejusdem authentico continetur. Castrum Sancti Germani cum burgo, villam de Digia, grangiam de Recognito; villam de Escanz, villam de Orgiaco, medietatem nemoris de Brueria, tam in justitia quam in redditibus, quoquomodo proveniant, villam de Patriniaco, grangiam de Villamer, grangiam de Neiron, cum appendiciis suis. Quidquid habetis apud Soerias, grangiam de Carmeyo, villam de Vanneto; villam de Balniaco, medietatem Villaenovae, villam de Cheriaco. Quidquid habetis in villa de Roureto, in villa de Altaripa, in villa de Hulmeto, in villa de Monte Sancti Suipitii in villa de Booliaco, grangiam de Grossobosco, grangiam de Villarivinoso, cum appendiciis suis, grangiam de Betriaco cum appendiciis suis, villam de Irentiaco cum appendiciis suis, villam de Aucep. cum appendiciis suis, villam de Curte-Arnulfi cum appendiciis suis, villam de Maros, grangiam de Morlai cum appendiciis suis. Quidquid habetis in castro de Silniaco, in castro de Sancto Salvatore, in castro de Lainiaco, in castro de Merliniaco, in castro Sancti Florentini, in castro Sancti Verani. Quidquid habetis in villis de Gurgi, de Vallibus, de Campis, de Escolinis, de Crevens, de Vultiniaco. de Cussidepratigi, de Nentri, de Chabileia, de Pontiaco, de Baina, de Linoroliis, de Oona, de Sorgiaco, de Jussiaco, de Sylvarani, de Chavantuis, de Valant, de Luciaco, de Dissengiaco, de Massengiaco Burgundiae monasteriis, cum appendiciis suis, grangiam S. Boniti. Quidquid habetis apud Agriacum, apud villam de Fain et apud villam de Amajo. Quidquid habetis apud Sanctum Amandum, apud Sancasium, apud villare super Tholum, apud Pontem nascentem, villas de S. Leodegario, de Marendulio, de Cusiri, de Beleneva, de Maniaco, de Mosteriolo, de Aestival et de Cerins. Grangias de Maini et de Marceni, grangiam de Brentiniaco cum appendiciis suis. Quidquid habetis in servis et ancillis, decimis, censibus, molendinis, furnis, terris, vineis, pratis, nemoribus et aquis cum aliis possessionibus vestris. In parochialibus autem ecclesiis quas habetis, liceat vobis presbyteros eligere et dioecesano episcopo praesentare: quibus, si idonei fuerint, episcopus curam animarum committat, ut ei de spiritualibus, vobis autem de temporalibus debeant respondere. Vobis autem auctoritate praesentium indulgemus ut excommunicandi, sive interdicendi vel suspendendi vos vel ecclesias vestras earumque capellanos aut clericos et homines vestros absque manifesta et rationabili causa et servato juris ordine, nisi tale commissum fuerit quod judiciarium ordinem non requirat, nullam dioecesanus episcopus habeat facultatem. Quod si contra indulgentiam nostram fuerit attentatum, sententiam ipsam auctoritate apostolica decernimus non tenere. Si quando vero homines monasterii vestri vinculo teneantur excommunicationis astricti, pro eorum absolutione dioecesanus episcopus vel quilibet alius potestatem non habeat pecuniam extorquendi. Et si in eos, quia propter hoc pecuniam non exsolvunt, ecclesiastica fuerit sententia promulgata, eam decernimus auct. apost. non tenere. Chrisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, benedictionem abbatis, ordinationes monachorum et clericorum vestrorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesano suscipietis episcopo, siquidem catholicus fuerit et gratiam et communionem apost. sedis habuerit et vobis ea gratis et sine pravitate voluerit exhibere. Alioquin liceat vobis quemcunque malueritis, etc., usque ad verbum impendat. Auctoritate quoque praesentium vobis duximus indulgendum ut si dioecesanus episcopus vel archidiaconi ad ecclesias vestras in majori numero equitaturarum et hominum quam in Lateranensi concilio fuit statutum, accesserint, procurationes eis in vestris ecclesiis non teneamini exhibere. Sepulturam praeterea loci illius liberam esse decernimus, etc., usque ad obsistat. Salva tamen justitia illarum ecclesiarum a quibus, etc. Libertates quoque, dignitates, et immunitates, necnon antiquas et rationabiles consuetudines monasterio vestro concessas et hactenus observatas, ratas habemus easque futuris temporibus illibatas manere sancimus. Decernimus ergo, etc. Si qua igitur, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rainaldi domini papae notarii, vicem agentis cancellarii, indictione prima, Incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae tertii anno primo. Fratribus et coepiscopis nostris specialem volumus gratiam exhibere et in suis eos petitionibus, quantum honeste possumus, exaudire. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut, cum generale interdictum terrae fuerit, liceat tibi, ubicunque fueris, clausis januis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa voce vel celebrare divina officia vel celebrantem capellanum audire, dum tamen neuter vestrum excommunicatus vel nominatim fuerit interdictus aut id tibi fuerit expresse prohibitum. Nulli ergo, etc. Datum Idib. Julii. Noverit fraternitas tua quod causam quae vertitur inter dilectos filios canonicos ecclesiae Sancti Quintini Viromanden. et decanum ejusdem ecclesiae, venerabil. fratribus nostris Remen. archiepiscopo, Sanctae Sabinae cardinali et episcopo Atrebaten. duximus committendam; ita tamen quod ipse pro parte sua tertium judicem eligendi liberam habeat optionem. Quoniam igitur, sicut nobis relatum est, idem decanus in partibus Lombardiae moratur, fraternitati tuae per apost. scripta mandamus quatenus eidem decano auctoritate nostra injungas ut ad praedictos judices accedere non postponat, responsurus super quaestione praemissa et judicium recepturus, eisdem judicibus per latores praesentium significare non differas qualiter a te juxta mandatum nostrum fuerit ipsi decano injunctum ut ad eorum praesentiam, ut praelibatum est, accedere non differat. Datum Romae apud S. Petrum, X Kal. Julii. Ex parte dilect. fil. canonicorum ecclesiae S. Quintini Viromanden. fuit in audientia nostra querela proposita quod decanus ejusdem ecclesiae, cum potius teneatur discordantes ad concordiam revocare, inter eos concitare seminarium dissensionis, ipsos etiam contra ecclesiasticam honestatem super enormibus criminibus publice infamare et adversus eos provocare laicos minime dubitavit, in remissionem peccatorum eis injungens ut in ipsos canonicos irruerent et funes campanarum, quas pro capitulo congregando pulsabant, de manibus eorum auferrent; eisdem promittens quod si quid detrimenti super hoc eis accideret, ipse perpetratae rei vellet auctor haberi. Praeterea cum se servaturum jura et consuetudines ecclesiae Sancti Quintini et canonicis quamdam pensionem necnon et procurationem in octavis Paschae annuatim juraverit impensurum, contra suum veniens juramentum, statum capellarum et capellanorum et ruariorum , capitulo contradicente, in eorum et ecclesiae suae grave praejudicium nixus est immutare et praedictas pensionem et procurationem, similiter juramenti religione neglecta, ipsis canonicis renuit exhibere. Cumque super his eum ad sedem apostolicam appellaverint, ipse terminum appellationis abbrevians, eis ad prosequendam appellationem festum sanctorum Philippi et Jacobi proximo praeteritum assignavit. Sed nec ipse nec aliquis coram nobis pro eo comparuit responsalis. Quia vero propter temporis intemperiem non decuit nos magistrum W. et T. canonicos ecclesiae supradictae, ad nostram praesentiam accedentes, diutius detinere, volentes utrisque, sicut justum est, providere, per apostolica vobis scripta mandamus quatenus ascita vobiscum ecclesiastica persona et suspectione carente, de Remen. provincia, quam dictus decanus pro parte sua duxerit in judicem eligendam, pariter cum ea super his quae hinc inde proposita fuerint inquiratis diligentius veritatem et quod justum fuerit, appellatione postposita, statuatis et faciatis quod decreveritis per censuram ecclesiasticam a partibus firmiter observari. Si vero praedictus decanus eligere judicem et juri parere noluerit, vos nihilominus, quantum de jure poteritis, in negotio procedatis. Nullis obstan. harum mentione non habita, etc. Quod si vos ambo simul cum tertio his exsequendis, etc., tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum, ut supra. Ex ore sedentis in throno procedebat gladius bis acutus. Hic est gladius Salomonis, qui secat utrinque, reddens unicuique quod suum est. Nos ergo qui, licet immeriti, locum veri Salomonis divina dignatione tenemus, gladium istum tunc prudenter exerimus; cum quaestiones in auditorio nostro legitime ventilatas mediante justitia diffinimus. Ad hoc enim emergentium quaestionum perplexitas et difficiles nodi causarum ad sedem apostolicam referuntur, ut cum earum merita fuerint assertione partium patefacta, prodeat ab apostolica sede sententia, deducens in certitudinem dubia et obscura producens in lucem; ut litigantium dissensione sopita, suum justitia tueatur et sequatur auctorem. Inde siquidem fuit quod accedentibus ad praesentiam nostram te ac dilecto filio nostro B. Augusten. canonico pro quaestione quae inter vos super praepositura Augusten. Ecclesiae vertebatur, nos venerabilem fratrem nostrum Octa. Hostien. episcopum et dilectum filium Grat. Sanctorum Cosinae et Damiani diaconum Card. vobis concessimus auditores. In quorum praesentia fuit ex praedicti B. parte propositum quod cum dilectus filius E. de Augusten. praeposito fuisset in episcopum Brixien. electus, rogavit capitulum Augusten. ne aliquem sibi prius eligerent in praepositum quam ejus esset electio confirmata. Cumque ipsi precibus annuissent et idem electus, electionis confirmatione per suum metropolitanum obtenta, veniens Tibur fuisset de regalibus investitus, B. miles pater ipsius B. ad apost. sedem accedens, a bonae memoriae Coelestino papa praedecessore nostro ad dilectos filios decanum et capitulum August. litteras obtinuit destinari, ut dictum B. filium ejus infra spatium mensis unius, sublato appellationis obstaculo, eligerent et assumerent in praepositum Augustensem, in signum investiturae annulo ei aureo destinato; venerabilibus fratribus nostris Frisingen. et Eisteten. episcopis et dilecto filio majori Spiren. praeposito mandati apostolici exsecutoribus constitutis. Decanus autem et capitulum memorati, cum audissent quod dictus electus fuisset in episcopum confirmatus, licet dictas litteras suscepissent, in contemptum tamen earum, assignato prius termino infra quem ipsi deberent super mandato apostolico respondere, H. tunc Augusten. decanum in praepositum elegere. Sed ne ejus confirmaretur electio, idem B. ad apostolicae sedis audientiam appellavit. Et licet super hoc postmodum a sede apostolica pro dicto H. litterae variae ac multiplices emanaverint, in quibus ei videbatur imponi silentium, id tamen tenere non debuit, quoniam absens et irrequisitus non potuit condemnari; et ipse nihilominus postmodum dicto H. super praepositura ipsa, quod per testes probavit, quantum potuit, contradixit. Litteras etiam apostolicas impetravit, per quas nullis litteris obstantibus, in possessionem praepositurae mandabatur induci. Unde cum eo viam universae carnis ingresso, decanus et capitulum Augusten. vellent in praepositi electione procedere, ne id fieret, ad sedem apost. appellavit. Sed ipsi appellationi minime deferentes, exclusis quibusdam canonicis, quibusdam etiam non vocatis, te sibi in praepositum elegerunt. Quare tuam electionem, non ab omnibus canonicis concorditer factam, sed post appellationem ad nos interpositam attentatam, cassari petebat et se in praepositum confirmari, cum a dicto praedecessore nostro de praepositura, quod per annulum sibi transmissum ab ipso probare volebat, fuisset primitus investitus. Ad haec, ex parte tua, fili praeposite, taliter est responsum, quod id quod de B. factum fuerat, antequam praedecessor noster praefati E. electionem ratam haberet fuisset obtentum: quod etiam fuit testibus comprobatum; sed etsi dicto electo in episcopum confirmato praedictae litterae a sede apo. emanassent, nullum tamen jus per hoc ei fuerat acquisitum; cum nec de praepositura investitus fuisset nec judices pro eo fuissent mandatum apostolicum exsecuti. Hoc autem ex ipsarum litterarum tenore probasti: in quibus continebatur expresse quod decanus et capitulum Augusten. ipsum eligerent et assumerent in praepositum infra mensem et quod pro recipienda investitura annulus ei mittebatur. Nam si fuisset per sedem apostolicam investitus, locum postmodum electio capituli et investitura exsecutorum nullatenus habuissent. Adjecisti etiam quod cum dictus H. ad sedem postmodum apostolicam accessisset et dicto praedecessori nostro electionis suae modum et causam contradictionis ejusdem B. exposuisset ad plenum, dictus praedecessor noster, non obstante investitura ipsi B. facta, electionem confirmavit ipsius, asserens se per falsam suggestionem fuisse in eo quod pro ipso B. scripserat circumventum; cum quod esset infra sacros ordines constitutus ei non fuisset expressum; imo potius quod idoneus esset hi qui pro eo petebant ipsi suggerere curavissent. Et licet pro ipso B. dictis Frisingen. et Eisteten. episcopis et majori Spiren. praeposito litterae fuerint praesentatae, in quibus eis in virtute obedientiae mandabatur ut ipsum in possessionem praepositurae inducerent corporalem, nullis litteris obstantibus ante vel post a sede apostolica impetratis; dictus tamen praedecessor noster eas nullatenus de conscientia sua emanasse rescripsit et ipsas decernens vacuas et manes, si quid auctoritate ipsarum factum fuerat irritavit; mandans eisdem judicibus ut eum qui easdem litteras impetrarat, sub fideli custodia detinerent, donec ab eo reciperent in mandatis qualiter super hoc procedere debuissent. Fuit praeterea praedictis objectum quod etsi praedictum B. constaret, quod omnino falsum erat, fuisse per sedem apostolicam investitum et investituram ejus minime revocatam; quia tamen dicto H. reverentiam praeposito debitam, quod probasti per testes, exhibuit et stipendium, sicut caeteri canonici, percepit ab eo, renuntiaverat juri suo nec super hoc erat de caetero audiendus. Caeterum dicto H. naturae debitum exsolvente, cum decanus et capitulum de consilio venerabilis fratris nostri episcopi Augusten. primo sex hebdomadarum ac secundo aliarum sex et deinde trium dierum spatium electioni de praeposito celebrandae, ut absentes canonici ad electionem concurrerent, statuissent et eis postmodum convenientibus fuisset de electione tractatum, idem B. non antea contradixit quam ab electione tam se quam alios in minoribus ordinibus constitutos cognovit excludi. Sane cum decanus perscrutaturus omnium voluntates, dilecti filii Walterii Augusten. canonici super electione ipsa requisisset assensum, ipse quod eis praesentibus qui erant infra sacros ordines constituti suam non exprimeret intentionem respondit, cum ipse secundum statuta canonica nec eligi possent nec juxta ecclesiae consuetudinem in electione vocem aliquam obtinere. Unde cum capitulum communiter statuisset eos ad electionem nullatenus admittendos, dictus B. eidem decano, Ulrico archidiacono et Erman. canonico convitia inferens, ad sedem ap. appellavit, ipsis ut ad nos accederent per appellationem indicens. Et licet ipse cum quibusdam canonicis suis de capitulo recessisset, decem tamen alii numero plures et dignitate majores, cum decem et novem tantum, qui jus in electione habebant, ad hoc convenissent, attendentes quod ejus non intererat appellare cui nihil juris fuerat in praepositura, te undecimum salva sedis ap. gratia, ne videlicet in contemptum apostolicum aliquid committere viderentur, in praepositum elegerunt. Cum igitur ex praedictis constaret eum nec investitum fuisse per sedem apost. nec a capitulo vel judicibus delegatis electum fuisse in praepositum vel assumptum et, si id etiam constitisset, sufficienter esset ex parte tua probatum investituram illam, si qua fuerat, fuisse per dictum praedecessorem nostrum postmodum revocatam; et si haec etiam probata non essent, sufficienter esset per testes ostensum eum dicto H. reverentiam impendisse, nec esset contrarium quod fuerat ex adverso probatum, eum praedicto H. semper contradixisse, cum verbis contradicere potuisset et operibus consentire; praesertim cum, etsi testes generaliter dixerint quod dictus B. semper contradixit, generalitas tamen illa debeat ad competentes horas restringi, ne convincantur falsum dixisse si generalius intelligatur quod dixerant, et ex his omnibus sequeretur quod sua non intererat propter hoc ad sedem apostolicam appellare; concludebas quod nihil eorum quae facta fuerant obesset quominus tua deberet electio confirmari. Cum ergo dicti cardinales haec et alia quaecunque fuerant hinc inde proposita nobis et fratribus nostris fideliter retulissent, attestationibus, allegationibus et rationibus utriusque partis plenius auditis et cognitis, quia legitime constitit quod praefatus B. de praepositura ipsa non fuit aliquatenus investitus, etsi mandatum fuerit ut de ea investiretur, de qua etiamsi investitus fuisset, investitura ejus per praedecessorem nostrum semel et secundo certa fuit ratione cassata, quae si nec etiam cassata fuisset, per hoc quod saepedicto H. reverentiam exhibuit, quae debetur praeposito, juri suo renuntiasse videtur; nos attendentes sibi non potuisse de jure competere ut per appellationem ob id interpositam communem ordinationem ecclesiae impediret, intelligentes etiam te a majori parte tam dignitate quam numero eorum quos jus eligendi constabat habere, electum fuisse canonice in praepositum, de communi fratrum consilio electionem tuam auctoritate apostolica confirmamus, praefato B. super ipsa praepositura silentium imponentes. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, etc., ut supra. Conquerente dilecto filio Willielmo canonico Stirpen. nostro est apostolatui reseratum quod abbas Stirpen., quod dolentes referimus, canonicae professionis oblitus et observantiae regularis, in se male vivendo, ad alios perditionis exempla transmittit; cujus in tantum excrevit iniquitas, ut in ecclesia sibi commissa vigor sit religionis exstinctus et victus quotidianus non possit fratribus exhiberi. Ut enim multa et gravia quae contra ipsum de dissolutione proprii corporis, dilapidatione bonorum ecclesiae, crudelitate nimia nobis proposita sunt, taceamus, illud videtur in eo reprehensione dignissimum quod cum forma fieri debeat subditorum et ea facere quae aliis praedicat facienda, illius sequens vestigia qui coepit facere et docere, neque in dormitorio jacet cum aliis neque in refectorio convivatur, torneamenta in partibus illis sine ipso non fiunt, studiosius saeculari insistit militiae quam coelesti, cum scriptum sit: Nemo militans Deo, implicat se negotiis saecularibus, et discreti debeant esse milites Christi a militibus saeculi, per quos ad effusionem sanguinis pervenitur, et cum vix sine ipso illae detestabiles nundinae celebrentur, milites, quorum se ducem constituit et magistrum, secum trahit ad prandia et de rebus ecclesiae causa inanis gloriae eos facit splendide procurari. Idem etiam abbas novem vel plures ecclesias, quae per rectores proprios consueverant gubernari, suis usibus imo abusibus applicavit et eas ad extremam inanitionem deducens, neque ministros ibi constituit nec praelatos; ita ut ecclesiae luminaribus et divinis officiis remanserint destitutae, et eleemosynis pauperes defraudentur, et si vellemus singula persequi quae adversus eum sunt nostris auribus intimata, et lectio taedium pareret et pagina cresceret in immensum. Nolentes, inquam, facile quidquam credere nec re incognita procedere ad vindictam, cum nobis non constiterit de praemissis, causam ipsam fraternitati tuae, de cujus sinceritate indubitatam fiduciam obtinemus, duximus committendam, diffinitiva nobis sententia reservata: per apostolica scripta praecipiendo mandantes quatenus vel accedas ad locum, si videris expedire, vel vocatis ad praesentiam tuam quos videris evocandos, habito Dei timore prae oculis, sine personarum acceptione in causae cognitione procedas et per claustrales et alios, quos auctoritate nostra remota appellatione compelli volumus ut perhibeant testimonium veritati, de praemissis articulis et aliis quae partes duxerint proponenda plenissime studeas inquirere veritatem, et quidquid reprehensione inveneris dignum in capite vel in membris, in scriptum fideliter redigens, ad nos cures sub sigilli tui munimine destinare, in festo beati Andraeae terminum assignans partibus, quo se nostro conspectui repraesentent, sententiam recepturae. Illud autem attente provideas quod praedictus V. et hi qui adversus abbatem aliquid duxerint proponendum, nullius possint potentia impediri, sed eam securitatem te faciente obtineant, quam ordo judiciarius litigantibus exigit impendendam. Si quid autem in praejudiciumipsius Willielmi et sociorum ejus, ex quo iter arripuit ad sedem apostolicam veniendi, inveneris attentatum, viribus carere decernas, in expensis legitimis eis faciens provideri. Nullis litteris, etc., harum tenore, etc. Datum, ut supra. Congruam officii nostri actionem exsequimur, si pro ecclesiarum statu impigro studio satagimus, vigilem curam et sollicitudinem adhibentes ne in earum praejudicium aliquid statuatur, et si qua deprehenduntur temere attentata, falce moderaminis resecamus. Intelleximus sane quod bonae memoriae R. praedecessor tuus partem decimarum ad mensam episcopi pertinentem in beneficium clericis quibusdam concessit; quaedam etiam, cum ageret in extremis, tam in possessionibus quam in quibusdam proventibus aliis personis tam clericis quam laicis, non servata pontificali maturitate, donavit. Volentes itaque indemnitati tuae et ecclesiae tibi commissae pastorali diligentia providere, praedicta omnia, sicut illicite alienata esse constiterit, appellatione remota, legitime revocandi facultatem tibi auctoritate apostolica indulgemus. Datum Romae apud Sanctum Petrum, etc., VIII Kalend. Julii. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum effectum. Ex parte siquidem tua nostris fuit auribus intimatum, quod cum presbyteri tuae dioecesis nunquam ad synodum convenirent, tu, sicut vir discretus et providus, diligenter attendens quod quia nunquam exhortationem sui episcopi audiebant nec percipiebant correctionem suorum excessuum, in eis et eorum subditis apparebat morum nimia corruptela et nimis existebant imperiti et rudes in regenda animarum cura, habito consilio venerabilis fratris nostri Job metropolitani tui et capituli ecclesiae tuae, ut omnes presbyteri et praelati tuae dioecesis annuatim in Nativitate beatae Virginis venirent ad tuam synodum, deliberatione provida statuisti, quibusdam decimis, quae ad sumptus episcopales specialiter pertinere dicuntur, ut eis materiem cujuslibet difficultatis auferres, universorum procurationi perpetuo deputatis. Nos igitur, venerabilis in Christo frater, tuis justis postulationibus grato concurrentes assensu, praedictam constitutionem, sicut de consilio metropolitani tui et assensu canonicorum ecclesiae tuae provide facta est, auctoritate apostolica confirmamus, etc. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc., XII Kalend. Julii, etc. Sicut ex officio quod nobis est divina clementia propitiante commissum tenemur his quae rite ac secundum formam canonicam peracta esse noscuntur, robur auctoritatis apostolicae impertiri; sic ad ea in irritum reducenda quae minus licite noverimus attentata, studium nos convenit et operam impendere diligentem. Nos igitur indemnitati tuae ecclesiae providere volentes, ut universa tam mobilia quam immobilia, quae a praedecessoribus tuis vel a canonicis ecclesiae tuae seu a quibuscunque personis in praejudicium tuum ac ecclesiae tuae illicite collata, subtracta seu alienata fuerunt, liceat tibi sine alicujus appellationis impedimento ad jus tuum et ecclesiae tibi commissae legitime revocare, fraternitati tuae liberam auctoritate praesentium tribuimus facultatem. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, VII Kalend. Julii. Cum litigaturus super cantoria ecclesiae Hydruntin. Thomas clericus ad nostram praesentiam accessisset, quia dil. filius magister Philippus notarius noster super ea ipsi se adversarium opponebat dicens cantoriam ipsam sibi fuisse canonice assignatam, nos eis dilectum filium G. Sanctorum Cosmae et Damiani diaconum cardinalem concessimus auditorem: coram quo ex parte praedicti T. taliter dicitur fuisse propositum, quod cum ipse cantoriam ipsam canonice fuisset adeptus et fere per viginti annorum spatium pacifice tenuisset et Romam veniens ab Albertino quondam mercatore mutuo recepit pecuniam ei apud Hydruntum cum accessionibus exsolvendam. Cumque dictus Al. propter ipsam recipiendam Hydruntum ivisset, ibidem infirmitate gravatus de pecunia ipsa disposuit; quam cum post ejus obitum idem T. erogare intenderet secundum arbitrium testatoris, Joannes, qui G. relictam ipsius Alb. duxerat in uxorem, ad venerabilem fratrem nostrum Hydruntinum archiepiscopum a sede apostolica litteras impetravit, in quibus habebatur ut quia dictus T. ad terminum constitutum pecuniam non solverat memoratam et propter hoc reus erat praestiti juramenti, ipsum cogeret ad eamdem pecuniam exsolvendam et pro perjurio ipsum ad Rom. Ecclesiam destinaret. Cum autem ipse saepedictam pecuniam conquerenti juxta mandatum apost. persolvisset et dictus I. publice fuisset et sponte confessus quod memoratus T. super solutione ipsius pecuniae non praestitisset juratoriam cautionem, sed ipse id ad terrorem in litteris apostolicis fecisset apponi, accedente propter hoc ipsius nuntio ad apost. sedem et dicto praedecessori nostro rei seriem exponente, ipse per litteras dilecti filii nostri I. tt. S. Stephani in Coelio monte presbyteri cardinalis archiepiscopo memorato mandavit ut ab eodem T. super perjurio quod dictus fuerat incurrisse purgatione recepta, ipsum non permitteret super ea alterius molestari. Licet autem dictus archiepiscopus purgationem ipsius, qui eam spontaneus offerebat, primo recipere distulisset, ei tamen indixit ut de perjurio, adulterio, homicidio et aliis criminibus se purgaret, indulta sibi super hoc consilii libertate et nulla ei poena penitus irrogata. Caeterum cum idem T. reversus ad ipsum, humiliter rogavisset ut eum indebite non gravaret et ad sedem apostolicam appellasset, ipse eum ab officio cantoriae suspendit, et post appellationem iterum interpositam ad ap. sedem in eum excommunicationis sententiam ferre et beneficiis suis non est veritus spoliare; cantoriam ipsam dicto notario nostro assignans ut apud sedem apostolicam eum patronum sibi et ei redderet inimicum, propter quod idem T. primo restitui postulabat, ac postmodum suam causam audiri. Verum ex adversa parte memoratus notarius noster litteras nobis ipsius archiepiscopi praesentavit, ad bonae memoriae Clementem papam praedecessorem nostrum directas: in quibus erat expressum, quod cum archiepiscopus ipse apostolicas et tam dicti cardinalis quam venerabilis fratris nostri Sipontini archiepiscopi, qui tunc apud sedem apostol. morabatur, litteras recepisset ut dictum T. de perjurio quod commisisse dicebatur, quoniam ad statutum terminum, prout juramento firmaverat, pecuniam non solverat memoratam, purgationem praestare compelleret, ipse accitis ad se Liciensi, Leucadensi et Augentinensi episcopis suffraganeis suis, sub apostolica ei auctoritate indixit ut septima manu de perjurio se purgaret; adjiciens ut quia fama exierat quod dictus Al. in domo sua fuerat interfectus , super reatu homicidii tertia se compurgantium manu ostenderet innocentem; praecipiens etiam quod de adulterio diffamatus fuerat et a justitiariis propter hoc aliquando missus in carcerem; et quia cum quadam commatre sua conjugata incestum et adulterium commisisse publice dicebatur, pro incestu septimae et pro adulterio tertiae manus, non tam delegata quam ordinaria fungens auctoritate indixit. Quam quia contumaciter praestare contempsit, ipse mandatum apostolicum exsequens et a justitiae tramite non recedens, eum ab officio et dignitate suspendit, donec de praemissis omnibus se purgaret. Cum autem dictus T. sententiam suspensionis contemneret et sicut prius dignitate ac beneficio uteretur, et ducentos octoginta malachinos, quos praedecessor ipsius archiepiscopi domui Jerosolymitani Hospitalis et militiae Templi legaverat et quos ipse T. publice rapuerat de manibus testatoris, ab eo admonitus restituere non curaret, excommunicationis in ipsum sententiam promulgavit. Quia vero ipse, secundam sententiam et priorem contemnens, choro se ingessit ecclesiae Hydruntinae et admonitionem ipsius archiepiscopi, qui eum a tam temeraria praesumptione desistere commonebat ac mandabat ut exiret ecclesia, quia erat excommunicationis vinculo innodatus, a sua praesumptione non destitit, imo quod archiepiscopus mentiretur per medios dentes respondit et quod tanquam ventum ejus sententiam reputaret. Archiepiscopus ipse contumaciam tantam attendens et considerans eum idiotam esse et ad cantoriae officium minus aptum, utpote qui horas diurni officii per se nec legere poterat nec cantare et solam capitis tonsuram habebat, ac quia confessus fuerat quod conspiraverat contra archiepiscopum et manifestum erat eum contra juramentum quod ipsi praestiterat super fidelitate venisse, per sententiam dicta eum cantoria privavit et ipsam memorato nostro notario concessit; ac postmodum bonae memoriae Coelest. papa praedecessor noster eamdem sententiam confirmavit. Cum igitur dictus cardinalis quae coram eo proposita fuerant in nostra praesentia retulisset, nos causam ipsam vestro duximus examini committendam: per apostolica vobis scripta mandantes quatenus eum pro absoluto habentes, inquiratis super praemissis diligentius veritatem; et si vobis constiterit post appellationem legitime interpositam vel alias, citra justitiam praefatum T. spoliatum fuisse, appellatione remota ipsum restitui faciatis, indicta sibi super praemissis criminibus purgatione canonica; in qua si forte defecerit, cantoriae sibi dignitas auferatur et restituatur notario saepedicto pacifice possidenda. Testes, etc., cogantur. Nullis litteris, etc., si quae apparuerint praeter assensum partium, etc. Datum Romae apud S. Petrum, IX Kalend. Julii, pontificatus nostri anno primo. Cum in lege veteri non solum laborum primitiae, verum etiam hominum primogenita, Domino mandentur offerri; nos, quos ipse, licet immeritos, gratuito coelestis gratiae rore perfusos ad summi pontificatus apicem sublimavit, ut primogeniti simus in multis fratribus, cum omne opus nostrum teneamur Domino consecrare, promotionis nostrae primitias ipsi fideliter offerre decrevimus et in honorem apostolorum principis cui, licet immeriti, non sine magno quodam et admirabili sacramento successimus in officio pastorali , sacrosanctam ejus basilicam licet tenuis, alicujus tamen muneris privilegio decorare: sperantes quod is qui munus Abel et minuta viduae missa in gazophylacium acceptavit, nostrae quoque respiciat humilitatis affectum, non quantum sed ex quanto proferamus attendens: qui cum sit Dominus omnium et bonorum nostrorum non egeat, quid digne possimus tribuenti retribuere non habemus; quia de suo reddimus, non de nostro largimur. Eapropter, dilecti in Domino filii, vobis, tanquam specialibus principis apostolorum ministris, ob ipsius apostoli reverentiam cupientes utiliter providere, attendentes etiam quod inter caeteras ecclesias per universum orbem diffusas, basilicam principis apostolorum, utpote sedem nostram, specialius diligere ac honorare tenemur, sicut qui olim in ipsa vobiscum pariter canonici beneficium assecuti, nunc de filio in patrem ejus divina sumus miseratione promoti, alteram quartam ministeriorum ad honorem Dei et apostolorum principis, ac ut sollicitius et devotius divinis officiis intendatis, de communi fratrum nostrorum consilio vobis et successoribus vestris perpetua donatione concedimus et apostolicae sedis privilegio communimus; ita ut deinceps medietatem omnium ministeriorum sine diminutione qualibet habeatis. Ad haec, ecclesias Sancti Jacobi et Sancti Leonardi sitas in Septiniano, quantum ad spiritualia, pleno vobis jure subjicimus, super jure patronatus nemini praejudicium facientes, ab ecclesiis autem Sancti Michaelis, Sanctae Mariae in Saxia et Sanctae Mariae in Transpadina concedimus et statuimus in scrutinio, baptismo, processionibus et chrismatis confectione, vobis subjectionem et reverentiam perpetuis in posterum temporibus exhiberi. Nullis obstantibus privilegiis, cum hoc beneficium vobis de certa conscientia conferamus. Reservantes nobis et successoribus nostris in tribus praedictis ecclesiis institutionem, destitutionem et correctionem omnium clericorum. In caeteris autem ecclesiis, quae sunt in civitate Leoniana, et per stratam usque ad Montem malum, jus quod hactenus habuistis vobis et successoribus vestris auctoritate apostolica in perpetuum confirmamus. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam beati Petri temere perturbare, etc. Si qua igitur, etc. Datum Laterani per manum Rainaldi domini papae notarii, vicem agentis cancellarii, III Idus Martii, indictione prima, Incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae III anno primo. Petri diaconi humilis nobis querela monstravit quod cum coram dilecto filio abbate Radingen. et bonae memoriae magistro Simone, quondam procuratoribus tunc Saresberien. episcopi, a Rogerio clerico, qui multas ei molestias irrogaverat et per capellanum suum ejus capellanum graviter vulneraverat, traheretur in causam, in superbiae spiritum et in iram vehementer accensus, extra seipsum factus, ducebatur amens, petens se in flumen mittere vel per laquei suspendium interire. Magister vero Simon talem ipsius amentiam et infirmitatem attendens, sigillum suum ei subripuit et praebendam ejus accepit; alios quoque redditus, quos in episcopatu Saresberien. habebat, in manu sua retinuit et partem sibi, prout voluit, reservavit, partem vero aliis processu temporis assignavit. Abbas autem Radingen. ipsum capi faciens et ad monasterium suum adducens, pernoctantem ibi et ductum in capitulum tonsuravit et habitum monasticum eum indui fecit. Postea vero tali amentia et alienatione cessante, ad seipsum rediit et coram abbate, monachis et quibusdam aliis reclamavit, dicens se nec velle nec posse monachorum ordinem regulamve tenere: petens instanter ut in qua intravit veste, liber abiret. Dicti vero abbas et monachi ei exitum denegantes, per novem fere menses inclusum et custodiae traditum retinuerunt invitum. Cum autem idem in proposito suo firmus et immobilis permaneret, a tanta violentia sedem apostolicam appellavit. Permissus autem postmodum ab abbate de custodia qua tenebatur exire, litteris dimissoriis ab eisdem abbate et monachis impetratis, iterum appellavit. Praescriptus vero magister Simon appellationi ad sedem apostolicam factae non deferens, tam ipsum P. quam suos excommunicare praesumpsit; quos bonae memoriae Coelest. papa praedecessor noster absolutos nuntiari mandavit per judices delegatos. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, si praemissis veritas suffragatur, praefato Petro, cui dictus praedecessor noster beneficium absolutionis impendit, praebenda sua et aliis beneficiis spoliato, amotis ab eis quibuslibet illicitis detentoribus, praebendam ipsam et omnia bona sua, quae in ipsius juris praejudicium alienata dicuntur, appellatione cessante auctoritate nostra in integrum, sicut justum fuerit, restitui faciatis, audituri postmodum si quid propositum fuerit quaestionis et fine debito decisuri. Testes cogantur. Nullis, etc. Datum Romae, etc., X Kalend. Julii. His quae ad ampliandam fidem catholicam et reprimendam pravitatem haereticam statuuntur, auctoritatem nostram libenter impendimus et favorem. Sane, sicut accepimus, dilectus filius noster G. Sanctae Mariae in Porticu diaconus cardinalis, dum legationis fungeretur officio in partibus Lombardiae, de consilio venerabilium fratrum nostrorum Mediolanen. archiepiscopi et episcoporum qui ad eum Veronae convenerant et quorumdam etiam sapientum instituit ut de caetero haeretici ad consilia et dignitates Lombardiae nullatenus admittantur nec eligendi alios eis arbitrium conferatur nec in eligendis personis ad eas vocem debeant aliquam obtinere. Ad id autem servandum in posterum potestates, consules, consilia Lombardiae astringendos constituit juratoria cautione et te ad recipienda juramenta eorum in quibusdam civitatibus deputavit, indulta tibi libera facultate contumaces excommunicationis et terras eorum interdicti sententiis feriendi. Nos igitur quod ab eodem cardinali provida deliberatione statutum est ratum habentes, ut juxta mandatum ejus a civitatibus illis super hoc exigas et recipias juramenta, ad quas te ipse duxerat destinandum, injungimus, auctoritate tibi praesentium indulgentes ut contradictores excommunicationis sententia ferias et terras eorum subjicias interdicto. Nulli ergo, etc. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, XVII Kalend. Julii. Cum dilectus filius G. abbas Flavin. nuper apud sedem apostolicam moraretur, supervenit dilectus fil. A. prior de Sinemuro postulans instantissime ut abbatiam Flavin. sibi restitui faceremus, qua dicebat se praetermisso juris ordine spoliatum. Nos autem dilectum filium G. tituli S. Mariae Transtiberim presbyterum cardinalem eis dedimus auditorem; in cujus praesentia fuit ex parte jamdicti prioris propositum quod praedecessor noster Coelestin. papa bonae memoriae venerabili fratri nostro Cabilonen. episcopo et dilecto filio Molismen. abbati districte praecepit, sicut in ipsius litteris continetur, ut R. quondam abbatem Flavin. omni contradictione cessante deponerent, et, nisi capitulum infra certum terminum in idoneam personam canonice conveniret, ipsi de praelato idoneo monasterium ordinarent. Amoto itaque abbate a judicibus nominatis et assignato termino monachis et de communi voluntate recepto, infra quem de substituendo pastore monasterio unanimiter providerent, electioni fuit terminus assignatus: in quo cum de facienda electione communiter tractari deberet, N. monachus frater praedicti abbatis cum novem fautoribus suis monasterium noluit introire, sed ad ipsorum malitiam convincendam, ab aliis de consensu omnium electioni fuit alius terminus assignatus; ad quem, praeter memoratos novem in sua sicut prius contumacia perdurantes, omnes monachi convenere. Praedicti autem novem se in domo cujusdam laici receptantes, constanter asserebant quod capitulum non intrarent, nisi electionis potestate in unum ex ipsis collata. Quod etiam conventus facere voluit, ut scandalum schismatis vitaretur; dummodo electurus juramento firmaret quod de gremio Ecclesiae meliorem secundum conscientiam assumeret in abbatem, quod recipere noluere, nisi compromissio fieret absolute ut cui daretur eligendi facultas, undecunque vellet assumeret eligendum. Sic ergo conventus, habito prudentum virorum consilio, qui ad electionem convenerant et de voluntate absentium, de facienda electione tractatum habere coeperunt et praemissos novem indignos electione credentes, tandem in quatuor monachos presbyteros de corpore convenerunt monasterii: qui promiserunt, praestito juramento, quod de gremio Ecclesiae personam idoneam nominarent, jurantibus aliis quod illum sine contradictione reciperent qui esset a quatuor nominatus. Ipsi vero praefatum A. monachum ipsius Ecclesiae, priorem Sinemuri, virum providum et discretum, unanimiter elegerunt; quem conventus gratanter suscipiens, cantando, sicut moris est: Te Deum laudamus, in sede abbatis electum solemniter posuere; qui rediens in capitulum cum conventu, se, electionem suam, electores et consentientes eis in protectione sedis apostolicae posuit, ad eam appellando si qui ducerent resistendum. Consequenter electionem et formam ejus per idoneas personas intimavit judicibus intimatis; quibus electio valde placuit et quod idem ipsi fecissent nuntiis responderunt, si ad eos electio pertineret; coram quibus, si qui electioni se opponerent, appellatio fuit a nuntiis innovata. Quibus judices retulerunt quod in absentia partium nihil penitus innovarent, et nisi prius de causae meritis fierent certiores et ita per septem septimanas et amplius dictus A. possessionem et administrationem habuit ut electus. Exinde dictus G. cum multitudine veniens armatorum, monasterium per violentiam occupavit, ejectis viginti duobus monachis qui ejus proposito resistebant, et post appellationem eo praesente interpositam, jam tertio eos turpiter tractari fecit et quosdam ex ipsis usque ad effusionem sanguinis verberari. Postmodum vero memoratum A. per violentiam nobilis viri ducis Burgundiae de prioratu Sinemuri fecit expelli, data sibi magna pecuniae quantitate, quam super possessionibus prioratus usque ad ducentas libras provenien. et amplius mutuo dicitur accepisse propter quod eumdem A. et fautores suos ita inhoneste tractatos exire a terra oportuit et latere. Idem etiam dux amicos ipsius A. usque ad subversiones castrorum et incendia fuit ejus odio persecutus. Sed postmodum ad se rediens et gratiam eis restituit et a persecutione destitit monachorum: qui mox ut eis fuit opportunitas reddita, quod persecutionis tempore facere non poterant, ad sedem apostolicam accesserunt, suppliciter postulantes ne mora temporis, quam necessitas peperit non voluntas, eis deberet praejudicium generare. Contra quem citra litis contestationem fuit propositum ex adverso quod cum ipse A. ex causa multiplici esset excommunicationi subjectus, ei dictus abbas non tenebatur aliquatenus respondere. Quondam enim ipsius A. consanguinei pro violenta injectione manuum in priorem Flaviniacensem, quem membris genitalibus mutilarunt, excommunicati fuerunt publice nuntiati et castrum eorum suppositum interdicto; infra quod dictus monachus se recipiens, sacrilegerum communionem nullatenus evitavit; quibus scienter communicando, labem excommunicationis incurrit: et cum sine abbatis sui licentia claustrum exierit, quod non est etiam pro ecclesiasticis utilitatibus faciendum, secundum statuta regulae, quae excommunicatos asserit donec satisfaciant monasteriis quae relinquunt, personam standi in judicio non habebat. Auctoritate quoque delegatorum judicum excommunicationis vinculo dicebatur astrictus, sicut ipsorum litterae testabantur; cumque per annum et dimidium in excommunicatione permanserit, admitti non debebat amplius ad agendum. Adjectum fuit etiam pro abbate quod, cum propter onera debitorum quibus suum monasterium praegravatur, quae contraxit praedecessor suus ipsius A. consanguineus, ad sedem apostolicam accessisset, sicut ex arbitrio venerabilis fratris nostri Ostien. episcopi evidenter apparet, cum trecentas quinquaginta marchas vener. fratri nostro Eduen. episcopo proinde solvere teneatur nec ad causam istam fuerit evocatus, compelli non poterat nec debebat ut adversario responderet; qui videbatur dolose versari, cum illum volebat non praemonitum convenire, de quo coram ordinario judice congruo loco et tempore, si quam haberet, poterat justitiam obtinere: cui quod nullam superesset jus ad agendum, per confirmationem ejusdem praedecessoris nostri et acta delegatorum judicum manifeste poterat approbari. Judices etiam auctoritate apostolica inhibuere conventui, ne sine priore, decano et aliis, ex justo metu absentibus, ad electionem procederent; et hoc idem quidam de capitulo inhibentes ne contra prohibitionem judicum aliquid fieret, sedem apostolicam appellarunt. Quidam vero juvenes, inhibitione judicum et appellatione contemptis, absentibus priore, decano et sociis, nolente quoque parte residentium saniore, praedictum A. eligere praesumpsere; quibus, ne possent eum ad Ecclesiam ducere, fores Ecclesiae clausae sunt ab his qui rectius sentiebant, ruptis funibus campanarum: unde factum est ut neque in obedientia monachorum vel fidelitate burgensium factum ipsorum procederet, nec etiam in solemnibus quae consuevere in talibus adhiberi; et ita nec auctoritate judicum nec de conscientia dioecesani episcopi nec de voluntate ipsius capituli in spiritualibus vel temporalibus ministravit. Post haec quidam de residentibus in capitulo, cum litteris ipsius capituli continentibus veritatem, accesserunt ad judices delegatos, ut Ecclesiae juxta tenorem apostolici mandati consulerent postulantes. Qui, deliberato consilio, quod eis inhibentibus factum erat in irritum revocantes, et eos qui elegerant et electum per dioecesanum episcopum excommunicationis vinculo innodarunt. Postmodum ad ordinationem monasterii procedentes, ipsum G. qui praesidet, tunc Virziliacen. hostalarium, elegerunt; quem petitum solemniter et concessum monachi et populus Flaviniacenses, sicut eis a judicibus mandatum fuerat, cum honore debito recepere et tunc a dioecesano episcopo munus benedictionis nullo contradicente suscepit. Exinde ad ecclesiam pariter accedentibus, episcopus in sede abbatis illum constituens, per funem campanae, sicut moris est, investivit; cui et monachi obedientiam et burgenses fidelitatem debitam praestitere; usque ad haec tempora pacifice praefuit abbatiae. Haec omnia quae praemisimus, scilicet H. depositionem, et A. cassationem, verum etiam ordinationem et institutionem dictus praedecessor noster per suas litteras confirmavit; nec eo vivente praesumpsit aliquis reclamare. Cujus confirmationem ratam haberi petebat et quae per adversarium amiserat, postquam appellationem interposuit et iter arripuit ad sedem apostolicam veniendi, sibi restitui postulabat. Caeterum praemissis objectionibus pars ipsius A. taliter respondebat, quod cum dictus G. canonicus fuerit regularis et cucullam sine abbatis sui licentia accepisset, praesertim cum talis fuerit canonica regularis, quod canonicis, ne monachi fieri possint, per privilegium denegetur, de recessu monasterii sine praelati licentia non poterat adversarium accusare. Pari modo cum eos qui dictum priorem genitalibus mutilarunt ad osculum postea pacis receperit, redditus centum librarum tam eis quam aliis per annos singulos persolvendo, super eorum communione adversario quidquam objicere non debebat, cum ipse commisisset similia vel pejora, quibus tamen se communicasse penitus denegabat. A judicibus vero delegatis ligari se potuisse illa ratione negabat, quod post depositionem memorati abbatis, eorum jurisdictio exspirasset, majore parte capituli et consilii sanioris abbatem concorditer eligente. Et cum per narrationem et responsionem litis contestatio fiat et haec observata fuerint inter ipsos, asserebat adversarium non posse instantiam judicis declinare. Nos ergo, qui juxta commissum nobis apostolatus officium universis sumus in sua justitia debitores, per apostolica vobis scripta mandamus quatenus partibus ad vestram praesentiam constitutis , si praedictus A. legitime comprobaverit jurisdictionem delegatorum ante institutionem praefati G. penitus exspirasse, legitimum etiam impedimentum ostenderit propter quod non potuit appellationem prosequi infra annum cum ex justa causa indulgeatur biennium, tunc demum inquiratis super propositis et proponendis diligentius veritatem; et Deum habentes prae oculis, sine personarum acceptione causam ipsam, ad locum idoneum accedentes et utrique parti securum, si partes consenserint, fine canonico terminetis, vel eis non consentientibus, usque ad diffinitivae sententiae calculum procedentes, gesta omnia redacta in scriptis et sigillorum vestrorum munimine roborata ad nostram praesentiam transmittatis; statuentes partibus terminum competentem, ad quem recepturae sententiam per se vel procuratores suos nostro se conspectui repraesentent. Interim autem praedictus G. sicut abbas libere administret. Nullis litteris, etc., praeter assensum partium, etc. Quod si omnes, etc., tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum Romae apud S. Petrum, etc. Quanto gravioribus rerum et personarum periculis se opponunt qui relicta domo propria pro liberatione salutiferae crucis et terrae sanctae, quam Dominus noster Jesus Christus pretioso sui corporis sanguine consecravit, ad partes transmarinas accedunt, tanto circa tuitionem ipsorum et rerum suarum vigilantior cura nobis incumbit; cum tam ipsi quam res eorum sint, donec in sancta peregrinatione permanserint, specialiter sub protectione sedis apostolicae constituti. Ex parte siquidem dilectorum filiorum principum, magnatum et aliorum de vestra provincia, qui crucem suis humeris infigentes, ad partes Hierosolymitanas pro servitio Jesu Christi non sine magno discrimine laborarunt, fuit in auditorio nostro propositum quod ipsis in obsequio sancto manentibus, contra protectionem quam sedes apostolica duxit eis specialiter impendendam, quidam de vestra provincia malo spiritu concitati, postposita reverentia venerandae crucis et ejus qui pro salute omnium tanquam pretium nostrae redemptionis in ea pependit, possessiones eorum et bona invadere minime timuerunt. Volentes igitur eorum temeritati, prout convenit, obviare, fraternitati vestrae per apost. scripta praecipiendo mandamus atque praecipimus quatenus praesumptores illos, qui vobis suis nominibus exprimentur, ad faciendam plenariam restitutionem taliter ablatorum et passis injuriam satisfactionem congruam exhibendam, singuli vestrum, cum fueritis requisiti, monitione praemissa per ecclesiasticam districtionem subl. appellationis obstaculo compellatis. Datum Romae apud S. Petrum V Kalend. Julii. Sicut in litteris bonae memoriae Coelestini papae praedecessoris nostri perspeximus contineri, cum olim quidam monachus Conchen. ad sedem apostolicam accessisset cum clamoribus importunis, et quarumdam litterarum, quas secum habebat, testimonio praemunitus, asseruit quod ad mandatum dilecti filii nostri Iord., tituli Sanctae Pudentianae presbyteri cardinalis, tunc apostolicae sedis legati, dilecti filii abbas Troarnensis et prior Sanctae Barbarae abbatem de Conchis pro inutili administratione, corporis incontinentia rerumque monasterii dilapidatione, ascito sibi priore de Lira, praedicti legati auctoritate ab officio et administratione abbatiae memoratae deponere curaverunt. Cum itaque non esset qui pro parte altera responderet, ad nimiam praedicti monachi pertinaciam et clamosam instantiam sententiam talem, prout rationabiliter lata fuerat, nec legitima appellatione suspensa, idem praedecessor noster confirmans, eam mandavit inviolabiliter observari. Dictus vero abbas postmodum ad apostolicam sedem cum magnis veniens periculis, laboribus et expensis, multorum et magnorum virorum testimonialibus litteris communitus, se post appellationem interpositam ad litteras per precum mendacia impetratas, a judicibus sibi suspectis, juris ordine non servato, ab administratione monasterii conquestus est injuste fuisse amotum, cum praedictus legatus saepedictum monasterium visitans, nihil circa personam abbatis vel ipsius administrationem inutilem invenisset quod ei correctione dignum vel reprehensione videretur. Idem etiam cardinalis proprio fuit ore confessus quod quandiu in monasterio fuit, cum cuncta diligentius inquisisset, domum per omnia in bono statu invenit nec aliquid adversus abbatem fuit propositum quaestionis. Post discessum vero suum quidam adversus saepedictum abbatem tot et tanta proposuere nefaria, quod nulla ratione, salva conscientia, sine inquisitione diligenti poterat praeterire. Unde memoratis et priori mandavit ut de vita et conversatione ipsius abbatis et totius capituli statu, associatis sibi viris prudentibus, inquirerent diligenter et quidquid invenirent ibidem ei absque dilatione significare curarent. Nunquam tamen suae fuisse intentionis asseruit quod ipsi ad sententiam proferendam absque ipsius consilio procederent et mandato. Sicque saepedictus praedecessor noster nolens praedictum abbatem inordinate gravari, quod a praedictis inquisitoribus qui mandato cardinalis abusi fuerant factum erat enormiter circa ipsum penitus irritans, in eum statum ipsum restituit in quo fuit cum dictus cardinalis a monasterio praefato recessit. Subsequenter vero venerabili fratri nostro episcopo tunc electo et dilectis filiis Hu. et Lu. archidiacon. Ebroicen. praecipiendo mandavit ut eidem abbati memoratae abbatiae plenam et pacificam possessionem auctoritate freti apostolica, nullius contradictione vel appellatione obstante, restituere non differrent, revocantes in irritum quidquid post appellationem ad nos interpositam in ipsius abbatis praejudicium noscerent immutatum. Ne tamen illius restitutionis occasione vitia ejus, si forte talis esset qualem ejus adversarii asserebant, dissimulare aut fovere deberet, eisdem injunxit ut, si quis postmodum appareret qui adversus personam ejus vel administrationem inutilem aliquid proponere vellet et canonica probatione monstrare, ea diligenter audirent eique cum sigillorum suorum testimonio fideliter intimarent: providentes attentius ne bona ipsius monasterii ex tunc possent per ejus negligentiam seu malae administrationis studium dissipari. Verum cum, sicut idem abbas in nostra nuper praesentia constitutus asseruit, praedictus episcopus illius auctoritate rescripti cum suis conjudicibus in negotii deberet exsecutione procedere, ipse post labores multiplices, restitutione nondum facta, diem ipsi apud Ebroicas assignavit: ubi pars adversa ipsum ob multa pericula quae personae suae imminere videbantur, quod praefati episcopi staret arbitrio fidem interponere compulerunt duobus aliis conjudicibus in absentia constitutis. Nos igitur causam ipsam tam super principali quam incidenti quaestione vestro examini committentes, discretioni vestrae, de qua plenam fiduciam obtinemus, per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus super his omnibus studeatis, elicere veritatem et quod secundum Deum videritis rationabiliter statuendum, appellatione postposita, statuatis et faciatis id per censuram ecclesiasticam irrefragabiliter observari. Si qua vero partium legitime citata ad vestram praesentiam venire neglexerit, vos nihilominus, quantum de jure poteritis, in ipso negotio procedentes, finem ei debitum subl. appellationis obstaculo imponatis; provisuri attentius ut ita per omnia servato juris ordine procedatis, quod discretio vestra merito debeat commendari. Nullis litteris, etc., harum mentione, etc., Quod si non ambo, etc., alter vestrum. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Plorans ploravit Ecclesia et vox in Rama audita est ploratus et ululatus ipsius, imo etiam in omnem terram clamor ejus exivit et in fines orbis terrae singultus ipsius; ex quo nunc ultimo, peccatis Christiani populi promerentibus, venerunt gentes in haereditatem Domini, coinquinavere templum sanctum ejus, posuerunt Hierusalem velut pomorum custodiarum, posuerunt mortalia servorum ejus escas volatilibus coeli, carnes sanctorum bestiis terrae. Effuderunt sanguinem sicut aquam in circuitu Hierusalem et non erat qui sepeliret. Fremuerunt enim gentes et populi non prorsus inania meditati, astiterunt cum regibus suis et principes convenere in unum adversus Dominum et adversus Christum ejus; et quasi praevalentes in ipsum et in haereditate possidentes sanctuarium ejus, profanantes Sancta sanctorum et ad pretiosa ipsius manum et animum extendentes, sancta ejus diripuere in praedam et sorte sibi ejus spolia diviserunt. Sane apostolica sedes quae mater est omnium generalis, aegre ferens victimas filiorum et suos dolens terminos coarctari, praedecessorum nostrorum temporibus ad universas provincias, in quibus nomen colitur Christianum litteras sui gemitus destinavit, ut filios in injuriae paternae vindictam et fratres armaret in fraterni excidii ultionem. Licet autem diversi reges et principes Christiani ad commonitionem ipsius arma moverint in paganos, quia tamen, sicut effectus demonstrat, non ambulaverunt prout debuerant in lege Domini, imo revertebantur cum incederent et ollas carnium in deserto et Aegypti delicias in solitudine affectabant, nec in digito Domini sed sua potius potentia confidebant, quibusdam eorum pereuntibus gladio et aliis infirmitate consumptis, nondum aversus est a nobis furor Domini, sed adhuc manus ejus extenta. Non autem haec scribimus ut vos de divina misericordia desperare velimus, quae vocat ea quae non sunt tanquam ea quae sunt, quae posset in hac Christiani populi necessitate exhibere plusquam duodecim legiones angelorum, quae docet manus ad praelium et digitos movet ad bellum; sed ut nostram potius incuriam arguamus, qui culpis nostris miserationem Domini visi sumus hactenus retardare; sicut filii Hierusalem, qui murmuravere in castris nec exaudierunt vocem Domini, quadraginta dies quibus potuissent terram repromissam intrare in annos totidem convertere. Sic, sic olim populus Hierusalem, cum ad debellandum tribum Benjamin prius Domino consulto, deinde ipso ascenderet injungente, non prius de ipsis victoriam est adeptus quam semel et secundo conversus in fugam, culpas suas hostili gladio expiaret. Siquidem si fides nostra sicut granum sinapis fuisset et in lege Domini ambulassent qui tulerunt crucem ejus ut ipsius injuriam vindicarent, unus nostrum mille et duodena millia effugasset; et sicut deficit fumus et fluit cera a facie ignis, sic inimici ejus ab eorum praesentia defecissent. Quamvis autem contrarium merita non meruerint, qui per peccata quae jugiter facimus ad duriora Dominum provocamus: quia tamen miserationes ipsius sunt super omnia opera ejus et cum iratus fuerit, misericordiae recordatur, si conversi fuerimus, adjiciet misereri Deus et non continebit in ira misericordiam suam; nec dabit haereditatem suam in opprobrium ut dominentur ei de caetero nationes, ne forte consentiant adversarii nostri et dicant: Manus nostra excelsa, non Deus, fecit haec omnia . Quis igitur in persona propria pro eo laborare recuset, imo etiam extrema pericula sustinere, qui pro nobis crucis patibulum subire voluit ut inimici a nobis expelleret potestatem? Quis sua deneget illi qui nobis et esse contulit et habere; qui centuplum retribuit in praesenti et in futuro praemia pollicetur aeterna? Nam, et secundum Apostolum, pietas promissionem habet vitae quae nunc est et futurae. Quis pro eo mori deneget, qui actus est pro nobis obediens usque ad mortem, mortem autem crucis; qui habet potestatem corpus et animam perdere in gehennam; et secundum multitudinem miserationum suarum brevi temporis spatio mortis compendio vitam istam in aeternam potens est commutare? Exsurgant igitur fideles Ecclesiae, apprehendant arma et scutum, et exsurgant in adjutorium Jesu Christi; ut et ipse mittat eis auxilium de sancto et de Sion tueatur; eo faciente cum ipsis signum in bonum qui conterit bella, qui currum et exercitum Pharaonis projecit in mare; infirmi robore accingantur, ut arcum fortium superent et superbiam eorum humilient qui non in Deo sed in sua feritate confidunt. Quia vero plerique laborare sufficiunt in personis, qui subvenire non possunt in rebus et e converso nonnulli non in personis sed in rebus possunt praestare succursum; ut omnes laboris sint et mercedis participes, dilectis filiis comitibus, baronibus et universo populo Siciliae mandavimus, et in remissionem injunximus peccatorum ut ad defensionem terrae nativitatis et resurrectionis Dominicae, ubi Deus, Rex noster, ante saecula salutem in medio terrae dignatus est operari, in navigio, victualibus et aliis necessariis studeant subvenire. Cum enim Teutonici in ultramarinis partibus commorantes, sicut accepimus, in proximo sint ad propria redituri; nisi terrae illi devotio populi Christiani subvenerit, et residuum locustae comedet brucus et non solum non recuperabimus jam amissa, imo potius recuperata et possessa diutius, quod avertat Dominus, amittemus. Nos autem, ne videamur aliis onera gravia et importabilia imponere, digito autem nostro nolimus ista movere, aliquem de fratribus nostris in expensis propriis ad partes illas cum alio competenti subsidio disposuimus destinare: qui exercitum Domini in humilitate praecedat et, Josue pugnante, cum Aaron ascendat in montem contemplationis et oret ut Amalec in fugam, faciente Domino, in ore gladii convertatur. Omnibus autem qui propter hoc in persona propria laborabunt, de Dei et apostolorum ejus Petri et Pauli auctoritate confisi, plenam peccatorum suorum, de quibus cordis et oris egerint poenitentiam, veniam indulgemus. Caeteros vero qui ad opus hujusmodi exsequendum aliqua de bonis suis forte contulerint, juxta muneris quantitatem et praecipue juxta devotionis affectum, remissionis hujus participes esse censemus. Sciat autem se culpabiliter durum et dure culpabilem, qui monitis apostolicis in opere tam pio et necessario neglexerit acquiescere, cum apostolorum moneamur exemplis ut collectas pro fratribus et indigentibus, maxime laborantibus in Hierusalem, faciamus. Cum ergo vos ad proponendum Verbum Domini populo Siciliae, de providentia et religione vestra confisi, duxerimus deputandos, discretionem vestram rogamus, monemus et exhortamur in Domino, et in remissionem vobis injungimus peccatorum quatenus circumeuntes civitates, oppida et castella, tam cives quam nobiles et universum populum Siciliae salubribus monitis et exhortatione assidua inducatis ut opponant se murum pro domo Domini ascendentibus ex adverso, sicut dictum est, supradictae orientali terrae studeant subvenire. Taliter autem sollicitudinis vestrae prudentia his exsequendis insistat ut zelum Domini vos habere in instanti necessitatis articulo comprobemus et ad dilectionem vestram tanto amplius provocemur, quanto ad liberationem terrae illius ardentius aspiramus. Confidimus enim quod si cum Petro rete praedicationis vestrae laxaveritis in verbo Dei, non tam copiosam multitudinem piscium quam utilem et necessariam et per quam pater misericordiarum et Deus totius consolationis finem imponet super hoc laboribus Ecclesiae, concludetis. Datum Romae etc In eumdem fere modum omnibus per Apuliam. Calabriam, Thusciam, et . . . . . constitutis. Causam quae inter P. quondam abbatem vestrum ex una parte et vos ex altera vertebatur, venerabilibus fratribus nostris Beneventano archiepiscopo, episcopo Telesino et dilecto filio priori S. Andreae recolimus commisisse. Sed ipso episcopo propter aegritudinem excusato et dicto archiepiscopo vices suas, propter emergentia negotia, dilecto filio Beneventano primicerio committente, cum praefatus prior et primicerius controversiam vellent servato juris ordine pertractare, tandem sicut accepimus, factum est de consensu partium quod abbas sponte renuntiaverit abbatiae et si placeret nobis, in uno casali sibi monachi providerent. Nos ergo attendentes quod cuilibet licet renuntiare his quae pro se introducta sunt, ratam resignationem ejus habentes et eligendi vobis pastorem facultatem liberam tribuentes, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus servantes unitatem spiritus in vinculo pacis vel de ipsius monasterii gremio, si quispiam ibi ad hoc reperitur idoneus vel de alio etiam monasterio, secundum regularem observantiam, talem personam studeatis eligere in abbatem, quae afflicto monasterio praeesse valeat et prodesse: quem, cum electus canonice fuerit, cum monachorum numero competenti nostro conspectui praesentetis, benedictionem recepturum a nobis, si vestris votis duxerimus annuendum. Si vero secus agere praesumpseritis et electum et electores confusos ad vos remittemus et nos ipsi per alios faciemus indemnitati monasterii provideri. Datum Romae apud S. Petrum, V Non. Julii. Nec novum debetis nec absonum reputare si de illorum sumus provisione solliciti, qui apud sedem apostolicam pro suis vel suorum dominorum negotiis constituti, nostram et fratrum nostrorum gratiam conversatione laudabili meruerunt. Tanta est enim apostolicae sedis benignitas, ut accedentes ad se fratrum et coepiscoporum nostrorum nuntios benigne recipiat et laborem eorum qui apud eam longo tempore commorantur in beneficio vel aliis quae digne postulaverint recompenset. Inde est quod cum dilectus filius noster magister Petrus Chalboini, venerabilis fratris nostri Walteri Rothomagensis archiepiscopi clericus, ex diutina mora quam apud nos fecit, suae probitatis et scientiae meritis nobis et fratribus nostris charus sit admodum et acceptus, pro ipso litteras vobis duximus apostolicas destinandas; rogantes, monentes et exhortantes in Domino, ac per apostolica vobis scripta mandantes quatenus, cum in Ecclesia vestra certus non sit numerus praebendarum, eum in fratrem et canonicum vestrum ob reverentiam apostolicae sedis et nostram liberaliter admittatis, praebendam sicut uni ex vobis, ipsi vel procuratori suo absque dilationis taedio conferentes: primitias precum nostrarum taliter audituri quod propter hoc vobis denuo scribere non cogamur; scituri quod sicut nostrae intentionis existit nihil praecipere inhonestum, sic non relinquemus quod mandaverimus imperfectum nec contemptum nostrum tolerabimus patienter. Datum Romae apud Sanctum Petrum, X Kal. Julii, etc. Officium injunctae administrationis exigit ut de statu Ecclesiarum curam gerere debeamus et quae minus ordinata fuerit, per studium nostrae sollicitudinis, prout congruum fuerit, ordinentur: quatenus personis idoneis substitutis in eis et cunctis juxta normam constitutionis Ecclesiae recte dispositis, divinae laudis obsequia ibi digne valeant exerceri. Ex tenore siquidem litterarum vestrarum nobis innotuit quod cum in Ecclesia vestra necessitas exigit aliquid ordinari vel emendari quod minus canonice noscitur attentatum, quod a majori parte capituli provido consilio disponendum fore censetur, duo vel tres ex ipsis canonicis motum animi sui sequentes, suam contradictionem opponunt et ita communem utilitatem et Ecclesiae profectum non metuunt impedire. Nos igitur Ecclesiae vestrae utilitatibus providere volentes, discretioni vestrae praesenti pagina indulgemus ut vobis liceat de assensu majoris et sanioris partis capituli, paucorum contradictione seu appellatione nequaquam obstante, corrigere quae in Ecclesia vestra corrigenda emerserint et statuere quae fuerint statuenda. Nulli ergo etc. Datum Romae apud S. Petrum, etc. Cum antiqui hostis fallax suggestio fragilitatem conditionis humanae saepius ad illicita declinare compellat, et quanto magis dolet de reparatione humani generis, tanto efficacius ipsum captivare laboret: contra ipsius astutiam cura debemus insistere diligenti et illos quos fraudis suae laqueo nititur impedire affectione omnimoda ad justitiae semitam revocare. Quoniam igitur quidam, ut audivimus, spiritu malignitatis inducti, Ecclesiarum bona rapere, homines earum capere, sacrilegia etiam committere et multa alia damna eisdem non metuunt irrogare, praesenti tibi pagina indulgemus ut malefactores Matisconen. Ecclesiae, si tamen ei sint dioecesana lege subjecti, nisi ad diligentem monitionem tuam satisfactione se digna correxerint, nullius contradictione vel appellatione obstante, per censuram ecclesiasticam valeas coercere. Nulli ergo, etc. Datum ut supra. Exposuisti nobis in nostra praesentia constitutus quod I., quondam praedecessor tuus, Ph. in abbatem promovit, nesciens quod ipse manu esset altera mutilatus. Quia vero abbas ipse noscitur sinistra carere, quid super hoc agendum sit, nostra voluisti responsione doceri. Nos igitur fraternitati tuae taliter respondemus quod cum pro tam enormi defectu ad sacros non possit ordines promoveri et ipse in promotione sua id tacuerit fraudulenter, ab abbatiae officio est non immerito amovendus. Datum Romae apud S. Petrum V Kal. Julii, etc. Ex parte venerabilis fratris nostri R. Lugdunen. archiepiscopi litteras accepimus continentes quod cum R. quondam archidiaconus Lugdunensis multa enormia commisisset, in ipsum exigentibus meritis mandati apostolici auctoritate recepta sententiam excommunicationis injecit, et eumdem officio beneficioque privavit. Verum quia, sicut tam idem archiepiscopus quam multi alii per suas nobis litteras intimarunt, praedictus R. quoniam ei dedit vexatio intellectum, desiderat satisfacere de commissis et suos excessus cum omni humilitate deplorat, de cujus dejectione multa Lugdunensi Ecclesiae dicuntur incommoda provenire: Nos itaque cum eo misericorditer agere cupientes, ut contra justitiam non recedamus a tramite veritatis, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, accepto a praefato R. juramento, juxta formam Ecclesiae ipsum ab excommunicatione absolvas. Si autem idem R. pro crimine, secundum juris ordinem, sententiam illius depositionis incurrit, cum publice criminosum et maxime convictum de crimine, in sua nolimus nequitia confovere, eamdem sententiam facias firmiter observari. Alioquin super ipso negotio ejusque processu rei veritatem diligenter inquiras et quod inveneris in scriptum redigens totum rei processum sub tuis litteris et sigillo inclusum nobis fideliter non differas destinare; ut sic per te sufficienter instructi melius et liberius in negotio procedere valeamus. Datum Romae apud Sanctum Petrum, III Non. Julii. Cum in Ecclesia Dei diversi sint ordines constituti et ab eis quibus plus committitur plus etiam exigatur, expedit his qui in sortem Domini sunt assumpti quod laicos vita sicut dignitate praecellant; ut non solum distantia sit in ordine, sed in moribus etiam gradus attendi valeat honestatis. Quidam vero officii sui debitum nullatenus attendentes, quae in clericis et laicis concupiscibilia sunt affectant, dum praebendarii et clerici, ut laici, imo plusquam laici non metuunt lascivire. Sane significavit nobis dilectus filius T. Feltren. praepositus quod Feltren. canonici, qui laicos tenerentur ad viam rectitudinis exemplo boni operis informare, clericali honestate neglecta, incedunt in habitu laicali et cum concubinis suis publice non dubitant habitare. Cum igitur ministris altaris munditia sit indicta, dicente propheta: Mundamini qui fertis vasa Domini, etc. , fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus dictos canonicos moneas diligentius et inducas ut honestatem servent et habitum clericalem et a concubinarum suarum cohabitatione recedant et, juxta Ecclesiae consuetudinem, refectionem in canonica simul suscipiant et, nisi evidens necessitas intervenerit, de nocte dormiant infra claustrum. Alioquin eos Feltren. Ecclesiae beneficiis, sublato appellationis obstaculo, auctoritate nostra non differas spoliare. Datum, etc., Kal. Julii. Licet percutienti nos in una maxilla praebere alteram teneamur et pro persequentibus et calumniantibus exorare, ne tamen malignantium effrenata licentia, si quidlibet impune praesumeret, incentivum pareret delinquendi, sic provida praedecessorum nostrorum auctoritas cohibere voluit a clericis violentiam laicorum ut eorum excessum plus corrigeret quam puniret, dum non eis temporalem poenam infligeret, sed ad correctionem a communione fidelium violentos manuum injectores decerneret separatos. Propter quod etiam, ad majorem cautelam et reverentiam potiorem, absolutionem talium sibi soli sedes apostolica reservavit: ut quos nec timor Domini nec religio clericalis a sua praesumptione compesceret, labor saltem et difficultas itineris a violentia refrenaret. Hujus autem constitutionis rigorem Ecclesia Romana ex certis causis, cum voluerit, speciali dispensatione relaxat: quae in hoc non tam utilitatem propriam captat quam clericorum immunitatem et delinquentium in eos salutem affectat. Quia vero in Siciliae partibus sicut et in regionibus aliis in hoc nonnulli saepius inconsulti calore delinquunt, qui proprii corporis valetudine, videlicet infirmitate gravati, ad sedem apostolicam pro absolutionis beneficio laborare non possunt; ut eos quos aetas maturior vel evidens infirmitas a labore hujus itineris excusaverit absolvas, dum tamen in hoc metas tuae dioecesis non excedas, nisi grandis fuerit et enormis excessus, auctoritate tibi praesentium personaliter usque ad triennium indulgemus. Nulli ergo, etc. Datum Romae, etc., III Nonas Julii. Ea quae a fratribus et coepiscopis nostris, qui in partem sollicitudinis nostrae sunt vocati, auctoritate sedis apostolicae ratione praevia statuuntur, ne per alicujus insolentiam seu temeritatem immutentur vel infringantur, aut in dubium revocentur, apostolico debent munimine roborari. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer, etc., usque ad annuimus. Institutionem quae in Ecclesia vestra a vener. fratre nostro II. Redonen. episcopo, de mandato bonae memoriae M. tt. Sanctorum Jo. et Pauli presbyteri cardinalis, qui tunc in partibus vestris legationis officio fungebatur, juste et rationabiliter factam, quam de verbo ad verbum praesentibus duximus exprimendam, cum aliis bonis et approbatis constitutionibus auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Statuimus enim pro bono pacis et amore religionis quod abbas, qui plus debet prodesse quam praeesse et discipulos suos magis exemplo quam verbo edocere et cui oportebit coram summo Judice non tantum de seipso, sed etiam de ovibus sibi commissis rationem reddere, ut semper pauset in dormitorio, nisi fuerit infirmus aut minutus vel de via post completorium venerit: quod tamen summopere cavendum est, nisi de necessitate hoc fiat. Quod si taliter contigerit, comedere et dormire in camera sua poterit. Post comestionem vero vigiliis superfluis et inordinatis, quae absque nimia potatione fieri non solent, omnino abstineat, ut cum conventu sobrie ad matutinas valeat recurrere. Praecipimus etiam ut semper comedat in refectorio, nisi causa hospitalitatis cum viris religiosis vel cum aliqua honesta persona in camera comedere voluerit. Praecipimus etiam quod nunquam ibi carnes comedat, nisi infirmus aut minutus fuerit, vel auctoritate majoris. Si vero abbas aliqua infirmitate laboraverit, cum fratribus sed paucis et sine laicis et clericis, carnes in camera comedere poterit. Antiquas vero infirmarias fratrum non prohibemus. Praecipimus etiam et suademus ut quando ei licebit, in claustro sedeat cum claustralibus, causa aedificationis et amore spiritualis refectionis. Coopertoria vero inordinata abbati et monachis inhibemus et auctoritate qua fungimur districte praecipimus ne abbas vel aliquis fratrum intus vel extra coopertorium habeat nisi de catis vel agniculis, aut vulpibus. Praecipimus etiam ut cum de rebus monasterii tractare voluerit, consilio fratrum utatur, juxta illud Sapientis: Omnia fac cum consilio, etc. Suademus etiam ut, in quantum poterit, studeat vitium elationis fugere memineritque scriptum: Rectorem te constituerunt. Esto in illis, quasi unus ex illis . Volumus praeterea et causa dilectionis praecipimus ut duo de fratribus, qui discreti sint et boni testimonii, singulis annis in majori capitulo eligantur, qui ad loca monasterii semel et secundo accedentes, de vita et statu monachorum diligenter perscrutentur et quae corrigenda viderint vel ipsi corrigant vel abbati et capitulo corrigenda relinquant. Volumus etiam decanos, qui eidem monasterio utiliter provideant, ab abbate caeterisque fratribus juxta antiquam consuetudinem institui. Prohibemus etiam ne ipse abbas absque assensu capituli sui ultra summam decem librarum Andegaven. mutuo accipiat. Quod si ab ipso praesumptum fuerit, ad solutionem ultra accepti debiti volumus non teneri. Praecipimus etiam ut duo fratres bonae vitae et maturae aetatis sigillum capituli custodiant nec ideo aliquid nisi de communi assensu sigillent et quae in eo sigillata dei confirmata sunt, abbate ipsum detinente, in irritum revocentur. Prohibemus etiam ut nulli personae duo officia committantur, nisi necessitate urgente vel causa eminentis utilitatis. Quod si ab ipso abbate praesumptum est, in irritum revocetur. Decernimus ergo, etc. Datum, etc., Nonis Julii. Constitutus in praesentia nostra dilectus Lambertus monachus Burgulien. sua nobis querimonia declaravit quod cum a felicis recordationis Coelest. papa praedecessore nostro super causa quae inter ipsum L. et R. monachos ex una parte, et Hy. abbatem Burgulien. ex altera vertebatur, de dilapidatione bonorum Ecclesiae suae et aliis in quibus abbatem jamdicti monachi impetebant, ad dilectos filios Vindocinensem, de Persenia et de Busseria abbates litteras impetrassent, per insidias decepti latentes, cum ad Vindocinen. abbatem venissent, ut ei suas litteras exhiberent, ipsis litteris a quodam milite cognato sui abbatis infra claustra Vindocinen. monasterii fuerunt per violentiam spoliati, et, ut asseruit praefatus L., cum in manu praescripti abbatis Vindocinen. ipsae litterae fuissent postea resignatae et ab eo detentae, iidem monachi, ne procederent in causa, fuere amissis litteris impediti: unde dictum monasterium non modica patitur detrimenta. Nolentes igitur morbidum pastoris exemplum, gregem sibi commissum deflere, nec eum incorrectum esse per cujus alii debent corrigi disciplinam, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ad Burgulien. Ecclesiam pariter accedentes, tam intrinsecis quam extrinsecis ad vos fratribus convocatis, veritate super statu et ordine monasterii et ipsius abbatis administratione a singulis seorsum, prout Ecclesiae noveritis expedire, diligentius inquisita, si culpam impositam in abbatem noveritis redundare, excessus ejus tanto districtius puniatis, quanto sibi ab excessibus in pastorali sollicitudine positus debuisset amplius praecavisse. Si vero iidem fratres veritati testimonium renuerint perhibere, ad veritatis assertionem a vobis, quemadmodum justum fuerit, compellantur. Nihilominus etiam in fratribus vestris si aliqua videritis emendanda, quae in damnum Ecclesiae vel ordinis inhonestatem possint aliquatenus denotari, auctoritate apostolica corrigatis. Ut autem honestas ordinis in ejusdem Ecclesiae abbatem et monachos fortius imprimatur, institutionem a te, venerabilis frater Redonen. episcope, cum bonorum virorum consiliis ordinatam, et auctoritate bonae memoriae M., tituli sanctorum Joannis et Pauli presbyteri cardinalis, tunc temporis apostolicae sedis legati, provide promulgatam, cum aliis bonis et approbatis constitutionibus faciatis inviolabiliter observari. Nihilominus in debitum statum appell. postposita reducentes quidquid ab ipso abbate vel a suis post appellationem ad sedem apostolicam legitime interpositam in praejudicium ipsorum monachorum temere noveritis attentatum. Provisuri ne, sicut frequenter audivimus, monachi malitiose procedant, non quae Jesu Christi sed quae sua sunt consequantur. Testes, etc., cogantur. Nullis litteris harum tenore tacito, etc. Quod si omnes, etc., tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum Romae, etc., ut supra. Cum apostolica sedes, cui licet immeriti praesidemus, universis per orbem Ecclesiis non humana sed divina sit institutione praelata, justum est et conveniens ut ad eam, tanquam ad magistram et matrem super diversis juris articulis referantur dubiae quaestiones; quatenus quae jura constituit, eadem quoque jura distinguat: ne quae diversa cernuntur videantur adversa. Sane, sicut ex litteris vestris accepimus, cum ex una parte capitulum Sancti Stephani et capitulum de Salis, ex altera monachi de Pratea super decima quadam quam a monachis ipsis petebant in vestrum compromisissent arbitrium, et vos, partibus convocatis, cognosceretis de causa, monachi proponebant donationem ipsius decimae sibi a quodam milite factam et venerabilis fratris nostri Bituricen. archiepiscopi dioecesani ejus accedente consensu confirmatam fuisse, seque auctoritate Hieronymi munitos existere, qui scribens ad Damasum, ait: Si aliquando fuerint a laicis male detenta quae divini juris esse noscuntur et in usum transierint monachorum, episcopo tamen loci illis praebente consensum, constabunt eis omnia perpetua firmitate subnixa. E contrario pars allegabat adversa consensum episcopi sine cleri consensu minus sufficere, auctoritate Leonis papae dicentis: Ne quis episcopus de rebus Ecclesiae quidquam donare vel commutare vel vendere audeat; nisi forte aliquid horum faciat ut meliora prospiciat, et cum totius cleri consensu atque tractatu id eligat quod non sit dubium Ecclesiae profuturum. Quia vero super his auctoritatibus dubitantes, sedem apostolicam consulere voluistis, humiliter inquirentes utrum quando decima possidetur a laico, si conferatur Ecclesiae, ad confirmandam donationem consensus episcopi sine cleri consensu sufficiat: Nos devotioni vestrae taliter respondemus, quod monendus est laicus qui decimam detinet, ut eam restituat Ecclesiae ad quam spectat. Quod si forsan induci nequiverit et eam cum dioecesani consensu alteri Ecclesiae assignaverit, praesertim religioso conventui, constabit ipsa donatio perpetua firmitate subnixa. Auctoritates enim praemissae, licet diversae, non sunt tamen adversae; cum aliud sit alienare quod ab ecclesia possidetur, et aliud, quod detinetur a laico ad usum ecclesiasticum revocare. In alienatione vero, juxta Leonis papae decretum, consensus episcopi sine cleri consensu non sufficit. In revocatione autem, juxta responsum Hieronymi, sufficit consensus episcopi, cum per utrumque utilitati Ecclesiae consulatur. Nam et in Lateranensi concilio est inhibitum ne quaelibet religiosa persona ecclesias et decimas de manibus laicorum sine consensu episcoporum recipiat. Per quod recte datur intelligi quod sufficit consensus episcopi ut licitum sit Ecclesiae decimam de manu recipere laicali. Haec autem de iis decimis intelligimus quae perpetuo sunt in feudum concessae. Datum Romae, etc., Non. Julii pontificatus nostri anno primo. Cum tu et B. presbyter Tarvisinus, qui se sufficientem procuratorem pro I. sacerdote, quem similiter in causam traxeras, in praesentia nostra gerebat, pro multis quaestionibus inter vos habitis apud sedem apostolicam constituti essetis, nos tibi et ei dilectum filium nostrum V., tt. S. Martini presbyterum card., dedimus auditorem. Ipse autem, auditis utriusque partis rationibus et plenius intellectis, habito consilio dilectorum filiorum P., tt. Sanctae Caeciliae presbyteri, P., Sanctae Mariae in Via Lata diaconi cardinalium et Lotarii subdiaconi nostri juris periti et aliorum prudentum, de mandato et voluntate nostra sententialiter diffinivit quod sententia lata de mandato bonae memoriae C. papae, praedecessoris nostri, a venerabili fratre nostro episcopo et dilecto filio archidiacono Tarvisin. super restitutione et possessione beneficii ecclesiae de Mestre, cum ea integritate quam unquam melius habuit et possedit, sicut apparet ex publicis instrumentis, firmiter servaretur. Exsecutionis quoque sententiam a venerabili fratre nostro Castellano episcopo super eodem negotio promulgatam, et qua praedictum B. in decem et octo libris Veneten. pro damnis illatis tibi condemnavit, sententiando statuit inviolabiliter observandam; adjiciens quod nominatus B. legitime compelli deberet ad solvendam tibi pecuniam memoratam et restituenda damna ex integro, pro fractione parietis camerae, cum officinis domus quae fueras consecutus. Praemissos etiam B et I. ad satisfaciendum plenissime de omnibus damnis tibi per se vel per suos illatis similiter condemnavit. Et quia dictus B. presbyter ab apostolica sede recedens, pro se responsalem, sicut nos ipsi praeceperamus et etiam ipse nobis promiserat, idoneum non reliquit, in expensis a te factis post recessum ejus ipsum B. legitime condemnavit. Nos ergo praemissam sententiam, sicut rationabiliter lata est a dicto cardinale, ratam habentes, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Decernimus ergo, etc. Datum, etc., VII Idus Julii, etc. Cum pro his tibi preces apostolicae porriguntur qui apud Romanam Ecclesiam obsequiis tuis et Ecclesiae Mediolanen. insistunt, miramur non modicum si eas differas effectui mancipare; et ex hoc nos a te pro alienis minus audiendos praesumimus, a quo pro tuis familiaribus et domesticis non audimur. Meminimus enim quod olim tibi preces porrexerimus et mandatum, ut dilectum filium Bonacosam clericum et nuntium tuum, qui apud sedem apostolicam pro tuis diutius obsequiis laboravit, in canonicum Ecclesiae beati Ambrosii recipi faceres et beneficium quod in ea vacare dicebatur, ipsi ob reverentiam sedis apostolicae assignari. Verum, sicut rerum demonstrat effectus, te id minus sollicite procurante, canonici ejusdem Ecclesiae, cum ad te dictae litterae pervenissent, post appellationem ad nos interpositam tres in suos canonicos recepere; mandato apostolico, quod pro eodem B. tibi porrectum fuerat, non admisso. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, revocato in irritum quidquid post appellationem ad nos interpositam super beneficio ipso in ipsius praejudicium inveneris attentatum, ei beneficium, si quod vacat, appellatione remota non differas assignare. Datum, etc., VIII Idus Julii, etc. Licet Dominus noster Jesus Christus Ecclesiam suam instituens, discipulis suis eamdem super credentes ligandi ac solvendi dederit potestatem, unum tamen in ea, beatum scilicet Petrum apostolum, voluit praeminere, dicens: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam . . . . et quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in coelis; et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in coelis . Intelligendum ex hoc tribuens fidelibus universis quod sicut unus erat mediator Dei et hominum homo Jesus Christus, pacificans quae in coelis erant et quae super terram et dissolvens maceriarum parietem, ac faciens utraque unum, sic et in Ecclesia sua unum ex ipso et per ipsum omnium caput esset; ne in membris fieret ulla diversitas, quae non per unius auctoritatem ac providentiam capitis ad unam fidei veritatem eamdemque religionis regulam reducerentur et cultum. Quod etiam in eo loco monstratur, in quo et de confirmandis fratribus et pascendis Dominicis ovibus praeceptum a Domino nostro legitur ei datum. Ex hac itaque potestate, quae ad beatum Petrum ex Dominica traditione pervenit, sacrosancta Rom. Ecclesia, quae per Dominum Jesum Christum ab eodem beato Petro instituta est et fundata, super universas Ecclesias auctoritatem obtinuit ut ubique ratum esset ac solidum quod ipsius providentia statuisset. Quod etiam ab universis Ecclesiis per orbem terrarum usquequaque diffusis et receptum est et servatum; ita ut per eam et distributio facta sit dignitatum et indictum Christi fidelibus et diligentius ordinatum quod ad cultum pertinere visum est pietatis. Ex hac siquidem data beato Petro a Domino potestate ipse ac successores ipsius per diversa mundi loca constituerunt episcopos et dignitates per provincias diviserunt. Nos etiam qui eis, licet impares meritis, Domino vocante successimus, in loco qui Mons Regalis dicitur, pro multa utilitate populi Christiani metropoliticam sedem a piae memoriae domino Lucio praedecessore nostro statutam auctoritate apostolica confirmamus. Cum enim illustris memoriae V. quondam Siciliae rex, divinae charitatis igne succensus, ad gloriam Dei et salutem suam ac parentum suorum monasterium ibi fundasset, et primo locum ad id agendum beato Petro et Romanae obtulisset Ecclesiae, ab episcopali subjectione per auctoritatem praedecessoris nostri felicis memoriae Alexandri papae assensumque bonae memoriae Walterii Panormitani archiepiscopi liberum reddidit et quietum; ac sic aedificiis erigendis regiam curam impendens, brevi tempore templum Domino multa dignum admiratione construxit, castris munitissimis et redditibus ampliavit, libris et sacris vestibus et argento decoravit et auro, et tandem multitudinem monachorum de Cavensi ordine introduxit et in tantum aedificiis et rebus extulit aliis locum ipsum, ut simile opus per aliquem regum factum non fuerit a diebus antiquis, et homines in admirationem adducat ad quos ex auditu solo potuerit quod factum est pervenire. Deinde ad opus bonum, sicut cervus ad fontes aquarum, anhelans et modicum reputans quidquid desiderio fecerat aeternorum, juxta id quod Sapientia dicit: Qui edunt me, adhuc esurient; et qui bibunt me, adhuc sitient , a praedicto Alexandro et Lucio praedecessoribus nostris ac fratribus cum multa instantia postulavit ut idem locus dignitate metropolitica donaretur, praesertim cum et illuc populum congregare coepisset et disponeret congregare, qui ex illa parte contra omnium inimicorum incursus inexpugnabile munimen posset toti terrae conferre. Porro idem dominus Lucius, deliberatione habita non parva cum fratribus, et attendens communem utilitatem quae de incremento illius loci sperabatur, desiderio et petitioni ejus liberaliter acquievit; ne ubi liberalissimus ipse de thesauro et tenimentis suis exstiterat, idem papa de his quae ad injunctum sibi apostolatus officium pertinebant existere difficilis videretur et tanta ejus minueretur tarditate devotio, quam summi pontificatus studio de bono congruebat ad melius incitari. Nam et hoc pro desiderio ejus non parum facere videbatur quod licet insolitum esset, duae metropoles tam vicinae consisterent, ex hac tamen nova constitutione nequaquam jus minueretur alteris; cum jam ante monasterium ipsum per archiepiscopos et episcopos tam in se quam in omnibus locis suis ab omni episcopali jure fuisset exemptum et plena in omnibus libertate donatum; ita ut nulli archiepiscopo vel episcopo, nisi tantum Romano pontifici, subjaceret. Supradictum itaque Vulliel. praedecessorem tuum, suis tanquam beati Petri manibus consecravit et pallii dignitate statuit decorandum; recipiens eamdem Ecclesiam ad honorem Domini Dei nostri et memoriam beatae Mariae semper virginis regia liberalite fundatam, sub apostolici tuitione muniminis, et suo privilegio quod factum fuerat roboravit. Statuit autem in primis ut ordo monasticus, qui secundum Dei timorem et beati Benedicti regulam et Cavensis monasterii observantias in eodem loco institutus esse dignoscitur perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Praeterea quascunque possessiones et quaecunque bona eadem Ecclesia in praesentiarum ex domo praenominati regis ac quorumlihet aliorum rationabiliter possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione principum, fidelium oblatione, etc., usque ad verbum permaneant. In quibus episcopatum Catanien. proprio duximus vocabulo designandum; quem idem dominus Lucius de fratrum communi consilio, ad multam praedicti regis instantiam, dicto praedecessori tuo ejusque successoribus, sicut propriis archiepiscopis, metropolitico in perpetuum constituit jure subesse. Episcopale quoque jus, et omnia quae in subscriptis locis ex concessione fratrum et coepiscoporum idem praedecessor tuus habebat ipsi ejusque successoribus confirmavit et firma et illibata perpetuis temporibus permanere decrevit. Ex concessione scilicet bonae memoriae Walterii Panormitani archiepiscopi, cum voluntate, consilio, et assensu omnium canonicorum suorum et regia etiam conniventia totam parrochiam et dioecesim castelli Corilionis cum monasterio Sanctae Mariae Magdalenae, et aliis ecclesiis cum decimis et aliis justitiis quas de baronibus et aliis hominibus ipsius castelli et pertinentiarum ejus Panormitana Ecclesia solebat percipere et cum omni parochiali jure et episcopali quod in eadem parochia et dioecesi videbatur habere. Ecclesiam praeterea Sancti Silvestri, quae fuerat de Mania et proprii juris Panormitan. Ecclesiae, quam pro eo quod Ecclesiae tuae multum vicina erat et multum utilior erat ei quam Panormitan. Ecclesiae jamdictus archiepiscopus, sicut in ejus scripto authentico continetur, de consilio et assensu omnium fratrum suorum eidem Ecclesiae libera et spontanea tradidit voluntate cum omnibus tenimentis, villanis et possessionibus et omni jure suo. Ex concessione bonae memoriae Nicolai quondam Messanen. archiepiscopi cum totius capituli sui consensu, omne jus episcopale quod Ecclesia Messanen. deberet habere in monasterio et omnibus pertinentiis ejus, quod illustris recordationis Margarita gloriosa quondam regina in loco qui dicitur Maniatium in dioecesi Messanen. ad honorem Dei et beatissimae Mariae semper virginis memoriam pro sua devotione construxit et per praedictum archiepiscopum ab omni debito Messanen. Ecclesiae liberum obtinuit et quietum. Ex concessione T. Regen. archiepiscopi cum communi capituli sui consensu, totum jus episcopale vel quodcunque aliud Regensi Ecclesiae pertinebat in monasterio Sancti Salvatoris de Marcello, quod construxit Joannes Calomen. regius quondam camerarius et in monasterio monialium sancti Joannis Exocaliva, quod est extra muros civitatis Regii et cellis, obedientiis, possessionibus, tenimentis ac pertinen. monasteriorum ipsorum, juxta quod in jamdicti archiepiscopi privilegio continetur. Ex concessione B. Agrigentini episcopi cum capituli sui assensu, tam parochiam et dioecesim quam universum jus episcopale, cum omnibus decimis aliis justitiis suis, quas de baronibus et aliis hominibus castelli Battellarii et pertinentiarum ejus et casalis Busachini nec non et alias decimas omnes et alios redditus, quos Agrigentina Ecclesia in castro Corilionis et pertinentiis ejus habebat, sicut in scripto ipsius episcopi dignoscitur contineri. Ex concessione M. Mazanen. episcopi parochiam et dioecesim et jus episcopale omnesque decimas et alios redditus quos Ecclesia Mazanen. habebat in municipio Jati, et municipio Calatratasi cunctisque pertinen. ipsorum, sicut in scripto praefati episcopi manifestius continetur. Ex concessione R. Anglonen. episcopi cum communi capituli sui consensu, in monast. Carbonen. cellis, obedientiis et possessionibus ejus totum jus episcopale et quodcunque aliud in eo Anglonen. habebat ecclesia, sicut in ipsius episcopi scripto denotatur expressum. Ex concessione Bisinianen. episcopi cum capituli sui assensu, ecclesiam Sanctae Mariae de Macla cum episcopali jure et omnibus obedientiis et pertinentiis suis, sicut in ejusdem episcopi privilegio demonstratur. Ecclesiam quoque Sancti Martini constructam in tenimentis ecclesiae a Petro Indulfo, quam ipse P. obtulit eidem ecclesiae, cum tenimentis, possessionibus et pertinentiis suis. Pallium ad haec, plenitudinem scilicet pontificalis officii, fraternitati tuae de sedis apostolicae auctoritate ac liberalitate largimur, quo intra Ecclesiam tuam ad missarum solemnia celebranda subscriptis diebus uti debebis, Nativitate scilicet Domini nostri Jesu Christi, S. Stephani, octava Dominicae Nativitatis, Epiphania, Hypapanti, Dominica in Ramis Palmarum, Coena Domini, Sabbato sancto, Pascha, et duobus diebus sequentibus, Ascensione, Pentecoste, tribus festivitatibus beatae Dei genitricis et virginis Mariae, natalitio beati Joannis Baptistae, commemoratione Omnium Sanctorum, solemnitatibus omnium apostolorum et praecipuis festis Ecclesiae tuae, dedicationibus ecclesiarum, consecrationibus episcoporum, ordinationibus clericorum et anniversario tuae consecrationis die. Provideas igitur quomodo hujus indumenti honor modesta sit actuum vivacitate servandus; ut ei morum tuorum ornamenta conveniant et esse valeas plus bonis actibus quam hujusmodi ornamento, Deo auctore, conspicuus; et quem pastoralis curae constringit officium, dilectionem proberis fratribus exhibere, ut in humilitatis virtute fundatus nec eleveris prosperis nec fatigeris adversis. Ipsi etiam adversarii, propter mandatum Dominicum, tuo circa te copulentur affectu, et quantum in te fuerit, pacem habeto cum omnibus et ad pacem studeto reducere discordantes. Fulgeat in pectore tuo rationale judicii, cum superhumerali actione conjunctum, et ita in conspectu Dei procedas et hominum, quatenus commisso tibi gregi Dominico virtutis praestes exemplum et taliter opere praecedas et verbo, ut videntes opera tua bona glorificent Patrem nostrum, qui in coelis est, et gaudeant se talem rectorem habere, per quem et erudiantur ad fidem et ad recta opera provocentur. Obeunte vero te, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem monachi ejusdem loci vel major pars consilii sanioris de ipso collegio, siquidem idoneus fuerit in eo repertus, secundum Deum et canonicas sanctiones crediderint eligendum. Quod si forte idoneus ibi reperiri nequiverit et aliunde fuerit assumendus, per fratres ipsius loci monachus eligatur, qui nimirum et regularibus cibis et indumentis utatur. Quae omnia, sicut ab eodem praedecessore nostro provide facta sunt, rata omni tempore volentes et inconcussa servari, nostri quoque privilegii munimine roboramus. Praeterea ad exemplar felicis recordationis Clementis papae praedecessoris nostri, ut Ecclesia Syracusana, quae usque ad tempus ipsius nulli nisi Romano tantum pontifici dignoscitur subjecta fuisse, tibi deinceps et successoribus tuis catholicis metropolitico debeat jure subesse, auctoritate apostolica confirmamus. Decernimus ergo, etc., salva sedis apostolicae auctoritate. Ad indicium sane devotionis suae, ac demonstrandum quod eadem Ecclesia Romano tantum pontifici subjaceret, supranominatus rex, cum eam sub nomine monasterii fundare coepisset, centum tarenos Romano pontifici annis singulis statuit persolvendos. Si qua igitur in futurum, etc. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, V Kalend. Maii, indictione prima, Incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae tertii anno primo. Cum tempore bonae memoriae Coel. papae, praedecessoris nostri, tu, fili abbas, ad Romanam curiam accessisses, privilegium et alia scripta meruisti a sede apostolica obtinere; et sicut a te accepimus, cum reversus fuisses ad propria, privilegium dictum et alia scripta in praesentia fratrum tuorum et quorumdam canonicorum Mersburgensium, qui in defensionem quorumdam monachorum illuc venerant, fecisti fideliter recitari. Quod intelligens venerabilis frater noster Mersburgen. episcopus, nuntiavit et scripsit imperatori te contra honorem imperii ad Romanam Ecclesiam accessisse et privilegium in ejus praejudicium impetrasse. Unde motus imperator curiam tibi indixit et privilegium sibi praesentari praecepit, quod receptum noluit tibi postmodum resignare. Et dum in his et aliis te per episcopum gravari sentires, appellatione interposita sedem apostolicam visitasti: a qua per nuntios commissionis litteris impetratis, partes judices citavere, in causa ipsa juxta formam mandati apostolici processuri Verum dum haec agerentur, venerabilis frater noster Magdebur. archiepiscopus ad petitionem episcopi memorati de mandato imperiali te ab officio beneficioque suspensum a monasterii administratione removit et curam ejus duobus militibus assignavit. Unde timens abbatiae periculum provenire, cum et tibi periculum immineret super controversiis quae inter te et episcopum et quosdam monachos vertebantur, arbitrium archiepiscopi te promisisti, fide in manibus ejus hinc inde praestita, servaturum. Sicque factum est ut ipse archiepiscopus, adjunctis sibi tam clericis quam laicis, inter quos erat et dapifer imperialis, sub certa forma arbitrium promulgaverit. Post haec iterum Romam veniens, quae facta fuerat eidem praedecessori nostro diligenter exponere procurasti: cui et adversario tuo custodi Mersbur. procuratori dicti episcopi nos ipsi, cum essemus in minori officio constituti et dilecti filii I. tt. Sancti Stephani in Coelio monte et I. tt. Sanctae Priscae presbyteri cardinales deputati fuimus auditores: et tandem, auditis quae partes duxerant proponenda, sub certa forma de consensu partium causa commissa fuit judicibus delegatis, videlicet ut de omnibus diligenter inquirerent, excepto quod indagationem libertatis ejusdem monasterii, cum duobus capellis, apostolicae sedis examini per omnia reservarent. Cumque ita judices delegati partes ad suam praesentiam auctoritate apostolica evocassent, memoratus episcopus delegatos ipsos suspectos sibi proposuit et causas suspicionis multiplices assignavit. Consequenter etiam eorum volens judicium declinare, sedem apostolicam appellavit. Sed reversus postmodum coram eisdem, sacramentum calumniae praestitit, testes produxit, petitis dilationibus et obtentis. Ipsi ergo judices procedentes in causa, auditis utriusque partis rationibus et plenius intellectis, gesta omnia sigillorum suorum munimine roborata ad sedem apost. destinarunt, terminum partibus imponentes quo recepturae sententiam apostolico se conspectui personaliter praesentarent. Ad quem tu personaliter accedens, episcopus pro se misit dilectos filios H. Mersburgen. canonicum et B. S. Nicolai Mersburgensis scholasticum responsales; qui gesta quae delegati transmiserant nec publicari debere dicebant nec fidem eis penitus adhibendam; cum et a suspectis judicibus et post appellationem legitime interpositam recepta fuerint et descripta: parte tua contrarium postulante, praesertim quia, ut firmiter, asserebat, nuntii memorati personam standi judicio non habebant, cum excommunicati essent, et episcopo fuisset sub poena suspensionis injunctum ut ad causam agendam in propria persona veniret: quod cum non fecerit, poenam suspensionis incurrit. Quem praedicti nuntii propter aegritudinem et senectutem personaliter ad Romanam Ecclesiam non posse accedere proponebant, alia quae ipsis objecta fuerant denegantes. Qui pro ipso episcopo factum taliter proponebant, quod cum ab eo, tanquam a praelato tuo, abbatiam et sacerdotium percepisses, sicut fueras in jure confessus, propter pravam conversationem tuam super multis enormitatibus coepisti a monachis conveniri; inter quos episcopus pacem et concordiam saepius reformavit, monens te ut ad frugem melioris vitae transires. Cum autem fratres per ea quae jugiter faciebas de tua emendatione nullatenus jam sperarent, contra te proposuca runt in synodo de dilapidatione, quod res monasterii pauperum usibus deputatas voluptuose consumeres et pro defectu necessariorum religio ibi penitus deperiret, te etiam de sacrilegio, simonia, aliisque multis criminibus impetebant interdum coram episcopo, quandoque in praesentia cardinalis, quem episcopus tandiu sustinuit quod monachis denegare justitiam dicebatur. Citatus exinde ab episcopo, nuntium misisti super omni gravamine quod tibi possit inferri per sententiam episcopi provocantem. Cum autem neque per te neque per nuntium ad archiepiscopum accessisses, ipse archiepiscopus appellationi tam generaliter factae in praejudicium Ecclesiae judicavit nullatenus deferendum. Episcopus itaque, habito prudentum consilio, citatum denuo te ab officio beneficioque suspendit. Interim superveniens dilectus filius noster I., tt. Sancti Stephani in Coelio monte presbyter cardinalis, tunc apostolicae sedis legatus, ad dictam abbatiam accessit ut componeret inter te et monachos memoratos. Sed te in villis proximis latitante et magistro Ulrico allegante, dictus cardinalis latam in te suspensionis sententiam confirmavit. Sic ergo latenter Romam veniens, commissionis litteras veritate tacita et sub specie renovationis privilegium quod nunquam hactenus habueras, impetrasti. Cumque judices delegati episcopo suspecti essent et monachis, a quibus nec unius diei poterant inducias obtinere, appellatione interposita ab episcopi nuntiis, statim. cum privilegium subreptitium legeretur, partes nuntios suos ad sedem apostolicam transmiserunt: de quorum assensu causa tandem fuit aliis conjudicibus sub certa forma commissa, sicut in commissionis litteris continetur. Sed cum non omnes possent examinationi causae propter nimiam distantiam interesse, dilectus filius abbas de Goizoche, una cum venerabilibus fratribus nostris dicto archiepiscopo, Balbergen. et Misnen. episcopis et quamplurimis Ecclesiarum praelatis, inter episcopum, te et monachos pacem et concordiam reformavit. Iterum autem ad Romanam Ecclesiam latenter accedens et proponens multa contra monachos et episcopum, ad duos judicum illorum, quos superius episcopo duximus esse suspectos et a quibus nuper ipse episcopus per nuntios appellaverat, commissorias litteras impetrasti. Qui cum justas exceptiones episcopi non admitterent, quas in continenti probare volebat, sedem apost. appellavit. Sed ipsis in causa nihilominus procedentibus, invitus accessit ad eos, timens ne sua justitia deperiret. Cum autem, post alia quae judices ipsi proprio motu fecerant, terminum publicandis attestationibus praefixissent, venientibus partibus, unus tantum comparuit de judicibus cum alterius nuntio; qui nec habebat ad alios litteras nec cavere volebat quod dominus suus vices suas praesenti judici commisisset. Sicque factum est quod solus Nunburgen. praepositus, licet tribus sigillis appositis gesta descripserat quae fuerant ad sedem apost. destinata; unde dicebant fidem eis nullatenus adhibendam; et quia ipsum instrumentum relationis ipsorum judicum fuit in superficie vitiosum et datum ab eo quem plurimis dicunt excommunicationis vinculis innodatum. Verum praemissa fere omnia pro episcopi parte proposita, tu veritate destitui firmiter asserebas. Quia vero memoratus episcopus, eo quod juramentum praestitit de calumnia et a delegatis inducias postulavit et testes coram eis produxit, appellationi renuntiasse videtur et eorum examini consensisse: Nos, habito fratrum consilio, in praemissa incidenti quaestione interlocuti fuimus quod deberent quae coram praedictis judicibus gesta fuerunt publicari; ut secundum tenorem ipsorum, nostra tandem sententia formaretur. Tibi igitur et procuratoribus episcopi supradicti venerabilem fratrem nostrum O. Ostien. episcopum et dilectum filium P., tituli Sanctae Caeciliae presb. card., dedimus auditores; qui cum ea quae fuerant hinc inde proposita et ostensa nobis et fratribus nostris fideliter retulissent, quia tam per confessiones quam per attestationes legitime constitit quod fide hinc inde data compromissum est in arbitrium archiepiscopi memorati et quorumdam etiam aliorum, Nos de consilio fratrum nostrorum ipsum arbitrium decernimus observandum, illis duntaxat exceptis capitulis quae contra libertatem ipsius monasterii et duarum capellarum eiusdem in arbitrio sunt expressa: cum etsi sponte volueris, de jure tamen nequiveris sine licentia Romani pontificis renuntiare privilegiis vel indulgentiis libertatis quae monasterium illud indicant ad jus et proprietatem Rom. Ecclesiae pertinere; praesertim cum in ultimae commissionis litteris contineatur expressum quod saepedictus praedecessor noster super renuntiatione a te super privilegio et aliis scriptis facta nullum tibi vel successoribus tuis aut etiam monasterio et duabus capellis de Pigavia praejudicium voluit generari. Quia vero in eisdem litteris commissoriis expressit quod indagationem libertatis ejusdem monasterii cum duabus capellis in eadem villa positis apostolicae sedis examini per omnia reservavit, quidquid contra formam hujus mandati a delegatis praedictis actum est revocamus et viribus omnino carere censemus; reservantes eidem episcopo liberam facultatem ut contra libertatem ipsius monasterii ordine judiciario valeat experiri; interim autem donec ipsa quaestio canonice terminetur, tu et monasterium tuum non compellamini obedientiam eidem episcopo exhibere, sed in eo statu maneatis in quo post impetratum privilegium et ante datum arbitrium, dignoscimini exstitisse. Quoniam ergo personales injuriae quae praecesserant per arbitrium sunt sopitae, cum vos vicissim in pacis osculum receperitis, quaestiones tam super ablatorum restitutione quam super subjectione monasterii duximus committendas. Nulli ergo, etc. Datum Romae apud S. Petrum, III Idus Julii, etc. Cum inter vener. fratrem nostrum Mersburgen. episcopum et dilectum filium abbatem de Pigavia super diversis articulis controversia verteretur et eadem saepe fuisset a bonae memoriae Coelest. papa praedecessore nostro commissa, tandem ad praesentiam nostram abbas praedictus et dilecti filii Hen. et B. procuratores ipsius Mersburgen. episcopi accedentes, cum super ea in auditorio diutius nostro litigassent, sententiam a nobis accipere meruerunt, cujus tenor ex litteris nostris sententiam continentibus vobis plenius innotescet. Verum cum pro defectu probationum quaestio quae vertitur inter eos super statu monasterii de Pigavia non potuerit terminari, nos inquisitionem ipsius vestrae duximus experientiae committendam, diffinitiva nobis sententia reservata. Caeterum quia idem abbas multis et magnis se queritur a dicto episcopo vel mandato ejus per alios spoliatum; per apostolica vobis scripta mandamus atque praecipimus quatenus thesauri Ecclesiae, privilegiorum, indulgentiarum et aliorum, quibus eum inveneritis minus rationabiliter ab episcopo destitutum, facta sibi restitutione plenaria, super libertate seu subjectione praemissi monasterii et aliis quae adversus se duxerint proponenda inquiratis, solum Deum habentes prae oculis, sine personarum acceptione plenissime veritatem et usque ad diffinitivam sententiam subl. appellationis diffugio procedentes gesta omnia nobis mittatis sigillorum vestrorum munimine roborata; ut per ea certiores effecti, securius in ipso negotio procedere valeamus; certum terminum partibus assignantes, ad quem nostro se conspectui repraesentent diffinitivam sententiam recepturae. Nullis litteris, etc., harum mentione non habita, praeter assensum partium, etc. Quod si omnes, etc., tu dilecte, fili abbas de Novo-Burgo, cum eorum altero, etc. Testes cogantur. Datum Reate, XII Kal. Augusti. Cum pro causa quae inter dilectos filios Falconem et Gualterum Cabilonensis Ecclesiae archidiaconos vertebatur, procuratores utriusque partis ad nostram praesentiam accessissent, nos eis dilectum filium nostrum G. Sancti Adriani diaconum cardinalem concessimus auditorem: coram quo ipsius F. archidiaconi procurator proposuit quod cum olim, pro variis gravaminibus quae adversarii ejus Cabilonen. Ecclesiae inferebant, ad sedem apostolicam accessisset, ad dilectos filios abbatem Sancti Martini, cantorem Eduensem, archidiaconum Flaviniacen. litteras impetravit ut dictum G. archidiaconum canonica districtione compellerent ut ob Cabilonen. Ecclesiae et hominum cujusdam obedientiae ejus, quae potestas Boiaci dicitur, molestatione cessaret et de injuriis illatis ipsum eidem Ecclesiae satisfactionem cogerent debitam exhibere. Cumque judices secundum mandatum apostolicum vellent in causa procedere, pars adversa, ut judicium declinaret, sedem apostolicam appellavit. Adjecit etiam quod a bonae memoriae Celestino papa praedecessore nostro confirmationis litteras impetrarat super quibusdam institutionibus ejusdem Ecclesiae de communi assensu capituli constitutis, ex quarum inobservantia Ecclesia ipsa debito servitio fraudabatur. Licet autem idem praedecessor noster venerabili fratri nostro Eduen. episcopo ad ejusdem archidiaconi postulationem mandasset ut eas faceret observari, ipse tamen semel solummodo Cabilonen. capitulo pro his servandis suas litteras destinavit nec super hoc ultra processit. Petebat itaque procurator ipse pro archidiacono memorato priorem causam committi, confirmari constitutiones praedictas et ea sibi restitui quae ad utilitatem ejusdem Ecclesiae coactus fuerat expendisse. Caeterum procurator partis alterius ex adverso respondit quod cum dictus F. archidiaconus in succentorem Cabilonen. Ecclesiae, diaconatus fungentem officio, in communi dormitorio manus injecisset temere violentas et eum traxisset verberando per claustrum, tu, frater archiepiscope, eum ob violentam manuum injectionem et violationem immunitatis Ecclesiae fecisti excommunicatum publice nuntiari. Ipse vero ad apostolicam sedem accedens confessus est quod in clericum manus injecerat violentas; supprimens autem quod immunitatem violasset Ecclesiae, super absolutione sua litteras impetravit; sed nihilominus in excommunicatione remansit, cum alteram causarum, pro quibus excommunicatus fuerat tacuisset. Unde ipsum nec in jure stare posse dicebat, nec procuratorem constituere: praesertim cum is cui causae suae procurationem commiserat ob excessum similem, eadem innodatus sententia teneretur. Ea etiam carere viribus allegabat quae in excommunicatione positus a sede apostolica impetrarat. Licet autem per hoc dictus G. archidiaconus ei non teneretur, nisi obtento prius absolutionis beneficio, respondere; nihilominus tamen se dictorum judicum conspectui praesentaret et per litteras venerabilis fratris episcopi et dilecti filii decani ipsius Ecclesiae ostenderat quod nec ipse adversus eamdem Ecclesiam nec Ecclesia adversus eum haberet aliquam quaestionem et litterae quas adversarius ejus obtinuerat ab apost. sede impetratae non fuerant de capituli voluntate. Accedente igitur die altera quae ipsis fuerat assignata, cum super eo quaereretur a partibus utrum renitente capitulo dictus F. archidiaconus esset pro Cabilonen. Ecclesia contra eumdem G. archidiaconum admittendus, ipse G. propter suspicionem judicum ad sedem apostolicam appellavit. Ad ea vero quae super servandis consuetudinibus Ecclesiae proposita fuerant sic respondit quod cum memoratus episcopus dictis decano et capitulo mandavisset memoratas consuetudines observari, responderunt se ipsas libentius servaturos, nisi paupertas Ecclesiae impediret; adjicientes, ut statum Cabilonen. ecclesiae per suas litteras sedi apostolicae nuntiarent. Ex his igitur concludebat nec expensas quas dictus F. archidiaconus fecerat ipsi debere restitui, cum potius, ut ab excommunicationis vinculo solveretur, ad sedem apost. accessisset nec eum esse super confirmandis Ecclesiae consuetudinibus audiendum, cujus non poterat litteras procurationis ostendere, imo ipse procurator esse a capitulo institutus. Propter quod cum instantia postulabat ordinationem Ecclesiae dictis episcopo et decano committi; ita quod quidquid de majori et saniori parte capituli, tam super instituendis canonicis quam super aliis ad ordinationem ejusdem Ecclesiae pertinentibus, constituerent, non obstante contradictione paucorum, inviolabiliter servaretur, nec obstantibus litteris super servandis praedictis consuetudinibus ad dictum Eduen. episcopum destinatis. Petebat etiam dictum F. archidiaconum excommunicatum denuntiari; cum nec satisfecisset passo injuriam et de violatione immunitatis Ecclesiae non fecisset aliquam mentionem. Ex parte vero praedicti F. archidiaconi taliter fuit ad objecta responsum, quod licet super violenta manuum injectione accusatus fuisset, ei fuit Ecclesiae solummodo introitus interdictus; sed postmodum ad apostolicam sedem accedens, sine contradictione qualibet fuerat absolutus. Nos igitur causam ipsam vestro examini committentes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si vobis constiterit dictum F. archidiaconum ob duplicem causam excommunicatum fuisse, et expressisse tantum alteram in litteris quas super absolutione sua ab apostolica sede obtinuit, ipsum tanquam excommunicatum satisfacere Ecclesiae suae de altera, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam appellatione remota cogatis. Praedictas vero constitutiones, si eas de assensu capituli majoris sanioris partis sine pravitate qualibet inveneritis esse factas et possibilitas Ecclesiae patitur, faciatis inviolabiliter observari. In aliis ordinationem Ecclesiae praedictis episcopo et decano auctoritate apostolica committatis; ita ut quae cum majori parte capituli tam super canonicis instituendis quam super aliis canonice duxerint statuenda, non obstante contradictione vel appellatione paucorum, obtineat firmitatem. Expensas vero antedicto archidiacono restitui faciatis, si legitime probare potuerit se de Capituli mandato suscepisse praedicta negotia promovenda et propter hoc ad sedem apostolicam accessisse. Nullis litteris, etc., praeter assensum partium, etc. Quod si omnes, etc. tu, frater archiepiscope, cum eorum altero, etc. Datum, etc. Quamvis insula vestra longo terrarum tractu ab Urbis partibus sit remota, vos tamen, quod apostolicae provisionis non sitis extorres, aestimare debetis, cum ex injuncto nobis apostolatus officio facti simus secundum Apostolum sapientibus et insipientibus debitores, et ita pastoralem sollicitudinem gerimus de propinquis, quod eam extendimus etiam ad remotos, quos absentes corpore, spiritu vero praesentes, charitatis brachiis amplexamur. Sane dilectum filium Erlend. abbatem, latorem praesentium quem ad nos transmittere curavistis, boni testimonii virum, paterna benignitate recepimus et sicut eo didicimus referente, licet nullas ex parte vestra portaverit nobis litteras sigillatas, quas tamen asseruit se amisisse in maris periculis constitutum, nonnulla in partibus vestris velut in usum et consuetudinem sunt redacta, quae ab agro Dominico sunt studiosius exstirpanda, ne per spinas et tribulos semen evangelicum suffocetur. Inter quae sequentia duximus ad cautelam, exempli gratia, exprimenda: ut per ea studeatis caetera vitia capitalia evitare per quae ira Dei venit in filios diffidentiae, qui stercora pro croceis amplectuntur, et luci tenebras anteponunt. Et ut incipiamus a primo inobedientiae vitio per quod peccatum intravit in mundum, cum in Ecclesia Dei diversi gradus, adinstar coelestis curiae, sint distincti, ut secundum dispositionem superiorum obtemperantibus inferioribus, cuncta rite procedant, unde et Romana Ecclesia tanquam magistra non humana sed divina dispositione universis et singulis per orbem Ecclesiis est praelata, ut ad eam velut caput aliae sicut spiritualia membra respondeant: cujus pastor ita suas aliis vices distribuit ut, caeteris vocatis in partem sollicitudinis, solus retineat plenitudinem potestatis, ut de ipso post Deum alii dicere possint: Et nos de plenitudine ipsius accepimus , sicut idem E. abbas nobis diligenter exposuit, qui sunt inter vos subditi, dum praelatis suis, in his quae agunt perperam, nolunt humiliter obedire ac secundum ipsorum monita salubria declinare a malo et facere bonum, contra torrentem dispositionis divinae brachia nituntur extendere et quasi contra stimulum calcitrare; quae sic disposuit gradus et ordines differentes, ut reverentiam minores majoribus exhiberent. Profecto qui talia agunt, regnum Dei non possidebunt, erroris magnitudinem non pensantes, cum secundum Prophetam peccatum hariolandi sit repugnare, et scelus idololatriae nolle acquiescere. Hi nempe vel sunt potentes; et peccata sua propria temeritate defendunt, non attendentes quod legitur: Potentes potenter tormenta patientur , et: Deposuit potentes de sede . Vel minores. Et ut licentius proruant in peccatum majorum tuitione defendere se nituntur, declinantes corda sua in verba malitiae, ad excusandas excusationes in peccatis; tanquam in extremo examine, quando unusquisque onus suum portavit, illi possint eos a ventura ira defendere qui pro suis sceleribus aeternis incendiis reservantur. Quid de homicidiis, incendiis et fornicationibus referemus, et quod excommunicatis communicare praesumitis et praesertim Suero et excommunicato et apostatae, Deo et sanctis ejus pro suis actibus inimico? Si vellemus ad unguem singula persequi quae inter vos dicuntur peccatis exigentibus frequentari, pagina cresceret in immensum et taedium legentibus et audientibus generaret. Dolemus ergo plurimum et tristamur haec inter vos libere perpetrari. Sed veremur admodum et movemur ne forte, quod absit, propter dissolutam negligentiam vestram ista proveniant, quae dum negligitis perturbare, quid aliud facitis quam fovere facti canes muti, non valentes latrare? quibus dicitur per prophetam: Clama, ne cesses, quasi tuba exalta vocem tuam, annuntiabo populo meo scelera eorum, et domui Jacob peccata eorum . Unde Apostolus inquit Ephesiis: Mundae sunt manus meae a sanguine omnium vestrum. Non enim subterfugi quominus annuntiarem vobis omne consilium Dei . Mundus ergo a sanguine ipsorum non esset, si eis annuntiare Dei judicium noluisset; quia cum increpare delinquentes noluerit, eos proculdubio tacendo pastor occidit. Cum itaque in tremendi die judicii de vestris et subditorum vestrorum actibus debeatis reddere rationem, quin etiam et de omni verbo otioso quodcunque locuti fueritis; hortamur universitatem vestram, monemus in Domino et per apostolica scripta mandamus quatenus contra delinquentes quasi contra bestias Ephesi viriliter exsurgentes, ne post cursum vitae labentis in manus Dei viventis quod horrendum est, incidatis, murum vos pro domo Domini non dubitetis opponere et contra faciem Damasci turrim vos inexpugnabilem opponentes, evellere ac destruere, aedificare pariter et plantare unanimiter procuretis quae in Ecclesia Dei evellenda et destruenda, aedificanda fuerint et plantanda. Caeterum quoniam adhuc habemus multa vobis dicere quae non possunt commode per praesentem epistolam declarari; praemissis breviter praelibatis, charitati vestrae duximus praedicendum quod auctore Patre luminum, a quo omne datum est optimum et omne donum perfectum, in proximo invento viro secundum cor nostrum, eum ad vos mittere disposuimus: per quem de singulis quae omittere vel facere debeatis et omnibus quae fuerunt nobis ex parte vestra proposita, cum ad vos venerit, efficiemini certiores. Datum Reat., III Kal. Augusti, etc. In eumdem fere modum scriptum est principibus et populis per Islandiam constitutis. Quamvis insula vestra, ut supra, etc., usque ad verbum libere perpetrari; quos salvos fieri cupimus et ad agnitionem veritatis venire: ad quod viam vobis salubriter praeparabit, si habueritis in his quae Dei sunt obedientiam ad praelatos et eos imo Deum in ipsis curaveritis honorare, in quibus contemptis Deus spernitur et in receptis recipitur et etiam honoratur, et opera impenderitis in operibus pietatis et praesertim eleemosynis conferendis, quarum efficaciam Scriptura commendans inquit: Sicut aqua exstinguit ignem, ita eleemosyna peccatum exstinguit. Caeterum quoniam adhuc habemus, etc., ut supra. Datum, ut supra. Per tuas nobis litteras intimasti quod Rao de Aceresia ex muliere quadam quam, secundum opinionem majoris partis viciniae, in concubinam habebat, prole suscepta, quamdam prius et aliam ea defuncta duxit uxorem et ea ex qua prolem susceperat virum sibi alium copulavit. Processu vero temporis idem Rao in praesentia multorum firmavit proprio juramento quod eam quam habere visus fuerat concubinam, prius affidaverat in uxorem quam ex ipsa filium genuisset; et cum post juramentum illud per sex annos et ultra vixisset, dum ageret in extremis, eum quem ex illa susceperat, filium legitimum appellavit et haeredem instituit in testamento. Cum autem tuae fuisset inquisitioni et decisioni commissum, an filius sic susceptus legitimus esset haeres ipsius R. et ad ejus patrimonium admittendus, propter id quod ex quadam decretali bonae memoriae Alexandri papae praedecessoris nostri standum esse super hoc verbo viri et mulieris credebas, testes a filio ejusdem R. productos provide suscepisti: quibus legitime comprobavit praedictum R. matrem suam in capella Sancti Sergii affidasse; propter quod eum ipsius R. haeredem esse legitimum judicasti. Nos igitur attendentes quod plus est quod in veritate agitur quam quod simulate concipitur, licet tam dictus R. cum, ea dimissa quam ut concubinam habuerat, ad alia vota transivit, videatur ex ipso facto quod matrimonium inter eos celebratum fuerit denegasse: quia tamen desponsatio per testes legitimos comprobata eos matrimonialiter fuisse conjunctos ostendit, sive desponsatio ipsa fuerit de praesenti, ut per consensum legitimum et verbis de praesenti expressum, sive de futuro, ut per sequentem carnis copulam matrimonium inter eos fuerit celebratum, non tam decretali dicti praedecessoris nostri, quae in casu dissimili loquitur, quam inductis probationibus innitentes, te processisse legitime respondemus et sententiam tuam auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus: auctoritate tibi praesentium injungentes ut sententiam ipsam facias monitione praemissa per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari. Nulli ergo, etc. Datum Reat, III Nonas Augusti. Petrus diaconus et monachus Sancti Joannis de Pinna sua nobis insinuatione monstravit quod cum in saeculari adhuc habitu constitutum, in Ecclesia de Rigulo quoddam beneficium obtinentem, abbas ipsius Ecclesiae illum eodem beneficio spoliasset, cognati et amici ejus abbati saepius supplicarunt ut beneficium sibi restitueret memoratum. Quo nolente ipsorum precibus acquiescere, irati plurimum et commoti, nocte quadam in domo diaconi convenerunt, et coena facta dixerunt quod vindictam volebant sumere de abbate. Inhibiti autem expresse ab eodem diacono ne abbatem occiderent vel aliquid ei facerent unde ordinis sui discrimen incurreret et animae detrimentum, in eum nihilominus irruerunt et plagis impositis abierunt semivivo relicto; unde post dies aliquot spiritum exhalavit. Ab illo autem tempore usque hodie praedictus diaconus de eo quod contigerat tristis effectus, ab administratione cessavit; et nondum expleto biennio, habitum induit monachalem. Unde a nobis suppliciter petiit edoceri utrum posset in officio diaconi ministrare; et si hoc ei liceret, an posset ad majorem ordinem promoveri. Licet autem, si praemissis veritas suffragatur, praefatus diaconus super abbatis interitu non videatur esse culpabilis, quia tamen bonarum mentium est ibi culpam agnoscere ubi culpa non est, quod ab administratione officii se propria voluntate suspendit vel habitum induit regularem, sibi non ad peccatum ascribimus, sed ad meritum reputamus. Quocirca fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si praemissa noveritis veritate subnixa, saepedictum diaconum non solum in diaconatus officio ministrare, sed etiam ad ordinem presbyteratus ascendere, si aliud canonicum non obstiterit impedimentum, liberam concedatis auctoritate apostolica facultatem; praesertim si super hoc non fuerit respersus infamia, cum ei non debeat imputari quod contra prohibitionem ejus expressam, eo causam vel occasionem non dante, ausu sacrilego proponitur a consanguineis attentatum, divina Scriptura testante quod anima quae peccaverit, ipsa morietur; filius non portabit iniquitatem patris neque pater iniquitatem filii quamvis hoc ipsum verius ad aeternam quam ad temporalem referatur vindictam. Datum Reat., II Nonas Augusti, pont. nostri anno primo. Sicut ex parte dilecti filii nobilis viri ducis Lotharingiae nostris fuit auribus intimatum, quando nobilem mulierem Mathildem, neptem Philippi quondam comitis Flandriae, sibi matrimonio copulavit, idem comes redditus quinquaginta talentorum percipiendos annuatim in terra Boloniae praefato duci assignavit in dotem, quae post obitum ipsius comitis nullatenus potuit obtinere; et insuper ipse comes eamdem terram obligavit ei pro trecentis marcis et septem millibus talentorum. Quia igitur praescripta terra ad proprietatem est charissimi in Christo filii nostri Philippi illustris regis Franciae devoluta et dos pertinet ad conjugium, quod est magnum in Ecclesia sacramentum: nos, qui secundum apostolum sapientibus sumus et insipientibus debitores, discretioni vestrae per apostol. scripta mandamus quatenus eumdem regem, ut super praemissis memorato duci satisfaciat ut tenetur moneatis diligenter et efficaciter inducatis. Alioqui, partibus convocatis, audiatis causam et eam fine debito terminetis. Quod si ambo, etc., tu, frater episcope. Datum Reat., VIII Idus Aug Ad dissolvendum quod factum fuerat inter Joannem filium nobilis viri Leonis de Monumento et S. filiam quondam Matthaei de Fortebrachio super matrimonio contrahendo, in nostra et fratrum nostrorum praesentia fuit ex parte vestra propositum quod, cum dicta puella nondum ad septennium pervenisset, cum ipsa nec matrimonium contrahi nec sponsalia potuere. Defuit etiam consanguineorum assensus, qui praecipue sunt in talibus requirendi. Quod et si aetas sufficiens exstitisset et consanguineorum intervenisset assensus, personae tamen non sunt legitimae ad matrimonium contrahendum, linea consanguinitatis obstante. Accusatione vero super consanguinitate proposita et tam ex parte juvenis quam ex parte puellae consanguinitatis gradibus computatis, cum eam velletis idoneis testibus comprobare, praefatus Leo multas exceptiones proposuit, per quas nitebatur vos ab accusatione multipliciter removere. Cumque super exceptionibus ipsis fuisset utrinque diutius disceptatum, auditis et intellectis quaecunque fuerunt hinc inde proposita, de consilio fratrum nostrorum interloquendo pronuntiavimus inter dictos juvenem et puellam nec matrimonium nec sponsalia fuisse contracta, cum constet puellam nondum ad septennium pervenisse. Quocirca nec accusatio locum habebat, cum non esset quod posset legitime accusari: denuntiari tamen poterat consanguinitas, ut interdiceretur matrimonium contrahendum. Ad denuntiationem ergo legitime comprobandam festum Omnium Sanctorum proximo venturum pro termino assignamus; salvis exceptionibus non solum propositis sed etiam proponendis. Ne vero quidquam interim in puellam carnaliter attentetur, auctoritate apostol. firmiter interdicimus ut in ipso negotio de novo non procedatur ulterius donec vel a denuntiatione cessetur vel, denuntiatione probata, ordine judiciario procedatur. Quod si contra interdictum nostrum in praejudicium ipsius quidquam fuerit attentatum, illud irritum esse decernimus et viribus omnino carere. Sacra docente Scriptura didicimus, ut quod Deus conjunxit, homo non separet . Duplex est autem conjunctio conjugalis: una secundum carnem, quae carnalis dicitur; altera secundum spiritum, quae spiritualis non incongrue appellatur. Utramque designat Apostolus qui verbum illud exponens, Propter hoc relinquet homo patrem et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una , consequenter adjunxit: Hoc autem dico magnum sacramentum in Christo et in Ecclesia . Nam carnalis conjunctio, quae est inter virum et legitimam feminam sacramentum est spiritualis conjunctionis quae consistit inter Christum et sanctam Ecclesiam. Conjunctio carnalis hoc efficit ut sint duo in una carne, secundum illud quod Veritas ait: Itaque jam non sunt duo, sed una caro . Conjunctio vero spiritualis id efficit ut sint duo in uno spiritu, secundum illud quod dicit Apostolus: Qui adhaeret Deo, unus spiritus est cum eo : Utrique autem, carnali scilicet et spirituali conjunctioni, competit quod superius est praemissum: Quod Deus conjunxit, homo non separet ut nec liceat homini carnali matrimonio legitime copulatos dividere nec spirituali conjugio canonice vinctos, ut episcopum et suam Ecclesiam, separare. Licet autem videri posset ex his quod summus pontifex spirituale matrimonium, episcopi scilicet et Ecclesiae, separare non possit, cum tamen ex consuetudine, quae est optima legum interpres, et sacris canonibus habeatur quod per cessionem, depositionem et translationem, quae soli sunt sedi apost. reservata, super hoc plenam habeat potestatem sane intelligentibus id nullum dubitationis scrupulum generabit; cum non humana sed divina fiat auctoritate quod in hac parte per summum potificem adimpletur, qui non hominis puri, sed veri Dei vere vicarius appellatur. Nam quamvis simus apostolorum principis successores, non tamen ejus aut alicuju apostoli vel hominis sed ipsius sumus vicarii Jesu Christi. Unde quos Deus spirituali conjunctione ligavit, non homo, quia non vicarius hominis, sed Deus, quia Dei vicarius, separat, cum episcopos a suis sedibus per eorum cessionem, depositionem et translationem aliquando removemus. Quae tria ex hac quam ostendimus ratione merito sunt Romano tantum pontifici reservata: qui licet alios episcopos vocaverit in partem sollicitudinis, sibi tamen retinuit plenitudinem potestatis. Siquidem ex litteris venerabilium fratrum nostrorum Mediolanen. et Ravennat. archiepiscoporum et Vercellen. Terdonen. Placentin. Parmen. Lauden. et Mutinen. episcoporum, et dilectorum filiorum capituli, praepositorum et universi cleri, consulum et populi Papien. accepimus, quod bonae memoriae L. Papiensi episcopo viam universae carnis ingresso, ipsi capitulum et clerus Papien. in te unanimiter convenerunt, te sibi petentes in episcopum ab apostolica sede concedi; licet, quod negligentiae ipsorum ascribimus, ipsi te elegisse scripserint, quem eis eligere non licuit, sed tantummodo postulare: quia cum esses spiritualiter alligatus uxori, nisi facta prius solutione, in te non poterat legitime consentiri. Quia vero in talibus evidens utilitas et urgens necessitas, secundum instituta canonica, solent et debent attendi; utrum haec postulationem ipsorum favorabilem redderent et assensu sedis apostolicae non indignam cum fratribus tractavimus diligenter. Visum est nobis et fratribus nostris non modicum utile, ut de minori civitate ad majorem, de minus populosa dioecesi ad populosiorem, de minus nobili ad nobiliorem Ecclesiam transire debeas: ubi concessum tibi scientiae et eloquentiae donum ad profectum plurimorum valeas exercere et creditum tibi talentum sub usuris fertilioribus valeas erogare. Necessarium etiam subtiliter intuentibus videbatur, cum si a sede apostolica nuntii, quos dicti capitulum et clerus Papien. ad nos destinarunt, vacui redivissent, praeter personarum laborem et magnitudinem expensarum, quas frustra fecisse dolerent, dissensionis inconveniens Ecclesiae Papiensi forsitan proveniret, quod nobis et Ecclesiae Romanae posset ab aliquibus imputari. De tua igitur idoneitate securi, utpote cujus scientiam et eloquentiam ac morum honestatem nos et fratres nostri plene cognovimus, dum apud sedem esses apostolicam constitutus, et familiaria exempla sequentes, ut vetera relinquamus, cum temporibus nostris, de episcopo in episcopum, ut Venefranus in Aversanum, de episcopo in archiepiscopum, ut Gratianopolitanus in Viennen. de episcopo in archiepiscopum, ut Tarsen. in Nazaren. de archiepiscopo in patriarcham, ut Caesarien. in Hierosolymitan. et quod plus est, de archiepiscopo in summum pontificem, sicut bonae memoriae Urbanus papa praedecessor noster, qui de Mediolanen. Ecclesia fuit in pontificem Romanum assumptus, translationes fuerint saepius celebratae, supradictorum capituli et cleri petitioni clementer annuimus et ut a Faventin. transeas ad Ecclesiam Papien. de benignitate sedis apostolicae facultatem tibi liberam auctoritate presentium indulgemus. Nulli ergo, etc. Datum Reat., VI Id. Augusti. Postulatum fuit a nobis ex parte vestra quod deliberatione provida unanimiter statuistis ad conservandam indemnitatem Ecclesiae et repellendam quorumdam potentum improbitatem, qui Ecclesiam vestram saepius praegravabant, ne plures triginta sex canonicis liceret in vestra Ecclesia ordinari, auctoritas sedis apostolicae confirmaret. Nos ergo vestris justis postulationibus annuentes, praemissum canonicorum numerum, sicut a vobis provide noscitur institutus, ratum habentes, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate, praesenti pagina confirmamus; nisi forte in tantum excreverint Ecclesiae facultates, quod ex eis commode valeat pluribus canonicis provideri. Nulli ergo etc. Datum Romae, etc. Apud religiosos extrinseca et aliena commendatione non indiget quem propria et innata intus religio et scientiae praerogativa commendant. Et non minus his duobus juvat causa quam gerit. Virtus enim sese diligit aspernaturque contraria et similia in similibus delectantur. Quanta enim religione polleat venerabilis frater noster episcopus Sancti Georgii et locus indicat in quo laudabiliter olim abbatis implevit officium, utpote in quo vigent regularia instituta, et canonica disciplina servatur, et dignitas ad quam est vocatus, evidentius ipsius mores ostendunt. Quantum vero et in quibus peritus existat, eloquentia sapientiae ac verbum ejus testimonium perhibet veritati. Quod tanto melius ex ipsius familiaritate quam nostra significatione plenius cognoscetis, quanto fidelior testis est oculus quam auditus. Gerens autem causam non propriam sed communem, non privatae personae sed Ecclesiae, imo Christi functus legatione Orientalium principum ad principes Occidentis, stetit fideliter et constanter coram chariss. in Christo filiis nostris Philippo Francorum et R. Anglorum regibus illustribus verbum legationis et causam exposuit Crucifixi. Et licet in ore ejus verbum Domini non fuerit alligatum, nec aliquid ex contingentibus omiserit; quia tamen uterque regum in alterum proprias intendebat injurias vindicare, neutrum ad plenum tetigit injuria Jesu Christi. Quamvis autem voluissent eidem episcopo honores in regnis suis et amplos redditus assignare, maluit tamen excutere pulverem de pedibus suis, terram eorum egressus in testimonium illis, quam suae legationis causa neglecta, exsule ac paupere Christo ditari: aestimans quia vocati non fuerunt digni paratis nuptiis et triumpho in quorum manibus tauros pingues, qui eum obsederant, et altilia, quae in haereditatem Domini status tulerat aquilonis, Christus forsitan occidisset: malens per nos in subsidium pauperum terrae Orientalis, saltem pauperum et debilium multitudinem congregare; ne forte consentirent majores, et dicerent: Manus nostra excelsa, et non Deus, fecit haec omnia . Cum igitur ad verbum ipsius, imo potius ad vocem Domini per universam Italiam inter nostrae promotionis initia litteras curaverimus destinare nec ei expediat ut appareat in conspectu Domini vacuus sine fructu recedens, ipsum de voluntate fratrum nostrorum non ad petitionem suam, sed motum nostrum, ad monasterium vestrum duximus destinandum; ut ibi aeris inclementiam temperie fugiat autumnali. Rogamus igitur universitatem vestram, monemus et exhortamur in Domino, per apost. vobis scripta mandantes, quatenus eum benigne recipientes pariter et devote, sicut tantum episcopum decet et populi Christiani legatum, honorare curetis et in necessariis omnibus ita liberaliter ei providere, quod nos id gratum habere possimus et ipse vobis et Ecclesiae Cassinen. in posterum obligetur, ac vos religiosos litteratos pariter et honestos videamini affectuosius in Domino amplexari: scituri quod sicut gratum nobis erit plurimum et acceptum si eum officiose curaveritis honorare, ita pro certo grave nobis et molestum existet, si, quod non credimus, mandatum nostrum neglexeritis exaudire, cum ejus provisio magis vobis ad praemium aeternum proficiat quam ei accedat ad commodum temporale. Datum Romae, etc. Cum pro controversiis quae inter venerabilem fratrem nostrum archiepiscopum ex una parte et dilectos filios canonicos Arboren. verterentur ex altera, ipse archiepiscopus et Petrus de Staura presbyter ex parte capituli ad nostram praesentiam accessissent, dictus P. presbyter archiepiscopum paratum esse se dixit in multis et gravibus accusare: quem super homicidio, perjurio, excommunicatione, incendiis, incantationibus, lardatione hominis cum lardo et cera, et quod a nepote suo Saracenis de Sicilia vendi concessit Ecclesiae suae mancipium Christianum et aliis enormitatibus et capitulis volebat impetere adversus eum tempore congruo proponendis. Verum ipse archiepiscopus proposuit ex adverso, quod cum bonis Ecclesiae suae per nobilem virum Vulliel. marchionem judicem Calaritan. et complices ejus esset minus rationabiliter destitutus, non tenebatur aemulis respondere, qui cum praedicto marchione spoliationem suam fuerant machinati, nisi esset antea restitutus; quos etiam ab accusatione sua dicebat aliis rationibus repellendos. Unde autem praedictos marchionem et canonicos adversus se commotos diceret exstitisse, sequentia vos verba poterunt edocere. Cum enim idem marchio auctoritate quondam apo. sedis excommunicationis vinculo innodatus. nobilem virum A. Arboren. judicem et filium ejus parvulum cepisset et nequiter carcerali fecisset custodiae mancipari, eorum terra quam ab Ecclesia Rom. tenebant per violentiam occupata, ipse archiepiscopus, qui natione Januen. erat, iram ipsius marchionis et qui secum erant metuens Pisanorum, ad partes alias declinavit; in cujus absentia marchio et fautores ejus Arboren. Ecclesiam spoliarunt in parte et suffraganei sui et clerici dicto marchioni, tunc excommunicatione notato, Arboren. terrae sceptrum solemniter concesserunt. Verum cum tempore procedente idem archiepiscopus ad Ecclesiam suam reversus praefatos clericos de eo quod, ut sibi videbatur in contemptum apost. sedis fecerant redargueret, nec vellet sine mandato apo. sedis praefatum marchionem habere patronum; timentes, ut credebatur, clerici ne coram ipso archiepiscopo de sua possent incontinentia conveniri, contra eum cum dicto marchione seditionem fecerunt, quem nihilominus in populo diffamantes, per duos de sociis suis ad sedem apost. appellarunt; sed duobus mensibus post elapsis, poenitentia ducti, ab eo veniam postulantes, remissis utrinque injuriis, in ipsius gratiam redierunt. Cum autem postmodum venerabilis frater noster Pisan. archiepiscopus, legatus Sardiniae, illuc venisset, praefatus P. de Staura clericus Arboren. procurator a capitulo constitutus, super remissis conviciis dictum archiepiscopum ad sedem ap. appellavit. Sed in praesentia dicti archiepiscopi Pisani partibus constitutis cum canonici Arboren. ibidem vellent suum archiepiscopum convenire ne provocationis beneficio responderet eis se tuentem, renuntiantes appellationi quam fecerant, quod nollent habere papam nisi Pisanum archiepiscopum responderunt. Cum autem coactus ab eodem archiepiscopo ut adversariis responderet et securitatem sibi a marchione dari ac suis peteret et etiam advocatum et id obtinere non posset, ad commune appellationis remedium convolavit. Postea vero Pisani facientes in eum impetum quem petierat advocatum, ipsum occidere voluerunt. Compulsus tandem a saepedicto Pisano archiepiscopo, appellatione salva quam fecerant, excludendo P. memoratum, tanquam minus idoneum, respondit quod eum non posset ullatenus accusare; et hoc incontinenti constare poterat, ut dicebat. Et quoniam jamdicti marchionis et suorum instinctu falsos contra se testes timuit introduci et memoratus Pisanus archiepiscopus laicos testes bonae opinionis et famae contra P. adversarium suum admittere recusabat, denuo propter praemissa gravamina coram majori parte praelatorum Sardiniae sedem apost. appellavit; et cum apostolos ab antefato archiepiscopo postulasset, et ut compelleret marchionem ne impediret eum quo minus posset de rebus archiepiscopatus sibi sumere necessaria, nihil horum potuit obtinere, quinimo postea fuit per marchionem ipsum equis propriis spoliatus, qui etiam inhibuisse dicitur ut nullus eum in navi sua reciperet, ad Rom. Ecclesiam accedentem; et hospitalarium quemdam, qui habebat vestes ipsius archiepiscopi commendatas ad tempus, fecit in custodia detineri; apponens etiam iniquitatem iniquitati, per judicem Turritan. eum capi fecit, et arcto carceri mancipari, longo tempore compedibus ferreis religatum. Testes etiam partis adversae post recessum suum dictus Pisan. archiepiscopus adversus eum proponitur recepisse. Postea vero, sicut Domino placuit, liberatus, de rebus archiepiscopatus quas occupaverat marchio saepedictus, nihil potuit per Arboren. archipresbyterum et per suum canonicum obtinere: quin potius duo de clericis suis, post appell. ad nos interpositam, septem panes cereos, quos ad domum Templi mittebat, sibi per violentiam abstulerunt. Quia vero neutra partium fidem nobis facere poterat de praemissis, causam ipsam de voluntate ipsorum vobis duximus committendam; per apostolica scripta districte praecipiendo mandantes quatenus, si rem ita noveritis se habere, cum laicis super Ecclesiis et personis ecclesiasticis non sit attributa potestas, quidquid a saepedicto marchione et fautoribus ejus in praejudicium praenominati Arboren. archiepiscopi vel Ecclesiae noveritis attentatum denuntiantes penitus non tenere, ad faciendam sibi restitutionem plenariam praefatum marchionem et complices suos, omni contradictione et appellatione cessantibus, per censuram ecclesiasticam compellatis; et non obstante quod saepedictus Pisan. archiepiscopus, post appellationem ad nos interpositam et iter arreptum ad sedem apostolicam veniendi, lite non contestata praesertim in criminali, contra eum testes recepit, sicut ex insinuatione litterarum ejus liquido intelleximus, super omnibus quae adversum se partes duxerint proponenda; et si bona Ecclesiae ipsius archiepiscopi tempore diminuta sunt vel etiam augmentata, vocatis ad vos qui fuerint evocandi, sine personarum acceptione, solum Deum habentes prae oculis, servato juris ordine, inquiratis plenissime veritatem et usque ad diffinitivam sententiam remoto appellationis obstaculo procedentes, gesta omnia sub sigillorum vestrorum testimonio nobis transmittatis; certum terminum partibus assignantes, ad quem recepturae sententiam nostro se conspectui repraesentent. Testes appellatione rem. cogantur. Provisuri ne hujus occasione discordiae bona Arboren. Ecclesiae ab alterutra parte per dilapidationis vitium distrahantur. Nullis litteris obstantibus praeter assensum partium, etc. Datum Reat., III Idus Augusti. Ad audientiam nostram, te significante pervenit quod cum corrigere vis clericorum excessus exercentium negotiationem illicitam et usuras, vacantium ludis illicitis et habentium concubinas, ipsi, ut tuam correctionem eludant, ad sedem apostolicam vocem appellationis emittunt. Ne igitur excessus delinquentium hac occasione remaneant impuniti, fraternitati tuae auctoritate praesentium duximus indulgendum ut praedictos excessus corrigas et emendes; et si qui super hoc duxerint ad sedem apostolicam appellandum, statuas eis terminum competentem: infra quem si appellationem prosequi forte noluerint, extunc in eos correctionem non differas sublato appell. obstaculo canonicam exercere. Datum Reat., III Idus Augusti. In eminenti apostolicae sedis specula, licet immeriti, disponente Domino constituti, pro singulorum statu solliciti esse compellimur et ea sincere tenemur amplecti quae ad incrementum religionis pertinent et ad virtutum spectant ornatum: quatenus religiosorum quies ab omni sit perturbatione secura et a jugo mundanae oppressionis servetur illaesa, cum apostolica fuerit tuitione munita. Attendentes itaque quomodo religio et ordo vester multa refulgens gloria meritorum et gratia redolens sanctitatis, palmites suos a mari usque ad mare extenderit, ipsum ordinem et universas domos ejusdem ordinis apostolicae protectionis praesidio duximus confovendas et praesenti privilegio muniendas. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus benignius annuentes, ad exemplar felicis recordationis Alexandri, Lucii, Urbani et Clementis praedecessorum nostrorum Romanorum pontificum, universas regulares institutiones et dispositiones quas de communi consensu vel majoris et sanioris partis fecistis, sicut inferius denotantur, auctoritate apostolica roboramus et praesentis scripti privilegio communimus. Videlicet ut orde canonicus, quemadmodum in Praemonstraten. Ecclesia secundum beati Augustini regulam et dispositionem recolendae memoriae Norberti quondam Praemonstraten. ordinis institutoris et successorum suorum in candido habitu institutus esse dignoscitur, per omnes ejusdem ordinis Ecclesias perpetuis temporibus inviolabiliter observetur et ejusdem penitus observantiae. fidem quoque libri qui ad divinum officium pertinent ab omnibus ejusdem ordinis uniformiter teneantur: nec aliqua Ecclesia vel persona ordinis vestri adversus communia ipsius ordinis instituta privilegium aliquod postulare vel obtentum audeat quomodolibet retinere. Nulla etiam Ecclesiarum ei quam genuit quamlibet terreni commodi exactionem imponat; sed tantum pater abbas curam de profectu tam filii abbatis quam fratrum domus illius habeat et potestatem habeat secundum ordinem corrigendi, quae in ea noverit corrigenda, et illi ei tanquam patri reverentiam filialem humiliter exhibeant. Abbas autem Praemonstraten. Ecclesiae, quae mater esse dignoscitur aliarum, non solum in his Ecclesiis quas instituit, sed etiam in omnibus aliis ejusdem ordinis et dignitatem et officium patris obtineat et ei ab omnibus tam abbatibus quam fratribus debita patri obedientia impendatur. Praeterea omnes abbates ordinis vestri singulis annis ad generale capitulum Praemonstraten., postposita omni occasione, conveniant: illis solis exceptis quos a labore viae corporis retardaverit infirmitas, qui tamen idoneum pro se delegare debebunt nuntium per quem necessitas et causa remorationis suae capitulo valeat nuntiari. Hi autem qui in remotioribus partibus habitantes, sine gravi difficultate singulis annis se nequiverint capitulo praesentare, in eo termino conveniant qui in ipso eis capitulo fuerit constitutus. Si vero quilibet abbatum aut praepositorum per contumaciam vestrum capitulum frequentare desierint, liceat abbati Praemonstratensi, consilio sui capituli eos usque ad dignam satisfactionem sententia percellere regulari; et sententiam quam praefatus Praemonstraten. abbas, sive in generali capitulo sive extra capitulum, consilio coabbatum in praelatos et subditos totius ordinis vestri canonice tulerit, nulli archiepiscoporum seu episcoporum, nisi forte de mandato Romani pontificis, liceat relaxare. In generali igitur vestro capitulo praesidente abbate Praemonstraten. caeterisque considentibus et in spiritu Dei cooperantibus, de his quae ad aedificationem animarum, ad instructionem morum et ad informationem virtutum atque incrementum regularis disciplinae spectabunt sermo diligens habeatur. Porro de omnibus quaestionibus et querelis, tam spiritualibus quam temporalibus, quae in ipso capitulo propositae fuerint, illud teneatur irrefragabiliter et servetur quod abbas Praemonstraten. cum his qui sanioris consilii et magis idonei apparuerint, juste ac provide judicabit. Sane si abbas aliquis vestri ordinis infamis vel inutilis, aut ordinis sui praevaricator inventus fuerit et prius per patrem suum abbatem aut per nuntios ejus admonitus, suum corrigere et emendare delictum neglexerit aut cedere sponte noluerit, auctoritate generalis capituli deponatur; et depositus sine dilatione ad domum unde exivit seu ad aliam ejusdem ordinis quam elegerit sine ulla conditione temporalis commodi revertatur, in obedientia abbatis, sicut caeteri fratres ipsius domus, firmiter permansurus. Idipsum etiam alio tempore, si necesse fuerit et capitulum sine scandalo vel periculo exspectare nequiverit, per abbatem Praemonstratensem et patrem abbatem et alios abbates quos vocaverit fieri licebit. Quod si depositus in se datae sententiae contumaciter contraire tentaverit, tam ipse quam principales ejus qui de ordine vestro fuerint, in sua contumacia fautores ab abbate Praemonstraten. et caeteris abbatibus censura ecclesiastica donec satisfaciant arceantur. Verum cum aliqua Ecclesiarum vestrarum abbate proprio fuerit destituta, vel cum ibi abbatis electio regulariter non fuerit celebrata, sub patris abbatis potestate ac dispositione consistat et cum ejusdem consilio, qui eligendus fuerit, a canonicis eligatur. Electo autem fratres Ecclesiae statim obedientiam promittant; qui non quasi absolutus a potestate patris abbatis vel ordinis sui archiepiscopo vel episcopo, in cujus dioecesi fuerit, praesentetur, plenitudinem ab eo officii percepturus: ita tamen quod post factam archiepiscopo vel episcopo suo professionem, occasione illa non transgrediatur constitutiones ordinis sui nec in aliquo ejus praevaricator existat. Si quis etiam ex vobis canonice electus in abbatem, dioecesano episcopo semel et iterum per abbates vestri ordinis praesentatus, benedictionem ab eo non potuerit obtinere, ne Ecclesia ad quam vocatus est destituta consilio periclitetur, officio et loco abbatis plenarie secundum ordinem fungatur in ea, tam in exterioribus providendis quam in interioribus corrigendis, donec aut interventu generalis capituli vestri aut praecepto Romani pontificis seu metropolitani benedictionem suam obtineat. Porro nulla persona ecclesiastica pro chrismate aut consecrationibus et ordinationibus aut pro sepultura, pretium, aut pro benedicendo abbate et deducendo in sedem suam palefridum aut aliquod aliud a vobis exigere; nullus vestrum, etiamsi exigatur, dare praesumat: quia et exigentem et dantem nota et periculum Simoniacae pravitatis involvit. Caeterum si aliqua Ecclesiarum vestrarum pastoris solatio destituta, inter fratres de substituendo abbate discordia fuerit vel scissura suborta et ipsi facile ad concordiam vel unitatem revocari nequiverint, pater abbas consilio coabbatum suorum eis idoneam provideat personam et illi eam sine contradictione recipiant in abbatem; quam si recipere contempserint, sententiae subjaceant, quam pater abbas cum consilio coabbatum suorum in eos duxerit auctoritate ordinis promulgandam. Ad haec, quoniam Praemonstraten. Ecclesia prima mater est omnium Ecclesiarum totius ordinis et patrem super se alium non habet: sicut ad cautelam et custodiam ordinis statutum est, per tres primos abbates Laudunen. Floreffien. Cuissiacen. annua ibidem visitatio fiat; et si quid in ipsa domo corrigendum fuerit, absque majori per eos audientia corrigatur. Quod si abbas in corrigendo tepidus et fratres, saepius moniti, incorrigibiles permanserint, ad generale capitulum referatur et sicut melius visum fuerit consilio generalis capituli emendetur; et sententia in hac parte capituli sine retractatione aliqua observetur. Quoties vero Ecclesia Praemonstraten. sine abbate fuerit, ad praefatos tres abbates ejus cura respiciat et a canonicis ipsius Ecclesiae, cum eorum consilio, persona in abbatem idonea eligatur: ad consilium suum quatuor aliis abbatibus ad eamdem Eccle. pertinentibus pariter advocatis, quos ipsi canonici providerint advocandos. Liceat quoque unicuique matri Eccle. ordinis vestri cum consilio abbatis Praemonstraten. de abbatibus Ecclesiarum quae ab ea processisse noscuntur sive etiam de alia ejusdem ordinis inferiore Ecclesia, sibi quemcunque voluerit, si tamen idoneus exstiterit, in abbatem assumere. Personam autem de alio ordine nulla Ecclesiarum vestrarum sibi eligat in abbatem; nec vestri ordinis aliqua in abbatem monasterii alterius ordinis, nisi de auctoritate Rom. Ecclesiae, ordinetur. Nulli etiam canonicos vel conversos vestros sine licentia abbatum recipere aut susceptos liceat retinere. Sane nulli Ecclesiae vestri ordinis liceat ad aliquam aliam professionem temeritate qualibet se transferre. Si quae vero Ecclesiae canonicorum alterius ordinis ad ordinem vestrum venerint, ad Ecclesiam vestri ordinis habeant sine refragatione respectum in qua vestrum noscuntur ordinem assumpsisse. Praeterea, si inter aliquas Ecclesias vestri ordinis de temporalibus quaestio emerserit, non extra ordinem ecclesiastica vel saecularis audientia requiratur, sed mediante Praemonstratensi abbate et caeteris, quos vocaverit, aut charitative inter eas componatur aut auditis utrinque rationibus eadem controversia justo judicio terminetur. Ad majorem quoque ordinis vestri pacem conservandam, districtius prohibemus ne aliquis praelatorum vel subditorum vestrorum in his quae ad disciplinam et instituta ordinis spectant audeat, prout statutum est in Lateranensi concilio, appellare; sed si quisquam appellare tentaverit, nihilominus illi quorum interest regularem disciplinam exercere debebunt. De caetero, quoniam a strepitu et tumultu saecularium remoti, pacem et quietem diligitis, grangias vestras et curtes, sicut et atria Ecclesiarum a pravorum incursu et violentia libera fore sancimus; prohibentes ut nullus ibi hominem capere, spoliare, verberare seu interficere aut furtum vel rapinam committere audeat. Ad evitandas vero saecularium virorum frequentias, liberum sit vobis; salvo jure dioecesanorum episcoporum, oratoria in grangiis et curtibus vestris construere et in ipsis vobis et familiae vestrae divina officia, cum necesse fuerit, celebrare et ipsam familiam, nisi aliqui sint qui in vicinia habeant propria domicilia, ad confessionem, communionem et sepulturam cum vestri ordinis honestate suscipere. Liceat quoque vobis personas liberas et absolutas e saeculo fugientes ad conversionem recipere et eas cum rebus suis sine contradictione aliqua retinere. Infirmos quoque absolutos, qui in extrema voluntate ad vos se transferri aut apud vos sepeliri deliberaverint, nullus impedire seu res eorum legitimas detinere praesumat: salva tamen haeredum legitima portione et canonica justitia illarum Ecclesiarum a quibus mortuorum corpora assumuntur. Ad majorem etiam ordinis vestri reverentiam et regularis disciplinae observantiam, vobis, filii abbates, subjectos vestros ligandi et solvendi plenam concedimus facultatem. Quia vero singula quae ad religionis profectum et animarum salutem ordinatis, praesenti abbreviationi nequivere annecti, nos cum his quae praescripta sunt, consuetudines vestras, quas inter vos religionis intuitu regulariter statuistis et deinceps auctore Domino statuetis, auctoritate apostolica roboramus et vobis vestrisque successoribus et omnibus qui ordinem vestrum professi fuerint perpetuis temporibus inviolabiliter observandas decernimus; nec aliquae litterae habeant firmitatem, quae tacito nomine Praemonstraten. ordinis, contra libertates vobis ab apostolica sede indultas fuerint impetratae. Sane laborum vestrorum, quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis decimas exigere vel extorquere praesumat, licet fundorum dominis pro rei proprietate aliquem censum vel quotamlibet partem frugum reddatis. Interdicimus vero episcopis et aliis Ecclesiarum praelatis, nisi servato evectionis numero in Lateranen. concilio constituto, in vestris monasteriis hospitari. Ad grangias autem vestras et ad curtes hospitandi gratia, nonnisi in magna necessitate, divertant; et tunc contenti sint ipsarum mansionum cibariis consuetis cum honestate atque charitate exhibitis. Nulli autem saeculari personae vel ecclesiasticae in aliqua domorum vestrarum liceat carnibus vesci, nisi manifestae aegritudinis causa, et hoc in solis monasteriis conventualibus vestris. Prohibemus insuper ne aliqua persona fratres ordinis vestri audeat ad saecularia judicia provocare. Sed si quis adversus eos aliquid sibi crediderit de jure competere, sub ecclesiastici examine judicii experiendi habeat facultatem. Licitum praeterea vobis sit in causis vestris fratres vestros idoneos ad testificandum adducere et eorum testimonio, sicut rectum fuerit, et propulsare violentiam et justitiam vindicare. Prohibemus quoque ne cuilibet ecclesiasticae vel saeculari personae fas sit in Ecclesiis vestris contra statuta Lateranen. concilii tallias exercere, vel quaslibet alias vobis ineptas et iniquas exactiones imponere. Interdicimus etiam vobis, ne feras, aves, canes, sues et caetera hujusmodi curiositatis animalia a quolibet ad nutriendum sive custodiendum in detractionem vestri ordinis suscipere praesumatis. Porro ut quietius Deo servire possitis et discurrendi a vobis necessitas auferatur, praesenti scripto duximus indulgendum, ut si episcopis vestris aut malitiose differentibus vel pro justo impedimento non valentibus ordinationes et caetera ecclesiastica ministeria vobis conferre, aliquem episcopum de cujus ordinatione et officio plena sit vobis notitia hospitem vos habere contigerit, liberum sit vobis ab eo et ordinationes et caetera sacramenta suscipere, dum tamen praejudicium dioecesano episcopo non debeat generari. Praeterea postulationi vestrae clementius inclinati, praesenti pagina duximus inhibendum ne quis archiepiscopus vel episcopus aut eorum officiales Ecclesias vestras seu regulares personas earum absque manifesta et rationabili causa interdicere seu suspendere praesumat. Sed si quid in eis fuerit corrigendum, ad audientiam generalis capituli Praemonstraten. referatur et ibi, prout justitiae et honestati congruerit, emendetur. Porro si qui episcopi aut eorum officiales in personas vestras aut Ecclesias sententiam aliquam contra libertatem eisdem a praedecessoribus nostris vel a nobis indultam promulgaverint, eamdem sententiam, tanquam contra apostolicae sedis indulta prolatam, statuimus irritandam. Decernimus ergo, etc., salva sedis apostolicae auctor. Si qua igitur, etc. Datum Reat. per manum Raynaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, VI Kal. Aug., indictione prima, anno Dominicae Incarnationis 1198, pont. vero domini Innocentii papae III anno primo. Ex insinuatione venerabilis fratris nostri Colimbrien. episcopi nostris est auribus intimatum quod cum indulgentia, quae concessa dicitur canonicis Sanctae Crucis a bonae memoriae Mich. praedecessore suo, Colimbrien. canonicorum subscriptiones contineat, nunquam tamen in ea dicti canonici suscripserunt, cujus tenor talis esse proponitur. In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen. Ego M. Dei gratia Colimbrien. episcopus sciens, ut ait B. Gregorius, valde necessarium et honestum esse Deo servientium quieti prospicere atque de eorum perpetua securitate tractare, et attendens nihilominus Colimbrien. monasterium S. Crucis a sacrosancta Rom. Ecclesia, quae caput et mater est omnium Ecclesiarum, per Dei gratiam integram libertatem habere, laudo et confirmo et cum assensu canonicorum meorum spontanea voluntate confirmamus libertatem, vobis scilicet et Domino I ejusdem monasterii priori et caeteris fratribus tam praesentibus quam futuris in eodem monasterio regularem vitam professis in perpetuum; quatenus et conservantes in Dei servitio gratia ipsius suffragante mente libera perseverent et ordo canonicus, qui secundum Deum et beati Augustini regulam ibidem cooperante Domino noscitur institutus, perpetuis temporibus inviolabiter conservetur. Confirmamus igitur et firmiter statuimus ut idem monasterium cum suis parochiis et parochianis et confratribus ab omni episcopali jure et exactione omnino sit liberum. Quascunque etiam possessiones et quaecunque bona eadem Ecclesia in praesentiarum possidet et possidebit, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, praestante Domino poterit adipisci, vobis vestrisque successoribus et per vos praedictae Ecclesiae Sanctae Crucis praesenti pagina confirmamus: in quibus haec duximus propriis exprimenda vocabulis. Omnes videlicet ecclesias in Castro Leirene et in terminis ejus, sicut continetur in testamento regis; ecclesias Sancti Romani et Sanctae Mariae de Sena; ecclesiam Sancti Joannis de Alcoba; eccl. de Mira et eccl. de Talaverio; eccl. de Laurizal. Omnes illas eccl. quas in vestris populationibus noviter aedificaveritis. Quidquid etiam aliud illustris rex Portugalen. vobis dedit. Sane laborum vestrorum, quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de redditibus haereditatum vestrarum, seu villarum nec ego nec aliquis episcoporum qui in hac sede post me sessuri sunt, a vobis decimas exigere praesumat. Si quis ad Eccl. vestram converti voluerit et ibidem habitum religionis assumere, nullus audeat prohibere. Sepulturam quoque ejusdem loci liberam esse concedimus; ut videlicet quicunque clericus sive laicus se illic sepeliri deliberaverit, ejus devotioni et extremae voluntati nullus obsistat, nisi forte antea pro aliqua rationabili causa fuerit excommunicatus, ita tamen ut de suis bonis Ecclesiae suae partem faciat. Chrisma quoque, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes clericorum, gratis et absque ulla pravitate nos vobis semper exhibeamus; nec habeat ibi episcopus quamlibet potestatem imperandi vel prohibendi vel aliquam ordinationem, quamvis levissimam faciendi, nisi fuerit rogatus: quatenus canonici semper maneant in majorum suorum perfecta libertate. Et si qua forte causa inter hoc monasterium et nostram sedem evenerit et pacifice inter se non potuerit terminari, apud religiosos viros Deum timentes sine voluntaria dilatione finiatur. Hanc ergo scripturae hujus paginam omni in futurum tempore ab omnibus successoribus nostris firmam statuimus illibatamque servari; ut remotis cunctis vexationibus, divinum opus cum summa animi devotione perficiant et in orationibus et beneficiis ejusdem monasterii partem semper habeamus. Et ut episcopi et priores hujus sedis specialiter in Martyrologio vestro conscribantur et pro omnibus canonicis in unoquoque anno communis commemorato fiat. Si qua amodo ecclesiastica saecularisve persona, sciens hujus decreti paginam, contra eam temere venire seu in aliquo disturbare vel minuere tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, ream se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, etc. usque ad verbum Amen. Facta carta libertatis hujus mense Martio, Era MCC regnante et confirmante Ildefonso Portugalen. rege. Ego M. Colimbrien. episcopus confirmo. Ego P. Salva sedis Sanctae Mariae prior confirmo. Ego Dominicus presbyter et archidiaconus confirmo. Ego M. presbyter et cantor confirmo. Ego Petrus Joannis presbyter confirmo. Ego M. presbyter et sacrista confirmo. Ego Cyprianus presbyter confirmo. Ego Telus presbyter confirmo. Ego Cyprianus presbyter confirmo. Ego Go. presbyter confirmo. Ego Christophorus presbyter confirmo. Ego Petrus presbyter et archidiaconus confirmo. Ego Telo Pelagii presbyter confirmo. Ego Joannis presbyter et capellanus confirmo. Ego Gu. presbyter confirmo. Ego Magister Laurentius presbyter confirmo. Ego Suarius presbyter confirmo. Ego P. Salvatoris presbyter confirmo. Ego P. Joannis diaconus confirmo. Ego M. presbyter confirmo. Ego Sua Petri presbyter confirmo. Ego Dominicus presbyter confirmo. Quia vero nobis non constitit de praemissis, causam ipsam vobis duximus committendam, per apostolica scripta mandantes quatenus vocatis ad praesentiam vestram quos propter hoc videritis evocandos, super praemissis inquiratis plenius veritatem, et usque ad diffinitivam sententiam remoto appellationis obstaculo procedentes, gesta omnia nobis sigillorum vestrorum munimine roborata mittatis, certum terminum partibus assignantes ad quem recepturae sententiam nostro se conspectui repraesentent. Testes cogantur. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Reat., II Idus Augusti. Cum apud sedem apostolicam, cui, licet immeriti, praesidemus, totius ecclesiasticae disciplinae resideat magistratus, dignum est et consonum rationi ut quoties circa negotia varia et diversa quidquam dubitationis emerserit, ad ipsius judicium recurratur, quae disponente Domino inter omnes Ecclesias obtinere meruit principatum. Sane consuluisti nos per nuntios et litteras tuas, utrum mutus et surdus alicui possit matrimonialiter copulari. Ad quod fraternitati tuae taliter respondemus, quod cum prohibitorium sit edictum de matrimonio contrahendo, ut quicunque non prohibetur, per consequentiam admittatur et sufficiat ad matrimonium solus consensus eorum de quorum quarumque conjunctionibus agitur, videtur quod si talis velit contrahere, sibi non possit vel debeat denegari; cum quod verbis non potest, signis valet declarare. Datum Romae apud Sanctum Petrum, Idibus Julii. Licet injunctae, etc., ut supra in epistola 170, usque ad verbum illud quia canonici prius arbitrium violaverant et arbitrii paginam arbitri non curaverant emendare: quanquam, sicut in praesentia nostra confessus est, arbitrium ipsum post triennium approbaverit, cum eidem arbitrio sigillum apposuit et extunc illud inviolabiliter observavit. E contra vero canonici respondebant, quod nec ipsi ab arbitrio resilierant, etc., usque ad verbum illud amplexamur. Cum autem ipsum negotium sub certa forma de consilio fratrum vobis disposuerimus committendum, saepedictus episcopus supervenit, cui contra dilectos filios canonicos Lausanen. et eisdem contra ipsum episcopum in praesentia nostra fratrum nostrorum plenam concessimus audientiam. Ipsis ergo canonicis eadem quae praemissa sunt contra episcopum proponentibus, ipse circa juramentum et arbitrium quae praemissa sunt replicavit; adjiciens quod non alio modo juravit nisi quia in verbo veritatis promisit, quanquam in instrumento sui sigilli munimine roborato, quod juramentum fuerit exponere videatur. Et utraque pars asserebat quod talis promissio vicem obtinet juramenti. Adjiciebat etiam quod cum arbitri firmiter promisissent quod ad arbitrium praestito prius juramento procederent, et id postmodum non servassent, eorum non tenebatur arbitrium observare; quanquam exceptiones hujusmodi non probaverit requisitus, sed earum tandem probationibus libera renuntiaverint voluntate. Quia vero idem episcopus dictum arbitrium captiosum fuisse, illicitum et damnosum firmiter asserebat, nec super hoc fides nobis poterat sufficiens exhiberi, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus inquiratis super hoc diligentius veritatem; et si illud constiterit fuisse illicitum vel iniquum et in praejudicium ipsius episcopi vel Lausanen. Ecclesiae redundare, ipsum auctoritate apostolica corrigatis et correctum faciatis monitione praemissa per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari. Quod si tale non fuerit, ad observationem ejus utramque partium compellentes, id nobis vestris litteris intimetis; ut qualiter sit super juramento quod idem episcopus praestitit procedendum per hoc plenius cognoscamus: scituri quod quia idem episcopus nobis fuit super dilapidatione delatus et ideo in hoc magis suspectus habetur quod plures viri religiosi suas nobis litteras direxerunt nec se super ea sufficienter visus est excusare, ei districte praecipimus ut ante praesentis decisionem negotii bona sui episcopatus sine consilio et assensu personae illius quam vos ei ad hoc duxeritis deputandum nec infeudet, nec impignoret, nec distrahat aut permutet, nec aliquo titulo alienet. Quia vero quae super aliis de praemisso episcopo referuntur, quia gravia sunt, sub dissimulatione transire non possumus nec debemus, eorum etiam inquisitionem de fratrum nostrorum consilio vestrae duximus experientiae committendam, per apostolica, etc., ut supra usque ad verbum illud repraesentent. Si vero praefati canonici duxerint desistendum et probare, etc., usque ad verbum commendare. Volumus autem nihilominus et mandamus ut personam curetis idoneam providere, quae indemnitati consulat Ecclesiae Lausanen. ita videlicet quod dictus episcopus sine ipsius consilio bona ejusdem Ecclesiae nullo titulo alienet; ei tamen expensae competentes ac necessariae non negentur ad causam; ne pro expensarum defectu, causae suae detrimentum incurrat. Si qua vero partium legitime citata vestram praesentiam adire contempserit, vos nihilominus in causa ipsa appellatione postposita ordine judiciario procedatis, cum in praesentia nostra litem fuerint contestati. Ad haec, quia praefati canonici proponebant se ab ipso episcopo irrationabiliter spoliatos, vos, si eorum assertioni veritas suffragatur, ipsos restitui faciatis. Nullis litteris obstantibus praeter assensum partium, etc. Quod si omnes, tu, frater archiepiscope, cum eorum altero, etc. Datum Reat. XIV Kalen. Augusti. Quanto personam venerab. fratris nostri Hildesemen. quondam episcopi sinceriori diligebamus affectu, tanto securius sperabamus quod nihil adversus matrem suam Romanam Ecclesiam in praejudicium sui ordinis et ecclesiasticae disciplinae dispendium attentaret. Sane ipse relicta Hildesemen. Ecclesia, cui fuerat spirituali conjugio copulatus, ad Herbipolen. sine auctoritate Romani pontificis propria temeritate transivit, non attendens quod Veritas in Evangelio protestatur: Quod Deus conjunxit, homo non separet. Potestatem enim transferendi pontifices ita sibi retinuit Dominus et Magister, quod soli beato Petro vicario suo et per ipsum successoribus suis et nobis ipsis qui locum ejus, licet indigni, tenemus in terris, speciali privilegio praebuit et concessit, sicut testatur antiquitas, cui decreta Patrum sanxerunt reverentiam exhibendam et evidenter asserunt sacrorum canonum sanctiones. Non enim homo sed Deus separat quod Rom. pontifex, qui non puri hominis sed veri Dei vicem gerit in terris, Ecclesiarum necessitate vel utilitate pensata, non humana sed divina potius auctoritate dissolvit. Nolentes autem tantae praesumptionis audaciam relinquere impunitam, cum secundum Apostolum omnem inobedientiam prompti simus ulcisci, ne facti perversitas transeat praesumptoribus in exemplum, auctoritate omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum et nostra de communi fratrum nostrorum consilio in virtute Spiritus sancti districte tibi praecipimus ut visis litteris nostris, omni contradictione et appellatione cessantibus, administrationem ipsius Herbipolen. Ecclesiae tam in spiritualibus quam temporalibus penitus derelinquat. Si vero, quod non credimus, hanc suspensionem nostram non curaverit humiliter observare et inhibita sibi usurpare praesumpserit, excommunicationis vinculo ipsum decernimus innodatum. Omnibus etiam tam clericis quam laicis Herbipolen. dioecesis sub anathematis interminatione praecipimus ut, non obstante juramento fidelitatis, omnem ipsi obedientiam subtrahant, quam ipse sibi contra sacros canones usurpavit, non attendens quod dicit Apostolus: Nemo sibi assumat honorem, sed qui vocatur a Deo tanquam Aaron . Caeterum, quoniam Herbipolen. canonici vota sua in ipsum prorsus illicite contulerunt, volentes, sicut dignum est, ut in eo puniantur in quo peccarunt, eligendi eos hac vice potestate suspendimus. Et si contra sedis apostolicae interdictum ad cujusquam nominationem processerint, quod ab eis factum fuerit irritum decernimus et inane. Quia vero jamdictam Hildesemen. Ecclesiam, cui fuerat alligatus, unde secundum Apostolum solutionem quaerere non debebat, nimis improbe dereliquit, ne ad ipsam ulterius redeat, in virtute Spiritus sancti ei districtius inhibemus; cum secundum traditiones canonicas, qui ad majorem se plebem transtulerit, a cathedra pelli debeat aliena et carere propria; ut nec illis praesideat quos per superbiam sprevit nec illis quos per avaritiam concupivit. Nos quoque Hildesemen. capitulo dedimus in mandatis ut ipsum redire volentem nulla ratione recipiant; ut sic saltem, quem timor Dei et bonum obedientiae, a malo non revocat, ecclesiasticae saltem coerceat severitas disciplinae. Quocirca discr. vestrae per apost. scripta mandamus et sub poena officii et beneficii quanta possumus districtione praecipimus quatenus, nisi dictus episcopus et alii quae statuimus et mandavimus infra viginti dies post receptionem litterarum nostrarum curaverint adimplere, vos ea sublato cujuslibet con. et ap. ob. exsequi non tardetis, et praefatum episcopum excommunicatum per regnum Alamanniae nuntiantes, excommunicationem ipsam faciatis Dominicis et festivis diebus pulsatis campanis et accensis candelis publice innovari. Quod si ambo, etc., alter vestrum, etc. Datum Spolet., XII Kal. Septemb. Scriptum est Hildesemen. quondam episcopo juxta tenorem litterarum istarum. Scriptum est Hildesemen. capitulo. Scriptum est clericis et laicis Herbipolen. Scriptum est Colonien. archiepiscopo et suffraganeis ejus ut ipsum excommunicatum denuntient et excommunicationem ipsam faciant Dominicis et festivis diebus pulsatis campanis et candelis accensis publice innovari. In eumdem modum Magdeburgen. archiepiscopo et suffraganeis ejus. In eumdem modum Salseburgen. archiepiscopo et suffraganeis ejus. Post miserabile Hierosolymitanae regionis excidium, post lacrymabilem stragem populi Christiani, post deplorandam invasionem illius terrae in qua pedes Christi steterunt et ubi Deus rex noster ante saecula salutem in medio terrae dignatus est operari, post ignominiosam nobis vivificae crucis translationem, in qua salus mundi pependit et delevit chirographum mortis antiquae, apostolica sedes super tantae calamitatis infortunio conturbata laboravit clamans et plorans, ita quod prae incessanti clamore raucae factae sunt fauces ejus et ex vehementi ploratu pene ipsius oculi defecerunt. Verum ne, si secundum Prophetam Jerusalem obliti fuerimus, obliviscatur nos dextera nostra, adhaereat lingua nostra faucibus nostris si non meminerimus ejus, clamat adhuc apostolica sedes et quasi tuba vocem exaltat, excitare cupiens populos Christianos ad praelium Christi bellandum et vindicandam injuriam Crucifixi, usa ipsius verbo dicentis: O vos omnes qui transitis per viam, attendite, et videte si est dolor similis sicut dolor meus . Ecce enim haereditas nostra versa est ad alienos, domus nostrae ad extraneos devenerunt, viae Sion lugent eo quod non sint qui veniant ad solemnitatem, facti sunt inimici ejus in capite, sepulchrum Domini, quod Propheta gloriosum fore praedixit, profanatum ab impiis, inglorium est effectum. Gloria nostra, de qua dicit Apostolus: Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi , sub manu tenetur hostili et ipse Dominus noster Jesus Christus, qui captivitatem nostram pro nobis moriens captivavit, quasi captivatus ab impiis ab haereditate sua cogitur exsulare. Existente quondam in castris arca Domini sabaoth, Urias domum suam ingredi recusavit, a licito etiam uxoris se compescens amplexu. Nunc vero principes nostri, gloria Israel de loco suo in injuriam nostri translata, vacant adulterinis amplexibus, deliciis et divitiis abutentes; et dum se invicem inexorabili odio persequuntur, dum unus in alium suas nititur injurias vindicare, non est quem moveat injuria Crucifixi; non attendentibus ipsis quod jam insultant nobis inimici nostri, dicentes: Ubi est Deus vester, qui nec se potest nec vos de nostris manibus liberare? Ecce jam profanavimus sancta vestra. Ecce jam ad desiderabilia vestra manum extendimus et ea loca impetu primo violenter invasimus et ea vobis tenemus invitis, in quibus superstitionem vestram principium fingitis suscepisse. Jam infirmavimus et confregimus hastas Gallorum, Anglorum conatus elisimus, Teutonicorum vires compressimus. Nunc secundo Hispanos domuimus animosos; et cum omnes virtutes vestras in nos duxeritis concitandas, vix adhuc in aliquo profecistis. Ubi ergo est Deus vester? Exsurgat nunc et adjuvet vos et fiat vobis et sibi protector. Teutonici siquidem, qui se praesumebant inauditum de nobis reportare triumphum, ad nos vehementi spiritu transfretarunt; et cum solum castrum Baruth nullo defendente cepissent, nisi eos sicut et alios principes vestros fugae beneficium liberasset, in se potentiam nostram graviter fuissent experti et eorum stragem ipsorum soboles perpetuo deploraret. Reges enim et principes vestri, quos dudum de terra fugavimus Orientis, ut timorem suum audendo dissimulent, ad suas latebras, ne dicamus regna, reversi, malunt se invicem expugnare quam denuo vires nostras et potentiam experiri. Quid igitur superest nisi ut his, quos fugientes in excusationem vestram ad terrae custodiam dimisistis, gladio ultore peremptis, in terram vestram impetum faciamus, nomen vestrum et memoriam perdituri? Qualiter ergo, fratres et filii, opprobria exprobrantium repellemus? Qualiter eis poterimus respondere, cum eos pro parte verum prosequi videamus, sicut nuper ad audientiam nostram certa significatione pervenit? Recepimus enim litteras de partibus transmarinis quod cum Teutonici Accon navigio pervenissent, castrum Baruth obtinuerunt nemine defendente. Sarraceni vero in Joppen facientes impetum ex adverso, eam per violentiam occuparunt et, caesis multis Christianorum millibus, eam funditus destruxerunt. Verum Teutonici, rumoribus de morte imperatoris acceptis, non exspectato passagii tempore, naves reduces ascenderunt. Unde Saraceni, qui ad resistendum eis exercitum paraverant copiosum in terram Christianorum adeo debacchantur, ut Christianis nec sine periculo civitates egredi liceat nec in ipsis sine formidine remanere, imo eis gladius foris imminet, metus intus. Assumite igitur, filii, spiritum fortitudinis, scutum fidei et galeam salutis accipite, non in numero aut viribus, sed Dei potius, cui non est difficile in multis vel in paucis salvare, potentia confidentes et ei per quem estis, vivitis et habetis, secundum facultates proprias subvenite. Ipse quidem pro vobis semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus et habitu inventus ut homo, factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis; et vos eo paupere abundatis, ipso fugato quiescitis et nec inopi nec exsuli subvenitis! Quisquis igitur in tantae necessitatis articulo suum negaverit obsequium Jesu Christo, cum ante tribunal ejus astiterit judicandus, quid ad suam excusationem ei poterit respondere? Si Deus subiit mortem pro homine, dubitabit homo mortem subire pro Deo, cum non sint condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam quae revelabitur in nobis? Negabit etiam servus Domino divitias temporales, cum dominus servo divitias largiatur aeternas, quas nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt? Thesaurizet igitur homo thesauros in coelis, ubi fures non effodiunt nec furantur, ubi nec aerugo nec tinea demolitur. Omnes et singuli accingantur ita quod in proxime sequenti Martio quaelibet urbes per se, similiter et comites et barones juxta facultates proprias ad defensionem terrae nativitatis Dominicae certum in expensis suis dirigant numerum bellatorum, illic saltem per biennium moraturum. Licet autem instantia nostra quotidiana sit, omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, modo tamen hanc quasi praecipuam inter alias sollicitudines reputamus, per quam terrae orientali totis desideramus affectibus subvenire; ne si forte fuerit dilata subventio, residuum locustae comedat brucus et fiant novissima deteriora prioribus. Verum ne nos aliis onera gravia et importabilia imponere videamur, digito autem nostro ea movere nolimus, dicentes tantum et aut nihil aut minimum facientes, cum qui fecerit et docuerit, magnus vocetur in regno coelorum, ejus exemplo qui coepit facere et docere, ut et nos qui, licet immeriti, vicem ejus exercemus in terris, bonum aliis praebeamus exemplum, in personis pariter et in rebus terrae sanctae decrevimus subvenire; dilectis filiis nostris Soffredo tit. S. Praxedis presbytero et Petro tit. S. Mariae in Via Lata diacono cardinalibus, apostolicae sedis legatis, viris utique timoratis, scientia et honestate praeclaris, potentibus in opere et sermone, quos inter alios fratres nostros speciali charitate diligimus, manu propria crucis signaculum imponentes, qui exercitum Domini humiliter et devote praecedant, et non mendicatis suffragiis sed nostris et fratrum nostrorum sumptibus sustententur: per quos etiam aliud competens subsidium eidem terrae disponimus destinare. Interim autem dictum Petrum Sanctae Mariae in Via Lata diaconum cardin. ad charissimorum in Christo filiorum nostrorum Philippi Francorum et Richardi Anglorum regum illustrium praesentiam destinamus ad reformandam pacem vel treugas saltem usque ad quinquennium ordinandas et exhortandos populos ad obsequium crucifixi: Dictum autem Soffredum Sanctae Praxedis presbyt. card. Venetias pro terrae sanctae subsidio destinamus. De communi praeterea fratrum nostrorum deliberatione statuimus et vobis, fratres archiepiscopi et episcopi, et dil. filii abbates, priores et alii Ecclesiarum praelati, districte praecipiendo mandamus quatenus certum numerum bellatorum vel pro certo numero certam pecuniae quantitatem in proxime sequenti Martio, pensata facultate cujuslibet, ad expugnandam paganorum barbariem et servandam haereditatem Domini destinetis, quam ipse proprio sanguine comparavit. Si quis autem, quod non credimus, constitutioni tam piae ac necessariae praesumpserit obviare, sicut sacrorum canonum transgressorem decrevimus puniendum et usque ad satisfactionem condignam ab officio censemus manere suspensum. De Dei ergo misericordia et beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate confisi, ex illa quam nobis Deus, licet indignus, ligandi et solvendi contulit potestate, omnibus qui laborem hujus itineris in personis propriis subierint et expensis, plenam peccatorum suorum de quibus oris et cordis egerint poenitentiam veniam indulgemus et in retributione justorum salutis aeternae pollicemur augmentum. Eis autem qui non in personis propriis illuc accesserint, sed in suis tantum expensis juxta facultatem et qualitatem suam viros idoneos destinaverint illic saltem per biennium moraturos et illis similiter qui, licet in alienis expensis, in propriis tamen personis assumptae peregrinationis laborem impleverint, plenam suorum concedimus veniam peccatorum. Hujus quoque remissionis volumus esse participes, juxta quantitatem subsidii, ac praecipue secundum devotionis affectum, qui ad subventionem illius terrae de bonis suis congrue ministrabunt. Bona insuper ipsorum, ex quo crucem susceperint, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus nec non et sub archiepiscoporum et omnium praelatorum Ecclesiae Dei defensione consistant: statuentes ut donec de ipsorum obitu vel reditu certissime cognoscatur, integra maneant et quieta consistant. Quod si quisquam contra praesumpserit, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescatur. Si qui vero proficiscentium illuc ad praestandas usuras juramento tenentur astricti, vos, fratres archiepiscopi et episcopi, per vestras dioeceses creditores eorum, sublato appellationis obstaculo, eadem districtione cogatis ut eos a sacramento penitus absolventes, ab usurarum ulterius exactione desistant. Quod si quisquam creditorum eos ad solutionem coegerit usurarum, eum ad restitutionem earum sublato appellationis obstac., districtione simili compellatis. Judaeos vero ad remittendas ipsis usuras per vos, filii principes, et saecularem compelli praecipimus potestatem; et donec eas remiserint, ab universis Christi fidelibus, tam in mercimoniis, quam aliis, per excommunicationis sententiam eis jubemus communionem omnimodam denegari. Ab hoc igitur opere nullus omnino se subtrahat, cum id non a nobis sed ab ipsis fuerit apostolis institutum, qui collectas faciebant in gentibus, ut fratribus in Jerusalem laborantibus subvenirent. Nolumus autem vos de divina misericordia desperare, quantumcunque sit Dominus peccatis nostris iratus, quin in manu vestra perficiat, si, prout debetis, in humilitate cordis et corporis iter fueritis peregrinationis aggressi, quod majoribus non concessit. Consensissent enim majores forsitan, et dixissent; Manus nostra excelsa, et non Deus, fecit haec omnia ; et sibi, non Deo, victoriae gloriam ascripsissent. Speramus enim quod non in ira misericordias continebit, qui cum iratus est, non obliviscitur misereri, nos admonens et exhortans: Convertimini ad me, et ego convertar ad vos . Credimus etiam quod si ambulaveritis in lege Domini, non eorum sequentes vestigia qui vani facti sunt post vanitatem euntes, qui comessationibus et ebrietatibus voluptuose vacabant et ea exercebant in partibus transmarinis quae in terra nativitatis propriae sine multa infamia et detractione plurima non auderent, sed spem vestram in eo solummodo posueritis qui non deserit sperantes in se, non tantum ab illicitis sed quibusdam etiam licitis abstinentes, is qui currum et exercitum Pharaonis projecit in mare, arcus fortium infirmabit et inimicos crucis Christi a facie vestra delebit ut lutum platearum, non nobis aut vobis sed nomini suo dans gloriam, qui est gloriosus in sanctis, mirabilis in majestate, faciens prodigia et post lacrymationem et fletum, gaudium et exsultationem inducens. Ad haec autem expeditius et melius exsequenda vos, fratres archiepiscope Nemausen. et Auriasicen. episcopi, duximus deputandos, qui verbum Domini caeteris proponatis et ad implendum mandatum apostolicum coepiscopos vestros et alios invitantes, taliter exsequamini causam Domini quod et vos hujus sitis remissionis participes et in hoc devotio vestra plenius elucescat. ad quod etiam laudabilius exsequendum vobis unum de fratribus militiae Templi, alterum vero de fratribus Jerosolymitani hospitalis, viros honestos et providos, assumatis. Datum Reat., XVIII Kal. Septembris. In eumdem modum scriptum est Lugdunen. et Viennen. archiepiscopis, abbatibus quoque, prioribus et aliis Ecclesiarum praelatis, comitibus et baronibus et universo populo in utraque provincia constitutis. In eumdem modum universis de regno Franciae, Angliae, Hungariae, et Siciliae. Licet ex collata nobis a Domino plenitudine potestatis et auctoritate Lateran. concilii, praeposituram Ecclesiae vestrae, quae jam ultra duodecim annos, sicut accepimus certa relatione, vacavit, libere conferre possemus, utpote cujus donatio ad nos jam est juxta idem concilium devoluta, volumus tamen honori vestro deferre ac vobis ex nostro meritum comparare. Ideoque discretionem vestram rogamus, monemus et exhortamur in Domino, et per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus dilectum filium B. subdiaconum nostrum, quem suae nobilitatis, litteraturae ac honestatis intuitu nos et fratres nostri sincerae charitatis brachiis amplexamur, in praepositum Ecclesiae vestrae ob reverentiam sedis apost. recipere non tardetis, cum integritate omnimoda in qua praepositus aliquis eam unquam noscitur habuisse; in choro etiam stallum praepositi ac locum in capitulo ei sine difficultate qualibet assignetis: facientes de necessitate virtutem et mandatis nostris humiliter et devote parentes, scituri quia quod de ipso incepimus, relinquemus nullatenus imperfectum. Ad haec, auctoritate vobis praesentium districtius inhibemus ne post litterarum nostrarum susceptionem alii cuiquam praeposituram ipsam praesumatis conferre vel circa eam aliquid innovare. Quod si, quod non credimus, secus fuerit praesumptum a vobis, nos factum vestrum nullum esse decernimus et carere prorsus robore firmitatis. Venerabili etiam fratri nostro Mantuan. episcopo per apostolica scripta praecipiendo mandamus ut vobis in exsecutione mandati nostri cessantibus, non obstante sacramento quod de non eligendo praeposito praestitisse dicimini, cum eum id exsequi vestro non sit juramento contrarium et juramentum vestrum minus videatur fuisse discretum, ipse, subl. appellationis obstaculo, de praedicta eum praepositura auctoritate nostra investiat et in corporalem possessionem inducat, stallum in choro et locum in capitulo assignando et quod fecerit, per censuram eccle. faciat inviolabiliter observari, contradictores eadem districtione compescens. Nullis litteris obst., etc. Datum Reat., Non. Augusti. Illi scriptum est ut hoc faciat. Constitutus in praesentia dilecti filii nostri G. Sancti Angeli diaconi cardinalis Petrus clericus, quem ei concesseramus et parti alteri auditorem, proposuit coram ipso, quod cum olim bonae memoriae C. papa praedecessor noster dilectis filiis dec. et capitulo Bituricen. dederit in mandatis ut ipsum in canonicum reciperent et in fratrem et praebendam ei conferrent, si qua tunc in eorum vacaret Ecclesia vel proximo vacaturam, venerabili fratre nostro Bituricen. archiepiscopo ei monitore concesso et, si ipsi mandatum ejus admittere non curassent, eis praecipiendo mandavit ut quod eis mandaverat adimplerent; dicto archiepiscopo et venerabili fratre nostro Claromonten. episcopo super hoc exsecutoribus deputatis. Interim autem capituli nuntius ad apostolicam sedem accedens, cum suggessisset ipsum P. in pluribus Ecclesiis habere praebendas, Bituricen. Ecclesiam ab ejus obtinuit impetitione absolvi; indulgentia etiam impetrata, ne infra triennium aliquem recipere in fratrem cogerentur. Cumque postmodum idem P. ad Ecclesiam Romanam reversus, eidem praedecessori nostro exponere curavisset quod licet in Claromonten. Ecclesia quoddam beneficium quod concedi etiam laicis consuevit et familiaritas appellatur fuisset adeptus, et ex ipso tamen vel alio quod haberet non posset commode sustentari, idem praedecessor noster dictis decano et capitulo per suas litteras injunxit ut praedicta indulgentia in suo robore permanente, praebendam quae post triennium primo vacaret ipsi conferrent; interim autem ei stallum in choro et locum in capitulo assignarent; exsecutione hujus mandati dilecto filio Claromonten. praeposito delegata; qui, sicut ex ejus litteris manifeste liquebat, cum dictos decanum et capitulum ad implendum mandatum apostolicum diligentius monuisset nec profecisset in aliquo, dictum P. de praebenda prime post triennium vacatura auctoritate curavit apostolica investire, ei stallum in choro et locum in capitulo concedendo. Verum dilectus filius P. Rossignos ex adverso respondit quod cum in Bituricen. Ecclesia certus esset canonicorum numerus institutus, firmatus jurejurando et per multos Romanos pontifices confirmatus, et de hoc memoratus P. non fecisset in suis litteris mentionem, intelligendus erat circumvenisse praedecessorem nostrum et dictas litteras veritate tacita impetrasse. Licet enim cum in aliqua Ecclesia certus statuitur numerus, haec apponatur conditio vel intelligatur apponi: Salva sedis apostolicae auctoritate, non tamen erat credendum quod eum certa scientia contra juramentum eorum recepi mandavisset, cum de hoc in ejus litteris nihil fuisset expressum. Nos igitur de praedictis per memoratum cardinalem instructi, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, si legitime vobis constiterit numerum canonicorum qui nunc est in Ecclesia, esse per decanum et capitulum ejusdem Ecclesiae juramento firmatum antequam praedictus clericus a praedecessore nostro litteras exsecutorias impetrasset, quidquid factum est occasione litterarum quas idem clericus a sede apostolica impetrasse dignoscitur cassum et irritum decernatis haberi: alioquin ei faciatis in eadem Ecclesia praebendam, si qua vacat, sublato cujuslibet appellationis obstaculo, assignari; contradictores, si qui fuerint, per districtionem eccl., appellatione postposita, compescentes provisuri attentius quod ita super hoc mandatum nostrum adimplere curetis, quod eumdem clericum non oporteat deinceps ad nos iterare laborem. Quia sicut nolumus injusta praecipere, sic cum justa praecipimus, volumus efficaciter exaudiri. Nullis litteris ob. harum tenore tacito, etc., Quod si ambo, etc., alter vestrum etc. Datum Spoleti, XI Kal. Septembris. Pro his et nos fiducialius deprecamur et ab aliis preces nostras facilius credimus exaudiri, quibus ad obtinendum quod petimus nobis etiam non rogantibus, sufficienter eorum merita suffragantur. Sane nobilitatem generis, honestatem morum, consilii maturitatem et munus scientiae dilecti filii Boni Johannis subdiaconi nostri, nobis et fratribus nostris propter hoc ac propter obsequium Ecclesiae in multis impensum accepti, vos ignorare non credimus; et idcirco a vobis pro ipso nos credimus tanto libentius audiendos, quanto vobis sunt ejus merita notiora et quod Ecclesia vestra per eum apud nos gratius debeat in suis necessitatibus exaudiri plenius agnovistis. Inde est quod cum in Ecclesia vestra vacet archidiaconatus officium, de quo tu, frater episcope, diceris fuisse assumptus, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus eum dicto subdiacono nostro sine dilatione ac difficultate qualibet ob apostolicae sedis reverentiam cum omni jure suo liberaliter conferatis, stallum in choro et locum in capitulo archidiacono debitum eidem pariter assignantes, ut vos ad receptionem proborum virorum faciles et ad implenda mandata sedis apostolicae inveniamus benevolos et devotos. Ad haec, auctoritate vobis praesentium inhibemus ne archidiaconatum ipsum post receptionem praesentium alii cuiquam conferatis. Quod si contrarium, quod non credimus, faceretis, nos factum vestrum irritum esse decernimus et inane. Noveritis etiam nos dilectis filiis praeposito sancti Gaudentii Novarien. et magistro V. Balbo canonico Mediolanen. subdiaconis nostris praecipiendo mandasse ut, si vos quod scribimus nolueritis vel distuleritis adimplere, ipsi id auctoritate apostolica exsequantur, ipsum de archidiaconatu investientes eodem, et ejus possessionem assignantes eidem; vos quoque ad receptionem ipsius, auctoritate nostra suffulti, ecclesiastica districtione, sublato appellationis obstaculo, compellentes Datum Spoleti, VII Kal. Septembris. Ex litteris et conquestione vestra nobis innotuit quod cum propter praesumptionem quam cives Parmen. in invasione dilecti filii nostri P. Sanctae Mariae in Via Lata diaconi cardinalis et ablatione suarum rerum non sunt veriti attentare, Ecclesia vestra sit per venerabiles fratres nostros archiepiscopum Mediolanen. et Cuman. episcopum secundum apost. mandati tenorem a potestate et jurisdictione episcopi Parmen. exempta, postquam idem episcopus comminationis recepit litteras, occasione cujusdam procurationis quam a vobis indebite requirebat, cum procuratio quam ei debebatis paucis diebus elapsis ei plenarie fuisset a vobis exhibita, episcopus ipse, dilecto filio praeposito vestro nullatenus requisito, vos ab officio et beneficio suspendere minime dubitavit. Nos igitur quod in poenam contra cives Parmen. a nobis est provida deliberatione statutum temeritate cujuspiam infringi nolentes, eidem episcopo districte praecipimus ut in Ecclesiam vestram vel vos nullam jurisdictionem exercere vel vobis aliquod gravamen inferre praesumat. Alioquin nos dilecto filio praeposito Regin. dedimus in mandatis ut eumdem episcopum ad hujusmodi per censuram ecclesiasticam, sublato appellationis obstaculo, nostra fretus auctoritate compescat; eum nihilominus ad exhibendam vobis justitiam super ecclesia Sanctae Mariae et aliis ecclesiis de Sorana, et super ecclesiis de Curticel. scilicet Sancti Victoris, et Sancti Ingulfi, appellatione remota, ecclesiastica districtione compellens. Unde discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus supradictam suspensionis sententiam in vos ab episcopo jamdicto prolatam nullatenus observetis. Datum Spoleti, VII Kal. Septembris. Scriptum est Parmen. episcopo, districte praecipiendo juxta tenorem litterarum istarum. Scriptum est G. Regin. praeposito, ut ipsum episcopum a praedictis censura ecclesiastica compescat et ad exhibendam justitiam de praedictis Ecclesiis eadem distictione compellat. Significante nobili viro R. comite Licii, nostro est apostolatui reseratum quod capellam Sanctae Mariae de Lanian. a se reparatam pariter et dotatam Cistercien. fratrum regulis informare disposuit pro salute sua pariter et parentum; monasterium quoque quod est in castro Genusii, in quo jus obtinet patronatus, propter nigrorum monachorum incuriam in spiritualibus et temporalibus usque adeo jam consumptum quod in eo vix possunt quatuor sustentari, ut in utriusque respirare valeat, adjunctum ipsi capellae, abbatiae Casaemarii disposuit supponendum. Verum quia laicis etiam religiosis, disponendi de rebus Ecclesiae nulla est attributa facultas, fraternitatem tuam rogamus pariter et hortamur quatenus, quod per eum legitime fieri non potest, per tuam sortiatur auctoritatem effectum, si utilitati ecclesiasticae videris expedire. Datum Spoleti, VI Kal. Septembris. Ea quae sunt juris beati Petri et ad Romanam Ecclesiam nullo pertinent mediante sic teneri volumus et servari ab his qui ad eorum sunt custodiam deputati, ne occasione qualibet debeat in posterum ipsi Rom. Ecclesiae aliquod praejudicium generari. Cum igitur praelibata ecclesia beati Petri juris existat et in ejus sis regimine constitutus, ad exemplar felicis recordationis Alexandri, Clementis, et Coelestini praedecessorum nostrum Romanorum Pontificum praesentibus tibi litteris inhibemus, ne de ipsa ecclesia nisi nobis et nostris successoribus respondere, aut eam recognoscere ad aliquo, nisi de mandato nostro vel catholici successoris nostri, praesumas. Prohibemus etiam, ne quisquam eamdem ecclesiam violenter intrare, aut ejus possessiones et bona diripere, seu temere audeat perturbare. Praeterea tibi concedimus, ut bona ipsius ecclesiae, quae ab aliquibus detinentur injuste, licitum tibi sit legitime revocare. Ad indicium autem hujus perceptae libertatis ecclesia ipsa Romanae Ecclesiae libram cerae quolibet anno persolvet. Nulli ergo, etc. Datum Spoleti, VI Kal. Septembris. Cum te credamus imo teneamus pro certo pro subjectione terrae nativitatis Dominicae fideliter hactenus laborasse ac certum nobis existat quod adhuc super eodem laborare diligenter intendas, sollicitudinem tuam venerabilibus fratribus nostris Tranen. archiepiscopo, episcopo Cupersanensi et dilectis filiis abbati de Floribus, priori Sancti Andreae de Benevento citra Farum, venerabili vero fratri nostro Syracusanensi episcopo et dilecto filio abbati de Sanbucin. per Siciliam, ad proponendum verbum Domini, pro liberatione illius terrae in qua steterunt pedes ejus et ubi Deus rex noster ante saecula nostram dignatus est operari salutem, venerabilibus fratribus nostris archiepiscopis et episcopis et dilectis filiis comitibus et baronibus, consulibus civitatum et populis per totum regnum Siciliae constitutis, imo ipsi et charissimae in Christo filiae nostrae illustri imperatrici duximus adjungendam; ut tanto libentius vestrum verbum recipiatur ab omnibus, quanto propositum fuerit cum majoris devotionis affectu; et exsilium tuum terrae sanctae detentionem et paganorum barbariem, qui nec aetati nec ordini detulerunt, mentibus omnium repraesentando impressus sigillabit. Qualiter autem terrae sanctae per fratres nostros et nostra disposuerimus subvenire, qualiter et quem ad reformandum inter charissimos in Christo filios nostros Ph. Francorum et R. Anglorum reges illustres verae pacis concordiam vel treugas saltem usque ad quinquennium statuendas et exhortandos fidelium populos ad obsequium Crucifixi, quem de fratribus nostris Pisas, quem Januam, quem et Venetias propter hoc duxerimus destinandos, quam remissionem his qui Christo exsuli et exterminio Jerosolymitanae regionis in personis et rebus et vel in personis vel rebus subvenerint, concedamus, et quod eorum bona sub nostra protectione suscipiamus, eos a foeneratorum instantia relevantes, tibi et praedictis sociis tuis ex forma litterarum communium poterit manifeste liquere. Accingere igitur et assume non nostram sed Domini causam. Sonet vox tua in auribus omnium, necessitatem terrae Orientalis, exsilium Jesu Christi, causam scilicet tuae legationis exponens; et cum praedictis vel eorum aliquo aut etiam solus, si ipsi vel noluerint vel non poterint interesse, taliter quod tibi et ipsis injungitur exsequaris, ne appareas in conspectu Domini vacuus, sed ad Jerosolymitanam provinciam multa stipatus militia cum legatis nostris et ad aream Domini cum exsultatione cumulatus manipulis revertaris. Datum Spoleti, III Kalend. Septembris. Ad sollicitandos fidelium populos ad obsequium Crucifixi, ne videamur liberalis Domini dispensatores avari, praeter remissionis gratiam et apostolicae protectionis praesidium quae ad terram nativitatis Dominicae proficiscentibus vel ei subvenientibus indulgemus, gratiam oportet nos facere in aliis etiam specialem, ut tanto libentius itineris Jerosolymitani onus assumant, quanto se amplius viderint ab aliis oneribus relevari. Eapropter, ven. in Christo frater, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut eos qui terram sanctam in hujus necessitatis articulo personaliter visitabunt, si ob manus injectas in clericum vinculo sint excommunicationis astricti, nostra fretus auctoritate absolvas. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis, etc. Datum Spoleti, Kal. Septembris. In eumdem modum Tranen. archiepiscopo, Cupersanen. episcopo, priori Sancti Andreae de Benevento, Syracusan. episcopo, abbati de Floribus, unicuique seorsim. Licet commissa nobis a Domino potestatis ecclesiasticae plenitudo universis Christi fidelibus nos constituerit debitores, statum tamen et ordinem conditionis humanae non possumus ampliare, quia juxta verbum Domini cum ad staturam nostram nec cubitum unum valemus adjicere, vel simul in diversis locis existere, in unius tamen corporis unitate vel ad remota quaelibet in ictu oculi transvolare possumus, et cum Habacuc exsuli Danieli deposito in lacu leonum, per nos ipsos cibi consolationem afferre ac messoribus nihilominus ministrare. Quia vero lex id humanae conditionis non patitur, nec possumus in persona propria gerere sollicitudines universas, interdum per fratres nostros, qui sunt membra corporis nostri, ea cogimur exercere quae, si commoditas Ecclesiae sustineret, personaliter libentius impleremus. Cum autem omnes unum corpus simus in Christo, singuli autem alter alterius membra; sic per singulos, cum oportet, injunctae nobis sollicitudinis onera dispensamus, ut cum alter alterius onera supportarit, a singulis lex Christi laudabiliter impleatur. Non enim in uniformitate corporis Christi, quod est Ecclesia, sicut in humani corporis constitutione segregatio partium generat sectionem, sectio vero mortem vel deformitatem inducit; imo segregatio in obedientiae virtute consistens, unitatis est signum: unitas vero verum est indicium charitatis, per quam multitudinis credentium erat, sicut legitur, cor unum et anima una. Sane licet instantia nostra quotidiana sit omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, nuper tamen nobis sollicitudo potior supervenit: quae, si reliquae cederent, sola tamen sibi nos totos interius et exterius vindicaret nec sic etiam infirmitas nostra tantae sufficeret gravitati. Recepimus enim litteras de transmarinis, quod cum Teutonici, capto castro Baruth et Joppen ab impiis occupata, naves reduces ascendissent, Saraceni, qui ad resistendum eis exercitum paraverant copiosum, sicut locustae terrae superficiem repleverunt: ita quod Christianis gladius foris imminet, metus intus, ut tutum eis non sit in civitatibus et in locis munitissimis remanere. Cum igitur nos ab subveniendum Jerosolymitan. provinciae dilectis filiis nostris S. tt. Sanctae Praxedis presbytero et P. Sanctae Mariae in via Lata diacono cardinalibus imposuerimus signum crucis, cum nec Ecclesiae necessitas pateretur nec praedecessorum nostrorum monerent exempla ut itineris Jerosolymitani laborem personaliter subiremus, dictum P. Sanctae Mariae in via lata diac. cardinalem virum scientia, honestate morum et consilii maturitate praeclarum, praecipue ad reformandam inter chariss. in Christo filios nostros Ph. Francorum et R. Anglorum reges illustres plenae pacis concordiam vel treugas saltem usque ad quinquennium statuendas, et excitandos populos ad obsequium Jesu Christi duximus destinandum: cui etiam commisimus plenae legationis officium, concessa sibi libera facultate ut evellat et dissipet, aedificet et plantet, sicut viderit expedire. Quia vero ipsum inter caeteros fratres nostros specialis dilectionis brachiis amplexamur, universitati vestrae per apo. scripta mandamus atque praecipimus quatenus eum sicut legatum sedis apost. imo Christi, cujus subventionis causa dirigitur, benigne recipientes et honorifice pertractantes, ea quae super praedictis vel aliis deliberatione provida duxerit statuenda recipiatis humiliter et inviolabiliter observetis, alioquin sententiam quam in contumaces duxerit proferendam, ratam habebimus et faciemus auctore Domino inviolabiliter observari: scituri quod nos in eo, si a vobis honoratus fuerit, credimus honorari et contemptus ejus proprium putaremus. Datum Reat. Quanto amplius de honestate tua, discretione pariter et litteratura confidimus, tanto fiducialius ea tibi committimus exsequenda quae apostolicae sedis honorem respiciunt et communem utilitatem populi Christiani. Cum itaque te de fratrum nostrorum consilio ad reformandam inter charissimos in Christo f. n. Ph. Francorum et R. Anglorum reges illustres plenae pacis concordiam, vel treugas saltem usque ad quinquennium statuendas, duxerimus inter caetera destinandum, discretioni tuae auctoritate praesentium indulgemus ut si quos viros ecclesiasticos, archiepiscopos vel episcopos vel minoris ordinis viros in regno Anglorum esse cognoveris, quorum tractatui pacis sit consilium opportunum, eos ad te convoces et per districtionem ecclesiasticam, si necesse fuerit, nostra fretus auctoritate venire compellas. Nulli ergo, etc. Scripsimus charissimo in Christo filio nostro Philippo illustri regi Francorum ut ea quam superduxit contra Ecclesiae interdictum a suo separata consortio, charissimam in Christo filiam nostram Francorum reginam illustrem, uxorem suam, in gratiam recipiat conjugalem, et debito pertractet affectu. Ut autem mandatum nostrum super hoc melius et expeditius compleatur, discretioni tuae auctoritate praesentium indulgemus, per apostolica scripta mandantes et districte praecipientes ut nisi dictus rex infra mensem post commonitionem tuam praedictam reginam in gratiam receperit conjugalem et honore debito pertractarit, ex tunc totam terram ejus appellatione postposita subjicias interdicto; ita quod, praeter baptisma parvulorum et poenitentias morientium, nullum in ea divinum officium celebretur. Venerabilibus etiam fratribus nostris archiepiscopis, episcopis et dilectis filiis nostris abbatibus, prioribus et universis Ecclesiarum praelatis constitutis in terra ejus in virtute Spiritus sancti districte praecipimus ut, cum in terram regis ejusdem interdicti sententiam promulgaris, eam ap. re. secundum praedictam formam observent et per suas faciant provincias, dioeceses, et Ecclesias observari. Nulli ergo, etc. Scriptum est super hoc archiepiscopis, episcopis, abbatibus, prioribus et universis Eccles. praelatis in terra regis Franciae constitutis. Cum inter principes Christianos personam tuam singulari quadam benevolentia diligamus, super his infra nos ipsos vehementer ingemiscimus et dolemus quae de serenitate tua saepius ad nostram audientiam referuntur; cum, quod dolentes referimus, tam super facto char. in Christo f. n. reginae Francorum illustris uxoris tuae, quam etiam super discordia quam cum charissimo in Christo f. n. illustri rege Anglorum exerces, taliter te habere dicaris ut aemulis tuis non solum repugnandi tibi materiem praebeas, sed etiam audaciam expugnandi: quod serenitati tuae manifestum tribuit argumentum, quod Dominus Deus noster tuis sit peccatis iratus. Et licet olim super receptione praedictae reginae per venerabilem fratrem nostrum Parisien. episcopum diligenter celsitudinem tuam commoneri fecerimus, ac postmodum propter id nostras tibi curaverimus litteras destinare, volentes non minus saluti tuae pariter et honori consulere quam ejusdem reginae justitiae providere, nondum tamen nescimus quorum usus consilio, quod causa nobis non modici stuporis existit et doloris, monita et mandata sedis apostolicae, quae Deo teste processerunt ex fomite charitatis et sincerae quam circa te gerimus, dilectionis affectu, non curasti, sicut debueras, humiliter exaudire. Verum, ne quid desit exhortationibus nostris, serenitatem tuam tertio duximus commonendam, rogantes, monentes et exhortantes in Domino, et in remissionem tibi peccatorum injungentes quatenus, mutato consilio, dictam reginam uxorem tuam recipias in gratiam conjugalem et debito pertractes honore; ut et Deum tibi reddas propitium et tam te quam nos a lingua liberes detractrice. Mittimus autem propter hoc ad praesentiam tuam dilectum f. n. P. Sanctae Mariae in Via Lata diac cardin. ap. se. legatum, quem inter fratres nostros speciali amplectimur dilectionis affectu et quem personam tuam et regnum diligere sincere cognoscimus, utpote in eo nutritum pariter et instructum, qui te ad haec diligenter commoneat et nostram tibi exponat plenius voluntatem; cui, tanquam nobis ipsis, fidem adhibeas super his quae tibi duxerit proponenda. Licet ad regimen ap. sedis, quae dante Domino universarum Ecclesiarum mater est et magistra, insufficientes nos vita et scientia reputemus, quantum tamen Dominus nobis sua miseratione concesserit, ab his proposuimus abstinere per quae nobis possit merito derogari: quanquam ex infirmitatis humanae defectu non sic formam perfectionis semper et in omnibus imitari possimus, quin aliquid aliquando in nostris subrepat operibus quod minus circumspectae providentiae valeat imputari. Quod tamen non ex industria vel scientia certa, sed interdum ex ignorantia vel nimia occupatione contingit. Significastis siquidem nobis per litteras vestras quod cum quaedam vobis fuissent litterae praesentatae, per quas vobis districte praecipere videbamur ut I. de Cimilian. clericum Ecclesiae vestrae in canonicum reciperetis et fratrem, nec aliquem alium in canonicum vocaretis, donec ipse praebendae beneficium plenarie fuisset adeptus, earum tenore diligenter inspecto, vix eas credidistis de nostra conscientia processisse, vel si etiam processerunt, per nimiam fuisse importunitatem obtentas. Caeterum cum easdem litteras, sicut viri providi et discreti, ad nostram remisissetis praesentiam, ut ex earum inspectione plenius nosceremus utrum ex nostra conscientia processissent, plus in eis invenimus quam vestra fuisset discretio suspicata. Nam licet in stylo dictaminis et forma scripturae aliquantulum coeperimus dubitare, bullam tamen veram invenimus; quod primum nos in vehementem admirationem induxit, cum litteras ipsas sciremus de nostra conscientia nullatenus emanasse. Bullam igitur hinc inde diligentius intuentes, in superiori parte, qua filo adhaeret, eam aliquantulum tumentem invenimus; et cum filum ex parte tumenti sine violentia qualibet aliquantulum attrahi fecissemus, bulla in filo altero remanente, filum ex parte illa ab ipsa sine qualibet difficultate avulsum, in cujus summitate adhuc etiam incisionis indicium apparebat, per quod liquido deprehendimus bullam ipsam ex aliis litteris extractam fuisse ac illis per vitium falsitatis insertam, sicut ex litteris ipsis plenius agnoscetis, quas ad majorem certitudinem vobis duximus remittendas. Cum igitur tantus excessus relinqui non debeat aliquatenus impunitus, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus dictum I., nisi infra viginti dies post harum susceptionem a vobis commonitus ad praesentiam nostram cum testimonio litterarum vestrarum satisfacturus accesserit, ex tunc ab omni ecclesiastico beneficio et clericali officio, sublato cujuslibet con. et ap. obstaculo, suspendatis, vel, si beneficio caret, anathematis eum sententia innodetis; cum ab hac culpa non de facili sit credendus immunis, cum nec per fratres nec consanguineos nostros nos, licet saepius rogatos, potuisset inducere ut super hoc nostras vobis litteras mitteremus; ex quo fraudem auctoris, etsi principalis falsarius ipse non fuerit, sufficienter agnoscere potuisset: praesertim cum eo tempore praesens fuisse dicatur quo contra falsarios de communi fratrum consilio publice constituimus inter caetera, sub poena excommunicationis firmiter inhibentes, ne quis litteras apostolicas nisi de manu nostra vel bullatoris nostri reciperet, illis duntaxat exceptis quibus propter dignitatis excellentiam indulsimus ut per nuntios fideles et notos idipsum possent efficere. Ut autem varietates hujusmodi falsitatis, quas hactenus deprehendimus, vos ipsi de caetero deprehendere valeatis, eas vobis praesentibus litteris duximus exprimendas. Prima species falsitatis haec est, ut falsa bulla litteris apponatur. Secunda, ut filum de vera bulla extrahatur ex toto et per aliud filum immissum falsis litteris inseratur. Tertia, ut filum ab ea parte, in qua charta plicatur, incisum, cum vera bulla falsis litteris immittatur sub eadem plicatura cum filo similis canapis restauratum. Quarta, quod a superiori parte bullae altera pars fili sub plumbo rescinditur et per id filum litteris falsis inserta reducitur infra plumbum. Quinta, cum litteris bullatis et redditis aliquid in eis per rasuram tenuem immutatur. Eos etiam a crimine falsitatis non reputamus immunes qui contra constitutionem praemissam scienter litteras nostras nisi de nostra vel bullatoris nostri manu recipiunt. Eos quoque qui accidentes ad bullas, falsas litteras caute projiciunt, ut de vera bulla cum aliis sigillentur. Sed hae duae species falsitatis non possunt facile deprehendi, nisi vel in modo dictaminis vel in forma scripturae vel qualitate chartae falsitas cognoscatur. In caeteris autem diligens indagator falsitatem poterit diligentius intueri vel in adjunctione filorum vel in collatione bullae vel motione vel obtusione; praesertim si bulla non sit aequalis, sed alicubi magis sit tumida, alibi magis depressa. Si vero quod contra ipsum I. vobis praecimus neglexeritis adimplere, noveritis nos venerabili fratri nostro Vercellen. episcopo praecipiendo mandasse ut ipse id auctoritate apostolica, sublato appellationis obstaculo, exsequatur. Datum Spolet., II Non. Septembris. Sic apostolica sedes inter fratres et coepiscopos nostros pastoralis dispensavit oneris gravitatem, sic eos in creditae sibi sollicitudinis partem assumpsit, ut nihil sibi subtraheret de plenitudine potestatis, quo minus de singulis causis ecclesiasticis inquirere possit et cum voluerit judicare, ad communem omnium utilitatem constituens, ut ad eam tanquam generalem omnium matrem et singulare fidelium Christi refugium appelletur per quod et minorum tollatur oppressio et superiorum praesumptio refrenetur. Cum itaque appellationibus quae ad sedem ap. interponuntur saepius velimus ab omnibus humiliter et devote deferri, disc. vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus ex parte nostra curetis fortius inhibere ne quis in Cantuarien. Ecclesiam et dilectos filios priorem et monachos Cantuarien., post appellationem ad nos legitime interpositam, excommunicationis, suspensionis sive interdicti sententiam proferre praesumat. Si quis vero contra praesumpserit vel hactenus forte praesumpsit, sententiam ejus nullam esse penitus nuntietis. Si qui etiam possessiones eorum invaserint violenter, eos ad restitutionem earum per censuram ecclesiasticam, appel. postposita, compellatis. Nullis litteris ob. veritate tacita, etc. Quod si omnes, etc. Datum Spolet., IV Nonas Septembris. Dilecti filii Jo. et Hubertus nuntii dilectorum filiorum prioris et monachorum Ecclesiae Cantuarien. nobis humiliter retulerunt quod cum pro causa quae inter dictos priorem et monachos et venerabilem fratrem nostrum Cantuarien. archiepiscopum super capella de Lamhee vertebatur, ab ipsis priore ac monachis mitterentur, sicut eis propositum fuit, idem archiepiscopus post iter arreptum in eos excommunicationis sententiam promulgavit. Cum autem plus sit ad sedem apostolicam facto provocare quam verbo et ipsis propter praedictam causam ad Romanam Ecclesiam venientibus, intelligatur ad sedem apostolicam provocatum, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si verum est quod asseritur, dictos Jo. et Hu., appellatione postposita, denuntietis excommunicationis vinculo non teneri. Datum Perusii, III Idus Septembris. Accedentes ad praesentiam nostram dilecti filii Geor. et Aug. monachi monasterii Sancti Salvatoris de Telesia, quod ad Romanam Ecclesiam specialiter noscitur pertinere, dilectorum filiorum conventus ipsius monasterii ac prioris et primicerii Beneventan. nobis litteras praesentarunt: ex quarum continentia et illorum diligenti significatione nobis innotuit quod cum praedictis priori et primicerio Beneventan. nostras litteras misissemus ut P. tunc abbati ipsius monasterii, quoniam ipsum minus provide gubernabat, de bonis ipsius facerent congrue provideri et ibidem alium subrogari abbatem qui praeesse sciret fratribus et prodesse, proviso convenienter eidem P. post resignationem ipsius, ipso praesente ac suum praebente assensum, dilectum filium Jo. tunc priorem suum, virum, sicut dicitur, litteratum, providum et discretum, canonice in abbatem et concorditer elegerunt. Cumque idem electus pro confirmatione suae electionis ad nostram praesentiam festinaret, propter inediam paupertatis qua monasterium ipsum plurimum asseritur aggravatum necnon et causa metus fuit ab ipso itinere revocatus. Quoniam igitur nobis de rei veritate plene constare nequivit, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus de forma electionis et de persona electi diligenter inquiras; et si inveneris formam electionis et electi personam idoneam, eam auctoritate nostra omni contradictione vel appellatione cessante confirmes et munus ei benedictionis impendas, ab eo juramentum recipiens sub ea forma quam sub bulla nostra tibi mittimus interclusam. Datum Perusii, XVIII Kal. Octobris. Imperialis excellentiae magnitudo si se coram eo humiliaverit qui humilia respicit et alta a longe cognoscit et super eo sui stabilierit imperii fundamentum praeter quod aliud poni non potest, quod est ipse Jesus, et super quo ipse Dominus noster nascentis Ecclesiae posuit fundamentum, Super hanc petram, inquiens, aedificabo Ecclesiam meam , exaltabitur et elevabitur, quoniam omnis qui se humiliat exaltabitur, secundum testimonium Veritatis; et firmabitur, et non flectetur, quoniam aedificium quod super hoc fundamentum consistit, nec casum timet, nec ad machinas formidat hostiles. Ut autem firmius et fortius imperium tuum in hujus fundamenti firmitate persistat, oportet ut Deum universis tuis affectibus anteponas et sponsam ejus Rom. Ecclesiam, cujus ipse fundamentum et fundator existit, praecipue venereris; ut dum in dilectione Sponsi et sponsae perstiteris unitate, ex nulla parte celsitudinis tuae sublimitas quatiatur. Verum ut non ad detractionem sed tuam potius correctionem loquamur, miramur non modicum, murmurat etiam adversum te populus Christianus, imo et ipse Jesus, ubi ille te increpat: Hospes fui, et non collegisti me; infirmus, et non visitasti me; in carcere, et non venisti ad me . Cum enim peccatis nostris exigentibus venerint gentes in haereditatem Domini et coinquinaverint templum sanctum ejus, imo et ipsum Jesum Christum quodammodo captivaverint, lignum sanctae Crucis, in qua salus mundi pependit, et delevit chirographum mortis antiquae , nec Christo exsuli subvenire nec ad liberationem terrae nativitatis ipsius intendere hactenus, sicut debueras, curavisti; cum tam ex vicinitate locorum quam abundantia divitiarum tuarum et potentia qua inimicos crucis munere divino praecellis id potueris commodius et expeditius aliis principibus adimplere. Est etiam aliud propter quod non solum adversus te, imo adversus Romanam Ecclesiam, quae id hactenus quasi sub dissimulatione transivit, murmurat populus Christianus. Cum enim Dominus noster unam sibi sponsam elegerit, non habentem maculam neque rugam ; et in Evang. dicit: Alias oves habeo quae non sunt ex hoc ovili, et illas oportet me adducere, ut fiat unum ovile, et unus pastor ; cum etiam inconsutilis tunica Christi divisa non fuerit et in Symbolo contineatur expresse: Credo unam sanctam catholicam et apostolicam Ecclesiam, Graecocorum populi ab unitate apostolicae sedis et Romanae, Ecclesiae recedentes, quae disponente Domino, cunctorum fidelium mater est et magistra, sibi aliam Ecclesiam confinxerunt; si tamen quae praeter unam est Ecclesia sit dicenda. Ut igitur in utroque praedictorum murmur sileat populi Christiani, imo ut Christum tibi reddas propitium, celsitudinem tuam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, et in remissionem injungimus peccatorum quatenus, postpositis aliis sollicitudinibus, viriliter ac potenter assurgas in adjutorium Jesu Christi et ad terram ipsam quam ipse proprio sanguine comparavit , et alibi: Deus Rex noster ante saecula operatus est salutem in medio terrae , liberandam de manibus paganorum, et restituendam pristinae libertati, ut in ea nomen Domini glorificetur in saecula, sicut tantus princeps manum extendas et exercitum dirigas copiosum, sperans in eo qui est spes omnium, qui non deserit sperantes in se, quod paganorum multitudinem a facie tui exercitus effugabit. Nos enim remissionis et protectionis quam propter hoc aliis principibus Christianis indulsimus te volumus esse participem, dummodo ad succursum terrae sanctae potenter assurgas. Studeas etiam, imo sicut potes efficias ut Graecorum Ecclesia redeat ad sedis apostolicae unitatem et ad matrem filia revertatur; ut oves Christi ab uno pastore regantur, sicut ei mandatur a Domino: Diligis me, Simon Petre? Pasce oves meas ; ut et sub uno capite cuncta membra corpori connectantur, illo videlicet cui Dominus ait: Tu vocaberis Cephas, quod caput interpretatur . Alioquin, quantumcunque nobis molestum existeret serenitatem tuam in aliquo molestare, non possemus ulterius sub dissimulatione transire, quin nostrum exsequeremur officium, cum per Dei misericordiam tempus acceperimus justitiam judicandi. Inspiret autem animo tuo ille qui ubi vult spirat ut ad honorem et salutem tuam et exaltationem Ecclesiae tanquam devotus filius paternam exhortationem admittas, praesentans nobis materiam, imo causam quod ad honorem et profectum imperatoriae celsitudinis, sicut in proposito gerimus, efficaciter intendere debeamus. Mittimus autem ad tuae sublimitatis praesentiam dilectos filios Albertum subdiac. et capellanum nostrum apostolicae sedis legatum, et Albertinum camerae nostrae notarium, familiares nostros, quos suae probitatis et honestatis obtentu, sincerae charitatis brachiis amplexamur, in his quae tecum tractanda sunt seu etiam statuenda pari praeditos potestate: qui tecum super praedictis et aliis quae tibi ex parte nostra proponentur et nobis ex parte tua fuere proposita, tractent et statuant quae ad honorem Ecclesiae ac profectum imperii pertinuerint; quibus et serenitatem tuam fidem indubitatam volumus adhibere. Licet enim majores ad te possemus nuntios destinare, istos tamen ad hoc praeelegimus, ut dum minus quae sua sunt quaesierint, communi profectui, Ecclesiae scilicet et imperii, sollicite magis et diligenter insistant: quos serenitati tuae propensius commendamus, rogantes attentius ut eos honorifice ac benigne recipias, et sicuti decet magnificum et munificum principem, sine dilatione remittas ut operemur dum tempus habemus. Ad haec, dilectos filios Ildeb. et Joannem Gregorii nuntios tuos benigne recepimus, quorum fidem et prudentiam nostro tibi testimonio commendamus super his quae ipsis ab imperiali magnificentia commissa fuerant exsequenda. Reprobata quondam propter ingratitudinis vitium perfidia Judaeorum, et oblato Synagogae, quia non cognovit tempus visitationis suae, libello repudii, unam sibi Ecclesiam ex gentibus congregatam, non habentem maculam neque rugam, Dominus noster elegit, juxta quod legitur in Canticis canticorum: Una est electa mea, sponsa mea, immaculata mea Cant. passim). Ipse quoque Dominus Jesus Christus unum esse ovile ovium, unum pastorem in Evangelio protestatur; et in apostolorum Symbolo unam esse catholicam et apostolicam Ecclesiam fides catholica profitetur. Hanc autem idem Dominus Jesus Christus in seipso lapide angulari fundavit et ejus magisterium apostolorum principi beato Petro, cui, licet insufficientes, in apostolatus successimus dignitate, concessit: Tu es, inquiens, Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam , et paulo post subdidit: Et tibi dabo claves regni coelorum ; et etiam curam ovium suarum eodem verbo tertio repetito commisit dicens: Pasce oves meas; et quod ejus fides nunquam deficeret, se orasse fatetur, loquens ad eum in Evangelio: Ego pro te rogavi, Petre, ut non deficeret fides tua, et tu conversus aliquando confirma fratres tuos . Praeterea licet universis apostolis dixerit in communi: Accipite Spiritum sanctum ut quorum remiseritis peccata remittantur eis , ad eum tamen verbo utitur speciali dicens: Quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in coelis, et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in coelis . Hoc autem Graecorum populus non attendens, aliam sibi confinxit Ecclesiam, si tamen quae praeter unam est, Ecclesia sit dicenda, et ab apostolicae sedis unitate recessit nec constitutionem Domini nec Petri magisterium imitatus et inconsutilem vestem Domini, cui crucifixorum manus in aliarum vestium divisione pepercit scindere usque hodie, licet frustra, conatur; non attendens quod una tantum exstitit arca, intra quam sub uno rectore quicunque fuerunt leguntur in cataclysmo salvati; qui autem extra ipsam inventi sunt, omnes in diluvio perierunt. Quia igitur id in scandalum nostrum et fidei Christianae redundat dispendium nec jam possumus vitare clamores Ecclesiae generalis, quae nos et praedecessores nostros negligentiae ac tarditatis redarguit, monemus frat. tuam et exhor. in Domino, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus omnimodam sollicitudinem et efficacem operam interponas ut Graecorum universitas redeat ad Ecclesiae unitatem et ad matrem filia revertatur et fiat, juxta verbum Domini, unum ovile et unus pastor. Alioquin non possemus ulterius, etc., ut supra, usque ad verbum inspiret. Caeterum cum peccatis nostris exigentibus rebus, etc., in eumdem modum, usque ad verba in cruce Domini nostri Jesu Christi, miramur quod charissimus in Christo filius noster Constantinopolitan. imperator illustris nec exsuli Christo subvenit nec liberationem terrae nativitatis ipsius, in qua Deus rex noster ante saecula salutem dignatus est operari, sicut debuerat intendere hactenus procuravit, cum tam ex vicinitate locorum, etc., usque ad verbum adimplere. Cum igitur terrae sanctae, in qua pedes Christi steterunt, totis desideremus affectibus subveniri, fraternitatem tuam rogamus attentius et exhortamur in Domino quatenus praefatum imperatorem monere studeas et inducere diligenter ut ad succursum ejus potenter intendat. Mediator Dei et hominum Christus Jesus redemptionis humanae mysterium impleturus, pacem discipulis pro haereditate legavit, ut eam servarent adinvicem et ad observationem ejus caeteros invitarent, Pacem, inquiens, meam do vobis, pacem relinquo vobis . Prophetae quoque monemur consilio ut pacem non solum quaerere sed etiam persequi debeamus, Inquire, dicentis, pacem et persequere eam . Unde nos, qui vices Christi, licet insufficientes, exercemus in terris, ejus sequentes exemplum et praedecessorum nostrorum consuetudinem imitantes, ad reformandam inter discordantes, verae pacis concordiam intendere volumus et tenemur; praesertim cum ex discordantium ipsorum dissidio magnum tam ipsis quam Ecclesiis et pauperibus terrae suae imo et toti Christiano populo provenerit detrimentum. Nam, ut stragem virorum, Ecclesiarum gravamina, pauperum oppressionem et totius tam Gallicanae quam Anglicanae gentis periculum quae propter guerram quam tu et charissimus in Christo filius noster rex Anglorum illustris adinvicem exercetis provenerunt hactenus taceamus, communi populi Christiani dispendio et excidio Jerosolymitanae provinciae tu et ipse causam videmini praestitisse et materiem, cum, hominibus utriusque regni propter tuam et ejus dissensionem detentis, non solum quae amissa fuerant ab initio in partibus transmarinis nondum recuperari potuerint, imo his etiam grave videatur periculum imminere quae a Christianis hactenus sunt possessa. Antiquis enim et tristibus rumoribus novi ac tristiores supervenere rumores, quod cum Teutonici Accon navigio, etc., usque ad verbum assumite. Quia vero nos ad subventionem terrae orientalis, tam in personis quam rebus, dilectos filios nostros Soffredum tituli Sanctae Praxedis et P. Sanctae Mariae in Via Lata diac. cardin. apostolicae sedis legatos, viros honestate morum, maturitate consilii et scientia reverendos, quos inter alios fratres nostros speciali charitate diligimus, ministerio proprio sanctae crucis charactere curavimus insigniri: ne quid ex contingentibus omittere videamur, dictum Sanctae Mariae in Via Lata diac. cardinalem, virum scientia praeditum, honestate praeclarum, Deo et hominibus, sicut speramus, acceptum, ad tuam et ejusdem regis praesentiam duximus destinandum, legationis ei officium committentes. Ideoque serenitatem tuam rogamus, monemus et in remissionem injungimus peccatorum quatenus eum sicut legatum apostolicae sedis recipiens et honorans, ad exhortationem nostram et ejus infra duorum mensium spatium post receptionem praesentium et commonitionem ipsius factam utrique vestrum, quia hic est necessarium populo Christiano ut id sine dilationis diffugio maturetur, cum sine tuo et fidelium tuorum ac sine dicto rege ac fidelium ejus subsidio, quod in sequenti Martio proposuimus ad partes illas dante Domino destinare, vix terrae in qua pedes Christi steterunt, et ubi Deus noster ante saecula nostram dignatus est operari salutem, poterit subveniri, plenam pacem vel treugas longas saltem usque ad quinquennium ineas et observes; ita quod interim nullum alterutri circa proprietatem vel possessionem eorum quae a reliquo detinentur, praejudicium generetur. Alioquin, quantumcunque nobis molestum existat celsitudinem regiam in aliquo molestare, quia tamen Deum tibi praeponimus et communem utilitatem tuis debemus commodis imo potius incommodis anteferre, nisi ad commonitionem ejusdem legati mandatum apostolicum infra scriptum terminum humiliter receperis et impleveris, ex tunc de communi fratrum nostrorum consilio totam terram tuam subjacere decernimus interdicto; ita quod, praeter baptisma parvulorum et poenitentias morientium, nullum in ea divinum officium celebretur. Quod si nec per hanc districtionem impleveris quod mandamus, teipsum, fautores et consiliarios principales ecclesiastica severitate noveris coercendos: idipsum de terra regis Angliae, ipso etiam, fautoribus suis, consiliariis decernentes. Venerabilibus etiam fratribus nostris archiepiscopis, episcopis et dilectis filiis abbatibus, prioribus et universis Ecclesiarum praelatis utriusque regni, sub poena ordinis et officii sui mandamus et in virtute Spiritus sancti praecipimus ut interdicti sententiam secundum praescriptam formam inviolabiliter studeant observare et faciant ab aliis irrefragabiliter observari. Idem etiam fratribus militiae Templi ac Hierosolymitani Hospitalis sub privilegiorum et indulgentiarum suarum poena mandamus, credentes ex hoc non voluntati tuae sed utilitati, non affectui sed profectui, non oneri sed honori consulere totique Christiano populo providere. Statuimus etiam ut si quis omnino clericus cujuscunque professionis vel ordinis post interdictum nostrum divinum tibi praesumpserit officium ministrare, ordinis et beneficii sui se noverit periculum incurrisse. Attendas igitur, fili charissime, nostrum et apost. sedis tuae matris affectum, causam coactionis inspicias et communi utilitati prospiciens, motui carnis animae praepone salutem et sensualitati praeferas rationem; non apostolicae sedi regia potestate resistens, sed humilitate deferens filiali; quae in hoc etiam salutem tuam procurat pariter et honorem. Scriptum est in eumdem modum R. illustri regi Anglorum. Scriptum est super hoc universis archiepiscopis, episcopis, abbatibus, prioribus et caeteris Ecclesiarum praelatis in utriusque regis regno constitutis. Magnificavit Dominus facere misericordiam nobiscum, juxta quod scribitur in Propheta. Cui gratiarum referimus actiones, quod usque ad nostra et vestra tempora reservavit ad quae praedecessores tam nostri quam vestri summo desiderio anhelarunt. Ipse enim qui dat lasso virtutem et his qui non sunt fortitudinem et robur multiplicat, patrimonium beati Petri, portionem videlicet nostram, desiderabile et praeclarum haereditatis nostrae funiculum, quae in oppressione diu posita, fuerat per violentiam occupata, nobis sperantibus quod manus ejus abbreviata non esset ut salvare nequiret nec auris ejus ut non exaudiret aliquatenus aggravata, absque violentia qualibet aut bellicoso congressu restituit et bonam ad nos multiplicavit fidelium Ecclesiae voluntatem; ita ut secundum Isaiam jam dicere posse speremus: Sedebit populus meus in plenitudine pacis, et in tabernaculis fiduciae, et in requie opulenta . Sane qualiter Conr. dux quondam dictus Spoleti ducatum Spoletan. in nostris manibus resignarit et ad mandatum Ecclesiae cum humilitate redierit vos non convenit edoceri; cum ille qui forsan peccatis vestris exigentibus, juxta verbum Jeremiae, super vos gentem robustam adduxerat de longinquo, gentem cujus ignorabatis linguam, posuerit visitationem vestram pacem et praepositos vestros justitiam, priorum timore sublato. Propositi siquidem nostri et voluntatis existit ut terra quam Dominus, ut dictum est, ad manus nostras non in arcu vel gladio confidentes, sola sua ineffabili pietate reduxit, in justitia et judicio gubernetur, per vos fideliter exsequentes quod scriptum est: Diligite justitiam, qui judicatis terram, et inimici vestri in circuitu inflammentur, dum in devotione Rom. Ecclesiae, quae vere de se dicere potest: Jugum meum suave est et onus meum leve, securi hostium sublata formidine fideliter persistetis. Inde est quod paci et tranquillitati vestrae paterna volentes sollicitudine providere, dilectum filium nostrum G. S. Mariae in Aquiro diac. cardinalem, virum utique providum et discretum, quem inter alios fratres nostros speciali charitate diligimus, vobis duximus praeponendum, ut vestrae pacis et salutis regimen ulterius exsequatur, utramque potestatem, spiritualem videlicet et temporalem, ei vice nostra commisimus; ut dum in eo potestas utraque convenerit, utraque adjuta per alteram liberius valeat exerceri. Cui dedimus in mandatis ut vos tanquam Ecclesiae Rom. filios speciales diligat et honoret et sic jura nostra procuret, ut aliena non laedat, sed quod suum est unicuique studeat conservare. Universitatem itaque vestram attenta in Domino exhortatione monemus ut devoti atque ferventes in fidelitate Rom. Ecclesiae matris et dominae vestrae immobiliter perduretis: per apostolica vobis scripta mandantes et districte praecipientes quatenus ipsum tanquam rectorem vestrum et apostolicae sedis legatum debito suscipientes honore, eique tanquam personae nostrae reverentiam et obedientiam in omnibus exhibentes, mandata ejus pariter et statuta recipiatis, humiliter et irrefragabiliter observetis. Nos enim quidquid idem legatus vester et rector duxerit statuendum ratum habentes et firmum, auctore Domino, faciemus inviolabiliter observari. In eumdem modum potestati et populo Reatin., baronibus, nobilibus et universis fidelibus nostris in Reatin. dioec. constitutis. In eumdem modum potestati et populo Fulginat., baronibus, nobilibus et universis fidelibus nostris in Fulginat. dioecesi constitutis. In eumdem modum potestati et populo Assissinat., baronibus, nobilibus et universis fidelibus in Assissinat. dioecesi constitutis. In eumdem modum potestati et populo Eugubin., baronibus, nobilibus, et universis fidelibus nostris in Eugubin. dioecesi constitutis. In eumdem modum potestati et populo Perusino, baronibus, nobilibus et universis fidelibus nostris in Perusin. dioecesi constitutis. In eumdem modum potestati et populo Castellan., baronibus, nobilibus et universis fidelibus nostris in Castellan. dioec. constitutis. In eumdem modum potestati et populo Tudertin., baronibus, nobilibus et universis fidelibus nostris in Tudertin. dioecesi constitutis. Litteras quas nobis regia serenitas super negotio Cantuarien. Ecclesiae destinavit, benigne recepimus; et earum tenore diligenter inspecto, intelleximus celsitudinem regiam super eo quod scripserat fuisse per falsi suggestionem in pluribus circumventam, cum bonae memoriae B. quondam Cant. archiepiscopum in constructione capellae juxta Cantuariam de felicis recordationis Lucii et Urbani praedecessorum nostrorum scripserit processisse, cum potius idem U. praedecessor noster opus illud per sententiam praeceperit demoliri et locum ipsum maledictum haberi mandaverit et profanum, sicut ex litteris ejus serenitati regiae poterit manifeste liquere. Praeterea cum dictus archiepiscopus denuo voluisset quaestionem suscitare sepultam, bonae memoriae quondam Cantuarien. priore cum quibusdam monachorum et nuntiis ipsius archiepiscop propter hoc apud sedem apostolicam constitutis, felicis recordationis Clemens papa praedecessor noster opus illud de fratrum consilio funditus demoliri praecepit. Venerabilis vero frater noster Ubertus Cantuarien. archiepiscopus volens in opere damnato procedere, etsi locum mutaverit, a dicti tamen praedecessoris sui proposito non creditur recessisse; cum post multiplices inhibitiones sibi ex auctoritate apostolica factas, post appellationem saepius interpositam ad apostolicam sedem, post contradictionem dilectorum filiorum Cant. monachorum, de bonis Cantuarien. Ecclesiae, in non modicum ejus praejudicium et gravamen, sicut a multis et magnis accepimus, in capella de Lamhee amplas praebendas statuerit et largas eis possessiones et redditus assignarit et ad structuram ipsius eccl. ac domorum ejus ea paraverit quae in utilitatem et decorem Cant. Ecclesiae sponsae suae potius debuerat convertisse; quod cum ad bonae memoriae Celestini papae praedecessoris nostri audientiam pervenisset, quod a dictis praedecessoribus nostris statutum fuerat, ratum habuit et praecepit sine cujusque refragatione servari. Clericos etiam de Lamhee a juramento de observatione novae capellae dicto B. Cantuarien. archiepiscopo praestito denuntiari mandavit penitus absolutos, et eis districte fecit injungi ne ulterius novam capellam vel eccl. de Lamhee observarent nec per se nec per suos ministrarent in ea divina: eos mandans ecclesiastica districtione percelli qui mandato apostolico contrairent. Sane si dictus archiepiscopus quid potius expediret attenderet, in Ecclesia Cantuarien. metropoli sua, quam beatus pontifex et martyr Thomas suo sanguine consecravit, libentius resideret et in structura ipsius vel aliis ejus utilitatibus erogaret quod in damnati operis constructione dispergit: a quo etsi nihil aliud ejus compesceret voluntatem, vitatio tamen gravis scandali, quod inde provenire cognoscit, eum debuerat revocare, cum sacra Scriptura docente debuerit didicisse, quod licet opera illa quae sine mortali peccato omitti non possunt non sint pro vitando scandalo dimittenda nec ea debeant pro scandalo vitando committi quae sine mortali peccato committi non possunt, ab his tamen quae committi non possunt sine mortali peccato pariter et dimitti sit pro scandalo tollendo cessandum, et eis etiam pro vitando scandalo insistendum. Unde Apostolus in Epistola dicit: Si scandalizaretur frater, carnem non comederem in aeternum , et Dominus in Evangelio contra eos qui scandali praestant materiem: Vae, inquit, homini illi per quem scandalum venit. Melius est ei ut suspendatur mola asinaria ad collum ejus, et demergatur in profundum . Rogamus igitur serenitatem regiam, monemus et exhortamur in Domino, quatenus non cito moveatur a sensu suo, nec facile credat omni spiritui aut usque adeo detractoribus benevolum praestet auditum, ut de nobis sinistri aliquid suspicetur quod aliquem contra justitiam gravare velimus aut jura regni tui, quae honestati conveniunt, vacuare. Novimus enim, sicut in litterarum tuarum exordio expressisti, quid ad officium nostrum pertineat et quare simus super gentes et regna non nostris meritis sed divino munere, constituti. Novimus etiam quod nobis incumbit uniuscujusque jura tueri. Et ideo a juris tramite nec in hoc nec in alio negotio volumus favorem cujuslibet declinare. Nolumus praeterea praedecessorum nostrorum rationabilia revocando statuta, revocandi quae rationabiliter facimus vel statuimus successoribus nostris exempla praestare, qui praedecessorum nostrorum vestigiis in praesenti negotio et adhaesimus hactenus et in posterum intendimus adhaerere, ne super crebra mutatione praestemus aliis materiam murmurandi. Quanquam in litteris tuis ad falsam suggestionem expresseris quod in hoc negotio a vestigiis praedecessorum nostrorum videmur praepropere recessisse, non solum jura regni tui non laedere, imo etiam minores quoslibet in regno Angliae constitutos in suis justitiis confovere ac ideo sollicite praecavere intendimus, ne minores a majoribus opprimantur. Quod enim de consuetudine regni Anglorum procedere regia serenitas per suas litteras intimavit ut liceat tam episcopis quam comitibus et baronibus ecclesias in feudo suo fundare, laicis quidem principibus id licere nullatenus denegamus, dummodo dioecesani episcopi eis suffragetur assensus et per novam structuram veterum Ecclesiarum justitia non laedatur. Sed ex hoc opere videtur Cantuarien. Ecclesiae dignitas ex parte non modica deperire, cum non referat quod ad remotiorem locum transfertur, eadem contradictionis causa durante. Utinam ei divina bonitas inspirasset ut non de alieno sed proprio construeret ecclesiam, in qua regulares canonicos institueret, qui suum Domino jugiter impenderent famulatum! Cum autem te, sicut specialem Ecclesiae filium et catholicum principem, sincero in Domino diligamus affectu, nec tuae velimus postulationi, quantum cum Deo possumus, assensum apostolicum denegare, juxta petitionem regiam in negotio memorato procedere differemus, donec dicti archiepiscopi nuntii nostro se conspectui repraesentent, nisi forsan ex malitia suam absentiam diutius procuraverint. Verum cum ad judicium ventum fuerit, nec declinabimus ad dextram nec sinistram nec ob gratiam aut favorem cujuslibet a justitiae tramite recedemus, qui et justitiam prosequi cupimus et prompti sumus, secundum Apostolum, inobedientiam omnem ulcisci, cum acceperimus tempus justitiam judicandi. In navi nostri piscatoris gubernatoris gerentes officium, dum intumentium fluctuum tempestates elidimus, dum insurgentium ventorum rabiem evitamus, ex nostra quasi prorsus infirmitate deficimus, nisi vos et alii qui relictis retibus et navi pauperem Christum pauperes imitamini et cum ipso undas maris vestigio sicco calcatis, vestris nos juvetis orationibus apud ipsum, qui cum imperat ventis et mari, aquilonem convertit in austrum et tempestatem redigit in tranquillum. Licet enim juxta testimonium Veritatis jugum Domini suave sit, et leve onus ipsius, insufficientia tamen nostra pressa gravitate pastoralis officii et emergentium negotiorum multiplicitate gravata, dum cum Martha circa frequens satagit ministerium, nunc obscura quaestionum elucidans et certo in ambiguis usa responso, nunc difficiles nodos causarum justae diffinitionis manu dissolvens, nunc malignorum incursus refrenans, nunc humilibus clypeum apostolicae protectionis indulgens et quasi se totam impendens negotiis aliorum; nisi vos, qui cum Maria sedetis juxta pedes Domini, audientes verbum ipsius et suaves Rachelis fovetis amplexus, imo qui scala orationis continuae nubes transcenditis, coelorum intima penetrantes, non solum coelestes delicias, verum etiam coelestium deliciarum auctorem, panem coelestem, infirmorum salutem, remedium oppressorum, naufragantium portum, spem fidelium, militantium bravium, morientium vitam, et Ecclesiae Sponsum, verum scilicet Salomonem in diademate quo coronavit eum mater sua, oculis contemplationis inspicitis, defectum nostrum sanctis orationibus suppleatis, vix tolerare poterimus pastoralis onera gravitatis, quin potius tantae sollicitudinis succumbemus. Novimus enim quod ab eo plus exigitur cui plus committitur; et cum augentur dona, rationes etiam crescunt donorum. Propter quod tanto amplius vestris orationibus nos credimus indigere, quanto major nobis est sollicitudo commissa et ad superiorem sumus imo supremum ecclesiasticae dignitatis apicem, licet insufficientibus meritis, exaltati, cum secundum Apostolum instantia nostra sit omnium Ecclesiarum sollicitudo continua. Novimus etiam quod multum valet deprecatio justi assidua, cum puras manus sine disceptatione levat ad Deum; et quanto magis in conspectu Domini orando humilius se prosternit, tanto se amplius ad eum Dominus exaudiendum inclinat et ipsum vicinius et familiarius intuetur. Ipse etenim humilia respicit et alta a longe cognoscit: qui superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Novimus praeterea in Evangelio esse scriptum: Petite, et accipietis, quaerite, et invenietis; pulsate, et aperietur vobis . Et paulo post: Omnis enim qui petit accipit, et qui quaerit invenit, et pulsanti aperietur . Qui petit fide, accipit vitam; qui quaerit spe, invenit viam; qui charitate pulsat, ei veritas aperitur, illa videlicet quae de se dicit: Ego sum via, veritas, et vita. . Rogamus igitur universitatem vestram, monemus, exhortamur in Domino quatenus insufficientiam nostram ex humana infirmitate pensantes, praeter generalem illam orationem quam pro nobis effundit universalis Ecclesia, in orationibus vestris memoriam nostri specialius habeatis; ut ille qui ad apostolatus officium nos vocavit, ad salutem nostram et commissorum regimini nostro populorum profectum nos illud implere concedat et defectum nostrum suo dignetur omnipotentatu supplere, qui dat omnibus affluenter et non improperat; taliter in suorum nos dirigens observantiam mandatorum, ut vita nostra luceat subditis ad exemplum et verbum proficiat ad doctrinam. Petite ut Spiritum vitae nobis Dominus benignus infundat, et gratiam suam in nobis multiplicare dignetur. Quaerite ut qui Petro porrexit dexteram naufraganti et ne mergeretur erexit, viam nobis salutis ostendat et erigat, ne saecularibus negotiis ultra quam expedit immergamur. Pulsate, ut intelligentiae nobis veritatem aperiat et sic dirigat gressus nostros in semitis suis ut non moveantur vestigia nostra, quin imo lucerna pedibus nostris verbum ejus existat et sic actus nostros in sua pace disponat, ut ea semper meditemur interius et exterius operemur quae nobis et subditis nostris in praesenti proveniant ad quietem et ad vitam in futuro proficiant sempiternam. Nos enim, quantum concesserit Dominus, profectibus vestris imminere diligenter intendimus et vobis in necessitatibus vestris potenter adesse ac contra malignantium impetus apostolica protectione praesidium indulgere: quod tunc libentius exsequemur, cum vestris nos senserimus precibus et meritis adjuvari. Dignum est enim ut pro nobis universalis Ecclesia preces effundat et insufficientiam nostram orationibus relevet, qui ad universorum Christi fidelium regimen divino numine deputati, ex injuncti nobis officii debito universorum cogimur onera sustinere. Ad haec, cum dilectum filium nostrum abbatem de Sambucino de fratrum nostrorum consilio ad proponendum verbum Domini populis Siciliae ac eos citandos ad obsequium crucifixi, duxerimus destinandum, ipsum habere vos rogamus et volumus excusatum, utpote quem causa Domini, auctoritas mandatoris et utilitas communis etiam sine litteris nostris sufficienter excusant. Datum Reat., IV Kal. Aug. Paucis diebus ante nostrum ab Urbe recessum, sacerdos quidam aetate longaevus, timoratus, ut creditur, ad praesentiam nostram accessit, secreto proponens quod in visione nocturna per somnium ei apparuit beatus Petrus apostolus dicens: « Accede ad pontificem Innocentium, et ex mea, sibi parte significa quod a nativitate sua quasi filium illum dilexi et per diversos gradus promotum in mea tandem sede constitui. Quapropter et ipse decorem et honorem domus meae debet diligere, studioque vigili promovere. Sciat ergo quod in Ecclesia mea pauca sunt altaria consecrata; unde contingit quod in altaribus dissecratis divina mysteria celebrantur. Faciat igitur ea saltem cum debita reverentia consecrari, super quae novit frequentius officium celebrari divinum. » Verum cum semel et iterum eadem sibi fuisset visio revelata, nec ipse quod mandabatur impleret, tertio tandem idem apostolus, velut offensus, intulit dicens: « Quia meum obaudisti mandatum, ego tuum tibi tollam auditum. » Ex tunc ita surdus effectus est, ut penitus non audiret. Gemens ergo vehementer et plorans, ad confessionem beati Petri devotus accessit, cum lacrymis postulans ut misertus sibi restitueret auditum, quia mandatum ipsius illico adimpleret. Quo per Dei misericordiam exaudito, quod acciderat ei nobis per ordinem indicavit. Licet autem secundum Apostolum non sit credendum omni spiritui, quia tamen in tali negotio angelus Satanae non transfiguraret se in angelum lucis et melius est pie credere quam temere dubitare, cum honestum sit quod proponitur faciendum, etsi verum non esset quod asseritur revelatum, fraternitati tuae, de qua plenam fiduciam obtinemus, per apost. scripta mandamus quatenus altaria Philippi et Jacobi, Simonis et Judae, beati Gregorii et sancti Andreae, quae dissecrata dicuntur, tu ipse consecres vel per alios auctoritate nostra facias consecrari. Credimus enim quod ex hoc nobis fructus aeternae retributionis accrescet. Super negotio Passaguerrae, pro quo nobis saepe scripsistis, dicentes quod ex levibus causis eum excommunicari mandavimus, unde contra nos grave scandalum est subortum, licet illud vobis respondere possemus quod legalis sanxit auctoritas, quia videlicet instar sacrilegii est de factis principis judicare, illum tamen in nostra responsione magis volumus imitari cujus, licet indigni, locum tenemus, qui Judaeis obloquentibus non est dedignatus pro se reddere rationem, inter caetera dicens: Si male locutus sum, testimonium perhibete de malo; si bene, cur me caeditis? Nos enim licet flagello linguae vestrae caedamur, quia tamen secundum Apostolum pro minimo nobis est utrum a vobis aut ab humano die fuerimus judicati, dummodo nostra nos conscientia non remordeat, non timentes scandalum contra veritatem subortum, cum veritas non sit relinquenda pro scandalo respondit: Sinite, caeci sunt, et duces caecorum . Ad excusationem nostram id vobis duximus respondendum quod cum praedictus P. fuisset a nobis multipliciter honoratus, in tantam prorupit audaciam, ut contra verbum suum, quod post pronuntiationem nostram publice protulit in consistorio exclamando: Justus es, Domine, et rectum judicium tuum , non sit veritus non solum coram aliis sed etiam coram nobis multoties replicare quod Mediolanen. Ecclesiam injuste gravavimus. Cujus ausum sacrilegum cum multoties benigna quadam dissimulatione tulerimus patienter, ex patientia nostra factus audacior, coram fratribus nostris non expavit ponere os in coelum, id ipsum quod dixerat replicando superbe. Nam licet peccatores simus et nati de peccatoribus, illius tamem vices exercemus in terris qui peccatum non fecit nec inventus est dolus in ore ejus, qui honoratur cum honoramur, contemnitur cum contemnimur, ipso testante: Qui vos spernit, me spernit, etc. Idem etiam Passaguerra iniquitatem addens iniquitati, cum non solum causidicus sed procurator esset in causa quae vertitur inter venerabilem fratrem nostrum Mediolanen. archiepiscopum et dilectum filium abbatem de Scozula, post acceptam diu desideratam sententiam postulavit a nobis licentiam redeundi, volens, ut credimus, per excogitatae malitiae subterfugium processum justitiae contra miserum illud monasterium impedire, sicut id ipsum post sententiam venerabilis fratris nostri Veronen. episcopi sanctae Romanae Ecclesiae cardin. fuerat procuratum. Sed nos, qui secundum Apostolum sapientibus sumus et insipientibus debitores, volentes eidem monasterio, sicut justum fuerat, providere, non solum ei negavimus licentiam redeundi, verum etiam districte praecepimus ut moram faceret, praedicto abbati de Scozula responsurus; qui praeceptum nostrum contemnens, sine licentia redire praesumpsit; cum cautum sit in sacris canonibus, ut ipsius canonis verba ponamus, aliquem ex his tribus criminibus excommunicari debere; cum ad synodum vocatus canonice venire contemnit; aut si postquam illuc venerit, sacerdotalibus respuit obedire praeceptis; aut si ante finitam causae suae examinationem a synodo abire praesumit. Ad majorem autem cumulum iniquitatis ipsius, sicut ex litteris vestris accepimus, praesumit asserere quod ipse in praedicta causa non exstitit procurator, cum hujusmodi falsitas ex litteris pronuntiationis nostrae patentibus, quas ipsemet ad dictum archiepiscopum reportavit, aperte valeat denudari, quae continent manifeste praedictum P. fuisse procuratorem ad causam praedictam. Ipse quoque non quasi poenitens de commissis, sed pertinax in malitia, scandalum contra nos nititur suscitare, culpam suam in nostram volens injuriam retorquere. Licet autem, secundum Apostolum, omnem inobedientiam prompti simus ulcisci; volentes tamen eum corripere in spiritu lenitatis, saepedicto archiepiscopo vestro mandavimus ut infra quindecim dies reciperet ab eo juratoriam cautionem satisfaciendi nobis de commissis excessibus vel infra quindecim alios compelleret eum ad praesentiam nostram satisfacturum accedere; quod si neutrum efficeret, excommunicationis eum vinculo innodaret. Sane si praemissa verba canonis attendatis, non severitatem sed benignitatem exhibuimus circa ipsum. Et ecce quanta sit ejus in hoc facto discretio liquido potestis advertere; cum ante excommunicationem per se potuerit efficere quod post excommunicationem per alium sibi fieri deprecatur, videlicet ut recepta juratoria cautione mereatur absolvi. Quia vero civitatem vestram speciali quadam praerogativa diligimus, etsi non debueritis sinistra de nobis dicere vel etiam cogitare, vestris tamen precibus inclinati, archiepiscopo vestro mandamus ut recepta ab eo secundum formam Ecclesiae juratoria cautione, munus ei absolutionis impendat; mandans ei statim ex debito juramenti quatenus infra mensem nostro se conspectui repraesentet; ut unde sine licentia praesumptuosus abscessit, illuc ex obedientia satisfacturus accedat; quod si facere forte contempserit, eum et pro praemissis excessibus et reatu perjurii in praedictam excommunicationis sententiam reducere non postponat. Monemus igitur prudentiam vestram et exhortamur in Domino quatenus carnalis affectus non exstinguat in vobis igniculum rationis, cum nos in hoc facto non tam nostram quam Jesu Christi persequamur injuriam, cum ex debito suscepti regiminis teneamur ut juxta sacrorum Patrum statuta nervos severitatis ecclesiasticae non patiamur profana facilitate dissolvi. Scriptum super hoc archiepiscopo Mediolanensi. Licet ad fidelitatem Ecclesiae Romanae quasi novissimi redieritis, sperantes tamen quod in ea quasi primi semper existere debeatis, specialem gratiam vobis duximus faciendam, cum castrum Montisflasconis ad jus et proprietatem Ecclesiae Romanae specialiter pertinere noscatur. Eapropter, dilecti in Domino filii, medietatem passagii vobis concedimus, ut milites vestri semper in equis et tam ipsi quam pedites in armis sint pro servitio nostro et castri defensione parati: ita quod si propter ipsius castri negotium de mandato nostro pro servitio Ecclesiae procedentes, equos et arma ipsos amittere forte contigerit, faciemus ea juxta curiae consuetudinem emendari. Bonas quoque consuetudines antiquas pariter et modernas communiter observatas vobis auctoritate apostolica confirmamus. Cum Philippo vero non conveniemus finaliter, quin castrum ipsum quietum Ecclesiae Romanae dimittat. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis et confirmationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum apostolorum Petri et Pauli et nostram se noverit incursurum Positum est in optione eorum, si mallent praedictam medietatem passagii pro munitione castri. Ad hoc Deus in apostolica sede constituit totius Ecclesiae magistratum, ut quia secundum Scripturae sententiam fecit Deus hominem rectum, sed ipse se infinitis miscuit quaestionibus, ad eam nodi quaestionem difficiles referantur, suo recto judicio dissolvendi. Ad apostolatus quippe nostri notitiam litterarum vestrarum insinuatione pervenit quod cum causa quae inter Ca. et B. uxorem ejus vertitur, a dilecto filio nostro G. Sanctae Mariae in Porticu diacono cardinale, tunc apostolicae sedis legato, vobis commissa fuisset fine debito terminanda, viro ipso ad vos ad instantiam mulieris saepius convocato, tandem Ca. patruum suum in causa ipsa coram vobis constituit responsalem. Qui, assignata sibi die ut libello responderet uxoris , donec advocatus ejus qui absens erat rediret, inducias postulavit. Quibus ad diem certam obtentis, iterum propter eamdem causam dilationes similes impetravit. Cum autem tertio dilationes hujusmodi cum instantia petens obtinere non posset, publice proclamavit se nunquam coram vobis aliter responsurum nec quod aliter suam vobis praesentiam exhiberet. Unde duobus fere mensibus sic impedito causae principio et progressu, cum vobis dictus procurator illudere videretur, testes mulieris habito consilio recepistis et allegationibus insuper praebuistis auditum. Quo facto, dictus procurator ad praesentiam vestram accedens, dixit se respondere paratum velle negotio interesse. Qui sibi die statuta, cum crederetur libello de quo praemisimus, responsurus, restitutionem uxoris ex parte viri prius fieri postulavit et, ne secus fieret, ad sedem apostolicam vocem appellationis emisit. Verum quia mulier ipsa dicebat se virum habere suspectum, vel quia in domo ejus coacta fuerat se adulteratam cum pluribus confiteri, vel quia meretricem publice detinebat, ex qua etiam prolem susceperat, sicut evidentia facti et fama viciniae demonstrabat , ab ipso procuratore quaesistis an vellet de mulieris impunitate cavere. Qui dixit se super hoc de consilio responsorum. Sed ad diem statutam neque respondit neque se vestro conspectui praesentavit. Quin etiam ad alium diem citatus, se asseruit nisi prius advocatus ejus rediret nullatenus responsurum, sicut nuntius vester juramento firmavit. Unde iterum testes mulieris de prudentum consilio recepistis et attestationibus publicatis diligenter audistis quae fuerunt ipsius nomine allegata. Quia vero cum de ferenda sententia cum viris prudentibus tractaretis, diversorum invenistis diversa consilia, quibusdam dicentibus appellationi simpliciter deferendum, aliis autem appellationi deferendum non esse; nonnullis etiam asserentibus appellationem nullatenus tenuisse, cum mulier non sit viro restituenda suspecto, nisi de impunitate sufficienti praestita cautione, vos in tanta varietate nos consulere voluistis, qualiter esset in hoc negotio procedendum. Nos ergo consultationi vestrae de fratrum nostrorum consilio taliter respondemus, quod licet ordo judiciarius in aliis controversis observandus, in matrimonialibus causis non usquequaque servetur; quia tamen in praesenti negotio non est actum de foedere matrimonii sed de crimine adulterii, per quod ad separationem conjugum non ad conjunctionem intenditur, cum lite non contestata testes fuerint recepti, et attestationes etiam publicatae, sive deferendum sive non deferendum appellationi fuisset, non est ad diffinitivam sententiam procedendum; potuit tamen praefatus Ca. propter contumaciam excommunicationis vinculo innodari. Datum Perusii, XV Kal. Octobris Veniens ad praesentiam nostram dilectus filius I. Petragoricen. decanus contra. R. de Rocenat. et S. archidiac. Petragoricen. G. et Ar. diacon. quaestionem intendit asserens quod cum decanatum ipsius ecclesiae per donationem dilecti filii nostri Jor. tt. Sanctae Pudentianae presb. card. tunc in partibus illis apostolicae sedis legati de assensu episcopi et cap. loci illius canonice fuisset adeptus, ipsi redditus et alia bona quae praedecessores ipsius decani per XL annos et amplius pacifice tenuerunt, in ejus praejudicium detinent occupata et reddere contradicunt. Cujus assertione, A. clericus, qui ex adversa parte procurator ad sedem apostolicam fuerat destinatus, inficiabatur omnino, dicens quod ea quae illi pro quibus venerat possidebant, nullatenus idem decanus vel praedecessores ejus decanatus nomine tenuerunt. Quia igitur super his nobis veritas non poterat denudari, de utriusque partis assensu discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si praemissis veritas suffragatur, memoratos archidiac. et alios praedictorum reddituum detentores ad restitutionem illicite detentorum per censuram ecclesiasticam, sicut justum fuerit, appellatione postposita compellatis: audituri si quid fuerit quaestionis et appellatione remota fine debito decisuri. Testes autem, etc. Nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint praeter assensum partium a sede apostolica impetratae. Dat. Reat., II Id. Augusti. Cum olim D. clericus ad sedem apostolicam de Hiberniae partibus accessisset, bonae memoriae C. papae praedecessori nostro diversas diversorum praelatorum Hibernien. litteras praesentavit, quibus se asserebat in episcopum fuisse Roscen. electum. Cumque nullus appareret qui aliquid proponeret contra eum, dictus praedecessor noster ei per bo. me. A. Albanen. episcopum munus fecit consecrationis impendi et ad suam eum remisit ecclesiam consecratum. Postmodum vero dilecti filii Flor. et E. monachi ad ejusdem praedecessoris nostri praesentiam accesserunt; quorum uterque se asseruit a canonicis ecclesiae Roscen. electum. Sed idem F. quod praedictus D. ad eamdem ecclesiam fuisset apud sedem apostolicam, quam per falsas litteras circumvenerat, consecratus exposuit. Propter quod idem praedecessor noster causam eorum vobis, fratres Cassellen. et Laomen. episcope, sub ea forma commisit, ut de forma et processu electionis memorati D. sollicite quaereretis; et si eum electum canonice fuisse constaret, ipsum faceretis pacifica possessione gaudere; alioquin inter praedictos F. et E. audiretis causam et cujus electionem canonicam et magis rationabiliter factam inveniretis, ratione praevia curaretis alterius electioni praeferre, ac tu, frater Cassellen., alterum eorum quem rationabiliter duceres confirmandum in episcopum consecrares. Verum, sicut ex litteris vestris accepimus, cum dictae commissionis vobis fuissent litterae praesentatae, juxta tenorem earum primo de electione praedicti D. inquirere voluistis. Sed cum a vobis tertio citatus, vestro se nollet conspectui praesentare, precedentes in causam, tam ex testimonio cleri et populi Roscen. ecclesiae, quam assertione illustris regis Corcaiae et praelatorum ipsius provinciae de praedicto F. electionem fuisse celebratam canonice didicistis et eam postmodum auctoritate curastis apostolica confirmare; praesertim cum decanus, archidiaconus, cantor, thesaurarius et totus clerus et populus Roscen. Ecclesiae dictum D. se non elegisse constanter assererent nec de praedicti E. monachi electione aliquatenus cogitasse. Interim autem memoratus D. ad apostolicam sedem accedens et nullam penitus de commissione praedicta vel etiam de praedictorum electionibus faciens mentionem, nobis suggerere non expavit quod cum ad Roscen. dioecesim cum praedictis praedecessoris nostri litteris remearet, supradictus rex Corcaiae ipsi fecerat inhiberi ne dioecesim vel ecclesiam Roscen. intraret, donec ei certam solveret vel saltem promitteret pecuniae quantitatem. Cum autem postmodum amici ejus praeter ipsius conscientiam, certa regi munera promisissent, ipse ad ecclesiam suam admissus, in ea per annum dimidium ministravit. Sed cum promissam ab amicis suis pecuniam noluisset exsolvere, rex ira commotus decano mandavit ut ei reverentiam nullatenus exhiberet. Qui licet dicto D. juramento teneretur astrictus, quia tamen ab eo pro filio suo adhuc parvo archidiaconatum non potuit obtinere, quinta feria majoris hebdomadae, oleum quod benedici debuerat furari praesumpsit; et quamvis propter hoc ab eo fuerit excommunicationis vinculo innodatus, nihilominus tamen tertia feria septimanae sequentis Roscensis ecclesiae libros subripuit et ad regem contra ipsum se transferre minime dubitavit. Quorum duorum molestiis fatigatus terram ipsius regis coactus exivit. Propter quod a nobis ad venerabilem fratrem nostrum Fernen. episcopum et conjudices suos litteras impetravit, qui memoratum regem diligentius inducerent et monerent ut ipsum sine alicujus exactione pecuniae ad ecclesiam suam secure redire permitteret et administrationem episcopatus tam in temporalibus quam spiritualibus exercere; alioquin eum excommunicationis vinculo innodarent et terram ejus subjicerent interdicto, neutram relaxaturi sententiam donec super receptione ipsius mandatum apostolicum adimpleret: memoratum quoque decanum, si eis de praemissis constaret, ab officio beneficioque suspensum ad sedem apostolicam venire compellerent et donec resipisceret, excommunicatum facerent publice nuntiari. Praeterea contra episcopum Corcaien. et F. monachum litteras impetravit, asserens eumdem episcopum jura Roscen. ecclesiae detinere ac eumdem F. monachum in archidiaconum et clericos manus injecisse temere violentas. Caeterum eodem D. a nobis cum hujusmodi litteris recedente, fere post trium mensium spatium dictus F. monachus ad sedem apostolicam accessit et ex parte vestra nobis litteras praesentavit: quae qualiter a vobis in commissione praedicta processum fuerat, continebant. Cum fratribus igitur nostris habito super hoc diligenti tractatu, timentes ne sicut praedecessor noster per litteras, quas idem D. ei praesentaverat, dicitur circumventus, nos etiam circumveniri contingeret per litteras vestras nobis ab eodem monacho praesentatas, volentes adhuc misericorditer agere cum absente, ut et ejus malitia fortius convincatur, dictum F. monachum ad vos communiter duximus remittendum, fraternitati vestrae per apostolica scripta districte praecipiendo mandantes quatenus, eo non obstante, quod ejus fuit electio confirmata, saepedictum D. si in Hibernia poterit inveniri, legitime citetis ad causam, et facultate sibi defensionis indulta, solum Deum habentes prae oculis in causa ipsa canonice procedatis. Quod si forsan in Hibernia inventus non fuerit, indulto ei unius anni spatio, ex quo ad nos etsi non verbo, facto tamen intelligitur provocasse, arrepto itinere ad sedem apostolicam veniendi, dicto F. administrationem Roscen. dioecesis tam in spiritualibus quam temporalibus auctoritate freti apostolica committatis; quo elapso, eum non differatis in episcopum, sicut canonicum fuerit, consecrare. Si vero praedictus D. inventus in Hibernia et citatus legitime, infra tres menses vestro se conspectui denuo contempserit praesentare, ad consecrationem praedicti F., sicut dictum est, omni contradictione postposita procedatis. Ne autem per appellationis vel recusationis subsidium vester possit impediri processus, partibus omnem appellationis et recusationis penitus interdicimus facultatem; ne contingat Roscen. ecclesiam, quae fere triennio jam vacavit, diutius carere pastore. Ad haec, vobis, fratres archiepiscopi, per apost. scripta mandamus et districte praecipimus ne nobilis viri comitis de Mauritania vel cujusquam saecularis potestatis gratia vel timore praetermittatis ulterius quin electos canonice confirmetis; confirmatis, prout ad vos pertinet, sine dilatione qualibet consecrationis beneficium impensuri, ne plus videamini homini quam Deo deferre. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Perusii, XV Kal. Octobris. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum annuentes, ad instantiam dilecti filii G. de Labro subdiaconi nostri rectoris Masan. apostolicae sedis legati, antiquas rationabiles et approbatas consuetudines vestras et hactenus observatas auctoritate vobis apostolica confirmamus, etc. Nulli ergo, etc. Datum Perusii, XI Kal. Octobris. Ex litteris venerabilium fratrum nostrorum Ardmachan. et Cassellen. archiepiscoporum, Oseriae et Darien. episcoporum et vestris accepimus quod Ecclesia vestra pastore vacante, in venerabilem fratrem nostrum I. nunc episcopum vestrum, tunc autem Rossevall. abbatem, unanimiter convenistis, electionem de ipso canonice celebrantes. Quia vero venerabilis frater noster Dublinen. archiepiscopus metropolitanus vester a sua dioecesi et ecclesia exsulabat, nec ideo ad eum super hoc recurrere potuistis, electionem vestram dicto archiepiscopo Cassellen. tunc apostolicae sedis legato curavistis humiliter praesentare; qui eam auctoritate qua fungebatur apostolica confirmavit, sed propter contradictionem Ademundi de Vallon. officialis nobilis viri comitis de Mauritania electo ipsi consecrationis noluit beneficium exhibere. Nos igitur electionem ipsam canonicam attendentes et de persona celebratam idonea et a praefato archiepiscopo confirmatam , confirmationem ab eodem archiepiscopo factam ratam habuimus et electum ipsum nostrae humilitatis ministerio curavimus in episcopum consecrare. Eum ergo ad gerendam Ecclesiae suae sollicitudinem ad eamdem remittentes Ecclesiam consecratum, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus eum recipientes humiliter et devote, tanquam pastorem et episcopum animarum vestrarum honorare curetis et de universis justitiis ad eum spectantibus ei sine dilatione qualibet respondere, statuta et mandata ipsius recepturi humiliter, et inviolabiliter servaturi. Datum, ut supra. Quod contra Deum et ecclesiasticam libertatem per officiales tuos in animae tuae perniciem in causis spiritualibus indebitam tibi jurisdictionem usurpas, non attendens quod Ozias rex, quia praesumpsit incensum offerre, lepra fuit in fronte percussus, quod viros ecclesiasticos exsulare compellis, quod electionibus canonice factis repugnare praesumis, miramur non modicum et non minus tibi quam Ecclesiarum gravamini condolemus. Cum enim noveris quod omnis est potestas a Deo et quod usque adeo humana est infirmitas imbecillis, ut nec adjicere possit ad staturam suam cubitum unum, nedum regni sibi solium vindicare, dolemus quod contra eum et sponsam ejus Ecclesiam videris supercilium assumpsisse per quem reges regnant et principes dominantur; qui potentes deponit et humiles et justos exaltat, superborum et sublimium colla propria virtute conculcans; per quem si cuperes exaltari, te in ipsius oculis humiliare deberes; quoniam omnis qui se exaltat humiliabitur et qui se humiliat exaltabitur, juxta testimonium Veritatis. Nam ut alia quae in libertatis ecclesiasticae praejudicium attentasse diceris omittamus, et ut transeamus sub silentio quod venerabilem fratrem nostrum Dublinen, archiepiscopum coegisti, sicut accepimus, exsulare, id solum per litteras explicantes propter quod nunc assumpsimus scribendi laborem, sine tua non credimus conniventia contigisse quod cum dilecti filii Lethglennen. canonici, ecclesia sua pastoris solatio destituta, venerabilem fratrem nostrum I. nunc Lethglennen. episcopum, tunc autem Rossaeval. abbatem, canonice ac concorditer elegissent, Ha. de Valon. ministerialis tuus opponere se ipsorum electioni praesumpsit, ipsius Ecclesiae ac canonicorum bona violenter invasit et usque adeo contra ipsum et ejus fautores exarsit, ut venerabilis frater noster Cassellen. archiepiscopus, tunc apostolicae sedis legatus, propter eum ausus non fuerit electum ipsum in episcopum consecrare, licet electionem confirmasset ipsius, cum tu dictum Dublinen. archiepiscopum, ad quem confirmatio ejus et consecratio pertinebat, in Northmanniae partibus exsulem detineres. Quia vero tuae nobilitati non expedit Deum contra te per offensam Ecclesiae provocare aut in eam nos credulitatem inducere quod ad deteriora manum extendas, si regni fueris honorem adeptus, cum de vini non possit sapore sperari quod prius acescat quam vasi totaliter infundatur, discretionem tuam rogamus attentius et exhortamur in Domino, ac per apostolica tibi scripta praecipiendo mandamus quatenus cum idem episcopus consecratus a nobis ad gerendam Ecclesiae suae sollicitudinem remittatur, non impedias nec facias vel patiaris ab aliis impediri quo minus administrationem ejusdem ecclesiae, tam in spiritualibus quam temporalibus exsequatur; imo dictum ministerialem tuum tradita tibi potestate compellas ut quae vel Ecclesiae vel canonicis Lethglen. abstulit restituat universa; ita quod ex hoc omnibus liqueat manifeste quod sine tuo consensu tanta fuerit iniquitas perpetrata. Haec autem aspere scribimus non ad petitionem episcopi memorati, sed ut nostrum exprimamus affectum; quia pater filium quem diligit corripit et revocare cupit errantem. Abstineas ergo, fili, diligenter ab his quae tuam famam denigrent et profectum impediant: ne si Deum ad iram contra te provoces et ecclesiam tibi reddas offensam, praeter id quod dicitur a Psalmista. Quoniam impius non dimidiat dies suos , tuae promotionis intercludas assensum. Datum Perusii, XIV Kal. Octobris. Ut nostrum prodeat de Dei vultu judicium et oculi nostri videant aequitatem, via regia debemus incedere nec ad sinistram omnino nec ad dexteram declinare, ita magnum judicantes ut parvum, quia non est apud Deum acceptio personarum. Ad audientiam sane nostram multorum relatione pervenerat quod cancellaria Mediolanen. ecclesiae vacaverat ultra annum; unde secundum Lateranen. concilii statuta ad nos ipsius erat donatio devoluta. Volentes autem tibi solita dignitate deferre, rogavimus te attentius et mandavimus ut cancellariam ipsam dilecto f. Henr. de Settara subdiac. nostro, Mediolanen. ecclesiae canonico bene apud te merito et ad hoc officium obtinendum idoneo benigne conferres; et si post receptionem litterarum nostrarum quidquam de ipsa cancellaria contra jus acquisitum nobis ex Lateranen. decreto statueres, decernebamus illud irritum et inane. Tu vero litteris nostris receptis diceris respondisse, sicut ex publico declaratur authentico, quod cancellariam ipsam alteri non contuleras, quia propter gravamina debitorum, proventus ipsius tibi erant plurimum necessarii; litteris tamen nostris apertis earumque tenore perspecto, responderes in crastino quod crederes respondendum. Porro, sicut ex alio comperimus instrumento, postquam mandati nostri audivisti tenorem, variata locutione dixisti quod cancellariam ipsam non poteras, juxta mandatum nostrum, praefato subdiacono nostro conferre; quia, reservatis tibi proventibus, eamdem cancellariam decem mensibus jam elapsis Henrico de Lamp. concesseras. Cumque nobis hujusmodi responsionem varietas ex scriptis innotuisset authenticis, etsi, secundum Apostolum, omnem inobedientiam prompti simus ulcisci, adhuc tamen tibi deferre volentes, cui et in minori officio constituti et promoti, sicut Domino placuit, ad majora in multis et magnis detulimus, tibi dedimus in mandatis ut ad praesentiam nostram procuratorem idoneum destinares, qui tuo nomine legitime nobis ostenderet quod dictam cancellariam personae idoneae modo canonico tempore tibi competente donasses; dictus quoque H. de Lampuniam, cui dicebatur facta donatio, si vellet, ad praesentiam nostram accederet suam justitiam defensurus. Venientes igitur ad apostolatus nostri praesentiam dilecti filii G. procurator tuus et saepedictus H. super varietate responsionum nitebantur te multipliciter excusare; licet publicis instrumentis fides non facile derogetur et secundum rerum naturam vix potuisset sufficienter ostendi quod tu id quod dictum est minime responderes, etsi forte potuisset ostendi quod aliud respondisses. Produxerunt autem in nostra praesentia duos testes, qui jurati dixerunt quod in Januario nuper praeterito fuit annus ex quo Mediolanen. cancellarius debitum universae carnis exsolvit et in sequenti Maio, cum consanguinei Henr. de Lampunen. frequenter apud te ac vehementer instarent ut cancellariam ipsi conferres, te respondente quod cancellariae proventibus carere non posses, ad multam tamen instantiam est obtentum ut cancellariae tibi retineres proventus, et jus ipsius praefato conferres Henrico. Quatuor ergo praesentibus, inter quos duo testes memorati fuerunt, in secretiore palatii tui camera eumdem H. secundum tenorem praescriptum de cancellaria investisti per librum et recepisti fidelitatem ab eo; prohibens universis ne verbum istud cuiquam revelarent. Adjecit autem unus testium praedictorum quod postquam ad te mandatum nostrum pervenerat et ipse H. jam Bononia rediisset, tu ei solemniter et publice tradidisti, se vidente, sigillum, mandans ei ut cancellarii officium exerceret: quod et alter testis asseruit de auditu; et idem procurator tuus quod verum crederet esse respondit. Henr. quoque confessus est factum; sed solemnitatem facti negabat. Quia ergo post interdictum nostrum ei praesumpsisti tradere bullam, cum traditionem ipsam saltem debuisses differre donec nostrum consuleres beneplacitum, dilectis filiis I. archidiac. et O. Lento canonico Mediolanen. dedimus in mandatis ut, si etiam post secundum mandatum per quod totius cognitionem negotii ad nostrum judicium revocavimus, id ipsum cognoscerent attentatum, traditionem sigilli decernerent irritam et inanem; inhibentes Henr. ne quomodolibet eo uti praesumeret, cum plus sit Roman. pontificem ad se aliquod negotium quam quemquam ad eum super aliquo negotio provocare. Tolerabamus autem ad tempus ut negotii merita nobis plenius innotescerent, investituram quae dicebatur in occulto facta fuisse per librum, licet ecclesiastica beneficia non sint donatione clandestina conferenda, teste Veritate, quae dicit: Qui male agit, odit lucem . Caeterum quia cancellariae officium memoratae spirituale vel annexum spirituali proponebatur existere, cum cancellarius ex officio suo multa facere debeat quae spiritualia esse noscuntur, ac per hoc sub tenore praescripto dicebatur non debuisse conferri, cum ab omni specie mala praecipiat Apostolus abstinere; quia etiam praefatus Henr. de Lamp., licet receptus sit in fratrem ad vacaturam praebendam, ordinarius tamen asserebatur non esse, ac per hoc cancellariam sibi non debuisse conferri, quae de jure vel consuetudine ordinario tantum debet committi, cum nec Mediolanen. archiepiscopi sed Mediolanen. Ecclesiae cancellarius esse scribatur, nec vacante sede cancellarii perdat officium , inquisitionem horum duximus praenominatis I. archid. et O. Lento canonico Mediolanen. committendam: per apostolica scripta praecipiendo mandantes quatenus, omni contradictione et ap. cessante, Deum habentes prae oculis, gratia et timore postpositis, sine personarum acceptione inquirerent super praemissis diligentissime veritatem et ne veritas celaretur, testes qui eis nominarentur, si se gratia vel timore subtraherent, per censuram eccl. compellerent perhibere testimonium veritati et quod super omnibus invenirent sub litterarum suarum testimonio ad sedem apostolicam destinarent; ut per inquisitionem ipsorum sufficienter instructi negotium ipsum melius decidere valeremus. Ipsi vero mandatum apostolicum fideliter exsequentes, convocatis Mediolanen. Ecclesiae ordinariis et per poenam excommunicationis compulsis dicere sub jurisjurandi religione de facto cancellariae, quia noverant, super praemissis articulis veritatem, attestationes suas redactas in scriptis, sigillo munitas ad nostram praesentiam transmiserunt. Interdixerunt etiam eidem H. administrationem sigilli, sicut ex litteris eorum accepimus, juxta formam mandati nostri, de consilio sapientum. Cumque saepedictus H. de Lamp. cum patre suo Rogerio propter hoc nostro se conspectui praesentasset, copiam allegandi pro se liberam ac benignam in communi concessimus auditorio. Qui per advocatum proposuit quod delegati praedicti sine inquisitione spoliaverunt eum exsecutione sigilli, contra nostri mandati tenorem, cum ipsius sigilli traditio non fuerit facta post secundum mandatum; et ideo primo loco restitutionem sibi fieri postulabat. Formam vero concessionis nitebatur multipliciter excusare, proponens quod in retentione fructuum simoniaca pravitas nullatenus intercessit: tum quia officium cancellariae nec est spirituale nec annexum spirituali; quia licet cancellarius quaedam agat quae spiritualia esse noscuntur, sicut ex attestationibus liquet, ea tamen non agit ex officio cancellarii, sed de mandato archiepiscopi, sicut ex dictis testium comprobatur: tum etiam quia nihil emit aut vendidit, cum Simonia describatur esse studiosa cupiditas vendendi vel emendi spirituale vel spirituali annexum; praesertim cum tu ante traditionem separaveris fructus et ita quod tuum erat tibi retinuisti non accipiens alienum. Se quoque ad obtinendum cancellariam proponebat idoneum, cum de mandato Romani pont. sit Mediol. Ecclesiae canonicus institutus, vocem habens in capitulo et locum in choro, et tanquam verus et plenus canonicus in tractatibus et contractibus ipsius Ecclesiae admittatur. Nec obstat quod integram praebendam non habet, cum. sicut per dicta testium est probatum archidiaconatus ejusdem Ecclesiae, de quo nullatenus dubitatur quin sit dignitas et officium spirituale, quandoque fuerit concessus ei qui praebendam integram non habebat. Quod autem a sexaginta annis juxta quorumdam testimonium concessa fuit tantum ordinario praebendato de numero viginti canonicorum qui proprie ordinarii appellantur, sibi nocere non poterat; cum per hoc nullum sit tibi praejudicium generatum quin ei qui de numero viginti non esset, praesertim canonico, eamdem cancellariam potuisses conferre. Allegabat insuper quod etsi pactio de retinendis ad tempus proventibus intervenisset, quod ipse tamen negabat, inter te ac parentes ipsius, ipse tamen de praedicta cancellaria pure fuit et simpliciter investitus; et ideo talis pactio sibi non debet obesse, cum parentes nihil tibi pro eo dederint vel promiserint. Praeterea proponebat quod cum nullus debeat sine accusatore damnari nec aliquid circa negotium istud actum sit in forma judicii, depositiones testium non poterant sibi praejudicium generare. Quia vero per hanc ultimam allegationem personam nostram tangere videbatur, dignum duximus causam commissae inquisitionis et ordinem plenius explicare, ne quis quomodolibet suspicetur quod nos in hoc negotio perperam processerimus, praesertim cum ratio assignanda debeat esse posteris profutura. Cum enim juris sit explorati quod, actore non probante, is qui convenitur, etsi nihil praestirerit, debet absolvi, videri poterat quod nos tibi, qui conveniebaris a nobis, malitiose vel indiscrete onus probationis super tribus praemissis articulis imposuimus, videlicet ut ostenderes quod praedictam cancellariam personae idoneae modo canonico et tempore tibi competenti donasses. Porro cum donatio fuisset occulta et ideo suspicione non careat et elapso jam anno nullus omnino cancellarius appareret, non immerito credebatur quod secundum Lateranen. statuta concilii ad nos esset ipsius cancellariae donatio devoluta et ideo sine culpa potuissemus ipsam conferre. Quoniam etsi locum Dei teneamus in terris, non tamen de occultis possumus divinare. Quod ergo contra illud quod prima facie juste praesumebatur pro nobis, praesertim cum responderis prima vice quod cancellariam alicui non contuleras, facultatem tibi pro te probandi concessimus, non fuit gravamen sed gratia nec ex malitia, sed ex benignitate processit. Quod etiam de modo canonico fidem nobis fieri mandavimus, tu causam praestitisti mandato et tandem probasti per testes quod, retentis tibi proventibus, officium concesseras memoratum: ex quo non immerito contra talem concessionem fuimus suspicati; cum et proponeretur aperte quod illud ei personae commiseras, cui secundum consuetudinem Mediolanen. Ecclesiae non debuerat aliquo modo committi. Et ideo non tam ex plenitudine potestatis quam ex officii debito, quia possumus et debemus de subditorum excessibus ad correctionem inquirere veritatem, te maxime causam et occasionem praestante, inquisitionem commisimus faciendam. Omnibus ergo diligenter auditis quaecunque fuerunt in nostro auditorio proponenda , deliberavimus cum fratribus nostris et in ipsa deliberatione te in tribus praecipue comperimus fuisse culpabilem: circa contrarietatem responsi, quia non solum nobis qui, licet immeriti, Jesu Christi locum tenemus, sed nec cuiquam debuisses ex certa scientia contraria respondere; circa carnalitatem animi, quia non affectu carnali sed discreto judicio debuisti ecclesiasticum officium et beneficium in persona magis idonea dispensare; et circa inhonestatem facti, quia non licuit ex pactione vel conventione quacunque sub modo vel tenore praescripto concedere nudum officium et tibi retinere proventus; cum et in Lateranen. concilio sit prohibitum ne quis conferendo ecclesiasticum beneficium, partem proventuum suis usibus retinere praesumat; et alibi cautum reperiatur in canone quod ecclesiastica beneficia debent sine diminutione conferri. Unde credimus distinguendum utrum qui dat spirituale beneficium, proventus ipsius ante donationem percipiat. Nam si proventus ante donationem non percepit ipse, sed alius et ex donatione consequitur ut ipse proventus percipiat, non est dubium intercedere Simoniacam pravitatem. Si vero ante donationem perceperit ipse proventus, credimus etiam distinguendum utrum ante donationem constituat ut ipsi proventus retineantur ad tempus pro causa justa et necessaria, an conveniat cum eo qui accipit beneficium seu cum mediatore quocunque, ut, officio illi concesso, retineat ipse sibi proventus. Primum enim membrum credimus esse licitum; secundum autem dicimus non licere, ne viam aperiamus his qui pravitatem suam satagunt palliare. Quia vero majorum excessus majori debent severitate puniri, cum, juxta divinae legis oraculum, si sacerdos, qui est unctus, peccaverit, faciet delinquere populum, quod inhoneste super retentione proventuum praesumpsisti de communi fratrum nostrorum consilio irritavimus et in poenam praesumptionis hujusmodi, ut in eo puniaris in quo peccaveras, a collatione dignitatis vel ecclesiastici beneficii quod ad tuam donationem in tua primo vacabit Ecclesia censuimus suspendendum. Caeterum quia, divina docente Scriptura, didicimus quod melior est sapiens viro forti et qui dominantur animo expugnatore urbium, quantumcunque voluerimus aut vellemus, si salva possemus justitia praefatam cancellariam praedicto subdiacono nostro conferri, saepedictum tamen H. de Lamp. non invenimus ita culpabilem ut eum, exigente justitia, ipsa cancellaria privare possimus; cum etsi parentes ejus ex simplicitate deliquerint, nihil tamen pro ea dantes aut etiam promittentes, ipse tamen investituram cancellariae sicut verus canonicus et cui ratione canonicatus de jure non poterat opponi defectus, sine pactione qualibet et conventione, recepit; nec etiam fuit sufficienter probatum quod cancellarius ex officio suo faciat spiritualia memorata, cum ea potius de jure communi ad archidiaconi spectent officium, repraesentare videlicet ordinandos episcopo et illos examinare, ponere abbates et abbatissas in sede: quae cum probatum sit per aliquos testium cancellarium facere de mandato archiepiscopi, de speciali potius quam de generali mandato videtur intelligi. Verum quod delegati praescripti scripserunt se interdixisse illi officium cancellarii secundum apostolici formam mandati, de consilio sapientum, cum ab eis super hoc appellatum non fuerit nec aliquid contra probatum, de rigore juris ex quo praesumitur legitime factum potuissemus illud decernere observandum. Sed misericordia, quae superexaltat judicium, nos induxit ut quod in contemptum nostrum creditur esse factum de benignitate sedis apostolicae remittamus, cum ad poenam illi sufficiat quod propter hoc secundo ad sedem apostolicam laboravit. Datum Perusii, IX Octobris. Grates multimodas omnipotenti Deo debetis referre quod vestris videtis temporibus adimpleri quae vestri progenitores summo desiderio affectarunt. Vobis etenim est summopere congaudendum, quod terra vestra, quae ad jus et proprietatem Ecclesiae Rom. pertinere dignoscitur, cum dudum fuerit per violentiam occupata et per occupationem vehementer oppressa, nunc ad ejusdem Ecclesiae Rom. naturale dominium redeat non coacta, et ipsius jurisdictioni gratanti voluntate subdatur. Cum igitur vos, filii consules, cum quibusdam aliis in praesentia nostra fidelitatis nobis exhibueritis juramentum, dilectos filios Marsican. subd. et capellan. et nobilem virum Joannem, familiarem nostros, ad partes vestras decrevimus destinandos. Volentes et universitati vestrae per apostolica scripta mandantes quatenus in eorum manibus universi et singuli fidelitatis juramenta praestetis, ut deinceps, auctore Deo, terra vestra sub apostolicae sedis dominio optata valeat securitatis et pacis tranquillitate gaudere. Nos enim ad ea quae honori vestro et utilitati viderimus expedire diligens studium et efficacem operam impendemus. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum assensu, fraternitati tuae auctoritate apostolica indulgemus firmiterque praecipimus ut ea quae a temporibus Ric. et Bald. antecessorum tuorum circa res et possessiones atque patrimonium Cantuarien. Ecclesiae et mensam archiepiscopalem in grave damnum et jacturam Ecclesiae illicite alienata repereris, appellatione remota, per censuram ecclesiasticam mediante justitia revoces et debitis usibus non differas applicare. Revocationes vero illorum quae per praedecessores tuos circa mensam archiepiscopalem, possessiones, Ecclesias et Ecclesiarum concessiones auctoritate apostolica legitime revocata sunt ratas et firmas esse jubemus; tibi districtius injungentes ut ea, nostra fretus auctoritate, firmiter, appellatione remota, facias observari. Decernimus ergo, etc., indulgentiae nostrae, etc. Si quis autem, etc. Datum Perusii, XIV Kal. Octobris. Monet nos apostolicae sedis cui, licet immeriti, praesidemus, auctoritas pro statu omnium Ecclesiarum provida circumspectione satagere et, ne malignorum rapinis vel molestiis exponantur, apostolicum ipsis patrocinium exhibere. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis justis precibus et honestis gratam conniventiam, impendentes, statutum illud quod charissimus in Christo filius noster R. illustris Anglorum rex super libertate ac immunitate Ecclesiarum et personarum ipsarum post redemptionem sui provida deliberatione fecisse dignoscitur, sicut in scripto ipsius regis exinde confecto plenius continetur, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus; et ad hujus rei perpetuam firmitatem, continentiam ipsius rescripti de verbo ad verbum his duximus inserendam. RICHARDUS Dei gratia rex Angliae, dux Normanniae, Aquitaniae, comes Andegavensis, archiepiscopis et episcopis et universo clero regni Angliae, salutem. Gratias agimus affectuosas universitati vestrae pro eo quod de thesauris et ornamentis ecclesiasticis et facultatibus vestris ad corpus nostrum redimendum tam benigne nobis et liberaliter subvenistis et quod nobis in tanta necessitate res Ecclesiarum vestrarum et vestras gratis exponere voluistis. Ne igitur quod de mera liberalitate a vobis actum est ad liberationem corporis nostri et ineffabilem honorem et utilitatem nostram, futuris temporibus, trahatur in consequentiam et sanctae matri Ecclesiae vel vobis dispendium pravae importet consuetudinis, ad omnium volumus notitiam pervenire quod ea quae nobis in praedicto necessitatis articulo contulistis, nec unquam ex debito vel per consuetudinem exegimus nec posteris sumus temporibus exacturi nec hac vel alia occasione volumus dignitatibus sanctae matris Ecclesiae in aliquo vel ejus libertatibus obviare, sed pro omni posse nostro et scientia, Deo volente, volumus omnem ejus immunitatem et universas ejus dignitates et libertates, ut dignum est, conservare integras et pro loco et tempore, in quibus licuerit, augmentare. Nulli ergo, etc. Datum Perusii, XV Kal. Octobris. Fratres et coepiscopos nostros, tam propinquos quam longe positos, sincera tenemur charitate diligere ipsosque in his quae juste requirunt libenter et efficaciter exaudire. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis justis precibus clementer annuimus et ad exemplar fel. record. Urbani papae praedecessoris nostri castrum de Hasii, quod illustris memoriae Waldem. olim rex Daciae tuae fraternitati contulit et tu tali conditione interposita Rostkilden. Ecclesiae pia consideratione dedisti, ut ipsum debeas quoad vixeris detinere, post decessum tuum ad Ecclesiam ipsam libere devolvendum, sub jam dictae conditionis tenore, sicut ipsum juste et sine controversia possides cum omnibus pertinentiis suis, auctoritate tibi apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus, videlicet villam ipsam de Hasii, mansionem de Otherslef cum omnibus pertinent. suis, scilicet Sersfel, Solbiarge, Huanlolde, Wigislef, Walbu, mansum unum Brunsoge, Imbrethorp, mansiones de Gesnetofte et de Murhoge cum omnibus pertinentiis earum, mansiones de Barsuerthe et de Wigurm cum omnibus pertinentiis earum, mansiones de Husfretop et de Haverthi cum omnibus pertinentiis earum, mansiones de Burgbu et de Hiartharum cum omnibus pertinentiis earum et universam partem earum quae acquisivit Nicolaus castellanus tuus, juxta tenorem pacti quod inter vos convenit. Nulli ergo, etc. Datum Perusii, X Kal. Octobris. Officii nostri debitum et charitas ordinata requirit ut quae a fratribus et coepiscopis nostris acta laudabiliter fuerint, auctoritatis nostrae praesidio inconvulsam obtineant firmitatem et plenam in futuro agendi fiduciam tribuant potiora. Sicut autem ex parte tua, venerabilis in Christo frater, nostris est auribus intimatum, de bonis patrimonialibus et aliis quae rationabiliter acquisisti ac de his quae commissa tibi Ecclesia prius habuerat, sex praebendas provide statuisti canonicis assignandas qui eidem Ecclesiae debeant deservire. Nos ergo statutum ipsum dignis in Domino laudibus commendantes, ut firmiter omnibus futuris temporibus observetur, prout circumspecte et provide factum est et in authentico scripto venerabilis fratris nostri Absalonis Lunden. archiepiscopi expressius continetur, auctoritate apostolica confirmamus. Nulli ergo, etc. Datum Perusii, VI Kalend. Octobris. Receptis tam dilectorum filiorum capituli Upsalen. Ecclesiae litteris quam plurium aliorum, qui pro pallii datione apud nos vehementer instabant, de tua fuimus promotione gavisi. Qui sperantes in Domino quod, eo adjuvante, commissae tibi administrationis officium debeas salubriter exercere, ad augmentandum tuae dignitatis honorem, quem in susceptione pallii es cum potestatis plenitudine suscepturus, prompto favore libenter intendimus ad instantiam dilectorum filiorum Tobiae nuntii venerabilis fratris nostri Lunden. archiepiscopi et Walterii nuntii tui, petitionibus praedictorum clementius annuentes. Unde nos ipsum de beati Petri corpore sumptum, plenitudinem videlicet pontificalis officii, tibi transmittimus, ut tibi per venerabilem fratrem nostrum Lunden. archiepiscopum vice nostra, sub ea forma juramenti quam expressam ei sub bulla nostra transmittimus assignetur. Tu vero tanquam vir providus et discretus illud de manibus ejusdem archiepiscopi juxta formam praedictam cum omni devotione suscipiens, eo in festivis diebus et aliis temporibus quae in Ecclesiae tuae privilegiis exprimuntur, utaris; ita videlicet ut ex tantae culmine dignitatis spiritum tibi superbiae non assumas; sed quanto fueris praeeminentior dignitate, tanto juxta illius Magistri exemplum qui eum qui major inter discipulos suos erat fieri voluit minorem, ministrari non veniens, sed causa humilitatis aliis ministrare, te omnibus humiliorem exhibeas, te potius exaltandum humilitate sciturus. Misericordiae quoque operibus jugiter te praestes intentum, quae beatos efficit suos sectatores, eosdem evangelica Veritate consecuturos misericordiam attestante. Omnibus etiam hominibus te reddas affabilem et, si fieri potest, secundum Apostolum, cum omnibus pacem habeas, ut pacificus vocari Dei filius merearis. Te cum eodem apostolo semper ad anteriora, posteriorum oblitus, extendas, manusque tuas reddens in operibus innocentes, sic ea lucere facias coram hominibus ad subditos tuos exempla bonorum multiplicata transmittens, ut Deus magnificetur in illis et lucerna tua jugiter super candelabrum ardens omnibus introeuntibus in domum Domini viam absque offendiculo praebeat expeditam. Ad quorum operum fortius fulcimentum non desint opera charitatis, sine qua, cum ipsa caeteris virtutibus praeeminentior habeatur, nihil omnino creditur esse perfectum; imo nullam retinet operatio firmitatem, nisi charitatis fuerit radice subnixa. Inter caetera vero quae tibi ex officio imminent facienda, tuum sit studium speciale, Rom. Ecclesiam matrem tuam in omnibus et per omnia revereri atque mandata et institutiones ipsius, upote inter omnes Ecclesias ex divina provisione primatum per beati Petri merita obtinentis, studeas irrefragabiliter observare. Datum Perusii, VI Kal. Octobris. Apostolica sedes, quae disponente Domino cunctorum fidelium mater est et magistra, speciales filios ampliori consuevit gratia honorare, ut eos et ad devotionem suam ferventer accendat et ad obsequium suum diligenter invitet. Nos ergo, qui miseratione divina huic sanctae sedi, licet immeriti, praesidemus, devotionis et fidei puritatem, quam erga matrem et dominam vestram sacrosanctam Rom. Ecclesiam geritis attendentes, vestris quoque precibus inclinati, quos inter alios fideles nostros speciali charitate diligimus, civitatem Perusinam, quae ad jus et proprietatem ipsius pertinere dignoscitur, cum pertinentiis suis et nunc habitis, et in antea legitime acquirendis sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. Eam vero nunquam alienabimus, sed semper ad manus nostras curabimus retinere. Consulatum autem cum jurisdictione sua vobis auctoritate apostolica confirmamus: concedentes ut his qui sunt ipsius jurisdictioni subjecti, liberum sit ad potestatem vel consulem, qui pro tempore fuerint legitime appellare. Consuetudines quoque vestras antiquas et novas rationabiles et communiter observatas duximus approbandas. Salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate pariter et justitia, et Ecclesiarum omnimoda libertate. Nulli ergo, etc., protectionis, confirmationis et concessionis etc. Datum Tuderti, VI Nonas Octobris. Cum ab omni specie mala praecipiat Apostolus abstinere, nos qui, licet indigni, constituti sumus a Deo super gentes et regna, ut juxta verbum propheticum evellamus et destruamus, aedificemus et plantemus, summopere debemus satagere, quatenus evellamus vitia et plantemus virtutes, destruamus iniqua et aedificemus honesta; sicque nostra sollicitudine mediante prava transeant in directa et aspera convertantur in plana. Licet autem hujus nostrae sollicitudinis labor generaliter debeat ad omnes extendi, quia sapientibus sumus et insipientibus debitores, specialiter tamen ad clericos qui dormire debent a vitiis, ut sint pennae columbae deargentatae, ne quid in illis appareat quod offuscet candorem ecclesiasticae puritatis. Sane ad audientiam apostolatus nostri multorum assertione pervenit quod cum ex delegatione nostra causas suscipitis pertractandas, more saecularium super decima litis vel parte alia pro diversa terrarum consuetudine, praeter expensas victualium cum litigantibus receptis pignoribus pro salario convenitis; quae postmodum usque ad solutionem pecuniae, nolentibus etiam partibus, contenditis detinere; non attendentes quod ad hoc vobis et aliis clericis sunt ecclesiastici redditus deputati, ut ex ipsis honeste vivere debeatis, ne vos oporteat ad turpia lucra manus extendere vel ad iniqua munera oculos inclinare. Cum ergo opera vestra lucere debeant laicis in exemplum nec vos deceat instar saecularium ad turpe compendium juris occasionem arripere, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus ab hujusmodi exactionibus de caetero abstinentes, vigorem judiciarium gratis studeatis litigantibus impertiri, non obstante quod in fraudem a quibusdam proponitur quod id exigatur nomine assessorum, cum nec justum judicium judici vendere liceat et venales sententiae ipsis etiam saecularibus legibus reprobentur. Datum Tuderti, V Nonas Octobris. Cum dilectus filius abbas de Ferentillo ad nostram praesentiam accessisset, conquerens de nobilibus viris O. et A fratre ipsius et filiis R. dominis de Arton, partibus in nostra praesentia constitutis, dilectos filios nostros l. tituli Sanctae Pudentianae et G. tituli Sanctae Mariae in trans Tiberim presbyteros cardinales deputavimus auditores. In quorum praesentia suam abbas proposuit quaestionem quod praefati nobiles, nulla requisitione praemissa, manu armata et cum exercitu ad castra monasterii Ferentilli et Gab. venientes, in praedis animalium, segetum combustionibus, captionibus hominum, homicidiis perpetratis, et damnis aliis usque ad quingentas libras Lucen. praeter stragem hominum et injurias irrogatas, damnificare dictum coenobium praesumpserunt. De quibus et aliis pariter quae vellet proponere contra ipsos justitiam sibi fieri postulabat. Cui citra litis contestationem sub forma exceptionis fuit ex adverso responsum quod cum abbas ipse nobilibus viris O. et R. promiserit praestito juramento quod eos contra omnes homines ad retinendum quod tunc habebant et possidebant in castris, villis et bonis aliis et recuperandum sine fraude ac malo ingenio, si eorum aliquid amitterent, adjuvaret, per ipsius dolum et violentiam castrum Sacrati amiserant fraudulenter quod et progenitores eorum tenuerant et ipsi possederant in quiete. Super quo ab ipsis saepe admonitus illud eis restituere denegavit. Quin potius villas tres, Quadraginta scilicet, Casale et Carpium, quas pro se et parte sua dictus abbas sub securitate receperat, foedere violato, in animalibus, spoliis et suppellectilibus aliis ipse cum suis fuerat depraedatus, conjugatis tractatis turpiter, mulieribus etiam acriter verberatis, etiam sacerdotem ligatis a tergo manibus ante se duci fecit afflictum verberibus et vestibus penitus spoliatum. Homines quoque villarum recludi fecit in carcerem, ubi unum ex ipsis contigit exspirare. Castro etiam in quo dicti nobiles habitabant ignem abbas de nocte fecit apponi; per quem in praemissis damnis et aliis multis usque centum marchas se spoliatos dicebant, petentes prius restitui quam ipsius petitionibus responderent, praesertim cum testes haberent praesentes per quos intentionem suam in continenti probare volebant; et quod restitutio ante causae ingressum deberet fieri spoliatis utriusque juris auctoritatibus ostendere conabantur. Verum ex parte abbatis fuit taliter replicatum quod libello suo secundum regulam juris qua dicitur: Ut qui prior appellat, prior agat, debebat primitus responderi; nec ab eo restitutio peti poterat qui non fuerat spoliator; praesertim cum castrum Sacrati ad jus et proprietatem sui monasterii pertineret: quod etiam pars adversa nullatenus denegabat. Unde ut verus dominus ad quem ab alio res sua possessa revertitur, etiam post tempora longiora retentionis debebat commodum obtinere, et judicium restitutorium contra spoliatorem tantum competere dignoscatur. Pro damnis quoque illatis restitutio postulari non poterat, sed ad ea debebat actio competens intentari. Alioquin cum et pars abbatis damna gravissima sibi quereretur illata, prius restituenda fuerant, si pro hujusmodi esset restitutio facienda, secundum tenorem regulae memoratae. Capitula quoque de restitutione facienda loquentia locum habere in criminalibus asserebant, et quando quis ab adversario spoliatur et super re ipsa qua spoliatus fuerat convenitur. Caeterum ex parte abbatis regulam introductam adversa pars in mutuis petitionibus locum habere dicebat, cum causae vicissim tractatae una postea sententia terminantur. Cum vero pars aliqua per restitutionem vel alio modo aliquid sibi deberi proponit et altera in modum exceptionis se asserit spoliatam nec ante restitutionem suam ullatenus responsuram, de incidenti asserebat antea cognoscendum. Cum autem ea quae praemisimus et alia quaedam praedicti cardinales nobis et fratribus nostris fideliter retulissent, nos distinguendum esse credentes utrum spoliationis quaestio ab eisdem nobilibus sit objecta in modum actionis ad restitutionem petendam, an in forma exceptionis ad intentionem adversarii repellendam, cum ea in modum actionis proposita intelligantur diversae petitiones se minime contingentes, ac per hoc juxta regulam juris praemissam qaae prius esset proposita, prius foret tractanda, quanquam in idem judicium ambae deductae vicissimque tractatae simul essent eadem sententia terminandae. Sed quoniam illa quaestio fuit ab eisdem nobilibus tantum in modum exceptionis objecta, de communi fratrum nostrorum consilio interloquendo pronuntiavimus ut probationes eorum super ipsa exceptione primitus audirentur, et, ea probata legitime, non cogerentur abbati respondere super petitionibus memoratis, donec restituerentur ab ipso, cum spoliatus spoliatori ante restitutionem non cogatur ullatenus respondere. Spoliatione tamen in modum tantum exceptionis probata, non est per hoc restitutio facienda; quemadmodum cum in modum exceptionis aliquod testi crimen objicitur, ut sic a testimonio repellatur, etsi sic crimen contra eum civiliter fuerit probatum, non ideo sibi poena infligitur ordinaria, sed ejus duntaxat testimonio non creditur; quod ea ratione contingit, quoniam in ipsum accusatio non procedit. Testes etiam quorum testimonium reprobatur inter infames, quasi ex falso testimonio, non habentur. Cum autem super exceptione ipsa probandi testes sint ex parte militum jam producti et attestationes etiam publicatae, pars abbatis ad repellendos eos nonnulla in praesentia nostra se proposuit objecturam. Nos ergo volentes parcere laboribus partium et expensis et quia majoribus occupati causas singulas in persona propria discutere non valemus, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, partibus ad tuam praesentiam constitutis, audias quae pars abbatis contra testes et attestationes duxerit proponenda et quaestionem ipsam, servato juris ordine, appellatione remota, legitimo fine decidas. Postmodum autem si partes contra se mutuo duxerint aliqua proponenda, nihilominus audias, et si ambae consenserint, remoto ap. ob., justitia mediante decidas. Alioquin omnia gesta redacta in scriptis, sigilli tui munimine roborata ad praesentiam nostram transmittas: utrique parti assignans terminum competentem, quo recepturae sententiam nostro se conspectui repraesentent. Datum Ameliae, III Nonas Octobris. Licet apost. sedes mater sit omnium generalis, eos tamen protegere consuevit specialius et fovere qui praeter spiritualem subjectionem, quae ipsi debetur ab omnibus, ei sunt temporali etiam jurisdictione subjecti. Eapropter, dilecti in Domino filii, devotionem quam erga Rom. Ecclesiam et nos ipsos habetis diligentius attendentes, vos et totam terram vestram, quae ad jus et proprietatem beati Petri pertinere dignoscitur, cum omnibus quae in praesentiarum rationabiliter possidetis aut in futurum justis modis, annuente Domino, recuperare poteritis seu etiam adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus. Specialiter autem majorem et minorem insulas, quas ad jus et proprietatem nostram non est dubium pertinere, sicut eas juste ac pacifice possidetis auctoritate vobis apostolica confirmamus, etc. Decernimus ergo, etc. Ex tua confessione reperimus quod olim corde compunctus ad ordinem Hierosolymitani hospitalis disposueras te transferre, licet ad hoc te voto minime astrinxisses. Si vero ille a quo omne datum optimum et omne donum perfectum est, per quem de virtute ascenditur in virtutem, vino compunctionis amplius te potaverit et ascensionem cordis tui dignatus fuerit in melius promovere, ita ut in aliquo monasterio, in quo beati Benedicti Regula observetur, propositum concipias Domino militandi; quoniam et tu super hoc a nobis consilium postulasti, nos diligentius attendentes quod nullum juxta confessionem tuam votum emiseris aut feceris professionem, unde secundum videatur propositum impediri, et etiam intuentes quod beati Benedicti Regula arduitatem vitae continet arctioris, ut in aliquo monasterio praedicti ordinis Domino, si malueris, valeas militare, liberam tibi concedimus auctoritate praesentium facultatem; et dummodo de corde puro et conscientia bona et fide non ficta procedat, ut hoc in monasterio sancti Fortunati valeas adimplere, tibi benignius indulgemus. Datum Tuderti, IV Nonas Octobris. Veniens ad praesentiam nostram G. Anglicus natione nobis exposuit quod cum olim in adolescentia constitutus mulieri cuidam adhaesisset, quam tamen quidam alius ante cognoverat, de consilio matris suae factum est ut eadem mulier quemdam puerum, quem de alia soluta ipse susceperat, de sacro fonte levaret, ad suspicionem et infamiam utriusque delendam. Deinde vero, cum in ejus amorem vehementius exarderet, absque consilio amicorum eam clanculo desponsavit. Cumque prolem ex ea procreare non posset et increpationes a patre suo gravissimas sustineret, quod eam desponsando deliquerat revolvens in animo, ipsa dimissa, causa orationis Hierosolymam est profectus. Verum cum idem rediens de partibus transmarinis, prolem eam suscepisse de alio invenisset, ei noluit adhaerere; sed propter adulterium, quod commisisse taliter videbatur, ea omnino dimissa ad longinquam se transferens regionem et ad Eugubin. tandem veniens civitatem, quamdam ibidem cum terra competenti et dote decenti sibi matrimonialiter copulavit, de qua prolem se confessus est suscepisse. Eapropter discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus super his inquiratis diligentius veritatem; et si primam mulierem praedicti viri filium de sacro fonte levasse constiterit antequam eam desponsasset uxorem, vos inter eos divortium, appellat. postposita, celebrantes, rei processum nobis per litteras vestras fideliter exponatis, ut an cum secunda valeat legitime commorari, veritate cognita, decernere valeamus. Quod si ambo, etc., tu ea, frater episcope, etc. Datum apud civitatem Castellanam, VIII Idus Octobris. Quod in dubiis nostro postulas certificari rescripto, ut juxta illud tuae discretionis arbitrium modereris, fraternitatem tuam dignis in Domino laudibus commendamus. Sane consuluit nos tua fraternitas utrum altare in quo excommunicatus divina celebrare praesumpsit reconsecrari debeat et an sit communicandum excommunicato qui quod staret mandato Ecclesiae juratoriam praestitit cautionem, sed nondum absolutionis beneficium est adeptus. Et si excommunicato communicare aliqui et qui etiam teneantur. Quaesivit etiam quae poena his fuerit injungenda qui excommunicatis volentes communicant vel inviti, et quid de presbyteris sit agendum qui gubernant naves ad pugnam et pugnant et his qui alios incitant, sed non pugnant. Ad haec autem fraternitati tuae taliter respondemus quod nec altare in quo excommunicatus celebrat debet, nisi aliud interveniat, consecrari, nec excommunicato, licet quod stet mandato Ecclesiae juramento firmarit, communicari debet donec fuerit per Ecclesiam absolutus. Alioquin post juramentum non esset absolutio necessaria. Utrum autem si absolutionis beneficium non contemptus religionis sed articulus necessitatis excluserit, tali vel saltem in morte communicare sit licitum, quia minime per tuas litteras requisisti, ad praesens non duximus respondendum. Nullus autem omnino nominatim excommunicato scienter communicare tenetur, nisi quaedam personae quae per illud Gregorii papae capitulum Quoniam multos, specialiter excusantur. Illi autem qui nominatim excommunicatis praesumptuose participant, praeter personas dicto canone denotatas, nisi ab eorum participatione commoniti forte destiterint, excommunicationis sunt vinculo innodandi. Secus autem si ei communicant scienter qui cum participibus suis est vinculo excommunicationis sententialiter innodatus. Tunc enim et ipsi sententiam excommunicationis incurrunt. Quia vero tam sacerdotes qui gubernant naves ad pugnam quam qui personaliter exercent pugnae conflictum et hi qui alios incitant ad pugnandum, omnes quidem enormiter peccant, de rigore canonico eos credimus deponendos. Hi praeterea qui beneficium ecclesiasticum sibi collatum sponte in manum laicam resignantes, illud denuo a laico susceperunt, eodem sunt beneficio spoliandi; licet resignatio talium facta laico nullam obtineat firmitatem. Altare vero in quo tabula cui consecrationis benedictio pontificali ministerio adhibetur, si mota fuerit vel enormiter facta, debet non immerito consecrari. Nec negamus quin oleum non consecratum consecrato possit oleo commisceri. Clerici autem qui excommunicati vel ab excommucatis scienter ad ordines sunt promoti debent ab ordine sic suscepto deponi. Datum apud civitatem Castellan., VI Idus Oct. In vestrorum et totius populi Norwagiae criminum ultionem, permittente Domino, credimus accidisse quod usque adeo in vos et totum regnum Norwagiae tyrannica Sueri crudelitas et violentia detestanda praevaluit, ut et regnum nec electione principum, prout accepimus, nec ratione sanguinis occuparit et in viros ecclesiasticos ipse quondam ecclesiastico, sicut dicitur, functus officio debacchetur, Ecclesias opprimat, clericos persequatur, affligat pauperes et saeviat in potentes: ita ut divino credatur accidisse judicio, ut qui secundum etiam suam assertionem illegitime natus ad sacros non fuerat ordines promovendus, contra sanctiones canonicas assumptus ad eos, fortius in illos desaeviat qui in ordinatione ipsius statuta canonum non servarunt. Miramur autem, non de Deo, qui ad correctionem vestram ejus tyrannidem hactenus toleravit, nec de ipso, cujus spiritus obstinatus in malo malum dediscere, assuetus iniquitati, non potest; sed de his qui apostatam, sacrilegum et nefandum adhuc etiam sacrilegae temeritatis ausu sequuntur et ei praebent auxilium et favorem, cujus tyrannidem persequi potius pro viribus tenebantur, Licet autem ad edomandam ejus versutiam frequens manaverit ab apostolica sede mandatum, nondum tamen sic ejus potuit perversitas refraenari, quin adhuc quibusdam eum in suarum sequentibus perniciem animarum, in quadam parte Norwagiae dominetur, et in ea rabiem superet aquilonis. Qui ut amplius vos et universum Norwagiae populum circumveniret et auctoritate apostolica regnum sibi ostenderet confirmatum, bonae memoriae Coelestini papae praedecessoris nostri bullam falsare non timuit, qua varias litteras sigillavit. Sed is cui manifesta sunt omnia ejus falsitatem detexit. Ne autem ejus perversitas desaeviat diutius in insontes, universitati vestrae per apostolica scripta districte praecipiendo mandamus quatenus Norwagiae populum diligentius moneatis ne ipsum ulterius sequi praesumant, aut ei praestare auxilium vel favorem. Alioquin universos sequaces ipsius excommunicationis nuntietis sententia innodatos et claudentes Ecclesias et nullum in tota terra Norwagica, quae ipsum sequitur, sacramentum ecclesiasticum, praeter baptisma, parvulorum et poenitentias morientium, celebrantes, fautoribus ejus decedentibus sepulturam ecclesiasticam denegetis. Ad haec, discretionem vestram nolumus ignorare quod cum nuntii ejus ad nostram praesentiam accessissent, a nobis super facto ipsius nihil potuerunt penitus impetrare. Unde si quod pro eo se obtinuisse confinxerint, a falsariis id obtentum esse noveritis, quorum multitudo in nostrae promotionis initiis cum falsis bullis per nostram fuit sollicitudinem deprehensa. Datum apud civitatem Castellanam, II Nonas Octobris. Tam cleri quam populi Norwagien. promerentibus culpis, permittente Domino, credimus accidisse, etc., usque ad verbum desaeviat in insontes, serenitatem regiam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, ac per apostolica scripta mandamus quatenus ac defendendas Ecclesias, clericos in sua libertate tuendos, liberandos pauperes et potentes de manu persecutoris illius, imo etiam ad dejiciendum monstrum illud quod his solis parcit quibus nocere non potest, taliter accingaris, ut et a Deo retributionem aeternam et nostram consequi gratiam specialius merearis; persecutoribus tantae iniquitatis assistas, resistas sequacibus; ita quod membrum illud diaboli non possit in regno Norwagiae denuo debacchari aut persecutionem in Ecclesiis ulterius suscitare. Datum, ut supra. In eumdem modum illustri regi Sueciae. In eumdem modum nobili viro comiti Sueciae. Examinatam tuae fidei puritatem et fervoris constantiam, quam nec persecutio, nec gladius, nec fames, nec exsilium diuturnum a charitate Christi separare potuit vel dejicere a statu libertatis ecclesiasticae conservando, quem etiam nec terror coegit, nec minae moverunt, nec demulserunt blanditiae, nec preces nec promissiones potuerunt inducere ut Suero sacrilego et apostatae, qui regnum Norwagiae per effusionem sanguinis et violentiam occupavit, in matris infamiam se asserens de regali progenie descendisse, vel latenter annueres, vel expresse faveres, dignis in Domino laudibus commendamus; et tanto amplius ex hoc tuae fraternitatis fortitudini congaudemus, quanto in te potius persecutor exarsit, sed constantia tua ejus tyrannidem superavit. Unde cum tibi contra tyrannum illum a tuis esset suffraganeis assistendum nec eorum aliquis eidem excommunicato deberet praestare favorem, utpote qui Ecclesias et ecclesiasticos viros servituti subjicere nititur, opprimere pauperes et effundere sanguinem innocentem, ferre non possumus non moleste quod Bergen. episcopus, suffraganeus tuus, contra bonae memoriae Coelestini papae praedecessoris nostri mandatum et contra tuum etiam interdictum, castra ipsius sequi non dubitat, celebrans excommunicato divina et in ejus praesentia universa exercens ecclesiastica sacramenta: qui, licet a te fuerit saepius evocatus, tuo tamen se noluit conspectui praesentare. Quia vero tanta praesumptio severiori debet animadversione puniri, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus episcopum ipsum, si praemissis veritas suffragatur, ab officio beneficioque suspendas, nec prius sententiam suspensionis relaxes quam nostro se conspectui praesentarit. Quod si forsan sententiam tuam servare neglexerit, eum anathematis censura percellas et singulis diebus Dominicis et festivis, pulsatis campanis et candelis exstinctis, excommunicatum facias publice nuntiari, ut quem timor Domini a malo non revocat, rubor saltem et poena compescant. Sciturus quod nos praedictum Suerum absolvere non proposuimus, nisi taliter satisfaceret de commissis, quod ejus esset satisfactio non irrationabiliter admittenda. Datum, ut supra. Sicut ex tuarum et aliorum multorum accepimus continentia litterarum, cum V. Ecclesiae de Nigrario clericus adversus archipresbyterum et fratres ipsius plebis graves inimicitias concepisset, tu eum propter enormia facinora sua et quia cum sceleratis et iniquis hominibus conversando arma portabat clericis interdicta multaque alia nefaria committebat, ab officio beneficioque suspensum excommunicationis etiam vinculo innodasti. Clericus autem ipse in concepta malitia perseverans, eumdem archipresbyterum, boni testimonii virum, sanguine generosum, amicum religionis, hospitalitatis cultorem et aliorum operum pietatis, a Veronen. civitate, ad quam profectus fuerat pro Ecclesiae suae negotiis peragendis, ad suam Ecclesiam redeuntem, cum complicibus suis saeculari potestate bannitis, diabolo instigante, propriis manibus, sicut dicitur, interemit et in frusta concidere non expavit. Cumque caeteris fugientibus ipse a potestate ac consulibus captus, detrusus fuisset in ca cerem et propter validas probationes et indicia manifesta ferri posset in eum sententia capitalis; ad majorem facinoris evidentiam, licet quod reus esset sanguinis defuncti archipresbyteri a populo clamaretur, ad paucorum tamen instantiam indictum est a potestate personale duellum. Verum in tanto discrimine constitutus et vitae suae pertimescens, utpote perpetrati sceleris conscientia vulneratus, patre medio, qui pro se ac filiis pacem pro morte dicti archipresbyteri dicitur recepisse, mandatis consanguineorum defuncti per omnia parere promisit. Quibus pro illata injuria octingentas libras intercedente pacto promisit pariter et persolvit. Et quoniam amici clerici memorati apud te precibus instare non cessant ut eum officio et beneficio restituere debeas, excommun. vinculo primitus absolutum; aliis e contra clamantibus clericis et laicis rectius sentientibus eum tanquam reum sanguinis restituendum non esse, sed potius perpetuo deponendum: tu in tanta rerum ambiguitate quid tibi foret agendum sedem apostolicam consulere decrevisti. Nos ergo attendentes quod non solum a malo sed etiam ab omni specie mali sit secundum Apostolum abstinendum, nec volentes quod maleficia remaneant impunita, fraternitati tuae taliter respondemus, quod, si praemissis veritas suffragatur, praefatum V. clericum ab omni beneficio ecclesiastico per te fieri volumus alienum ipsumque nihilominus excommunicatum publice nunties et facias tandiu, appellatione remota, ab omnibus evitari, donec cum tuarum testimonio litterarum nostro se conspectui repraesentet animadversione canonica puniendus. Si qui vero se duxerint opponendos quo minus mandatum apostolicum impleatur, tu eos, ut a sua temeritate desistant, per censuram ecclesiasticam cessante appellatione, compellas. Datum apud civitatem Castellanam, VII Idus Octobris. Tacti sumus dolore cordis intrinsecus et cor nostrum gravi moerore tabescit, quoniam odoris suavitas, quae de sancta religione per beati Benedicti meritum ab Ecclesia Cassinen. ad caetera monasteria quondam effluxerat, a qua etiam tanquam a suo fonte per totius orbis climata derivata suae sumpserunt institutionis exordium, ex majori jam parte defecit, verum etiam in fetorem horridum est conversa, ut ad eam adolescentulae jam dicere dedignentur: Curremus in odorem unguentorum tuorum , cui dicere consueverant: Oleum effusum nomen tuum, adolescentulae dilexerunt te nimis . Super hoc autem tu non videris alienus a culpa, qui cum tibi sit ipsius Ecclesiae cura commissa, culpam negligis corrigere subditorum; quia, juxta verbum Sapientis, ubi non est gubernator, populus corruit, pastoris incuriam dissolutione ovium accusante. Verumtamen licet aliquid asperum tibi scribamus, plus id admonitioni quam redargutioni debes ascribere, cum te per hoc cautum et providum reddere intendamus. Scis etenim, sacra te docente Scriptura, quod pater filium quem diligit, corripit, et amici meliora sunt verbera quam oscula inimici viaque vitae est increpatio disciplinae; quam si diligenter attendas, cum sapiente qui timet et declinat a malo, tuam diriges semitam circumspectus, in viam stulti non abiens, qui transilit et confidit. Ad haec, si quasi ad excusationem in temporalibus tuae studium intentionis expendis, ut Ecclesia tua in possessionibus dilatetur, illas omnibus debes praeferre divitias, quibus inter filias Sion tua supergredi valeat universas, quae videlicet in spiritualibus attenduntur. Primum namque jubemur quaerere regnum Dei et sic nobis adjici omnia promittuntur. Unde si Marthae studium laudabiliter retinens, partem Mariae, quae non auferetur ab ea, tibi eligere voluisses, de spiritualibus sollicitius meditando, scandalum illud potuisses evadere, per quod Casinen. Ecclesia in observantiis regularibus adeo inferior praedicatur, ut quae mater religionis exstiterat et magistra, vix filia sive discipula jam meruerit appellari. Ut igitur amplius in te proficiat manifesta correctio quam amor absconditus, nos ad correctionem tuam haec omnia praelibantes ad excitand. in melius, cum dulcibus amara miscendo, discretionem tuam rogamus, consulimus et in Domino plurimum exhortamur, quatenus ex his dignum capiens intellectum, te, cum Apostolo, ad anteriora posteriorum oblitus extendas et ad observantiam religionis et ordinis, quam taliter excidisse dolemus, in tuo monasterio congrue relevandam eo modo studeas vigilare, ut famae dispendium, quod idem monasterium sub tuae fuit hactenus negligentiae torpore perpessum, per tuae sedulitatis instantiam redimatur, et dissolutionis amota materia, quae tantorum origo malorum exstitit principalis, per tuae informationis exemplum grex tibi commissus sub regularibus institutis arctius restringatur. Unum autem inter caetera debes summopere praecavere, ne, secundum quod dixit Apostolus: Timeo ne cum aliis praedicaverim ipse reprobus efficiar , in conversatione tua te talem exhibeas, quod a te offendiculum aliquod oriatur, per quod via tuis subditis in corruptionem pateat et ruinam: quin potius in operibus tuis eam munditiam et exemplum ostendas, quod ipsis eadem sint lucerna teque tanquam ducem ovium libere procedentem absque aliqua offensione sequantur. Apostolicum vero tibi non timeas deesse favorem, si ad dissolutionis excessus corrigendos in monachis, ne solito more ulterius evagentur, juxta nostrae instructionis monita duxeris procedendum: in quo laudabiliter ordinando nec parcere sanguini nec alicujus debes gratiam attendere vel timorem. Ut autem in hoc liberior possit haberi processus nec rebellio quorumlibet sive contumacia vires possit ex assuetudine dissolutionis assumere ad sui tuitionem erroris, viros maturos, qui sint et gravitate personarum et morum honestate timendi, prout sanius consilium tibi dictaverit, instituere et aliis praeficere te oportet. Ad eos autem tuae correctionis studium sollicitius debet extendi qui post greges sodalium exterius evagantur, per quorum exempla perversa vita claustralium infamatur, in quibus nondum ex toto religionis scintilla defecit, sed adhuc viret lilium inter spinas. Quantumcunque vero tibi deferre velimus, nisi forte in correctione profeceris, tuae motus volens sequi potius voluntatis quam salubrem exhaurire doctrinam, nulla nos poterit occasio retardare quin in te sive quoslibet alios, quos eadem involutos culpa noverimus, manum correctionis gravissimam apponamus, ita quod ea quae demulcendo proferimus, secundum excessuum quantitatem debitae sequi videbitur austeritatis affectus. Datum Romae apud Sanctum Petrum, XVII Kal. Novembris. Veniens ad praesentiam nostram dilectus filius Andraeas Mengun. lator praesentium humili nobis relatione proposuit quod, cum olim fuisset in praesentia dilecti filii nobilis viri ducis Venet. cum pluribus aliis constitutus pro multarum discussione causarum, accidit ut cum Mauritio Mauricen. alternatim convicia inferendo certaret. Propter quod cum graves inimicitias incurrisset et vos et alii parentes vestri propter hoc fuissetis vehementius excitati, quidam qui partis utriusque amatores exstiterant, se in medium ingerentes turbationem illam ad pacem studuerunt et concordiam revocare, suggerentes et consulentes praedicto A. ut in satisfactionem injuriarum vestro juraret obedire mandato. Cumque idem non credens se tale quid commisisse, propter quod ei grave aliquid imponi deberet, juramentum illud vobis sub tali confidentia praestitisset, ipsi statim sub juramenti debito praecepistis quod a festo beati Michaelis proxime praeterito inantea nunquam curiam dicti ducis intraret, nisi tunc cum omnes per edictum ipsius generaliter ad curiam vocarentur aut nisi per nobilem virum Rog. comitem et Nicolaum Mauricen. qui absentes esse dicuntur, ipsum contingeret relaxari. Verum quia idem Andraeas, qui, sicut asserit, dicti ducis consiliis juramento et in jure suo multis Ecclesiis, quarum est advocatus, promisso tenetur adesse, nequaquam taliter juravisset, si mandatum illud sibi contrarium praescivisset, praesertim cum animae suae timeat obviare saluti, per apostolica vobis scripta mandamus atque praecipimus quatenus mandatum ipsum pro vestrarum remedio animarum penitus revocetis. Quod si mandatum ipsum aut nolueritis aut nequiveritis revocare, noveritis nos venerabili fratri nostro patriarchae Graden. mandasse ut, si mandatum illud priori juramento licite facto repugnat, ipsum auctoritate nostra denuntiet non servandum. Datum apud civitatem Castellanam, IV Idus Octobris. Illi scriptum est ut hoc faciat. Malitia filiorum hominum, qui laetantur cum male fecerint, et exsultant in rebus pessimis, adeo apud vos invaluisse proponitur, ut nec sciant vel videant quam periculosum sit eos Dominum reliquisse et ejus apud ipsos non esse timorem; qui ponentes offendicula sua in domo Domini, in qua invocatum est nomen ejus, ita apprehenderunt eam inter angustias, ut libertas ejus in dissipationem jam posita, penitus jaceat conculcata. Cum enim, sicut audivimus, Ecclesia Dei in regno Ungariae in tanta reverentia olim consueverit haberi, ut si etiam publicus latro ad eam ob tutelam sui corporis confugisset, sub ejus consisteret immunitate securus, et quandiu lateret ibidem, tanquam innocens servaretur; nunc evacuata omnino tanta per iniquitatis filios libertate, non tantum nocentes personae, verum etiam res sacrae et aliae ibidem pro securitate depositae, violenter ab Ecclesiis extrahuntur. Unde nos quibus, secundum Apostolum, incumbit omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, propter tantum discrimen Ecclesiae vehementer afflicti, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus statum Ecclesiarum, quem taliter periclitari dolemus, ad antiquam studentes omnimodis reducere libertatem, eos quos temerarios violatores earum vobis esse constiterit, tam nostra quam vestra auctoritate suffulti, appellatione cessante, terram illius rigore sententiae compescatis quem secundum canonum instituta in talibus videritis praesumptoribus adhibendum; ita ut per vos ad honorem Dei et Ecclesiae officii vestri debitum exsequentes, quod Ecclesiis sub negligentiae torpore deperiit, laudabiliter relevetur, et studium vestrum apud Deum et homines appareat commendandum. Datum Laterani, XII Kal. Novembris. Scriptum est illustri regi Ungariae ut in his quae pro libertate Ecclesiae praedicti archiepiscopi et episcopi duxerint statuenda, suum eis auxilium et consilium impendat pariter et favorem. Brevi sedem apostolicam sciscitatus es quaestione utrum ille qui jura alicujus Ecclesiae servare ac pro posse defendere juramento tenetur, si necessitate imminente sub debito juramenti ad hoc fuerit requisitus et nolens hoc facere ad sedem apostolicam duxerit appellandum, perjurii reatum incurrat. Nos autem quaestioni tuae taliter respondemus, quod in hoc articulo appellantem a perjurio talis appellatio non excusat; imo, nisi aliqua difficultas obsistat, propter quam non possit requisitus Ecclesiae subvenire, culpa perjurii potius irretitur. Datum ut supra. Excellentissimo domino et beatissimo Patri suo domino Innocentio Dei gratia sacrosanctae Romanae sedis reverendissimo summo pontifici G. humilis et indignus Ecclesiae Regin. minister, salutem et debitae perpetuam devotionis obedientiam. Placuit beatitudini vestrae causam quae vertitur inter venerabiles Montis-Regalis et Russanen. archiepiscopos mihi vestro devoto clerico una cum reverendis patribus Panormitan. et Capuan. archiepiscopis per litteras vestrae sanctitatis committere, quibus debita reverentia et honore susceptis, non multo post susceptionem earum me per aliquot dies languor aliquantulus, non sine meorum exigentia meritorum, invasit; nec tamen ut inde mandatum vestrum minus posset perfici vel adimpleri, cum tam nos quam et partes praesentes omnes Panor. fuerimus, etsi meis sociis onerosum videretur forsitan exspectare quandiu mei apponeret divina clementia misereri et nequivissem tunc pro instanti, debilitate corporis cum ipsis ad hoc exsequendum personaliter interesse, vox tamen et sensus mihi nunquam per Dei gratiam defuit quin possemus deliberatione mutua, juxta mandatum vestrum, diligenti examine causam ipsam inquirere ac fine debito terminare. Verum jam dicti mei socii infra illud aegritudinis meae spatiolum pro eorum voluntatis arbitrio, meam super hoc et eorum sibi sollicitudinem vindicantes, me ignaro et inconsulto, in causam ipsam, secundum quod eorum dictavit consilium, processerunt. Et ne forte in his quae parvitati meae ab apostolicae sanctitatis eminentia injunguntur, in conspectu mei Domini palliata falsitas sub veritatis specie offeratur, processum ipsius causae secundum quod ad diligentem inquisitionem meam certa quorumdam qui interfuerant approbatae opinionis virorum et veridica relatione mihi licuit experiri, paternitati vestrae duxi praesentis textu paginula intimandum. Hinc est quod cum praefati mei socii praenominato Montis-Regalis archiepiscopo ex officio delegationis injungerent ut ad hoc quod sibi ab archiepiscopo Russanen. objicitur, plenius responderet et idem archiepiscopus pro duabus causis non debere se diceret eorum inde stare judicio; tum videlicet quia causa ipsa tribus fuerat delegata, et ab illis duobus tantum, me praesente inconsulto et inscio, nec vice mea super hoc eis commissa, citatus fuerat ad judicium; tum etiam quia ante ipsorum citationem pro eadem causa nuntium suum ad pedes vestrae sanctitatis transmiserat, ipsi ejus assertiones nullatenus attendentes, iterum sine mei notitia contra eum, ut responderet, sententiam protulerunt. In quibus omnibus praedictus archiepiscopus gravari se sentiens, ad vestrae beatitudinis audientiam appellavit. Erit igitur, si placet, vestri fontis scientiae, cujus impetus laetificat civitatem Dei, super his juxta summum vestrae immensae discretionis arbitrium providere. Datum Panormi, XXV die mensis Augusti, prima indictione. Sanctissimo Patri et totius fidei Christianae magistro domino INNOCENTIO, CA. Montis Regalis humilis minister, ejusdemque Ecclesiae universus conventus, pedum osculum et quod potest peccatorum oratio. Placuit beatitudini vestrae causam quae vertitur inter Rossanen. archiepiscopum et Ecclesiam nostram, imo vestram, judicibus delegatis committere, videlicet Panormitan. Regin. et Capuan. archiepiscopis, sine debito terminandam. Unde nos in omnibus et super omnia mandatis apostolicis parere cupientes, ad primam duorum tantum citationis vocem accessimus, exceptiones nostras, sicut juris est, peremptorias opponentes, videlicet quod nuntios nostros specialiter pro hac eadem causa ante citationem ad pedes sanctitatis vestrae transmiseramus. Elapsis postmodum tribus aut quatuor diebus, a Panormitan. et Capuan. tantum archiepiscopis, sicut prius, citati, ne vestram videremur contemnere majestatem eorumque conspectui praesentati, quia primam exceptionem nostram frivolam judicabant, aliam exceptionem non minus peremptoriam adjecimus et objecimus quia cum causa fuisset a sanctitate vestra tribus judicibus delegata, praesente tertio et irrequisito, videlicet domino Reginensi, nobis etiam absentibus et ignaris, exceptiones nostras inutiles judicantes, pronuntiaverunt adversae parti nos respondere teneri. Unde ob tam evidentes et suspicionis et gravaminis causas ad sedem apostolicam appellavimus, quae mater est et subsidium omnium oppressorum, cum in omnibus his appellatione opus non esset. Nam prima causa est, quia nuntii nostri ante citationem iter arripuerant ad vos veniendi. Secunda, quia, praesente tertio et ignaro, et citaverunt et decretalem Alexandri quae loquitur in hunc modum frivolam judicarunt: Caeterum cum aliquam causam contigerit tibi appellatione remota commissam fuisse, et adversa pars post factam citationem iter arripuerit ad sedem apostolicam veniendi, non minus poteris in negotii cognitione secundum juris formam procedere. Quod utique si ante citationem iter incoeperit; non est utique observandum. Sed, quod deterius est, nobis nescientibus et irrequisitis pronuntiaverunt praemissas exceptiones nullius fore momenti. Unde prostrati ad pedes sanctitatis vestrae petimus plus affectu quam voce, plus devotione quam verbo, ut Ecclesiam nostram, quae vestra specialis est, nullis patiamini perturbationibus concuti nec aemulorum nostrorum quasi luporum morsibus lacerari. Valeat sanctitas vestra. Cum causa quae vertitur inter venerabiles fratres nostros Montis-Regalis et Rossanen. archiepiscopos, super quibusdam decimis, vener. fratribus nostris Panormitano et Capuano archiepiscopis et tibi frater Regin. commissa fuisset a nobis fine canonico terminanda, praedictus archiepiscopus Montis-Regalis, sicut ex litteris ejus accepimus, ad primam praedictorum Panormitan. et Capuan. archiepiscoporum citationem accessit, in quorum praesentia constitutus excipiendo proposuit quod pro duabus causis non deberet eorum stare judicio; tum videlicet quia causa ipsa fuerat tribus delegata et ab illis duobus tantum, te frater Regin. praesente inconsulto et inscio nec vices tuas eis super hoc committente, fuerat ad judicium evocatus; tum etiam quia ante ipsorum citationem pro eadem causa nuntium suum ad apostolicam sedem transmiserat, in quo decretalem felicis mem. Alexandri papae III praedecessoris nostri sibi affirmabat apertius suffragari. At vero iidem archiepiscopi exceptiones ipsius nolentes admittere, contra eum ut responderet interlocutoriam sententiam protulerunt; propter quod idem archiepiscopus sentiens se gravari, sedem apostolicam appellavit. Nos igitur praedictorum inquisitionem et decisionem canonicam vestrae discretionis examini committentes, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, vocatis ad praesentiam vestram qui fuerint evocandi et inquisita super praemissis diligentius veritate, si vobis constiterit praedictos archiepiscopos exceptiones praedictas nullatenus admisisse, non obstante eo quod per ipsos factum est, decimas ipsas, quibus praedictus Montis-Regalis archiepiscopus se, postquam nuntii sui propter hoc ad sedem apost. accesserunt, asserit spoliatum, praecipue cum easdem tam sibi quam Ecclesiae suae a sede apostolica fuisse asserat confirmatas, sive per laicalem potentiam, sive etiam per eosdem judices factum sit, cum fructibus inde perceptis, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, restitui faciatis; audientes postmodum, quantum de jure poteritis, si quid fuerit quaestionis et, appellatione remota, fine debito decidentes. Datum Laterani, Kalend. Novembris. Licet Romana Ecclesia, quae caeterarum mater est et magistra, in delinquentes juxta suorum excessuum qualitatem rigorem severitatis ecclesiasticae consueverit exercere, illis tamen qui a suo resipiscentes errore, humiliter ad ejus obedientiam redeunt, solita est benignitatem et mansuetudinem exhibere et viscera charitatis misericorditer aperire, illius exemplo qui neminem ad se venientem respuit. Accepimus siquidem ex tenore litterarum tuarum, frater episcope, ac dilecti filii P. Sanctae Mariae in Via Lata diac. cardinalis, apostolicae sedis legati, quod medietatem pecuniae nostrae ac suae ac servientium ipsius, quae, dum per Lombardiam iter faceret, illi fuit violenter ablata restituere promisistis, et solutis jam centum marcis, infra octavam proximo venturae Paschae vos firmiter obligastis residuum soluturos; a consulibus, rectoribus, tota credentia vestrae civitatis et ab aliis etiam, prout praedicti card. nuntio visum fuit, super hoc data juratoria cautione. Ipse vero cardinalis sententias interdicti et excommunicationis, quae in quosdam vestrum et civitatem vestram fuerant promulgatae, auctoritate apostolica relaxavit et ecclesiam Sancti Domnini de Burgo, quae propter hoc a jurisdictione Parmen. Ecclesiae fuit exempta, donec esset super hoc congrue satisfactum, ipsi Parmen. Ecclesiae statuit sicut prius de caetero fore subjectam; ita tamen quod si praedicta pecunia infra praescriptum terminum, prout tenemini juramento, non fuerit integre persoluta, ex tunc tam vos quam civitas vestra et Ecclesia Parmen. sitis eisdem sententiis et eidem poenae subjecti. Idem insuper cardinalis in manu vestra, quantum ad medietatem praedictae pecuniae, juri suo cessit omnino et ex parte nostra promisit quod nos juri nostro similiter cederemus, ut repetendi medietatem illam vel agendi adversus quemlibet nomine nostro habeatis liberam facultatem. Nos igitur erga humilitatem vestram benignius agere cupientes, quod a praedicto cardinali, sicut praemisimus, factum est, ratum et firmum habemus et volumus inviolabiliter observari, super illa medietate juri nostro cedentes, prout vobis cardinalis ipse promisit. Porro districte praecipimus ut Palavicinus et caeteri qui cum eo fuerunt perpetratae iniquitatis principales auctores, usque ad plenariam satisfactionem sententiae promulgatae in eos teneantur astricti. Datum Laterani, X. Kal. Novembris. Honestatem Cistercien. ordinis, quae per Dei gratiam longe lateque diffunditur, tanto perfectius cupimus custodiri, quanto ferventius viros religiosos et pia loca diligimus et eos in suis justitiis intendimus propensius confovere. Quia vero non solum illis sed generaliter omnibus sumus in sua justitia debitores, intellecta litis materia quae inter Ecclesiam tuam et monasterium Falaren. super sepultura defunctorum multipliciter agebatur, aequitate suadente mandavimus ut monachi Falaren. nullum de caetero ad sepulturam recipiant, nisi sit eorum oblatus vel alius qui, secundum institutionem Cistercien. ordinis, apud eos valeat sepeliri. Porro tam de oblatis quam de aliis jussimus observandum ut quarta testamentorum reddatur illis Ecclesiis a quibus mortuorum corpora assumentur; nisi talis fuerit oblatus qui habitum eorum susceperit ante mortem vel antequam infirmaretur se offerens, vivus transeat ad eorum monasterium tumulandus, fraudis omnino cessante figmento. Sicut ergo super his quae mandavimus nullum Ecclesiae tuae volumus praejudicium irrogari, sic eidem monasterio nullum gravamen inferri, salvis per omnia Cistercien. ordinis institutis. Quod autem de quarta testamentorum religionis favore mandavimus, nullum consuetudinibus et rationibus aliarum Ecclesiarum volumus impedimentum praestare. Ne vero mandatum nostrum in dubium valeat revocari, ipsum praesenti pagina duximus annotandum. Datum Laterani, XII. Kal. Novembris. In eumdem modum scribitur abbati et conventui Falarensi. Gratus tui nominis odor, et suavis tuae famae dulcedo, per quam tuae religionis honestas dignis undique laudum praeconiis exaltatur, tam ex litteris quam ex relatione plurium ad nos usque pervenit; ex quo tanto ampliori gratulatione animi jucundamur ac spiritus noster in Domino recreatur, qui suorum ministrorum dirigit actus in bonum, quanto tam ex communi fama quam ex confidentia quam de tua gerimus puritate cognoscimus evidentius atque scimus quod per opera quae laudabiliter operaris, ipso duce qui est lucerna pedum tuorum, et ipse Deus glorificatur in terris, et gloria nobis et Ecclesiae Romanae non modicus honor accrescunt. Nos igitur exemplo illius qui, negotiatorem suum fidelem inveniens, ei multo majora commisit, sperantes quod Pater omnium bonorum semper in melius tuas dirigat actiones, ut Ecclesias, quas in locis per quae transitum feceris, invenies a suo statu dilapsas, possis ad statum congruum revocare, statuendo in eis quae secundum Deum videris statuenda et corrigendo, juxta canonicas sanctiones, quae corrigenda fuerint, liberam tibi concedimus auctoritate apostolica facultatem. Volumus autem ut ea propter quae specialiter te direximus, principaliter exsequaris. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, III Kal. Novembris. Cum venerabilis frater noster Forojulien. episcopus recognoscens suam insufficientiam et defectum et timens ex hoc sibi et Ecclesiae suae grave periculum imminere, nobis per suas litteras intimasset quod desiderium haberet ac propositum pontificali cedere dignitati, nos volentes in hoc debita maturitate procedere, statum Forojulien. Ecclesiae ac personae ipsius episcopi tibi commisimus inquirendum, ut per te certi redderemur qualiter esset in negotio procedendum. Sicut autem ex litteris tuis nobis innotuit, tam Ecclesiae Forojulien. quam ipsi episcopo plurimum expedit ut eidem abrenuntiandi pontificali officio licentiam tribuamus; cum ille propter impedimenta tam cordis quam corporis non possit Ecclesiae regimini congrue providere et ipsius administratio potius redundet in ejusdem Ecclesiae detrimentum. Volentes igitur tam saluti ejusdem episcopi, quam necessitatibus ipsius Ecclesiae, prout tenemur ex injuncto nobis officio, praecavere, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus solemniter et publice ipsius recipias auctoritate apostolica cessionem. Facta vero cessione spontanea, canonicos Forojulien. moneas et inducas ut alium episcopum eligant, qui tam spiritualiter quam temporaliter sit idoneus ad gerendam sollicitudinem pastoralem. Datum, ut supra. Cum in tantum te olim oriens ex alto respexerit et tenebras tuae mentis lux illa dignata fuerit illustrare, quae illuminat hominem venientem in hunc mundum, ut reconciliatus fueris ecclesiasticae unitati, a qua fueras ob tuorum excessuum multitudinem separatus, deberes resurgere fortior et praeteritorum abundantiam delictorum satisfactione sic plenaria compensare ut novum meriti singularis praeconium veteris nequitiae deleret infamiam et vitiorum notam virtutis titulus aboleret. Ne autem negligentiam tuam possis aliquatenus excusare ac ne non subesse causam alleges in qua militarem valeas industriam in divinis obsequiis exercere, se ipsum Dominus denuo tradi passus est in manibus peccatorum et haereditatem suam se ipso exsule ab impiis occupari, ut quanti eum facias in instantis articulo necessitatis ostendas et an pro ipso te ipsum abneges et tollas crucem ejus et ipsum sequaris, qui pro te semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus et habitu inventus ut homo, factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis, omnibus manifestet. Sane si nec timor Domini nec fidei Christianae religio nec communis utilitas populi Christiani ad id tuam industriam commoveret, egregiae tamen recordationis Alphonsi quondam avi tui memoria te ad terrae orientalis subsidium inducere potuisset ut in partibus illis, ejus exemplo, perpetuae tibi laudis titulos comparares et avitae virtutis praeconium in paganorum excidium redoleres. Ut igitur praeter divinam gratiam peccatorum tuorum veniam et apostolicae protectionis praesidium, quae in suis illic expensis proficiscentibus indulgemus et augmentum aeternae coronae, quod insuper pollicemur, a Domino merearis, rogamus nobilitatem tuam, monemus et hortamur in Domino, et in remissionem injungimus peccatorum quatenus signum vivificae crucis assumas et in satisfactionem criminum quae hactenus commisisti ad partes transeas transmarinas, ubi funiculum haereditatis Christi et jura populi Christiani defendas et impugnes barbariem paganorum. Credimus enim et de divina miseratione speramus quod si, quod optamus, in humilitate cordis et corporis iter fueris peregrinationis aggressus, is qui piis aspirat propositis, diriget gressus tuos et de inimicis crucis laudem tibi victoriae, sicut quondam avo tuo, misericorditer largietur. Si autem in persona propria non potueris transfretare, ut aliquod saltem apostolicae remissionis beneficium consequaris, juxta quod tantum principem decet, certum ultra mare dirigas numerum bellatorum, ut vel per alios facias quod per te non poteris adimplere. Datum Laterani, II Nonas Novembris. Salutiferum tuae doctrinae jampridem audientes exemplum, plurimum gavisi sumus in Domino ejus misericordiam implorantes ut bonum in te corroboret quod incoepit. Ut autem secundum Apostolum, opus evangelistae faciens praedicationis officium fructuosius exsequaris, praesertim in succursu Hierosolymitanae provinciae, ad quam totis viribus aspiramus, et talentum tibi commissum a Domino in populi sui eruditione distribuens, ipsum multiplicatum valeas reportare: nos illius utentes exemplo qui dedit quosdam quidem apostolos, quosdam prophetas, alios vero evangelistas, ut in omnem terram exiret sonus eorum et in fines orbis terrae verba eorum, plenam tibi-auctoritate apostolica concedimus facultatem, ut cum consilio et assensu dilecti filii P. Sanctae Mariae in Via Lata diac. cardinalis, apostolicae sedis legati, quem ad hoc officium exsequendum specialiter destinavimus, tam de monachis nigris quam albis sive canonicis regularibus aliquot, quos ad praedicandum idoneos esse decreveris, nullius contradictione vel appellatione obstante, libere tibi possis coadjutores adjungere qui tecum, juxta verbum propheticum, seminent super aquas, ne frumentum in populis abscondatur. Datum Laterani, Nonis Novembris. Quam perniciosum sit vitium usurarum, discretionem vestram non credimus ignorare, cum praeter constitutiones canonicas, quae in earum odium emanarunt, per prophetam detur intelligi eos qui suam dant pecuniam ad usuram, a tabernaculo Domini repellendos, et tam in Novo quam in Veteri Testamento prohibitae sint usurae, cum Veritas ipsa praecipiat: Mutuum date nihil inde sperantes ; et per prophetam dicatur: Usuram et omnem superabundantiam non accipias . Inde est quod universitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus manifestos usurarios, eos maxime quos usuris publice renuntiasse constiterit, cum aliquis eos convenerit de usuris, nullius permittatis appellationis subterfugio se tueri. Datum Laterani, V Kal. Novembris. Cum ad ea exsequenda quae religionem sapiunt et opus in se continent pietatis, sollicitudinem tuam excitamus, tanto adimplere debes sollicitius quod mandamus, quanto ea exsequi diligentius ex debito teneris officii pastoralis. Significavit siquidem nobis dilectus filius magister Nicolaus Ecclesiae Trojanae decanus, quod cum Ecclesiam Sancti Nicolai de Regulis possideat et eam sufficientem et idoneam cognoscat ad canonicam regularem, plantare ibidem religionem desiderat, et canonicos instituere in eadem, qui secundum Regulam beati Augustini Domino debeant jugiter deservire. Licet autem hoc a nobis sibi postularet cum instantia indulgeri, nos tamen tuae volentes fraternitati deferre, in cujus dioecesi esse proponitur Ecclesia memorata, negotium ipsum tuae duximus experientiae committendum. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus si praefatam Ecclesiam ad hoc idoneam et sufficientem cognoveris et fratres clerici et laici qui nunc in ea deserviunt in hoc sponte voluerint consentire nec aliud obstiterit per quod negotium ipsum debeat rationabiliter impediri, tu praefato magistro N. ut eamdem Ecclesiam canonicam instituat regularem, liberam tribuas facultatem, ut et ejus pio desiderio satisfiat, et tu de plantanda religione in dioecesi tua possis merito commendari. Datum Laterani, VII Idus Novembris. Sicut universitatis conditor Deus duo magna luminaria in firmamento coeli constituit, luminare majus, ut praeesset diei, et luminare minus, ut nocti praeesset; sic ad firmamentum universalis Ecclesiae, quae coeli nomine nuncupatur, duas magnas instituit dignitates: majorem, quae quasi diebus animabus praeesset et minorem, quae quasi noctibus praeesset corporibus: quae sunt pontificalis auctoritas et regalis potestas. Porro sicut luna lumen suum a sole sortitur, quae re vera minor est illo quantitate simul et qualitate, situ pariter et effectu: sic regalis potestas ab auctoritate pontificali suae sortitur dignitatis splendorem; cujus conspectui quanto magis inhaeret, tanto majori lumine decoratur; et quo plus ab ejus elongatur aspectu, eo plus proficit in splendore. Utraque vero potestas sive primatus sedem in Italia meruit obtinere, quae dispositione divina super universas provincias obtinuit principatum. Et ideo licet ad universas provincias nostrae provisionis aciem extendere debeamus, specialiter tamen Italiae paterna nos convenit sollicitudine providere, in qua Christianae religionis fundamentum existit et per apostolicae sedis primatum sacerdotii simul et regni praeeminet principatus. Hujus autem provisionis officium laudabiliter exercemus, si per nostrae sollicitudinis studium procuramus ne filii fiant servi neque minores et majoribus opprimantur; ut servata moderaminis aequitate sic isti serviant, quod illi non saeviant; ut nec isti subesse contemnant nec illi contendant praeesse. Volentes ergo vos tanquam speciales filios apostolicae protectionis brachiis amplexari, firmum gerimus in deliberatione nostra propositum, ad divini nominis gloriam et apostolicae sedis honorem, quantum cum nostra possumus honestate, vobis adversus oppressionis incursum et gravaminis insolentiam nostrum patrocinium exhibere; quatenus per apostolicae protectionis auxilium in debito statu perseverare possitis et inita jam concordia semper inter vos de bono in melius perseveret. Sperantes et pro certo tenentes quod vos nobis et Ecclesiae Romanae gratum semper devotionis et fidei debeatis obsequium impertiri; ut, dum vos a nobis protectionis patrocinium susceperitis et nos a vobis devotionis obsequium receperimus, utrinque grata debeat utilitas procurari. Monemus igitur universitatem vestram et exhortamur in Domino, per apostolica scripta mandantes, quatenus certam et firmam de nobis fiduciam obtinentes, qui, sicut apostolicae convenit gravitati, plus facere pro vobis quam promittere vobis intendimus, ea semper agere studeatis quae ad honorem et profectum Ecclesiae Rom. proveniant, ut merito debeatis ipsius favoris dextera communiri. Datum Laterani, III Kal. Novembris. Cum simus singulis in sua justitia debitores fratrum et coepiscoporum nostrorum gravamina nec possumus nec debemus aequanimiter sustinere aut pati quod aliquis a sui superioris obedientia praeter auctoritatem judiciariam qualibet occasione recedat. Hoc siquidem attendentes, cum Ecclesia vestra hactenus ecclesiae Neapolitanae responderit et praedecessores tui, frater episcope, a praedecessoribus venerabilis fratris nostri Neapolitani archiepiscopi consecrationis et confirmationis consueverint beneficium obtinere, ita quod bonae memoriae L. praedecessor tuus obedientiam et reverentiam sicut metropolitano suo curaverit eidem archiepiscopo exhibere, ne dicta Ecclesia Neapol. suae possessionis commodo, praetermisso juris ordine, privaretur: te, frater episcope, ad obediendum ei nostra mandavimus auctoritate compelli; adjicientes in litteris nostris quod si vos crederetis aliquid juris habere, illud postmodum audiremus. Cum igitur super obedientia dicto archiepiscopo exhibenda mandatum sit apostolicum adimpletum ac nos per vestras duxeritis litteras exorandos ut certum vobis praefigeremus terminum, quo adversus eumdem archiepiscopum vestram proponeretis et persequeremini actionem, discretioni vestrae per apost. scripta mandamus quatenus in octavis Resurrectionis Dominicae proxime venturis nostro vos conspectui praesentetis justitiam recepturi. Nos enim eidem archiepiscopo dedimus in mandatis ut ad eumdem terminum per se vel sufficientem procuratorem ad praesentiam nostram accedat, vobis plenarie responsurus. Datum Laterani, VI Idus Novembris. Scriptum est dicto archiepiscopo ut tempore constituto accedat. Cum civitas Parmen. et cives ejus excommunicationi subjecti fuissent propter violentam invasionem et depraedationem dilecti filii P. Sanctae Mariae in Via Lata diaconi cardinalis, et Ecclesia vestra a jurisdictione venerabilis fratris nostri Parmen. episcopi propter hoc fuisset exempta, donec satisfacerent competenter, ipsi Parmenses memorato vix absolutione per subreptionem obtenta, ob reverentiam beati Petri et nostram praedictum Carnelum in canonicum et fratrem reciperent et ei stallum in choro et locum in capitulo et beneficium sicut uni ex aliis canonicis assignarent. Dilectis etiam filiis nostris M. subdiacono nostro praeposito canonicae Gualteri, Martino, Opizoni, Astario magistris canonicis sancti Michaelis de Papia majoris praecipiendo mandavimus ut inquirerent de praemissis diligentius veritatem, et si rem cognoscerent taliter se habere, canonicos memoratos ad recipiendum eumdem Carnelum et beneficium assignandum, sublato appellationis obstaculo, ecclesiastica districtione compellere non tardarent; quoslibet qui mandato apostolico se ducerent opponendos eadem districtione severius compescentes. Verumtamen, sicut ex litteris eorum accepimus, cum partes ad suam praesentiam convocassent et dictus B. ejusdem Ecclesiae sindicus se ad receptionem ipsius C. diceret non teneri, qui rescriptum obtinuerat ab apostolica sede per mendacia precum; iidem exsecutores, auditis quae fuerunt hinc inde proposita et rationibus et allegationibus partium diligenter inspectis, de prudentium consilio per sententiam praedictis canonicis praeceperunt ut memoratum C. in fratrem et canonicum reciperent et usque ad octavas Apostolorum proximo termino futuras, sicut uni ex aliis canonicis beneficium assignarent, canonicos ipsos, tam receptos quam electos, si eorum sententiae non parerent, ex tunc auctoritate apostolica suspendentes. Verum dictus B. syndicus Ecclesiae supradictae respondit quod cum coram praedictis judicibus constitutus in libello causam petitionis exprimi postulasset et allegasset quod minor sine curatore postulare non posset, et ipsi causam petitionis libello exprimendam non esse et minorem posse sine curatore petere respondissent, ad sedem apostolicam appellavit. Sed judices ipsi nec eorum voluerunt appellationi deferre nec de indignitate ipsius Carneli quam se asserit probaturum cognoscere, dicentes quod causa criminalis sibi non fuerat ab apostolica sede commissa. Asseruit etiam idem B. coram judicibus memoratis quod idem C. falsitatem suggesserat et tacuerat veritatem; cum eos onus paupertatis falso allegasse dixisset, quod et tunc et modo vere poterat allegari, cum sufficienter esset probatum per testes eamdem Ecclesiam tunc 110 et amplius, nunc vero 135 librarum debito praegravari: quam etiam ex indulgentia bonae memoriae L. papae praedecessoris nostri eidem Ecclesiae super senario canonicorum numero servando concessa, fratrum numerositate gravari petebat, cum tunc temporis septem ibi essent canonici constituti. Tacuerat etiam idem C. quod propter indignitatem suam et quia major pars canonicorum in eadem Ecclesia per sedem apostolicam instituta fuisset et quod pro duobus eodem anno idem praedecessor noster suas eis curasset litteras destinare, ab impetitione ipsius fuerant absoluti. In aliis etiam se a praedictis judicibus asseruit fuisse contra justitiam gravatum. Cum autem dictus cardinalis quae coram eo proposita fuerunt nobis fideliter retulisset, intelligentes quod cui principale committitur, totum etiam delegatur sine quo judicium exerceri non potest, causam ipsam vestro duximus examini committendam: discretioni vestrae per apostolica scripta mandantes quatenus caeteris exceptionibus ex canonicorum parte propositis omnino cessantibus, si intra sex menses post harum receptionem litterarum probare poterint eumdem C. criminosum esse vel alias indignum ad praedictum beneficium obtinendum, cum ecclesiastica beneficia non sint indignis concedenda personis, ipsi Carnelo super eadem Ecclesia silentium imponatis. Alioquin omni contradictione et appellatione cessante, ipsum in ea faciatis admitti et tractari charitate fraterna et beneficium ei sicut uni ex aliis canonicis assignari. Volumus autem ut a praedictis canonicis sufficienti prius cautione recepta quod debeant parere justitiae coram vobis, interdictum, appellatione postposita, relaxetis. Si vero latae sentententiae parere noluerint, eos per excommunicationis sententiam compellatis. Datum Laterani, VI Kalend. Novembris. Si ad excitandos fidelium populos ad subventionem orientalis provinciae, in qua Dominus rex noster ante saecula salutem humani generis dignatus est operari, terrae ipsius miseriam saepius deploramus, si nuntios multiplicamus et litteras, si mandata monitis et mandatis monita frequentius conculcamus, id agimus quod tenemur, volentes ei cujus vicem in terris gerimus exsulanti per Ecclesiae filios subveniri, et fideles Ecclesiae ad subsidium Hierosolymitanae provinciae invitare verbo pariter et exemplo. Quis enim audiens salutis Auctorem quasi captivum ab impiis detineri, se pro liberatione ipsius, si necesse fuerit, non ingerat etiam captioni? Quis pro eo non abneget semetipsum, qui pro nobis semetipsum exinanivit, formam servi accipiens, in similitudinem hominis factus et habitus ut homo? Quis non tollat crucem suam et sequatur cum qui pro nobis crucis non dubitavit subire discrimen, factus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis? Nunquid etiam esse potest aut debet in successore Petri verbum Domini alligatum, ut Ecclesiae filios in ejus subsidium non confirmet qui pro Petro rogavit ne deficeret fides ejus, sed aliquando conversus fratres suos sollicitus confirmaret? Nunquid praeterea terrae illius possumus oblivisci in qua Dominus noster posuit fidei fundamentum, cum Propheta sibi quodammodo imprecando proclacardinali sese obligarunt super restituenda medietate pecuniae quae ipsi cardinali fuit ablata; cujus jam parte soluta, se partem reliquam soluturos praestita cautione juratoria promiserunt, et idem cardinalis excommunicationis et interdicti sententias relaxavit, poenam remittens quae super exemptione Ecclesiae vestrae Parmen. Ecclesiae fuerat irrogata. Nos igitur quod a praedicto cardinali super hoc factum est ratum habentes, vobis per praesentia scripta mandamus atque praecipimus quatenus praefato Parmen. episcopo de caetero consuetam et debitam obedientiam impendatis. Datum Laterani, II Idus Novembris. Ex continentia litterarum dilectorum filiorum abbatis sanctae Crucis de Waltham et magistri Simonis de Swelle nobis innotuit quod cum olim quaestio quae vertebatur inter dilectos filios M. Phil. de Ludelewe ex una parte, Robertum et Vincentium clericos ex altera super Ecclesia de Streton, ipsis et quondam abbati de Straford. a bonae memoriae C. papa praedecessore nostro commissa fuisset, eodem abbate pariter et praedicto Vincentio de hac luce subtractis, praenominati duo judices, juxta tenorem rescripti apostolici procedentes, attestationes et allegationes utriusque partis diligentius audierunt, et tandem cum renuntiatum eis ab utraque parte fuisset, et secundum allegata diffinitiva esset sententia promulganda, contra magistrum P. adversa pars litteras apostolicas arguit falsitatis et eas esse falsas sub periculo causae se firmiter asseruit probaturam, sibi legem imponens ut a causa caderet, nisi probaret evidentius falsitatem; et ne ulterius judices in causa procederent, sedem apostolicam appellavit. Saepedicto autem Phil. exhibente illum per quem litteras impetravit, et firmiter promittente quod eas veras esse probaret, memoratus R. ab eisdem judicibus requisitus ut aliquam notam exprimeret falsitatis, popter quam falsas esse litteras proponebat, nihil aliud specificare voluit, nisi quod eas falsas dixit et asseruit a cancellaria nostra nullatenus emanasse. Supradicti vero judices ab ipso R. juratoria cautione recepta quod accusationem falsitatis prosequeretur, sicut superius est expressum, sequentem diem post Dominicam qua cantatur Laetare, Jerusalem proximo praeteritam, ad prosequendum coram nobis appellationem interpositam utrique parti terminum praefixerunt. Caeterum praefatus Robertus in termino praetaxato ad praesentiam nostram accedens, super falsitate litterarum ac processu negotii veritate suppressa, ut dicitur, a nobis ad praedictos judices litteras impetravit et nihil prorsus de falsitatis accusatione proponens a sede apostolica furtive recessit. Verum nos litteras ipsas, quae redargutae fuerant falsitatis, diligentius intuentes, nullum in eis signum falsitatis vel suspicionis invenimus, nisi paucarum litterarum rasuras, quae nequaquam sapientis animum in dubitationem vertere debuerunt. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus inquiratis super his diligentius veritatem, et si vobis constiterit jam dictas litteras a nobis fuisse veritate tacita impetratas, et saepedictum Robertum sese obligasse sub periculo causae quod priores litteras falsas esset probaret, cum inter ipsum et adversarium suum quaestio personalis agatur, et quilibet abrenuntiandi juri suo liberam habeat facultatem, ipsi Roberto super praedicta Ecclesia silentium imponatis. Alioquin, partibus convocatis, audiatis causam et appellatione remota fine debito terminetis. Datum Laterani, XIII Kal Novembris. Accedentibus olim ad praesentiam nostram dilectis filiis Carnelo et Bernardo canonico et sindico Sancti Juventii Papien. dilectum filium nostrum G. tituli Sanctae Mariae trans Tiberim presbyterum cardinalem concessimus auditorem: coram quo fuit ex ipsius Carneli parte propositum quod cum olim canonici sancti Juventii Papien. bonae memoriae Coelestini papae praedecessoris nostri mandatum ipsis pro ejus receptione ac praebendae assignatione porrectum noluissent humiliter adimplere nec bonae memoriae L. quondam Papien. episcopus, qui super hoc litteras ab eodem praedecessore nostro receperat, mandatum fuisset apostolicum exsecutus, ipse ac praedictus Bernar. propter hoc ad sedem apostolicam accedentes, coram dilecto filio Hugone tituli Sancti Martini presbytero cardinale, auditore sibi concesso, aliquandiu litigarunt; qui ad falsam ipsius B. suggestionem, qui praedictam Ecclesiam tam paupertate reddituum quam fratrum asserebat numerositate gravari, ab instantia mandati apostolici et exsecutionis absolvit. Caeterum clerici ejusdem Ecclesiae absolutionis non exspectato rescripto, sex in canonicos elegerunt; tribus eorum integra beneficia, reliquis vero tribus aliquid nomine beneficii annis singulis conferentes. Cum autem ad audientiam nostram id fuisset eodem Carnelo referente delatum, intelligentes ipso facto praedictam absolutionem fuisse per falsam suggestionem obtentam, cum non esset verisimile dictam Ecclesiam paupertate gravari, ad quam ipsi met: Si oblitus fuero tui, Hierusalem, oblivioni detur dextera mea. Adhaereat lingua mea saucibus meis, si non meminero tui . Ne autem illud nobis valeat imputari quod in Evangelio legitur: Dicunt enim, et non faciunt, nec rursum onera gravia et importabilia aliis imponere videamur, nos autem ea nolimus digito etiam nostro movere, sed facere pariter et docere volentes, dilectis filiis nostris S. tit. Sanctae Praxedis presbytero et P. Sanctae Mariae in Via Lata diacono cardinalibus, apostolicae sedis legatis, imposuimus signum crucis, quos in expensis propriis cum alio competenti subsidio in ducatum exercitus Christiani ad partes Hierosolymitan., dante Domino, transmittemus. Ut autem Ecclesiarum praelati ad opus tam pium et necessarium subditos suos provocent non minus exemplo quam verbo, de communi deliberatione fratrum nostrorum statuimus ut universi archiepiscopi, episcopi, abbates, priores et alii Ecclesiarum praelati certum numerum bellatorum vel pro certo numero certam pecuniae quantitatem, pensatis facultatibus singulorum, ad expugnandam paganorum barbariem et haereditatem Domini servandam non differant destinare; ad quod etiam minores clerici manum porrigant secundum proprias facultates. Si quis autem, quod non credimus, constitutioni tam piae et necessariae praesumpserit obviare, sicut sanctorum canonum transgressorem decernimus puniendum et usque ad satisfactionem condignam ab officio manere suspensum: peccatorum veniam et apostolicae protectionis praesidium indulgentes, juxta quod in generalibus litteris aperte distinguitur, his qui terrae Nativitatis Dominicae studuerint humiliter et efficaciter subvenire. Ut autem id melius et facilius in vestra provincia compleatur, dilectum filium R. subdiaconum nostrum Massilien. praepositum, virum litteratum, providum et honestum, nobis et fratribus nostris acceptum, ad partes vestras duximus destinandum; universitati vestrae per apostolica scripta mandantes quatenus eum recipiatis humiliter et devote, ac vos, fratres archiepiscopi, provinciale concilium cum eo pariter convocetis et quod quisque vestrum pro subventione terrae in numero militum vel quantitate pecuniae praestare debeat, disponatis; ita quod nihil impediat quo minus congruo tempore, cum necessitas festinationem expostulet, ad partes ultramarinas succursus transeat exoptatus: taliter, ad commonitionem ipsius subdiaconi, mandatum apotolicum impleturi, quod poenam constitutam a nobis et expressam superius evadentes, laudem a nobis et a Deo praemium mereamini sempiternum. Nobiles etiam, comites et barones et universum populum sollicitudini vestrae commissum sedulis exhortationibus inducatis ut ad terrae sanctae subsidium in personis vel rebus in suorum remissionem criminum viriliter accingantur. Si ad actus tuos Dominus hactenus secundum meritorum tuorum exigentiam respexisset, posuis set te ut rotam et sicut stipulam ante faciem venti, quinimo multiplicasset fulgura, ut iniquitatem tuam de superficie terrae deleret et justus lavaret manus suas in sanguine peccatoris. Nos etiam et praedecessores nostri, si ad iniquitates quas operata est manus tua debitum habuissemus respectum, non solum in te sicut fecimus, anathematis curassemus sententiam promulgare, imo etiam universos fidelium populos in tuum excidium armassemus, ut vel saltem temporali poena compulsus ab errore desisteres, vel ea depressus tam spiritualiter quam temporaliter interires. Verum quoniam justus et misericors Dominus misericordiam superexaltat judicio et miserationes ejus sunt super omnia opera ejus, sustinuit usque modo tuam nequitiam patienter, ut nunc tandem tuam malitiam recognocens, dares gloriam Creatori et reversus ad mentem ardentius jam ultimo in ejus devotione ferveres quam hactenus in his quae ipsius sunt voluntatis contraria ferbuisti. Nos etiam qui, licet insufficientibus meritis, ejus tamen vicem tenemus in terris, qui non vult mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat, qui non venit salvos facere justos sed peccatores et qui Paulum in sua perseverantem malitia prius caecitate percussit, ut gratius eum postmodum sui luminis aspergeret claritate, exspectavimus hactenus si patientia nostra te ad poenitentiam revocaret et praeteritarum malitiarum oblitus manus extenderes ad virtutes et ei tua novissima devoveres qui pro te hostiam se ipsum non dubitavit offerre. Ecce autem misericors et miserator Dominus, ut te de profundo lacus et tuorum volutabro peccatorum educat, se ipsum tradi denuo passus est in manibus peccatorum, et haereditatem suam ipso exsule ab impiis occupari, ut cum Petro conversus aliquando fratres tuos Ecclesiae filios tua miraculosa conversione confirmes, et arma quae hactenus in fideles Ecclesiae commovisti, in hostes Christi convertas et de persecutore in defensorem conversus te ipsum pro domo Israel murum defensionis opponas et ad defendendam terram Nativitatis Dominicae potenter ac viriliter accingaris. Cum enim nos dilectos filios S. tituli Sanctae Praxedis presbyterum et P. Sanctae Mariae in Via Lata diaconum cardinales, apostolicae sedis legatos, viros providos et discretos, duo videlicet de praecipuis membris Ecclesiae, ad partes Hierosolymitanas in expensis propriis cum alio competenti subsidio destinemus crucis charactere insignitos, cum venerabiles fratres nostros archiepiscopos, episcopos, imo etiam universum clerum ad tam pium opus necessaria de bonis suis statuerimus subsidia secundum facultates proprias ministrare, cum jam fere universi principes Christiani terrae sanctae in rebus subvenerint vel personis aut nunc saltem subvenire disponant, saluti tuae credimus expedire ut et tu cum Maria sepulchrum Domini visites et impios non solum ipsum tulisse defleas et posuisse alias, imo etiam dejecisse, ut eum tandem merearis in coelesti Hierusalem, quae interpretatur pacis visio, intueri. Ut igitur a malo desistas, et quod bonum est toto mentis prosequaris affectu, rogamus nobilitatem tuam, monemus et exhortamur in Domino, et in remissionem tibi injungimus peccatorum quatenus, satisfacto de his pro quibus es nominatim excommunicatione notatus et aliis de quibus conscientia te remordet, signum dominicae crucis accipias, Hierosolymitanam visitaturus provinciam et defensioni ejus pro viribus institurus. Nos enim, ut plenam tibi gratiam faciamus, dilectum filium M. Massilien praepositum subdiaconum nostrum, virum litteratum, providum et honestum, quem nos et fratres nostri sincerae charitatis brachiis amplexamur, ad te misericorditer duximus destinandum, qui tibi beneficium absolutionis impendat, si plene satisfeceris super his pro quibus in te fuerat excommunicationis sententia promulgata; omnium peccatorum tuorum, de quibus veram cordis et oris egeris poenitentiam, veniam indulgentes et aeternae coronae pollicentes augmentum, si ad vindicandam injuriam Crucifixi personaliter, sicut decet tantum principem iter arripias et laudabiliter in orientalis terrae defensione persistas. Revertere igitur ad te ipsum, dissolve colligationes impietatis, solve fasciculos deprimentes, excute de cervice tua jugum leonis illius qui tanquam leo rugiens circuit quaerens quem devoret, induere fidei armaturam et pro Christo, a quo diceris Christianus, te ipso et tuis penitus abnegatis, tollas crucem ejus qui pro te crucis non dubitavit subire discrimen; ne, si Domino tuo persecutionem patienti neglexeris subvenire, notam proditionis incurras et si cum eo non fueris, contra eum esse Evangelii testimonio convincaris. Ille igitur qui ubi vult spirat tibi dignetur misericorditer inspirare ut, postposito consilio vanitatis, salubribus monitis acquiescas et fermento vetustatis penitus expurgato, novum hominem induaris non quae tua sunt sed quae Jesu Christi de caetero quaesiturus; ut vel novissima tua domino consecres et per subsequentem cordis contritionem et satisfactionem operis excessus possis praeteritos expiare. Si vero nostris volueris acquiescere monitis et mandatis, ex quo crucem Domini susceperis, bona tua sub beat. Petri et nostra protectione suscipimus, nec non et sub archiepiscoporum et omnium praelatorum Ecclesiae Dei defensione consistant. Ad meritum tibi profecisse credimus, et ad gloriam proventurum, quod nobilem virum W comitem Forcalcarien. a pluribus, sicut accepimus, revocasti, quae inique meditatus fuerat in corde suo et disposuerat iniquius operari. Licet enim universis malitiis ejus resistere non potueris aut mentem ejus peccatorum suorum mole depressam erigere ad virtutes, magnum tamen et tibi meritorium reputamus ab aliquibus revocasse hominem hactenus pestilentem et in aliquo saltem parvum ejus propositum retardasse. Ne quid ergo tuo studio desit imo ut ex bono principio finem inferas meliorem, nobilitati tuae per apostolica scripta mandamus et in remissionem injungimus peccatorum quatenus comitem memoratum moneas diligentius et inducas ut in manibus dilecti filii R. Massilien. praepositi Subdiaconi nostri, quem ad hoc specialiter destinamus, super his pro quibus est excommunicatione notatus plenam satisfactionem impendat et absolutionis beneficium consecutus, Dominicam crucem assumat et ad vindicandam injuriam crucifixi ad partes se transferat transmarinas. Si enim ipsum Domino potueris tua commonitione lucrari, et ad viam reducere veritatis, in praesenti tibi cedet ad famam et in futuro ad gloriam profificiet sempiternam. Cum ad exhortandos fidelium populos ad obsequium Jesu Christi et subveniendum orientali provinciae, illius terrae necessitas et utilitas totius populi Christiani, imo etiam causa Christi solummodo nos inducant, non ex hoc propria lucra captantes, in quo potius de nostris proposuimus liberaliter elargiri, nec quae nostra sunt sed quae Jesu Christi quaerentes, non est ab aliquo praesumendum quod ea quae a fratribus et coepiscopis nostris et tam praelatis quam subditis Ecclesiarum in opus tam pium erogari mandavimus, propriis velimus usibus applicare aut aliorum eleemosynas cupiditate qualibet terrae sanctae subtrahere, cui potius de nostris et fratrum nostrorum disposuimus subvenire. Unde si quid forsan in litteris nostris, quas vobis direximus, continetur, per quod congregatam pecuniam ad nos mandaverimus destinari, id non ex intentione nostra, sed nimia occupatione processit, qui quanto intendimus pluribus, tanto minus sollicite possumus de singulis cogitare: licet id non recolamus sic expresse mandasse, sed nostrae potius intentionis fuisse ut summa collectae pecuniae nobis deberet per litteras intimari. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus cum secundum formam litterarum, quas ultimo vobis direximus, pecunia fuerit in praedictae terrae subsidium congregata, ex ea per dioecesanos episcopos, secundum discretionem eorum et duorum fratrum unius militiae Templi et alterius Hierosolymitani Hospitalis, quos ad hoc cum episcopis per vos praecipimus deputari, militibus et aliis cruce signatis, si tamen eguerint, non ad superfluitatem, sed necessitatem potius faciatis stipendia ministrari. Si quid vero residuum fuerit, id secundum dispositionem nostram et consilium aliquorum de fratribus memoratis, vel in stipendia militum, vel alias necessitates terrae Hierosolymitanae, dante Domino convertetur. Datum Laterani, XIII Kal. Decembris. Super gentes et regna divina providentia constituti, ut evellamus noxia et salubria cum Propheta plantemus, sic ad universas provincias nostrae considerationis aciem extendere volumus et circa eas piae sollicitudinis studium exercere, ut sopitis turbinibus tempestatum, quas parit mater diversitas, servent ad invicem mutuae charitatis affectum et in verae pacis vinculo gubernentur. Porro specialiter et praecipue specialem ac praecipuam sollicitudinem circa regnum Siciliae non convenit adhibere, quod in apostolicae sedis ferventius hactenus devotione permansit: ad quod etiam inclytae recordationis R. quondam patris, W. fratris, et W. nepotis tuorum regum Siciliae filia imperatrix, grata memoria nos inducit, qui in apostolicae sedis ac praedecessorum nostrorum dilectione firmius persistentes, ab ejus non potuerunt unitatis firmitate divelli, quin tanto fortius in ipsius obsequio permanerent, quanto adversus eam se amplius impetus extolleret tempestatis. Hac igitur consideratione diligenter inducti ac credentes quod praedictorum regum vestigia vestra regia serenitas in devotione ac obsequiis Ecclesiae imitetur, vobis et haeredibus vestris, qui sicut dictus rex W. quondam frater tuus felicis memoriae Adriano papae praedecessori nostro exhibuit, nobis et successoribus nostris et Ecclesiae Rom. fidelitatem et hominium exhibere ac quae subscribuntur voluerint observare, concedimus regnum Siciliae, Ducatum Apuliae et principatum Capuae cum omnibus pertinentiis suis, Neapolim, Salernum et Amalfiam cum pertinentiis suis, Marsiam et alia quae ultra Marsiam habere debetis et reliqua tenimenta quae tenetis a praedecessoribus vestris hominibus sacrosanctae Rom. Ecclesiae jure detenta et contra omnes homines adjuvabimus honorifice manutenere. Pro quibus omnibus coram venerabili fratre nostro Octaviano episcopo Hostien. apost. sedis legato, quem ad juramentum tuum, filia imperatrix, recipiendum transmisimus, fidelitatem nobis nostrisque successoribus et Ecclesiae Rom. jurasti, sicut continetur in duobus similibus capitularibus, quorum unum penes te sigillo nostro, alterum penes nos sigillo tuo aureo signatum habetur; tirmiter repromittens quod quia praesens praesenti debet hominium exhibere, quandocunque nos aut successores nostri te in aliqua parte regni, quam secure possis adire ad nostram praesentiam vocaverimus, reverenter accedes ligium hominium praestitura, nisi certum impedimentum aut necessitas evidens interveniat: quibus cessantibus, sine fraude venies ad ligium hominium faciendum. Cum autem tu, fili rex, favente Domino ad legitimam aetatem perveneris, nobis et successoribus nostris ac Ecclesiae Rom. fidelitatem et ligium hominium exhiberetis censum vero sexcentorum squifatorum de Apulia et Calabria, quadringentorum vero de Marsia, vel aequivalens in auro vel argento, vos ac haeredes vestros statuistis Ecclesiae Rom. annis singulis soluturos, nisi forte impedimentum aliquod interveniat: quo cessante, census ex integro persolvetur. Electiones autem secundum Deum per totum regnum canonice fiant, de talibus quidem personis quibus vos ac haeredes vestri requisitum a vobis praebere debeatis assensum. Ut autem haec quae supra diximus tam nostro quam successorum nostrorum tempore perpetuam obtineant firmitatem et nec vestris nec haeredum vestrorum temporibus alicujus valeant praesumptione turbari, nos ea de communi consilio et voluntate fratrum nostrorum auctoritate apost. confirmamus, et valitura in perpetuum praesenti pagina communimus et tam a nobis quam successoribus nostris perpetuis temporibus statuimus observanda. Nulli ergo etc. usque ad verbum indignationem incurrat reamque se divino judicio de perpetrata iniquitate cognoscat etc. in modum privilegii. Cunctis autem omnia praedicta servantibus, etc. Nec novum nec injustum existit si regno Siciliae gratiam facimus specialem, quod, inter universas et singulas regiones in quibus nomen colitur Christianum, fere semper promptius et devotius in Ecclesiae Rom. devotione permansit et ab eo specialius meruit honorari. Reges siquidem et principes ejus in apo. sedis fidelitate fortius roborati, usque adeo ei fideliter et familiariter adhaeserunt, ut ad ipsius exaltationem potenter intenderint et ab ea nullius divelli potuerint impetu tempestatis, se in ipsa et per ipsam exaltari credentes et in ea post Deum suae spei ponentes et gaudii fundamentum. Specialiter autem inclytae recordationis R. quondam pater, W. frater et W. nepos tui, filia imperatrix, reges Siciliae familiari eam venerati sunt devotionis obsequio et praedecessoribus nostris usque adeo non minus in adversis quam prosperis adhaeserunt, ut cum fratribus nostris vobis ob eorum memoriam et constantiam sinceritatis quam ad nos vos habere cognovimus, per effectum, quantum cum Deo et nostra possumus honestate, deferre velimus et salva justitia et Ecclesiarum canonica libertate petitionibus vestris assensum facilem exhibere. Ne igitur ulla de caetero inter nos et successores nostros ac vos et haeredes vestros super electionibus dissensio suscitetur, modum faciendae in posterum electionis praesentibus curavimus litteris explicare: in quibus sic in multis regiae serenitati deferimus, ut libertatem ecclesiasticam non laedamus. Sede vacante, capitulum significabit vobis et vestris haeredibus obitum decessoris. Deinde convenientes in unum, invocata Spiritus sancti gratia, secundum Deum eligent canonice personam idoneam, cui requisitum a vobis praebere debeatis assensum et electionem factam non different publicare. Electionem vero factam et publicatam denuntiabunt vobis et vestrum requirent assensum. Sed antequam assensus regius requiratur, non inthronizetur electus nec decantetur laudis solemnitas quae inthronizationi videtur annexa, nec antequam auctoritate pontificali fuerit confirmatus, administrationi se ullatenus immiscebit. Sic enim honori vestro volumus condescendere, ut libertatem canonicam observemus, nullo prorsus obstante rescripto quod a sede apostolica fuerit impetratum. Rogamus ergo serenitatem regiam et attentius exhortamur, quatenus contra praescriptam electionis formam nec vos veniatis de caetero nec cogatis alios nec patiamini qualibet occasione venire; sed taliter in hoc nobis studeatis et ecclesiasticae libertati deferre, ut timorem ejus habere prae oculis videamini per quem reges regnant et principes dominantur, et sponsam ejus Ecclesiam venerari. Nulli ergo, etc. hanc paginam nostrae dispositionis et constitutionis, etc. Datum Laterani. Si charissimae in Christo filiae nostrae Constanciae imperatrici reginae una cum charissimo filio illustri rege Siciliae in multis gratiam facimus specialem, non est ab aliquibus in admirationem ducendum, cum regnum Siciliae ad jus et proprietatem Ecclesiae Romanae pertineat et in ejus fidelitate perstiterit, ac permanserit unitate. Nostis etenim qualiter inclytae recordationis R. W. et W. Siciliae reges illustres in apostolicae devotionis fere semper permanserint firmitate, qualiter praedecessores nostros fuerint humiliter venerati, qualiter etiam in Ecclesia Rom. post Deum suae spei posuerint et gaudii fundamentum et in ea et per eam se crediderint exaltari. Nostis etiam qualiter praedecessores nostri Romani pontifices reges ipsos ac regnum Siciliae quadam semper praerogativa dilexerint et ad augmentum ipsius, utpote quod peculiare, sicut est, et proprium reputabant, intenderint et quietem. Quia vero quantumcunque velimus eorum honori deferre, libertatem canonicam et honestatem ecclesiasticam intendimus observare. Ne igitur ulla de caetero inter nos et successores nostros et praedictam imperatricem et filium ejus, Siciliae regem illustrem, vel haeredes eorum super electionibus denuo dissensio suscitetur, quae hactenus inter Ecclesiam et regnum rancoris cujusdam et indignationis fomitem ministrabant, modum faciendae in posterum electionis praesentibus curavimus litteris explicare: in quibus sic regiae serenitati deferimus, ut libertatem ecclesiasticam non laedamus. Sede vacante significabit capitulum eis et eorum haeredibus obitum decessoris, etc. usque ad verbum immiscebit. Ideoque universitati vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus, cum aliquam Ecclesiarum vestrarum pastore vacare contigerit, secundum praescriptam electionis formam, omni gratia et timore postpositis, procedatis nec contra eam aliqua praesumatis occasione venire. Alioquin electiones taliter factas diligenti discussione praehabita dante Domino, infirmare curabimus, et eligentium transgressionem animadversione debita castigare. Volumus etiam nihilominus et mandamus ut de caetero ad Rom. Ecclesiam libere, cum opus fuerit, appelletis et, interpositis ad nos appellationibus curetis humiliter et devote deferre. Nos etiam, quoties necessitas postulaverit, apost. sedis legatos ad vos curabimus destinare, qui quae plantanda sunt plantent et evellant quae fuerint evellenda, quorum obediatis monitis et praeceptis. Nullo prorsus in omnibus praescriptis capitulis obstante privilegio vel rescripto quod a sede apostolica fuerit impetratum. Ut autem quae praescripta sunt apud vos nulla possint oblivione deleri, mandamus atque praecipimus quatenus forma litterarum istarum ad perpetuam memoriam in majoribus Ecclesiis transcripta servetur. In eumdem modum archiepiscopis, Episcopis, abbatibus, prioribus et universo clero in Apulia constituto. Persecutionis olim olla succensa, dum flantis rabies aquilonis Calabros montes novo dejiceret terrae motu, et per plana jacentis Apuliae pulverem in transeuntium et habitantium oculos suo turbine suscitaret, dum etiam Taurominitana Charybdis sanguinem, quem tempore pacato sitiverat, evomeret caedibus satiata, usque adeo fuit iter maris et terrae praeclusum, ut interjacentis impetus tempestatis mutuum matris ad filios et filiorum ad matrem impediret affectum et naturalis affectum interciperet charitatis. Nunc autem cum eo faciente nobiscum signum in bonum cui venti et mare obediunt, nascentis austri clementia cadentis fugaverit impetum aquilonis, et praeteritae turbationis caliginem aeris per Dei gratiam jam ex majori parte placati claritas serenaverit, ita quod regnum Siciliae reparatum in statum felicitatis antiquae ad devotionem Ecclesiae plene redierit, a qua visum fuerat persecutionis tempore recessisse: beneficium ei volumus gratae visitationis impendere ac in dilectione ipsius praedecessorum nostrorum vestigiis adhaerere. Cum autem ipsum inter universas orbis provincias tanquam Ecclesiae patrimonium specialiter diligamus, volentes mentis affectum, quem circa ipsum gerimus, ostendere plenius in persona legati, eum illuc de fratrum nostrorum consilio duximus destinandum quem inter caeteros fratres nostros speciali charitate diligimus et benevolentia singulari ejus exigentibus meritis amplexamur. Sane eum adhuc in regno ipso remanserint vestigia quaedam dissensionis antiquae, talem et tantam personam hujus legationis officio duximus deputandam, quae auctoritate praemineat, polleat honestate et in opere et sermone sit potens et ex eo quod gratiam nostram plenius obtinet et nostram novit melius voluntatem, eos qui pacem regni turbare forsitan moliuntur liberius comprimere possit, et universum regnum in charissimae in Christo filiae nostrae Constanciae imperatricis reginae ac filii ejus Friderici, Siciliae regis illustris, fidelitate pariter et obsequio stabilire, contumaciam deprimens superborum et colla sublimium commissa sibi potestate conculcans. Venerabilem igitur fratrem nostrum Octavianum Hostien. episcopum, apost. sedis legatum, virum providum et honestum, qui ob gratiam familiaritatis et dilectionis antiquae ac suae dignitatis intuitu primum inter fratres nostros apud nos locum meruit obtinere, in regnum Siciliae duximus destinandum: qui juxta verbum propheticum dissipet et evellat quae noverit evellenda, et aedificet et plantet quae cognoverit esse plantanda; vos etiam de benevolentia quam circa praedictam reginam et filium ejus regem illustrem gerimus, efficiat certiores. Ideoque universitati vestrae per apost. scripta mandamus et districte praecipimus quatenus praedictum legatum sicut personam nostram, imo nos ipsos in eo recipientes humiliter et devote et, sicut condecet vos et ipsum, honorifice pertractantes, quae inter vos corrigenda duxerit seu etiam statuenda recipiatis humiliter et inviolabiliter observetis; ita quod nos, qui honorem ejus proprium reputamus, vobis propter eum respondere gratius quasi ex debito teneamur: scituri quod sententiam quam in contumaces tulerit ratam habebimus et faciemus, auctore Domino, inviolabiliter observari. In eumdem modum archiepiscopis, episcopis, abbatibus, prioribus et universis Ecclesiarum praelatis per regnum Siciliae citra Farum constitutis: ita quod ubi ponitur in regnum Siciliae duximus destinandum, ponatur legatum in Siciliam et totum regnum duximus destinandum. Cum, secundum doctrinam Apostoli, non sit conveniens ut unus sit ebrius et alter debeat esurire, nec, juxta instituta canonica, uni personae tantum debeat de redditibus ecclesiasticis assignari unde scrupuloso corde alii moveantur, qui ad dispositionem pontificis sunt pro personarum meritis dividendi, non sufficimus admirari quod, sicut nostris auribus est relatum, in Ecclesiae tibi commissae stipendiis obtinendis, quod iniquum est et absurdum, imperiti magistris, novi antiquis, rudes emeritis praeferuntur. Unde Joannes filius quondam comitis Aliern. Ecclesiae tuae clericus plus potentia patris sui quam praedecessoris tui spontanea voluntate ultra viginti Ecclesias in civitate Neapolitan. et in majori Ecclesia beneficium maximum proponitur obtinere. Cum ergo in nullius persona praetermittendum sit quod in statutis generalibus continetur, fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus ut non obstante appellationis diffugio superfluitatem ad moderamen reducas, non plus de redditibus ecclesiasticis clerico praefato dimittens quam apud unum de plus habentibus noscitur residere; aliis omnibus beneficiis personis idoneis conferendis, quae cum officiis divinis inserviant, nondum adeptae sunt stipendia clericorum. Nulli ergo etc. concessionis etc. Datum Laterani, Idibus Novembris. Ad nostram noveris audientiam pervenisse quod dudum a te quasi per extorsionem tale fuit praestitum juramentum quod in omni causa deberes ordinem judiciarium observare. Verum quoniam secundum traditiones canonicas manifesta accusatione non indigent nec in eis est ordo judiciarius observandus, qui debet in aliis observari, neque tu, quando sub praemisso tenore jurasti, habebas in mente ut propterea venires contra canonicas sanctiones, alioquin non juramentum, sed perjurium potius exstitisset nec aliqua ratione servandum: Nos juramentum tuum benignius interpretari volentes, ita quod consonet canonicis institutis, fraternitati tuae auctoritate praesentium intimamus quod in manifestis et notoriis ratione juramenti praemissi non credimus te teneri servare subtilitatem ordinis judiciarii, quam in his non servari per omnia ipsa quoque juris ratio postulat et requirit. Unde videbitur, nec immerito, subtiliter intuenti de ordine judiciorum procedere ut in praemissis non per omnia ordo judiciarius observetur: quanquam et secundum approbatum intellectum Scripturae divinae recte possit intelligi quod jurasti ut in omnibus causis ordinem judiciarium observares, in illis videlicet in quibus est ordo judiciarius observandus. Sic ergo faciens, et juramenti tenorem servabis et instituta canonica non omittes. Datum Laterani, XVIII Kal. Decembris. Cum sacris canonibus caveatur ne abbatibus, presbyteris aliisque ministris de rebus ecclesiasticis vel sacro ministerio deputatis absque permissione ac subscriptione sui episcopi aliquid alienare liceat, vel etiam obligare, non possumus non mirari quod, sicut nostro est apostolatui reseratum, possessiones Ecclesiarum donare, vendere praesumitis, et locare, venerabili fratre nostro A. Napolitano archiepiscopo nullatenus requisito. Cum itaque cautum sit jure canonico et humano ut quae contra leges fiunt habeantur pro inutilibus et infectis, universitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus ab his quae praemisimus desistentes, bona Ecclesiarum, quarum conditionem meliorem potestis facere, non pejorem, nisi necessitas vel utilitas exegerit manifesta et sine licentia praefati archiepiscopi alienare in praejudicium Ecclesiarum vestrarum nullatenus attentetis. Alioquin eidem archiepiscopo dedimus in mandatis ut si aliter a vobis temere factum fuerit, auctoritate nostra et sua, prout jus expostulat, decernat irritum et inane. Datum Laterani, XVII Kalend. Decembris. Sicut nostris est auribus intimatum, Ecclesia Neapolitana tanto premitur onere debitorum, quod aliter liberari non poterit, nisi de ipsius possessionibus distrahatur: quod tu occasione juramenti post consecrationem, sicut moris est, praestiti, quo inter alia vendi possessiones Ecclesiae prohibentur, absque licentia nostra facere non attentas. Nos igitur attendentes quod hujusmodi sacramenta sint ob favorem Ecclesiarum introducta nec in earum debeant retorqueri laesionem, plenam de tua discretione fiduciam obtinentes, ut pro Ecclesiae tuae debitis persolvendis, de ipsius Ecclesiae possessionibus minus utilibus, cum de mobilibus debita nequeant expediri, secundum instituta canonica, de consilio tuorum vendere valeas clericorum auctoritate tibi praesentium indulgemus. Datum Laterani, Idibus Novembris Si eam quae apud nos plenitudo residet potestatis, qua non extollimur in superbiam sed ad providentiam excitamur considerassetis attente, et qua facta nostra prosequi perfectione velimus voluissetis subtilius intueri, nunquam cor vestrum in tantae praesumptionis audaciam ascendisset, ut, sicut testimonio multorum accepimus, tam temere nostris praesumeretis institutionibus obviare. Recolimus siquidem quod defuncto quondam in Urbe magistro Aimerico de Partiniaco, erga dilectum filium Petrum nepotem ipsius non potuerimus misericordia non moveri; quem videntes omni consilio et auxilio destitutum, ad provisionem ejus fuimus vehementius excitati; sicque ad desolationis suae remedium, praebendam quam idem avunculus ejus in Ecclesia vestra olim habuerat, sicut de plenitudine potestatis nobis concessae licebat, ei misericorditer duximus conferendam, de ipsa per annulum propriis manibus investientes eumdem eamque ipsi auctoritate apostolica confirmantes, ne investitura nostra sive donatio sperato posset effectu quorumlibet temeritate privari. Unde cum vobis praecepissemus districte ut ipsum ob sedis apostolicae reverentiam ejusque probitatis obtentum, in vestrum fratrem et canonicum admittentes jamdictae praebendae beneficium, sicut illam avunculus ipsius olim noscitur habuisse, contradictione, oc. et ap. cessantibus, sine difficultate qualibet assignare minime differretis, vos id noluistis exsequi, ut decebat, licet venerabilis frater noster Burdegalen. archiepiscopus, sicut ex litteris ejus accepimus, bonae memoriae A. Pictaven. episcopi volens supplere defectum, qui super hoc a nobis datus fuerat, exsecutor, nostrumque tanquam providus et discretus propositum adjuvare, vos ad id cum suis litteris monuisset. Nos igitur, licet ex hoc, nec immerito, contra vos commotionis materiam habeamus, vobiscum in spiritu lenitatis et mansuetudinis adhuc agere cupientes, per iterata vobis scripta mandamus et in obedientiae virtute districte praecipimus quatenus, prout in mandatis nostris, ut dictum est, recepistis, dilationis, occasionis, exceptionis et appellationis summoto diffugio, non obstante etiam si interim propter hoc nuntium ad sedem apostolicam transmisistis, praefato P. dictum beneficium cum fructibus post praesentationem litterarum nostrarum perceptis, tam libenter quam liberaliter, absque difficultate qualibet assignetis. Alioquin noveritis nos venerabilibus fratribus nostris Bituricen. et Burdegalen. archiepiscopis praecipiendo mandasse ut, si infra viginti dies post susceptionem praesentium mandatum nostrum, non duxeritis effectui mancipandum, illos quos contumaces invenerint et rebelles sublato cujuslibet occasionis et appellationis obstaculo, excommunicationis vinculo innodantes. Ecclesiam ipsam subjiciant interdicto. Quod si nec sic infra duos menses poteritis emolliri, iidem nullam sententiarum illarum aliquatenus relaxari permittant; sed tandiu singulis diebus Dominicis et festivis, pulsatis campanis et exstinctis candelis, praedictam excommunicationis sententiam per totam provinciam Burdegalen. publice faciant innovari, donec praedictus P. plenam et pacificam ipsius praebendae possessionem habuerit et pro tanto satisfacturi excessu nostro vos duxeritis conspectui praesentandos; rebelles nihilominus ab omni ecclesistico beneficio suspendentes, ut saltem poena coerceat quos obedientia non emollit. Si quid etiam post receptionem litterarum in Ecclesia vestra ordinatum fuerit vel statutum, per quod mandatum nostrum possit eludi, aut etiam impediri, illud irritum decernimus et inane. Datum Laterani, II Idus Novembris. In eminenti apostolicae sedis specula, disponente Domino constituti, salubriter injuncti nobis officii exsequimur actionem, si ea quae per antecessores nostros ad salutem fidelium instituta noscuntur, consensu nostro firmamus, et ne cujuslibet temeritatis quatiantur incursu, exactam diligentiam adhibemus. Cum enim Ecclesiae suae promiserit Dominus, dicens, Pro patribus tuis nati sunt tibi filii, constitues eos principes super omnem terram , illi bene videntur patribus successisse atque utiliter impositum genere principatum, qui non potestate laetantur, sed ad salutem eorum qui gubernandi sunt, cum timore ac tremore creditae potestatis auctoritatem exercent, studentes semper antecessoribus suis in bonis actibus conformari et quae laudabiliter ab eis facta sunt et servare in semetipsis, et aliis nihilominus servanda monstrare. Hac itaque nos suscepti officii consideratione inducti, et felicis memoriae Adriani Papae antecessoris nostri vestigiis inhaerentes, quod ipse de confirmatione regni Suetiae cum fratrum suorum consilio et voluntate constituit, nos etiam firmum et illibatum perpetuis temporibus decernimus permanere. Constituit enim quod Lundensis archiepiscopus, qui pro tempore fuerit, super regnum illud primatum semper obtineat et ordine quo subsequitur debeat ei praeesse: qui tanto frequentius et utilius illi terrae quae ad salutem fidelium pertinent ministrabit, quanto necessitatem eorum atque defectum e vicino plenius poterit intueri. Pallium enim antecessori tuo tribuit, ut archiepiscopum in regno Suetiae quam citius opportunitatis occurreret ordinaret et pallium quod nostra ei vice conferret, eo quidem ordine observato, ut videlicet is qui per Lunden. archiepiscopum metropolitanus ibi fuerit institutus gratiam consecrationis per manum archiepiscopi Lunden. adeptus, ipsi et Lunden. Ecclesiae, salva fidelitate Romanae Ecclesiae, fidelitatem et obedientiam juramento promittat. Pallium sane taliter consequetur: Nuntius Lunden. Ecclesiae siquidem cum nuntio illius Ecclesiae pro impetrando pallio ad Ecclesiam Romanam accedat; et cum illud a Romano pontifice impetraverit, ad Lunden. Ecclesiam reportabunt. Lunden. autem archiepiscopus illud accipiens, archiepiscopo Suetiae tribuet, et fidelitatem et obedientiam Rom. Ecclesiae jurejurando promittet. Metropolitano vero ibi ad honorem Dei et decorem domus suae salutemque fidelium constituto, Lundensis archiepiscopus et dignitate primatus in perpetuum praesidebit, et ipse ei reverentiam et obedientiam tanquam suo primati humiliter exhibere curabit. Quod utique in bonae memoriae Stephano quondam Upsalensi, qui a praedecessore tuo piae recordationis Eschillo archiepiscopo tempore felicis memoriae Alexandri Papae, eo praesente, Senonis ratione jamdictae institutionis gratiam consecrationis accepit et sub antecessoribus nostris bonae memoriae Lucio et Clemente secundum praescriptum ordinem in Jo. et Petro supradictae Ecclesiae episcopis, quos tua fraternitas in archiepiscopos consecravit, et pallium vice ipsorum antecessorum nostrorum contulit, dignoscitur adimpletum. Quoniam igitur hoc sicut a praenominato Adriano antecessore nostro statutum est, ita sub te et antecessore tuo effectum accepit, nos memorati Adriani et felicis recordationis Alexandri, Lucii, Urbani, Clementis, et Coelestini praedecessorum nostrorum Rom. pontificum vestigiis in tam laudabili opere inhaerentes, nostro et fratrum nostrorum favore prosequimur et firmum et illibatum perpetuis temporibus decernimus permanere. Nulli ergo, etc. hanc paginam nostrae confirmationis, etc. Salva apostolicae sedis auctoritate. Si qua igitur, etc. Datum Laterani, per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, IX Kalend. Decembris, indictione II, incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae tertii anno primo. Nostris fuit auribus intimatum, quod cum propter inundationem aquarum in terra vestra impedimentis fossatorum obstantibus sit accessus difficilis et regressus, ab eo tempore quo ibidem fuit fidei novella plantatio est statutum, et usque ad haec tempora observatum ut praepositus qui ibidem, quantum licet, vices gerit episcopi, temporibus illis quibus facilior patet ingressus, apud unamquamque Ecclesiam propter magnitudinem parrochiae et universitatem delinquentium quatuor diebus, si voluerit, maneat, synodum ibi celebraturus indictam. Ubi si quis accusatus fuerit et reatum suum confessus in publico, condigna ei poenitentia injungitur pro excessu, poena pecuniaria pro eo de quo fuit sponte confessus postmodum puniendo. Si vero crimen inficiatur objectum, cum duodecim parochianis suis denominatis innocentiam suam praestito juramento purgabit. Si qui vero in purgatione defecerint, vel ad synodum venire contempserint, ad proximam Ecclesiam secundae synodi vocantur pro contumacia corrigendi; qui si forte non venerint vel incorrigibiles ibi apparuerint, ad tertiam Ecclesiam tertiae synodi legitime citabuntur et si incorrigibiles adhuc exstiterint, pro contumacia sua anathematis sententia ferientur. Nunc autem populi ejusdem terrae volentes sua colla subtrahere synodalibus institutis, cum majoribus, qui praeficiuntur aliis jure fori consilio inito, eis non modicam quantitatem pecuniae promiserunt, ut eorum auxilio et favore suffulti, si fuerint in synodo accusati quod excommunicatis communicare praesumpserint, non teneantur super hoc respondere, et quantumcunque legitime quis ad synodum sit citatus, si venire noluerit, propter contumaciam non possit vinculo excommunicationis astringi. Illud etiam valde reprehensibile de novo inter alias consuetudines perniciosas obrepsisse dolemus, quod quantumcunque quis deliquisse noscatur, non nisi ad satisfactionem unius marcae solvendae compelli possit; licet quandoque damna Ecclesiis vel aliis locis religiosis illata longe majoris aestimationis existere videantur. Est etiam aliud quod Deo videtur et sacris canonibus inimicum, videlicet quia nituntur introducere violenter, ut quicunque de equestri ordine aliquam se in quinta vel sexta consanguinitatis linea contingetem duxerit in uxorem, episcopo vel praeposito gerenti vices episcopi marcham argenti persolvat et sic eam, quoad vixerit, sibi invito episcopo etiam valeat retinere. Si vero pedestrium fuerit consortio deputatus, dimidiam marcam argenti persolvat episcopo et sic consanguineam suam quoad vixerit non dimittet. Vestrae igitur universitati per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus id quod a prima fidei plantatione super synodis celebrandis et corrigendis excessibus noscitur rationabiliter introductum et laudabiliter hactenus observatum faciatis inviolabiliter observari, quoslibet temere resistentes per districtionem ecclesiast., app. postposita, compescentes. Perniciosam vero consuetudinem de satisfactione unius marcae, quantuscunque videatur excessus et de matrimoniis, quae licet minus legitime contracta inter consanguineos, dato pretio, stare consueverunt, episcopo renitente, facientes penitus aboleri, si quos ita conjunctos esse noveritis aut tueri volentes sub hujus praetextu consuetudinis matrimonia contrahenda vel quae taliter sunt contracta, nisi tantam praesumptionem secundum canonicas institutiones ad monitionem vestram digna satisfactione correxerint, sublato appellationis obstaculo, excommunicatione notetis et tanquam excommunicatos usque ad satisfactionem condignam auctoritate apostolica nuntietis ab omnibus arctius evitandos. Nullis litteris obstantibus veritate tacita, etc. Datum Laterani, Idibus Novembris. Nostris fuit auribus intimatum, etc. ut supra fere in eumdem modum usque ad verbum arctius evitandos. Quocirca fraternitati tuae per apost. scripta mandamus quatenus si dicti praepositus et praelati mandatum nostrum noluerint vel contempserint adimplere, tu eos ad hoc monitione praemissa per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellas. Nullis litteris, etc. ut supra. Ex litteris quas tu nobis, frater archiepiscope, destinasti intelleximus manifeste quod regnum Daciae, quantum ad ea quae jus fori contingunt, consuetudinibus suis et institutionibus regum suorum omnino regatur; unde nullum usum testamentorum illius provinciae habere contingit, qui alibi in ultimis decedentium voluntatibus secundum legalem observantiam custoditur. Si vero aliquis possessiones aliquas claustris vel aliis religiosis locis in bona valetudine vel voluntate ultima constitutus vult pro suorum remedio peccatorum conferre; hanc Ecclesiae conferendi formam esse proponis, quod in hujusmodi donationibus modicum terrae consuevit assumere aut in extremitate pallii quod manu episcopi vel cujuslibet alterius praelati Ecclesiae sustinetur, aut super ipsum altare aliquo involutum panniculo cum debita humilitate ponendum, sub testimonio videntium et audientium, forma donationis hujusmodi subsequente, quae scotatio vulgariter appellatur. Verum quia hujusmodi donatio malitiose a quibusdam cavillatoribus, sicut asseris, impeditur, a nobis humiliter postulasti ne loca religiosa et Ecclesiae, quibus multae possessiones sub scotatione hujusmodi sunt collatae, ab aliquibus possint vel debeant temere per turbari paterna debemus sollicitudine providere. Nolentes igitur ut tales constitutiones, quas diuturnitas temporis, ut asseris, observavit, et usus consuetudinis hactenus approbatae retinuit, temeritate qualibet infirmentur, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus donationes eorum quae sub obtentu consuetudinis claustris, ecclesiis vel quibuslibet locis religiosis pie ac provide conferuntur vel etiam sunt collatae, faciatis irrevocabiles observari, cum hujusmodi signum, quod scotatio dicitur, non tam factae donationis quam traditae possessionis sit evidens argumentum, si quos contradictores inveneritis aut rebelles, auctoritate freti apostolica, per censuram ecclesiasticam, monitione praemissa, sublato appellationis obstaculo, compescentes. Datum Laterani, XVI Kal. Decembris. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum assensu, praeposituram sitam in locis qui vulgariter appellantur Strand et Ford, sicut eam praedecessores tui juste et canonice possederunt, et tu eamdem a venerabili fratre nostro W. episcopo Slethuicen. canonice tibi concessam juste ac sine controversia possides cum omni jure ac pertinentiis suis auctoritate tibi apostolica confirmamus, etc. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, XVI Kal. Decembris. Transmissa nobis dilectus filius S. praepositus de Strand conquestione monstravit, quod dilectus filius E. praepositus de Scelsuvig. duas Ecclesias, videlicet de Henestbl. et de Stuntabl. ad suam praeposituram de jure spectantes, eidem injuste subtraxit. Nolentes igitur eumdem praepositum aliquod in suo jure dispendium sustinere, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus praefatum praepositum de Scelsvig. ad restitutionem Ecclesiarum illarum per censuram ecclesiasticam monitione praemissa, sublato appellationis obstaculo, justitia mediante, compellas. Datum Laterani, VIII Kal. Decembris. Religiosam vitam eligentibus, etc., usque ad verbum vocabulis. Locum ipsum de Sore, in quo praefatum monasterium situm est cum omnibus pertinentiis suis. Grangias Slahglose, Luinge, Guthem, Biarby, Wendelose, Wethlebi, Asuvardabothe, Egby cum adjacentibus sylvis, pratis et pascuis, piscariis et molendinis; et grangiam in Hallandia, quae dicitur Toacher, cum sylvis et caeteris pertinentiis suis; Nytorp cum adjacentibus agris, sylvis et pascuis; Gotstorp cum adjacenti sylva; et exteriores similiter mansiones, videlicet Snartinge, Glostorp, Winnige, Quercheby, Scupinge, Tornelef cum adjacentibus terris et concoloniis suis; et partem decimarum quam habetis in parochiis Oleseh, Harastald, Finnatorp, Gelet; et illud quod habetis in Leoghe, Sundetorp, Sunuarthatorp, Biarby et Gerlef; et illud quod habetis in proventibus apud memoriam sanctae Margaritae Ecclesiae beatae Mariae Roschildis. Praeterea donationem sive concessionem ab inclytae memoriae Waldemaro quondam rege Danorum et charissimo in Christo filio nostro Canuto rege, filio ejus, super libertate et immunitate colonorum vestrorum vobis pia devotione factam, sicut in eorumdem regum scriptis authenticis continetur, auctoritate vobis apo. confirmamus et praesentis scripti privilegio communimus. Sane laborum, etc. Liceat quoque vobis clericos vel laicos, etc. Prohibemus insuper ut nulli vestrorum fratrum post factam, etc. Discedentem, etc. Illud districtius inhibentes ne terras, etc. Si quae vero, etc. Ad haec etiam prohibemus ne, etc. Quod si facere, etc. Licitum praeterea sit vobis in causis, etc. Insuper auctoritate apostolica inhibemus ne ullus, etc. Si vero episcopus in cujus parochia, etc. Illud adjicientes ut in recipiendis proc., etc. Pro consecrationibus vero etc. Alioquin liceat, etc. Quod si sedes, etc. Quia vero, etc. Porro si episcopi vel alii, etc. Paci quoque, etc. Praeterea omnes libertates etc. Decernimus, etc. Si qua igitur, etc. Datum Laterani, per manum Rainaldi, domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, IX Kal. Decembris, indictione II incarnationis Dominicae anno 1198 pontificatus vero domini Innocentii papae tertii anno primo. Sacrosancta Romana Ecclesia, quae omnium fidelium mater est et magistra, illos propensius diligere consuevit, quos in devotione ac fidelitate sua novit ferventius permanere, et ut liberius possint ab omnium incursibus manere securi, eos tanquam pia mater protectionis suae munimine confovere. Eapropter, dilecti in Domino filii, devotionem quam erga nos et Romanam Ecclesiam habere noscimini attendentes, vestris quoque precibus inclinati, civitatem Tudertinam, quae ad jus et proprietatem apostolicae sedis pertinere dignoscitur, quam et nos ad manus nostras semper volumus retinere, ita quod ei cui vices nostras commiserimus, secundum mandatum nostrum debeatis integre respondere, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti pagina communimus. Consulatum autem cum jurisdictione sua vobis auctoritate apostolica confirmamus: concedentes ut his qui sunt ipsius jurisdictioni subjecti liberum sit ad consules, qui pro tempore fuerint, legitime appellare; ita tamen quod appellationi ad sedem apostolicam interpositae humiliter deferatur. Consuetudines quoque antiquas vestras et rationabiles et communiter observatas duximus approbandas. Salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate pariter et justitia et Ecclesiarum omnimoda libertate. Nulli ergo, etc., nostrae protectionis, conf. et conc., etc. Cum super libertate ac subjectione abbatiae vestrae a multis retro temporibus inter ipsam et monasterium Calanen. controversia fuerit agitata, et pro ipsa tu, fili abbas, cum quibusdam de fratribus suis ad nostram praesentiam venissetis, quod dicta Ecclesia vestra subjecta esse debeat Calanen. per authenticum felicis recor. Anastasii praedecessoris nostri dictus abbas Calanen. ostendere nitebatur: qui rationibus et scriptis utriusque partis prolatis in medium et coram ipso et fratribus suis qua decuit subtilitate discussis, sicut ibidem plenius continetur, tam scripturarum inspectione quam utriusque partis attestatione cognovit locum Montis sacri et jure fundi et ratione dispositionis ad jus et proprietatem Calanen. monasterii spectavisse, cellamque ipsius fuisse propriam ab antiquo. Verum quia religione recedente paulatim ab ipso monasterio Calanen. status sui sentiente jugiter detrimentum, locus Montis sacri et religiosorum virorum numero et terrenis coepit facultatibus ampliari, orta est inter dicta monasteria de praelatione ac subjectione dissensio: fratribus Montis sacri Calanensibus, in quibus fervor religionis pro magna parte defecerat, subesse nolentibus; aliis vero antiquum jus suum in loco Montis sacri laborantibus retinere. Unde, sicut in ejusdem Anastasii praedecessoris nostri authentico reperitur, cum piae record. Honorius praedecessor suus ad partes accessisset Apuliae et causa ipsa per utramque partem ad ejus notitiam devenisset, intellectis partium rationibus eam taliter terminavit, ut si habitum et ordinem Calanen. monasterii acciperent, monachi Calanenses in loco Montis sacri tanquam in cella sua plenam dispositionem et dominium obtinerent et fratres Montis sacri Calanensi abbati tanquam proprii monachi obedirent. Si vero vel non susciperent, vel susceptum non etiam servarent, monachi Montis sacri duos romanatos annuatim solvendo monasterio Calanensi, plenam libertatem ulterius obtinerent; sic tamen ut si ad locum Montis sacri quandoque abbas accederet Calanensis, tanquam abbas proprius reciperetur ibidem; et quamvis ejusdem Honorii praedecessoris sui mandatum de recipiendo Caven. monasterii ordine, sicut in eodem dicitur instrumento, a Calanen. aliquandiu fuerit intermissum, quia tamen ibi postea receptus fuit et servatus, idem A. praedecessor noster juxta institutionem sanctae recordationis Innocentii antecessoris sui. in eadem controversia taliter diffinivit ut locus Montis sacri per se abbatia semper existeret; et abbate proprio laetaretur et Calanen. abbas primus existeret, Montis sacri secundus et fraterna se invicem charitate tractarent et monasterium Montis sacri, ob reverentiae signum, et demonstrandum quod ad jus pertinuerit coenobii Calanensis, praedictum censum et sine qualibet contradictione persolveret annuatim, et cum abbatem Montis sacri mori contingeret, monachi ejusdem loci eligendi sibi abbatem haberent liberam facultatem, electum vero Calanen. abbati qui foret pro tempore praesentarent, ab eo, si persona esset idonea et electio facta regulariter, sine malitia et pravitate qualibet, confirmandum. Obeunte vero Calanen. abbate, abbas Montis sacri electioni fratrum interesse deberet; et ut celebraretur electio, consilium et operam adhibere. Si autem Calanen. abbas ad monasterium Montis sacri accederet, tanquam primus et major abbas reciperetur, ibidem reverenter et honeste tractandus. Abbas vero Montis sacri futurus pro tempore in festo beatae Mariae veniens ad coenobium Calanen. censum memoratum deferret et in festo inibi remaneret, a Calanen. fraterna charitate tractandus. Intentionem itaque suam de subjectione monasterii vestri Calanen. probare praemissis rationibus conabantur. Contra quos fuerunt ex parte vestra proposita quae sequuntur: Quod cum tempore bonae memoriae Adriani papae praedecessoris nostri pro utroque monasterio partes essent in sua praesentia constitutae, Calanen. subjectionem sibi deberi proponentibus a fratribus Montis sacri, aliis vero e contrario respondentibus eos nullo tempore praelationem ibidem habuisse de jure et si aliquam habuerunt ipsos fuisse per bonae memoriae praedecessores suos Honorium, Innocentium, Eugenium penitus absolutos, ipse utriusque partis allegationibus et instrumentis auditis et plenarie intellectis, sicut in ejus authentico reperitur, eorumdem praedecessorum suorum vestigiis inhaerendo, de fratrum consilio diffinivit ut fratres Montis sacri omnimodam obtinerent de caetero libertatem; ita quod neque ipsi neque successores eorum Calanen. subjectionem aliquam exhiberent nec illi obedientiam et reverentiam ab eis exigere aliquatenus attentarent, salvo censu duorum solidorum Papien. monetae annis singulis Calanensi monasterio persolvendo. Illo etiam superaddito, quod si Calanen. abbas ad coenobium Montis sacri aliquo casu accederet, sicut hospes reciperetur ab eis, honeste et humiliter tractaretur. Idem quoque Adrianus praedecessor noster juxta tenorem privilegii memorati Innocentii, praedecessoris sui, instituit ut de caetero in eodem loco Montis sacri futuris temporibus sedes consisteret abbatiae et electus abbas pro tempore ad pont. Romanum accederet benedictionis gratiam recepturus. Nihilominus etiam statuit praefatus pont. Adrianus quod si qua praecedentia scripta essent suae diffinitionis adversa, nullius haberent roboris firmitatem sententia sua stabilitatem debitam obtinente. Per hujus ergo diffinitionis paginam, tanquam posterioris, vos praemissis Honorii et Anastasii diffinitionibus dicebatis penitus derogatum, si exhibitae fuerunt in judicio a Calanen. pariter et ostensae. Alioquin sibi debent penitus imputare, si tempore latae a dicto Adriano praedecessore nostro sententiae, ipsas in medium producere non curarunt; cum sub praetextu novorum instrumentorum postea repertorum grave sit exemplo res judicatas ulterius restaurari. Longinquitatem quoque temporis, per quam in quasi possessione libertatis fuistis, pro parte vestra proponebatis in medio et tam Lucii quam Anastasii et Honorii Rom. pontificum privilegia, quorum primus confirmavit sententiam Adriani, secundus Calanen. in loco Montis sacri censum tantum duorum solidorum, de quo praedicitur, reservavit, tertius, quando idem locus erat simpliciter prioratus, de solvendo censu constituto ab I. seniore Calanen. abbate et ejusdem benigna receptione apud Montem sacrum, cum illuc accederet, facit in suo privilegio mentionem. Ad id quoque probandum induxistis bonae memoriae Coelestini papae, praedecessoris nostri, sententiam et rescriptum: qui cum, sicut ipsius authentico reperitur, per privilegia praedecessorum suorum Rom. pont. tam antiquorum quam etiam modernorum, quae in sua fecerat praesentia recitari, plenius cognovisset monasterium vestrum ad Rom. Ecclesiam nullo medio pertinere et ab omni jure ac subjectione saepedicti Calanen. monasterii fore liberum et immune, nisi quod duo solidos Papien. monetae de mandato bonae memoriae Adriani papae, praedecessoris nostri, sibi solvere tenebatur, volens inter praedicta monasteria omnis dissensionis et scandali materiam resecari, et ne monachi propter causarum strepitum a divinis revocarentur obsequiis contra observantiam monasticae disciplinae, in recompensationem duorum solidorum aliquem locum certum, unde redditus ipse perciperetur, ad eorum arbitrium quibus super hoc sua scripta direxit, praecepit Calanen. assignari a fratribus Montis sacri, qui, sicut ex rescriptis judicum delegatorum innotuit, licet in quibusdam aliis locis recompensationem obtuleritis congruentem, apud Sipon. tamen areas quasdam faciendi salis officio deputatas, de quibus ad minus unius unciae auri redditus habebatur, quemadmodum iidem judices rescripserunt, qui hoc ipsum sub testimonio bonorum virorum subtiliter indagarunt, spontanee contulistis. Unde idem praedecessor noster meliorationem Calanen. monasterii considerans in hac parte, de communi fratrum suorum consilio statuit ut Calanen. coenobium praedicta esset recompensatione contentum. A cujus exactione ac subjectione fratres Montis sacri prorsus absolvens, decrevit ut in nullo ei tenerentur de caetero respondere. Statuens insuper ut si qua praecedentia scripta invenirentur praemissao constitutioni contraria, ea in sua stabilitate manente, nullum robur, nullam obtinerent penitus firmitatem. Ejusdem etiam Coelest. Alex. praedecessorum nostrorum privilegia, quibus et Adr. papae, de qua praemisimus, sententia confirmatur et monasterium vestrum ad jus et proprietatem Ecclesiae Ro. ostenditur pertinere, ad probandam intentionem vestram in medium produxistis. Praemissis ergo et similibus coram nobis et fratribus nostris prudenter a vobis et aliis allegatis, nos volentes parcere utriusque partis laboribus et expensis, doloris etiam et indignationis materiam amputare, ut observare deberetis quod de ipsa quaestione pro bono pacis citra diffinitionis calculum diceremus, vos et saepedictos abbatem et monachos Calanen. monuimus diligenter. Cum itaque utraque partium hoc se facturam promisisset spontanea voluntate, nos provida deliberatione statuimus quod coenobium vestrum restitutis sibi areis faciendi salis officio deputatis, quas de mandato dicti Coelest. papae praedecessoris nostri juxta bonorum virorum arbitrium in recompensationem praedicti census Calanen. monast. assignavit, Ecclesiam S. Jacobi Melphiten. ad ipsum spectantem cum domibus, hortis et duobus trapetis, et insuper tot olivas dicto mon. Calanen. conferat et assignet, ex quibus possit idem mon. Calanen. secundum bonorum virorum arbitrium, quibus hoc committimus, arbitrantium, 16 saumas olei annis singulis obtinere. Illa videlicet moderaminis aequitate servata, ut olivarum assignatio nec fiat secundum tempus nimiae ubertatis nec secundum nimiae sterilitatis eventum, sed juxta quod saepius accidere consuevit, post factam assignationem et receptionem earum, tam commodo quam incommodo ad Calanen. mon. pertinente. Dictum vero Calanen. monast. renuntiet omni subjectioni, juri ac censui, quod in loco Montis sacri aliquo unquam tempore habuisset, nec ibidem occasione juris praeteriti futuris temporibus aliquid audeat postulare: quod utraque partium acceptavit. Hoc ergo statutum, sicut a nobis provide factum est, et ab utraque receptum, volentes in posterum irrefragabiliter observari, de communi fratrum consilio auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti privilegio communimus. Non obstantibus privilegiis vel rescriptis super subjectione praedicti monasterii vestri hactenus impetratis; cum ex certa scientia inter praefata monasteria de voluntate partium, quae praescripta sunt, statuerimus in perpetuum observanda. Decernimus ergo, etc., nostrae constitutionis et confirm., etc. Datum Laterani, IV Idus Novembris. Ad audientiam apostolatus nostri multorum relatione pervenit quod H. Ecclesiae Cameracen. electus, cum ita incurvus sit ut promoveri de jure non possit, in minoribus ordinibus constitutus fuit a vobis ad Ecclesiam vestram electus, et a venerabili fratre nostro W. Remen. archiepiscopo sanctae Sabinae card. ejus fuit electio confirmata: quem post electionem et confirmationem venerabilis frater noster Atrebaten. episcopus de mandato ipsius archiepiscopi acolythum et subdiaconum ordinavit; et sicut communis habetur opinio, dictus electus duxit viduam in uxorem, de qua suscepit filium in praepositura Sancti Petri Duacen. sibi nullo medio succedentem. Cum igitur, si vera sunt quae praemisimus, relinqui non debeant impunita, cum et praesumpta sint contra canonicas sanctiones et propterea decor honestatis ecclesiasticae confundatur, venerabili fratri nostro Parisiensi episcopo per scripta nostra praecipiendo mandavimus ut, vocatis quos propter hoc viderit evocandos, de praemissis omnibus et etiam fama publica inquirat plenius veritatem, et quidquid super his invenerit, sub suarum testimonio litterarum nobis studeat fideliter intimare; ut per relationem ipsius sufficienter instructi, securius in ipso negotio procedere valeamus. Dedimus etiam eidem episcopo in mandatis ut vobis ex parte nostra districte prohibeat ne ad nominationem vel electionem alicujus personae aliquatenus procedatis, si etiam dictus electus vellet spontanee resignare, donec super hoc nostrae receperitis beneplacitum voluntatis, et si contra prohibitionem nostram et suam aliquid praesumpseritis attentare, illud decernimus irritum et inane. Dignum est enim et consentaneum rationi ut in eo puniamini in quo peccastis, si circa praemissam electionem inventi fueritis culpabiles exstitisse. Nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint a sede apost. impetratae. Quocirca per apostolica vobis scripta mandamus atque praecipimus quatenus contra tenorem mandati apostolici non praesumatis aliqua ratione venire vel aliquid etiam attentare. Eam de discretione tua fiduciam obtinemus, ut si quando tibi committimus quae ad honorem divinum et utilitatem ecclesiasticam pertinere noscuntur, gratia et timore postpositis, satagas promovere: in hac parte nobis coadjutor existens, qui ex injunctae servitutis officio, secundum Prophetam, debemus evellere et plantare quae in Ecclesia Dei evellenda fuerint et plantanda. Et cum non possimus omnia personaliter adimplere, per fratres et coepiscopos nostros cogimur supplere defectum, quos apostolica sedes in partem sollicitudinis evocavit. Sane ad audientiam apostolatus nostri multorum relatione pervenit quod H. Cameracen. electus, etc., ut supra, fere usque ad verbum impetratae. Ad audientiam apost. nostri multorum relatione pervenit quod H. Cameracen electus, etc., fere ut supra usque ad verbum praecipiendo mandamus quatenus, cum propter vicinitatem locorum et de forma electionis et de qualitate ipsius electi dicaris habere notitiam pleniorem, tam de fama publica quam etiam de praemissis omnibus per litteras tuas nobis intimare studeas veritatem; ut per relationem tuam et venerabilis fratris nostri Parisiensis episcopi, cui hoc ipsum commisimus inquirendum, sufficienter instructi, securius in ipso negotio procedere valeamus. Paci et tranquillitati vestrae paterna volentes sollicitudine providere, cum ad hoc specialiter teneamur ex co quod vestrum monasterium ad nos et Romanam Ecclesiam nullo pertinet mediante, ad vestrae oppressionem et necessitatem Ecclesiae relevandam venerabilem fratrem nostrum Sylvanecten. episcopum in causis vestris et aliis necessitatibus, pro quibus vobis est ad quos malueritis episcopos generaliter recurrendum, quemadmodum in vestris privilegiis continetur, per litteras quas super his exsequendis specialiter ipsi dirigimus, de benignitate sedis apost. vobis duximus deputandum. Unde cum pro singulis necessitatibus vestris ad Romanam Ecclesiam et ad nos, qui specialius id exsequi deberemus, facilem et sine dispendio non potestis habere recursum, volumus ut ad eumdem episcopum qui in partem nostrae sollicitudinis est evocatus tam pro injuriis vobis et Ecclesiae vestrae a malefactoribus quibuslibet irrogatis et deinceps irrogandis, quam pro chrismate, oleo sancto, consecratione basilicarum vestrarum et clericorum vestrorum ordinatione specialiter accedentes, exsecutionem eorum quae praesentialiter per nostrum ministerium vobis impendi non possunt ab eo suscipiatis humiliter et devote. Datum Laterani, II Kalend. Decembris. Cum ex injuncto nobis apostolatus officio locum ejus, licet immeriti, teneamus qui juxta verbum propheticum liberavit pauperem a potente et inopem cui non erat adjutor, diligenti studio satagere nos oportet ne minores a majoribus opprimantur, sed ut praelati sic exerceant acceptam jurisdictionem in subditos, ut prodesse probentur potius quam praeesse. Haec ergo secundum officii nostri debitum attendentes districta dudum tibi jussione mandavimus ut in negotio capellae de Lamhee juxta formam litteris apostolicis comprehensam ab oppressione monachorum Cantuariensium omnino cessares. Super quo venientes ad praesentiam nostram dilecti filii R. de Boxleia et W. de Ponte Roberti abbates, nuntii tui, fraternitatem tuam nitebantur multipliciter excusare. In primis siquidem proponentes quod cum bonae memoriae Theobaldus Cantuarien. archiepiscopus et gloriosus Thomas successor ipsius, attendentes quod nemo militans Deo implicat se negotiis saecularibus et nolentes monachos Cantuarien. relictis divinis officiis ad negotia saecularia se transferre, ad honorem protomartyris Stephani aedificandi Ecclesiam voluntatem et propositum habuissent et in ea saeculares clericos ordinandi, de suis proventibus et Ecclesiis eis redditibus assignandis, per quos tam apud apo. sedem quam apud curias saeculares sua possent negotia expedire laudabile primi propositum obitus festinatus, secundi longum exsilium impedivit; sicut in litteris ven. fratris nostri I. quondam Lugdunen. archiepiscopi plenius continebatur expressum, quae in nostra et fratrum nostrorum fuerunt praesentia recitatae. His bonae memoriae Balduinus Cantuarien. archiepiscopus ita proposito ut officio, voluntate ut dignitate succedens, prope suburbium civitatis Cantuarien., quasi per stadia tria vel quatuor ad honorem praefati protomartyris et beati Thomae construere coepit ecclesiam, felicis record. Urbani papae praedecessoris nostri super hoc indulgentia primitus impetrata. Cujus sibi fuit auctoritate concessum ut in honorem ipsorum martyrum et aedificare posset ecclesiam et de personis idoneis ordinare, quibus in ecclesiasticis beneficiis canonice provideret; sic tamen quod Ecclesiae debitis obsequiis et necessariis stipendiis minime fraudarentur. Et licet idem Urbanus adversus dictum B. praedecessorem tuum super demolitione operis suas saepius litteras destinasset, quia in eis non faciebat de concessa jam indulgentia mentionem, ei dicebant per rescripta frequentia nullatenus derogatum, quae praeterea proponebant et per falsi suggestionem et veritate tacita impetrata, et ad ipsius archiepiscopi notitiam minime devenisse; unde, si eis non paruerat, de jure non poterat reprehendi. Rescriptum quoque sanctae memoriae Gregorii papae, praedecessoris nostri, pro se pariter producebant; qui cum per litteras indulserit generales ut rescripta quae a tribus mensibus ante obitum praedicti Urbani praedecessoris sui fuerant impetrata, eamdem firmitatem haberent, non obstante obitu mandatoris quam obtinere, si tunc viveret, debuissent, negotia quae ipsum archiepiscopum et ejus clericos contingebant, sub praemissa noluit generalitate concludi: per quod nimirum rescriptum praedecessoris sui dicebant litteris derogatum, quas adversus archiepiscopum direxerat ad instantiam monachorum. Quibus siquidem litteris et etiam bonae memoriae Clementis successoris sui, qui ejus in hac parte fuerat imitator, per factam tunc temporis amicabilem compositionem de partium voluntate inter archiepiscopum et monachos memoratos per charissimum in Christo filium nostrum R. Anglorum regem illustrem et venerabilem fratrem nostrum Walterum, Rothomagen. archiepiscopum, et quosdam episcopos et abbates, dicebant penitus derogatum. Cum enim tempore praefati B. Cantuarien. archiepiscopi praemissi rex, archiepiscopus, et episcopi et abbates Cantuariam accessissent in eos fuit tam de constructione ipsius Ecclesiae quam institutione prioris et quibusdam aliis quaestionibus a partibus compromissum. Ipsi autem diligenti deliberatione praemissa pariter judicarunt quod ipse archiepiscopus rationabiliter aedificaverit Ecclesiam memoratam. Ipse tamen pro bono pacis concessit ad praedicti regis instantiam et etiam aliorum, quod canonicorum collegium ad locum transferret alium quem eligeret competentem. Per hanc ergo compositionem dicti nuntii tui renuntiasse dicebant monachos rescriptis praecedentibus a sede apostolica impetratis, cum exinde dictus archiepiscopus loco priore dimisso, ubi aedificare non potuerat sine scandalo monachorum, ad locum de Lamhee per quinquaginta miliaria distantem a civitate Cantuariae, suum propositum transtulisset, ubi et Ecclesiam, sicut prius fecerat, aedificare coepit ad honorem martyrum praedictorum, ut sic propter nimiam locorum distantiam nulla remaneret monachis materia conquerendi. Cui postea tu succedens, quod ab ipso minus factum fuerat perficere voluisti et quod ipsum tibi liceret ex rescripto litterarum bonae memoriae Coelestini papae praedecessoris nostri ostendere nitebantur: qui anno pontificatus sui septimo et extremo ad omnem inter Ecclesias Cantuarien. et de Lamhee discordiam sopiendam et ne canonici de Lamhee facultatem haberent contra cathedralem Ecclesiam insurgendi, disponendi de ipsa Ecclesia de Lamhee interius et exterius, non obstantibus litteris ad venerabilem fratrem nostrum Cicestren. episcopum et dilectos filios de Waltham et de Radinges abbates obtentis, concessit tibi liberam facultatem. Per has ergo litteras praecedentia scripta sua quae his videbantur adversa, dicebant penitus revocata. Intentionem ergo suam probare dicti tui nuntii satagebant per laudabile propositum Theobaldi et gloriosi Thomae martyris pontificum praemissorum et per Urbani, Gregorii et Coelestini Romanorum pontificum indulgentias et rescripta et praemissam compositionem factam de partium voluntate. Verum praemissis rationibus ex parte monachorum fuit ex ordine taliter obviatum: Quod de occultis hominum voluntatibus, quas sibi tantum Dominus reservavit, qui renes et corda scrutatur, a nobis judicari non poterat nec debebat nec ipsi valebant ad talia respondere, quae proponere in judicio nihil aliud erat quam de secretis cordium divinare. Sane per indulgentiam Urbani papae, praedecessoris nostri, de qua praemisimus, juri suo in nullo dicebant penitus derogatum; quia canonica beneficiorum assignatio per eam Cantuarien. archiepiscopo servabatur, qui juxta constitutionem canonicam sine tractatu et assensu monachorum procedere non valebat, qui nedum quod ipsius facto in hac parte consenserint, verum etiam contradixerint expresse, sicut sequentia docuerunt, et adhuc in eodem proposito perseverant. Eis ergo contradicentibus, superioris fuerat judicium exspectandum. Idem etiam ea ratione ostendere nitebantur, quia juxta sanctiones legitimas, si quando alicui conceditur beneficium principale, puta libera factio testamenti, nihil videtur aliud indulgeri quam ut modo testetur legitimo et etiam consueto. Ille quoque qui ut in loco publico aedificare posset a principe similiter impetravit, aedificare cum alterius incommodo non valebit, nisi et hoc ipsum a principe postulatum fuerit et concessum. Per sequentes etiam ipsius Urbani litteras exsecutorias, quibus opus ipsum maledictum haberi voluit et profanum, asserebant praescriptae indulgentiae derogatum: quae sive coram eodem Urbano fuerit ostensa, proponebant eam penitus abrogatam, cum ea non obstante demolitio ipsius Ecclesiae fuerit demandata; sive fuerit praetermissa, sibi debuit imputari, cum jure civili etiam caveatur quod sub praetextu instrumentorum postea repertorum lites non debeant restaurari. Id ipsum per litteras piae recordationis Clementis papae praedecessoris nostri probare volebant: in cujus praesentia nuntiis partium constitutis, cum dictus B., praedecessor tuus, opus maledictum et profanum voluisset contumaciter et pertinaciter consummare, ad exemplum Urbani papae praedecessoris sui praefato archiepiscopo de consilio fratrum districte praecepit ut quidquid fecerat in Ecclesia nominata curaret sine dilatione qualibet demoliri; quod de instituendis canonicis et aliis fuerat perperam attentatum in irritum penitus revocato: ubi sive omissa fuerit praemissa indulgentia vel etiam allegata, eorum non poterat ratione praemissa propositum impedire. Per ipsam vero compositionem, de qua praemisimus, tanquam regio metu violenter extortam, partem suam in nullo gravari posse dicebant. Cum enim dictus Clemens papa praedecessor noster pro sedanda discordia inter archiepiscopum et monachos Cantuarien. exorta bonae memoriae Joannem Anagninum, tunc temporis tt. Sancti Marci presbyterum cardinalem, apostolicae sedis legatum, postea vero episcopum Praenestinum, in Angliam specialiter destinasset, postquam illuc transfretavit, factum fuit, dicto B. Cantuarien. archiepiscopo procurante, quod apud portum Dovoriae contra voluntatem suam per dies plurimos teneretur, quod in gravem Ecclesiae Rom. injuriam redundavit nec ante permissus fuit Cantuariam proficisci, quam per dictum regem Anglorum, qui eodem tempore cum episcopis suis Cantuariam venerat, in pace quam fecerunt cum archiepiscopo monachi vim passi fuerunt et compulsi sunt omnia sustinere. Quod ideo cum prope positus audisset et postea praesens apud Cantuariam cognovisset, scripto mandare curavit, ut rei veritas omnibus innotesceret, et quod factum fuerat non generaret praejudicium justitiae monachorum et, si archiepiscopus ipse vel aliquis de successoribus ejus scripturam super forma pacis quandoque proferret, sciretur ab omnibus eam fratribus jam dictae Ecclesiae nec consentientibus nec scientibus fuisse confectam nec sibi exhibitam postulanti, qui ad causam fuerat a summo pontifice destinatus. Unde vel rem gestam confirmare debuerat, si justitiae concordaret; vel, si aliter facta fuerat, infirmare. Sic ergo cognoscens intercessisse illi facto violentiam manifestam, auctoritate qua fungebatur apostolica statuit quod nec concordia sic facta valeret neque compromissio violenter extorta neque scriptum aliquod sic conceptum et quod ipsis monachis in posterum praejudicium non afferret, cum omnia eo praesente ac contradicente fuerint adimpleta, sicut in suis litteris patentibus continetur, quas coram nobis fecimus recitari. Post haec, cum bonae memoriae Coelestinus papa praedecessor noster omnia quae per memoratum B. archiepiscopum circa monachos vi vel metu acta fuerant, auctoritate apostolica in irritum revocaret, nominatim ea quae legato Rom. Ecclesiae praesente et contradicente contra mandatum sedis apostolicae facta proponebantur, sicut in authentico ejusdem legati, I. videlicet Anagnini quondam presb. cardin., ob causam ipsam in Angliam destinati, continebantur expressa, viribus carere decrevit et quaecunque contra jus monachorum vel tenorem privilegiorum apost. sedis idem archiepiscopus impetrarat. Insuper statuens ut nullus hominum quae male gesserat ad consequentiam traheret nec ea quae a sede apostolica obtinuerat tacita veritate, juri monachorum vel privilegiis ullo unquam tempore in aliquo praejudicium generarent; quemadmodum nobis et fratribus nostris ex ipsarum constitit continentia litterarum. Ex ipsa quoque majore loci distantia sibi asserebant monachi maius praejudicium generatum; quia cum in eorum defectum, sicut a tuis nuntiis dicebatur, saeculares clerici fuerint evocati, vix possent per eos vicinos Cantuariensis Ecclesiae negotia monachis absentibus procurari, quae ipsis procul positis et captata eorum absentia, sine monachorum conscientia tractarentur et eis penitus inconsultis. Unde Cantuarien. Ecclesia dispendium incurreret et jacturam. Sic ergo per hoc nihil eis accessit, eadem contradictionis causa manente. Ultimum quoque rescriptum dicti Coelestini papae praedecessoris nostri carere viribus asserebant, utpote per suppressionem veritatis surreptum: quoniam in eo nulla fiebat mentio mandatorum quae ab Urbano papa et Clemente processerant nec etiam confirmationis illius quam ipsemet super cassatione compositionis praedictae concessit; et praesertim cum rescriptum illud indulsisse dicatur eo tempore quo eum infirmitas admodum praegravabat. Ad fundandam sane intentionem suam, praedictorum Urbani, Clementis et Coelestini, Rom. pontificum, rescripta necnon et nostrum post illa, iidem monachi producebant: quibus urgentissime mandabatur, ut quidquid de praefata capella fuerat attentatum haberetur irritum et inane. Cum autem quae permissimus et similia in nostra fratrumque nostrorum praesentia prudenter essent a nuntiis allegata, Nos, qui tempus accepimus justitiam judicandi, volentes illius vestigiis inhaerere apud quem non est acceptio personarum, cujus locum, licet indigni, tenemus in terris et ita via regia prudenter incedere, ut non declinemus ad dexteram vel sinistram, praedecessores quoque nostros Urbanum, Clementem et etiam Coelestinum credentes amplius imitandos, in illis maxime quae deliberatione praevia statuerunt, de communi consilio fratrum nostrorum fraternitati tuae per apost. scripta mandamus et in virtute obedientiae districte praecipimus quatenus, omni contradictione et excusatione et appellatione cessantibus, infra triginta dies post receptionem praesentium, quidquid aedificatum est in Eccl. memorata expensis tuis facias penitus demoliri, eo non obstante si etiam absens ab Ecclesia tua exstiteris; reducens prorsus in irritum quidquid de instituendis ibidem canonicis et aliis ad ipsam ecclesiam pertinentibus a te vel a praedecessore tuo cognoscitur ordinatum, eorum redditibus ad statum pristinum revocatis quos ab obligatione praestiti juramenti, pro eo quod ibidem instituti fuerunt, auctoritate nostra per te denuntiari praecipimus absolutos. Cum enim amodo non teneat principale, quidquid ex eo vel ob id secutum est, sub praemissa districtione decernimus irritandum, sicut sancitum est traditione canonica et civili. Clericos praeterea qui in capella ipsa post inhibitiones apostolicas divina officia celebrarunt, sicut nos per alia scripta nostra mandavimus, tandiu habeas pro suspensis, quousque super hoc satisfecerint competenter; et universa quae in praedictorum monachorum sunt attentata gravamen, xeniorum videlicet et Ecclesiarum et aliorum invasione quae ante appellationem habuerant, non differas dictis monachis resignare; ac de caetero circa statum monasterii contra prohibitionem nostram hujus occasione negotii non praesumas aliquid innovare. Si vero, quod non credimus, praeceptum nostrum, sicut praemissum est, vel contempseris vel distuleris adimplere, a pontificali officio ex tunc noveris te suspensum et pro contemptu mandati apost. ad nostram venire te volumus praesentiam responsurum. Venerabilibus quoque fratribus nostris Cantuarien. Ecclesiae suffraganeis de consilio fratrum nostrorum in virtute obedientiae districte praecipiendo mandamus quatenus, nisi tu infra praemissum tempus mandatum nostrum duxeris ad effectum, ipsi nullam tibi impendant obedientiam vel reverentiam; quia justum est quod ei non obediatur a subditis, qui suo contemnit obedire praelato. Quod si forte nec sic te poterimus ad bonum obedientiae revocare, propter quod malum nunquam committitur, bonum autem debet saepius intermitti, majorem tibi animadversionem noveris imminere; cum ferro sint abscindenda vulnera, quae fomentorum non sentiunt medicinam. Sane super praemissis, in quibus salva conscientia non poteramus alio modo procedere, fraternitatem tuam rogamus nullatenus contristari: quia, teste Deo, non ex indignatione aliqua processerunt, sed quia cum simus, licet insufficientes, in sede justitiae constituti, unde jura sua servare tenemur singulis illibata, fraternitati tuae quam sincerius amplexamur, cum te inter fratres et coepiscopos nostros honorabile membrum et in domo Domini columnam immobilem habeamus, non potuimus sine gravi offensa Creatoris deferre. Nec nobis in hac parte potes aliquid imputare; cum secundum traditionem canonicam, quando non nisi peccando alicui consuli potest, tunc aestimare debet homo quid faciat non habere. In ipsis etiam legibus saecularibus invenitur ut quae facta laedunt pietatem, aestimationem, verecundiam nostram et generaliter quae bonis moribus adversantur nec posse nos facere sit credendum. Super eo quoque non sufficimus admirari quod cum dicta Ecclesia jamdudum quasi lapis offensionis fuerit et petra scandali, pro qua nos et praedecessores nostri adversus te tuosque praedecessores ita graviter sumus moti et viri religiosi pariter et prudentes monachi Cantuarienses, qui omnia dimiserunt pro Christo, tot laboribus et doloribus, tot mortibus et periculis personas et res non dubitaverunt frequenter exponere , tu saltem pro vitando tam gravi scandalo proximorum ab hujusmodi etiam tibi prohibitis non cessasti, cum sacrae Scripturae testimonio debueris didicisse quod licet opera illa quae sine mortali peccato dimitti non possunt, non sint pro vitando scandalo dimittenda nec ea debeant pro vitando scandalo committi quae sine mortali peccato committi non possunt, ab his tamen quae committi possunt sine mortali peccato pariter et dimitti, sit pro scandalo tollendo cessandum et eis etiam pro vitando scandalo insistendum. Unde Apostolus dicit: Si scandalizaretur frater, carnem non comederem in aeternum . Et Dominus in Evangelio contra eos qui scandali praesentant materiam. Vae, inquit, homini illi per quem scandalum venit. Melius est ei ut suspendatur mola asinaria ad collum ejus et demergatur in profundum . Et licet majorum scandalum sit vitandum, praecipue tamen vitandum est scandalum pusillorum, juxta testimonium Veritatis: Qui scandalizaverit, inquit, unum de pusillis istis minimis qui in me credunt, etc. . Finis ergo his quae praemissa sunt a te de caetero taliter imponatur, quod praeteritae contradictionis rebellio per virtutem sequentis obedientiae valeat non immerito expiari. Datum Lateran., Kal. Decembris, pontificatus nostri anno primo. Cum ex injuncto nobis apostolatus officio, etc., fere in eumdem modum usque ad verbum innovare, etc. Sane super praemissis, etc., fere in eumdem modum usque ad verbum non immerito expiari, ut supra. Si vero, quod non credimus, etc. usque ad verbum responsurum. Quocirca universitati vestrae de consilio fratrum nostrorum in virtute obedientiae districte praecipimus quatenus, nisi saepedictus Archiepiscopus infra praemissum tempus mandatum nostrum duxerit ad effectum, vos ei nullam obedientiam vel reverentiam impendatis: quia justum est ut ei non obediatur a subditis, qui suo contemnit obedire praelato: pro certo scituri quod si praecepto apostolico in hac parte praesumpseritis obviare, nos, auctore Deo, inobedientiae vestrae curabimus animadversione debita respondere. Quod si forte nec sic eumdem Archiepiscopum poterimus ad bonum obedientiae revocare, etc. usque ad verbum medicinam. Datum, ut supra. Inter alia quae venerabili fratri nostro Cantuariensi Archiepiscopo super negotio capellae de Lamhee de fratrum consilio, felicis recordationis Urbani Clementis et Coelestini praedecessorum nostrorum Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, per apostolica scripta mandamus, illud specialiter continetur quod Ecclesias monachorum cum fructibus medio tempore perceptis, xeniis et aliis injuste ablatis, infra triginta dies post receptionem litterarum nostrarum, etiamsi absens ab Ecclesia sua fuerit, eis restituere non moretur. Volentes autem ut mandatum apostolicae sedis debitam obtineat firmitatem nec alicujus negligentia retardetur, discretioni vestrae per apostolica scripta districte praecipimus quatenus, nisi dictus Archiepiscopus infra praefixum sibi tempus curaverit quod mandavimus adimplere, vos omni contradictione, dilatione et appellatione cessantibus, ecclesias ipsas cum perceptis fructibus dictis monachis restituere non tardetis; detentores ipsarum, si vobis in hac parte, imo nobis ipsis praesumpserint obviare, poena suspensionis et excommunicationis etiam, si opus fuerit, percellentes. provisuri ut Deum habentes prae oculis, sine personarum acceptione mandatum apostolicum taliter exsequamini, quod devotionem vestram et nos commendare possimus et Deus debeat acceptare. Quod si omnes his exsequendis nequiveritis interesse, duo vestrum ea nihilominus exsequantur. Datum Laterani, XI Kal. Decembris. Inter alia quae nos hortantur celsitudinis regiae titulis congaudere, illud tanquam memoriale, quia personam tuam sincera charitate diligimus, multa gratiarum actione prosequimur, quod jamdudum nos regiis apicibus rogavisti ut pro nullo deberemus in his quae agimus a justitiae tramite deviare; nec illud fuit in eisdem litteris praetermissum, unde circumspectionem regiam dignis laudibus commendamus, ut si forte a nobis interdum aliquid postularet quod esset obvium rationi, nolebat aliquatenus exaudiri. Nos ergo, praeter officii nostri debitum, ex quo cum, licet indigni, tempus acceperimus justitiam judicandi, universis et singulis in jure suo existimus debitores, regiae prudentiae salutaribus exhortationibus invitati et volentes regia via prudenter incedere nec declinare ad dexteram vel sinistram, nuper in praesentia nostra nuntiis venerabilis fratris nostri archiepiscopi et dilectis filiis . . . et . . monachis Cantuarien. constitutis, in facto capellae de Lamhee de communi consilio fratrum nostrorum processimus sicut nobis fuit divinitus revelatum et litterae quas eidem archiepiscopo et venerabilibus fratribus nostris Cantuarien. Ecclesiae suffraganeis destinamus continent evidenter. Ut autem mandatum nostrum, quod de pura conscientia, Deo teste, processit; liberius valeat adimpleri, serenitatem regiam prece qua possumus et affectione rogamus quatenus his quae a nobis facta sunt benignius annuendo, non sit impedimento quo minus debeant juxta rescripti nostri seriem effectui mancipari; quin potius, si quis se, quod vix credimus, duceret opponendum, ejus audacia quaesumus potestate tibi tradita reprimatur; ut mandata sedis apostolicae debitam obtineant firmitatem. Alioquin, quantumcunque magnificentiam tuam in Domino diligamus, et sibi velimus, quantum cum Deo possumus, honeste deferre, contemptum apostolicae sedis et nostrum non poterimus aequanimiter sustinere; sed eos qui se opponere nostris in hac parte jussionibus attentabunt, poena magistra docere curabimus quam durum sit contra stimulum calcitrare. Provideat igitur regia celsitudo quod ita preces apostolicas in hac parte diligenter exaudiat, sicut petitiones suas apud sedem apostolicam cupit etiam in majoribus exaudiri: procurans attentius ut praefatos monachos, quos sub protectione nostra suscepimus, ne minores a majoribus opprimantur, dextera suae potentiae protegat, et defendat; ut apud eum aeternae retributionis praemia consequatur qui juxta propheticum testimonium liberavit pauperem a potente, et inopem cui non erat adjutor. Datum Laterani, XII Kal. Decembris, pontificatus nostri anno primo. Nisi viri prudentes essetis et sacrarum, haberetis scientiam Scripturarum, pro tribulationibus quae invenerunt vos nimis egeretis forsitan consolationibus aliorum. Sed imitatores apostolorum effecti, ut relictis omnibus liberius sequi possitis Christum pauperem et egenum, amissionem temporalium, quae debetis cum Apostolo reputare tanquam stercora, ut Christum lucrifacere valeatis, excipere cum gaudio vos oportet, nec pro ea, sicut caeteri hominum contristari, ne per immoderatum dolorem, postquam manum misistis ad fortia, retro aspicere comprobemini et manna contempto ad Aegypti pepones et allia et ollas carnium aspirare. Cum itaque non sint condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam quae revelabitur in nobis, monemus universitatem vestram et exhortamur in Domino quatenus ad memoriam revocantes quod tribulatio patientiam operatur, patientia vero spem, spes autem, secundum Apostolum, non confundit, ex hoc ipso gratias agatis Altissimo, quod illi de quibus indubitatam fiduciam habebatis, retribuentes mala pro bonis vobis non cessant detrahere, quia sequimini bonitatem; et quanto mundus qui vos odit, quia de mundo non estis, persecutiones vobis excitat graviores, tanto amplius Patri luminum, a quo est omne datum optimum et omne donum perfectum, in gratiarum actionibus assurgatis, qui vobis dedit patientiam in adversis. Despecta est enim confessio quam facit prosperitas, teste Scriptura, quae dicit: Confitebitur tibi, cum benefeceris ei . Sed illa magni momenti debet existere, quam non adimit vis doloris, ejus exemplo qui ait: Si bona suscepimus de manu Domini, mala quare non sustineamus? Sicut Domino placuit, ita factum est. Sit nomen Domini benedictum . Nos autem, qui locum ejus, licet indigni, tenemus qui juxta propheticum testimonium liberavit pauperem a potente, et inopem cui non erat adjutor, affectu paterno vestris doloribus condolentes, non attendimus contra vos vultum potentis, sed ut oppressionibus vestris finis debitus imponatur, spe sola retributionis aeternae Petri gladium exeruimus ad justitiam faciendam; discretionem vestram rogantes attentius et obsecrantes in Domino quatenus hanc nobis retribuatis mercedem ut apud misericordissimum judicem pro peccatis nostris preces et lacrymas effundatis, puras ad eum manus sine disceptatione levantes, ut injuntum nobis apostolatus officium ad laudem et gloriam nominis sui, ad honorem et profectum Ecclesiae et redemptionem et salutem animae nostrae concedat et faciat adimplere. Datum Laterani, XII Kal. Decembris. Cum terra sancta, in qua pedes Christi steterunt et salutem nostram Deus Rex ante saecula dignatus est operari, sub protectione semper debeat sedis apostolicae permanere, quae Domino disponente mater esse meruit generalis; licet omnibus ad vindicandam injuriam Jesu Christi et ipsius terrae succursum accedentibus munimen protectionis apostolicae largiamur, vobis tamen qui terrae illi temporaliter praeesse noscimini, tanto libentius favorem et gratiam apostolicam impertimur, quanto patrocinio et auxilio nostro amplius indigetis et tam regnum vestrum quam vos habemus inter alios mundi principes chariores. Eapropter, charissimi in Christo filii, vestris justis petitionibus grato concurrentes assensu, personas vestras, regnum Hierosolymitanum et caetera omnia quae nunc rationabiliter possidetis vel in antea justis modis, praestante Domino, poteritis adipisci sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti pagina communimus. Decernimus ergo, etc. Datum Laterani, IV Nonas Decembris. In afflictione terrae sanctae, quam Dominus pretioso sanguine comparavit, nos vehementer affligimur et dolor noster quotidie innovatur, donec eam pristinae restitutam cognoverimus libertati. Sane licet instantia nostra quotidiana sit omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, praecipuum tamen ad liberationem Dominici sepulcri nos et fratres nostri sollicitudinis studium exercemus, ad subventionem ipsius cunctos assiduis exhortationibus invitantes. Nuper autem cum litteris plurium de partibus transmarinis sedi fuisset apostolicae nuntiatum quod charissimum in Christo filium nostrum Aimericum illustrem regem Cypri tu et alii unanimiter elegeratis in regem, per quem transmarinae terrae tam ex districtione personae quam affluentia, rerum creditis posse salubrius provideri, eum a quo bonum omne procedit humiliter exoravimus ut regem ipsum de inimicis Christiani nominis faciat triumphare. Cum igitur praedictus rex, sicut etiam in litteris nobis transmissis perspicitur contineri, quietem regni Cypri dimiserit et pro Christi nomine labores subierit transmarinos et tibi et aliis omnibus summa sit sollicitudine satagendum ut regnum Cypri non debeat aliqua tempestate turbari, sed tranquillitate gaudere, cum de regno illo Hierosolymitano, ut proponitur, multa subventionis commoda ministrentur, nobilitatem tuam rogamus, monemus ac per apostolica scripta mandamus quatenus praescripto regi, si quando necesse habuerit, ad defensionem regni Cypri sic libenter et efficaciter, quantum salva defensione terrae sanctae potueris, auxilium tuum impendas, quod idem rex gratum merito habere debeat et acceptum, et tu tanquam catholicus princeps ad ea quae terrae Hierosolymitanae commodum respiciunt et augmentum, videaris sollicitus et attentus. Datum, ut supra. In e. m. nobili viro principi Antiocheno. In e. f. m. magistro et fratribus militiae Templi. In e. f. m. magistro et fratribus Hospitalis Hierosol. Licet quisque teneatur Domino votum reddere quod emittit, voventis tamen est attendendus affectus potius quam effectus, cum ab exsecutione voti necessitate retrahitur quod devote disposuerat adimplere. Cum enim ad vindicandam injuriam Jesu Christi, et terrae sanctae succursum, universos assiduis exhortationibus invitemus et illuc accedentibus de Dei confisi misericordia omnium peccatorum suorum veniam et vitam promittamus aeternam, nullatenus reputamus indignum, si habitatoribus ipsius, qui vovent sanctorum limina visitare, de benignitate sedis apostolicae in terra ipsa, quae peccatis exigentibus et rerum penuria premitur et assiduis indiget defensoribus, damus licentiam remanendi, ne, quod absit! dum personis terra ipsa minuitur et expensis etiam vacuatur, contra Christianos praevaleant Philistaei et diu detineant sanctuarium Domini quod ceperunt. Quia igitur votum, cum requirit necessitas, potest et debet in pietatis opus aliud commutari, universitati vestrae auctoritate praesentium duximus indulgendum, ut si qui vestrum voverint sanctorum limina visitare, de auctoritate sedis apostolicae a voti exsecutione taliter se noverint absolutos, ut expensas, quas facturi erant in via, de religiosorum virorum consilio pro reaedificatione murorum et stipendiis militum sine diminutione qualibet largiantur et pro labore itineris dignum aliquid Domino recompensent. Datum, ut supra. In eumdem modum universis habitatoribus Antiochen. provinciae. Licet ad ampliandum divini nominis cultum in singulis Ecclesiis teneamur pastoralem sollicitudinem adhibere, illum tamen modum in his sequi nos convenit et servare, ne minoratis Ecclesiarum facultatibus et multiplicatis expensis, ministrorum in eis numerus augeatur. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, auctoritate praesentium fortius inhibemus, ne Acconen. Ecclesia, priusquam integritati, quam ante provinciae orientalis occupationem habuerat, fuerit restituta, per quemquam majori fratrum numerositate gravetur quam tempore suae felicitatis habebat. Nulli ergo omnino, etc., nostrae inhibitionis, etc. Datum, ut supra. In eminenti sedis apostolicae specula, disponente Domino, constituti, sic nos convenit ad universos et singulos aciem nostrae considerationis extendere, ut propinqui et longe positi non remaneant apostolicae benignitatis expertes, qui ab ea protegi cum devotione requirunt. Cum enim Rom. Ecclesia te quadam dilectionis praerogativa inter alios mundi principes amplexetur, et tu et praedecessores tui ei semper fideles exstiteritis et devoti, petitionibus tuis, quoties offeruntur nobis, quantum cum Deo possumus, tanto libentius favorem apostolicum impertimur, quanto et personam tuam et regnum tibi commissum, utpote quod est Rom. Ecclesiae censuale, sinceriori charitate diligimus. Eapropter, charissime in Christo fili, tuis justis precibus grato concurrentes assensu, personam tuam et regnum Portugalen. cum omnibus quae inpraesentiarum rationabiliter possides aut in futurum justis modis praestante Domino poteris adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti pagina communimus. Decernimus ergo ut nulli omnino, etc. Datum, ut supra. Accedens ad apostolicam sedem dilectus filius . . . de Aquila magister scholarum Abrincen. sua nobis insinuatione monstravit quod cum olim coram vobis nostram audientiam appellasset, ne ad alicujus electionem personae nobis procederetis aliquatenus inconsultis, vel quia nihil certum statutum erat a nobis super translatione magistri W. Abrincen. electi, vel quia vos metu saecularium in praejudicium libertatis ecclesiasticae timebat aliquid attentare, aliasque causas rationabiles assignasset, appellatione ipsa in praesentia venerabilis fratris nostri archiepiscopi et dilectorum filiorum capituli Rothomagen. in scriptis et per nuntios postea innovata, cum illuc accedere in persona propria non auderet, vos W. Tollermen. clericum Senescalci Normanniae infra sacros ordines tunc temporis, sicut dicitur, constitutum in fraudem ordinari fecistis et in octavis sanctae Crucis elegistis ipsum postquam dictus magister iter arripuit ad nos veniendi, licet contra ipsum W. coram te, fili decane, et quibusdam aliis de ipso capitulo a dicto magistro fuerit specialiter appellatum; quia et prorsus illiteratus erat et propter alia multa minus idoneus pontificali officio videbatur et in eadem Ecclesia per intrusionem eligi laborabat. Cum autem appellatione rationabiliter interposita secundum constitutiones canonicas nihil sit innovandum, nos apostolicae sedis contemptum et nostrum nolentes sicut nec debemus, surdis auribus pertransire, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus aliquos ex vobis usque ad Dominicam qua cantatur Laetare Jerusalem proxime venturam, remoto appellationis obstaculo, ad nostram praesentiam transmittatis, de praemissis excessibus responsuros: attentius provisuri ne circa praemissum factum procedere praesumatis, donec de his quae praemisimus cognoscentes, de nostro beneplacito vos curaverimus reddere certiores. Datum Laterani, VII Idus Decembris. Accedens, etc., usque ad verbum innovandum; fraternitati tuae, de qua plenam fiduciam obtinemus, per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus circa praemissum negotium ad confirmationem cujusquam vel consecrationem appellatione remota procedere non attentes, donec a nobis deliberatum fuerit quid sit de his quae praemisimus faciendum; cum sine contemptu apostolicae sedis et nostro contrarium fieri non valeret, nec nobis injurias velimus a nostris fratribus et coepiscopis irrogari, qui jura eorum servare cupimus illibata. Datum Laterani, Nonis Decembris. Ad nostram noveris audientiam pervenisse quod cum quamplurimi Suetiae clerici non sint de legitimo toro suscepti, qui ob suae generationis erubescentiam altioris gradus culmen appetere nulla praesumptione deberent, contra constitutionem in Lateran: concilio provida deliberatione innovatam venire nullatenus metuentes, episcopatuum dignitates inverecunde nimium obtinere contendunt, cum id fieri districtius in concilio ipso vetetur; et quamvis adversus hujusmodi praesumptores, sicut accepimus, venerabilis frater noster archiepiscopus Lundensis saepe comminationes intenderit, et arctius inhibuerit ne tale quid praesumeretur ulterius, nihilominus praesumunt agere perniciosius quod vetatur. Nuper etiam, sicut nostris est auribus suggestum, cum tres clerici de legitimo matrimonio non suscepti, in tribus Ecclesiis cathedralibus adversus ea quae superius annotavimus electi fuissent, bonae memoriae praedecessori tuo, cujus erant Ecclesiae illae jurisdictioni subjectae, districtius vetuit ne illorum electionem ratam haberet vel eis consecrationis munus impendere attentaret. Verum ille constitutioni praedictae ac inhibitioni ejusdem archiepiscopi obviare non metuens, duos eorum in episcopos consecravit. Quod praefatus archiepiscopus nolens relinquere impunitum, episcopos illos ab officio inique recepto et consecrationem tertii a complemento suspendit. Quia vero illius terrae homines sunt adhuc rudes in fide ac inter eos pro hujusmodi clericorum excessibus antiqui hostis invidia stimulante, scandalum non modicum, sicut dicitur, est exortum, discretioni tuae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus inquiras super praemissis omnibus veritatem; et si rem noveris ita esse, episcopos illos a pontificali officio, sublato appellationis et contradictionis obstaculo, servato juris ordine, nostra fretus auctoritate deponas et electionem tertii decernas irritam et inanem: ex parte tua et nostra districtius inhibens ne aliqui personas hujusmodi in pontifices praesumant aliquatenus nominare. Quod si forte praesumpserint, tam electores quam eos qui electionem praesumptuose susceperint, ab officiis et beneficiis sine qualibet dilatione suspendas; et si restiterint contumaciter, ab eis reddas penitus alienos. Si vero mandatum nostrum non duxeris effectui mancipandum, noveris nos praedicto archiepiscopo dedisse firmiter in mandatis ut, te in praedictorum exsecutione cessante, ipse auctoritate nostra quod mandamus exsequi sublato appellationis obstaculo non omittat. Datum Laterani, Nonis Decembris. Scriptum est super hoc Lunden. archiepiscopo. Cum nobis, licet immeritis, in specula sedis ap. constitutis omnium Ecclesiarum sit generalis cura commissa, nos attente convenit ac sollicite providere ut per studium nostrae sollicitudinis in statu debito valeant conservari. Et quoniam ubique praesentia corporali adesse non possumus, per fratres et coepiscopos nostros, qui sunt in partem sollicitudinis evocati, ad rectum ordinem reduci volumus quae in eis inordinate fuerint attentata, et in statum congruum reformari; ut personae constitutae in eis ad ad ecclesiastica obsequia prosequenda juxta doctrinam canonicam divinae servitutis cultibus vigilanter intendant, et cunctis recto progredientibus ordine Dominus et propitiator noster digne in ministrorum suorum operibus collaudetur. Nos igitur, venerabilis in Christo frater, tuis justis precibus grato concurrentes assensu, ut in ecclesia Sancti Stephani, in qua pontificalis administrationis officium assumpsisti et in ecclesia Beati Frontonis, in qua curam geris abbatis, super correctione ordinis et aliis ecclesiasticis constitutionibus cum majori parte capituli, prout ipsis ecclesiis expedierit, valeas ordinare seu statuere quod fuerit statuendum et corrigere corrigenda, liberam tibi sublato appellationis obstaculo auctoritate apostolica tribuimus facultatem, nisi a paucioribus juxta constituta Lateranen. concilii rationabile aliquid objectum fuerit et ostensum. Nulli ergo etc. Datum, ut supra. Ad audientiam apostolatus nostri pervenit quod quidam monachi et canonici regulares singuli per cellas singulas contra Lateranensis interdictum concilii per tuam dioecesim in Ecclesiae scandalum demorantur. Super quo prudentiae tuae auctoritate praesentium indulgemus ut tales, nullius contradictionis vel appellationis obstaculo, auctoritate nostra compellendi liberam habeas potestatem ut ad claustrum suum redeant, vel tres aut duos ad minus de fratribus suis assumant secum, sicut in eodem concilio institutum esse dignoscitur, permansuros. Super eo vero quod praeterea postulasti, ut cum saepius inter quoslibet sub examine tuo controversia suscitata, pro parte altera senes aut valetudinarii producantur et timeatur ne deficientibus illis, partis illius debeat justitia deperire, tibi hujusmodi admittere liceat, fraternitati tuae nihilominus duximus concedendum ut tales, sive partes praesentes fuerint vel altera forte contumaciter absens, sicut juris ratio postulat, contradictione et appellatione cessante, ad perhibendum testimonium veritati recipias et admittas. Datum Laterani, VI Idus Decembris. Cum fortius sit spirituale vinculum quam carnale, dubitari non debet quin omnipotens Deus spirituale conjugium quod est inter episcopum et Ecclesiam suo tantum judicio reservaverit dissolvendum, qui dissolutionem carnalis conjugii, quod est inter virum et feminam, suo tantum judicio reservavit, praecipiens ut quos Deus conjunxit, homo non separet. Non enim humana sed divina potius potestate conjugium spirituale dissolvitur, cum per translationem vel depositionem aut etiam cessionem auctoritate Rom. pontificis, quem constat esse vicarium Jesu Christi, episcopus ab Ecclesia removetur. Et ideo tria haec quae praemisimus non tam constitutione canonica, quam institutione divina soli sunt Romano pontifici reservata. Sicut autem episcopus consecratus sine licentia Rom. pontificis suam non debet Ecclesiam derelinquere, sic electus confirmatus praeter ejus assensum suam deserere nequit ecclesiam, cui est matrimonialiter alligatus; cum non debeat in dubium revocari quin, post electionem et confirmationem canonicam, inter personas eligentium et electi conjugium sit spirituale contractum. Quia licet inveniatur in canone quod si electus ultra quinque menses per suam negligentiam retinuerit viduatam Ecclesiam nec ibi nec alibi consecrationis donum percipiat, non tamen intelligitur Ecclesia viduata quasi sponsum non habeat; sed quia cum sponsus ejus nondum sit consecratus, adhuc quoad quaedam quasi viri manet solatio destituta. Nos ergo, qui, sacra docente Scriptura, monemur ne nostrum alii demus honorem, quoniam apostolatui nostro multis referentibus innotuerat quod tu magistrum W. de Chimeleio, qui electus fuerat in Abrincen. episcopum, et per metropolitanum suum postea confirmatus, diutius tam in spiritualibus quam in temporalibus ministrarat, in Andegaven. Ecclesiam praeter apostolicae sedis auctoritatem praesumpsisti transferre et episcopum consecrare, quem et venerabilis frater noster Rothomagen. archiepiscopus praeter apostolicae sedis mandatum absolvit et ei tribuit licentiam transeundi: venerabili fratri nostro Bituricen. archiepiscopo, de quo plenam fiduciam obtinemus, dedimus in mandatis ut, inquisita super hoc plenius veritate, si rem gestam taliter inveniret, te et Rothomagen. archiepiscopum, qui saltem apostolicam sedem super hoc consulere debuistis, a confirmatione pariter et consecratione pontificum, memoratum vero W. ab exsecutione pontificalis officii, nostra fretus auctoritate, suspenderet. Qui mandati nostri diligens exsecutor, super quo devotionem ejus digna gratiarum prosequimur actione, cum per confessionem spontaneam ei de veritate negotii constitisset, te et dictum archiepiscopum juxta tenorem apostolici mandati suspendit. Quia vero tu et dictus archiepiscopus nobis humiliter et devote per nuntios et litteras supplicastis ut veniam dantes errori, quia non ex malignitate sed ex simplicitate peccastis, cum id etiam et urgens necessitas et evidens utilitas Andegaven. Ecclesiae postularet, quoniam in aliam personam idoneam non poterant convenire, vestris canis misericorditer parceremus, ne vitam in confusione ullatenus finiretis. Nos, qui personam tuam sincera charitate diligimus et tuo, quantum cum Deo possumus, intendimus honori deferre, cum te inter fratres et coepiscopos nostros membrum honorabile reputemus et confessionem spontaneam et supplicationem devotam benignius attendentes, de consueta Rom. sedis clementia poenam inflictam duximus relaxandam; venerabili fratri nostro Bituricen. archiepiscopo per apostolica scripta mandantes quatenus te et praefatum Rothomagen. archiepiscopum a poena suspensionis publice denuntiet absolutos. Datum Laterani, III Nonas Decembris. In eumdem fere modum Rothomagen. archiepiscopo. Scriptum est super hoc Bituricen. archiepiscopo. In eo sumus proposito constituti, ut personam tuam inter alios mundi principes praerogativa dilectionis et gratiae velimus, quantum cum Deo possumus, honorare. Ad quae nimirum illud nec immerito specialiter nos inducit, quod regnum tibi commissum ab inclytae recordationis progenitoribus tuis Ecclesiae Romanae constitutum est censuale. Unde per dilectos filios Joannem Ovezi et Egeas Petri fratres Hospitalis Hierosolymitani pro annuo censu quatuor unciarum auri, quas magnitudo regia recognovit ratione temporis a Lateran. concilio jam elapsi, quingentos et quatuor morabatinos ad suggestionem dilecti filii fratris Rainerii nuntii nostri nobis regia serenitas destinavit: quod debita prosequimur gratiarum actione. Quia vero de mille aureis a dicto patre tuo bonae memoriae Alexandro praedecessori nostro donatis et de centum censualibus annuatim solvendis, es nescire professus veritatem, sed omnia discutienda nostro examini reservabas: nos volentes omnem ambiguitatem a tuo pectore penitus amovere, rescriptum inclytae memoriae Alphonsi patris tui, sicut in registro ejusdem praedecessoris nostri cui donatio facta fuit de verbo ad verbum invenimus, celsitudini tuae praesentibus inclusum litteris fideliter destinamus. Quocirca nobilitatem regiam rogamus attentius et monemus, quatenus parentum inhaerens vestigiis, ut sicut es successor in regno, ita et voti successor existas, quae pro salute sua pariter et suorum Christi vicario concesserunt, liberaliter et sine difficultate qualibet persolvas. Ex quo, praeter aeternae remunerationis praemium, temporaliter quoque tibi et regno tuo per apostolicae sedis protectionem et gratiam multa provenire poterunt incrementa; neque contrarium posses sine offensa Creatoris efficere: qui, etsi de aliarum Ecclesiarum injuriis graviter offendatur, tanto gravius adversus eos qui apostolicae sedis jura illicite detinent commovetur, quanto fortius peccare videntur qui ejus quae caput est omnium et magistra non sine praesumptione sacrilega jura invadere non formidant. Datum Laterani, V Idus Decembris. Sicut nobis per tuas litteras intimasti, charissimus in Christo filius noster illustris rex Portugalliae nuper nobis pro annuo censu quatuor unciarum auri, quas coram te recognovit, quingentos et quatuor morabatinos fratri A. magistro Hierosolymitani Hospitalis in Hispania nostro nomine assignavit, quos idem hospitalarius nobis nuper sine diminutione transmisit. Super aliis vero de quibus idem rex se nescire professus est veritatem et quae nostro examini discutienda commisit, per rescriptum donationis bonae recordationis Alexandro papae praedecessori nostro factae ab inclytae memoriae Alphonso patre ipsius regis, quod ipsi nostris inclusum litteris destinamus, eum reddimus certiorem. Tu autem eumdem diligentius moneas et inducas ut sicut in regno ita et in voto patri succedens, oblatum vicario Jesu Christi sine qualibet diminutione persolvat quod non posset sine grandi sacrilegio retinere. Datum, ut supra. Tuarum nos tenor litterarum edocuit quod fratres Hospitalis sancti Joannis laici et illiterati ad partes illas mittuntur pro eleemosynis colligendis quas populus ex devotione pro sustentatione pauperum praefato loco mittere consuevit. Quia vero non sufficiunt per se loca omnia circumire, sibi clericos, sacerdotes, laicos, etiam rudes, non religiosos, sed in nequitiis exercitatos assumunt, eorum pectoribus crucis characterem imponentes. Cumque gulae et ebrietati deserviant, se valde inhonestos in aliis ostendentes, clerum et populum graviter scandalizant, cum ipsi laici prioratuum fungantur officiis et tam clericis quam sacerdotibus praeponantur; et non solum episcopis inobedientes existunt, verum etiam quasdam immunitates, tanquam ab apostolica sede sibi indultas praesumunt sibi temere vindicare. Cum enim in quadam Ecclesia baptismali eis a tuo praedecessore collata quidam nuper percutiens vicarium sacerdotem, ipsam Ecclesiam sanguinis effusione foedasset, usque ad reconciliationem divina ibidem interdixisti officia celebrari. Sed nihilominus ipsi divina in ea officia celebrarunt. Sacerdotes insuper undecunque venientes ad eos, de quorum etiam conversatione et ordinatione nulla certitudo prorsus habetur, ad divinum officium sibi celebrandum recipiunt, episcoporum assensu minime requisito; alios etiam presbyteros ab officio suspensos per episcopos suos pro suorum exigentia meritorum, iidem, cum sint laici, ad officia restituunt exsequenda. Quidam praeterea cum uxoribus suis in domibus propriis commorantur; quos, eo quod eis de suis aliquid conferunt annuatim, ita emancipare contendunt, ut aliis secundum leges terrae de sibi objectis respondere minime teneantur. Verum quia privilegium meretur amittere qui permissa sibi abutitur libertate, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus si quos clericos seu sacerdotes aut laicos a praedictis fratribus pro colligendis eleemosynis cruce falso signatos inveneris, his a quibus ipsos missos fuisse constiterit, per totam provinciam tuam, nostra fretus auctoritate, exhortationis hujusmodi officium interdicas; missos etiam, si laici fuerint, excommunicationis mucrone percellas; si clerici vel presbyteri fuerint, ab officio beneficioque suspendas, nullo prorsus privilegii beneficio vel appellationis refugio praevalente. Eos vero quos in praedicta ecclesia lege tibi dioecesana subjecta post interdictum tuum divina celebrasse cognoveris, ejusdem poena suspensionis involvens, in ea, donec reconciliata fuerit, quemadmodum sacra praecipiunt instituta, officia non permittas divina celebrari. Presbyteros etiam suspensos ab episcopis suis et per dictos fratres ad officia sua temere restitutos, in eamdem suspensionis sententiam nostra fretus auctoritate reducas. Alios vero quos ad respondendum aliis secundum leges terrae pro praemissa causa asserunt non teneri, nolumus excusari, quin eos ad respondendum, sublato appellationis impedimento, compellas. Datum, ut supra. Causam quae inter vos et dilectum filium Albertum Siccum clericum super praebenda Novarien. Ecclesiae vertebatur, quae quondam fuit venerabilis fratris nostri P. Novarien. episcopi, de qua se dicebat idem Albertus per bonae memoriae C. papam praedecessorem nostrum fuisse per annulum investitum, coram nobis diutius ventilatam, venerabili tandem fratri nostro Lauden. episcopo de consensu partium appellatione remota commisimus terminandam. Qui, sicut ex litteris ejus accepimus, utriusque partis rationibus plenius intellectis, pro vobis contra dictum Albertum diffinitivam sententiam promulgavit: a qua fuit ad nostram audientiam appellatum. Dicto igitur Alberto et magistro I. et V. procuratoribus ecclesiae vestrae in nostra propter hoc praesentia constitutis, idem Albertus probare multipliciter nitebatur sententiam ipsam inique latam fuisse ac propter hoc debere non immerito retractari: dictis procuratoribus vestris defendentibus sententiam et eam petentibus confirmationis nostrae praesidio communiri. Nos igitur, auditis quae fuerant hinc inde proposita et diligentius intellectis, habito etiam cum fratribus nostris super hoc diligenti tractatu, licet ex parte ipsius Alberti fuisset propositum quod contra formam mandati nostri dictus episcopus sententiam promulgaverat, sicut per attestationes nitebatur probare, quia tamen judicis animus non semper ad unam probationis speciem inclinatur et ipsa sententia nihil continebat iniquum, et eidem judici de communi assensu partium causa fuerat appellatione remota commissa, qui, ut sententiam ferret, post examinationem causae ab utraque partium fuerat requisitus, sententiam ipsam de fratrum nostrorum consilio auctoritate curavimus apostolica confirmare ac eam per venerabilem fratrem nostrum P. Portuen. episcopum diffinivimus observandam. Decernimus ergo ut nulli omnino, etc. Datum Laterani, VI Idus Decembris. Sicut venerabiles fratres nostri Terraconen. archiepiscopus et suffraganei ejus suis nobis litteris intimarunt, inter multas tribulationes et angustias quae invenerunt nos nimis temporibus tuis et propter insufficientiam tuam, Ecclesiam Urgellensem, nec possent facile propter multitudinem enarrari, culpae tuae illud imputari et poterat et debebat quod cum episcopatum ipsum, ut fama testatur, minus canonice fueris assecutus, quod male coeperas, deteriori exitu conclusisti; cum difficile sit ut bono peragantur exitu quae sunt malo inchoata principio. Verum cum tempore procedente mala publicarentur in terra nec imminentibus periculis opponere te auderes, ut tanquam murum te ipsum pro domo Israel ponens ascenderes ex adverso et, in die Domini, sicut athleta Christi fortiter dimicares, insalutatis fratribus clanculo recessisti; ut ex ipsis operibus mercenarium qui videns lupum venientem dimittit oves et fugit, te ostenderes, non pastorem; et ingressus monasterium de Aspirano ab apostolica sede licentia non petita, cui soli episcoporum depositio, cessio et translatio reservatur, Urgellen. canonicis per litteras indicasti quod propter insufficientiam et occultam tui corporis aegritudinem non posses ulterius ministrare; quibus, de rebus tuis condito testamento, et facta renuntiatione in scriptis, eligendi pontificem et providendi Ecclesiae suae facultatem liberam tribuisti. Post haec autem ad suggestionem et instantiam quorumdam militum et etiam clericorum, te ad episcopatum denuo proprio motu reverso, cum in parte ipsius dioecesis tanquam episcopus ministrares, Aragones et Brabancones cum vicinis militibus in manu forti ad Urgellen. ecclesiam et hostiliter accedentes, eam bonis omnibus spoliarunt, pannos sericos, ornamenta omnia, calices et cruces argenteas asportantes et parochianis ducentis et amplius, clericis et canonicis de gremio ipsius violenter eductis et etiam captivatis, ecclesiam ipsam homicidiis, adulteriis et aliis variis immunditiis feritate diabolica polluerunt: quibus omnibus propter inutilitatem tuam te opponere minime potuisti. Porro videns his malis praevenientibus quod ecclesia eadem denuo ad extremam inanitionem penitus devenisset et sentiens te ad ipsius Ecclesiae regimen inutilem et insufficientem existere, iterato renuntians renuntiationem ipsam bonae memoriae Coelestino papae praedecessori nostro et Terraconensi ecclesiae per litteras indicasti et, quantum in te fuit, canonicis Urgellen. eligendi sibi pastorem tribuisti denuo facultatem. Unde pro his et aliis multis praefati episcopi nobis per suas litteras supplicarunt ut cessionem tuam ratam habentes, sicut etiam tu ipse a nobis per litteras proprias postulasti, canonicis saepedictis liberam daremus licentiam eligendi. Cum itaque secundum Apostolum instantia nostra quotidiana sit omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, nos et necessitatibus Urgellen. Ecclesiae inclinati, quae per te non posset de lacu miseriae liberari, et tam ejus quam praemissorum archiepiscopi et episcoporum petitione devicti, renuntiationem tuam urgente necessitate suscepimus et te a pontificali onere pariter et honore, quae secundum traditionem canonicam non sunt ab invicem regulariter separanda, sicut tu minus provide facere satagebas, qui rejecta oneris sarcina honorem tibi retinere volebas, auctoritate praesentium de consilio fratrum nostrorum decernimus absolutum, ut in Ecclesia de Aspirano Deo valeas, sicut a nobis ex parte tua petitum, amodo deservire, facultatem tibi liberam concedentes. Nulli ergo omnino, etc. Datum Laterani. Sicut venerabilis frater noster Terraconen., etc. fere in eumdem modum ut supra usque ad verbum concedentes. Nolentes igitur ut Ecclesia vestra, in medio nationis perversae posita, pro defectu praelati maneat ulterius desolata et gregi Dominico diu desit cura pastoris, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus convenientes in unum et Spiritus sancti gratia invocata, talem vobis personam in episcopum et pastorem animarum vestrarum canonice praeficere studeatis, qui clero et populo sibi commisso et praeesse noverit et prodesse. Datum, ut supra. Sicut ex tenore tuarum litterarum et suffraganeorum tuorum nobis innotuit, inter multa, etc. fere in eumdem modum ut supra usque ad verbum prodesse. Volentes igitur ut ipsi Urgellen. Ecclesiae metropolitico tibi jure subjectae per sollicitudinem et vigilantiam tuam salubrius consulatur, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus capitulum ejus ad concordem electionem et canonicam faciendam nostra tuaque auctoritate studiosius moneas et inducas; ne, quod absit! si eligentium se vota diviserint in diversa, Ecclesiae afflictae dudum major addatur afflictio et sic contritione multiplici conteratur. Datum, ut supra. Ad apostolicam sedem, quae disponente Domino cunctorum fidelium mater est et magistra, super diversis articulis quaestiones dubiae referuntur; ut quod ab ea fuerit super earum solutione responsum indubitanter ab omnibus teneatur. Ex parte siquidem tua tales nuper suscepimus quaestiones, quod cum monachum fieri ante unius anni probationem regularis institutio interdicat, monachi et moniales in tua dioecesi constituti tam clericos quam laicos utriusque sexus, sanos pariter et infirmos, religionis habitum volentes assumere, nutu etiam aliquo profitentes interdum absque omni professione recipiunt, quandoque professionem illico facientes. Unde multa mala noscuntur saepius provenire, cum infirmi ad monasterium jam translati et emissa professione, postquam de infirmitatibus convaluerint, habitum religionis abjiciant et ad propria revertantur. Contingit etiam tales in propriis domibus remanere, cum monachi per eos, dum vivunt, nolint sua monasteria praegravari. Sani etiam sic absque probatione recepti, retro aspicientes, matrimonia contrahunt, rejecto habitu regulari. De quibus, si habitum religionis assumant ante unius anni probationem vel temporis competentis, utrum facta professione a talibus vel omissa, monachi debeant reputari, et si conjugatus converti desiderans sit recipiendus in monachum, nisi uxor perpetuam continentiam repromittat, certificari a sede apostolica postulasti. Nos ergo quaestionibus tuis taliter ex ordine respondemus, quod licet tempus probationis a sanctis Patribus sit indultum, non solum in favorem conversi, sed etiam monasterii, ut et ille asperitates istius et istud mores illius valeat experiri ; quia tamen ante tempus probationis regulariter praefinitum, is qui converti desiderat habitum recipit et professionem emittit, abbate per se vel per alium professionem recipiente monasticam et monachalem habitum concedente, uterque renuntiare videtur ei quod pro se noscitur introductum, ideoque obligatur quidem per professionem emissam pariter et acceptam ad observantiam regularem et vere monachus est censendus: quia multa fieri prohibentur quae, si facta fuerint, obtinent firmitatem. Prohibendum est tamen abbatibus ne passim ante tempus probationis quoslibet ad professionem recipiant; et si contra formam praescriptam quoslibet indiscrete receperint, animadversione sunt debita corrigendi, cum in subsidium fragilitatis humanae spatium probationis sit regulariter institutum. Cum autem vir et uxor una caro sint per copulam conjugalem effecti nec una pars converti possit ad Dominum et altera in saeculo remanere: profecto non est alter conjugum recipiendus ad observantiam regularem, nisi reliquus perpetuam continentiam repromittat; neque vitam quoque debet mutare, nisi forte ejus sit aetatis ut sine suspicione incontinentiae valeat remanere. Datum Laterani, IX Kal. Decembris. Accedens ad praesentiam nostram P. presbyter lator praesentium sua nobis insinuatione monstravit quod cum olim missus ab archipresbytero et clericis de Casali novo pro quibusdam causis, super quibus a te se fatebantur indebite praegravari, ad nostram praesentiam accessisset nec posset, pro eo quod tunc temporis nos eramus infirmitate gravati, suas litteras obtinere, moram apud sedem apost. faciendo, post paucos dies contigit ipsum etiam infirmari. Dum autem esset in lecto aegritudinis constitutus, accessit ad eum quidam clericus de Casali novo, Azo nomine, qui tunc temporis morabatur in urbe et sub spe dilectionis et gratiae promisit ei se quas a nobis postulabat litteras obtenturum; qui credidit verbo ejus et expensas tribuit quas pro litteris ipsis se expensurum praefatus clericus proponebat. Tandem ad eum quasdam commissionis litteras ad venerabilem fratrem nostrum Tranensem archiepiscopum et dilectum filium abbatem de Coronata portavit; quas praedictus presbyter credens veras esse et de nostra conscientia emanasse, ad judices detulit delegatos. Cumque in praesentia ipsorum judicum tu litteras argueres falsitatis et sacerdos ipse et alii clerici de Casali novo eas veras esse proponerent, tu easdem litteras sub sigillo praedictorum judicum ad nostram praesentiam direxisti, quas utique falsas esse deprehendimus manifeste; pro quo tibi per scripta nostra mandavimus ut illum qui praefatas litteras impetravit, officio beneficioque suspensum, ad nostram praesentiam dirigeres puniendum. Verum cum sacerdotem praedictum sua redderet conscientia innocentem, postquam tu eum officio et beneficio suspendisti, ad nostram festinanter accessit praesentiam, ad suam innocentiam excusandam. Sed cum apud nos moram faceret longiorem et a nobis misericordiam postularet, praefatae falsitatis omnimodam ignorantiam proponendo, ipsum tamen cum litteris nostris ad te duximus remittendum, ut misericordiam inveniat quam precatur. Inde est quod fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, si praefatae litterae, in quibus fuit falsitas deprehensa, formam de simplici justitia habuerunt, cum praesumi non debeat quod pro talibus litteris, quae de facili possunt a quibuslibet obtineri, fraudem commiserit falsitatis, ab ipso presbytero canonica purgatione recepta quod conscius non fuerit falsitatis, nec litteris illis usus est postquam eas falsas esse cognovit, tu ei divinae pietatis intuitu officium beneficiumque restituas et eum super hoc ulterius non molestes; quia sicut justum est excessus corrigere delinquentium, sic iniquum merito reputatur si severitas poenae puniat innocentes. Cum Ecclesia vestra Ecclesiae Romanae sit filia specialis et ad eam nullo pertineat mediante, vos, unde prudentiam vestram dignis laudibus commendamus, ad apostolicam sedem tanquam ad caput vestrum in arduis ducitis recurrendum. Et quia Ecclesia ipsa nondum munus dedicationis accepit, super dedicatione ipsius a nobis licentiam postulastis. Nos ergo petitionibus vestris grato concurrentes assensu, postulatam licentiam indulgemus; concedentes etiam quod cruces et sanctorum imagines, quae prae magnitudine sui de ipsa Ecclesia non possent absque dispendio amoveri, in suis locis valeant remanere. Episcopis autem, quos ad dedicationem duxeritis invitandos, per apostolica scripta mandamus ut ad vocationem vestram veniant, quemadmodum postulastis. Datum Laterani, Kal. Decembris. Ea quae auctoritate apostolica ratione praevia statuuntur, ne in recidivae quaestionis scrupulum relabantur, apostolico sunt munimine fulcienda. Ex litteris siquidem dilecti filii nostri R. tituli Sanctorum Marcellini et Petri presbyteri car. Casin. abbatis nuper accepimus quod cum olim causam quae vertebatur inter vos et ecclesiam Sanctae Mariae de Castro Cervarii super baptismate, de communi assensu partium ipsi duxerimus committendam, idem visis utriusque partis rationibus et plenius intellectis, pro vobis sententiam promulgavit; clericis praedictae ecclesiae Sanctae Mariae firmiter inhibens ne vobis molestiam vel gravamen inferrent quo minus pueros parochianorum vestrorum libere sic baptizare possetis cum vestra ecclesia ipsi ecclesiae Sanctae Mariae in nullo subjaceat et iidem parochiani in Ecclesia vestra caetera percipiant ecclesiastica sacramenta. Nos igitur quod a praedicto abbate factum est ratum habentes sententiam ipsam sicut rationabiliter lata est vel legitimae appellationis remedio sublevata, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Decernimus ergo ut nulli, etc. Datum Laterani, V Kal. Decembris. Is est praelatorum ad subditos et subditorum ad praelatos suos dilectionis et concordiae servandus affectus, ut nec illi qui praesunt, subjectorum jura perturbent nec qui subsunt, justitiae derogent praesidentium vel attentent praeter eorum assensum quae cum ipsorum tenentur conscientia pertractare. Sane cum venerabilis frater noster P. Dunelmen. episcopus inter vos vices gerat abbatis nec ei nocere debeat quod episcopali praeminet dignitate, in his ejus est a vobis requirendus assensus quae praeter abbatis assensum vobis agere non liceret. Eapropter auctoritate praesentium districtius inhibemus ne praeter conniventiam ejus vicem super hoc gerentis abbatis ecclesias assignare, alienare possessiones vel conficere super alienationibus instrumenta, priores instituere vel ministros et alia quaelibet in quibus abbatis esset necessarius assensus, attentare aliquatenus praesumatis contra consuetudinem regularem. Quod si praeter consensum ipsius et inhibitionem praesentem aliquid quod non credimus super his duxeritis praesumendum, id irritum decernimus penitus et inane. Nulli ergo, etc., nostrae inhibitionis, etc. Dat. Laterani, VI Idus Decembris. Ut negligentium quorumdam desidiam praedecessores nostri Romani pontifices ad sollicitudinem excitarent, et obviarent fortius cupiditati multorum, qui vacantes ecclesias suis usibus applicabant, tam antiquis temporibus quam modernis certum tempus canonicis et conciliis praefixerunt ultra quod nec ecclesiae debeant nec ecclesiastica beneficia seu praebenda vacare; non approbantes quod tandiu vacent, sed praecaventes ne diutius ecclesia quaelibet solito ministrorum obsequio defraudetur. Nos etiam ipsorum ac praesertim felicis recordationis Alexandri papae praedecessoris nostri statuta sequentes, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut si monachi Dunelmen. vel alii quilibet lege dioecesana tibi subjecti ecclesias vel praebendas ad suam donationem spectantes ultra tempus in Lateranen. concilio diffinitum vacare permiserint, ex tunc, monitione praemissa, sublato appellationis obstaculo, eas tibi liceat idoneis conferre personis. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra. Rediens de partibus Marchiae dilectus filius C. tt. Sancti Laurentii in Lucina presbyter cardinalis, in quibus legationem sedis apostolicae habuerat, apostolatui nostro exposuit quod pro eo quod Cesenates cum Marchoardo juraverant, et saepius requisiti ad fidelitatem Ecclesiae redire noluerunt, terram ipsam interdicto supposuit. Quia vero, sicut tam per litteras tuas quam etiam populi Cesenat. nobis praesentatas accepimus, Marchoardi societatem penitus reliquerunt, cum aliis civitatibus Romandiolae conjurantes; tuis et ipsorum precibus inclinati, fraternitati tuae per apost. scripta mandamus · quatenus recepto a tot et talibus quot et quales pro societate Ravennat. de Cesenat. juraverunt, secundum formam Ecclesiae juramento quod super his pro quibus interdicti fuerunt nostro debeant parere mandato, interdictum auctoritate nostra relaxes, reservans mandatum usque ad nostrae beneplacitum voluntatis. Datum Laterani, Idibus Decembris. Quoniam indignum est et rationi contrarium ut laici, qui personis ecclesiasticis decimas tenentur exsolvere, eas a clericis rerum ordine praepostera confusione turbato extorquere praesumant, ad petitionem tuam universis monasteriis, ecclesiis et clericis tuae dioecesis duximus indulgendum ut, si forte quilibet laici suo nomine decimas ab eis amodo consuetudinis obtentu longaevae vel aliis occasionibus duxerint exigendas, sit eis liberum quod ita postulabitur denegare. Si vero laici, suae animositatis spiritu concitati, violenter aliquid voluerint adversus praesentis indulti beneficium attentare, tua fraternitas appellatione remota eos ecclesiastico interdicto supponat. Datum Laterani, XVIII Kal. Januarii. Quanto recentior est in Ecclesia vestra religionis introducta plantatio, tanto diligentius in ipsis primordiis est cavendum ne aliquid honestati contrarium nutriatur; quod cum ex consuetudine fuerit confirmatum, ordinis claritatem obtenebret et difficilius, postquam invaluerit, exstirpetur. Cum autem ubi regularis ordinis professio antecessit, una esse debeat mensa fratrum et unum dormitorium eorumdem, nisi aliquem quandoque infirmitas vel alia justa causa excludat, praesentis scripti pagina prohibemus ne aliquis vestrum, post factam professionem, nec etiam aliquis canonicorum seu clericorum saecularium, obtentu alicujus consuetudinis cibos, qui sibi ex administratione quotidiani stipendii apponuntur, extra claustrum vestrum de caetero audeat exportare; sed intra in locis ad hoc specialiter deputatis simul dormiant et manducent. Statuimus insuper et auctoritate apostolica prohibemus ne aliquis canonicus vel clericus capitulis vestris aliqua occasione nolentibus vobis intersit nec quisquam ex ipsis vestibus rubeis vel viridibus seu capis manicatis vel aliis religioni contrariis uti, aliqua insolentia seu temeritate praesumat, quod abjectae saecularitatis saperet vetustatem, et scandalum in populo generaret. Illi vero qui super praemissis culpabiles de caetero potuerint inveniri, secundum archiepiscopi vestri arbitrium canonicam subeant appellatione postposita ultionem. Constituimus etiam et praesentium auctoritate sancimus ut clerici Ecclesiae vestrae, qui non possunt, prout optarent, in ipsa canonici fieri saeculares, postquam fuerint ad alias translati ccclesias et in eis praebendas seu alia ecclesiastica beneficia consecuti, occasione attitulationis seu alia causa nihil sibi juris in ecclesia vestra valeant vindicare nec provisionem exposcere, nisi habitu religionis assumpto, cum aliis fratribus ibidem assidue servituri. Nulli ergo, etc., prohibitionis atque constitutionis, etc. Datum Laterani, IV Idus Decembris. Incumbit nobis ex debito pastoralis officii ut justa postulantibus audientiam cum efficacia praebeamus, maxime ubi eorum vota et pietas adjuvat et explorati juris veritas non relinquit. Ad audientiam siquidem nostram te significante pervenit quod abbas sancti Gervasii de Fos excommunicatos et interdictos tuos pariter ad divina et sepulturam admittit, procurationes debitas, obedientiam et reverentiam, prout de jure tenetur et debet, exhibere tibi penitus contradicit. Nolentes igitur ut juri tuo per eumdem abbatem super hoc valeat derogari, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut in ipsum abbatem, si in hac parte duxerit persistendum, nullius contradictionis vel appellationis obstaculo censura possis ecclesiastica coercere. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, Nonis Decembris. Cum a nobis petitur, etc., usque ad verbum assensu jurisdictionem et potestatem quam super clericos infra terminos compendii habitantes usque ad haec tempora rationabiliter habuistis et nunc etiam juste et pacifice possidetis, vobis et per vos Compendien. monasterio auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Statuentes ut nulli, etc. Datum Laterani, XVIII Kal. Januarii. Cum secundum doctrinam evangelicam, quaecunque vultis ut faciant vobis homines et vos eis eadem facere debeatis, eam reverentiam vos convenit praestare praelatis quam vobis vultis a subditis exhiberi. Sane cum venerabilis frater noster Arelaten. archiepiscopus, metropolitanus, vester illis studiis et meritis adjuvetur ut commendationibus non indigeat aliorum, fraternitati vestrae duximus auctoritate praesentium injungendum, per apostolica scripta praecipiendo mandantes quatenus ei tanquam patri et episcopo animarum vestrarum devote studeatis et humiliter obedire, ad vocationem ipsius, nisi evidens necessitas contradicat, secundum traditionem canonicam sine difficultate qualibet accedentes. Datum Laterani, IV Idus Decembris. Nihil magis esse religioni contrarium credimus vel absurdum, quam si in eadem Ecclesia in professione et ordine et religione ac moribus et vita et habitu servitorum diversitas nutriatur. Ne igitur in Ecclesia vestra, in qua regularis ordo noscitur institutus, hujusmodi ultra confusio se perniciose valeat immiscere, auctoritate praesentium districtius prohibemus ne in Ecclesia vestra de caetero cujuslibet meriti vel nobilitatis instinctu aliquis in canonicum vel in clericum admittatur, vel praepositum, aut decanum, aut aliquem officialium penitus eligatur, nisi professione et habitu se regularem ostendat, et secundum beati Augustini regulam in claustro et capitulo regulariter conversetur; ne status religionis, qui jam ibi per Dei gratiam confirmatus esse dignoscitur, alicujus mutabilitatis dispendio subvertatur et resilire paulatim a religionis proposito cujuslibet praetextu malitiae compellatur. Datum Laterani, Nonis Decembris. Licet ecclesiasticis institutis, quae provida deliberatio sanctorum Patrum instituit, a nullo debeat obviari; tamen cum justa contingit impedimenta concurrere, quae institutorum ipsorum ex necessitate processum impediunt, juxta discretionem in medio residentis rigor est ecclesiasticus temperandus. Unde nos tuae justae petitioni faventes, ut valetudinariis, senibus et infirmis dioecesana tibi lege subjectis, qui pro injectione manuum in personas ecclesiasticas in canonem latae sententiae inciderunt, juxta formam Ecclesiae beneficium absolutionis possis impendere, ita tamen quod postquam infirmi suae restituti fuerint sanitati, ad apost. sedem accedant et alii pro itineris labore sibi dimisso dignum aliquid recompensent, plenam tibi usque ad triennium auctoritate praesentium concedimus facultatem. Datum Laterani, XVII Kalend. Januarii. Quidam clerici tuae dioecesis manifeste dicuntur doctrinae Apostoli obviare, qui candorem ecclesiasticae puritatis, quae sine omni ruga et macula esse debet et omne quod est irreprehensibile sibi eligit, suis spurcitiis depravantes, et dantes offensionem in populo, ministerium suum in vituperium damnosa praesumptione convertunt. Quidam etenim ex ipsis in diaconatus et subdiaconatus ordine constituti, uxores sibi, si tamen uxores sunt nominandae, contra instituta canonica, ut dicitur, copularunt: qui postmodum dignitates ecclesiasticas assecuti curae student domesticae potius quam ecclesiasticae imminere. Volentes igitur id per tuae fraternitatis industriam emendari, fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus quatenus, si praedicti clerici ad commonitionem tuam mulieres ipsas non prorsus ejecerint, et de tanto excessu satisfecerint congruenter, licitum tibi sit ipsos auctoritate nostra ecclesiasticis redditibus, remoto appellationis obstaculo, spoliare. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra. Ea quae ad ampliandum cultum divini nominis in locis Deo dicatis a fratribus nostris et coepiscopis statuuntur, praesertim cum pietas praebet causam proposito et ardor intimae charitatis flagrat exterius, in effectu servare volumus illibata et munimine confirmationis apostolicae roborare. Ex charitatis siquidem, sicut credimus, fonte processit, quod bonae memoriae praedecessor tuus, et tu post eum ipsius exempla secutus, in Ecclesia de Deluton. praebendas et personatus provide statuistis; ut in eo honorabilius de caetero Domino serviatur, et Ecclesia ipsa in se ministrantibus liberius possit et melius providere. Nos igitur propositum tuum dignis laudibus in Domino commendantes, institutionem tam personatuum quam praebendarum in eadem Ecclesia per te et eumdem praedecessorem tuum hactenus factam, sicut rationabiliter et sine quorumlibet praejudicio facta est et servata, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra. Cum secundum traditionem canonicam non liceat aliquem in duabus Ecclesiis titulari, sed quilibet debeat in Ecclesia, in qua ordinatus est perpetuo permanere, ut secundum Apostolum unusquisque maneat in ea vocatione, in qua dignoscitur esse vocatus, grave gerimus et indignum quod, sicut accepimus, praepositus et canonici Arelatenses, qui professi sunt observantiam regularem, mutationes reddituum cupiunt et in diversis laborant Ecclesiis praebendari; unde contingit quod et claustrum ipsum et episcopatus limites saepius exeunt sine licentia praelatorum. Cum itaque nolimus ea viris religiosis permittere quae in Ecclesiis etiam saecularibus canonica reprobant instituta, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus praefatis praeposito et canonicis ex parte nostra et tua studeas districtius inhibere ne beneficia sibi multiplicari satagant, vel in aliis Ecclesiis se faciant titulari, et ne limites episcopatus vel claustri sine licentia tua vel illius cui fratrum curam commiseris, exire temeraria facilitate praesumant. Alioquin tu eos ad id, appellatione frustratoria non obstante, per censuram ecclesiasticam compellere non postponas. Datum Laterani, IV Idus Decembris. Cum ex apostolatus officio, quod licet indigni suscepimus, Ecclesiarum omnium curam et sollicitudinem gerere debeamus, nobis est attentius providendum, ne circa spiritualia vel etiam temporalia ulla detrimenta suscipiant, per illorum incuriam clericorum qui quae sua sunt, non quae Jesu Christi quaerentes, utilitati communi praeferunt specialem Sane, sicut nostro est apostolatui reseratum, nonnunquam in partibus vestris propter insolentiam praelatorum contingit ecclesias debitis intolerabilibus praegravari, pro eo quod earum negotia tanquam propria pertractantes, clericorum assensum non exigunt in agendis. Cum ergo quod omnes tangit, ab omnibus debeat approbari, auctoritate praesentium districtius inhibemus ne praepositus vester sine omnium vel majoris partis et sanioris assensu pecuniam recipiat mutuo vel pro ea praestet fidejussoriam cautionem. Si vero, quod non credimus, contra prohibitionem nostram ecclesiam praesumpserit aggravare, quod ab eo factum fuerit, decernimus non tenere. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra. Cum instantia nostra quotidiana sit, secundum Apostolum, omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, summo studio satagere nos oportet quod status earum in spiritualibus et temporalibus suscipiat incrementa et in deterius, quod absit! aliquorum desidia non labatur. Sane, sicut nostris est auribus intimatum, in Arelaten. Ecclesia id consuetudinis noscitur obtinere, quod praepositus ipsius Ecclesiae coram archiepiscopo et capitulo administrationis suae reddat statutis temporibus rationem, sicut a suis praedecessoribus fuit hactenus observatum. Cum itaque consuetudinis ususque longaevi non sit vilis auctoritas, et praesertim quando rationi non obviat et canonicis institutis, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus praefatum praepositum ad praemissam consuetudinem observandam, appellatione remota, sicut justum fuerit, compellatis. Quod citra mandatum nostrum deberet efficere, si famam suam vellet servare apud homines illibatam; ne Judae notam sinistrae suspicionis incurreret, unde facta sua vellet fratribus et sociis occultare. Datum, ut supra. Cum Arelaten. Ecclesiae personatus praedecessores tui dicantur de pontificalis mensae redditibus statuisse, usque ad tempora ista ordinatio ipsorum ad pontifices, qui fuerunt pro tempore, sicut nostro est apostolatui reseratum, noscitur spectavisse. Cum autem personam tuam sincera diligamus in Domino charitate, nec velimus pontificalia jura tuis temporibus minui sed augeri; ut de jam dictis personatibus, sicut et praedecessores tui sine contradictione qualibet habuerunt, liberam habeas potestatem secundum Deum et profectum commissae tibi Ecclesiae ordinandi, appellatione frustratoria non obstante, fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus. Nulli ergo, etc. Datum, ut supra. Effectum justa postulantibus, etc. usque ad verbum annuimus, et praefatam ecclesiam Sancti Joannis de cimiterio in Papien. suburbio sitam, in qua divino mancipati estis obsequio, ad exemplar felicis recordationis Lucii papae praedecessoris nostri sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti pagina communimus. Statuentes, etc., usque ad verbum vocabulis. Locum ipsum in quo praefata ecclesia sita est cum omnibus pertinentiis suis. ecclesiam Sancti Marci, quae in parochia vestra fundata est, cum omnibus pertinentiis suis, ecclesiam Sanctae Mariae, positam in porta aurea cum pertinentiis suis; ecclesiam Sanctae Mariae, positam in castello Lanfranci cum omnibus pertinentiis suis; et plebem quae dicitur Rete cum omnibus pertinentiis suis. Sane cum generale, etc. Sepulturam quoque, etc. Obeunte vero, etc. Decernimus ergo, etc. Salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum, etc. Datum Laterani, per manum Raynaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, XVIII Kalend. Januarii, indictione secunda, Incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae III anno primo. Gravem lapsum monasterii Sancti Gervasii de Fos nostro noveris apostolatui reseratum, quod cum collegium ipsius propter insolentiam monachorum ad binarium sit redactum, duo monachi, qui supersunt, Dei timore prorsus abjecto, non tanquam in monasterio, sed velut in prostibulo impudice cum duabus mulieribus conversantur; de quorum conversatione religioni detractio evenit et in populo grave scandalum generatur; et cum monasterium ipsum de redditibus et possessionibus archiepiscopalis mensae fundatum sit et ditatum, debitam tibi obedientiam dicti monachi denegant exhibere; quin potius etiam adversus Rom. Ecclesiam calcaneum erigentes, interdictos et excommunicatos passim recipiunt ad divina, defunctis in excommunicatione sepulturam etiam impendentes: propter quod in partibus illis et contemptibiles habentur sententiae praelatorum et justitia penitus non servatur. Cum autem in dicto monasterio et jus habeas patronatus, et lege tibi sit dioecesana subjectum , fraternitati tuae, quam sincerius amplexamur, auctoritate praesentium indulgemus ut praefatum monasterium ad observantiam regularem et statum religionis antiquae, vel, si poteris, meliorem, remoto appellationis obstaculo, valeas reformare. Abbates quoque tibi subjectos ad debitam obedientiam Arelaten. Ecclesiae nunc et in posterum exhibendam compellendi tibi nihilominus concedimus facultatem. Decernimus ergo etc. Datum Laterani, IV Idus Decembris. Cum simus omnibus ex injuncto nobis officio debitores, iis specialiter et praesertim providere tenemur qui vel a sede apostolica ordinem susceperunt, vel apud eam in obsequio nostro et fratrum nostrorum laudabiliter permanentes, nostram plenius meruerunt gratiam et favorem. Unde cum pro ignotis etiam Ecclesia Romana consueverit a personis ecclesiasticis in suis precibus tam celeriter quam efficaciter exaudiri, non possumus non mirari si non audiamur pro illis quibus ad obtinendum quod petitur scientia suffragatur et mores, et qui nobis sunt et fratribus nostris accepti et his quibus scribimus non ignoti. Sane cum pro dilectis filiis W. Rofio sub diacono nostro, clerico dilecti filii nostri Cent. S. Luciae diaconi cardinalis, qui videlicet subdiaconus ex eo quod felicis recordationis C. papae praedecessoris nostri tempore in camera nostra diutius laudabiliter deservivit, et magistro Const. Natal. qui, quoniam bonae memoriae I. Malabrancae tunc Sancti Theodori diacono cardinali diutius obsequium suae devotionis impendit, nostram et fratrum nostrorum gratiam nec immerito meruerunt, idem praedecessor noster venerabili fratri nostro episcopo et capitulo Xanctonen. primo ac secundo scripsisset ut eos in canonicos suos reciperent, et stallum in choro et locum in capitulo assignarent; quia capitulum ipsum preces et mandata ipsius semel et iterum implere contempsit, bonae memoriae Ad. episcopus, tunc archidiaconus Pictavensis, et dilecti filii decanus, et cantor Sanctae Radegundis Pictavensis, quibus exsecutio mandati apostolici fuerat diligenter contradictione et appellatione postposita delegata, post frequentem commonitionem, cum nihil proficerent monitis apud ipsos, procuratorem eorum de canonica Ecclesiae Xanctonen. curaverunt auctoritate apostolica investire; dictis episcopo et capitulo eadem auctoritate mandantes ut eos permitterent canonicam ipsam pacifice possidere. Caeterum quia canonici ejusdem Ecclesiae se contra hoc contumaces exhibebant in omnibus et rebelles, iidem exsecutores, sicut ex eorum litteris accepimus manifeste, in eos excommunicationis et in Xanctonen. Ecclesiam interdicti sententiam protulerunt; quam dicti canonici nullatenus observantes, praesumpserunt divina nihilominus celebrare: licet idem episcopus Xanctonensis, sicut ex litteris suis nobis innotuit, apostolicis nolens contraire mandatis, super receptione ipsorum promptam habeat voluntatem. Iidem etiam canonici ad sedem apostolicam nuntium destinantes, suggesto quod in Xanctonen. Ecclesia quadragenarius erat canonicorum numerus institutus et per sedem apost. confirmatus , causam ipsam abbati Sylvae majoris et decano Burdegalen. committi, sic videlicet ut si constaret litteras non habita mentione de constitutione et confirmatione praedictis pro eisdem subdiacono nostro et magistro Const. ab eodem praedecessore nostro manasse, quidquid factum invenirent occasione litterarum illarum post appellationem ad nos legitime interpositam vel statutum denuntiarent penitus non tenere, injungentes ipsis districtius ne occasione litterarum illarum Xanctonen. Ecclesiam indebite de caetero molestarent. Cumque litterae hujusmodi ad praedictos judices pervenissent, dictus subdiaconus noster ad ipsorum citationem in eorum praesentia constitutus proposuit quod cum excommunicati essent, illis respondere minime tenebatur et quod voluntatem nostram volebat super hoc praesentialiter experiri; et ne ulterius in negotio ipso procederent, sedem apostolicam appellavit. Quia vero labori eorum compati volumus et debemus, ad devotionem et servitium ipsorum nec immerito paternum respectum habentes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus nisi infra quadraginta dies a commonitione nostra auctoritate praesentium viva voce vel litteris sibi facta, vobis per testes omni exceptione majores constiterit praefatum quadragenarium canonicorum numerum fuisse in praefata Ecclesia institutum, vel si non habent plenum, ut duo desint de quadragenario constituto, vel post factam institutionem habuerint quandoque majorem, cum ipsi factam institutionem non observaverint, ipsos in corporalem possessionem canonicae ipsius appellatione postposita, auctoritate freti apostolica, inducentes, stallum in choro et locum in capitulo secundum Ecclesiae consuetudinem assignetis et canonicos memoratos ad receptionem ipsorum per excommunicationis in personas et interdicti sententias in Ecclesiam Xanctonen., sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, cogatis, revocantes in irritum quidquid post susceptionem mandati ejusdem praedecessoris nostri in elusionem ipsius et eorumdem subdiaconi et magistri praejudicium in canonicis vel praebendis inveneritis attentatum. Taliter autem mandatum apostolicum impleatis, ut obedientiam vestram commendare non immerito debeamus et vestro et Ecclesiarum vestrarum profectui sollicitius imminere, ac cardinalis praedictus, quem inter fratres nostros speciali diligimus in Domino charitate, et idem subdiaconus et magister propter hoc libentius intendant vestris commodis et honori: scituri quod sicut gratum habebimus si mandatum apostolicum fueritis efficaciter exsecuti, sic ferre non poterimus non moleste si, quod non credimus, in hoc negligentes fueritis vel remissi Testes autem qui fuerint nominati, si se gratia, odio, vel timore subtraxerint, ut testimonium perhibeant veritati, per districtionem ecclesiasticam appellatione remota cogatis. Nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint harum tenore tacito a sede apostolica impetratae. Quod si omnes, etc., duo vestrum ea nihilominus exsequantur. Datum Laterani, XIV Kal. Januarii. Si eorum petitionibus apostolicum gratanter impertimur assensum, quos gratiosos inter alios clericos orbis et litterarum scientia et morum reddit honestas, officii nostri, sicut credimus, debitam prosequimur actionem, et Deo in hoc et hominibus complacemus. Sane licet dilectum filium magistrum P. de Corbolio, de cujus litteratura et scientia in longinquis et remotis partibus praedicatur, suae tantum probitatis et honestatis intuitu habere debeamus in visceribus charitatis: cum tamen ad memoriam reducimus nostram nos aliquando sub ipsius magisterio exstitisse et ab eo divinarum audisse paginam Scripturarum , ad dilectionem ipsius efficimur promptiores et ejus libentius augmento intendimus et honori. Cum igitur venerabilis frater noster Eboracen. archiepiscopus praebendam Eboracen. Ecclesiae cum archidiaconatu eidem magistro contulerit, sicut nobis per suas litteras, ut proponitur, intimavit, nec vos unquam deceat talem ac tantum clericum a societate vestra repellere, sed vocare, cum de litteratis et discretis personis Ecclesiis multa provenire consueverint incrementa, devotionem vestram rogamus, monemus ac per apostolica scripta districte praecipiendo mandamus, quatenus praefatum magistrum ad praebendam et archidiaconatum sibi concessum tam libenter quam liberaliter admittentes, faciatis eumdem vel procuratorem suum praebendam et archidiaconatum pacifice possidere; ut et idem magister in vobis se gaudeat fraternae dilectionis solatium invenisse, et nos, qui pro ipso puro corde et voluntate sincera scripta nostra dirigimus, devotionem vestram valeamus in Domino merito commendare. Alioquin nos venerabili fratri nostro Elien. episcopo noveritis injunxisse ut praefato magistro praebendam et archidiaconatum, non obstante contradictione vel appellatione cujuslibet, si ei de canonica concessione constiterit, nostra fretus auctoritate non differat assignare et faciat pacifice possidere; illos censura ecclesiastica percellens qui se duxerint mandato nostro temere opponendos. Datum Laterani, XVI Kal. Januarii. Si eorum petitionibus, etc., fere in eumdem modum ut supra, usque ad verbum commendare. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus praefato magistro praebendam et archidiaconatum, non obstante contradictione vel appellatione cujuslibet, si tibi de canonica concessione constiterit, nostra fretus auctoritate non differas assignare et facias pacifice possidere, illos censura ecclesiastica percellens, qui se duxerint mandato nostro temere opponendos. Datum, ut supra. Cum regnorum status per virorum prudentum consilia de bono semper consueverit in melius prosperari, qui ad ipsorum regimen, Domino disponente, vocantur, viris prudentibus et discretis favorem debent et gratiam libenti animo impertiri, et ipsorum, prout convenit, intendere incrementis. Cum enim sicut credimus, magnificencia regia non ignoret qualiter dilectus filius magister P. de Corbolio inter alios clericos orbis scientia litterali praefulgeat et sua probibate et discretione sit admodum commendandus, ad dilectionem ipsius prompta debes voluntate concurrere et eum tam libenter quam efficaciter exaudire. Cum igitur venerabilis frater noster Eboracen. archiepiscopus ei praebendam Eboracen. Ecclesiae cum archidiaconatu contulerit, super cujus possessione per dilectos filios decanum et capitulum Eboracense, prout dicitur, impeditur; pro ipso, sub cujus magisterio nos aliquando exstitisse recolimus et ab eo audivisse sacrarum paginam Scripturarum, puro corde, conscientia bona et voluntate non ficta serenitatem regiam duximus litteris apostolicis exhortandam, rogantes attentius et monentes quatenus praedictum magistrum nostrarum precum intuitu et suae probitatis obtentu diligas propensius et honores, et ad habendam possessionem pacificam archidiaconatus et praebendae auxilium regiae serenitatis exhibeas; ita quod ipse magister ad servitium magnitudinis regiae fortius accendatur, et nos, cum preces nostras, praesertim quas de tam puro corde proferimus, cognoverimus exauditas, ad audiendum petitiones tuas possimus magis favorabiles inveniri. Datum, ut supra. Operante divinae dispositionis clementia, in sedis apostolicae specula constituti piis debemus affectibus suffragari, et eos, cum a charitatis radice procedunt, perducere ad effectum, praesertim ubi quod queritur, Jesu Christi est, et privatae cummunis utilitas antefertur. Sane cum tu, dilecte in Christo fili, frater Joannes minister, ad nostram olim praesentiam accessisses et propositum tuum quod ex inspiratione divina creditur processisse nobis humiliter significare curasses, intentionem tuam postulans apostolico munimine confirmari: Nos ut desiderium tuum fundatum in Christo, praeter quem poni non potest stabile fundamentum, plenius nosceremus, ad venerabilem fratrem nostrum episcopum et dilectum filium abbatem Sancti Victoris Parisien. cum nostris te duximus litteris remittendum; ut per eos, utpote qui desiderium tuum perfectius noverant, de intentione tua et intentionis fructu ac institutione ordinis et vivendi modo instructi, assensum nostrum tibi possemus securius et efficacius impertiri. Quia igitur, sicut ex eorum litteris cognovimus evidenter, Christi lucrum appetere videmini plus quam vestrum, volentes ut apostolicum vobis adsit praesidium, regulam juxta quam vivere debeatis, cujus tenorem dicti episcopus et abbas suis nobis inclusum litteris transmiserunt, cum his quae de dispositione nostra et petitione tua, fili minister, duximus adjungenda, praesentium vobis et successoribus vestris auctoritate concedimus, et illibata perpetuo manere sancimus. Quorum tenorem, ut evidentius exprimatur, inferius jussimus annotari. In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Fratres domus Sanctae Trinitatis sub obedientia praelati domus suae, qui minister vocabitur, in castitate et sine proprio vivant. Omnes res, undecunque licite veniant, in tres partes dividant aequales, et in quantum duae partes sufficient, exsequantur ex illis opera misericordiae, cum sui ipsorum et eis necessario famulantium moderata sustentatione. Tertia vero pars reservetur ad redemptionem captivorum qui sunt incarcerati pro fide Christi a paganis, vel dato pretio rationabili pro redemptione ipsorum, vel pro redemptione paganorum captivorum, ut postea rationabili commutatione et bona fide redimatur Christianus pro pagano secundum merita et statum personarum. Cum vero pecunia data fuerit, vel aliquid aliud, licet specialiter et proprie detur ad aliquid, semper de consensu illius, qui dederit, tertia pars separetur, et aliter non recipiatur; exceptis terris, pratis, vineis, nemoribus, aedificiis, nutrituris et hujusmodi. Fructus enim inde exeuntes, deductis expensis, scilicet medietate remota pro expensis, in tres partes dividentur aequales; sed quae paucas vel nullas recipiant expensas omnes dividantur. Cum vero panni vel calciamenta vel minuta hujusmodi, quibus necesse sit uti, quae vendi vel conservari non expedit, data fuerint vel a se ipsis habuerint, non dividantur, nisi ministro domus et fratribus visum fuerit expedire, de quibus singulis Dominicis, diebus si fieri potest, in capitulo deliberetur. Si tamen praedicta, ut panni, terrae, nutriturae, sive minuta venderentur, pretium inde proveniens in tres partes ut supra dividatur. Omnes Ecclesiae istius ordinis intitulentur nomine sanctae Trinitatis et sint plani operis. Fratres possunt esse in una cohabitione, tres clerici et tres laici et praeterea unus qui procurator sit, qui non procurator, sed minister, ut dictum est, nominetur, ut Frater N. minister domus sanctae Trinitatis, cui fratres repromittere ac impendere obedientiam teneantur. Omnibus fratribus suis, sicut sibimet, minister fideliter administret. Vestimenta sint lanea et alba; et liceat eis habere pellicias singulis singulas, et bracas, quas jacentes non deponant. Jaceant in laneis; ita quod plumea fulcra vel culcitras, nisi in aegritudine laborantes, in domibus propriis minime habeant. Cervical vero ad sustentationem capitis permittantur habere. In cappis fratrum imponantur signa. Equos non ascendant nec etiam habeant; sed asinos tantum liceat ascendere datos vel accommodatos vel de propriis nutrituris susceptos. Vinum sumendum a fratribus taliter temperetur, ut sobrie sumi valeat. Jejunent ab Idibus Septembris secunda, quarta et sexta feria et Sabbato, nisi solemnis festivitas intervenerit, usque ad Pascha: sic tamen ut ab Adventu usque ad Nativitatem Dominicam et a Quinquagesima usque ad Pascha, exceptis Dominicis diebus, in cibo quadragesimali jejunent, et alia similiter jejunia quae consuevit Ecclesia celebrare. Potest tamen quandoque minister jejunium cum discretione relaxare propter aetatem vel viam et aliam justam causam, vel facultate inspecta etiam augmentare. Carnibus datis ab his qui foris sunt vel sumptis de propriis nutrituris vesci liceat tantum in Dominicis diebus a Pascha usque ad Adventum Domini, et a Natali usque ad Septuagesimam, et in Nativitate et Epiphania Domini, et in Ascensione Domini et Assumptione et Purificatione beatae Mariae, et in festivitate Omnium Sanctorum. Nihil emant ad victum, praeter panem et pulmentum, scilicet fabas et pisa et hujusmodi legumina, olera, oleum, ova, lac, caseos et fructus. Sed neque carnes neque pisces sive vinum liceat emere, nisi ad necessitatem infirmorum, vel minutorum, vel pauperum, aut in magnis solemnitatibus. Liceat tamen nutrituras emere, et nutrire. Cum vero in itinere sive peregrinatione fuerint, liceat eis, sed parce, vinum emere, et pisces in Quadragesima, si necesse fuerit; et si quid eis datum fuerit, inde vivant, et residuum in tres partes dividant. Tamen si fuerint in via profecti ad redimendum captivos, quidquid eis datum fuerit totum debent ponere in redemptionem captivorum, praeter expensas. In civitatibus, in villis, sive castellis, in quibus proprias domos habuerint, nihil omnino extra domos illas, nisi forte in domo religionis, etiamsi a quovis rogentur, comedant vel bibant, nisi forte aquam in domibus honestis; nec pernoctare praesumant extra hujusmodi domos. Nunquam in tabernis vel in hujusmodi locis inhonestis habitent, comedant vel bibant. Qui autem hoc praesumpserit, juxta arbitrium ministri gravi vindictae subjaceat. Talis sit charitas inter fratres, clericos et laicos, ut eodem victu, vestitu, dormitorio, refectorio et eadem mensa utantur. Infirmi seorsum dormiant et comedant: ad quorum curam habendam conversus aliquis, laicus sive clericus, deputetur, qui ea quae necessaria fuerint inquirat et ministret sicut fuerit ministrandum. Moneantur tamen infirmi, ut lauta sive nimium sumptuosa cibaria non requirant, commoda potius et salubri moderatione contenti. Cura hospitum et pauperum et omnium euntium et redeuntium uni de discretioribus et benignioribus fratribus injungatur, qui audiat eos, et ut expedire viderit, charitatis solatium administret. Requirat tamen ab illis quos crediderit admittendos, si eis quae fratribus apponuntur velint esse contenti. Ad lauta quidem et sumptuosa cibaria non oportet quemquam admitti. Quaecunque tamen praestanda sunt cum hilaritate praestentur, et nulli maledictum pro maledicto reddatur. Si quis, et maxime religiosus, ad hospitandum advenerit, benigne suscipiatur et charitative juxta posse domus illi subministretur. Avena tamen vel aliud in loco avenae hospitibus non detur, si fuerint in civitate vel oppido, vel ubi venalis inveniatur; nisi forte religiosi sint hospites vel tales qui ad manum non habeant et non emere possint. Si autem hospites venalem non invenerint et in domo qua suscepti fuerint inveniatur, congruenter eis praebeatur. Nullus frater laicus vel clericus sit, si fieri potest, sine proprio officio. Si quis vero laborare noluerit et potuerit, locum ipsum deserere compellatur, cum Apostolus dicat: Qui non laborat, non manducet . Silentium observent semper in ecclesia sua, semper in refectorio, semper in dormitorio, De necessariis tamen liceat loqui in aliis temporibus aptis, et remissa voce, humiliter et honeste; et extra praedicta loca ubique sermo eorum sit honestus et sine scandalo. Similiter et eorum omnis status, gestus, vita, actio, et omnia alia honesta in eis reperiantur. Capitulum, si fieri potest, singulis Dominicis diebus in singulis domibus minister cum fratribus suis teneat, et de negotiis domus et domui sive fratribus datis, ut ad redemptionem captivorum tertia pars deputetur, fratres ministro et minister fratribus rationem fideliter reddant. Non solum fratribus, sed et familiae domus pro capacitate sua similiter singulis Dominicis diebus, si fieri potest, exhortatio fiat; et quid credere aut agere debeant simpliciter moneantur. De omnibus rebus et clamoribus in capitulo fratres judicentur. Nullus fratrum fratrem suum in publico accuset, nisi bene possit probare. Qui autem hoc fecerit, poenam subeat, quam reus subiret si convinci potuisset, nisi minister ex causa cum eo dispensare voluerit. Si qui scandalum vel aliquid hujusmodi fecerint, vel, quod absit! se invicem percusserint, juxta arbitrium ministri majori vel minori vindictae subjaceant. Si quis frater in fratrem peccaverit, id est, contra fratrem, id est, eo solo sciente qui injuriam passus est, sustineat patienter, licet sit innocens; et cum quieverit commotio animorum, benigne et fraterne commoneat et corripiat eum usque ter inter se et ipsum solum, et poenitentiam agere de commisso et a similibus in posterum abstinere. Quod si non audierit, dicat ministro, et ille corripiat eum secreto secundum quod viderit saluti ejus expedire. Qui vero scandalum movit et per se emendare voluerit, totum ante pedes scandalizati petens veniam se extendat; et si semel non sufficit, usque ter illud idem faciat. Si vero hoc in publicum venerit, quaecunque secutura fuerit poenitentia haec sit prior, scilicet ante pedes ministri petendo veniam totius corporis extensione, et postea secundum ejus arbitrium emendetur. Generale capitulum semel in anno celebretur, quod fieri debet in octavis Pentecostes. Si pro necessitate domus debitum aliquod fuerit contrahendum, prius in capitulo fratribus proponatur, et cum eorum fiat consilio et assensu; ut sic et suspiciones et murmurationes evitentur. Si quisquam de substantia domus violentiam fecerit et ad judicem oportuerit referri, non ante hoc fiat quam charitative ille a fratribus primo, post ab aliis vicinis similiter moneatur. Electio ministri per commune fratrum consilium fiat, nec eligatur secundum dignitatem generis, sed secundum vitae meritum et sapientiae doctrinam. Ille vero qui eligitur, sacerdos sit vel clericus ordinibus aptus et sit professus. Minister vero, sive major sive minor, sacerdos sit. Major minister confessiones fratrum omnium congregationum ejusdem ordinis audire potest. Minor vero minister omnium fratrum suae domus audiat confessiones; dummodo verecundia repetiti excessus occasionem minime praebeat tardius praelatis suis vel minus pure quam deceat confitendi. Sollicite vero minister provideat ut praecepta regulae, sicut caeteri fratres, per omnia teneat. Postquam vero electus fuerit, si ex culpa deponi meruerit, per majorem ministrum convocatis tribus vel quatuor ministris minoribus deponatur, et alius qui dignus sit, loco ejus subrogetur. Si vero pro remotione terrarum vel alia causa rationabili major minister hoc facere non poterit, ministris minoribus magisque religiosis committat; et quod illi fecerint auctoritate majoris ratum habeatur. Major vero minister si pro excessibus corrigendus vel deponendus sit, per quatuor aut quinque ministros ejusdem ordinis magis religiosos hoc fiat, qui tunc auctoritate generalis capituli ad hoc eligi debent. Si quis hujus ordinis frater esse voluerit, primo per annum cum expensis suis praeter victum, habitu suo et omnibus suis retentis, in ordine pro Deo serviat; et post annum, si bonum et conveniens videatur ministro domus et fratribus et illi, et locus vacaverit, recipiatur; nihil tamen pro receptione sua exigatur. Si quid tamen gratis dederit, recipiatur; dum tamen tale sit de quo non videatur Ecclesiae litigium imminere. Si vero de cujusquam moribus visum fuerit dubitandum, prolixior de eo probatio habeatur. Si ante receptionem aliquis se intemperanter habuerit et impatiens disciplinae, et ad arbitrium ministri non emendaverit mores suos, tribuatur ei modeste licentia cum omnibus quae attulit recedendi. In ordine vero aliquis non recipiatur antequam annum videatur vigesimum complevisse. Professio vero in arbitrio ministri relinquatur. Pignora non accipiant, nisi decimas cum licentia sui episcopi, de manu laici. Juramenta non faciant, nisi in magna necessitate et cum licentia ministri, vel jussi ab episcopo suo vel ab alio vices apostolicas gerente, et hoc pro honesta et justa causa. Si quod vitium in re quae venditur notum fuerit, indicetur emptori. Depositum auri vel argenti vel pecuniae non liceat eis suscipere. Ipsa die qua infirmus venerit vel apportatus fuerit, de peccatis suis confiteatur et communicet. Omni secunda feria , finita missa pro fidelibus, fiat absolutio fidelium defunctorum in caemeterio. Singulis quoque noctibus ad minus in hospitali coram pauperibus pro statu et pace sanctae Romanae Ecclesiae et totius Christianitatis, et pro benefactoribus et pro his pro quibus generalis Ecclesia consuevit orare, communis fiat oratio. In regularibus horis morem beati Victoris observent; nisi forte pausationes vel aliae prolixitates vel vigiliae, occasione laboris et paucitatis servientium, de consilio piorum et religiosorum virorum fuerint remittendae. Propter paucitatem etenim suam tantas pausationes in psallendo facere non tenebuntur nec ita tempestive surgere. In rasura similiter ordinem Sancti Victoris sequantur clerici. Laici vero barbas non radant, sed eas crescere modeste permittant. Nulli ergo, etc., nostrae concessionis et constitutionis, etc. Datum Laterani, XVI Kal. Januarii, anno Incarnationis Dominicae 1198, pontificatus nostri anno primo. Innotuit apostolatui nostro per petitionem nobis ex tua parte porrectam, quod cum in Alben. Ecclesia quaedam dignitas, quae custodia dicitur, ad tuam donationem pertinens habeatur, cujus curae ac sollicitudini ornamenta ac privilegia ipsius Ecclesiae et diadema etiam regium committuntur, eam personae idoneae conferre desideras; ne forte, per imperitiam aut infidelitatem vel negligentiam custodis ipsius, Ecclesia incurrat aliquod detrimentum aut honor patriae de corona aliquam laesionem sustineat. Volentes igitur indemnitati Ecclesiae praecavere, et tibi tuam justitiam conservare, ut custodiam ipsam, sicut tui juris existit, idoneae personae nullius appellatione obstaculo conferas et assignes, liberam tibi damus auctoritate apostolica facultatem. Datum Laterani, XII Kal. Januarii. Si super commisso tibi grege sic vigilare procuras ut esse de illis pastoribus qui nato Domino super grege suo noctis vigilias custodiebant merito comproberis, in tui exsecutione officii semper cum discretione procedes et de subditis tuis, tanquam de eis redditurus Domino rationem, plantare virtutes et exstirpare vitia procurabis. Ad audientiam siquidem nostram noveris pervenisse quod in Pictavien. dioecesi pro diutina pastoris absentia in religiosorum collegiis et aliis personis ecclesiasticis multa quae statum perturbant religionis et ordinis sunt praesumpta, ad quorum correctionem te oporteat propensioris sollicitudinis studium exercere. Volentes igitur ut excessus liberius valeas corrigere delinquentium, cum nostra fueris auctoritate suffultus, tibi pagina praesenti mandamus quatenus ad abbatias et alia loca religiosa et ecclesias tuae dioecesis quae tibi sunt dioecesana lege subjectae personaliter accedens, quae tam in capite quam in membris in eis corrigenda inveneris, secundum Deum corrigas et emendes et reformationi eorum taliter procures insistere, quod de bona possis provisione laudari, et Ecclesiarum status per te studiosius reformetur. Datum ut supra. Apostolicae sedis auctoritate debitoque compellimur pro universarum statu Ecclesiarum satagere et earum maxime quae specialius eidem sedi adhaerent ac tanquam proprio jure subjectae sunt utilitatibus providere. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Nicolai, Benedicti, Leonis, Urbani, Paschalis, Innocentii, Eugenii, Adriani, Alexandri, Clementis, Coelestini Ro. Pont. praefatum Corbeien. monasterium in pago Ambianen. situm, quod ad jus et proprietatem beati Petri specialiter pertinet, in quo estis divino obsequio mancipati, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti pagina privilegia communimus. In primis siquidem statuentes, etc., usque ad verbum vocabulis. Omnes parochias Corbeiae et parochiam pratorum, parochiam de Naurs, parochiam de Bus, parochiam du Thanes et parochiam de Uscia. Ad haec adjicientes interdicimus ut possessiones ipsius ecclesiae et beneficia absque abbatis et fratrum consensu nullus hominum in vita sive in morte aliis ecclesiis dare vel alio quolibet modo alienare praesumat ab ipsa. Nec liceat Remen. archiepiscopo nec Ambianen. nec alicui episcopo in abbate et fratribus vel clericis sive famulis aut in laicis infra praefatas parochias constitutis dominationem aliquam exercere aut eos excommunicare vel interdicere aut appellationes ab eis vel invicem vel contra eos ab extraneis factas aliquo modo recipere vel pro emendatione criminum actiones quaerere praemiorum, neque potestatem aliquam in possessionibus ad ipsum monasterium vel cellas ejus pertinentibus vel in posterum juste et rationabiliter acquirendis sibi audeant vindicare. Prohibemus quoque ne Remen. archiepiscopi vel Ambianen. episcopi aut alii, vel eorum oeconomi vel archidiaconi seu eorum nuntii absque vestra vel vestrorum fratrum gratuita vocatione ad monasterium vestrum vel loca praedicta accedant, aut molestationem aliquam seu perturbationem inferant, aut consuetudines pravas seu novas imponant. Chrisma vero, etc. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem tantum fratres communi consensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum Deum et beati Benedicti regulam de eodem collegio vel alterius coenobii, si ibi aliquis ad hoc regimen dignus repertus non fuerit, providerint eligendum: qui, juxta antiquam Ecclesiae vestrae consuetudinem, a quocunque malueritis episcopo consecretur. Apostolica insuper auctoritate statuimus et sub interminatione anathematis prohibemus ne abbates vestri, qui pro tempore fuerint, altaria, decimas, praebendas monachales, aliquo titulo alienare praesumant, nec alias possessiones monasterii seu thesauros vendere, obligare aut infeudare, sine communi consensu capituli vel majoris aut sanioris partis aliquatenus audeant. Ad haec autem adjicimus ne aliqui monachi seu conversi sub professione domus vestrae astricti sine consensu abbatis et majoris ac sanioris partis capituli vestri pro aliquo fidejubeant, vel ab aliquo pecuniam mutuo accipiant ultra pretium capituli vestri rationabili providentia diffinitum, quod si facere praesumpserint, non teneatur conventus pro his aliquatenus respondere. Indictum autem, sicut hactenus Corbeien. monasterium celebrare consuevit, vobis confirmamus; et ne quis eos qui ad ipsum convenerint, in eorum bonis vel in personis, offendere vel molestare praesumat auctoritate apost. prohibemus. Illis vero qui locum ipsum in hac die devotionis intuitu visitaverint et beneficia ei contulerint, de injuncta eis poenitentia quadraginta dies auctoritate apostolica relaxamus. Hospitali autem vestro, quod Portaria dicitur, decimas a catholicis ipsius loci abbatibus et aliis Dei fidelibus rationabiliter concessas, auctoritate ap. confirmamus. Decernimus ergo, etc. Salva sedis ap. auctoritate. Ad indicium autem quod monasterium vestrum ad jus et proprietatem beati Petri pertineat et perceptae a Rom. Ecclesia libertatis, unciam auri nobis et successoribus nostris annis singulis persolvetis. Si qua igitur, etc. Datum Later., per manum Raynald domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, XV Kal. Januarii, indictione secunda, Incarnationis Dominicae anno 1198, pont. vero domini Innocentii papae III anno primo. Cum inter alios mundi principes personam tuam sicut charissimi filii disposuerimus praerogativa dilectionis et gratiae honorare et tam tuis quam tuorum utilitatibus paterna provisione diligenter intendere, miramur plurimum et dolemus quod hoc propositum nostrum, ex quo nimirum quantum magnitudini tuae valeat honoris et utilitatis afferri, serenitatem regiam non credimus ignorare, pravis quorumdam suggestionibus niteris impedire. Cum enim negotium Cantuariensis Ecclesiae dudum, solum Deum habentes prae oculis, studuerimus secundum divinum beneplacitum terminare , credebamus quod factum nostrum celsitudo deberet regia gratiarum prosequi actione, quae nos hactenus de justitia facienda saepius exoravit nec sustineret aliqua ratione quod quisquam deberet in hac parte apostolicis jussionibus obviare; quin potius, si aliter fecissemus, praeter offensam divinam et conscientiae laesionem, plurimum verebamur ne diceremur oppressores pauperum, et justitiae contemptores. Verum secus contigit quam vellemus vel etiam credere deberemus. Nuper enim accedentes ad praesentiam nostram dilecti filii nostri prior et socii sui monachi Cantuarien. lacrymabili nobis et deflenda conquestione monstrarunt quod, cum regia sublimitas mandavisset de thesauro Ecclesiae Cantuarien. redigendo in scriptis et sigillo tam regio quam archiepiscopi necnon et monachorum signando, neque hoc, unde ipsos in Domino commendamus, facere voluissent, sicut erat prius in ipsorum perniciem cogitatum, spreta sedis apostolicae reverentia, suis sunt rebus et possessionibus spoliati; unde ad sedem apostolicam eos laborare oportuit invitos pariter et dolentes. In quorum adventu renovatus est dolor noster: quia sustinuimus cum Propheta pacem, et non venit; quaesivimus bona, et ecce turbatio. Cum enim veterem, sed nondum inveteratam et perlatam quaestionem saepius ad apost. sedem crederemus nos penitus exstinxisse , ecce quasi morbus pullulat recidivus, et facta sunt novissima ejus deteriora prioribus: quod tristes referimus et dolentes. Porro quoniam auctoritatem apost. sedis cui, licet immeriti, praesidemus, vigorem volumus obtinere debitum nec sustinere possumus nec debemus in suggillationem ejus aliquid debeat attentari, magnificentiam regiam de puro corde rogamus, monemus, hortamur, et in remissionem injungimus peccatorum quatenus, revocatis omnibus quae contra eosdem monachos attentata noscuntur et in pristinum statum reductis quos pro reverentia sedis apost. apud sublimitatem tuam haberi volumus plurimum commendatos, mandatum nostrum in ea causa quae inter ipsos et praefatum archiepiscopum vertebatur emissum non sustineas ab aliquo praeteriri. Quod tanto fortius brachio potentiae tuae credimus effectui mancipandum, quanto amplius in tuis negotiis et tuorum a nobis desideras etiam in majoribus exaudiri. Neque super hoc circumspectionem tuam volumus dubitare quin, si praemissa studueris liberaliter adimplere, majorem ex hoc gratiam et favorem apud sedem valeas apostolicam promereri. Alioquin, quantumcunque personam tuam in Domino diligamus et honori tuo velimus, quantum cum Deo possumus et honore nostro, deferre, contemptum nostrum, imo Dei, cujus locum, licet indigni, tenemus in terris, non poterimus ulterius aequanimiter sustinere, sed in eos, quicunque fuerint, et terras eorum qui nostrae dispositioni praesumpserint obviare, eam animadversionem sine differentia personarum curabimus exercere, quod per exhibitionem operum ostendemus nos velle regia via prudenter incedere, nec cujusquam gratia vel favore declinare ad dextram vel sinistram, cum omnem inobedientiam secundum Apostolum prompti sumus ulcisci. Si quis autem regiae serenitati suggesserit quod de ipsa quidquam sinistri a dictis monachis pro positum fuerit coram nobis, fidem non adhibeas; cum potius afflictiones et molestias suas plus altero procurante quam de voluntate credant regia processisse: Datum Laterani, XI Kal. Januarii. Lacrymabilem afflictionem dilectorum filiorum prioris et monachorum Cantuarien. et miserabilem apud sedem apost. toties replicatam referre sine multa cordis amaritudine non valemus, cum eis apost. sedis subsidium nihil videatur commodi attulisse; quin potius quanto eis ratione praevia magis adesse voluimus et prodesse, tanto adversus manus hostilis in contemptum apostolicae sedis est diutius aggravata. Et cum per charissimum in Christo filium R. Anglorum regem illustrem oppressiones hujusmodi crederemus et violentias pro reverentia sedis apost. refrenari, cujus saepius super hoc scripta recepit, econtra nunc ultimo in tantum profecimus quod prior et monachi, spreta sedis apost. reverentia, suis rebus et possessionibus spoliati, emisso edicto de thesauro Ecclesiae consignando, quod hactenus fuit penitus inauditum. Volentes autem adhuc maternis insistere lenimentis et nolentes illius exemplo cujus vicem, licet indigni, tenemus in terris, per singulos dies irasci, adhuc semel super eodem facto praefato regi nostras litteras destinamus. Ut autem preces et mandata nostra cordi regio tenacius quam hactenus imprimantur, rogamus fraternitatem vestram attentius et per apost. scripta praecipimus, quatenus litteras nostras super hoc sibi transmissas, omni dilatione cessante, curetis ei fideliter explanare; quas si aure surda transierit, praeter animadversionem debitam, quam in contemptores Ecclesiae Ro. ac nostros non differemus ulterius jaculari, ejus instruemur exemplo qualiter suas suorumque petitiones debeamus etiam in majoribus exaudire. Quod si ambo, etc. Datum, ut supra. Venientem ad nos dilectum filium magistrum I. clericum et nuntium serenitatis regiae, qua decuit benignitate recepimus, et in his quae nobis proposuit ex parte magnitudinis tuae curavimus, quantum cum Deo potuimus, exaudire. Verum quia, sicut Domino placuit, a quo est omne datum optimum et omne donum perfectum, manum misisti ad fortia et illius terrae administrationem et regimen assumpsisti in qua Dominus et redemptor operatus salutem nostram dorsum posuit ad flagella et humiliavit semetipsum, factus obediens usque ad mortem, regiae magnitudini est summopere satagendum ut exemplo ejus qui coepit facere et docere, in tribulationibus non deficiat quae terram illam, nimis exigentibus peccatis, invenerunt; in quibus adjutor tibi aderit, si sustinueris patienter, fidelis Deus, qui neminem patitur tentari supra id quod poterit sustinere, sed facit cum tentatione proventum. Ejusdem quoque humilitatem studeas, quantum poteris, imitari; ut quanto major es, tanto te amplius in conspectu Domini humilies, ut exaltet te in tempore visitationis. Qui enim se humiliat, juxta Scripturae testimonium, exaltabitur, et qui se exaltat, humiliabitur. Neque devotio debet aliquatenus dubitare quin, si per opera virtutum praemissarum et etiam aliarum studueris in lege Domini ambulare, tribuat tibi Dominus secundum cortuum, et mittat tibi auxilium de sancto et de Sion te tueatur; et cum sit misericors et miserator, non continebit in ira misericordias suas; qui etiam in ulciscendo non obliviscitur misereri; qui si pro nobis fuerit et nobiscum, quis contra nos? Alioquin cum renes et corda scrutetur, nisi conversus ad eum fueris, nec ipse ad te convertetur: sine quo nec tu quidquam facere poteris, nec nos tecum, qui quantum pro subsidio terrae sanctae dudum laboraverimus et laboremus indesinenter, serenitatem tuam non credimus ignorare, cum idipsum fere noverint universi et praedictus magister magnitudini regiae poterit plenius indicare. Ut autem de sollicitudine et labore nostro fructus proveniat exoptatus, rogamus magnificentiam tuam, monemus et exhortamur in Domino, quatenus in spiritu humilitatis et animo contrito susceptae potestatis officium ita procures irreprehensibiliter exercere, quod per auxilium gratiae divinae loca nativitatis et resurrectionis Dominicae, pristinae valeant temporibus nostris restitui libertati. Nos enim sumus in eo proposito constituti ut, quantum cum Deo poterimus, auxilio tuo et terrae adesse velimus jugiter et prodesse. Latorem autem praesentium, virum providum et fidelem, magnificentiae tuae reddimus commendatum. Datum Laterani, XII Kal. Januarii. Significantibus dilectis filiis abbate et monachis Corbeien. nos accepisse noscatis quod, cum ecclesia de Uscia in pago Tornacen. sita, sicut in eorum privilegiis continetur, ab episcopali sit jurisdictione exempta nec debeat alii nisi praefato monasterio respondere, venerabilis frater noster episcopus et dilecti filii capitulum Tornacen. eam nituntur suae jurisdictioni supponere et presbyterium ejusdem ecclesiae, cum eis non liceat, excommunicare praesumunt et in hoc monasterium ipsum molestatione indebita fatigare. Super quo licet per eosdem abbatem et monachos praedictus episcopus ad sedem apostolicam fuerit appellatus et terminus festum sancti Remigii appellationi prosequendae praefixus, per eum nec per alium appellationem prosequi procuravit. Unde nos eisdem per scripta nostra praecipimus ut ab ipsius molestatione indebita penitus desistentes, super Ecclesia memorata contra privilegia sedis apostolicae non praesumant ipsum laedere quomodolibet vel turbare. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus eos a molestatione ipsius contra privilegia Romanorum pontificum districtione qua videritis expedire, sublato appellationis obstaculo, compescatis. Nullis litteris, etc. Quod si omnes, etc., tu frater episcope cum eorum altero, etc. Datum, ut supra. A molestatione indebita monasterii Corbeien. vestram etiam sine mandato nostro deberetis taliter compescere voluntatem, quod non videremini illud in suis justitiis contra privilegia sedis apostolicae fatigare. Significantibus siquidem nobis, etc., fere in eumdem modum ut supra usque ad verbum turbare. Alioquin noveritis nos venerabili fratri nostro Noviomen. episcopo et dilectis filiis Compendien. et Sancti Medardi Suessionen. abbatibus dedisse firmiter in mandatis ut vos a molestatione ipsius contra privilegia Romanorum pontificum, appellatione remota, qua expedire viderint districtione compescant. Nullis litteris, etc. Datum, ut supra. Cum sedes apostolica a Deo plenitudinem susceperit potestatis, nos qui ei, licet immeriti, divina favente clementia praesidemus, sic convenit omnium Ecclesiarum provisionibus cogitare, quod illi qui supra se ipsum petram stabili soliditate fundavit, de commissis nobis dignam valeamus reddere rationem, quia super nos alium judicem non habemus. Licet autem inter Ecclesiam et episcopum esse spirituale matrimonium cognoscamus, quod non potest nec debet humano judicio separari; ipse tamen Dominus noster et magister soli beato Petro vicario ejus et per ipsum successoribus suis et nobis ipsis qui, licet indigni, locum tenemus ipsius, transferendi et deponendi pontifices et eorum cessiones recipiendi, Ecclesiarum necessitate vel utilitate pensata, sicut testatur antiquitas et sacrorum canonum asserunt sanctiones, speciali privilegio tribuit potestatem. Quod quidem provida et sancta dignoscitur deliberatione statutum, ut quos Deus spirituali conjunctione ligavit, non homo, quia non vicarius hominis, sed Deus, quia Dei vicarius, separaret; ut non videatur contra doctrinam evangelicam attentari, in qua dicitur: Quod Deus conjunxit, homo non separet . Intelleximus siquidem per litteras venerab. fratrum nostrorum Bituricen. et Burdegalen. archiepiscoporum et episcopi Xanctonensis et dilectorum filiorum decani et capituli Ecclesiae Pictaviensis, necnon abbatum et aliorum praelatorum Ecclesiarum Pictavien. dioecesis nostro apostolatui praesentatas, quod defuncto bonae memoriae Ademaro quondam Pictavien. episcopo, praedicti decanus et capitulum in personam tuam unanimiter convenerunt, te ipsis in episcopum concedi a sede apostolica postulantes. Nos vero cum fratribus nostris deliberato consilio, ad nostram memoriam reducentes quantum Pictavien. Ecclesia post decessum felicis recordationis Willelmi quondam Pictavien. episcopi pro substitutione pontificis laboraverit, credentes etiam quod per sollicitudinis tuae prudentiam, Ecclesia ipsa in spiritualibus et temporalibus assiduum suscipiat auctore Domino incrementum, cum in talibus secundum instituta canonum evidens utilitas et urgens necessitas considerari debeat et attendi, utile cognovimus et necessarium ut de minori civitate ad majorem, de populosa dioecesi ad populosiorem et de nobili ad nobiliorem Ecclesiam apostolica debeas auctoritate transire, ubi talentum tibi creditum Domino tuo valeas reddere duplicatum. Sanctorum igitur Patrum institutionibus et praedecessorum nostrorum vestigiis inhaerentes, qui translationes hujusmodi, consideratis Ecclesiarum utilitatibus et necessitutibus, facere saepius consueverunt; supradictorum decani et capituli et cleri Pictavien. petitioni clementer annuimus et ut a Nanneten. ad Ecclesiam transeas Pictavien. de benignitate sedis apostolicae liberam indulgemus tibi auctoritate praesentium facultatem. Datum, ut supra. Cum sedes apostolica, etc., ut supra fere in eumdem modum usque ad verbum facultatem. Quocirca fraterninati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus ipsum episcopum sicut venerabilem in Christo fratrem habeas, et fraterna benignius charitate pertractes; ut ipse te in doctrina patrem et pastorem suum et in mansuetudine fratrem agnoscat. Datum, ut supra. Cum sedes apostolica, etc., ut supra fere in eumdem modum usque ad verbum facultatem. Ideoque universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus eidem episcopo tanquam praelato et pastori animarum vestrarum debitam obedientiam et reverentiam impendatis; ut, cum ipse in vobis filialem devotionem invenerit, benignus vobis et mansuetus existat, et vos et Ecclesiam vestram paterno benignius amplexetur affectu. Datum, ut supra. Cum sedes apostolica, etc., ut supra fere in eumdem modum usque ad verbum facultatem. Cum itaque praedicto episcopo vestros debeatis tanquam membra capiti cohaerere et ipsius salubribus monitis et mandatis devote ac humiliter obedire, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus ei cum devotione obedientiam et reverentiam impendatis et de rationibus episcopalibus curetis plenarie respondere, sicque ipsi ad relevanda onera debitorum quibus Pictavien. Ecclesia, sicut dicitur, praegravatur, grata subventionis auxilia ministretis, quod ipse vos tanquam bonos filios habeat semper in visceribus charitatis et vestris valeat utilitatibus imminere. Datum, ut supra. Hanc inter corporalia et spiritualia constat existere differentiam quod corporalia facilius destruuntur quam construantur; e contrario vero spiritualia facilius construuntur, quam destruantur. Unde juxta canonicas sanctiones episcopus solus dare honorem potest, solus autem non potest auferre. Ex parte siquidem venerabilis fratris nostri Carcassonen. Episcopi fuit in audientia nostra propositum quod in suis adeo processit diebus et propter senium vigor naturalis in ipso defecit, quod omnino est inutilis et insufficiens ad portandam curam Carcassonen. Ecclesiae, imo ejus administratio, sicut proponitur, animabus sibi commissis perniciosa est potius et damnosa; praesertim cum non solum in temporalibus, imo etiam in spiritualibus, Ecclesia suae curae commissa cum caeteris dioecesanis tantum lapsum incurrerit, quod humani generis inimicus fere universorum corda iniquitatis gladio penetravit, ut eos secum in ignem perpetuae gehennae retrudat, et in tantum in ea dioecesi virus praevaricationis haereticae penetravit, quod diversas et inauditas sectas ministri diabolicae fraudis ibidem adinveniunt et publice profitentur et populum qui sibi credat habent, ita ut vox eorum angelica reputetur nec sit inter eos qui ab ore ministri verbum affectet quinimo non dedignetur evangelicae praedicationis audire. Propter quod idem episcopus suam insufficientiam recognoscens a nobis humiliter postulavit ut ei cedendi licentiam praeberemus. Nos igitur tam super lapsu Ecclesiae quam interitu animarum, quae per incuriam pastoris in laqueum damnationis incidisse creduntur, pio condolentes affectu et volentes super hoc congruae provisionis remedium adhiberi, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si praefatum episcopum propter impedimentum cordis vel corporis insufficientem esse noveritis ad gerendam sollicitudinem pastoralem, vos auctoritate nostra cessionem ejus admittere minime postponatis; et ea libere ac sine pravitate recepta, canonicis Ecclesiae Carcassonen. tribuatis licentiam idoneum episcopum eligendi, qui opere ac sermone fidei praevaricatores ad fidei revocet unitatem et eradicato penitus zizaniorum germine, frumentum cum multiplicato fructu faciat, inspirante divina clementia pullulare. Vobis autem in virtute obedientiae districte praecipimus ut per vos ipsos et quoscunque alios ac praefatos haereticos de Narbonen. provincia penitus excludendos omne studium et operam, quam poteritis, tribuatis. Datum Laterani, X Kalend. Januarii. Potestatis apostolicae plenitudo longe lateque diffusa, licet ubique praesens potentialiter habeatur, tamen quia ea quae ad tantum officium pertinent, per se, prout singulis expediret, non valet praesentialiter exercere, tam vos quam alios ministros Ecclesiarum in partem sollicitudinis advocavit, ut sic tanti onus officii per subsidiarias actiones commodius supportetur. Inde est quod cum Ecclesia beati Martini Turonen. nostra filia specialis existat nec ei possimus in quibuslibet necessitatibus suis praesentialiter, prout tenemur, adesse, nos ministerium nostrum quod eidem impendi non potest vestrae sollicitudini committentes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus dilectis filiis canonicis ipsius Ecclesiae, quoties ad vos pro irrogatis sibi injuriis duxerint recurrendum, de malefactoribus suis constitutis in terra charis. in Christo filii P. illustris regis Franciae appellatione remota, nullatenus differatis justitiae plenitudinem exhibere: ad id liberius faciendum, quemadmodum videritis expedire, monitione praemissa rigorem ecclesiasticum prout justum fuerit adhibentes. Datum, ut supra. Scriptum est in eumdem modum episcopo et decano Pictavien. Potestatis apostolicae, etc., ut supra usque ad verbum committentes, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ad eamdem Ecclesiam accedentes, ea quae tam in vestimentis canonicorum inordinatis quam divinis obsequiis, meditationibus et firmis tempore residentiae faciendae et aliis tam spiritualibus quam temporalibus videritis corrigenda, cum consilio eorum quos in ipsa Ecclesia maturioris et sanioris consilii esse noveritis, auctoritate apostolica, sublato contradictionis et appellationis obstaculo. Deum solum habentes prae oculis, corrigentes eos quos vestris institutionibus contrarios inveneritis aut rebelles, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescatis; ita in hoc provisione sollicita procedentes, quod studium vestrum apud Deum et homines multipliciter appareat commendandum. Quod si omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum, ut supra. Vitium Simoniacae pravitatis quantum Deo sit odiosum et quanta ex eo sequatur pernicies animarum fraternitatem tuam credimus non latere. Inde est quod cum, sicut audivimus, plures clerici de tua dioecesi sua sint beneficia Simoniace assecuti, ita quod ex hoc magnum scandalum in populo generetur, tibi praesentium auctoritate duximus injungendum ut illis qui legitime convinci potuerint ecclesiastica beneficia taliter obtinere amotis, tibi ea liceat, appellatione remota, personis idoneis assignare; alios vero qui canonice convinci non potuerint, si fama publica noveris laborare, ad purgationem canonicam, subl. appellationis diffugio, nostra possis auctoritate compellere, ne scandalum in populo generetur. Vellemus autem quod circa primordia promotionis tuae majorem nobis et Ecclesiae Romanae reverentiam impendisses. Datum Laterani. Domino INNOCENTIO divina bonitate sanctae Romanae Ecclesiae summo et universali episcoporum episcopo GUIDO comes Alverniae, salutem cum omni reverentia et hominii fidelitatem debitam. A parentum meorum fide non degenerare laborans, qui quoddam suum proprium castellum nomine Uteo, Deo et sanctis apostolis et Ecclesiae sanctae Romanae sibique praesidentibus domino Alexandro papae videlicet et successoribus suis delegarunt, aliud non minus praecipuum castrum, a me noviter aedificatum et meo nomine nominatum, praefatae sanctae Rom. Ecclesiae dono et concedo, aurique unciam pro mea recenti mutatione transmitto. Vestram itaque protectionem et defensionem super fratrem meum R. Claromonten. episcopum exorare, sicut videtur, decrevi: quoniam idem frater meus praefatus episcopus, conjunctis et adunatis sibi Coterellorum et Basclorum ruptis diversis, in praejudicium sui ordinis et praevaricationem totius juris terram meam incendiis, homicidiis et rapinis et quibuscunque potest malitiis devastat. Vestrae itaque sanctitatis pedibus prostratus, preces fundo ut eum a tanta injuria revocetis et sententiam excommunicationis quam in terram meam praeter praefata mala tulit amoveatis, et judices vel examinatores causae nobis constituatis dominos archiepiscopum Burdegalen. et praepositum Evaunen. qui ab universis abbatibus vicinis veritate cognita, remota appellatione, tantam injuriam terminare studeant. Precamur etiam ut latori praesentium super his et aliis quae intimaverit credatis. Cum nobis, licet immeritis, in apostolicae sedis specula consistentibus sit universarum Ecclesiarum sollicitudo commissa, de statu illarum sollicitudinem nos convenit gerere diligentem et providere attente ut per fratres et coepiscopos nostros, cum non possimus ubique nostram praesentiam corporaliter exhibere, possint in melius reformari. Ex parte siquidem tua nostris est auribus intimatum quod cum bonae memoriae Andreas antecessor tuus monasterium S. Stephani protomartyris, situm in loco qui dicitur Keu, concessisset fratribus S. Abrahae de Valle Ebron, monachis nigri ordinis propter dissolutionem suam remotis, et iidem fratres S. Abrahae bona ejus dilapidando et ducendo vitam nimium dissolutam, ipsum deduxissent ad nimiam paupertatem, bonae memoriae Coelestinus papa praedecessor noster et nos etiam tibi dedimus in mandatis ut restitutioni ejusdem monasterii provideres: tuo committentes arbitrio utrum praedicti fratres S. Abrahae tolerandi, an monachi nigri essent in ipso monasterio reducendi. Tu vero, sicut accepimus, fratres S. Abrahae propter dissolutionem suam inde penitus abjecisti, et nos per petitionem tuam duxisti super provisione ipsius monasterii requirendos. Ideoque fraternitati tuae per praesentia scripta mandamus quatenus, si per monachos Ecclesiam illam videris reformari non posse, in ipsa Ecclesia canonicos instituas regulares, qui secundum regulam beati Augustini devotum ibi Domini famulatum impendant, et per eorum religionem locus ipse in melius tuo faciente studio reformetur. Datum Laterani, XI Kal. Januarii. Significante venerabili fratre nostro Colocen. archiepiscopo, ad audientiam apostolatus nostri noveris pervenisse quod, cum in dioecesi sua sint quamplures villae in quibus Sclavi habitant, iidem Sclavi praefato archiepiscopo decimas exhibere contemnunt. Quoniam igitur de regia serenitate confidimus et speramus ut Ecclesias et earum ministros diligas et earum commodis exemplo progenitorum tuorum diligenter intendas, excellentiam tuam rogamus atque monemus, per apostolica scripta mandantes, quatenus memoratos Sclavos ut decimas debitas praefato archiepiscopo sine diminutione persolvant, tradita tibi potestate compellere non omittas. Datum, ut supra. Cum monasterium vestrum multorum gravetur onere debitorum, ut vix ejus redditibus fratribus valeant necessaria ministrari, abbates qui fuerunt pro tempore, sicut nostris est auribus intimatum, occasione promissionum de beneficiis non vacantibus tantis se pensionibus obligarunt, quod, si etiam ut dudum monasterium in temporalibus abundaret, eas solvere vix valeret. Cum autem, secundum instituta canonum, antequam vacent non sint ecclesiastica beneficia promittenda, et quae contra leges fiunt, haberi debeant pro infectis; vos et monasterium vestrum a praemissis promissionibus et pensionibus denuntiamus auctoritate praesentium absolutos; cum nec regulariter valeat accessorium, ubi non obtinet principale. Datum Laterani, III Kal. Januarii. Cum ex naturalis legis praecepto, quod Dominus in Evangelio declaravit, quaecunque volumus ut faciant nobis homines et nos eis facere debeamus, et ex eo quod legitur in Tobia, Quod tibi odis fieri, alii ne feceris , ab aliorum teneamur injuriis temperare, nos, qui sacra docente Scriptura monemur ne alii nostrum demus honorem, et ex apostolatus officio quod, licet indigni, suscepimus, aliorum jura et praesertim fratrum et coepiscoporum nostrorum tenemur propensius defensare, ab eisdem nolumus nobis injurias irrogari. Sane cum ad apostolatus nostri notitiam luce clarius pervenisset quod venerabilis frater noster Antiochenus patriarcha, praedecessoris sui exempla secutus, qui motu propriae voluntatis N. Tharsen. in Mamistan. dicitur transtulisse, te quondam Apamen. electum in Tripolitanam Ecclesiam transtulisset, non potuimus non moveri; praesertim cum nec ei suffecerit dicti praedecessoris sui praesumptionem solummodo imitari, quin potius in injuriam nostram ipsius transgresus excessum, novo quodam mutationis genere parvificavit majorem et magnum quodammodo minoravit, episcopare archiepiscopum, imo potius dearchiepiscopare praesumens, cum dictus praedecessor ejus dictum archiepiscopum de Tharsen. Ecclesia in Ecclesiam transtulerit similis dignitatis. Licet enim tu nondum fuisses consecratus, confirmationis tamen munus receperas et archiepiscopalia, quantum tibi licuerat, ministraras; sicut tua nobis relatione innotuit, qui te Valenien. asseruisti episcopum, cum nuper constitutus esses apud sedem apostolicam, confirmasse. Verum cum fortius sit spirituale vinculum quam carnale, dubitari non debet quin omnipotens Deus spirituale conjugium quod est inter episcopum et Ecclesiam, suo tantum reservaverit judicio dissolvendum: qui dissolutionem carnalis conjugii quod est inter virum et feminam suo tantum judicio reservavit, praecipiens ut quos Deus conjunxit, homo non separet. Non enim humana sed divina potius potestate conjugium spirituale dissolvitur, cum per translationem vel depositionem, aut etiam cessionem auctoritate Romani pontificis, quem constat esse vicarium Jesu Christi, episcopus ab Ecclesia removetur. Et ideo tria haec quae praemisimus non tam institutione canonica quam institutione divina soli sunt Romano pontifici reservata. Sicut autem episcopus consecratus sine licentia Romani pontificis suam non debet Ecclesiam derelinquere, sic et electus confirmatus praeter ejus assensum suam deserere nequit Ecclesiam, cui est alligatus; cum non debeat in dubium revocari quin, post electionem et confirmationem canonicam, inter personas eligentium et electi conjugium sit spirituale contractum. Quia, licet inveniatur in canone quod si electus ultra quinque menses per suam electionem retinuerit viduatam Ecclesiam, nec ibi nec alibi consecrationis donum percipiat, non tamen intelligitur Ecclesia viduata quasi sponsum non habeat, sed quia cum sponsus ejus nondum sit consecratus, adhuc quoad quaedam viri manet solatio destituta. Quamvis autem eidem patriarchae et aliis fratribus et coepiscopis nostris, ut praemissum est, quantum cum Deo possumus, deferre velimus, praesertim cum Ecclesia Rom. sit Antiochenae plus caeteris quasi quadam germanitate conjuncta; ne tamen jure patriarchatus ad eum credatur episcoporum mutatio pertinere et hoc ipsum trahatur ad posteros in exemplum per quod apostolicae sedis privilegio, cujus jura tenemur prae caeteris conservare, posset plurimum derogari, pro praemissis excessibus eum ab electorum confirmationibus et consecrationibus episcoporum et te ab administratione pontificalis officii de communi fratrum nostrorum consilio duximus suspendendos, donec super hoc curaremus aliud ordinare. Per quod idem patriarcha honori suo asseruit per litteras suas plurimum derogatum, cum usque ad tempora ista patriarchae Antiocheni suspensio fuerit inaudita: quoniam et praedecessor noster Leo papa sanctissimus Anatolium patriarcham Constantinopolitanum, quamvis patriarcham Antiochenum praesumpserit consecrare nec suspendit nec excommunicavit, sed redarguit et ad melius mutavit. Ad excusandum quoque quod fecerat, nonnulla in eisdem litteris suis exprimere procuravit, quibus nos plus ad misericordiam quam ad judicium suppliciter invitabat: ignorantiam scilicet, cum nusquam expressum fuerit, usque ad nostra tempora, de electo quod de episcopis fuerat institutum; perturbationem mentis, quae pro tribulationibus quae terram illam nimis peccatis exigentibus invenerunt, rationis acumen intueri acutius non sinebat; idoneitatem personae tuae, quae litteratura et honestate caeteris illius terrae clericis praeminebat; et quod canonicorum vota in alium non poterant de facili convenire: qui si aliquatenus discordassent a domino terrae, parato ad praedam, et de scissuris mentium exsultante, bona ecclesiastica essent mirabiliter desolata. Et sicut venerabilis frater noster Conradus Maguntinus archiepiscopus, episcopus Sabinensis, cujus testimonium praemissis rationibus concordabat, suis nobis litteris intimavit, tua prudentia circumspecta totius terrae statui plurimum poterat existere fructuosa. Propter quae circa factum tuum facilius poterat dispensari. Nos ergo super facto tuo cum fratribus nostris communem tractatum habentes et subtiliter attendentes quod consecratio tibi collata nec prioris Ecclesiae te pontificem fecerit, cum ad eam non fueris consecratus, nec secundae ad quam, prioris vinculo perdurante, non poteras canonice consecrari, cum adhuc esses alteri conjugaliter alligatus, praedictis tamen rationibus ad dispensationis gratiam inclinati, quamvis secundum sacrorum canonum instituta utraque carere deberes, de plenitudine potestatis a prioris vinculo te solventes, auctoritate tibi praesentium duximus concedendum ut de benignitate sedis apostolicae quasi novo consensu Tripolitanam Ecclesiam de caetero tanquam proprius pontifex ad honorem Dei, utilitatem ipsius Ecclesiae tuamque salutem et cleri populique tibi commissi studeas gubernare, quatenus praeveniente divina gratia et sequente plus prodesse velis et valeas quam praeesse; praesertim temporibus istis, cum vix sit qui faciat bonum usque ad unum, opus est non mercenario, sed pastore. Datum Laterani, II Kal. Januarii. Cum ex naturalis legis, etc., ut supra, fere in eumdem modum usque ad verbum dispensari. Et quoniam suspensionis sententiam in te prolatam, sicut ex tuarum intelleximus continentia litterarum, humiliter observasti: Nos, qui personam tuam sincera charitate diligimus et tuo, quantum cum nostro possumus, intendimus honori deferre, cum te inter fratres nostros honorabile membrum et in domo Domini columnam immobilem reputemus, confessionem spontaneam et supplicationem devotam benignius attendentes, de consueta Rom. sedis clementia poenam inflictam duximus relaxandam, a suspensionis sententia fraternitatem tuam auctoritate praesentium denuntiantes penitus absolutam. Datum, ut supra. Sine dolore tibi et pudore scribere non valemus, cum sedes apost. quod olim in te dignoscitur approbasse, nunc peccatis exigentibus cogitur improbare. Cum enim ab ipso tuae promotionis principio inter te et dilectos filios canonicos Lingonen. multae pullulaverint quaestiones nec unquam, postquam tuo commissa fuit regimini, pacem habuerit Ecclesia Lingonensis, sicut fama refert publica, et quamplurium praelatorum et religiosorum ipsarum partium litteris nostro est apostolatui suggestum, non solum mobilia sed etiam immobilia ipsius Ecclesiae adeo distraxisti, quod quae olim inter Gallicanas Ecclesias nobilis fuerat et famosa nunc habeatur ab his, qui in circuitu ejus sunt, in opprobrium et contemptum. Super quibus cum a Lingonen. capitulo coram venerabili fratre nostro Lugdunen. archiepiscopo metropolitano tuo delatus fuisses, ut ejus judicium declinares, apostolicae sedis audientiam invocasti, festum beati Lucae proxime praeteritum terminum appellationi prosequendae praefigens; quem Lingonen. capitulum ad Dominicam qua cantatur Jubilate Deo, proxime praeteritam, coarctarunt. Quae utique cum tam per litteras quam nuntios utriusque partis ad nostram audientiam pervenissent, volentes tibi et eis pro intemperie aeris et caloris distemperantia paterna sollicitudine providere, tibi per scripta nostra mandavimus ut hujus occasione discordiae bona Lingonen. Ecclesiae minime dilapidare praesumeres: festum beati Michaelis proxime praeteritum sub peremptorio terminum assignantes, quo te nostro conspectui praesentares objectionibus capituli responsurus et propositurus contra ipsos si quid velles proponere quaestionis. Cum autem canonici Lingonenses et illi praesertim quos personaliter ad petitionem tuam litteris fecimus apostolicis evocari, ad nostram accessissent praesentiam et nos tuae volentes fraternitati deferre, ipsos diu detinuerimus, adventum tuum aliquandiu exspectantes, comparuerunt tandem in praesentia nostra duo nuntii tui, quibus, licet procuratores non essent, in consistorio nostram dedimus audientiam et quae ab eis proposita fuerunt, audivimus diligenter, facientes litteras nobis pro te transmissas in nostro et fratrum nostrorum auditorio recitari: in quibus continebatur expressum, quod in Cistercien. capitulo, in multorum religiosorum et aliorum praesentia, signum vivificae crucis acceperas, vovens pro amore Jesu Christi ad partes accedere transmarinas; quod tamen post edictum peremptorium a te procuratum constitit esse factum. Et licet ipsi canonici saepius reclamarent quod in exspectando plus debito gravarentur, sententiam tamen nostram usque in vigilia Nativitatis Domini proferre distulimus, credentes quod tu venires vel saltem sufficientem mitteres responsalem. Quantumcunque vero nobis sit molestum te in aliquo molestari, quia tamen nobis incumbit ex injunctae administrationis officio corrigenda corrigere et reformare in melius quae circa Ecclesiarum statum noscuntur minus licite attentata, volentes etiam in judiciis juris ordinem observare, habito cum fratribus nostris super negotio ipso consilio, te pro contumacia manifesta et dilapidatione vulgata, quam non solum ad aures nostras fama publica detulit, imo etiam archiepiscoporum, episcoporum et aliorum religiosorum virorum testimoniales litterae demonstrarunt, te ab administratione totius Lingonen. episcopatus, tam in spiritualibus quam in temporalibus, omnino suspendimus; auctoritate tibi praesentium injungentes districtius ut suspensionem procures inviolabiliter observare. Volentes autem, nisi forte cedere forte malueris, quod saluti tuae magis credimus expedire, causam quae inter te et dilectum filium decanum Lingonen. pro Ecclesia vertitur, super dilapidatione et insufficientia et aliis multis injuriis et gravaminibus per te ipsi Ecclesiae irrogatis, examinari celerius et canonico fine decidi , ipsam venerabili fratri nostro Parisien. episcopo duximus committendam; per apostolica tibi scripta mandantes quatenus, cum ab eo fueris requisitus, ipsius adire praesentiam non postponas, responsurus objectis et objecturus quae volueris contra decanum agentem pro Ecclesia memorata. Si vero de utriusque partis voluntate processerit quod per ipsum episcopum diffinitiva sententia proferatur, ipse auditis hinc inde propositis et ascitis sibi viris prudentibus quos tanto negotio cognoverit expedire, causam ipsam fine canonico terminabit. Alioquin gesta utriusque partis redacta in scriptis et sigilli sui munimine roborata ad praesentiam nostram transmittet, praefigens partibus terminum competentem, quo recepturae sententiam nostro se conspectui repraesentent. Interim autem per dictum Parisien. episcopum de procuratore idoneo Lingonen. Ecclesiae praecipimus provideri. Datum, ut supra. Scriptum est super hoc episcopo Parisien. Quanto Antiochenam et Jerosolymitanam Ecclesias purius diligimus et intendimus amplius honorare, tanto ad amovenda ea quae inter ipsas controversiae atque rancoris cujusdam scrupulum pariunt diligentius intendere volumus ac quaestiones earum judiciali calculo diffinire; ut earum sopita discordia, servent ad se invicem mutuae dilectionis affectum et in suis sibi curent necessitatibus subvenire. Sane cum inter praedictas Ecclesias super Tyren. et Peterten. archiepiscopatibus quaestio fuerit diutius agitata, quae, sicut ex litteris felicis recordationis Lucii papae praedecessoris nostri didicimus, vobis et praedecessoribus vestris quodammodo per negligentiam procurantibus finem non potuit debitum obtinere, cum peremptorio multoties fueritis evocati ac idem praedecessor noster bonae memoriae praedecessori tuo, frater patriarcha, cum proficisceretur in Galliam, mandaverit viva voce ut vel sufficientem responsalem transmitteret vel ipse rediret ad ejus praesentiam responsurus: quia idem patriarcha mandatum apostolicum non implevit, dictus praedecessor noster utrique parti peremptorium terminum assignavit; ad quem, sicut accepimus, nec venistis nec misistis idoneos responsales. Quia vero, quantumcunque Jerosolymitanam Ecclesiam diligamus, quantumcunque etiam vobis et ipsi velimus in instanti necessitate deferre, quia tamen Antiochenae Ecclesiae justitiae deesse non possumus nec debemus, quae etiam non est Saracenicae persecutionis immunis, licet aliud statuere contra vos de juris rigore possemus, necessitatem tamen terrae orientalis diligentius attendentes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus a festo Omnium Sanctorum proximo venturo usque ad annum, quod vobis peremptorio assignamus, ad respondendum sufficienter instructi, nostro vos conspectui praesentetis per sufficientes et idoneos responsales. Quod si nec ad praesentiam nostram accesseritis termino constituto nec transactioni steteritis quae per felicis recordationis Eugenium papam praedecessorem nostrum inter easdem Ecclesias intercessit vel alias cum venerabili fratre nostro patriarcha et dilectis filiis canonicis Antiochen. curaveritis convenire, nos, concedente Domino, sicut justum fuerit, procedemus. Datum Laterani, III Nonas Januarii. Justis petentium, etc., usque ad verbum assensu, stagnum de Cucullo cum omnibus pertinentiis suis, et totum mansum de Granoliis, quae a Fulcrando Magalonensis Ecclesiae praeposito de consilio et assensu venerabilis fratris nostri Magalonen. episcopi rationabiliter comparastis, sicut ea juste ac pacifice possidetis, et in venditionis scripto continetur, devotioni vestrae auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Statuentes ut nulli, etc. Datum Laterani, IV Nonas Januarii. Ea quae de mandato sedis apostolicae concordia vel judicio statuuntur, firma debent et illibata consistere, et ne in recidivae contentionis scrupulum relabantur, apostolico convenit patrocinio communiri. Sane cum controversiam quae inter vos et dilectos filios G. praepositum et capitulum Magalonen. super diversis capitulis vertebatur, bonae memoriae Coelestinus papa praedecessor noster venerabili fratri nostro archiepiscopo Arelatensi commiserit fine canonico decidendam, ipse, tanquam vir providus et discretus, partibus in sua praesentia constitutis, communicato multorum consilio, controversiam ipsam amicabili compositione sopivit. Nos itaque ad exemplar ejusdem praedecessoris nostri, compositionem ipsam, sicut ipsa sine pravitate facta est et ab utraque parte recepta et in instrumento authentico exinde confecto plenius continetur, ratam habentes et firmam, eam auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Et ut majorem obtineat firmitatem, ipsam de verbo ad verbum huic praesenti paginae duximus inserendam, cujus tenor talis est: In nomine Domini nostri Jesu Christi. Anno incarnationis ejusdem 1197, mense Aprili. Cum omne profuturae rei stabilimentum, ne transeunte tempore evanescat, litterarum oporteat testimonio praesignari, praesentium et futurorum memoriae per hujus praesentis paginae instrumentum dignum fuit demonstrare quod causa quae inter Guidonem praepositum et capitulum Magalonen. ex una parte et P. de Caprespina commendatorem domus militiae Templi sitae apud Montem Pessulanum et fratres ejusdem domus ex altera parte, super multis et variis capitulis, videlicet super oblationibus, vigiliarum perceptionibus, coemeterii obventionibus, decimis, ecclesiarum novarum constructionibus, possessionibus, damnis, injuriis et invasionibus et aliis multis querelis, coram domino Hymberto Dei gratia archiepiscopo Arelaten. a domino Coelestino bonae memoriae Papa tertio delegato hinc inde vertebatur, post multas et varias contentiones et altercationes ab eodem archiepiscopo amicabili compositione de utriusque partis assensu et auctoritate Deodati de Breisaco tunc temporis magistri domorum militiae Templi in Narbonen. et Arelaten. et aliis provinciis, in hunc modum fuit decisa. Praedictus itaque archiepiscopus, assidentibus ei magistro Michaele Arelaten. sacrista, P. Alberto causidico Aquensi, magistro Nicolao, R. de Montiliis, P. Petito, communicato eorum et utriusque partis consilio definivit quod de caetero prior sancti Firmini et canonici Magalonen. tertiam partem omnium oblationum denariorum, candelarum, panis, vini et aliorum, cujuscunque modi sint sive sint oblatae ad manum sacerdotis sive ad altare in ecclesia domus praedictae, integre et sine diminutione percipiant. In praecipuis vero solemnitatibus, scilicet Natalis Domini, beati Stephani, beati Joannis evangelistae, Epiphaniae, Ramis palmarum, Sancti Paschae, Ascensionis, Pentecostes, Assumptionis et Purificationis beatae Mariae et Omnium Sanctorum, medietatem percipiant. In candelis autem vigiliarum nihil accipiant. In omnibus vero coemeterii obventionibus et mortuorum legatis seu relictis, cum apud eos elegerint sepulturam, omnium rerum tam mobilium quam immobilium vel se moventium, cujuscunque modi vel generis sint, prior et canonici Magalonen. tertiam partem integre percipiant, exceptis armis et armaturis et equis. Si vero decedens pro armis vel equis emendis pecuniam vel terram vel aliam quamlibet rem praedictae domui legaverit vel reliquerit, in his omnibus et etiam in obventionibus illorum quibus infirmantibus Templarii signum suae religionis imposuerint, pallium scilicet cum cruce, vel aliud, nihilominus dicti canonici tertiam partem percipiant; nisi tales fuerint qui voto solemni et perpetuo cum voluntate morandi, si evaserint, se domui Templi pro fratribus tradiderint, et qui ad domum sine alterius personae sustentaculo pedites vel equites venire poterunt. In quorum obventionibus, etiamsi in illis aegritudinibus decesserint, et in obventionibus familiae domus Templi ibi morantis, dicti canonici nihil accipiant. Decimas quoque totius bladi et leguminum, cujuscunque generis sint, et vini in integrum in pace et sine contradictione canonici Magalonen. percipiant; et his contenti nihil aliud quaerere possint. In decimis vero novalium, in hortis et arboribus et pratis et animalium nutrimentis, cujuscunque generis sint, dicti canonici nihil percipiant. Item diffinivit dominus archiepiscopus cum assessoribus praedictis, quod Templarii apud Lunellum vel in tota dioecesi Magalonensi ecclesiam vel oratorium non construant, nec coemeterium habeant sine voluntate episcopi et assensu Ecclesiae Magalonensis et illud oratorium, quod apud Lunellum incoeptum esse videbatur, omnino removeatur. Possessiones vero stagni de Cucullo cum pertinentiis suis et mansum de Granolet cum pertinentiis suis, quae quondam emerunt a Fulcrando quondam Praeposito Magalonensi, Templarii sine inquietatione et vexatione aliqua in pace habeant et possideant. De damnis datis super abductione pecorum et animalium domus militiae Templi a canonicis Magalonensibus et aliis damnis, injuriis et invasionibus hinc inde illatis, bonum finem et mutuam remissionem inter se tam Templarii quam canonici Magalonen. fecerunt. Praeterea excommunicatos vel interdictos Magalonen. Ecclesiae ad ecclesiam vel sepulturam Templarii nullo modo recipiant. Etsi episcopus vel prior parochialis Ecclesiae populum ab aliis Ecclesiis convocare decreverit, tunc Templarii ad Ecclesiae officium nullum admittant, donec aliae Ecclesiae populum recipiant. Et ego G. Magalonen. praepositus, et ego P. de Agrifolio archidiaconus, et ego Michael, et ego G. de Altiniaco, voluntate et assensu Magalonen. capituli missi, omnia supradicta in perpetuum valitura laudamus et confirmamus et in proximo generali capitulo Magalonen. laudari et confirmari faciemus, et hoc idem pro posse nostro faciemus a summo pontifice confirmari. Et ego frater Deodatus de Breisaco magister domorum Templi in Narbonen. et Arelaten. et aliis provinciis, et ego frater P. de Caprespina commendator domus Montispessulani, et ego frater G. de Solario commendator domus Arelatensis, voluntate et assensu fratris Pontii de Rigaudo magistri in citramarinis partibus, omnia supradicta in perpetuum valitura laudamus et confirmamus, et in proximo generali capitulo Templi ea laudari et confirmari faciemus, et hoc idem pro posse nostro faciemus a summo pontifice confirmari. Acta apud Arelatum in palatio domini archiepiscopi, in praesentia et testimonio P. Malaurae caputscholae, Privati vestiarii, W. Heliae infirmarii, G. Enguiramni eleemosynarii, G. de Berra, P. Hysnardi, B. de Monins, Rost. capellani domini archiepiscopi, pon. prioris capellani ejusdem, Hysnardi de Sancto Amantio, Michaelis clerici domini archiepiscopi, B. de Olivario, Aldeberti de Novis, G. Raymundi de Mol. P. Bruni, Pont. scutarii, Franceschi, Jacobi, Columbi notarii regis Aragonen. P. notarii domini archiepiscopi, qui scripsit haec. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, II Kalendas Januarii. De vestra discretione ac sinceritate confisi, etsi negotium laboriosum, meritorium tamen et, sicut credimus, vobis propter Christum acceptum duximus committendum, sperantes quod illud tanto libentius impleatis, quanto per ipsum, ut sic loquamur, et restitutio Jesu Christi exsulis et communis Christiani populi utilitas amplius procuratur. Vos autem mandati apost. tenore suscepto nec parcentes laboribus, nec expensis, proposuistis populis Siciliae causam Christi. Nec fuit labor vester inanis; cum et multi de manibus vestris susceperint signum crucis et plures tam in victualibus quam aliis parati sint pro necessitatibus signatorum congruentia subsidia destinare. Verum, sicut ex literis quas tu, fili abbas, ad sedem apostolicam destinasti, didicimus, hi circa subsidium terrae orientalis negligentiores existunt, qui subditos sibi populos ad id deberent exemplo et exhortationibus invitare; et liberalitas laicorum, quos ad succursum terrae orientalis mandavimus simpliciter commoneri, eos in devotione praecedit quibus id districte praecipimus, certam poenam eorum negligentiae comminantes. Non enim sicut per easdem accepimus archiepiscopi et episcopi redditus suos ab aliis sustinent aestimari nec ipsi eos aliquatenus taxant, ne secundum proprias facultates necessitatibus Jerosolymitanae provinciae juxta tenorem litterarum nostrarum congruentia destinare subsidia jubeantur. Scripsisti etiam quod de consilio religiosorum virorum procedit ut in missa singulis diebus in singulis ecclesiis pro peregrinis dicatur oratio specialis et semel in hebdomada pro tribulatione missa populo decantetur. Insuper, quod multi limina beati Jacobi apostoli visitare se voverint intimasti: qui praeter oblationem altari beati Jacobi deputatam, quam illuc devote transmittent, universas expensas itineris libenter, impenderent vel in stipendia signatorum vel alias necessitates ultramarinae provinciae, dummodo a voto emisso auctoritate ap. solverentur; et, quod de consilio procedit quorumdam, ut redditus vacantium praebendarum in usum orientalis provinciae convertantur usque ad biennium adjecisti, salva vicariis solita pensione, ne interim Ecclesia suo servitio defraudetur. Ut monachi praeterea et alii religiosi extra claustra vagantes, auctoritate nostra reducantur ad claustrum et peculium quod inventum fuerit apud eos erogetur in stipendia signatorum procedere dixisti de consilio non paucorum. Volentes igitur quod de subventione terrae orientalis incoepimus, quantum in nobis fuerit, Domino concedente complere, discretioni vestrae per ap. scripta mandamus quatenus tam archiepiscopos et episcopos quam alios ecclesiarum praelatos, ut secundum proprias facultates terrae sanctae justa aestimatione subveniant, diligenter inducere procuretis. Quod si monitis vestris acquiescere forte noluerint, vos ipsi per viros idoneos et discretos eorum faciatis redditus justa aestimatione pensari; et nisi postmodum secundum facultates suas et discretionem vestram terrae orientali curaverint subvenire, per vestras nobis litteras intimetis. Volumus autem ut per universam Siciliam singulis diebus in missa pro peregrinis oratio Domino porrigatur et semel in hebdomada pro tribulatione missa publice decantetur. Eos autem qui se visitaturos lumina beati Jacobi devote voverunt, si salva oblatione altaris reliquas expensas in signatorum voluerint subsidium erogare, dummodo laborem etiam redimant quem sustinerent in via, auctoritate nostra suffulti, ab eo quod voverant absolvatis. Redditus vero praebendarum vacantium, si de assensu dioecesani episcopi et clericorum illius ecclesiae, in qua praebenda vacaverit, processerit voluntate, ut usque ad biennium convertantur in subsidium terrae sanctae, salvis vicariorum stipendiis, sustinemus. Volumus nihilominus et mandamus ut monachos et alios religiosos extra claustra vagantes ad fratrum redire consortium qui eos recipiant, salva ordinis disciplina, cogatis, et proprium quod inventum fuerit apud ipsos, nisi eis ex ea causa propter quam oporteat illud restitui forsan provenerit, in terrae orientalis subsidium convertatis. De his qui manus injecerint in clericos temere violentas, quia severitatem canonicam nolumus enervare, nihil aliud vobis ad praesens duximus concedendum, quam per priores vobis litteras est concessum. Super capitulis autem pro quibus inclytae recordationibus Constanciae imperatrici nos scribere postulastis, ipsa sublata de medio votum vestrum non potuimus adimplere. Datum Laterani, Nonis Januarii. Vergente jam in senium saeculo et supercrescente malitia temporis, friget charitas et in agro evangelici patrisfamilias zizania pullulant et polluunt messes tritico rarescente, ac vulpes parvulae jam in aperto praesumunt vineam Domini demoliri. Ecce etenim haereses antiquae suscitantur ac innovatis veteribus, novi adinveniuntur errores et fidem catholicam pravi nituntur interpretes depravare; non se conformantes legi divinae, sed in favorem propriae perversitatis doctrinam evangelicam, propheticam et apostolicam pervertentes; ita ut novissimi dies videantur instare, secundum apostolum, qui in novissimis diebus mente prophetica talia praevidens eventura, cum multa de hujusmodi praedixisset, adjecit: Quemadmodum autem Jamnes et Mambres restiterunt Moysi, ita et hi resistent veritati; homines corrupti mente, reprobi circa fidem . Utinam autem, sicut ipse subjunxit, non proficiant ultra, sed insipientia eorum, sicut et illorum, fiat omnibus manifesta! Aliud etiam inconveniens specialiter in Siciliae partibus dicitur evenire; cum hi qui olim ex abnegato gentilitatis errore sacri baptismatis unda renati, fidem catholicam receperunt, nunc abeuntes retro et ad vomitum redeuntes, pristinis involvuntur erroribus et Christianae fidei, quam professi fuerant, imo Christo potius adversantur. Cum autem ad capiendas hujusmodi vuldes parvulas, species quidem habentes diversas, sed caudas adinvicem colligatas, quia de vanitate conveniunt in idipsum, Salomon nos inducat in Canticis canticorum, ne mutis canibus latrare non valentibus comparemur aut deformitatem vineae Domini Sabaoth, ad quam etsi in hora fere undecima, sumus tamen inter operarios, imo potius in operariorum magisterio deputati, negligere videamur, vel sub dissimulatione transire, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus ob timorem Domini et reverentiam apostolicae sedis contra haereticos, tanquam fidei Christianae zelator assurgas; et si apud eos monitis obtinere non poteris ut redeant ad Ecclesiae unitatem, ipsos, fautores, defensores et receptatores eorum, pulsatis campanis, candelis accensis, per totam dioecesim in qua fuerint, imo etiam per totam provinciam, singulis diebus Dominicis et festivis excommunicatos publice nuntiari facias et bona eorum a principibus publicari. Ad haec, quia oblatum exigit quod non exegerat offerendum, nec impune conceditur cuiquam a fide catholica resilire, volumus, et sub eadem tibi districtione mandamus ut eos qui post susceptum sanctificationis lavacrum redire ad ritus Saracenicos praesumpserunt, ut a suo revertantur errore et catholicam fidem observent, frequenti ac diligenti exhortatione praemissa et per te ipsum quacunque poteris districtione compellas et compelli facias per principes saeculares. Datum, ut supra. Ad nostram noveritis audientiam pervenisse quod, cum omnes communicantes in aliquo A. fratri charissimi in Christo filii nostri Ungarorum regis illustris, qui scilicet vel litteras sibi dirigerent aut ab eo reciperent destinatas, vel eidem aliquod consilium vel auxilium exhiberent vel ei in aliquo communicare praesumerent, de mandato bonae memoriae Coelestini papae praedecessoris nostri excommunicationis fuerint vinculo innodati, N. et A. post excommunicationem et inhibitionem apostolicam eidem communicare scienter, consilium et auxilium impertiri et divina praesumpserunt etiam celebrare. Unde propter hoc in Hydruntin. et Spalatin. archiepiscopos, quamvis et illi excommunicationi subjaceant, ab eodem, loco remunerationis contra juris ordinem in regiae dignitatis praejudicium sunt promoti. Quia vero tantae praesumptionis audaciam in injuriam Dei et contemptum sedis apostolicae attentatam, impunitam relinquere non possumus nec debemus, fraternitati vestrae per apostolica scripta districte praecipiendo mandamus quatenus super praemissis inquirentes diligentius veritatem, si rem ita noveritis se habere, praefatos N. et A. eorum electionibus, imo verius intrusionibus penitus irritatis, excommunicatos publice nuntietis et usque ad condignam satisfactionem faciatis ab omnibus arctius evitari; districtius inhibentes ne quis eis obtentu electionum fidelitatem, obedientiam vel reverentiam audeat exhibere. Nullis litteris, etc. Quod si omnes, etc. Datum Laterani, III Kalend. Januarii. Cum inter alios mundi principes personam charissimi in Christo filii H. Ungariae regis illustris et regnum sibi commissum praerogativa dilectionis et gratiae disposuerimus honorare, in admittendis petitionibus regiis, quoties nostro apostolatui porriguntur, tanto nos faciliores, quantum cum Deo possumus, volumus exhibere, quanto ad promovenda universa et singula quae regia debeat serenitas acceptare, volumus existere proniores. Sane postulavit nuper concedi sibi a nobis ad instar bonae memoriae Clementis papae praedecessoris nostri regia celsitudo ut nullus archiepiscopus vel praelatus quilibet in familiares et consiliarios suos, de quorum absentia et privatione tam regnum Ungariae quam persona regis possit incurrere detrimentum, et praesertim in Geurien. episcopum dilectum et familiarem suum, qui, post mortem inclytae recordationis B. progenitoris ejus, tam in guerra quam in pace, in omnibus et prae omnibus fidelis sibi exstitit et devotus et inter fideliores fidelissimus est inventus, unde ipsum dignis in Domino laudibus commendamus, excommunicationis sententiam promulgaret. Quod si fuisset ab aliquo forsitan attentatum, per quem mallet archiepiscopum vel episcopum usque ad decem absolvi faceret, cujuslibet contradictionis et appellationis obice non obstante. Nos ergo de benignitate sedis apostolicae magnificentiae regiae uberiorem volentes favorem et gratiam impertiri, universitati vestrae auctoritate praesentiam duximus inhibendum, ut in consiliarios et familiares ipsius, quorum in hac tempestate consilio et familiaritate sine magno sui dispendio carere non potest, nullus vestrum, nisi pro manifesta et rationabili causa et canonica monitione praemissa, excommunicationis vel interdicti sententiam audeat promulgare. Quod si aliter fuerit in elusionem mandati apostolici perperam per praesumptionem cujuslibet attentatum, decernimus non tenere. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, VI Idus Januarii. Ne laedatur libertas ecclesiastica vel ministri Ecclesiarum a perversis hominibus opprimantur, nobis, qui omnibus sumus ex injunctae servitutis officio secundum apostolum specialiter debitores effecti, sollicitius imminet providere. Nostris siquidem fuit auribus intimatum quod, cum expensas in Antiochena civitate fieri pro aliqua necessitate contingit, communia ipsius civitatis ecclesias, clericos et eorum homines, cujuscunque conditionis vel linguae sint, in exactione talliae contra antiquam consuetudinem aggravant, quam et recipere ac pro sua expendere voluntate praesumunt. Praeterea tam te quam Ecclesias tuas in multis aliis infestantes, omnes clericos Antiochen. ad justitiam cuilibet laico exhibendam nituntur sub praetexu sui compellere juramenti. Possessiones etiam ecclesiasticas per judicium et consuetudines Graecorum tractare conantes, jura Ecclesiae Latinorum consuetudinibus abusive pervertunt. Nos igitur excessus hujusmodi in patientia sustinere nolentes, auctoritate praesentium districtius inhibemus ne aliquis tibi, Ecclesiis seu clericis vel hominibus vestris hujusmodi violentias vel gravamina de caetero inferre praesumat. Quod si quis facere aliqua temeritate praesumpserit, licitum tibi sit in eum auctoritate apostolica censuram rigoris ecclesiastici promulgare. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, Nonis Januarii. De testibus qui ad exceptionem probandam a partibus inducuntur, tua nos duxit fraternitas consulendos utrum cogendi sint super principali etiam negotio ferre testimonium veritati, et an illi sint, sicut caeteri testes, examinandi stricte, qui ad purgandam alicujus infamiam inducuntur. Super hoc igitur fraternitatem tuam plurimum in Domino commendantes, quae in dubiis apostolicae sedis vult certificari rescripto, taliter ad proposita respondemus: Quod si testes inducti jam sint ad exceptionem solummodo comprobandam, cum super ea tantum juraverint dicere veritatem, super principali nec debent audiri nec cogi testimonium perhibere, utpote super quo deponerent non jurati. Si vero cum ad probandam exceptionem peremptoriam ab alterutra partium inducuntur, reliqua pars super principali etiam eos deponere forte petierit et ut cogantur super toto negotio dicere veritatem sacramento eos postulaverit obligari, ad id sunt sine dubitatione cogendi; nisi forsan sufficiens productio testium super principali facta jam fuerit vel renuntiatum a partibus, vel dispositiones testium fuerint publicatae. Illi vero qui ad purgandam alicujus infamiam inducuntur, id solum tenentur juramento firmare, quod veritatem eum credant juramento dicere qui purgatur. Datum Laterani, IV Nonas Januarii. De infidelibus ad fidem conversis nos consulere voluistis, utrum si ante conversionem suam, secundum legis veteris instituta vel traditiones suas, citra gradus consanguinitatis a canone denotatos conjuncti fuerint, separari debeant post baptisma. Super hoc igitur devotioni vestrae duximus respondendum quod matrimonium sic ante conversionem contractum, non est post baptismi lavacrum separandum; cum a Judaeis Dominus requisitus, si licet uxorem ex qualicunque causa relinquere, ipsis responderit: Quod Deus conjunxit, homo non separet , per hoc innuens esse matrimonium inter eos. Datum Laterani, III Kal. Januarii. Duo simul, consultationem scilicet et querimoniam, unica tuae fraternitatis petitio continebat: per quam a venerabili fratre nostro Jerosolymitano patriarcha querebaris clericos tuos tecum injuste gravari, qui eos, spreto tuo judicio coram quo parati sunt de se querentibus justitiam exhibere, licet ad eum per appellationem causa minime deferatur, coram se respondere compellit: et utrum ad id possint de jure compelli per nostras postulabas litteras edoceri. Volentes igitur tibi super gravaminibus providere praedictis et consultationibus tuis quod canones sanciunt respondere, cum sit in canonibus diffinitum primates vel patriarchas nihil privilegii habere prae caeteris episcopis, nisi quantum canones sacri concedunt et prisca consuetudo illis contulit ab antiquo, ita ut secundum Nicaenas regulas sua privilegia serventur Ecclesiis, praeterquam si apostolica sedes aliquam Ecclesiam vel rectorem ipsius quolibet speciali privilegio decreverit honorare, de fratrum nostrorum consilio respondemus quod quandiu clerici tui coram te voluerint stare juri, compelli non debent judicium ejusdem patriarchae subire, nisi causa forsitan per appellationem ad ejus audientiam perferatur aut, quod non credimus, aliquid ei a sede apostolica sit indultum. Datum Laterani, Nonis Januarii. In eumdem fere modum Acconensi episcopo. Significavit nobis venerabilis frater noster Acconen. episcopus quod, cum post recuperationem civitatis Acconen ad inhabitandum in ea se contulissent quidam qui ante generalem occupationem terrae sanctae in aliis civitatibus regni Jerosolymitani perpetuam elegerant mansionem et in ea residentiam fecerant aliquantam et adhuc etiam resideant in eadem, praelati praedictarum civitatum eos ad solvendum sibi ecclesiastica jura ecclesiastica districtione compellunt. Quia vero transgredi non debemus terminos a patribus constitutos aut falcem in messem mittere alienam, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus praedictorum locorum praelatos ut sibi nullam in praedictos Acconen. habitatores jurisdictionem usurpent, nec ab eis temporalia exigant quibus spiritualia non ministrant, monitione praemissa, districtione qua convenit compellatis: ita tamen quod si de agris in eorum parochia constitutis fructus percipiunt et in ultramarinis partibus ratione praedictorum decimae persolvuntur, de ipsis eis decimas cum integritate persolvant. Dicto vero Acconen. tanquam dioecesano suo de caeteris respondere cogantur Quod si omnes, etc. Datum Laterani, X Kalend. Januarii. Sicut nobis est ex tua parte propositum, quidam clericus cum aegritudine nimia laboraret, quasi de morte securus, et de recuperanda sospitate desperans, habitum canonicorum regularium petiit et accepit, ea in susceptione habitus exprimens ac promittens quae solent in hujusmodi repromitti; sed nec ad Ecclesiam transiit, utpote infirmitate gravatus nec bonis suis uti cessavit. Postmodum vero sospitate recepta, post XV annos et ultra, videntibus et scientibus venerabili fratre nostro archiepiscopo et dilecto filio priore et canonicis Ecclesiae Nazarensis, a quibus habitum susceperat regularem, tu, licet eo tempore quo habitum susceperat in Ecclesia Nazaren. prioris sollicitudinem exerceres, immemor eorum quae facta fuerant circa ipsum, in Acconen. eum canonicum suscepisti. Quia vero quid super hoc facere debeas per nostras postulas litteras edoceri, fraternitati tuae duximus respondendum quod si regularem habitum se postulante suscepit et ad observationem religionis canonicae sua se professione ligavit, ad resumendum habitum ecclesiastica est districtione cogendus; cum quod tanto tempore extra canonicam mansit, non in excusationem ejus, sed in majoris transgressionis augmentum merito valeat allegari. Datum, ut supra. Tacti sumus dolore cordis intrinsecus et medullas etiam doloris immensitas penetravit, certis indiciis agnoscentes quod laici, clerici, subditi et tu ipse adhuc in vos ac transmarinam provinciam, imo etiam totum populum Christianum ultionem Domini odio, malevolentia et detractionibus assiduis provocatis, quem potius orationibus, vigiliis, jejuniis et aliis operibus charitatis, quantum in vobis esset, deberetis ad misericordiam inclinare. Super quo tibi tanto fortius condolemus quanto subjectos tibi populos ad viam rectitudinis verbo invitare debueras et exemplo, non doctrinam contrariam sermone vel facto eorum oculis vel auribus instillare. Recepimus enim litteras illas quas in derogationem famae venerabilis fratris nostri Tyren. episcopi edere ac in quibus personam ipsius turpiter depingere voluisti, quia non expetita a te licentia navigarat in Cyprum. Sicut autem ex tenore litterarum illarum perpendimus, cum idem archiepiscopus navigasset in Cyprum, et chariss. in Christo filium nostrum Aimericum tunc Cypri regem illustrem ad chariss. in Christo filiae nostrae Jerosolymitanae reginae conjugium et Jerosolymitani regni regimen de consilio et voluntate fere totius Christiani exercitus evocasset, ut eorum matrimonium impedires, affinitatis et incestus impedimentum, sero tamen, objiciens consentire in ejus copulam noluisti, postmodum vero voluntate mutata eos in regem et reginam coronasti conjunctos: in quo te tibi contrarium fuisse dolemus et vel male prius contradixisse convincimus, vel male postmodum consensisse. Super quibus cum veritas nobis plenius innotuerit, contra te non poterimus non moveri, imo etiam statuere quod jus exegerit statuendum. Datum, ut supra. Ad hoc in Ecclesia Dei visibilis est sacramentorum species instituta, ut per exteriora quae cernimus, ad interiora quae intelligimus transmittamus. Inter caeteros siquidem sacramentales ornatus, praelatis Ecclesiarum conceditur annulus, qui est signaculum fidei, juxta quod pater filio revertenti dari annulum in manu praecepit, ut videlicet Ecclesiam sibi commissam praelatus ipsius intemerata fide custodiat, ad quam fideliter observandam per visibilem speciem jugiter admonetur. Cum igitur monasterium Corbeiense, quod ad Ro. Ecclesiam nullo respicit mediante, sincera diligamus in Domino charitate, volentes ipsum in te alicujus dignitatis privilegio decorare, ut et Ecclesiae Ro. magis existas obnoxius et devotus et fortius et efficacius regimini commissi tibi monasterii debeas imminere, usum tibi annuli de benignitate sedis apostolicae indulgemus. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, III Kal. Januarii. Sicut nostro est apostolatui reseratum, nonnulli de praedecessoribus tuis non attendentes quod conditionem Ecclesiae meliorem facere poterant, non pejorem, possessiones ad tuum episcopium pertinentes injuste alienare pro suae voluntatis arbitrio praesumpserunt; unde ipsa Ecclesia grave dispendium proponitur incurrisse. Nos ergo nolentes quod delictum personae in damnum Ecclesiae debeat redundare, fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus ut quae a dictis praedecessoribus tuis minus legitime alienata fuerunt, ad jus et proprietatem Ecclesiae tuae tibi liceat, appellatione remota, legitime revocare. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, VI Idus Januarii. Cum propter laicorum discordias non debeat Ecclesiis praejudicium generari, grave gerimus et indignum quod, sicut nostro est apostolatui reseratum, occasione dissensionis quae de jure patronatus vertitur inter eos, Ecclesiae plus debito remanent rectoribus viduatae: quod in ipsarum grave dispendium noscitur redundare. Verum quia, secundum Apostolum, instantia nostra quotidiana est omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, volentes his quae praemisimus ex debito pontificalis officii obviare, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus si de jure patronatus quaestio emerserit inter aliquos, et cui competit, infra quatuor menses non fuerit diffinitum, ex tunc Ecclesiam ipsam appellatione remota, de persona non differas idonea ordinare: ita quod illi ex hoc non debeat in posterum praejudicium generari, qui jus evicerit patronatus. Datum Laterani, III Idus Januarii. Hanc inter spiritualia et corporalia constat existere differentiam, quod corporalia facilius destruuntur quam construantur; e contrario vero spiritualia facilius construuntur quam destruantur. Unde juxta canonicas sanctiones episcopus solus honorem dare potest, solus autem auferre non potest. Nimirum venerab. frater noster Regen. episcopus, sicut ex ipsius et ven. fratris nostri Aquen. archiepiscopi litteris quas nostro apostolatui destinarunt, nobis innotuit evidenter, quoniam Ecclesiae suae propter manifesta impedimenta non sufficit providere, unde ipsi Ecclesiae populoque sibi commisso non leve timet imminere periculum, omnino cedere ac deponere onus sollicitudinis pontificalis affectat; super quo humiliter postulavit a nobis sibi licentiam indulgeri. Cum igitur inter sacros ordines dignitatis pontificalis excellat, de qua soli Petro reservatum est privilegium, volentes in hoc deliberatione provida et debita maturitate procedere, fraternitati tuae per apost. scripta mandamus quatenus de statu Regen. Ecclesiae ac personae ipsius episcopi veritatem indagatione sollicita perscruteris et utrum ejus persona propter impedimentum cordis vel corporis insufficiens sit ad gerendam sollicitudinem pastoralem veridica nobis relatione rescribas; ut per te certiores effecti securius in negotio procedamus. Datum, ut supra. Cum ad nostram nuper notitiam devenisset quod Hu. qui se pro abbate Luxovien. gerebat, non antea fuerit monachus quam electus, nos attendentes quod contra regulares traditiones istud fuerit attentatum, cum nullus spem vel promissionem habens ut abbas fiat, debeat monachari, electionem de ipso factam de consilio fratrum nostrorum curavimus irritare. Quocirca fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus tam monachis quam aliis fidelibus monasterii memorati studeatis ex parte nostra districtius inhibere ne praefato H. ullam obedientiam vel reverentiam propter jamdictam electionem audeant exhibere; et si quid in eodem monasterio disponendo jam perperam attentavit, nullius robur habere volumus firmitatis, sed penitus irritari. Quod si contra interdictum nostrum curam monasterii usurpare praesumpserit, ipsum et qui ei faverint in hac parte, per censuram ecclesiasticam, remoto appellationis obstaculo, compescatis. Datum Laterani, III Idus Januarii. Porrectum nobis ex parte tua petitorium continebat quod I. canonicus Acheruntinus, infirmitate gravatus, votum ut fieret monachus se asseruit emisisse. Unde metuens ne voto decederet non completo, junctis manibus tibi se reddidit in monachum et in fratrem. Alii quoque in absentia tua sese in sacerdotum manibus monachos fieri devoventes, sani facti ad vomitum redierunt. Et cum familiares monasterii tui antea exstitissent, quia non fuerunt ad antiquam familiaritatem admissi, adversarii facti sunt pro amicis. Utrum ergo talium facta dissimulare valeas, ne fiant deteriores, an compellendi sint ad complenda promissa, per nos postulas edoceri. Nos ergo inquisitioni tuae taliter respondemus quod cum monachum faciat non habitus sed professio regularis, ex quo a convertendo emittitur et recipitur ab abbate, talis ut fiat monachus et reddat Domino quod promisit erit utique non immerito compellendus. Datum, ut supra. Apostolicae sedis auctoritas, quae per diversas mundi partes plenitudinem obtinet potestatis, illius sequens vestigia qui beato Petro Pasce oves meas tertio replicavit, in partem sollicitudinis viros evocat providos et discretos qui gregem Domini et pabulo salutis reficiant et viam eis aeternae felicitatis ostendant. Ad quorum siquidem auxilium et juvamen, ut ecclesiasticae potestatis auctoritas in sua semper maneat firmitate, cum requirit necessitas, aliquos a suo latere dirigit et transmittit, quibus legationis injungit officium exercendum. Hac itaque consideratione diligenter inducti et charissimi in Christo filii V. illustris regis Dalmatiae et Diocliae precibus inclinati, qui ut ad eum legatos mittere deberemus instantissime postulavit, vos, de quorum probitate nos et fratres nostri plenam fiduciam obtinemus, ad Dalmatiam et Diocliam provinciam duximus transmittendos, in provinciis ipsis vobis auctoritate praesentium legationis officium injungentes; ut quae inveneritis corrigenda corrigatis, destruatis et evellatis superflua et nociva, aedificetis et plantetis utilia et honesta; quatenus cum, Domino dante, reddetis talenta, vobis reddat is credita duplicata et a nobis et fratribus nostris valeatis in Domino multipliciter commendari. Datum Laterani, VI Idus Januarii. Ut evidentius evangelica doctrina pateret et in omnem terram, juxta verbum propheticum, sonus apostolorum exiret et in fines orbis terrae verba diffunderentur ipsorum, noster Dominus et magister, qui praebuit nobis exemplum ut sequamur vestigia ejus, discipulos suos per universas mundi partes ad praedicandum direxit, dicens eis juxta evangelicam veritatem: Euntes in mundum universum, praedicate Evangelium omni creaturae . Quam siquidem observantes constitutionem providam et salubrem Rom. pontifices, vicarii Jesu Christi, qui in beato Petro apostolorum Principe ab ipso Domino receperunt plenitudinem potestatis et constituti sunt super gentes et regna, ut juxta verbum propheticum evellant et destruant, aedificent et plantent, quia suam non possunt ubique praesentiam exhibere, per varia mundi climata a suo latere aliquos dirigunt et transmittunt, qui fideles in fide consolident, corrigenda corrigant, de agro Domini nociva destruant et utilia plantare procurent. Intelligentes igitur per litteras tuas nostro apostolatui praesentatas tuae devotionis ardorem, quod videlicet Rom. Ecclesiam matrem tuam super omnia post Deum diligere et honorare proponis et mandatis nostris omnimodis inhaerere, juxta quod a nobis tua nobilitas postulavit, dilectos filios Jo. capellanum et Simonem subdiaconum nostros, de quorum scientia et probitate nos et fratres nostri plenam fiduciam obtinemus, de fratrum nostrorum consilio ad partes tuas duximus dirigendos; per apostolica tibi scripta mandantes quatenus eos tanquam apostolicae sedis legatos benigne recipias et honeste pertractes, et quae secundum Deum in partibus ipsis duxerint statuenda suscipias humiliter et sine refragatione conserves; ut cum ad nos, Domino dante, redierint, nobis referre valeant tuae devotionis affectum, et Rom. Ecclesia tuis efficacius possit intendere incrementis. Nos enim eis dedimus in mandatis ut apostolicam in te confirmantes doctrinam, reforment quidquid invenerint reformandum et tanquam membra capiti apostolicae sedi conforment, in ipsius devotione pariter et obedientia solidantes: per quos etiam pallium, plenitudinem scilicet pontificalis officii, venerab. fratri nostro Dioclien. archiepiscopo transmittimus, ut in partem nostrae sollicitudinis evocatus, sine defectu valeat officii sui debitum adimplere. Datum, ut supra. Scriptum est super hoc in eumdem fere modum uxori ejusdem regis. In e. f. m. nobili viro S. magno Jupano. In e. f. m. uxori ejusdem S. magni Jupani. In eumdem fere modum Dioclien. archiepiscopo, usque ad verbum adimplere. Quibus etiam pro nobis et successoribus nostris fidelitatis juramentum, quod tibi sub bulla nostra mittimus inclusum, devote studeas et humiliter exhibere. In eumdem fere modum archiepiscopis, episcopis, abbatibus, Ecclesiarum praelatis et aliis clericis per Dalmatiam et Diocliam in regno charissimi in Christo filii nostri Vulcani illustris regis Diocliae et Dalmatiae constitutis, usque ad verbum solidantes. Cum ex apostolatus officio quod, licet indigni, suscepimus, ad universos extendere curam provisionis apostolicae teneamur, specialius illis adesse volumus et debemus qui clericali militiae deputantur: inter quos illos duximus non immerito praeferendos, de quorum meritis laudabilis conversatio et contracta nobiscum familiaritas, dum essemus in minori officio constituti, nos efficit certiores. Hinc est quod dilectum filium Raimundum clericum Ecclesiae vestrae, quondam familiarem nostrum, universitati vestrae sollicite commendantes, rogamus attentius et per apostolica vobis scripta mandamus atque praecipimus quatenus eum pro reverentia beati Petri et nostra in canonicum vestrum et fratrem tam libenter quam liberaliter admittatis, cum praebenda stallum eidem in choro et locum in capitulo tanquam uni de vestris canonicis, occasione, contradictione et appellatione cessantibus, assignantes, Sic autem has primitias precum nostrarum reverenter admittere studeatis, ut devotionem vestram debeamus proinde commendare et vos in vestris petitionibus efficacius exaudire. Alioquin venerabili fratri nostro patriarchae Antiocheno dedimus in mandatis ut, vobis cessantibus, efficere quod mandamus, ipse id, remoto appellationis obstaculo, exsequatur, contradictores quoslibet ecclesiastica censura percellens. Datum Laterani, II Kal. Januarii. Scriptum est super hoc patriarchae Antiocheno. Quia pietas promissionem habet vitae quae nunc est et futurae, justus et misericors Dominus fideles suos, quos praedestinavit ad vitam, frequenter in hac vita glorificat et semper in futura coronat; quibus et per Prophetam promittit: Dabo vos in laudem, gloriam et honorem in cunctis populis , et per se pollicetur: Fulgebunt justi sicut sol in regno Patris eorum . Mirabilis enim in se ipso Dominus, mirabilis in sanctis, mirabilis in omnibus operibus suis, verum nobis exhibet suae virtutis indicium et frigescentem jam in pluribus charitatis igniculum, mirabilium suorum signis accendit, assumptis in gloriam suam qui certaverunt legitime in hoc mundo, ad memorias eorum innovat signa et mirabilia, juxta Prophetam, immutat; ut qui sanctus est apud ipsum sanctus etiam ab hominibus habeatur et in hoc praesertim haereticorum confundatur perversitas, cum ad catholicorum tumulos viderint prod gia pullulare. Licet autem, juxta testimonium Veritatis, sola finalis perseverantia exigatur ad sanctitatem animae in Ecclesia triumphanti, quoniam qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit; duo tamen, virtus videlicet morum et virtus signorum, opera scilicet pietatis in vita et miraculorum signa post mortem, ut quis reputetur sanctus in militanti Ecclesia requiruntur. Nam quia frequenter angelus Satanae se in lucis angelum transfigurat et quidam faciunt opera sua bona, ut videantur ab hominibus, quidam etiam coruscant miraculis, quorum tamen vita merito reprobatur , et etiam Antichristus, qui electos etiam, si fieri potest, inducet miraculis suis in errorem, ad id nec opera sufficiunt sola nec signa, sed cum illis praecedentibus ista succedunt, verum nobis praebent indicium sanctitatis; nec immerito nos ad ipsius venerationem inducunt quem Dominus suus ostendit miraculis venerandum. Haec autem duo ex verbis Evangelistae plenius colliguntur, ubi de apostolis loquens ait: Illi autem profecti praedicabant ubique Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis ; in eo namque quod ait cooperante, eos operatos esse demonstrans; et in eo quod sequitur sequentibus signis eos exponens imo Dominum in eis miraculis claruisse. Hoc etiam Dominus usque hodie operatur in sanctis et potentiam suam signis evidentibus manifestat, dum vivorum curat aegritudines ad memoriam mortuorum, et eos plus posse post mortem et felicius vivere mortuos, qui in Domino moriuntur quam qui vivunt in mundo demonstrat. Sane veniens ad praesentiam nostram venerabilis frater noster episcopus vester, multis viris religiosis et aliis honestis personis de sua dioecesi comitatus, cujusdam beati viri, et re et nomine Homoboni, vitam et actus necnon et modum transitus ejus humiliter nobis aperuit: in quibus et sanctae ipsius degustavimus conversationis odorem, Deumque mirabilem et omnia opera ejus in fide cognovimus et praedicavimus gloriosa. Idem etenim sanctus, tanquam lignum quod plantatum est secus decursus aquarum, quod fructum suum dat in tempore suo, prout eorumdem nobis assertio facta tam viva voce quam aliorum plurium honestorum litteris patefecit, adeo in lege Domini meditabatur die ac nocte, ut ei serviens in timore et secundum Prophetam media nocte surgens ad confitendum ei, matutinis semper laudibus interesset. Missae quoque officium et alias horas cum summa devotione frequentans, ita assiduis orationibus insistebat, ut in certis horis aut incessanter oraret aut horas ipsas aliquando praeveniret; nisi forte ipsum sollicitudo, quam super pace reformanda per civitatem tanquam pacificus vir gerebat, aut occasio eleemosynae pro pauperibus acquirendae, seu alia justa causa in aliis operibus misericordiae detineret. Qui nimirum ante crucem Dominicam ex assuetudine se prosternens, opus quodlibet faciendo, stando, sedendo, jacendo, ad orationem labia movere continuo videbatur. Inter alia vero pietatis opera quae tam circa pauperes, quos secum in domo propria tenebat, curabat et pariter procurabat, quam circa alios indigentes, quibus viventibus humanitatis officium, mortuis sepulturae beneficium consueverat devotus impendere, diligentius exercebat, ipse a saecularium hominum consortio segregatus, inter quos virebat quasi lilium inter spinas, haereticorum quorum pernicies partes illas infecit austerus exstitit aspernator. Deducto autem sic vitae sanctae curriculo, cum ad matitunale officium, prout dictum est, in festivitate sancti Brictii surrexisset, circa missae primordia idem se ante crucem Dominicam more solito in oratione prosternens, dum cantaretur hymnus angelicus, beato fine quievit. Quae vero, quot et quanta miracula fuerint subsecuta, et quot advenientibus ad sepulchrum ejus sanitatis beneficia sint impensa, cum, longum sit enumerare per singula, unum inter caetera ad assertionem catholicae fidei duximus expressius annotandum. Cum enim quaedam daemoniaca mulier ad sepulchrum ejus deducta fuisset, ne aliqua fraus lateret, eadem primo fuit aqua non benedicta respersa; quae se patienter aspergi permittens, aquam secundo respuit benedictam. Et ut res evidentiori experimento pateret, oblatam non consecratam absque aliqua praescientia sibi recipiens praesentatam, eucharistiam consecratam subsequenter abhorruit nec recepit; quae et meritis ejusdem sancti liberata recessit. Ut autem virtus morum, prout est superius praelibatum, licet omnis dubitatio amoveri ex subsecutione signorum per divinum judicium videretur, fide apud nos claresceret pleniori, ne miraculorum etiam virtus aliqua fraude posset vel figmento juvari, veritatem rei sollicitius duximus inquirendam. Fidem namque, quam super conversatione ipsius absque figmento hypocrisis fraudulento divinum judicium, ut dictum est, manifeste ostendere videbatur, per testimonium dilecti filii Osberti presbyteri Sancti Aegidii Cremonensis praesentis cum episcopo memorato, recepto ab eo firmavimus juramento; sub cujus obtestatione videlicet juramenti ipse, qui patrinus ejus existens per XX annos et amplius confessionem ejus saepe receperat, quae de illius sancti conversatione praemisimus, cum ipso episcopo et aliis supradictis juratis similiter asseruit esse vera et de obedientia quam in orationibus, vigiliis et aliis poenitentiae fructibus, quae sibi ab eo imposita erat plus injuncto satisfaciens exhibebat, nos reddidit certiores. Ea etiam quae de miraculis ipsis fuerant nobis exposita, per juramentum omnium praedictorum qui propter hoc venerant, fide suscepimus pleniori; assertione ipsius episcopi sub firmo verbo sacerdotis requisita in virtute obedientiae concurrente: ut sic divinum et humanum secuti judicium cum majori procedere securitate possemus. Cum igitur haec omnia tam de probitate morum quam virtute signorum, ad favorem petitionis, pro qua episcopus memoratus et alii supradicti ex parte vestra vehementer instabant, concurrere videremus, de fratrum nostrorum consilio, post multam deliberationem habitam cum eisdem archiepiscopis et episcopis, quos super hoc ad consilium nostrum admisimus, de divina misericordia et ejusdem sancti meritis confidentes, ipsum sanctorum catalogo duximus ascribendum; statuentes ut in die depositionis ipsius, ejusdem festivitas devote a vobis et aliis Christi fidelibus annis singulis de caetero celebretur. Inde est quod universitatem vestram rogamus in Domino et monemus, per apostolica scripta praecipiendo mandantes quatenus ejusdem sancti memoriam, prout dictum est, cum celebritate debita venerantes, ejus apud Deum suffragia humiliter imploretis; per cujus merita ad gaudia aeterna pertingere valeatis. Datum Laterani, II Idus Januarii. Ex litteris dilectorum filiorum I. archipresbyteri, P. et L. primiceriorum Ecclesiae Sipontinae accepimus quod cum super accusatione quam contra abbatem Sancti Benedicti Sipont. falso R. clericus, Joannes sacerdos et Bartholomaeus diaconus intendebant, ad eos mandatum apostolicum emanasset, licet iidem eum nomine monachorum et oblatorum ipsius monasterii Sancti Benedicti super multis criminibus, videlicet super dilapidatione, adulterio, perjurio et falsitate impeterent; proponentes quod super his omnibus fuerat coram te convictus et causa ipsa usque ad sententiam diffinitivam deducta, ipsos tamen clericos mendaces et abbatem innocentem in his omnibus invenerunt. Verumtamen idem abbas fuit in tua praesentia proprio ore confessus quod quasdam litteras, quas a sede apostolica impetrarat, in manu tua resignavit: quas cum falsas esse constaret, tu ipsum ab officio tandiu decrevisti manere suspensum, donec nostro se conspectui praesentaret, mandato nostro per omnia pariturus. Unde videlicet dicti clerici eumdem abbatem, licet nec monachi sint ejusdem monasterii nec oblati, sumpserunt materiam accusandi. Sed ipse abbas illius falsitatis innoxium et inculpabilem se ostendit, constanter affirmans quod nunquam ad conscientiam vel notitiam ejus de illarum litterarum falsitate pervenerat, sed eas pro veris habuerat usque ad tempus quo ipsas, ut dictum est, resignavit. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus ab eodem abbate cum tertia manu purgatione recepta quod ei de falsitate litterarum illarum non constitit, ipsum ab hujusmodi infamia denunties absolutum et eidem officium auctoritate nostra restituere non omittas; praedictos clericos per censuram ecclesiasticam, appellatione cessante, monitione praemissa, compellens ut ab ipsius abbatis de caetero molestatione indebita conquiescant. Datum Laterani, XIX Kal. Februarii. Inter corporalia et spiritualia eam cognovimus existere differentiam, quod corporalia facilius destruuntur quam construantur, spiritualia vero facilius construuntur quam destruantur. Unde juxta canonicas sanctiones episcopus solus honorem dare potest, solus autem auferre non potest. Episcopi quoque a metropolitanis suis munus consecrationis recipiunt, qui tamen non possunt nisi per Romani pontificis sententiam condemnari. Cum ergo fortius sit spirituale vinculum quam carnale, dubitari non debet quin omnipotens Deus spirituale conjugium quod est inter episcopum et Ecclesiam, suo tantum judicio reservaverit dissolvendum, qui dissolutionem carnalis conjugii, quod est inter virum et feminam, suo tantum judicio reservavit, praecipiens ut quod Deus conjunxit, homo non separet. Non enim humana sed divina potius potetestate conjugium spirituale dissolvitur, cum per translationem vel depositionem aut etiam cessionem, auctoritate Romani pontificis, quem constat esse vicarium Jesu Christi, episcopus ab Ecclesia removetur. Et ideo tria haec quae praemisimus non tam constitutione canonica quam institutione divina soli sunt Romano pontifici reservata. Sicut autem episcopus consecratus sine licentia Romani pontificis suam non debet Ecclesiam derelinquere; sic et electus confirmatus praeter ejus assensum suam deserere nequit Ecclesiam, cui est matrimonialiter alligatus; cum non debeat in dubium revocari quin post electionem et confirmationem canonicam, inter personam eligentium et electi conjugium sit spirituale contractum: cui profecto episcopalis dignitas nihil addit, cum quis episcopali praeditus dignitate, nullius tamen Ecclesiae possit episcopus esse; quemadmodum de illo contingit qui oneri pontificali renuntiat, non honori. Unde cum non majus sit vinculum episcopi ad Ecclesiam quam electi, maxime cum fuerit confirmatus, imo idem penitus et non aliud, idem juris obtinet in utroque. Sicut ergo episcoporum translatio vel etiam depositio, sic et electorum cessio post confirmationem ratione spiritualis conjugii soli est Romano pontifici reservata. Licet usque ad tempora ista quod cautum fuerat de episcopis expressum non fuerit de electis, propter expressam tamen similitudinem vel identitatem potius, nemini poterat videri dubium subtiliter intuenti, cum idem judicium de similibus sit habendum. Sed neque illud quod in canone legitur de electo, ut si ultra quinque menses per suam negligentiam retinuerit viduatam Ecclesiam, nec ibi nec alibi consecrationis donum percipiat, imo metropolitani sui cedat judicio, aliter intelligentibus poterat suffragari, cum non intelligatur Ecclesia viduata, quasi sponsum non habeat, sed quia cum sponsus ejus nondum sit consecratus, adhuc quoad quaedam quasi viri manet solatio destituta: sicut juxta communem modum loquendi illa dicitur Ecclesia viduata, quae licet episcopum habeat, inutilem tamen perhibetur habere. Nec quod de cessione subsequitur et statutum fuit ad poenam trahi debet ad gratiam; ut sicut metropolitani judicio electus dejicitur, ita etiam ad aliam Ecclesiam possit transferri; praesertim cum nec sine auctoritate Romani pontificis fiat cessio vel dejectio memorata, qui, ut possent ex canone illo, metropolitanis indulsit. Unde si circa translationem idem fieri voluisset, quod de cessione dixerat et de translatione poterat expressisse, et quod non est sanctorum Patrum decreto sancitum, superstitiosis non est adinventionibus praesumendum; praesertim cum nonnunquam intelligatur prohibitum quod non invenitur expressum. Sane nos, qui sacra docente Scriptura monemur ne nostrum alii demus honorem, quoniam apostolatui nostro multis referentibus innotuerat quod venerabilis frater noster Turonen. archiepiscopus magistrum W. de Chimeleio, qui electus fuerat in episcopum Abrincensem et per metropolitanum suum postea confirmatus, qui aliquandiu tam in spiritualibus quam in temporalibus ministrarat, in Ecclesiam vestram praeter apostolicae sedis auctoritatem transferre praesumpsit et episcopum consecrare, quem et venerabilis frater noster Rothomagensis archiepiscopus praeter apostolicae sedis mandatum absolvit et ei tribuit licentiam transeundi, venerabili fratri nostro Bituricen. archiepiscopo, de quo plenam fiduciam obtinemus, dedimus in mandatis ut inquisita super hoc plenius veritate, si rem gestam taliter inveniret, tam memoratum Turonensem quam ipsum Rothomagensem archiepiscopos, qui saltem apostolicam sedem super hoc quod novum emerserat, praesertim cum juxta traditiones canonicas majores ecclesiasticae causae ad sedem apostolicam sint referendae, consulere debuerunt, a confirmatione pariter et consecratione pontificum, memoratum vero W. ab exsecutione pontificalis officii nostra fretus auctoritate suspenderet. Qui mandati nostri diligens exsecutor, super quo devotionem ejus digna gratiarum prosequimur actione, cum per confessionem spontaneam eidem Bituricen. archiepiscopo de veritate negotii constitisset, dictos archiepiscopos et episcopum juxta tenorem mandati nostri suspendit. Et quamvis iidem archiepiscopi Turonen. et Rothomagen. tanquam majores plus excesserint in praemissis, praefatus vero episcopus minus, utpote illorum tanquam majorum errorem secutus; nos tamen intellecta per litteras et per nuntios eorumdem archiepiscoporum confessione spontanea et supplicatione devota, veniam errori dedimus, quia non ex malignitate sed ex simplicitate peccarunt. Et quoniam praefatus episcopus qui et minus peccaverat, et, sicut ex praemissis apparet, severius fuerat castigatus, ad apostolicam sedem licet spontanea voluntate, non tamen sine multis laboribus et expensis accessit, reatum suum recognoscens, humiliter et devote misericordiam postulans et judicium non requirens; nos super facto ejus cum fratribus nostris communiter tractatum habentes et subtiliter indagantes quod licet munus sibi consecrationis impensum nec prioris Ecclesiae ipsum pontificem fecerit nec secundae, cum ad primam non fuerit consecratus et ad secundam, prioris vinculo perdurante, non potuerit canonice consecrari adhuc alteri alligatus conjugaliter; illud tamen provide attendentes quod et urgens necessitas et evidens utilitas Ecclesiae vestrae, quoniam non poteratis in aliam personam idoneam convenire, dispensationis gratiam requirebant, eo de plenitudine potestatis tam a vinculo prioris Ecclesiae quam a poena suspensionis penitus absoluto, de benignitate sibi apost. sedis duximus concedendum ut priore consensu hactenus perdurante, sicut per litteras personarum Ecclesiae vestrae nobis est intimatum, Andegaven. Ecclesiam tanquam proprius pontifex ad laudem et gloriam nominis Dei, ad honorem et exaltationem ipsius et ad salutem et utilitatem suam et tam cleri quam populi sibi commissi studeat gubernare; ut praeveniente divina gratia et sequente plus prodesse velit et valeat quam praeesse; praesertim temporibus istis quibus, cum abundet iniquitas et peccatis exigentibus multorum charitas refrigescat, opus est non mercenario sed pastore. Quocirca vobis per apost. scripta praecipiendo mandamus quatenus ipsum episcopum tanquam patrem et pastorem animarum vestrarum recipientes humiliter et devote, reverentiam ei debitam, honorem et obedientiam impendatis, ut ipse in vobis filialem devotionem inveniat et vos in eo paternum reperiatis affectum. Datum Laterani, XII Kal. Februarii. Cum super prioratu Sancti Savini de Plano Spoleti inter te et Philippum Joannis Pelagalli quaestio verteretur et ob hoc ad sedem apostolicam venissetis, dilecto filio nostro G. Sancti Adriani diacono cardinali causam ipsam commisimus fine debito terminandam; in cujus praesentia quod prioratus ipse ad te pertineret probare per electionem canonicam satagebas; cum a canonicis ipsius Ecclesiae primo fuisses electus, qui ab annis quinquaginta priores in dicta Ecclesia sine contradictione qualibet elegerunt. Verum praefatus Philippus quod idem prioratus sibi potius deberetur ea nitebatur ostendere ratione, quia per venerab. fratr. nostrum Matthaeum Spolet. episcopum ibidem fuerat institutus, ad quem institutionem ipsam spectare firmiter asserebat. Ad haec ergo probanda testibus utriusque partis receptis et eorum depositionibus publicatis, cum super eis sufficienter esset utrinque, prout jus expostulat, disputatum, antequam diffinitiva sententia proferretur, praefatus cardinalis pro Ecclesiae negotiis fuit a nobis in regnum Siciliae destinatus, in cujus locum substituimus dilectos filios nostros Augonem Sancti Eustachii et G. Sancti Nicolai in Carcere diaconos cardinales. Qui cum, rationibus et allegationibus partium diligenter inspectis et de causae meritis habita notitia pleniore, quae praemissa sunt nobis fideliter retulissent; quia constitit nobis, per confessionem etiam praefati episcopi, quod dictus Philippus in praescripta Ecclesia per eum non fuerat institutus, tibi adjudicavimus ipsius Ecclesiae prioratum, ab impetitione praefati Philippi, cui super quaestione praemissa silentium perpetuum imposuimus, te sententialiter absolventes. Nulli ergo, etc., nostrae diffinitionis, etc. Datum Laterani, X Kal. Februarii. Sacrosancta Romana Ecclesia, etc., usque ad verbum inclinati, personam tuam et Colimbriensem ecclesiam, cui auctore Deo praeesse dignosceris, cum omnibus bonis, etc., usque ad verbum suscipimus. Specialiter autem ecclesias de Covilian. et de terminis ejus ad exemplar bonae memoriae C. papae praedecessoris nostri et omnes possessiones laicales quas tam praedecessor tuus quam tu in praedictis villis et ejus terminis acquisistis, sicut ea juste possidetis et quiete, tibi et per te praefatae Colimbriensi ecclesiae auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Decernimus ergo, etc. Datum Laterani, VII Idus Januarii. Post dies aliquot ex quo a nostra praesentia recessistis, ex relatione quorumdam et inspectione libri censualis camerae nostrae nobis innotuit quod Antibaren. Ecclesia inter suffraganeas Ragusan. metropol. numeretur. Unde cum tu, fili I., librum illum inspexeris, miramur quod facta tibi copia libri praemissi, nobis non aperuisti expressius veritatem. Quia vero non est nostrae intentionis statum ecclesiarum evertere, devotioni vestrae auctoritate praesentium districtius inhibemus ne Antibaren. electo pallium aliquatenus concedatis, nisi vobis constiterit ejus praedecessores fuisse palliis decoratos et dignitatem metropoliticam habuisse. Ne autem iter vestrum et legationis processus valeat aliquatenus impediri, eisdem personis, quibus per vos apostolica scripta dirigimus, sub eodem tenore litteras nostras transmittimus, dempto capitulo quod faciebat de pallio mentionem; ut utrasque penes vos habentes, vel primas vel secundas, prout opus fuerit, praesentetis. Datum Laterani, VII Kalend. Februarii. Derivata in nos ab apostolorum principe per ipsius merita potestatis ecclesiasticae plenitudo et apostolatus successio, non ratione carnis per hominem legitime procreata, sed per Deum ipsius gratia canonice facta, inter caeteras sollicitudines cordis nostri et occupationes, quibus quotidie premimur, utpote quibus sollicitudo universarum ecclesiarum incumbit, ad honorandam ejusdem Principis apostolorum basilicam specialiter nos inducunt, ut cum Propheta psallamus: Domine, dilexi decorem domus tuae et locum habitationis gloriae tuae . Sane cum Dominus noster in beato Petro, cui nos, licet immeritos, constituit successores, in spiritualibus praetulerit universis, et Ecclesiam in temporalibus etiam dilatarit, conveniens esse dignoscitur ut eidem beato Petro in vobis, imo Christo in eo qui nobis exhibuit universa, etsi modicum, tamen aliquid tribuere studeamus, affectum nostrum in effectum humiliter perducentes. Dignum est etenim ut quia variis pressi negotiis, dum circa lapsum religionis nobis propositum in melius reformandum intendimus, dum justitiae consulimus oppressorum, dum singulorum consultationibus respondemus, dum ad reformandam inter discordantes pacis concordiam et pro diversis ecclesiarum et provinciarum necessitatibus legatos a latere nostro dirigimus, dum de terrae orientalis subventione pensamus, Principis apostolorum basilicam dignis obsequiis frequentare non possumus, aliquibus munusculis honoremus; nihil in hoc apostolorum Principi largientes de proprio, sed de suo potius rependentes. Verum cum decor ecclesiarum et earum thesaurus praesertim pendeat ex personis quae ipsis deserviunt et Domini laudes horis intonant constitutis, psallentes ei tam ore quam corde; vos, qui ad honorem apostolorum Principis in ejus ecclesia Domino jugiter deservitis, invocantes nomen ipsius et voce consona modulantes laudes ejus, imo beatum Petrum in vobis tenui devotionis nostrae munusculo decrevimus honorare; sperantes quod qui minuta viduae pauperis acceptavit, nostrae quoque humilitatis acceptabit affectum, non quid, sed ex quo potius tribuamus attendens. Eapropter, dilecti in Domino filii, tam redditum, quem de signis plumbeis sive stagneis apostolorum Petri et Pauli imaginem praeferentibus, quibus eorum limina visitantes in augmentum propriae devotionis et testimonium itineris consummati seipsos insigniunt, praedecessores nostri et nos ipsi percipere consuevimus, quam auctoritatem fundendi ea vel quibus volueritis fusoribus concedendi, qui vobis tantum de ipsis respondeant, vobis et per vos canonicae vestrae praesentium auctoritate concedimus et praesentis scripti pagina communimus. Ad haec, sub poena excommunicationis districtius inhibemus ne quis ea praeter assensum et concessionem vestram aliquatenus formare praesumat. Decernimus ergo, etc., nostrae confirmationis, concessionis, et inhibitionis, etc. Datum Laterani, XV Kal. Februarii. Mirari cogimur et moveri quod, sicut a multis accepimus, tu regimen ecclesiae Jadertin. sine mandato sedis apostolicae irreverenter assumere praesumpsisti. Licet enim clerici ecclesiae Jadertinae cum suae civitatis nuntiis ad nostram praesentiam accessissent et nobis tam ex relatione ipsorum quam litterarum inspectione quas tulerant patuisset quod in Jadertin. archiepiscopum electus fueras, imo verius postulatus; quia tamen etsi de modo postulationis possemus reddi per easdem litteras certiores, de persona tua nobis non poterat fieri certa fides nec examinare debebamus absentem, eis de consilio fratrum nostrorum decrevimus respondere ut aliqui de canonicis ejusdem ecclesiae nostro se conspectui praesentarent, ut de studiis postulantium et de meritis postulati certiores effecti securius in ipso negotio procedere valeremus; adjicientes, quod licet episcoporum translatio ad solum pertineat Rom. pontificem, quia tamen ad venerab. fratrem nostrum patriarcham Graden. consecratio Jadertin. electi noscitur pertinere, cum de beneplacito nostro procederet ut tibi pallium conferremus et tu nobis juramentum fidelitatis praestares, te proculdubio faceremus dicto patriarchae Graden. professionem canonicam et debitam obedientiam exhibere. Sed ipsi nuntii tales noluerunt litteras reportare; quibus reversis, sine mandato nostro ecclesiae Jadertinae diceris regimen assumpsisse et in ea tam temporalia quam spiritualia ministrare. Quia vero grave nimis est quod de tua praesumptione proponitur, nec subito volumus damnationis sententiam jaculari, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus infra duos menses post susceptionem praesentium cum competenti numero canonicorum ecclesiae Jadertinae iter arripias ad sedem apostolicam veniendi, redditurus nobis super excessu, quem praediximus, rationem; ita quod si culpabilis inventus non fueris, cum nobis de postulatione canonica et personae tuae idoneitate constiterit, translationis gratiam et usum pallii recipere merearis; postmodum debitam nobis fidelitatem et dicto patriarchae professionem canonicam impensurus. Alioquin ex tunc te noveris ab officio pontificali suspensum, et nos canonicis Jadertinae ecclesiae dedisse firmiter in mandatis ut aliam personam idoneam canonice sibi eligant in pastorem. Datum Laterani, III Nonas Decembris. Scriptum est Jadertinis Canonicis in eumdem fere modum usque ad verbum suspensum Quocirca universitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si praedictus episcopus praeceptum nostrum contempserit adimplere, vos aliam personam idoneam vobis eligatis canonice in pastorem. Datum, ut supra. In favorem orientalis provinciae, praeter peccatorum veniam quam in suis illuc expensis proficiscentibus pollicemur et apostolicae protectionis gratiam, quam eidem terrae subvenientibus indulgemus, illud etiam Lateranen. concilii constitutum curavimus innovare, quod eos qui Sarracenis arma, ferrum, lignamina galearum ministrare praesumpserint et in galeis et piraticis eorum navibus curam gubernatoris et regimen exercere, ab Ecclesiae communione praecidi et excommunicationi pro sua iniquitate subjectos rerum, suarum per principes saeculi catholicos et consules civitatum privatione mulctari et capientium servos, si capti fuerint, fore decernit, ad exemplar felicis recordationis Gregorii papae praedecessoris nostri omnes illos excommunicationis sententiae supposuimus qui cum eis de caetero habere consortium vel per se, vel per alios, navibus seu alio quocunque ingenio aliqua rerum suarum subsidia impendere vel transmittere attentaverint, quandiu inter nos et ipsos guerra durarit. Verum accedentes nuper ad apostolicam sedem dilecti filii nobiles viri Andraeas Donatus et Benedictus Grilion nuntii vestri, nobis exponere curaverunt quod ex constitutione hujusmodi civitati vestrae proveniret non modicum detrimentum, quae non agriculturis inservit sed navigiis potius et mercimoniis est intenta. Nos igitur paterno dilectionis affectu quem ad vos specialiter habemus inducti, sub districtione anathematis prohibentes ne in ferro, stupa, pice, acutis pironibus, funibus, armis, galeis, navibus et lignaminibus paratis vel imparatis, vendendo, donando vel commutando Sarracenis ministrare subsidium praesumatis, sustinemus ad tempus, donec super hoc aliud dederimus vobis in mandatis, ut in regnum Aegypti vel Babylonis alia inituri commercia, cum necesse fuerit, transfretetis; sperantes quod propter hanc gratiam in subsidium Hierosolymitanae provinciae debeatis fortius animari; provisuri ne quid in fraudem circa statutum apostolicum praesumatis: quia dubium esse non debet eum divina ligari sententia, qui contra propriam conscientiam in elusionem hujus mandati fraudulenter aliquid attentabit. Datum, ut supra. Inauditum falsitatis genus tam novitate nocendi quam praesumptionis audacia universa fere hactenus inventa genera falsitatis excedens, perpetratum praedecessorum nostrorum temporibus, nostris est auribus revelatum. Sane proposuerunt nobis dilecti filii magister R. praepositus Colocen. et magister I. archidiaconus Seghedien. quod magister L. Tarvisinus olim ad apostolicam sedem accedens, de regesto felicis recor. Alexandri papae praedecessoris nostri quamdam chartam dolose subripuit, quam in ea parte dolose abscidit, qua tribus aliis chartulis, quia fuerat in quaterno medio, jungebatur, filo integro remanente. Cum autem idem praepositus eamdem nobis chartulam praesentasset, ex eo rem sic se habere cognovimus, quod in proximo praecedenti chartula ejusdem regesti quorumdam habebatur principium litterarum, quas eadem pagina terminabat, et rursum circa finem ipsius paginae quaedam litterae fuerant inchoatae, quae finiebantur in folio subsequenti. Cum igitur hujusmodi falsitatis vitium tanto amplius persequi debeamus, quanto majus posset scandalum generare, cum pro litteris de quibus dubium est an a sede apostolica emanarint, ad regestum de consuetudine recurratur, cum etiam vix posset aliquis amplius Rom. Ecclesiam offendere quam si ei regesta et alios libros surriperet in quibus tam ipsius quam aliarum Ecclesiarum privilegia continentur, discretioni vestrae per apost. scripta mandamus atque praecipimus quatenus magistrum P. Strigonien. praepositum et magistrum Robertum Anglicum et Azonem presbyterum, quos hujus iniquitatis consocios esse audivimus, ad vestram praesentiam evocantes, ab eis sub jurejurando veritatem diligentius exquiratis, quo mandante, cujus consilio, quo conscio et quo procurante tantae falsitatis crimen fuerit attentatum. Confessionem autem ipsius sub jurejurando factam, redactam in publicam manum ac vestris sigillis signatam, ad nos sine dilatione aliqua transmittatis. Volumus autem et sub eadem districtione mandamus ut tam eos quam alios qui hujus iniquitatis participes fuisse dicuntur ad veritatis assertionem, monitione praevia, per suspensionis et excommunicationis sententiam appellatione postposita, compellatis. Datum Laterani, III Kalendas Februarii. Scriptum est super hoc fere in eumdem modum patriarchae Gradensi. Cum olim bonae memoriae Magalonensis episcopus, habito dilectorum filiorum P. de Agrifolio archidiaconi et B. prioris claustralis assensu, te ad vacantem archidiaconatum ejusdem Ecclesiae nominasset, praeposito ut nullus ibi, nisi prius duplici voce sibi concessa, institueretur per appellationem interpositam inhibente, episcopus, tum quia contra antiquam Magalonen. Ecclesiae consuetudinem et commune jus canonum esse dicebat aliquem sibi vocem duarum personarum in eadem Ecclesia vindicare, tum quia ex indulgentia bonae memoriae Celestini papae praedecessoris nostri, quam in capitulo praesente praeposito legi fecit, sibi probabat indultum ut vacantem archidiaconatum vel sacristiam, si contra personam ab ipso nominatam aliquid rationabile et canonicum non posset legitime objici et probari, non obstante contradictione vel appellatione, conferret, te de praefato archidiaconatu per annulum investivit, in locum ejusdem corporaliter te inducens. Unde nominatus praepositus invidiae stimulis agitatus, alium ad eumdem archidiaconatum praesumpsit postmodum nominare. Cujus facti occasione te et dicto praeposito ad sedem apostolicam accedentibus, nos in minori tunc officio constitutos et dilectum filium nostrum B. tituli Sancti Petri ad Vincula et bonae memoriae M. tituli Sanctorum Joannis et Pauli presbyterum cardinales habuistis in vestris quaestionibus auditores. Cumque multa hinc inde allegata fuissent, tandem dictus praedecessor noster quod ab utraque parte factum fuerat, pro sua Voluntate cassavit, sententiando pronuntians quod aliquibus de provincia scriberet ut tam episcopum quam personas ad ordinandum concorditer archidiaconatum monerent, et, eorum forte monitis non admissis, hoc ipsi auctoritate apostolica exsequi non differrent. Post haec vero Geraldo Joannino, qui nondum ad diaconatus erat promotus officium, praeter conscientiam tuam, cum tunc apud sedem apostolicam pro episcopo morareris, ipsum archidiaconatum contra propriam pronuntiationem, sicut credimus, contulit circumventus. Nos igitur inhaerentes vestigiis praedecessorum nostrorum dicentium sententiam Romani pontificis posse in melius commutari, cum aliquid fuerit subreptum, quod de praedicto G. factum fuerat, non obstante donatione quam a venerabili fratre nostro Magalonen. episcopo in illusionem donationis apostolicae dicitur recepisse, de communi fratrum consilio in irritum revocavimus et ei, licet absenti, cum liquido nobis de subreptione constaret et in manifestis juxta canonicas sanctiones non sit rigor judiciarius observandus, super dicto archidiaconatu perpetuum silentium imponentes, praedicto episcopo et dilectis filiis archidiacono et sacristae Magalonen. dedimus in mandatis ut nullius contradictione vel appellatione obstante, infra unius mensis spatium post litterarum nostrarum susceptionem saepedictum archidiaconatum de persona cui nihil obviaret de canonicis institutis, plena omnium qui praesentes essent interveniente concordia, ordinarent; ne, si forte iterum suboriretur discordia, fierent novissima deteriora prioribus et error novissimus esset pejor priore. Venerabili etiam fratri nostro archiepiscopo et dilecto filio decano Arelaten. dedimus in mandatis ut ipsis in exsecutione mandati nostri cessantibus, iidem nullius contradictione vel appellatione obstante illud exsequi non tardarent. Cumque praedicti episcopus, archidiaconus et sacrista mandatum nostrum infra dictum terminum differrent et negligerent adimplere, praedictus Arelaten. archiepiscopus attendens personam tuam ad hoc officium non indignam, tibi, sicut ex litteris ejus accepimus, archidiaconatum ipsum auctoritate nostra canonice contulit et te de ipso per annulum investivit. Cum igitur nobis de tuae constet idoneitate personae, quod de te per eumdem archiepiscopum auctoritate mandati nostri legitime factum esse dignoscitur, ratum et firmum habentes, archidiaconatum ipsum tibi auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Decernimus ergo, etc. Datum Laterani, VI Kal. Februarii. Cum dilectus filius noster B. frater vester, orta olim inter fratres Grandismontis dissensione non modica, cum. . . tunc priore suo et aliis multis fratribus ad sedem apostolicam accessisset, quia tunc controversia ipsa non potuit plene sopiri, idem B. se transferens ad partes provinciae, in Avinionensi dioecesi, in terra dilecti filii nobilis viri R. comitis Tolosani, de concessione bonae memoriae R. Avinionen. episcopi, ordinis vestri domum construxit et in ea cum . . . fratre vestro tunc et suo et aliis quos de novo recepit fratribus est moratus; quanquam a morte praedicti prioris, et post substitutionem alterius, lite quoque per auctoritatem sedis apostolicae jam sopita, non videatur posse rationabiliter excusari quod usque nunc ad obedientiam vestram accedere non curavit. Volentes autem, sicut tenemur, matri filiam et membra capiti counire, cum et vos circa receptionem fratrum vestrorum vos non debeatis exhibere difficiles sed benignos, ut eos Christo lucrifacere valeatis, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus eumdem B. ad vos humiliter redeuntem et fratres quos ipse recepit suscipiatis humiliter, et fraterna charitate tractetis et inter ecclesias vestras suscipiatis ecclesiam quam construxit. Verum quia de voluntate venerabilis fratris nostri Avinionen. episcopi et patroni ejusdem Ecclesiae procedit affectu ut eidem Ecclesiae in priorem clericus praeferatur, cum et vos quibusdam cellis vestris clericos duxeritis praeferendos, volumus nihilominus et mandamus ut vel eidem Ecclesiae clericum praeferatis, per quem secundum regularem observantiam vestri ordinis salubriter gubernetur, vel dictum B. et memoratum fratrem ipsius, qui ex facta vobis professione tenentur, a jugo obedientiae absolvatis, ut ibi de caetero absque inobedientiae culpa valeant Domino famulari Quod si neutrum facere volueritis, ne ipsis perditionis materiam praebeamus, aliter saluti eorum curabimus dante Domino providere. Datum Laterani, III Kal. Februarii. Quid ad consultationem quam nobis nuper fecisti de duabus partibus decimae frugum feudalium, quas laici tanquam feudum suum religiosis domibus volunt conferre, presbyteris reclamantibus et invitis et ad suas Ecclesias unde laici percipiunt sacramenta decimas ipsas asserentibus pertinere, debeat responderi per decretalem epistolam ad aliorum postulationem in simili casu dudum a nobis emissam, cujus rescriptum fraternitati tuae de verbo ad verbum duximus transmittendum, perpendere poteris evidenter. Ei autem quod a nobis similiter postulasti, utrum appellationi sit clerici deferendum, qui purgationem indictam sibi per sententiam et ad ipsius receptionem terminum competentem, puta viginti dies vel amplius, sine contradictione recipiens et ad diem veniens, consequenter appellat, causam non exprimens appellandi, nec sit locus nisi suscipiendae purgationi et exsecutioni sententiae, a cujus latione ac purgatione injuncta ultra decennium dicitur effluxisse, taliter credimus respondendum, quod cum post decem dierum spatium sententia in auctoritatem rei transeat judicatae, qui ad provocationis subsidium infra id temporis non recurrit, appellandi sibi aditum denegavit, cum per hoc videatur per interpretationem juris latae sententiae paruisse; praesertim ubi causa non redditur appellandi, sed nec exsecutionem ipsius sententiae ideo convenit retardari, licet ad hoc agendum quadrimestre tempus regulariter sit statutum; quia id arctari potest nonnunquam a sedente in medio et etiam prorogari; et qui ab initio sponte recepit terminum breviorem, imputare sibi potest et debet, cum ex hoc videatur amplioris beneficium contempsisse; unde talis non audietur appellans, nisi forte adversus eum modus exsecutionis canonicus excedatur. Datum Laterani, III Idus Januarii. Cum dilecti filii S. abbas de Felduar et magister Obertus nuntius venerabilis fratris nostri Quinquecclesien. episcopi pro quaestione quae vertitur inter eumdem episcopum et ipsum abbatem, ad nostram praesentiam accessissent, nos eis dilectum filium nostrum G. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano diaconum card. concessimus auditorem. In cujus audientia abbas proposuit memoratus, quod cum esset in procinctu itineris ad Romanam Ecclesiam veniendi et supradictus Quinquecclesien. episcopus ad monasterium suum hospitandi causa venisset, privilegium quod clarae memoriae B. quondam rex Ungariae super Ecclesiae suae libertate concesserat, quam a jurisdictione prorsus episcopi exemptam esse proponit, et pecuniam quam paraverat ad expensas itineris, illi abstulit violenter ipsumque in quodam claustro Cistercien. ordinis carceri mancipavit, ne posset vel ad regem ire vel Romanam Ecclesiam visitare. Subsequenter vero cum ad abbatiam suam eum dictus episcopus remisisset et coram rege proposita super hoc querimonia fuisset inficiatus se privilegium ejus et pecuniam accepisse, dictus abbas, ut suis et Ecclesiae suae gravaminibus provideret, vocem ad nos appellationis emisit, et festum sancti Lucae proxime praeteritum appellationi praefixit: quam appellationem licet episcopus ipse admiserit et promiserit se venturum in termino constituto, post multos dies in eum excommunicationis sententiam promulgavit. E contrario praefatus magister Obertus respondit quod memoratus episcopus, pro eo quod dictus abbas super falsitate duorum privilegiorum apud eum accusatus fuerat et convictus et crimen suum ore proprio manifeste confessus, eum non appellantem nec contradicentem deposuit et misit ad monasterium de Sicodor ad poenitentiam peragendam: de quo cum fuisset egressus poenitentia non peracta, monasterium de Felduar invasit per potentiam laicalem et Ecclesiam quamdam ad ipsum episcopum pertinentem parochianis propriis spoliavit, clericos ejus ejiciens domibus propriis verberando; super quibus cum pluries citatus fuisset, quia contumax apparebat, episcopus eum excommunicationi subjecit; sed ipse post excommunicationem divina officia celebrare et bona monasterii violenter rapere ac dilapidare praesumpsit. Cum igitur praedictus card. nobis haec omnia retulisset, de consensu partis utriusque negotium ipsum vestro duximus examini committendum et memoratum abbatem ad majorem cautelam de benignitate sedis apostolicae fecimus juxta formam Ecclesiae a vinculo excommunicationis absolvi. Verum quia idem abbas ex duplici causa se proposuit injuste gravatum, quoniam et propter monasterii libertatem illius jurisdictioni non suberat et propter appellationis remedium ab eo tutus esse debebat, cum super his nobis plena fides facta non fuerit, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus inquisita super praemissis et aliis, si qua forte alterutra partium duxerit proponenda, diligentius veritate, si legitime vobis constiterit de libertate monasterii memorati, praefato episcopo super hoc silentium imponatis, ad ablatorum restitutionem et privilegii maxime, auctoritate ipsum apostolica per censuram ecclesiasticam, sublato appellationis obstaculo, compellentes et reformantes in statum debitum quidquid post recessum abbatis circa monasterium invencritis immutatum. Alioquin cum dictum monasterium in Quinqueclesien. dioecesi sit constructum, ad exhibendam eidem episcopo debitam reverentiam compellatis et sententiam depositionis quam idem episcopus in praefatum abbatem asseruit protulisse, nisi post appellationem ad nos legitime interpositam vel ex alia causa constiterit inique prolatam, sicut rationabiliter lata est, appellatione remota faciatis inviolabiliter observari. Si vero post appellationem ad nos interpositam jamdictum episcopum in memoratum abbatem condemnationis et excommunicationis sententiam inveniretis in contemptum sedis apostolicae dictavisse, ipsum tandiu nuntietis ab officio pontificali suspensum, donec super hoc per nos aliud fuerit ordinatum. Nullis litteris obstantibus, praeter assensum partium, si quae apparuerint a sede apostolica impetratae. Quod si omnes, etc., duo vestrum etc. Datum Laterani, III Kal. Februarii. Quaestionem prioratus inter vos et Albericum priorem Sancti Laurentii de Spello diutius agitatam dilectis filiis nostris C. tituli Sancti Laurentii in Lucina et I. tituli Sanctae Priscae presbyteris cardinalibus jamdudum commisimus terminandam; qui cum eidem non possent intendere, majoribus occupati, duobus judicibus de Spello eam de consensu partium commiserunt: a quibus ad cardinales ipsos eodem abbate provocante, causa fuit venerabili fratri nostro Spoletano episcopo et suo conjudici R. delegata. Sed cum ab eis non fuerit in ipsa quaestione processum, a dilectis filiis nostris S. tituli Sanctae Praxedis presbytero et G. Sanctae Mariae in Aquiro diacono cardinalibus commissa fuit venerabili fratri nostro Perusino episcopo. Quam nimirum commissionem ratam habentes eidem dedimus in mandatis ut dictam causam deberet infra duorum mensium spatium diffinire; a cujus praesentia dictus Albericus sedem apostolicam appellavit. Ipso ergo et syndico vestro in nostra praesentia constitutis, dilecto filio nostro G. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano diacono cardinali causam ipsam commisimus fine debito terminandam: in cujus praesentia contra ipsum priorem dictus syndicus vester multa proposuit, quibus eum amovendum a prioratu ostendere conabatur. Dicebat enim electionem ipsius canonicam non fuisse; cum et tunc temporis laicus fuerit et, Alexandro ejusdem Ecclesiae priori vivente, intrusus simoniace ibidem fuerit per potentiam laicalem; electionis quoque tempore de ipsius Ecclesiae gremio non exstiterat; nec datus volentibus sed invitis; ad cujus electionem non omnes fuerunt canonici convocati; quem etiam C. quondam duci Spoleti, quod ad mandatum ejus teneret Ecclesiam, vitasse firmiter proponebat; et quod de genere illorum fuerat ac societate qui Soperclum priorem ejusdem Ecclesiae interficere praesumpserunt. Praemissis itaque rationibus dictum abbatem dicebat prioratu Ecclesiae memoratae. Verum pars altera electionem suam multis nitebatur rationibus roborare; proponens quod dictus Alexander promotionis suae tempore laicus similiter fuerat, filios habens et etiam concubinam; et cum prioratum voluntate propria resignasset, vos eum unanimiter elegistis et per quinquennium tenuistis eum exinde pro priore: cujus quidem electio non solum a venerabili fratre nostro Spoletano episcopo, verum etiam a bonae memoriae Coelestino papa praedecessore nostro fuit postea confirmata. Intentionem itaque suam fundare jam dictis rationibus satagebat. Quibus fuit a praefato B. taliter obviatum, quod cum renuntiatio Alexandri praemissa, per vim extorta fuerit et obtenta, nullum vobis poterat praejudicium generare; praesertim cum neque coram judice suo facta fuerit et tempore illo dictus Alexander vobiscum pariter possessione tam Ecclesiae quam rerum ipsius esset penitus spoliatus. His ergo et similibus coram dicto cardinale prudenter a partibus allegatis, ipse allegationibus et rationibus hinc inde productis auditis et plenius intellectis, habito prudentum virorum consilio, saepedictum Albericum a memorato prioratu removendum sententialiter diffinivit. Nos ergo sententiam ejus, sicut rationabiliter lata est, ratam habentes, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc. Datum Kal. Februarii. Cum venerabilis frater noster episcopus et dilecti filii B praepositus, M. cantor, S. et M. canonici Waradien. essent in nostra praesentia constituti, ex parte canonicorum fuit propositum coram nobis quod conquerentibus eis in praesentia venerab. fratris nostri Colocen. archiepiscopi super quibusdam injuriis sibi ab ipso episcopo irrogatis, episcopus in vocem appellationis erupit et ipsi nihilominus eum de crimine simoniae ad nostram audientiam appellarunt. Utraque vero parte post annum et dimidium ad sedem apost. accedente, cum in eodem proposito memorati canonici permanentes, perjurii et simoniae ipsum episcopum reum facere in nostra et fratrum nostrorum praesentia niterentur, ex parte ipsius episcopi fuit propositum ex adverso quod cum super his citatus non fuerit nec propter hoc venerit et ideo jus remeandi domum haberet, non tenebatur suis adversariis respondere. Cumque super his et aliis esset ab eis in auditorio nostro diutius litigatum, nos habito cum fratribus nostris consilio, volentes parcere laboribus partium et expensis, cum et nos plus solito variis simus occupati negotiis, eas ad vos duximus remittendas: per apostolica scripta mandantes quatenus juris ordine per omnia conservato causam ipsam diligenter examinantes et usque ad diffinitivam sententiam procedentes, gesta omnia sigillorum vestrorum munimine roborata nobis fideliter transmittatis; diem assignantes partibus competentem, quo recepturae sententiam nostro se conspectui repraesentent; ad quem si qua earum venire contempserit, nos nihilominus, quantum de jure poterimus, procedemus. Quia vero supradicti canonici se queruntur a jamdicto episcopo contra justitiam spoliatos, volumus et mandamus quatenus, si rem ita inveneritis se habere, secundum quod eidem episcopo dictus Colocen. archiepiscopus sub debito juramenti dicitur praecepisse, ablata omnia eis, appellatione remota, restitui faciatis; providentes ut eidem episcopo faciatis ab ipsis canonicis obedientiam, reverentiam et obsequium debitum exhiberi. Si vero idem episcopus aliquid proponere voluerit contra canonicos memoratos, audiatis illud, et appellatione remota fine debito terminetis. Nullis litteris, etc. Datum III Kal. Februarii. Religiosam vitam eligentibus, etc. In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti Regulam atque institutionem Cistercien. fratrum, etc., usque ad verbum vocabulis. Locum ipsum in quo praefatum monasterium situm est cum omnibus pertinentiis suis; grangiam de Mala Musca; grangiam de Argentia; grangiam de Campignola; grangiam de Rocetta; grangiam de Sornellis; quicquid habetis in Avinione; quidquid habetis in Cavellione; quidquid habetis in Bellicadro; quidquid habetis in Lunello; quidquid habetis in tenimento villae Sancti Aegidii; quidquid habetis in Cavomonte et aliis locis. Sane laborum vestrorum, etc. Prohibemus insuper ut nulli fratrum, etc. Ad haec etiam prohibemus ne aliquis monachus, etc. Insuper auctoritate apostolica inhibemus ne ullus episcopus, etc. Si vero episcopus in cujus parochia, etc. Pro consecrationibus vero altarium, etc. Quod si sedes, etc. Quia vero interdum, etc. Porro si episcopi, etc. Paci quoque, etc. Praeterea omnes libertates, etc. Decernimus ergo, etc. Salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur, etc., usque in finem. Datum Laterani per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, Kalend. Februarii, indictione secunda, incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae III anno primo. Prudentibus virginibus, etc. In primis si quidem statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti Regulam atque institutionem Cistercien. fratrum in coenobio vestro, etc. usque ad vocabulis. Locum ipsum in quo praefatum coenobium situm est, cum omnibus pertinentiis suis; Corvatam Don. Garnier, quam Hu. de Illidio miles dedit vobis laude et assensu haeredum suorum in omni usu habendam; et campum Olrici cum integritate; et quidquid in molendino et batarino de Gunencort habetis; et terram quae est juxta pratum Sancti Martini; et illud quod habetis in molendino et batarino ex dono Ginardi Pohiers; ex dono Sybillae et filii ejus Arnulfi tria jugera terrae sita inter campum Olrici et Hugonis et pratum Daven; et sedem batarini, in quo molendinum aedificastis; et tertiam partem de cultura in territorio de Brenvilla ex dono Galteri de Solascort; et partem Everardi de Irrumceria in eisdem territoriis, tam in nummis quam in segetibus; et partem Alberti Corelli similiter vobis ab ipso concessam et usum in territorio de Brenvilla. Ex dono Hugonis de Ambleio unam falcatam de prato sub burgo Sanctae Mariae et tertias de Mannia, quas vobis Rainerius de Pares de cultura suorum hominum dedit vobis. Et ex dono Humberti de Doncuria unum pratum super ripam Mosae. Sane laborum vestrorum, etc. Liceat quoque vobis, etc. Prohibemus insuper ut nulli sororum, etc. Paci quoque, etc. Decernimus ergo, etc., salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur., etc., usque in finem. Datum Laterani, per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, III Kalend. Februarii, indictione secunda, incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae tertii anno primo. Inauditam hactenus speciem falsitatis quam oculis nostris vidimus serenitati tuae, quia id expedire credimus, duximus referendam. Cum enim dudum sicut moris est apostolicae sedis regestum felicis record. Alexandri papae praedecessoris nostri cuidam fuisset exhibitum, tanquam rescriptum aliquod inspecturo, ut conceptam iniquitatem pareret, de medio quaterno duo folia est furatus, sicut indiciis deprehendimus manifestis: cujus facinoris testes et conscii perhibentur in regno Ungariae permanere. Quia vero graviter peccat et qui loquitur mendacium et qui subticet veritatem, et publice interest quod maleficia non remaneant impunita, magnificentiam tuam rogamus attentius, per apostolica scripta mandantes, quatenus, ne testibus illis, qui super jamdicto facinore nominati fuerint, ut perhibeant testimonium veritati, quisquam de regno tuo noceat aut impedimentum praestare praesumat, eos potenter protegas, et defendas. Datum Laterani, II Nonas Februarii. Ex insinuatione venerabilis fratris nostri Conventrensis episcopi nostris est auribus intimatum, quod cum bonae memoriae W. praedecessor suus de claustro monachorum ad pontificalem assumptus fuerit dignitatem, voluntatibus Conventren. monachorum usque adeo condescendit, quod fere ab omni episcopali jure ipsos exemit in successorum suorum grave praejudicium et jacturam. Possessiones etiam et beneficia quaedam Lachefeldensis Ecclesiae ad sustentationem clericorum ibidem Deo servientium deputata et diutius in pace possessa, eis absentibus et irrequisitis, sub praetextu cujusdam compositionis, quam tamen ipsi monachi non servarunt, alienare praesumpsit, in grave ipsius Lachefelden. Ecclesiae laesionem. Exinde vero praefati monachi, tacito quod in episcopalis dignitatis et episcoporum Conventren. detrimentum esset factum praefati episcopi attentatum, compositionem ipsam per subreptionem obtinuerunt a felicis memoriae Alexandro papa praedecessore nostro postea confirmari. De qua nimirum compositione successores episcopi memorati videntes tam sibi quam ipsi Ecclesiae Lachefelden. enorme periculum imminere, ne adversus eos praescriptio curreret, cum non possent naturaliter, civiliter eam interrumpere curaverunt. Cum ergo ecclesiarum jura ex apostolatus officio teneamur propensius defensare nec quibusdam velimus consulere cum injuriis aliarum, de voluntate nuntiorum utriusque partis causam ipsam vobis duximus committendam; per apostolica scripta mandantes quatenus, vocatis ad vos qui fuerint evocandi et tam super episcopali jure quam alienatis possessionibus et beneficiis ecclesiasticis inquisita diligentius veritate, quod canonicum fuerit, remoto appellationis obstaculo, statuatis, facientes quod statueritis per censuram ecclesiasticam a partibus inviolabiliter observari. Nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint, harum mentione non habita, a sede apostolica impetratae. Quod si omnes, etc. duo vestrum, etc Datum Laterani, III Nonas Februarii. Religiosam vitam eligentibus, etc., usque ad verbum statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti Regulam atque institutionem Cistercien. fratrum in eodem monasterio, etc., usque ad verbum vocabulis. Locum ipsum in quo praefatum monasterium situm est cum omnibus pertinentiis suis, abbatiam de Pratis, abbatiam de Lura, quas aedificastis, cum possessionibus suis. Lavercum cum possessionibus suis, domum Sancti Mauricii cum pertinentiis suis; vineas de Romonolo; vineas de Capdenaso; vineas de Moilatio; grangiam de Paillairols cum omnibus quae in illo territorio habetis, grangiam de Villario Roberti et quidquid ibi habetis et possidetis, grangiam de Cantalupa et quidquid ibi possidetis; praeterea quidquid Ebreduni habetis et possidetis. Sane laborum vestrorum, etc. Liceat quoque vobis, etc. Prohibemus insuper ut nulli fratrum, etc. Illud districtius inhibentes ne terras, etc. Si quae vero donationes, etc. Ad haec etiam prohibemus ne aliquis monachus, etc. Licitum praeterea sit vobis in causis propriis, etc. In super auctoritate apostolica inhibemus ne ullus episcopus in cujus parochia, etc. Illud adjicientes ut in recipiendis professionibus, etc. Pro consecrationibus vero, etc. Quod si sedes dioecesani, etc Quia vero interdum, etc. Porro si episcopi, etc Paci quoque, etc. Praeterea omnes libertate, etc. Decernimus ergo, etc., Salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur, etc. usque in finem. Datum Laterani, per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, III Nonas Februarii, indictione secunda, incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae tertii anno primo. Operante Patre luminum, a quo est bonum omne datum optimum et omne donum perfectum, qui solem suum oriri facit super bonos et malos, etiam diebus nostris in quibus, peccatis exigentibus, abundat iniquitas et multorum charitas refrigescit, nonnulli, faciente cum eis Domino signum in bonum, unde inter alia beneficia, quae nobis misericorditer impertitur, ad gratiarum actiones propensius invitamur, posteriorum obliti, ad anteriora cum Apostolo se extendunt et exuentes veterem hominem cum actibus suis et novum, qui secundum Deum creatus est, induentes, in vitae transeunt novitatem; cum relictis pro Deo quae possident, et non quae sua sunt, sed quae Jesu Christi quaerentes, voluntariam eligunt paupertatem et divinae se subjiciunt servituti: quorum desideriis tanto est propensius annuendum, quanto per opera pietatis gratiorem praestant Altissimo famulatum. Licet autem secundum Apostolum neque qui plantat neque qui rigat sit aliquid, sed qui incrementum dat Deus, plantationem tamen vestram nonnullo apostolicae protectionis praesidio disposuimus irrigare; quatenus Deo praestante misericorditer incrementum, fructum proferat exoptatum. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam domum Sanctae Trinitatis Cervi frigidi, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus: statuentes ut quascunque possessiones, etc., usque ad verbum vocabulis. Locum ipsum in quo eadem domus vestra sita est, cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam de Planellis, cum omnibus pertinentiis suis; domum Burgi Reginae cum omnibus pertinentiis suis. Sane novalium vestrorum, etc. Liceat quoque vobis clericos vel laicos, etc. Prohibemus insuper ut nulli fratrum, etc. Chrisma vero, etc. Cum autem interdictum terrae, etc. Obeunte vero, etc. Paci quoque, etc. Decernimus ergo, etc. Salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur, etc., usque in finem. Datum Laterani, per manum Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem agentis, III Nonas Februarii, indictione secunda, incarnationis Dominicae anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii papae tertii anno primo. Cum olim dilecti filii decanus et canonici Lingonen. contra episcopum suum, ad citationem nostram ad petitionem ipsius episcopi procuratam, ad sedem apostolicam accessissent, exspectavimus si episcopus idem, qui personaliter citatus fuerat, nostro se conspectui praesentaret. Qui cum nec venisset nec misisset idoneos responsales, habito cum fratribus nostris super negotio ipso consilio, ipsum pro contumacia manifesta et dilapidatione vulgata, quam non solum ad aures nostras fama publica detulit, imo etiam archiepiscoporum, episcoporum et aliorum religiosorum virorum testimoniales litterae demonstrarunt, ab administratione totius Lingonen. episcopatus tam in spiritualibus quam temporalibus omnino suspendimus; ei litteris apostolicis districtius injungentes ut suspensionem ipsam curaret inviolabiliter observare. Volentes autem causam quae inter ipsum episcopum et dilectum filium decanum Lingonen. pro Ecclesia vertebatur super dilapidatione et insufficientia et aliis multis injuriis et gravaminibus ipsi ecclesiae per eumdem episcopum irrogatis, examinari celerius et canonico fine decidi, ne si prorogaretur diutius, caderet irreparabiliter Ecclesia Lingon. quae jam videtur in parte maxima cecidisse, ipsam tibi, frater episcope, duximus committendam, per apostolica scripta mandantes quatenus partibus convocatis, si de utriusque partis voluntate procederet quod per te diffinitiva sententia proferretur, auditis hinc inde propositis et ascitis tibi viris prudentibus, quos tanto negotio cognosceres expedire, causam ipsam fine canonico terminares. Alioquin gesta utriusque partis redacta in scriptis et sigilli tui munimine roborata, ad praesentiam nostram transmitteres; praefigens partibus terminum competentem, quo recepturae sententiam nostro se conspectui praesentarent. Interim autem in procuratore idoneo Lingonensi Ecclesiae praecepimus provideri. Cum autem praedictus decanus et socii ejus cum praedictae commissionis litteris recessissent, dilectus filius E. archidiaconus Lingonen. advenit: ad cujus instantiam te, fili magister P. duximus eidem negotio adjungendum; cum in primis litteris esset expressum, ut tu, frater episcope, viros tibi prudentes ascires. Volentes igitur ut tenorem praedictae commissionis inviolabiliter observetis, licet ex abundanti, ad multam tamen instantiam archidiaconi memorati, discretioni vestrae praesentium auctoritate mandamus quatenus si dictum episcopum per judicium inveneritis innocentem, ipsum non solum ab interdicti sententia, verum etiam ab impetitione decani et capituli super objectis, appellatione postposita, penitus absolvatis. Personales autem quaestiones, si quas idem episcopus et tam praedictus quam major archidiaconus adversus decanum vel aliquos canonicorum habuerint, audiatis et, sublato appellationis obstaculo, curetis fine debito terminare; talem in procuratorem ipsius Ecclesiae interim deputantes, qui neutri parti esse debeat de ratione suspectus. Datum Laterani, IV Idus Februarii. Cum in partibus vestris, peccatis exigentibus, saepius contingat diversa loca interdicto supponi, quando generale vel particulare dici debeat interdictum, apud vos accepimus in dubium revocari; cum illi qui ab Ecclesia Romana decorari privilegio meruerunt, videlicet, ut cum generale interdictum terrae fuerit, liceat eis clausis januis, non pulsatis campanis, exclusis excommunicatis et interdictis, suppressa voce divina officia celebrare, interdicto particulari se asserant non arctari, asserentes illud interdictum generale duntaxat, quando regnum vel saltem provincia tota subjicitur interdicto: propter quod et justitia saepius deperit et praelatorum sententiae contemnuntur, cum in aliis interdictis provinciis divina celebrent et suspensis organis aliorum, ipsi pulsatis campanis et apertis januis, quoslibet passim recipiant ad divina. Ne autem diversa interpretatio discordiae causam inter vos ulterius et odii fomitem valeat ministrare, vel quod interdictum dici debeat generale amodo in dubium revocetur, significatione vobis praesentium intimamus quod cum in privilegiis de regno vel provincia nihil expresse dicatur, nomine terrae non solum regnum vel provinciam intelligi volumus, verum etiam villam et castrum; ut et in his locum habeat quod de generali dicitur interdicto; videlicet, ut cum villa vel castrum generali subjicitur interdicto, praescripta privilegii forma debeat observari. Datum Laterani, VII Idus Februarii. Cum apostolica sedes Ecclesiam et civitatem Pisanam multum dilexerit hactenus et in multis studuerit honorare, sicut operis exhibitio, quae probatio est dilectionis, evidenter ostendit: nos, qui, licet indigni, ad apostolatus officium sumus Domino faciente promoti, praedecessorum nostrorum et praecipue sanctae memoriae Innocentii papae volentes vestigiis inhaerere, si quando nobis occurrunt per quae honori Ecclesiae vestrae ac civitatis debeat derogari, ab eis vos et cives vestros curamus propensius revocare; quemadmodum vice versa vos et ipsos ad exsequenda illa libentius intendimus adhortari, unde possit communis utilitas provenire. Sane cum, bonae memoriae Coelestini papae praedecessoris nostri temporibus, legati apostolicae sedis civitatem Pisanam supposuerint interdicto, pro eo quod cives Pisani a generalibus institutis patriae deviabant: quia tamen forma tractatus illius nobis primitus oblata non placuit sub eo tenore, ad petitionem et instantiam Pisanorum interdictum duximus relaxandum; ut si, correctione adhibita, forma concordiae nobis placeret in posterum, eam nobiscum pariter recipere tenerentur; alioquin civitas ipsa reduceretur in sententiam interdicti. Exinde vero dilecti filii prior et alii civitatum rectores ad nostram praesentiam accedentes, tractatum concordiae nobis et fratribus nostris pariter obtulerunt: in quo, post correctionem adhibitam, nihil invenimus quod in ecclesiastici juris vel cujusquam minoris vel majoris personae praejudicium redundaret. Nec ista dicimus ideo quin concordia illa possint male utentes abuti, cum vix contingat in rebus humanis aliquid tam salutiferum inveniri unde, per culpam abutentium aliqua sinistra non valeant provenire; quoniam et Apostolus aliis fuit odor vitae in vitam, aliis odor mortis in mortem; et ipse Christus lapis offensionis nonnullis exstitit et petra scandali, positus in ruinam et in destructionem multorum. Et licet omnis potestas a Domino Deo sit, teste Scriptura, ea tamen praeminentes nonnunquam peccatis exigentibus abutuntur. Nos autem praedictos rectores sollicitis exhortationibus curavimus admonere quatenus initam concordiam et firmatam ita provide administrent, quod per eam et ipsi a gravaminibus liberentur et aliis gravamina non infligant. Ne igitur in verbis nostris inveniremur mendaces et in operibus inconstantes, dilectis filiis potestati et populo Pisano per apostolica scripta meminimus injunxisse ut tractatum concordiae receptum a nobis et ipsi reciperent, ne communem totius patriae viderentur impedire profectum. Alioquin per dilectum filium nostrum P. basilicae Duodecim Apostolorum presbyterum cardinalem, apostolicae sedis legatum, civitatem Pisanam in interdicti sententiam mandavimus monitione praemissa reduci. Quod cum idem cardinalis effectui mancipasset, quia Pisanos ipsos audivimus fuisse conquestos quod correcti capitularis eis copiam non exhibuit et quod eos praeter formam mandati non solum interdicto, sed etiam maledicto subjecit, eidem per iterata scripta praecepimus ut competentes eis daret inducias, infra quas copia correcta capitularis exhibita deliberaretur, ut mandatum apostolicum adimplerent. Vos tamen positum interdictum pro reverentia sedis apostolicae humiliter servavistis et servatis. Consequenter vero rectores omnium civitatum Tusciae ad sedem apostolicam venientes de civibus vestris gravissime sunt conquesti, quod ipsi soli, omnibus aliis ad unitatem et concordiam jam inductis, tanquam hostes patriae imminere omnium excidio viderentur; quod cum civitas ipsa maxima sit inter Tusciae civitates, ex parte illa posset toti patriae provenire; et nisi mutato consilio reciperent quod tota Tuscia jam recepit, id non possent ulterius aequanimiter sustinere, quin potius ad gravamen civitatis illius totis viribus laborarent, quam satius esset perire duntaxat quam patriam totam trahere in ruinam. Nos igitur affectione paterna volentes Pisanos ipsos, tanquam charissimos in Christo filios, ad quorum profectum, Deo teste, libenter intendimus, ad viam rectitudinis revocare, cum turpis sit omnis pars suo non congruens universo, universitatem vestram monemus attentius, hortantes in Domino et per apostolica scripta praecipiendo mandantes, quatenus ipsos monere pariter et inducere satagatis ut pacem et concordiam inventam, non ad injuriam cujuslibet, vel jacturam, sed ad totius patriae libertatem tuendam et excutiendum jugum gravissimae servitutis, quam fere universi et singuli de Tuscia receperunt, humiliter recipiant et observent; ne dum in suo sensu nimis abundant et reprobant quod alii approbarunt et nos ipsi cognovimus approbandum, de nostro videantur judicio non sine culpa sacrilegii dubitare. Si autem, quod non credimus, monitis et praeceptis nostris duxerint sicut hactenus contumaciter resistendum, nos, si quid eis et vobis pariter sinistre contigerit, erimus de caetero apud Deum et homines excusati, qui quod ad nostrum officium pertinebat opportune et importune non cessavimus exercere, animam nostram liberare volentes et vobis ipsis a malis imminentibus praecavere. Quia vero multa saepe beneficia praestantur invitis, cum eorum non voluntati sed utilitati consulitur, ut juxta verbum Dominicum compellantur intrare, manus nostras, non ex odio sed ex amore, curabimus in eos durius aggravare. Ut autem eorum honori pariter et profectui consulatur, valde quidem expedire cognovimus ut ad id exsequendum magis nostra quam aliena districtione cogantur. Scriptum est in eumdem fere modum Potestati et populo Pisano. Ad audientiam nostram noveris pervenisse quod cum Castellae et Aragoniae reges illustres anno praeterito regnum tuum cum suis exercitibus introissent, de illo capiendo et dividendo ad invicem tractaverunt. Cumque ibidem duobus castris per violentiam occupatis, tam ecclesias quam privatorum terras multipliciter afflixissent, quod deteriora in posterum facerent minabantur, si suum possent propositum adimplere. Unde totus populus metuens vehementer, quo se verteret nesciebat vel qualiter imminentem posset effugere tempestatem. Interim autem dictus rex Aragoniae suos ad te nuntios destinavit, de componendis treugis tecum pariter tractaturos, secreto per eosdem requirens ut sororem tuam sibi traderes in uxorem. Tu vero attendens quod vel sic saltem eorum posses instantiam evitare, tam de treugis quam de contrahendo matrimonio respondisti quod suam perficeres voluntatem, prius tamen quam de regno tuo exirent, nihil horum duceres ad effectum. Post haec autem ad reges ipsos dicti nuntii redeuntes, responsum quod eis dederas, retulerunt. Praefatus autem rex Castellae metuens ne si a regno exirent, ab his quae promiseras resilires, respondit se a terra tua nullatenus egressuros, nisi prius jurares quae nuntiis promiseras te firmiter servaturum. Cumque hoc tibi per eosdem nuntios intimassent, tu considerans quod in necem et exhaeredationem tuam, si fieri posset, praefati reges intendere satagebant, jurasti coactus pariter et invitus quod a te fuerat de treugis et matrimonio postulatum, quamvis soror tua praefato regi Aragoniae consanguinitatis gradu tertio conjungatur. Nos igitur attendentes quod juramentum non ut esset iniquitatis vinculum fuerit institutum, et quod in malis promissis fides sit penitus rescindenda, serenitati tuae districtius inhibemus ne, si vera sunt quae praemisimus, occasione juramenti praemissi, quod perjurium est verius nominandum, procedas ad incestuosam conjunctionem complendam. Datum Laterani, III Idus Februarii. Si diligenter attenditis, ut debetis, quot et quanta pro honore regis et statu regni Siciliae ab obitu illustris memoriae Constanciae imperatricis sollicite gessimus et agere non cessamus, per effectum operum potestis evidenter agnoscere quod tutelam regis et regni balium nobis ab eadem imperatrice relicta non tam verbo quam facto recepimus et studiosissime procuramus. Prius enim quam dilecti filii magister B. subdiac. noster et L. judex ipsius imperatricis et regis ac vestra nobis scripta tulissent, ad defensionem regni accingebamur viriliter et potenter et ad resistendum Dei Ecclesiae inimicis milites in expensis Ecclesiae miseramus. Licet autem ex pusillanimitate hominum de Sancto Germano, non ex potentia hostium, castrum Sancti Germani traditum fuerit in manu hostili, militibus nostris se recipientibus in monasterium Cassinense, plus tamen in hoc vobis Dominus et toti regno consuluit quam fragilitas humana speraret. Nam Marcowaldo circa obsidionem Cassinen. monasterii inaniter occupato, comites, barones, cives, et alii regis et regni fideles ex magna parte in singulis provinciis convenientes in unum ad resistendum ei, sibi mutuo subvenire juramento firmarunt, immunita munientes et villas et casalia reducentes ad civitates et loca munita et contra eum etiam exercitum congregantes. Interim etiam non cessavit manus Domini flagellare tyrannum cum. milites nostri saepius in exercitum Marcowaldi facientes insultum, multos ex eis occiderint, multoc coeperint, plures etiam vulneraverint et obsessi de obsidentibus frequenter victoriam reportarint. Nec cessavit etiam manus nostra super eum effundere vasa irae, non solum spiritualiter, sed etiam temporaliter nostram super eum imo divinam potius potentiam exercendo; cum per dilectum filium nostrum l. tituli Sanctae Priscae presbyterum cardinalem, apostolicae sedis legatum, tota fere terra quam idem Marcowaldus habuerat in Marchia, sit divino munere in manu forti et brachio extento ad dominium Ecclesiae revocata, munitionibus ejus, in quibus spem suam posuerat, redactis in cinerem et favillam. Nos etiam thesauris nostris in nullo pepercimus; imo etiam non modicam pecuniae quantitatem ab aliis mutuantes, dilectum filium I. tituli Sanctae Pudentianae presbyterum cardinalem, apostolicae sedis legatum et cum eo dilectum filium O. subdiaconum consobrinum nostrum cum eadem pecunia in Marchiam ad comites, barones et alios regis et regni fideles duximus destinandos; qui jam validum coeperunt exercitum congregare. Fecimus quoque a multis comitibus, baronibus, civibus et aliis multis charissimo in Christo filio nostro Friderico illustri regi Siciliae innovari fidelitatem, et nos super tutela ipsius et regni balio per eorum reddi juramenta securos. Licet autem vobis per litteras nostras dederimus in mandatis ut in custodia regis et cura regni usque ad adventum legati fungeremini vice nostra; ut melius tamen vobis benigna intentio nostra pateret, dilectum filium G. Sanctae Mariae in porticu diac. cardinalem, apost. sedis legatum, in Siciliam duximus destinandum, qui sicut vir providus et discretus vices nostras exerceat in utroque. Cum igitur pium mentis nostrae propositum, quod circa tutelam regis et regni quietem gerimus, per nos non debeat retardari et praedicta imperatrix ad resistendum turbatoribus regni de thesauro regis et regni proventibus sufficientem nobis mandaverit pecuniam ministrari et, juxta quod ex relatione nuntiorum vestrorum accepimus, vos id parati sitis implere, cum melius sit simul et semel expendere quam expensas amittere successivas, ut rex et regnum ab ejus defendantur incursu qui non solum rerum et bonorum excidium, verum etiam personarum periculum meditatur: fraternitatem vestram rogamus, monemus et per apostolica vobis scripta mandamus, et districte praecipimus quatenus cum negotium dilationem non capiat et tutius et facilius obvietur principiis, quantamcunque pecuniam poteritis tanto negotio necessariam per discretos, fideles, et providos nuntios transmittatis, in stipendia exercitus et alia quae instantis necessitatis articulus postulat convertendam. Si enim solliciti procuratores existitis et cauti custodes, non debetis parcere rebus ubi periculum vertitur personarum, nec causas dilationis innectere ubi gladius non cessat hostilis. Nostis enim, non solum per auditum sed etiam per experientiam, tyrannidem Marcowaldi. Nostis qualiter, eo procurante, non solum ejusdem regni principes saeculares, verum etiam majores Ecclesiarum praelati damnati fuerint exsilio et vinculis ferreis alligati. Nostis etiam, et notitiae hujus memoria vestris oculis jugiter inculcatur, qualiter nobiles vestri facti sunt membrorum mutilatione deformes. Scitis quod si Marcowaldus priori potentatu usque hodie potiretur, nec semen etiam nobilium in regno reliquisset nec aetati nec sexui, sicut incoeperat, pepercisset. Scitis etiam qualiter viros ecclesiasticos et alios quosdam vivos fecerit flamma torreri, quosdam sagimine liquenti peruri, quosdam in maris praecipitari profundum; et ex praeteritis qualiter futurus sit vobis et regno, si eam quam credimus discretionem habetis, intelligitis manifeste, qui justo Dei judicio in eos amplius et crudelius desaevivit qui ei in regni proditione amplius servierunt. Experti estis astutiam ejus et frequentiam pejerandi; et quod fidem non servet fideli testimonio didicistis. Providete igitur regi et regno, imo etiam vobis ipsis et juxta mandatum imperatricis ejusdem, quae talia futura quasi praescia mente praevidit, tantam pecuniam ministretis, quod praedictus Mar. hostis Dei, Ecclesiae inimicus, persecutor regni, qui cum omnibus familiaribus et participibus suis excommunicationis est vinculo innodatus, non solum praevalere non possit, imo nec fugere valeat et nunc taliter conteratur quod de caetero regnum ab ejus sit vexatione securum. Oportet enim vos sollicitos et studiosos existere, ut exacta diligentia procuretis quod homines regni ad resistendum ei potenter ac viriliter se accingant et sano pariter ac concordi consilio dirigantur: ne si forte vos et ipsi ex illa parte remissi aut otiosi fueritis, studium nostrum ex hac parte, quod circa multa versatur, minus efficax habeatur; propter quod culpa non levis in caput vestrum debeat retorqueri. Speramus autem quod haec et alia quae imminent facienda fideliter adimplebitis; tum ex debito fidelitatis quo nobis et Ecclesiae Rom. tenemini et etiam ipsi regi; tum ex officio quod vobis incumbit, ad quod utiliter exsequendum favor apostolicus vobis non deerit opportunus: quin etiam ad honorem et profectum vestrum, si sollicitam fidem et fidelem sollicitudinem in vobis experti fuerimus, ut speramus, efficaciter intendemus. Nos autem interim assidue procuramus ut de Lombardis, Tuscis, Romanis, Campanis et aliis adjacentibus provinciis validus exercitus congregetur, per quem dictus Marcowal. vel fugetur quam citius vel irreparabiliter conteratur. Ad quae procuranda rectores Tusciae apud Urbem fecimus convenire: cum quibus ita procuravimus, quod duo millia militum vel ad minus mille quingentos, nobis sine solidis, in moderatis tamen expensis, similiter et pedites et archarios, quot necessari fuerint, ad mandatum nostrum in regni subsidium destinabunt: per quos, dante Domino, nisi per vos steterit, reportabimus de inimicis regni triumphum. Volumus etiam nihilominus et mandamus ut nos super tutela regni balio ante omnia vestro reddatis juramento securos, et juxta providum dicti legati consilium, tam nostras quam regis per universum regnum litteras per nuntios idoneos destinetis; ut omni dilatione et excusatione cessante, vestrum imitantes exemplum, id debeant adimplere Datum Laterani, VIII Kal. Februarii. Licet circa statum regni Siciliae ex generali debito pastoralis officii sollicitudinem gerere teneamur, ex eo tamen quod regnum ipsum ad proprietatem Ecclesiae pertinet et nobis ex inclytae recordationis Constanciae imperatricis legitimo testamento charissimi in Christo filii Friderici illustris Siciliae regis est cura commissa, tanto amplius ad quietem ipsius intendimus et augmentum, quanto ad id rationibus pluribus invitamur. Unde cum non sine magnis expensis Ecclesiae ad ipsius defensionem intenderimus hactenus et adhuc etiam intendamus, eos quos fideles fuerimus et constantes in articulo necessitatis instantis experti, curabimus nec eis aut regno aliqua deerimus ratione. Illos vero qui regni meditantur excidium et Marcovaldi dominationem affectant, redigemus, dante Domino, in perpetuam servitutem, ut pater proditor in filiis etiam perpetuo puniatur. Licet autem castrum Sancti Germani a Marcowaldo et sequacibus ejus potius ob pusillanimitatem hominum ipsius castri quam ipsius Marc. potentiam fuerit occupatum, plus tamen nobis et toti regno divino munere castri amissio contulit quam dicto M. et suis ejus occupatio profuisset; cum ipso Mar. circa obsidionem monasterii Casinen. inaniter occupato, vos et alii regni fideles contra ejus incursum vos duxeritis fortius muniendos. Nos autem, ne quid ex contingentibus omittere videremur, dilectum filium G. Sanctae Mariae in Porticu diaconum cardinalem, apostolicae sedis legatum, in Siciliam duximus destinandum, qui nobis in pecunia et aliis quae necessaria fuerint, propter imminentem regni necessitatem curet liberaliter subvenire. Dilectum autem filium I. tt. Sanctae Prudentianae presb. cardinalem, apostolicae sedis legatum et cum eo dilectum filium Octavianum subdiaconum et consobrinum nostrum, cum non modica pecuniae quantitate ad dilectos filios P. Celanen. et R. Teatin. et alios comites et barones ejusdem provinciae misimus, qui non solum in regni subsidium et fidelium ejusdem regis et devotorum Ecclesiae Rom. succursum, sed in exterminium Marc. validum exercitum coadunent; et in proximo, dante Domino, convenient cum exercitu qui est in Apulia congregatus et ad debellandum eumdem Marc. et exercitum ejus in nomine Domini exercituum in manu forti et brachio extento procedent. Monemus igitur universitatem vestram et exhortamur in Domino, ac per apostolica scripta vobis mandamus quatenus in fidelitate regis ejusdem et devotione sedis apostolicae firmiter persistentes, fortiter et viriliter resistatis inimicis Ecclesiae, persecutoribus regni, qui vos, sicut hactenus, servituti supponere moliuntur, bona diripere, mutilare personas et coram viris uxores et patribus filias et fratribus dehonestare sorores; quibus, cum soli fideles nostri de Marchia ipsum et complices suos de terra fugaverint et modicum quod sibi remanserat jam pene penitus occuparint, nisi homines regni mens effeminet muliebris, non solum est leve resistere, imo etiam de ipsis vobis non est difficile triumphare, cum eos spoliorum vestrorum cupiditas, vos autem justitia moveat ad pugnandum. Illi enim, ut in servitutem vos redigant, vim vobis inferre nituntur; vos autem violentiam repellitis, ut vestram tueamini libertatem. Praeterea, cum ipsi nec occasionem etiam habeant regem et regnum et vos ipsos taliter molestandi, defensioni vestrae justitia praestabit effectum, quos ad resistendum viriliter praeteritarum injuriarum memoria debet fortius animare. Nostis enim qualiter quidam nobiles vestri fuerunt macerati exsilio, quidam membris honorabilioribus mutilati, quidam flammis traditi, quidam post liquentis adustionem sagiminis, viventes in mari receperint sepulturam, facti cibus piscium et marinarum esca modica belluarum. Nostis qualiter omnes in possessionibus fueritis et pecunia diminuti, qualiter Teutonicorum promissionibus defraudati; et ut comprehendamus breviter universa, vix est aliquis in toto regno, qui in se vel suis, persona vel rebus, consanguineis vel amicis, grave non incurrerit per Teutonicos detrimentum: quod ex majori parte procuratum est per astutiam Marcowaldi, quem nos jamdudum cum participibus et fautoribus suis excommunicationis vinculo innodavimus et a vinculis juramenti, quo sibi tenentur, absolvimus universos. Nos igitur hujusmodi praecaventes, ad defensionem vestram potenter intendimus; et, si quid opus esset, eamdem peccatorum remissionem concederemus omnibus qui Marcowaldi et suorum violentiam expugnarent, quam concedimus omnibus qui contra Sarracenorum perfidiam ad defensionem orientalis provinciae accinguntur, quin per eum impediatur terrae sanctae succursus. Is qui beatum Petrum in fluctibus ambulantem, ne mergeretur, erexit, et pro eo rogavit ne deficeret fides ejus, ipsius naviculam, licet magnis fluctibus jactetur interdum, non patitur naufragari; sed tempestatem in tranquillum convertens et aquilonem in austrum, tunc eam mirabilius suae potentiae dextera gubernat, cum pene mergi fluctibus, pene ventorum videtur impetu conquassari, juxta verbum Prophetae dicentis: In tribulatione dilatasti me . Qui enim eidem apostolorum Principi potentiam calcandi super scorpiones indulsit, ipse ab Ecclesiae facie prava in directa et aspera in vias planas immutans, omnia subjicit sub pedibus ejus et eam de humili exaltat in altum. Sane qualiter diebus nostris et vestris persecutio invaluerit contra eam, qualiter visa fuerit conculcari et qualiter, Domino faciente, cum ea signum in bonum instantia fuerit persecutoris elusa et ipsa in statum redierit felicitatis antiquae, ac in eo augmentum susceperit in quo videbatur dispendium incurrisse, patet omnibus manifeste. Innovator etenim veterum et inveterator novorum Dominus Jesus Christus veterem Ecclesiae Rom. ac regni Siciliae unitatem, quae quodammodo fuerat passa scissuram, innovare ac roborare disponens et innovatam et roboratam in longaevae dirigere saecula vetustatis, inclytae recordationis Constanciae imperatrici pium inspiravit affectum, ut charissimum in Christo filium nostrum Fridericum Siciliae regem illustrem nostrae tutelae committeret et regni balium nobis relinqueret testamento; sicut et vos ipsi audistis et nos certiores reddidit ipsius transmissi nobis inspectio testamenti. Unde cum de salute regis ejusdem et regni statu sit a nobis sollicitius cogitandum, et propter hoc regnum ingredi disponamus ut ad introitum nostrum pax ipsi reddatur, imo praeveniat potius nostrum ingressum, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus in fidelitate regis ejusdem et devotione sedis apostolicae firmiter persistatis, inimicis regni et Ecclesiae juxta debitum pontificalis officii resistentes et ad resistendum viriliter inducentes laicos vestrae jurisdictioni subjectos. Exponite singulis et per universam parochiam vestram faciatis exponi tyrannidem Marcowaldi, cujus consilio nobiles vestri passi exsilium et ferreis vinculis alligati facti sunt membrorum mutilatione deformes; quo procurante, magnates vestri, etiam clerici, fuerunt ignis ardore consumpti, quidam adusti liquenti sagimine, quidam undis submersi; qualiter omnes et singuli vel in personis vel rebus plurimum praegravati et praegravandi ulterius, si, quod absit! in eis poterit praevalere. Ut enim urbes in villas redigat, nobiles et potentes subjiciat servituti, personas rapiat et bona diripiat impotentum, patribus filias surripiat violenter et maritis uxores, imo etiam ut indigenas universos ejiciat et alienos in indigenarum labores inducat, ne ipsum denuo de regno contingat expelli, regnum denuo est ingressus, et prioribus pejora committit. Cum autem jampridem propter suos excessus cum universis fautoribus et participibus suis a nobis excommunicationis vinculo fuerit innodatus, volumus nihilominus et sub eadem districtione mandamus ut ipsum et universos complices ejus singulis diebus Dominicis et festivis, pulsatis campanis et candelis exstinctis, excommunicatos publice nuntietis. Universos etiam qui ei vel in occupatione regni vel aliis favere praesumpserint, vel qui litteras vel nuntios ejus in regis et regni susceperint detrimentum, vel suas ei praesumpserint destinare eadem sententia innodetis; universas civitates, castella, villas et Ecclesias ad quas forte devenerit, eo praesente subjacere denuntietis sententiae interdicti. Ad haec, ea quae venerabilis frater noster Tarentinus archiepiscopus, vir utique providus et fidelis, qui tam Ecclesiae quam regni diligit incrementum, vobis ad commodum utriusque duxerit proponenda indubitata fide credatis. Satis hactenus manus Teutonica regnum turbaverat, satis attriverat opes ejus, satis ipsum viribus et viris exhauserat, ut non denuo moliretur excidium nec quieti ejus et paci aliquatenus invideret. Verum Marcowaldus Dei et Ecclesiae inimicus, antiquus regni Siciliae persecutor, qui quondam imperatoris animum ad caedem nobilium, pauperum oppressionem, mutilationem potentum, et magnatum exsilium iniquitatis suae inducebat, qui muros et munitiones civitatum, ne a se jugum possent excutere servitutis, redigebat in pulverem et favillam, ut quod tunc ejus proposito defuit, inique valeat consumere, ut videlicet urbes convertat in villas, et earum augeat servitutem, regnum iterum est ingressus et prioribus pejora committit, pessima commissurus, si, quod absit! potuerit praevalere: contra quem universos habitatores regni praecedens ejus iniquitas, sicut credimus sufficienter inducit; utpote cum vix in regno vel unus etiam valeat inveniri, qui eo procurante in se vel in suos gravaminis causam non senserit et adhuc etiam materiam habeat deplorandi. Debent enim homines regni ad memoriam revocare qualiter quidam eorum in exsilium ducti membrorum facti sunt mutilatione deformes, qualiter quidam igniti sagiminis liquore perusti, quidam flammis traditi, quidam in maris praecipitati profundum, ad colla eorum molari lapide alligato; qualiter civitates sint muris discinctae, qualiter divites pauperes cum Ecclesiis spoliati, et ad tantae crudelitatis memoriam non solum ipsum persequi, sed et nomen ejus et contra eum unanimiter convenire. Scientes autem fidelitatis vestrae constantiam, quae inter adversa semper magna eluxit, praedicto M. nullatenus consentire, universitatem vestram monemus, rogamus et exhortamur attentius, ac per apostolica vobis scripta mandamus quatenus in charissimi in Christo filii nostri F. Siciliae regis illustris fidelitate ac devotione sedis apostolicae solita fortitudine persistentes, eidem Marcowaldo, qui cum omnibus fautoribus et participibus suis excommunicationis est vinculo innodatus, potenter et viriliter resistatis, nec residuum libertatis vestrae patiamini suffocari. Nos enim, si super hoc nostris parueritis monitis et mandatis, ad honorem et profectum , dante Domino, intendemus. Illud autem vos nullo modo deterreat, quod burgum Sancti Germani noscitur occupasse; cum non suae virtutis sed habitatorum ipsius timiditati sit penitus scribendum, qui eum deseruerant ex toto. Milites enim omnes abierunt illaesi et apud Montem Casinum, locum utique munitissimum et necessariis abundantem, intrepidi perseverant: contra quos cum exercitus Marcowaldi fecisset insultum, sicut accepimus, turpiter est fugatus, multis occisis et pluribus vulneratis; et forte divina factum est providentia ut illic inaniter occupetur, ut interim vos et alii contra eum vires vestras fortius praeparetis. Volumus igitur et mandamus ut, ne qui falsis rumoribus seducantur, haec per regnum faciatis publice nuntiari. Nos autem, licet hactenus contra eum milites studuerimus congregare, nunc tamen de imperatricis dispositione certiores effecti per scriptum nobis a venerabilibus fratribus Panormitano, Capuano, Reginensi, Montis Regalis archiepiscopis et Trojano episcopo sub ejusdem imperatricis bulla transmissum, ad defensionem regni tanto amplius aspiramus, quanto plus praeter debitum officii pastoralis de statu et quiete ipsius tenemur specialius cogitare. Verum ne quid ex contingentibus omittamus, dilectum filium nostrum I. tituli Sanctae Pudentianae presbyterum cardinalem et apostolicae sedis legatum ad dilectos filios nobiles viros P. Celanen. et R. Teatin. comites, quos vere fideles regni et Ecclesiae Rom. devotos invenimus, cum non modica pecuniae quantitate in stipendia militum eroganda dirigimus, ut per eos et militum nostrorum subventio et defensio regni celeriter et utiliter procuretur. Studete igitur omnes et singuli taliter praeparari, ut pro regni defensione resistatis violentiae Marcowaldi, qui perpetuae vos nititur tradere servituti. Praeter generale debitum, etc., usque ad verbum mandavit. Licet autem ad suscipiendam tutelam regis ipsius et regni balium assumendum ad regni jugiter praeparemur ingressum, quia tamen negotium dilationem non capit, etc., in eumdem fere modum, usque ad verbum assistatis, et nos ad honorem regis ipsius super ejus tutela et regni balio assicuretis, sicut dicta disposuit imperatrix; ut ex hoc fides quam circa eumdem regem et nos ipsos habetis, manifestius elucescat, et nos ad honorem vestrum intendere non immerito debeamus. Nos enim, etc., usque ad verbum Attendentes igitur qualiter regi teneamini memorato, etc., usque ad verbum curetis adesse, quod ex hoc nos vobis constituatis quodammodo debitores. Praecavete vobis, etc., usque in finem. Constantiam tuae mentis, prudentiam, dispositionem in arduis negotiis apostolicae sedis experti, certi etiam de fortitudine quam in negotiis regni Siciliae pro statu et honore ipsius manutenendo, imo etiam promovendo in melius tam nostris quam praedecessorum nostrorum temporibus habuisti, quod ad praesens circa tutelam charissimi in Christo filii nostri F. Siciliae regis illustris et regni dispositionem implere per nos ipsos personaliter non valemus, tibi fiducialiter duximus committendum; scientes quod in his, sicut et aliis negotiis tuae curae commissis, honorem sedis apostolicae utiliter et efficaciter promovebis. Hac igitur consideratione inducti, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut in negotiis sollicitudini tuae commissis, quae vel ad tutelam regis vel regni dispositionem pertinere cognoveris, vice nostra, sublato appellationis impedimento, prout melius videris expedire, procedas. Quod in obsequio et fidelitate inclytae recordationis Constanciae imperatricis fortiter perstitisti, quod inimicis regni restitisti viriliter et eos etiam expugnasti gaudemus plurimum, et ex hoc futurae devotionis tuae sumimus argumentum: sperantes, imo etiam pro certo tenentes quod jam nunc in regni tuitione fortius perseveres, cum ad nos praeter id quod regnum Siciliae ad jus et proprietatem Ecclesiae pertinet, specialius ipsius defensio spectare noscatur. Siquidem imperatrix praedicta legitimum condidit testamentum, quo nobis charissimi in Christo filii nostri F. Siciliae regis illustris tutelam et curam regni concessit; ac postmodum vigesimo septimo die mensis Novembris viam est universae carnis ingressa. Unde cum de fratrum nostrorum consilio regnum, dante Domino, ingredi disposuerimus, ad ipsum solidandum in ejusdem regis fidelitate ac obsequio et tranquillitate, pace ac justitia conservandum, dilectum filium nostrum I. tituli Sancti Stephani in Coelio Monte presbyterum et G. Sancti Adriani diaconum cardinales, quos inter fratres nostros sincero prosequimur dilectionis affectu et specialis benevolentiae brachiis amplexamur, ante faciem nostram duximus praemittendos; qui et adventum nostrum praenuntient, et de benevolentia et gratia, quam ad eumdem regem et regnum gerimus vos efficiant certiores. Ideoque nobilitatem tuam rogamus, monemus et per apostolica tibi scripta mandamus quatenus cardinales ipsos tanquam legatos apost. sedis suscipiens humiliter et devote vel ad ipsos vocatus accedens, quae tibi ex parte nostra duxerint proponenda humiliter audias et efficaciter prosequaris. Ad obsequium etiam nostrum et regni defensionem taliter accingaris, ut cum mandatum nostrum ad te iterum emanarit, nihil te prorsus detineat, quin, si necesse fuerit, nos sequaris vel ad resistendum inimicis regni et Ecclesiae juxta dispositionem nostram procedas. Praeter generale debitum officii pastoralis, per quod universis Christi fidelibus et singulis provinciis in quibus nomen colitur Christianum, sollicite cogitare tenemur, illa praerogativa dilectionis et gratiae quam praedecessores nostri circa regnum Siciliae praeteritis temporibus habuerunt et fidei ac devotionis sinceritas quam idem regnum et principes ejus fere semper exhibuerunt apostolicae sedi ad providendum eidem regno specialiter nos inducunt; quibus nunc causa potior et urgentior supervenit, cum inclytae recordationis Constancia imperatrix charissimi in Christo filii nostri Friderici Siciliae regis illustris tutelam et regni balium nobis testamento reliquit, et nos super utroque ab omnibus assecurari mandavit. Licet autem testamentum imperatricis ejusdem nobis exspectemus per vestros nuntios destinari, quia negotium dilationem non capit, cum Marcowaldus Dei et Ecclesiae inimicus, persecutor regni, non dormiat, sed regnum perturbare, imo etiam occupare cum suae iniquitatis fautoribus moliatur, dilectum filium nostrum G. Sanctae Mariae in Porticu diaconum cardinalem, apostolicae sedis legatum, virum utique providum et discretum, verum et veterem regni Siciliae amatorem, qui pro honore ipsius nullius erubuit faciem potestatis, quem inter fratres nostros speciali diligimus charitatis affectu, in Siciliam duximus destinandum, vices nostras ei tam super hoc quam aliis negotiis committentes. Credimus enim quod per dispositionem et providentiam ejus in fidelitate regis ipsius et devotione nostra regnum solidabitur universum, et malignantium perfidia confundetur. Ideoque fraternitatem vestram rogamus, monemus et exhortamur attentius, ac per apostolica vobis scripta praecipiendo mandamus quatenus legatum eumdem tanquam personam nostram recipientes humiliter et devote, taliter ei super nostris et ejusdem regis negotiis assistatis, quod in hoc manifestius appareat fides vestra et ex eo tam piam imperatricis dispositionem de vestro, sicut jam credimus, cognoscamus processisse consilio, quod eam non patiamini effectu debito defraudari. Nos enim nec labor personae nec ulla negligentia revocabit ab illis quae nos facere deceat et tanto videantur negotio expedire. Attendentes igitur qualiter nobis et regi teneamini memorato, ad honorem et salutem ipsius et nostram utiliter et efficaciter eidem legato curetis adesse, dispositionem et statuta ipsius velut nostra recipientes humiliter et inviolabiliter observantes, cum de sinceritate ac industria vestra indubitatam fiduciam habeamus. Praecavete vobis et regno ab insidiis Marc. qui, licet aliud mentiatur, regnum tamen non regi sed sibi usurpare contendit, et in vos et alios Teutonicorum caedes et suam et suorum injuriam vindicare: de quo non est aliquatenus diffidendum, cum etsi contingeret eum in regnum procedere, non tamen proficeret, imo potius deficeret labor ejus; praesertim si Sicilia fideliter in ejusdem regis fidelitate ac Ecclesiae Rom. devotione persistat. Nos autem contra eum validum exercitum destinamus. Quod prima primi lactis pocula tibi Dominus ab initio miscuit, quod vix bene balbutientem infantiam quasi continuata reddidit lamentatione disertam, et recenti pueritiae non solum recentem sed et repetitum amaritudinis calicem propinavit, tibi tanquam speciali apostolicae sedis filio specialiter condolemus et tecum pariter et in te propinatae tibi amaritudinis violentiam experimur. Recepimus enim per dilectos filios magistrum G. subdiaconum nostrum et L. judicem nuntios tuos, viros peritos, providos et discretos, tuae serenitatis litteras, doloris et gemitus expressivas: quibus et patris decessum et matris obitum aetas tenerrrima deploravit, utpote quae primum utrumque flere didicit, quam elementis plene alterum nominare. Nondum enim regalis infantia super morte patris consolationem acceperat, et dolorem antiquum superveniens doloris novitas innovavit et pueritiae tuae primitias eorum deputavit exsequiis quorum obsequiis secundum naturae jura juvari debuerat et sollicitius et diligentius enutriri. Verum Pater misericordiarum, et Deus totius consolationis, qui consolatur nos in omni tribulatione nostra, nobis et tibi super hoc consolationem obtulit salutarem, et in eo tibi consuluit in quo te visus fuerat aliquantulum aspere visitare. Sane ne, si parceret virgae, te secundum Salomonem videretur odisse, aut si te non corriperet, a dilectione sua infantiam tuam ostenderet alienam, cum, juxta testimonium sacrae Scripturae, quos amat arguat et castiget, ut quod te in primis infantiae tuae annis in filium adoptaret ostenderet, aetatis tuae primitias misericorditer visitavit, qui castigat omnem filium quem recipit et facit in tentatione proventum. Ut autem id evidentibus indiciis evidentius demonstraret, vicarium suum ad tutelam tuam misericorditer deputavit, patris defectum patre tibi digniore secundum miserationum suarum multitudinem recompensans et matrem tibi meliorem restituens pro matre defuncta, eam scilicet sub cujus capite laeva ejus et dextera ejus, sicut in Canticis legitur, amplexatur: ut dum ipsa te sicut filium foverit, eum a quo castis confovetur amplexibus, ad tutelam tuam et protectionem inducat. Nos igitur, qui praeter debitum officii pastoralis quo sumus singulis et praesertim pupillis et orphanis debitores, te tam ea ratione quod inclytae recordationis Constancia imperatrix mater tua nostrae te tutelae commisit quam eo quod regnum Siciliae ad patrimonium Ecclesiae pertinet, diligere volumus et fovere, ad honorem et incrementum regiae celsitudinis, statum regni et fidelium tuorum profectum, dante Domino, efficaciter intendemus et circa te paternam curabimus sollicitudinem exercere. Monemus igitur serenitatem tuam et exhortamur in Domino, quatenus, omni penitus moerore deposito, effugatis tristitiae tenebris, exsultes in Domino et in eo consolationis suscipias medicinam qui pro temporali spiritualem tibi patrem providit et in matris obitu matrem Ecclesiam materna sollicitudine tuae indoli deputavit; ut factus postmodum vir et in regni solio solidatus, eam amplius venereris, per quam te cognoveris exaltatum. Dictos autem nuntios tuos serenitati tuae propensius commendamus, quos magnificentiae tuae fideles et in commissis sibi negotiis exsequendis sollicitos sumus et diligentes experti; rogantes celsitudinem tuam et monentes, ut eos intuitu benigno respicias, etc. Circa statum Ecclesiarum, in quibus est ordo regularis statutus, in melius reformandum sollicitum te credimus et attentum ut in eis ordo deperditus restauretur. Sane significavit nobis dilectus filius nobilis vir R. comes de Agello, quod bonae memoriae M. cancellarius pater ipsius monasterium quoddam in civitate Panormitana fundavit et in eo fratres Cistercien. induxit; quibus exinde recedentibus, Teutonici monasterium ipsum per laicalem potentiam occuparunt. Volentes igitur ut eidem monasterio tua sollicitudine succurratur, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus si res ita se habet, amotis inde Teutonicis memoratis, abolitum inde ordinem Cistercien. fratrum reformes. Quod si regula non patitur, pro eo quod in civitate inter hominum frequentias est constructum, cum consilio et assensu ejusdem comitis et fratrum suorum fratres alterius ordinis in eo nostra fretus auctoritate instituas, qui Domino in eo jugiter famulentur, et regularia servent in perpetuum instituta. Datum Laterani, VI Idus Februarii. In totius Christianitatis dispendium, apostolicae sedis opprobrium et animarum vestrarum periculum controversia quae inter vos et dilectos filios nostros fratres militiae Templi, super quibusdam possessionibus constitutis in tenimento Margati et Valeniae, vertebatur, nocendi magnitudine fere universas hujus temporis controversias excedebat: utpote quae toti erat Christianitati damnosa, injuriosa nobis, mortifera partibus, utilis inimicis fidei Christianae, quibus et nocendi audaciam et detrahendi materiam ministrabat. Armaverat in se invicem Christianos, religiosos in gravem religiosorum perniciem excitarat et manus contulerat in se ipsas, quae in Christianorum defensionem acies consueverant Sarracenicas expugnare. Non enim sufficiebat partibus disceptare judicio, sed sibi in propria causa dicentes, violentiam sibi mutuo irrogare et vim vi repellere, non solum non servato moderamine inculpatae tutelae, sed etiam transgressae ultionis excessu, temere contendebant; et qui consueverant in hostes fidei Christianae communes copias communiter congregare, terga vertentes hostibus, non solum verbis sed et factis et scriptis se invicem graviter offendebant. Cum autem propter controversiam ipsam dilecti filii Disigius prior Baroli et Og. praeceptor Italiae fratres vestri, et ex parte adversa Petrus de Villaplana et Terricus fratres militiae Templi ad nostram praesentiam accessissent, praesentato nobis arbitrio quod inter partes protulerant peregrini cum ultramarinae terrae Praelatis; licet plene nobis de jure liqueret, maluimus tamen etiam personaliter ad pacem intendere ac causam ipsam amicabili compositione sopire, quam judicio terminare. Fratres igitur tam eorum quam vestros convocantes in unum ac de compositione tractantes, de voluntate ipsorum, praesente ac consentiente Seguino milite, dictas possessiones cum fructibus inde perceptis plene restitui de fratrum nostrorum consilio fratribus militiae Templi mandavimus: ita tamen ut postquam ipsi per mensem pacificam possessionem habuerint, eidem militi qui proponit ad se possessiones illas de jure spectare vel filiis ejus, post citationem vestram, teneantur in vestra curia respondere; sic scilicet quod vos de principatu Antiochien. et de comitatu Tripolitano viros idoneos ad judicium convocetis, qui fratribus militiae Templi esse non debeant de ratione suspecti. Quod si forsitan eorum aliquos de jure suspectos habuerint, ipsos eis liceat sine malitia recusare, ut judicium penitus sine suspicione procedat; praesertim cum ipsis sub obtentu gratiae nostrae dederimus in mandatis ut nullum sine certa ratione recusent. Quod si, prout diximus, citati venire contempserint, ex tunc militem ipsum vel filios ejus in possessionem causa rei servandae mittatis. Viri autem vocati juramento firmabunt quod odio, gratia et timore postpositis, sine aliqua personarum acceptione causam audient et secundum approbatam terrae consuetudinem terminabunt. Quod si forte noluerint, venerabilibus fratribus nostris patriarchae Antiocheno, archiepiscopo Nazareno et Valeniensi epis copo dedimus in mandatis ut eos ad praestandum hujusmodi juramentum per censuram ecclesiasticam, appellatione remota compellant, nec liceat partibus ab eis ante sententiam appellare. Si vero post sententiam alterutra partium duxerit appellandum, cum appellationem fuerit interpositam prosecuta, nos, ut per eos causa eadem melius terminetur quibus melius poterunt ejus merita ex locorum vicinitate liquere, ipsam aliquibus de provincia, appellatione postposita, committemus; qui pensata consuetudine, causam ipsam, justitia mediante, decident: quorum sententiam faciemus, auctore Domino, inviolabiliter observari. Per hoc autem quod pro bono pacis hac vice mandavimus, nullum alterutri partium volumus praejudicium generari. Caeterae vero quas habetis vel habituri estis ad invicem quaestiones, secundum compositionem inter vos et eos antiquitus initam et a bonae memoriae Alexandro papa praedecessore nostro et a nobis postmodum confirmatam, tractentur, concordia vel judicio terminandae. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et sub obtentu gratiae nostrae, excommunicationis interminatione, in virtute Spiritus sancti et sub obtestatione divini judicii districte praecipimus quatenus vos ad invicem diligentes, tam causam ipsam quam alias honeste, sicut condecet, pertractetis; non per violentiam vel injuriam contendentes, sed quae pro utraque parte videntur facere in judicium rationabiliter deducentes: scituri quod si qua partium contra tam expressam inhibitionem venire praesumpserit, nos super eam durissime manus nostras curabimus aggravare. Datum, ut supra. Cum instantia nostra quotidiana sit, secundum debitum apostolicae servitutis, omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, quoties ipsarum negotiis promovendis non possumus personaliter imminere, per fratres nostros ea expedire compellimur, quos a nostro latere destinamus; illius exemplum in hac parte secuti qui, discipulis suis in mundum universum transmissis, ipse in medio terrae salutem fuit personaliter operatus. Hinc est quod eum nuper dilectum filium B. tituli Sancti Petri ad Vincula presbyterum cardinalem, apostolicae sedis legatum, pro negotiis Ecclesiae in Lombardiam duxerimus destinandum, et is civitatem vestram ingressus procurationes a vobis exigeret, quae consueverunt apostolicae sedis legatis et nuntiis exhiberi, vos non attendentes quod dicitur ab Apostolo, Si vobis spiritualia seminavimus, non est magnum si carnalia vestra metamus , ne vos ad onus procurationis arctaret, nisi a canonicis majoris Ecclesiae se faceret antea procurari, sedem apostolicam appellastis et, sicut idem cardinalis per suas nobis litteras intimavit, in aliis etiam non modicum injuriosi fuistis. Propter quod dilecti filii praepositus Sancti Nazarii et A. canonicus Sancti Stephani syndici et procuratores vestri cum dilecto filio abbate Sancti Vincentii ad sedem apostolicam venientes, ut super his statueremus ordinem et mensuram ex parte vestra suppliciter postulabant. Licet autem pro eo quod praedicto cardinali vel potius nobis in ipso contumaciter resistentes, , necessaria denegastis, non pro vobis sed contra vos potius meruerint exaudiri; quia tamen paternam affectionem, qua nobis est proprium de Romanae sedis clementia misereri semper et parcere, offensi etiam deponere non valemus, de consilio fratrum nostrorum taliter in hujusmodi duximus respondendum. Quod cum omnes Ecclesiae legatis et nuntiis apostolicae sedis procurationes impendere teneantur, ab earum praestatione nullam prorsus volumus haberi excusatam, nisi forte per speciale privilegium sedis apostolicae, quod non credimus, sit exempta, etiamsi longissimo tempore procurationis obsequium non impenderit; cum in talibus praescriptio sibi locum nequeat vindicare, cum nos a provisione pastoralis sollicitudinis circa omnes Ecclesias nunquam omnino cessemus. Sane in his exigendis eum modum et ordinem volumus observari, ut nulla Ecclesia vel praelatus se indebite praegravari rationabiliter conqueratur. Si vero de communi collecta legatorum et nuntiorum nostrorum expensas duxeritis faciendas, quod vobis non duximus inhibendum, ex hoc nobis et nostris nullum praejudicium volumus generari quo minus possint a quocunque maluerint procurationes sibi debitas postulare: ita quod si exactus ultra suam gravatus fuerit facultatem, sibi ab illis restauretur, nuntiis tamen nostris in necessariis exhibendis pareat quicunque fuerit requisitus humiliter et devote: ita tamen quod in fraudem nihil penitus attentetur, nec per communes ministros procurationis obsequium, si noluerint, recipere compellantur. Qui vero contumaciter eis duxerit resistendum, omni prorsus appellatione remota, per ecclesiasticae districtionis sententiam compescatur. Super injuriis autem dicto cardinali temere irrogatis volumus et mandamus quatenus ei satisfactionem congruam impendatis; ad quam, si forte contempseritis exhibere, ipse vos appell. remota compella Datum Laterani, XII Kal. Martii. Scriptum est super hoc B. tt. S. Petri ad Vincula presbyt. cardin. apostol. sedis legato. Accedentes ad praesentiam nostram dilecti filii praepositus Sancti Nazarii et A. canonicus Sancti Stephani syndici et procuratores dilectorum filiorum primicerii et cleri Mediolanensis, de ordinariis majoris Ecclesiae nobis graviter sunt conquesti quod cum ipsi legatos et nuntios apostolicae sedis devote recipiant et procurent, dicti ordinarii et procurare ipsos renuunt et procurantibus ad expensas subsidium impertiri; unde clericis Mediolanen. grave querebantur praejudicium generari. Cum enim per civitatem ipsam saepe contingat transitum facere nostros nuntios et legatos, quanto in eorum procurationibus faciendis pauciores existunt, tanto facientes amplius praegravantur; et quanto per plures onus esset procurationis divisum, tanto a facientibus facilius portaretur. Qui siquidem ordinarii, cum pro eis et aliis vigilare jugiter non cessemus et spiritualia, sicut Dominus dederit, omnibus ministrare, cur in hujusmodi speciali se jure satagant tueri non videtur; praesertim cum et apostolus dicat, Si vobis spiritualia seminamus, non est magnum si carnalia vestra metamus , et instantia nostra quotidiana sit omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, sicut plenius norunt praesentes pariter et remoti. Volentes autem ut quod omnibus imminet, ab omnibus comportetur, discretioni tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus praedictis ordinariis ad tuam praesentiam convocatis, nisi per speciales privilegium apost. sedis a praestandis procurationibus ostenderint se immunes, etiamsi longissimo tempore procurationis obsequium non impenderint, cum in talibus sibi praescriptio locum nequeat vindicare, ipsos ad procurationis sarcinam ordine debito subeundam, appellatione remota, teneri decernas. Si quid etiam aliud dicti syndici contra praefatos ordinarios habuerint quaestionis, audias illud et, remoto appell. obstaculo, justitia mediante decidas: faciens quod decreveris per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Datum Lat., VII Kal. Martii. Sacrosancta Romana Ecclesia etc., usque ad verbum suscipimus. Specialiter autem ordinationem factam in Ecclesia vestra juxta modum Templariorum in clericis et militibus et ad exemplum Hospitalariorum in pauperibus et infirmis, sicut provide facta est et a vobis recepta et hactenus observata, devotioni vestrae auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo etc. nostrae protectionis et confirmationis, etc. Datum Laterani, XI Kal. Martii. Ad nostram noveris audientiam pervenisse quod in tua dioecesi etiam in causis ecclesiasticis consuetudo minus rationabilis habeatur quod, cum aliqua causa tractatur ibidem, allegationibus et querelis utriusque partis auditis, a praesentibus, litteratis et illiteratis, sapientibus et insipientibus, quid juris sit quaeritur; et quod illi dictaverint vel aliquis eorum praesentium consiliio requisito pro sententia teneatur. Nos igitur attendentes quod consuetudo quae canonicis obviat institutis nullius debeat esse momenti, cum sententia a non suo judice lata nullam obtineat firmitatem, ut in causis ecclesiasticis subjectorum tuorum, postquam tibi de meritis earum constiterit, sententiam proferre valeas, sicut ordo postulat rationis, auctoritate tibi praesentium, praemissa consuetudine non obstante, concedimus facultatem. Nulli ergo, etc. Datum Laterani. XII Kalendas Martii. Sicut ex parte tua nostro fuit apostolatui reseratum, praedecessores nostri felicis recordationis Clemens et Celestinus et devotionem tuam et gentis tibi subjectae duritiam attendentes, ut absolvere ac judicare posses incendiarios in tua dioecesi constitutos fraternitati tuae de benignitate sedis apostolicae indulserunt. Nos igitur tibi, quem inter fratres et coepiscopos nostros sincera diligimus in Domino charitate, abundantiorem deferre volentes honorem et illud nihilominus attendentes, quod ex hoc vita hominum facilius corrigatur, ad exemplar eorumdem praedecessorum nostrorum potestatem incendiarios tuae dioecesis absolvendi devotioni tuae auctoritate praesentium indulgemus; nisi forte tantus sit aliquorum excessus, ut eos oporteat ad sedem apostolicam destinari. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, XI Kal. Martii. Cum inter te et Albertum clericum de Tetingin super Ecclesia Sancti Calixti quaestio verteretur, partibus in nostra praesentia constitutis dilectum filium nostrum G. Sancti Nicolai diaconum card. deputavimus auditorem: coram quo cum fuisset aliquandiu litigatum et idem nobis quod invenerat fideliter retulisset, nos, rationibus utriusque partis diligenter auditis et cognitis, tibi adjudicantes Ecclesiam nominatam, ad quem de jure spectabat, te ab impetitione praedicti adversarii tui prorsus absolvimus, perpetuum super hoc sibi silentium imponentes. Nulli ergo, etc. nostrae diffinitionis et absolutionis, etc. Datum Laterani, XIII Kalendas Martii. Quod tibi apostolicae salutationis alloquium denegamus, non ex malevolentia nostra procedit; sed cum olim praeter auctoritatem apostolicae sedis, ad quam cessiones, depositiones et translationes episcoporum spectare noscuntur, ad Herbipolen. Ecclesiam ab Ecclesia praesumpsisses Hildesemen. transire, archiepiscopis et episcopis Alemanniae ac tibi ipsi et tam Herbipolen. quam Hildesemen. capitulo contra te litteras curavimus destinare; quas cum ad eos ad quos mittebantur, sicut ex relatione cursorum nostrorum accepimus, noverimus pervenisse, ab ipsis juxta tenorem ipsarum in te credimus fuisse processum. Sane non erat nobis tutum in hoc articulo dissimulare apostolicae sedis injuriam aut privilegiorum nostrorum aequanimiter sustinere jacturam, ne dissimulatio in approbationem et taciturnitas in consensum posset ab aliquibus allegari. Unde maluimus in te, licet olim dilectum nobis, cum in minori essemus officio constituti, aliquam exercere vindictam, quam impunitus excessus traheretur a posteris in exemplum. Miramur autem non modicum et non sine ratione movemur quod contra nos ausus es ponere os in coelum, asserens quod contra te nec citatum nec convictum non fuerat sententia proferenda. Sed ecce in quo alterum judicas te ipsum condemnas, cum tuum non fuerit de superiori temere judicare, et in eo quod in excusationem tuam, imo potius accusationem nostram allegas, tertium membrum omiseris, cum in manifestis non sit ordo judiciarius requirendus. Verum utrum excessus tuus fuerit manifestus conscientiae tuae relinquimus discernendum, cum non potuerit esse occultum quod tam publice factum fuit et per totam Teutoniam publicatum. Tu etiam confessus videris de crimine, cum in litteris ad nos directis, quas adhuc apud nos in testimonium reservamus, Herbipolen. te praesumpseris episcopum appellare. Nec credere de facili debuisses quod in odium tuum aut in exaltationem alicujus et depressionem alterius duximus procedendum, cum te dilexerimus hactenus et adhuc etiam diligimus; et non gloriosum, sed periculosum nobis existeret in favorem alicujus in te proferre sententiam aut aliquem ex malevolentia condemnare. Omni ergo excusatione cessante, si apud nos desideras gratiam invenire, mandatum studeas apostolicum adimplere; non rediens ad Hildesemen. Ecclesiam et ab Herbipolen. recedens; ut tunc tandem quem circa te in hoc etiam geramus affectum evidenter agnoscas. Licet hactenus inter caeteros principes regni Siciliae specialem de nobilitate tua fiduciam haberemus, nunc tamen prudentiam tuam in opere manifestissime sumus experti, quae talia nuper per Dei gratiam procuravit, ex quibus honor regis et noster ac regni defensio ad tuum magnifice proveniet incrementum. Accepimus enim et pro certo tenemus quod Dwibuldum, occultum enim nunc autem manifestum persecutorem regis et regni, non sine magna discretione ac prudentia captum vinculis tradidisti, qui potentior erat in regno quam Marcowaldus Dei et Ecclesiae inimicus, imo etiam sine cujus favore dictus Mar. nec ingressum nec progressum in regnum aliquatenus habuisset. Cum igitur te et posteritatem tuam secuturam in hoc Dominus praeviderit exaltandam, nobilitatem tuam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, et sub obtentu gratiae nostrae ac debito quo charissimo in Christo filio nostro F. illustri regi Siciliae teneris, districte praecipimus quatenus facta tibi a Domino gratia prudenter utaris nec des honorem tuum alii, nec gloriam tuam participes alienis. Nos enim tam in honoribus quam terra et aliis quae a nobis duxeris postulanda, nobilitatis tuae potentiam, dante Domino, curabimus dilatare. Tu vero, sicut charam habes gratiam nostram et regis, memoratum D. et alios quos cum ipso cepisti, tam caute, tam diligenter, et arcte facias custodiri, quod nec fugere possint nec circumvenire valeant tuae industriam probitatis. Nec te Marcowaldi aut suorum minae deterreant nec preces demulceant nec munera frangant nec promissiones emolliant, aliquorum juramentis aut obligationibus quibuscunque omnino non credens, donec de terris, personis et rebus ita provide cum nostro consilio disponatur, ut per hoc et regis honos et regni tranquillitas et tuus profectus per nos magnifice procuretur: pro certo confidens quod nos ultra forte quam credas tuum procurabimus incrementum. Quoniam si, quod absit! semel tuas manus evaderet, in te ac terram tuam perpetuo desaeviret. Volumus autem ut super hoc nobis consilium tuum plenius et voluntatem exponas; ut, cognita intentione quam habes, possimus expressius respondere Fratrum et coepiscoporum nostrorum justitiae consulere volumus et eorum gravaminibus praecavere; ne si nostro fuerint subsidio destituti, gravem sentiant laesionem. Sane significasti nobis in nostra praesentia constitutus quod quidam in tua dioecesi commorantes, eo quod in canonicorum Sanctae Crucis vel aliorum privilegiatorum sunt fraternitate recepti, jura tibi episcopalia non persolvunt. Ea propter, venerabilis in Christo frater, tuis precibus annuentes, auctoritate tibi praesentium indulgemus, ut quandiu confratres hujusmodi moram fecerint in domibus suis in habitu saeculari et ab Ecclesiis tuis ecclesiastica receperint sacramenta, sicut prius tibi jura episcopalia solvere teneantur. Nulli ergo, etc. Datum Lateranio XIII Kal. Martii. Sequentes epistolae non exstant in superioribus editionibus. Sed ex diversis locis conquisitas, cum pertineant ad primum annum pontificatus Innocentii, hic vice appendicis edendas esse censuimus. Et fidelitates quidem Petri praefecti et comitis Ildebrandini editae fuerant a Materno Cholino in fine libri secundi, loco non suo. Epistolam vero ad Oddonem episcopum et capitulum Pinnense suppeditavit tomus septimus Italiae sacrae Ferdinandi Ughelli, reliquas Chronicon Gervasii monachi Cantuariensis. In nomine Christi. Ego Petrus Urbis praefectus juro quod terram quam mihi dominus papa procurandam commisit fideliter procurabo ad honorem et profectum Ecclesiae, non vendam nec locabo nec infeudabo nec impignorabo nec aliquo modo alienabo quidquam ex ea. Justitias et rationes Ecclesiae Romanae studiose requiram et recipiam et jura ipsius recuperare studebo et recuperata et habita conservabo et defendam, quandiu mihi procurationem dimiserit. Stratam custodiam et justitiam exercebo. Ad custodiam munitionum diligens studium et operam efficacem impendam ut ad honorem et mandatum Ecclesiae Romanae bene custodiantur. Castellanos et servientes nec mutabo nec alios introducam nec mutari faciam nec alios introduci praeter mandatum domini papae. Fideles et vassallos de patrimonio Ecclesiae sine speciali mandato Romani pontificis ad fidelitatem et dominium meum non recipiam, et ex ea non faciam mihi affidatos teneri, nisi procuratione durante. In terra meae procurationi commissa munitiones aedificari non faciam sine speciali mandato domini papae. Quandocunque fuero requisitus per dominum papam aut nuntium vel litteras ejus, reddam rationem de procuratione fideliter. Et quandocunque jussus a domino papa vel ab Ecclesia Romana, integre et libere resignabo. Haec omnia juro me fideliter servaturum sine fraude pro posse meo: salvo in omnibus mandato domini papae. Sic me Deus adjuvet et haec sancta Dei evangelia. Ego comes Ildebrandinus ab hac hora in antea fidelis ero beato Petro et domino meo papae Innocentio ejusque successoribus canonice intrantibus et sanctae Romanae Ecclesiae. Non ero in facto neque in dicto neque in consilio aut in consensu ut vitam perdant aut membrum, vel capiantur mala captione. Consilium quod per se vel per suum nuntium aut per suas litteras mihi manifestaverint ad eorum damnum me sciente nulli pandam. Si eorum certum damnum sciero, si possum, remanere faciam; sin autem, aut per me aut per meum nuntium vel per talem personam, quam pro certo credam eis dicturam, significabo. Papatum Romanum et regalia beati Petri et nominatim Montem altum et quidquid aliud teneo de ipsis regalibus adjutor ero ad retinendum, quae non habet ad recuperandum, et recuperata ad retinendum et defendendum contra omnes homines. Cum autem a domino papa fuero requisitus per litteras ejus aut per nuntium suum certum, ad praesentiam ejus accedam, ubi securus possim accedere et in manibus ejus ligium hominium ei faciam. Haec omnia bona fide sine fraude et malo ingenio observabo. Sic me Deus adjuvet et sancta haec evangelia. Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri Oddoni episcopo et dilectis filiis canonicis Pennensibus, salutem et apostolicam benedictionem. Justis petentium desideriis dignum est nos facilem praebere consensum, et vota quae a rationis tramite non discordant effectu prosequente complere. Ea propter vestris justis postulationibus impartientes assensum, quae inter bonae memoriae Odorisium Pennensem episcopum et Odolerium priorem Sancti Viti de Furca, super justitiis quas Pennensis Ecclesia in Ecclesia Sancti Viti de Piscaria quae memoratae Ecclesiae Sancti Viti de Furca noscitur esse subjecta, dioecesana lege tanquam matrix Ecclesia vindicabat, amicabiliter intercessit, sicut legitime facta est et ab utraque parte recepta et hactenus observata, ut in scripto authentico confecto exinde continetur, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat, etc. Si quis autem, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum XIII Kal. Maii, pontificatus nostri anno primo. Innocentius episcopus servus servorum Dei illustri regi Angliae, salutem et apostolicam benedictionem. Quoniam de regia celsitudine spem certam et fiduciam obtinemus ut Ecclesias et ministros ecclesiasticos digne satagat honorare ipsosque suae defensionis et protectionis munimine confovere, regalem magnitudinem ad haec libenti animo apostolicis exhortationibus invitamus et animum tuum ad ea volumus inducere per quae Regi regum, cujus propitiante gratia regni obtines dignitatem, dignis operibus valeas complacere ipsiusque tibi conciliare favorem. Nos itaque pro dilectis filiis nostris monachis Cantuariensis Ecclesiae preces apostolicas porrigimus, magnificentiam tuam rogamus, monemus et in Domino attentius exhortamur quatenus ipsos et eorum Ecclesiam propensius habeas commendatos intuitu precum nostrarum et ob reverentiam gloriosi martyris Christi Thomae, qui sanguine martyrii Cantuariensem Ecclesiam illustravit, et a malignantium propulsione defendas, et eis sua jura illibata studeas et integra conservare. Datum Romae apud Sanctum Petrum, Non. Martii, pontificatus nostri anno primo. Reverendo patri et domino Innocentio summo pontifici suffraganei Cantuariensis Ecclesiae, salutem. Gratias agimus gratiae Largitori, qui suam fundans Ecclesiam supra petram, in Petro et per eum in successoribus ejus fratres suos confirmandos esse praedixit. Unde et cum de beatae recordationis Celestini papae III obitu essemus perturbati, superveniens nuntius electionis vestrae nubilum nostrae tristitiae desiderabiliter serenavit. Non reliquit nos orphanos, qui pro patribus filios, qui loco sanctorum suscitat Nazareos. Congratulamur gratiae Dei, qui vos a primitivis adolescentiae motibus ita erudivit et informavit ad tantae mysterium dignitatis, ut Ecclesiae incolumitas tota post Deum de vestrae potestatis auctoritate pendeat et quae in aliquibus membris suis infirmata est, sub indulto nobis Innocentio ad justitiam ei innocentiam convalescat. Noveritis igitur quod susceptis paternitatis vestrae litteris ad venerabilem patrem nostrum Cantuariensem archiepiscopum et nos directis, quarum vobis transcripta transmisimus, ad mandatum praedicti patris et metropolitani nostri Cantuariae infra 30 dies susceptionis illius cum omni devotione convenimus, charissimo fratri nostro Conventrensi episcopo manum consecrationis una cum eodem archiepiscopo imposituri et super his quae a vestra sanctitate in mandatis accepta fuerant communi deliberatione et consilio tractaturi. Nos autem ibidem pro his et ad haec specialiter constituti, praedictum patrem et archiepiscopum nostrum devotum invenimus, ut in his quae injuncta fuerant, licet gravia viderentur, vestrae dispositionis imperio juxta mandati formam et nostrae universitatis consilium obediret. Cum autem satis exacta deliberatione super his invicem tractaremus, quibusdam nostrum scilicet, quibus rei gestae series plenius quam ipsi archiepiscopo innotuerat, constanter asserentibus, multis etiam viris magnis et prudentibus et fide dignis id ipsum assertive protestantibus, pariter advertimus religionem vestram ex suppressione veritatis multipliciter circumventam. Primo, quod cum capella, de qua agitur, de speciali indulgentia piae recordationis Urbani papae in honore beatorum martyrum Stephani et Thomae a bonae memoriae B. archiepiscopo constructa fuerit, sicut eam beatus martyr Thomas plurimique ipsius praedecessores in honorem protomartyris Stephani praeconceperant construendam, nec in litteris Urbani papae, quae de eadem capella demolienda dicuntur emanasse nec in praescriptis vestrae sanctitatis apicibus, quae ipsius Urbani papae litteris maxime videntur inniti, de praedicta indulgentia mentio facta fuit; unde, nec ipsius indulgentiae vigor per has vel illas videbatur infirmari. Secundo, quod inclytae recordationis Gregorius papa indulsit ut per litteras domini Urbani praedecessoris sui a tribus mensibus ante obitum suum contra archiepiscopum B. et clericos suos directas, nisi de novo mandato, minime procederetur. Unde cum litterae ejusdem Urbani per indulgentiam ejusdem Gregorii suspensae fuerint et nulla Clementis papae vel alterius post illum inhibitio super hoc innotuerit, nihil in apostolicae prohibitionis contemptum circa praefatam capellam videtur attemptatum. Tertio, quod cum monachis Cantuariensibus in causa dicta procedendi facultas non suppeteret, eo quod Urbani litteras Gregorii indulgentia suspendisset, interventu domini R. illustris regis Angliae et venerabilis W. Rothomagensis archiepiscopi, necnon et Dunelmensis, Wintoniensis, Saresberiensis, Conventrensis, Rossensis episcoporum, et cancellarii Angliae tunc Eliensis electi, iisdem monachis instantibus in capitulo domino et illustri Regi Angliae et abbate Cisterciensi multisque aliis et magnis praesentibus recitata, super haec ita convenit, ut capella quae prope muros Cantuariae fabricata fuit in locum remotiorem, quemcunque delegisset archiepiscopus, sine subsecutura reclamatione libere transferretur. Sed et iidem monachi omnibus aliis querelis spontanea voluntate renuntiaverunt seque dispositioni archiepiscopi sui per omnia subjecerunt; et, sicut a quibusdam fratrum nostrorum audivimus, archiepiscopus et monachi sui se invicem in pacis osculo receperunt. Quarto, quod cum bonae memoriae Celestino papae processus totius negotii innotuisset, praefato archiepiscopo nostro de praedicta capella et praebendis ejus ad indemnitatem Cantuariensis Ecclesiae libere disponendi facultatem indulsit et sic statum capellae confirmavit. Unde postmodum memoratis archiepiscopo et monachis super eadem dispositione tractatum habentibus, unanimi assensu complacuit per nuntios utriusque partis ad sedem apostolicam destinandos sedis ipsius consilium super hoc expetere et exspectare, archiepiscopo id consilio domini papae committente, ut in ejus esset dispositione sub quibus cautionibus, manente capella, Cantuariensis Ecclesiae provideretur indemnitati. Nuntiorum autem praedictorum iter duo de monachis Cantuariensibus praevenientes, praeter conscientiam vel archiepiscopi vel prioris et conventus, sicut idem conventus in capitulo super hoc requisitus viva voce protestatus est, a claustro clanculo recedentes, et ob hoc ab archiepiscopo non immerito secundum regularem disciplinam sententia sunt excommunicationis innodati; qui tacita veritate vel egressus eorum vel sententiae quam juste super hoc exceperant, iidem eorum quae supra meminimus litteras praedictas ad ipsum archiepiscopum et nos impetraverunt. His rationibus cum universitati nostrae videretur esse juri consentaneum vestraeque paternitati placiturum litterarum exsecutioni supersederi, donec super rei veritate vestra instrueretur religio; dictus etiam archiepiscopus, ne quid mansuetudinis et humilitatis omitteret, ex abundanti tam per se quam per nos instanter obtulit ut de electis quos monachi Cantuarienses vellent episcopis vel cujuscunque ordinis viris religiosis de omnibus quae praecesserant et de hujus mandati exsecutione acceleranda vel differenda, eorum pareret arbitrio. Monachis autem haec voluntarie magis quam juste recusantibus, praemissis moti rationibus ipsum archiepiscopum ad hoc induximus, ut ipse interim subsistente, de solita sedis apostolicae clementia confidentes, totum negotium ad vestram excellentiam referremus; supplicantes attentius ut ita super hoc vestra disponat prudentia, ne inter regnum et sacerdotium in Anglia jam orta dissensio invalescat. Turbati sunt enim vehementer ex hoc mandato rex et regni magnates, eo quod jure canonico videatur licitum et hactenus consuetudine Anglicana obtentum, ut tam archiepiscopi quam episcopi, quam etiam laici, auctoritate dioecesani episcopi possint ecclesiam conventualem in suo construere fundo. Vos igitur, pater in Christo charissime, quod super hoc expedire videritis, veritate cognita disponatis: scituri profecto quia quod statueritis dominus archiepiscopus et nos debito et devoto exsequemur affectu. Quod si sanctitati vestrae testimonium nostrum videatur minus sufficere ad fidem, placeat vobis pleniorem hujus veritatis inquisitionem aliis quos elegeritis demandare, quorum relatione vestra sublimitas edocta, quod Altissimo magis placere noverit, diffiniendo decernat. Reverendo domino et patri Innocentio Dei gratia summo pontifici, suae sanctitatis filii et servi devotissimi, E. Rievallis, R. de Boxeleia, I. de Forda, B. de Straford, W. de Ponte Roberti, H. de Stanlege et W. de Basinguvas abbates totusque Cisterciensium abbatum de Anglia conventus, salutem debitam cum humili subjectione, reverentiam et obedientiam. Cum sacrosancta Romana Ecclesia, cui Domino disponente praeestis, mater sit omnium Ecclesiarum in Christo, in multiplicandis eis, enutriendis ac defendendis materna charitate atque sedulitate uti consuevit, et sic de adulta jam sobole gratulari, ut novam quotidie procurare non desinat. Quod si in tot filiis ejus duo aliqui se in utero ipsius aliquando collidunt, materna gravitate atque prudentia litem hanc dirimere novit et in id ipsum reducere dissidentes, ne et ipsi ab invicem consumantur et ipsa utroque orbetur filio una die. Hinc est quod pro beati Thomae martyris Ecclesia, quae ac si recens purpura totam vestit et ornat Ecclesiam Dei, quanta possumus gemituum ac precum profusione paterna viscera pulsamus, ut convertamini aliquatenus, et clementius aliquid cogitetis super eam. Securis enim apostolica jam ad radicem plantationis hujus novellae, quod gementes dicimus, posita est. Sed si terram non occupat, si fructum facit, si denique fructum plurimum, securim vestram vel ad modicum suspendi humiliter supplicamus. Sane non sine nutu divinae dispensationis beatus martyr in loco nativitatis suae memoriam sibi elegisse videtur; praesertim cum diffinitione regum ac principum, cum consilio Episcoporum ac totius cleri, cum denique exsultatione universae terrae fundata, ipsorum etiam monachorum Cantuariensium, quaecunque ipsi vestrae majestati suggesserint, solemnem in audientia publica gratiam et assensum meruerit. Denique si monachis illis contra praelatum suum talem tantumque praelatum ad tam pium opus demoliendum res ad vota cesserit, nunquid nos deinceps tam perniciosi virus exempli omnem coetum religiosorum inficiet et cornua increscent omnibus inobedientiae filiis, ut levi occasione insurgant et impingant in parentes suos? Omnis jam domus rupto pacis et obedientiae vinculo desolabitur; et ubi tanti auctoritas mali convaluerit, unusquisque vorabit carnem brachii sui. Quidque ad loci hujus venerationem cum beati martyris illustri gloria praeclara sui merita fundatoris accedunt, qui de nostro grege ad tanti officii cultum assumptus, magni illius mensuram gradus, ut mundus testis est, glorifice adimplevit et in priori nihilominus humilitate et in multa omnium admiratione perseveravit. Et vir quidem ille et vita venerabilis et doctrina incomparabilis et signis illustris, omnibus inter se et monachos suos illos solemniter consopitis, peregre consummatus est, Christianae fidei pietati tam pretiosa morte quam vita eximia testimonium reddens. Non moveat, quaesumus, sanctitatem vestram livor istorum, nec post fata quiescens, quibus ignoscat Deus; quod quem vivum inexorabiliter sunt persecuti, et veteres post mortem inimicitias in operum ejus reliquiis demoliendis dissimulare non possunt. Reverendo proinde successori ejus domino nostro nunc Cantuariensi archiepiscopo, contra quem praefati monachi suum levavere calcaneum, etiamsi ora humana tacuerint, opera ejus testimonium perhibent de illo, cum luceant prorsus omnibus qui in domo sunt. In viis ambulat gloriosorum praedecessorum suorum; qui, si veteres et novi revolvuntur annales, similia a suis monachis pertulisse invenientur. Judicem eum esse incorruptissimum, personarum prorsus et munerum acceptione deducta, nemo est in regno Anglicano qui dubitet. Benedictio proinde parvulorum pauperum, pusillorum ac viduarum super eum continua ac copiosa descendit. Religiosi omnes non dominum eum vel judicem, sed patrem inveniunt et advocatum. In camera ejus non solum ad colloquium, sed passim et indifferenter ad hospitii gratiam suscipit eos. De conscientia denique bona constans ei atque fidele testimonium perhibemus, quia ipse est unica ac potentissima Ecclesiae Anglicanae columna. Qui sicut in omnibus causis suis, ita et in hac tantam exhibuit patientiam, lenitatem atque modestiam, quanta nec nos scripto ad praesens concipere possumus, et illi vobis plenius poterunt enarrare qui a latere ejus ad vos missi, ore ad os vobis loqui merebuntur. Sed de patientia ejus illi semper ad impatientiam crescunt; et lenitate ejus atque modestia abutentes contumaciores atque immitiores efficiuntur in dies. Cadat ergo in conspectu vestro universitatis nostrae humilis supplicatio, ut respondeat ei hodie ante vestrum justitia sua, cui tot et tanta merita sua et gloriae beati martyris pia aemulatio et totius Angliae communia vota suffragantur. Unum est quod precibus nostris adjicimus, ut si nos in commendatione unius alteriusve personae timore seu gratia excessisse timetis, consulere dignemini testimonium universae terrae, et eos, si placet, praecipue qui de nigro sunt ordine, cum in his utique non debeant esse de jure suspecti; et invenietis nos servos vestros fideles in omnibus partibus parcius fuisse locutos. Valeat in Domino sancta paternitas vestra. Innocentio Dei gratia summo pontifici conventus Cantuariensis Ecclesiae, salutem. Multa et diversa, imo et quaedam sibi adversa sanctitati vestrae quandoque significamus; quia talia sunt quae nos premunt. Sed in hoc confundimur quod ea quae vere fiunt et non scribuntur, dum loquimur, dum auditis, forte in contrarium mutata sunt: adeo non simpliciter operantur qui nos affligunt, ut vel ita apud vos de mendacio non possint arguere, vel quod uno aliquo non praevalent, multis nos possint vulneribus immutare; unde et modo feriunt, modo ictum suspendunt et iterum, antequam scissa coeant, repercutiunt. Eapropter non levitati, quaesumus, imputetis quod diversa vel sibi dissona nuntiamus, qui utique majestati vestrae decrevimus non mentiri, sed nec omnia suggerere quae patimur in veritate. Nunc autem quia substantia spei nostrae apud vos est et casus urget quem silere non possumus, sanctitati vestrae significandum duximus quod omnibus possessionibus nostris quasi de regis mandato jam tertio spoliati sumus postquam ad audientiam vestram confugimus jus nostrum sub judicio vestro postulare, nullius delicti nobis conscii, nisi quod in causa ecclesiastica jus nobis dici petimus ab eo cui commissa est sollicitudo omnium Ecclesiarum. Itaque, sanctissime pater et domine, si quid potestis, adjuvate nos. Omnia enim potestis pro justitia, sicut Apostolus de se ait. Nos autem pauperes Christi non rerum momenta sumus pro quibus debeat dignatio vestra cum principibus dimicare. Sed officii vestri, si placet, memores estote; et sicut egregie Deo inspirante coepistis, ipso adjuvante specialis filiae vestrae Cantuariensis Ecclesiae miserias amovete. Valeat et vigeat in Christo semper sanctitas vestra, ut per eum nostra deleatur miseria. Amen.
|
(Rom. XI, 33.) (humano forsan aestimantes
arbitrio, in sacculo Benjamin scyphum
argenteum invenire) (Gen. I, 28) (Matth. XIX, 6) (Ephes. V, 32) (inter quos illustris memoriae
L. quondam rex Franciae, pater ejus, prae caeteris
sui temporis praecipuus divinae fuit legis amator) (Act. XII, 11) (quod absit!) (quod absit!) (sicut ex voto teneris) (Matth.
XXVIII, 20) (Matth. XVI, 24) (quod peccatis nostris ascribimus) (Psal. LXXVIII, 1) (quod absit!) (quod
absit!) (si forte
aliquid superfuerit) (Psal. LXXV, 12) (Matth.
XXII, 21) (Luc. IX, 62) (Lev. IV, 3) (Joan. IV, 21) (ibid., 23) (Isa. V, 20) (Psal. XCIII, 4) (Psal. XV, 5) (Psal. CXVIII, 137) (I Tim. VI, 15) (Luc. X, 16) (Luc. X, 16) (cum non in tenebris
sed in lumine ambulemus) (Matth. XI, 30) (novit Deus) (quod absit) (I Cor. IV, 2) (super quo te praecipue
volumus esse sollicitum) (I Tim.
IV, 1, 2) (II Tim. III,
5) (II Tim.
IV, 3, 4) (sicut consuevit) (II Thess. III, 10) (Matth. XXIII, 12) (Eccli. III, 20) (in quo continebatur expressum,
ut si electionem praepositi ad jam dictos canonicos ex
legitimis eorum assertionibus cognoscerent pertinere,
praenominatae nobili et cuilibet laicae personae perpetuum
silentium imponerent et facerent praepositum
ipsum collatae sibi canonico dignitatis, appellatione
remota, pacifica possessione gaudere) (sicut testimonio plurimorum
didicimus) (quam licitam esse
comperimus, et ideo juramentum pro ipsius observatione
interpositum censuimus fore servandum) (quarum unam
factam per bonae memoriae M. sanctor. Joannis et
Pauli presbyterum cardinalem, tunc apostolicae sedis
legatum et dilectum filium C. subdiaconum et
notarium nostrum, cum felicis record. Coelestini
papae praedecessoris nostri litteras in tua fecere
praesentia recitari, quae inhibitionem apertius continebant,
ad te novimus pervenisse) (quam
ex testimonio plurium, quibus est religionis et dignitatis
ratione credendum, mirae sanctitatis et
honestatis audivimus esse) (praesertim cum vix nobiliorem ducere possis
et id tibi plurimum expedire noscatur) (prout in compendio salutationis litterarum nostrarum
apponitur) (Psal. LXVIII, 3) (Psal. LXXXVII, 16) (Psal. LXXII, 18) (I Tim. III, 2) (I Joan. I, 8) (Matth. XI, 19) (sicut dicitis) (I Thess. V, 22) (Isa. X, 2) (Matth. V, 16) (Cant. I, 2) (unde et bulla nostra, per quam totius
negotia Christianitatis aguntur, capitum ipsorum
charactere praesignatur) (quam si judicaverint non tenere, ipsis regibus sive
ei in cujus terram vel homines sententiam tuleris,
licebit bona tua et redditus occupare, donec lata
sententia revocetur) (Isa. XXIV, 2; Ose. IV, 9) (Joan.
VIII, 11) (ibid.
12) (sicut
etiam tam ex litteris tuis quam dilecti filii ducis
Venetorum necnon et aliorum plurium nobis
est intimatum) (sanctae
recordationis Gregorii PP. vestigia imitantes,
qui veritate comperta praedictam compositionem
servari mandavit, prout ex litteris quas dictus prior
in judicio nobis et fratribus nostris exhibuit constitit
evidenter) (cujus
certum erat indicium quod nec a capellano, qui
ad hoc in terra illa est specialiter deputatus, viaticum
receperat nec confessus fuerat alicui sacerdoti
nec pulsatae fuerant in ejus decessu campanae et
ejus erat sepultura incerta) (cum ea die simus in
sede apostolica consecrati qua beatus Petrus apostolus
in episcopali fuit cathedra collocatus) (quantum ad ipsum A.) (Deut. XXXII, 27) (nisi juxta
constitutionem Lateranen. concilii ab eis rationabile
aliquid objectum fuerit et ostensum) (Isa. LII, 11) (Prov. XIII, 10, 16.) (Eccli. XXXII, 1) (Matth. XVI, 18, 19) (Eccli. XXIV, 29) (Joan. I, 16) (Sap. VI, 7) (Luc. I, 52) (Isa. LXVIII, 1) (Act. XX, 27) (Matth. XIX, 6) (Marc. X, 7) (Ephes. V, 32) (Matth. XIX, 6) (ibid.) (ibid.) (Deut. XXXII, 27) (si amovendus fuerit) (sicut certa multorum
assertione comperimus, et suarum didicimus nihilominus
testimonio litterarum, quibus ad nos directis
Herbipolensem se pontificem nominabat) (quod quidem, si verum est,
non potest non esse notorium) (Hebr. V, 4) (de cujus laude quid sentiendum
sit, ex diverso melius demonstratur, cum secundum
Prophetam peccatum hariolandi sit repugnare et
scelus idololatriae nolle acquiescere) (Thren. I, 12) (Gal. VI, 14) (Deut. XXXII, 27) (Zach. I, 3) (Matth.
XVI, 18) (Matth. XXV, 43) (in qua etiam
Apostolus se asserit gloriari, Mihi absit, inquiens, gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi
(Gal.
VI, 14) (juxta quod in
Canticis protestatur, Una est, inquiens, dilecta mea,
sponsa mea, columba mea (Cant. passim) (Joan. X, 16) (de qua in Psalmo habetur: Homo factus
est in ea, et ipse fundavit eam Altissimus (Psal.
LXXXVI, 5) (Psal. LXXIII, 12) (Joan.
XXI, 17) (Joan.
I, 42) (Matth.
XVI, 18) (ibid., 19) (Luc. XXIII, 32) (Joan. XX, 22) (Matth. XVI, 19) (Joan. XIV, 27) (Psal. XXXIII, 15) (Isa. XXXII, 18) (I Cor. VIII, 13) (Matth.
XVIII, 6) (Matth. VII, 7) (ibid., 8) (Joan.
XIV, 6) (Joan. XVIII, 23.) (teste Veritate,
quae cum ei ab apostolis diceretur, Scis quia
Judaei audito hoc verbo scandalizantur? (Matth.
XV, 12) (Matth. XV, 14) (Psal. CXVIII, 137) (Luc.
X, 16.) (quo virum ad
separationem tori, et ut dotem suam reciperet de
adulterio accusabat) (super quo etiam testes produxerat et
alios parata erat ad hoc ipsum probandum inducere) (quorum primum et ultimum sufficienter
per praedictas litteras et quarumdam personarum
quas secum habebat testimonia, quae ad majorem
cautelam sub juramento recepimus, probatur; de
secundo vero per examinationem personae apud sedem
apostolicam vobis [a nobis] factam constitit
manifeste) (Psal. LIV, 24) (Joan. III, 20) (nam
nec ipsum sigillum substituto pontifice variatur) (quod saepe nobis per litteras intimasti) (contra quam non
judicamus nos posse, cum simus in sede justitiae
constituti) (exceptis Rom. pontitifice,
imperatore ac legatis ipsorum) (Cant. I, 3) (ibid.
2) (I Cor. IX, 27) (in quo decretalis domini
Alexandri sibi apertius dignoscitur suffragari) (Luc. VI, 35) (Ezech.
XVIII, 17) (cui felicis recordationis C. papa praedecessor
noster ex collata sibi plenitudine potestatis
sine praejudicio Ecclesiae Neap. munus consecrationis
indulsit) (Psal. CXXXVI) (Psal. XLIV,
17) (cum cautum sit etiam legitima
sanctione ut, si is cui fuerat opus novum nuntiatum,
ante remissionem aedificaverit, deinde agere
coeperit jus sibi esse ita aedificatum habere, sibi
debeat actio denegari) (quod
procul dubio tam illi quam isti, ut dictum est,
non fecissent, nisi cognoscerent praemissa respicere
in grave Cantuarien. Ecclesiae detrimentum, ut de
aliis omittamus) (I Cor. VIII, 13) (Matth. XVIII, 6) (ibid.) ( Apud Gervasium monachum Cantuariensem sic
legitur: Innocentius episcopus servus servorum
Dei venerabilibus fratribus Cantuariensis Ecclesiae
suffraganeis salutem et apostolicam benedictionem.
Cum ex injuncto nobis apostolatus officio, etc. sicut
superius scriptum est usque fraternitatis vestrae litteras
super facto ejusdem Ecclesiae nobis sub sigillis
omnium pariter destinatas cum debita benignitate
recepimus; super eo non modicum admirantes
quod, sicut earum nobis serie intimastis, quibusdam
vestrum visum fuit nos fuisse multipliciter
circumventos, quando litteras nostras eidem archiepiscopo
et vobis ipsis super eodem negotio
curavimus destinare. Sane, sicut litterae vestrae
continebant, in praemissam opinionem eos qui de
nobis talia aestimabant, quatuor induxerant quae
sequuntur. Quorum primum, secundum, et ultimum
erant indulgentiae piae recordationis Urbani,
Gregorii et Coelestini pontificum Romanorum, quae
in nostra et fratrum nostrorum fuerunt praesentia recitatae.
Tertium, compositio facta per charissimum in
Christo filium nostrum Ricardum illustrem regem
Anglorum et venerabilem quoque fratrem nostrum
W. Rothomagensem Archiepiscopum et quosdam
alios inter Archiepiscopum et monachos memoratos.
Quibus et aliis quae a nuntiis praefati Archiepiscopi
allegata fuerunt, qualiter ex parte monachorum
ratione praevia fuerit obviatum, ut cognoscatis
et approbetis plenius veritatem, universitati
vestrae praesentibus litteris duximus explicandum.
In primis siquidem praefati nuntii, etc. ex ordine sicut superius scriptum est in litteris archiepiscopi.
In fine vero istarum additum est ita.
Quocirca, etc. ut supra in Regesto, usque ad verbum
revocare, propter quod malum nunquam committitur,
bonum autem debet saepius intermitti, majorem
sibi animadversionem noverit imminere; cum
ferro sint abscindenda vulnera, quae fomentorum
non sentiunt medicinam.
Datum, Laterani XII Kal. Decembris, pontificatus
nostri anno primo.) (alioquin quod suum
esset diligeret) (Psal. XLVIII, 19) (Job II, 10) (quod utrinque diligenter est
observandum, praesertim cum ab utroque de reliquo
certa notitia non habetur) (unde ipsius commodis
et profectibus debes propensius imminere) (de quo nulla
penitus habita mentione dictus subdiac. noster
et magister Const. super receptione sua litteras
obtinuerant ab apost. sede impetratas a nobis,
praedictarum sententiarum processu nequaquam
expresso) (quod utique non pudet nos
dicere, imo reputare volumus gloriosum) (II Thess.
III, 10) (praeterquam in octavis
Paschae, et Pentecostes, et Nativitatis, Domini et Circumcisionis,
et Epiphaniae, et praeterquam in festivitatibus
quae ad colendum pronuntiantur) (in quo, si
personas vellemus accipere vel munera forsitan
acceptare, partem Cantuariensis archiepiscopi procul
dubio praetulissemus partibus monachorum) (cujus occasione et religiosi viri et Deum
timentes Honorius quondam prior et nonnulli Cantuarien.
monachorum pro libertate ipsius Ecclesiae
animas posuerunt, et hi qui nuper ad nos venerunt
praedecessorum nostrorum [suorum] vestigiis inhaerentes,
malunt mori pro eadem quam videre mala
gentis suae et sanctorum) (Matth. XIX, 6) (Tob. IV, 16) (ne, si fuerit diutius
prorogata, cadat irreparabiliter Ecclesia Lingonen.
quae jam videtur ex parte maxima cecidisse) (II Tim.
III, 8) (Matth. XIX, 6) (Joan. XXI, 17) (Marc.
XVI, 15) (Sophon.
III, 10) (Matth. XIII, 43) (sicut de
magis legitur Pharaonis) (Marc. XVI, 20) (Psal. XXV, 8) (nisi forte cedere mallet, quod saluti suae melius expediret) (in cujus
tractatu, quem caute eis praecipimus exhibere, ne
jurare ipsos oporteat quod ignorant nihil, ut credimus,
invenimus quod oporteat sollicitius praecavere) (Psal. IV, 2) (si religiosi tamen dici debeant qui nimis
injuriose proprias injurias persequuntur) (I Cor. IX, 11) (juxta verbum Dominicum: Qui vos recipit, me recipit; et qui vos spernit,
me spernit
) (Luc. X, 16) (I Cor. IX, 11) (si tamen ad te litterae nostrae pervenerunt) (nisi forsan tu ipse impedias)
|
[temeritate] [ f. cujus] [latam] [remearent] [dilecto filio nostro] [ f. satisfecerint competenter] [attentetur] [Ischandens] [Curiam] [conjungenda] [ f. privilegiis] [commissionem] [legitimo] [ f. similiter] [ l. propria] [ f. quaestionem moveret] [pertinere] [ f. Esculan.] [eisdemque] [ f. vicariorum] [ f. Provincenses] [convocatis] [ f. praemissis] [ f. pastorem] [ f. indebitas] [ quem sicut
apostolicae sedis legatum volumus et mandamus ab
omnibus honorari et mandatis et statutis ipsius humiliter
obediri.] [ Ut autem expeditius et securius
ad subventionem terrae nativitatis Dominicae quilibet
accingantur,] [ f. noster et vester rector] [mandato] [ f. fundo] [oneri] [ f. proposita] [Kal.] [ f. cum] [ l. debeamus] [ f. pertinacia] [de Dunelmo] [durius] [tua] [ f. per] [conscios] [ f. decem dies] [ f. jurasse] [ f. dejiciebat] [ f. nobilis] [damnum vel periculum] [ leg. regis et] [ f. quod] [vestrum] [ f. viriliter] [ f. dispensationem] [jus] [benignum]
|
http://viaf.org/viaf/16017787
|
[] | |
Innocentius III
| 100 |
INNOCENTII III ROMANI PONTIFICIS REGESTORUM SIVE EPISTOLARUM LIBER QUINTUS. PONTIFICATUS ANNO V, CHRISTI 1202. I.. EPISCOPO PISTORIENSI. De monialibus excommunicatis absolvendis per episcopum proprium. (Laterani, III Kal. Martii.)
II.. ADEMARO, PRIORI GRANDIMONTENSI EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULARITER SUBSTITUENDIS. Privilegia eorum confirmat (Laterani, III Kal. Martii.)
III. PRIORI ET FRATRIBUS GRANDIMONTENSIBUS. Concordiam revocat in ordine Grandimontensi . (Laterani, III Kal. Martii) . IV. POTESTATI, CONSILIARIIS ET POPULO PISANIS. Ne Pisani foveant Marcowaldum. (Laterani, IV Non. Martii.)
V. IGNATIO, PRIORI ET CLERICIS, SANCTI GREGORII SPOLETANI. Definiuntur controversiae, quae erant inter episcopum Spoletanum et priorem et clericos S. Gregorii . (Laterani, VI Non. Martii.)
VI. RAVENNATENSI ARCHIEPISCOPO. De translatione episcopi Imolensis ad Ecclesiam Ravennatensem. (Laterani, VI Id Martii.)
VII. MAGISTRO SIMONI DE MELUN, CANONICO HERFODENSI. Filii duorum compatrum non possunt jungi per matrimonium. (Laterani, XV Kal. Aprilis.)
VIII. PRAENESTINO EPISCOPO, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Mandat ei ut archiepiscopum Magdeburgensem absolvat ad cautelam. (Laterani, XII Kal. Aprilis.)
IX. WALTERO, PRAEPOSITO S. PETRI DE MONTE SERENO, EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS. De confirmatione privilegiorum. (Laterani, XII Kal. Aprilis.)
X. PRAEPOSITO ET CONVENTUI MONTIS SERENI. Indulgetur eis ut carnes comedere possint . (Laterani, XI Kal. Aprilis.)
XI. SENONENSI ARCHIEPISCOPO. Pro absolutione Nivernensis episcopi . (Laterani, XVII Kal. Aprilis.)
XII. ABBATI SANCTI DIONYSII; PRIORI SANCTI MARTINI DE CAMPIS; ET J. ( Jovino ) MAGISTRO SCHOLARUM AURELIANENSIUM. De recipienda purgatione canonica archidiaconi Carnotensis. (Laterani, IX Kal. Aprilis.)
XIII. EPISCOPO PRAENESTINO, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO; SANCTI BENEDICTI, CISTERCIENSIS ORDINIS, ET BELLI-LOCI, ABBATIBUS, VERDUNENSIS DIOECESEOS. De accusatione contra episcopum Tullensem . (Laterani, V Kal. Aprilis.)
XIV. CANONICIS MAGUNTINIS. Electio archiepiscopi Maguntini confirmatur . (Laterani, X Kal. Aprilis.)
XV. SIFFRIDO ARCHIEPISCOPO MAGUNTINO, ETC. (Laterani, XII Kal. Aprilis.)
XVI. CABILONENSI EPISCOPO ET ABBATI CISTERCIENSI . De absolutione abbatis Sancti Sequani, de voto transfretandi in terram sanctam. (Laterani, V Id. Aprilis.)
XVII. CAPITULO RAGUSINO Datur facultas eligendi alium archiepiscopum propter diutinam absentiam archiepiscopi . (Laterani.)
XVIII. REGI HUNGARORUM ILLUSTRI. Hortatur regem ad devotionem apostolicae sedis. (Laterani.)
XIX. ELECTO CAMERACENSI. De supplenda negligentia praelatorum. (Laterani, XIV Kal. Aprilis.)
XX. ILLUSTRI REGI ANGLORUM. Invitatur rex ad opera pietatis. (Laterani, VI Kal. Aprilis.)
XXI. G. FRATRI MILITIAE TEMPLI, FAMILIARI NOSTRO ET NOBILI VIRO, LUG. ET M. DE POTENTIA, MAGISTRIS CAMERARIIS APULIAE ET TERRAE LABORIS ET DUCATUS AMALPHIAE. Irritantur quae a W. de Plear acta sunt. (Laterani, V Kal. Maii.)
XXII. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS ET UNIVERSO CLERO, COMITIBUS, BARONIBUS, CIVIBUS ET ALIIS, PER APULIAM ET TERRAM LABORIS ET DUCATUM AMALPHIAE, CONSTITUTIS. Providetur gubernationi Apuliae et Terrae Laboris. (Anagniae, X Kal. Maii.)
XXIII. WIGORNIENSI EPISCOPO. De facultate appellandi sedem apostolicam. (Laterani, X Kal. Maii.)
XXIV. EIDEM. Interdum non esse deferendum appellationibus. (Laterani, VIII Kal. Maii. XXV. DECANO ET CAPITULO CATALAUNENSI. De electione episcopi Catalaunensis. XXVI. PATRIARCHIS, ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS, ET UNIVERSO CLERO IN TRANSMARINIS PARTIBUS CONSTITUTIS. De legatis destinatis in terram sanctam . (Laterani.)
XXVII. S. TITULI SANCTAE PRAXEDIS PRESBYTERO CARDINALI, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Committitur ipsi legatio in Orientem. (Datum, ut supra. )
XXVIII. CAPITULO ANDEGAVENSI. De electione episcopi Andegavensis. (Laterani, IV Kal. Maii.)
XXIX. CAPITULO PRAGENSI. De absolutione episcopi Pragensis . (Laterani, III Non. Maii.)
XXX. NOBILI VIRO . . . . COMITI TROPEAE. XXXI. ARCHIEPISCOPO ROTHOMAGENSI. Ut rebelles regis Anglorum castiget. (Laterani, Non. Martii.)
XXXII. A. SANCTAE ROMANAE ECCLESIAE CARDINALI, VERONENSI EPISCOPO De archidiaconatu Veronensi. (Laterani, VI Id Maii.)
XXXIII. EIDEM. Adversus improbas appellationes. (Datum, ut supra. )
XXXIV. EIDEM. De argumento simili. (Dat. ut supra. )
XXXV. EIDEM. De questione archidiaconi Veronensis . (Dat. ut supra. )
XXXVI. BITURICENSI ARCHIEPISCOPO, EPISCOPO NIVERNENSI , ET ABBATI CLUNIACENSI. Quomodo procedendum sit adversus suspectos de haeresi (Laterani, IV Idus Maii.)
XXXVII. JOVINO, MAGISTRO SCHOLARUM AURELIANENSIUM. De electione prioris Graciacensis. (Laterani, Idib. Maii.)
XXXVIII. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS, COMITIBUS, BARONIBUS, CIVIBUS, ET ALIIS PER REGNUM SICILIAE CONSTITUTIS. De causa Walteri Brenensis . (Laterani.)
XXXIX. P. EPISCOPO, IN ARCHIEPISCOPUM PANORMITANUM ELECTO, REGIO FAMILIARI, ETC. Ut Walterum Brenensem adjuvet. (Datum . . . . . )
XL AUTISSIODORENSI EPISCOPO. Quid clericorum nomine intelligantur et qui censeatur decedere intestati. (Laterani.)
XLI. EPISCOPO NOVIOMENSI. Quomodo procedi oporteat cum agitur de proprietate. (Laterani, V Kal. Junii.)
XLII. CAPITULO SIPONTINO. De dignitate et auctoritate archiepiscopi Sipontini. (Laterani, VIII Kal. Junii.)
XLIII. LITTERAE REGIS ARMENIORUM AD D. PAPAM. Respondet epistolis quas ad ipsum papa scripserat, quae exstant, lib. II, epistol. 153, 155. (Sisi, 1 Octobris, an. 1201.)
XLIV. L. REGI ARMENIORUM ILLUSTRI. Quod rex et regnum Armeniae excommunicari aut interdici non possint, nisi de speciali mandato papae. (Laterani, Kal. Junii.)
XLV. LITTERAE CATHOLICI ARMENIORUM AD D. PAPAM. De primatu papae et de persecutionibus Ecclesiae Armenicae. (Scripta, anno praeterito 1201.)
XLVI. CATHOLICO ARMENIORUM. Respondet superiori epistolae. (Dat. ut supra; id est, Laterani, Kal. Junii.)
XLVII. LITTERAE SISENSIS ARCHIEPISCOPI, REGIS ARMENIAE CANCELLARII, AD D. PAPAM. Mitram et pallium et indulgentiam petit. (Data, verisimiliter, Sisi, 1 Octob. anno 1201, sicut et epist. 42.)
XLVIII. ARCHIEPISCOPO SISENSI RESPONSIVA. Respondit epistolae superiori et mittit ei pallium. (Dat. ut supra; id est, Later. Kal. Junii; vide epist. 43.)
XLIX. REMENSI ARCHIEPISCOPO, SANCTAE ROMANAE ECCLESIAE CARDINALI, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De divortio Philippi Francorum regis. (Laterani, III Non. Julii.)
L. ILLUSTRI REGI FRANCORUM. De eodem argumento. (Dat. verisimiliter, ut supra, id est, Later. III Id. Julii. Saltem, ante VIII Id. Septembris.)
LI NOBILI VIRO, JACOBO, CONSOBRINO ET MARESCALCO NOSTRO. De matrimonio regis Siciliae cum Aragonici regis sorore. (Laterani, Non. Junii.)
LII. BITURICENSI ARCHIEPISCOPO Non temere accusandum est matrimonium quod per multa tempora constitit. (Laterani, II Non. Junii.)
LIII. NOBILI VIRO AND. DE CALVINIACO. De eodem argumento. (Dat. ut supra. Id est: Laterani, II Non. Junii.)
LIV. MAGISTRO HONORIO ARCHIDIACONO RICHEMUNDIAE. Determinatur controversia de Archidiaconatu Richemundiae . (Dat. ut supra. Id est: Laterani, II Non. Junii.)
LV. DECANO ET CAPITULO EBORACENSI. De eodem argumento. (Laterani, III Non. Junii.)
LVI. REGI ANGLORUM. De eodem argumento. (Later., verisimiliter Kal. vel III Non. Junii.)
LVII. ARCHIEPISCOPO CANTUARIENSI. De judicio abbatis Torneae. (Later., II Non. Junii.)
LVIII. EIDEM. Datur archiepiscopo facultas instituendi archidiaconos. (Laterani, II Kal. Junii.)
LIX. ELIENSI EPISCOPO, DECANO LINCOLNIENSI ET ARCHIDIACONO DE BEDFOR. Committitur eis ut examinent accusationem propositam adversus archiepiscopum Eboracensem . (Dat. ut supra, id est, verisimiliter, Later., II Kal. Junii.)
LX. ARCHIEPISCOPO MESSANENSI Relaxat sententiam excommunicationis, qua archiepiscopus Messanensis tenebatur astrictus (Later., XIII Kal. Julii.)
LXI. ABBATI ET CONVENTUI CISTERCIENSI. Adversus desertores ordinis Cisterciensis. (Later., XIV Kal. Julii.)
LXII. JOANNI, QUONDAM LUGDUNENSI ARCHIEPISCOPO. Mittit collectas de sancto Bernardo. (Later., VI Id. Junii.)
LXIII. CAPITULO CAPUTAQUENSI. Ecclesia Caputaquensis commendatur archiepiscopo Salernitano. (Later., II Id. Junii.)
LXIV. P. TITULI SANCTI MARCELLI PRESBYTERO CARDINALI, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Datur ei facultas condendi testamenti. (Later., III Id. Junii.)
LXV. EXONIENSI EPISCOPO. (Later., XIII Kal. Maii.)
LXVI. EXONIENSI EPISCOPO. Ne filii patribus suis succedant in beneficiis ecclesiasticis. (Later., IV [ al. III] Id. Junii.)
LXVII. ABBATISSAE ET MONIALIBUS ROMARICENSIBUS. De eadem re. (Laterani, III Id. Junii.)
LXVIII. JOANNI ILLUSTRI REGI ANGLORUM. Redarguitur de his quae egerat adversus episcopum Lemovicensem. LXIX. BITUNTINO EPISCOPO; ET MARSICANO, SUBDIACONO ET CAPELLANO NOSTRO. De electione archiepiscopi Tranensis . (Later., VIII Kal. Julii.)
LXX. PRIORI ET CAPITULO SAGIENSI. De electione episcopi Sagiensis. (Lateran., VIII Kal. Julii) . LXXI. H. DECANO MAJORIS ECCLESIAE COLONIENSIS, PRAEPOSITO BUNNENSI, ET PRIORI DE HEISTERBACH. De electione abbatissae de Gerenseheym. (Later., VI Kal. Julii.)
LXXII. ABBATI ET CONVENTUI DOLENSI. Confirmatur concordia inita cum domino castri Rodulphi. (Laterani, III Kal. Julii.)
LXXIII. CLAROMONTI, CANONICO TERDONENSI. Ei confirmatur praebenda. (Later., VII Id. Julii.)
LXXIV ARELATENSI ARCHIEPISCOPO, ET SANCTI AEGIDII, ET VALLIS-MAGNAE ABBATIBUS. De accusatione adversus abbatem S. Wilhelmi, et depositione ejus. (Apud monasterium Sublacense, VIII Id. Augusti.)
LXXV. EPISCOPO, ARCHIDIACONO, ET PRAEPOSITO PLACENTINIS. De contumacia clericorum Sancti Antonini Placentini. (Apud monaster. Sublacen., V Id. Augusti.)
LXXVI. AMALPHITANENSI ARCHIEPISCOPO. De rebus regni Siciliae. LXXVII. RAIN CANONICO FERENTINATI. Ecclesiae tradi non possunt monasteriis sine licentia proprii episcopi. LXXVIII. PRIORI ET FRATRIBUS JUXTA SPECUM BEATI BENEDICTI REGULAREM VITAM SERVANTIBUS. Eis concedit annuatim sex libras usualis monetae. (Apud monaster. Sublac., Kal. Septembris.)
LXXIX. ORCHADENSI EPISCOPO. De Episcopo Catenesiae, cui lingua abscissa fuerat . (Apud monaster. Sublacense.)
LXXX. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS, AD QUOS ISTAE LITTERAE PERVENIENT. De poenitentia injuncta ei qui primo filiam suam, deinde uxorem occidit propter famem. (Apud monaster. Sublac., III Non. Septembris.)
LXXXI. ABBATI, ET CAPITULO SANCTI JOANNIS SENONENSIS. Indulget ne quis sententias interdicti vel excommunicationis ferre possit in illud monasterium. (Apud monaster. Sublac., Non. Septembris.)
LXXXII. ABBATI ET CONVENTUI SUBLACENSI. De quibusdam vitiis emendandis quae inter monachos irrepserant. LXXXIII. S.. TITULI S. STEPHANI IN COELIO MONTE PRESBYTERO CARDINALI, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De electione archiepiscopi Armachani. LXXXIV. WALTERO BRENENSI COMITI, MAGISTRO JUSTITIARIO ET TERRAE LABORIS. Ut adversus Marcualdum in Siciliam absque mora proficiscatur. (Velletri, XVIII Kal. Octobris.)
LXXXV. NOBILI VIRO, JACOBO, CONSOBRINO ET MARESCALCO NOSTRO, MAGISTRO JUSTITIARIO ET CAPITANEO TOTIUS APULIAE ET TERRAE LABORIS. Ut Waltero Brenensi comiti in Siciliam proficiscenti se adjungat, et de expensis ipsi providit. (Velletri, XVIII Kal. Octobris.)
LXXXVI. UNIVERSIS MERCATORIBUS AD QUOS LITTERAE ISTAE PERVENERINT. Se ipsum pro Waltero Brenensi comite usque ad 3,000 uncias obligat. (Velletri, ut supra. )
LXXXVII. FRATRI RICHARDO, ET EUGENIO, MAGISTRIS CAMERARIIS APULIAE ET TERRAE LABORIS. Ut ipsorum terrae proventus pro Waltero Brenensi comite obligent. (Velletri, ut supra. )
LXXXVIII. CAPITULO TRANENSI. De electione archiepiscopi . (Velletri, XVI Kal. Octobris.)
LXXXIX. C. ARCHIEPISCOPO MONTIS REGALIS, ET PARISIO EPISCOPO, IN ARCHIEPISCOPUM PANORMITANUM ELECTO, REGIS SICILIAE FAMILIARIBUS. De morte Marcualdi. (Velletri, VIII Kal. Octobris.)
XC. EPISCOPO ELIENSI, ABBATI SANCTI EDMUNDI, PRIORI CANTUARIENSI. De ordinatione ecclesiarum Bathoniensis et Glastoniensis . (Velletri, VIII Kal. Octobris.)
XCI. ELIENSI EPISCOPO. De compositione quadam ad monasterium Sancti Edmundi spectante. (Velletri, XII Kal. Octobris.)
XCII. AELIENSI EPISCOPO; ABBATI S. EDMUNDI; ET PRIORI CANTUARIENSI. De eodem argumento ac in epistola 90. (Velletri, IV Kal. Octobris.)
XCIII. EPISCOPO VITERBIENSI. Confirmatio dotationis ecclesiae Sanctae Mariae de Palenzano, et castri Balnariae, eidem per consules Viterbienses factae. (Velletri, II Non. Octobris.)
XCIV. ELIENSI EPISCOPO, ABBATI SANCTI EDMUNDI. Dat eis provinciam examinandi, an nobiles quidam viri, juxta preces regis Angliae de voto crucis dispensari deberent. (Velletri.)
XCV. ARCHIEPISCOPO LUGDUNENSI. Scribit de poenis clericis delicta perpetrantibus infligendis. (Velletri, VII Id. Octobris.)
XCVI. CAPITULO AUXITANO. Ut contra archiepiscopum morbo caduco laborantem procedatur ad privationem, juxta decretum Gelasii papae (Later., IV Non. Novembris.)
XCVII. VERONENSI EPISCOPO, SANCTAE ROMANAE ECCLESIAE CARDINALI. De collatione canonicatus Veronensis. (Later., II Kal. Novembris.)
XCVIII. CANCELLARIO, ET MAGISTRO LOTARIO CANONICO PARISIENSI. De compositione inter Hospitalarios de Ceresiers, et abbatem conventumque monasterii Scarleiarum. (Later., II Non. Nov.)
XCIX. SIFFRIDO ARCHIEPISCOPO MAGUNTINO. . . HERBIPOLENSI EPISCOPO, ET . . . ABBATI DE SALEM. De electione episcopi Augustani . (Laterani, VII Id. Novembris.)
C. EPISCOPO PARISIENSI, ET JOANNI ABBATI, AC CAPITULO SANCTAE GENOVEFAE PARISIENSIS. Compositionem inter ipsos, super jure parochiali in parochia de Monte super capella factam, auctoritate apostolica confirmat . (Laterani, VII Id. Novembris.)
CI. ARCHIEPISCOPO LUGDUNENSI. Scribit de poenis clericis delicta perpetrantibus infligendis, et illos exauctoratos in monasterium detrudendos decernit. (Later., VI Idus Novembris.)
CII. ARCHIEPISCOPIS ET EPISCOPIS IN REGNO UNGARIAE CONSTITUTIS. De praeposituris regni Ungariae apostolicae sedi subjectis. (Later., VI Idus Novembris.)
CIII. H. ILLUSTRI REGI UNGARIAE. Hortatur ut votum transeundi in terram sanctam solvat. (Laterani.)
CIV. ROGERIO, ABBATI MONASTERII BEATORUM PETRI ET PAULI, SANCTIQUE AUGUSTINI, QUOD JUXTA METROPOLIM DOROBERNIAE SITUM EST, EJUSQUE FRATRIBUS. Recipit eos sub protectione beati Petri, et enumerantur ipsorum bona et privilegia. (Later., II Non. Novembris.)
CV. EPISCOPO, ET CAPITULO METENSI. Episcopo, etiam non exposcenti, coadjutorem dat, quia lumen oculorum amiserat . (Later., II Id. Nov.)
CVI. AMALFITANO CAPITULO. M. Theatinum archidiaconum, in archiepiscopum Amalfitanum ab ipsorum nuntiis electum, auctoritate apostolica confirmat. (Later., XVII Kal. Novemb.)
CVII. ARCHIEPISCOPO BISUNTINO, ARCHIDIACONO SILVANECTENSI, OMNIBUS ECCLESIARUM RECTORIBUS PER BISUNTINAM DIOECESIM CONSTITUTIS. Ne monachi Cistercienses ad saecularia judicia pertrahantur. (Later., Id. Novembris.)
CVIII. R. TITULI SANCTORUM MARCELLI ET PETRI PRESBYTERO CARDINALI, CASSINENSI ABBATI. Indulget ut recipiat a Roberto de Aquila duo castra. (Later., II Kal. Decembris) . CIX. ABBATIBUS CISTERCIENSI, DE FIRMITATE, PONTINIACENSI, CLARAEVALLENSI, ET DE MORIMUNDO. Littera exhortatoria ad permanendum in simplicitate regulae. (Later. X Kal. Decembris) . CX. B. SPALATENSI ARCHIEPISCOPO, ET J. CAPELLANO NOSTRO. De Catharis expellendis. (Laterani, XI Kal. Decemb.)
CXI. NOBILI VIRO, HENRICO, DUCI ZLESIAE. Confirmat concordiam inter eum et patruum initam. (Later., VII Kal. Decembris.)
CXII. N . . . GNEZNENSI ARCHIEPISCOPO; ET . . . CRACOVIENSI ET WRATIZLAVIENSI EPISCOPIS. De eodem argumento. (Later., VII Kal. Dec.)
CXIII. WRATISLAVIENSI EPISCOPO. De eo qui in diaconum et mox in presbyterum est promotus. (Laterani, X Kal. Decembris.)
CXIV. EPISCOPO PARISIENSI. Ut sententiam ab archiepiscopo Senonensi, propter denegatas sibi ab abbate Sancti Maglorii et priore de Chastres procurationes ratione visitationis debitas, latam, in sua dioecesi faciat observari. (Laterani, IV Kal. Decembris.)
CXV. EPISTOLA CALOJOANNIS IMPERATORIS BULGARORUM AD PAPAM. Litterae Calojoannis, domini Bulgarorum et Blacorum, missae domno Innocentio papae III, translatae de Bulgarico in Graecum, et de Graeco postea in Latinum. Respondet epistolae 266, lib. II. CXVI. CALOJOANNI, DOMINO BLACORUM ET BULGARORUM. Respondet epistolae superiori. (V Kal. Decemb.)
CXVII. EPISTOLA BASILII, ARCHIEPISCOPI ZAGORENSIS, AD PAPAM. Gratias agit papae. CXVIII. EPISTOLA BELLOTAE PRINCIPIS AD PONTIFICEM. Communionem cum Ecclesia Romana expetit. CXIX. BASILIO ARCHIEPISCOPO DE ZAGORA. Respondet epistolae 117. CXX. NOBILI VIRO BELLOTAE PRINCIPI . . . . . . UXORI, AC FILIIS EJUS. Respondet epistolae 118. (Laterani, V Kal. Decembris.)
CXXI. JOANNI, QUONDAM ARCHIEPISCOPO LUGDUNENSI. Declarat omnia quae dicuntur in missa circa consecrationem et alia. (Laterani, III Kal. Decembris.)
CXXII. ILLUSTRI CONSTANTINOPOLITANO IMPERATORI. De causa imperii. (Laterani, XVI Kal. Decembris.)
CXXIII. VERCELLENSI PRAEPOSITO; ET MAGISTRO WIDOTTO DE MAIO, CANONICO NOVARIENSI. De quibusdam praebendis in ecclesia Januensi. (Laterani, III Kal. Decembris.)
CXXIV. PISANO ARCHIEPISCOPO. Ne juramento ipsi a C . . . . . judice Turritano praestito abutatur absque sedis apostolicae beneplacito, cum idem judex apostolicae sedi sit subjectus jure feodali. (Laterani, II Non. Decembris.)
CXXV. NOBILI VIRO, C . . . . . . JUDICI TURRITANO. De eodem argumento. (Laterani, II Non. Decemb.)
CXXVI. EPISCOPO, SANCTAE ROMANAE ECCLESIAE CARDINALI, ET PRIORI S. GEORGII, VERONENSIBUS. De feudo in Ecclesia Vicentina. (Laterani.)
CXXVII. P. DE STUIBALDO, SORORIO ET SENESCALCO NOSTRO. Ei concedit fiduciario jure castrum Juliani. (Laterani, Non. Dec.)
CXXVIII. NOBILI VIRO, WILLELMO, DOMINO MONTISPESSULANI. De legitimatione liberorum. (Data post VII Id. Septembris. Vide notas. CXXIX. ELIENSI ET NORVICENSI EPISCOPIS. Mandat ut instituatur praesentatus a monachis Dunelmensibus. (Laterani, Id. Decemb.)
CXXX. AGNETI ABBATISSAE JOTRENSIS MONASTERII, EJUSQUE SUCCESSORIBUS, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, MONASTICAM VITAM PROFESSIS, IN PERPETUUM. Confirmantur privilegia. (Laterani, Kal. Decembris.)
CXXXI. EPISCOPO NIVERNENSI. Ut beneficium trium marcarum ab ejus praedecessore magistro Blasio, subdiacono papae et notario, nunc Turritano electo, olim concessum, dicti Blasii nepoti nunc conferat. (Laterani.)
CXXXII ABBATI DOLENSI; ET HENRICO, SUBDIACONO PAPAE, PRIORI DE LEPROSO. Ut magistrum P . . . . . de Vico, a capitulo Bituricensi, si major pars capituli consenserit, in canonicum et fratrem, non obstante decani et quorumdam oppositione, recipi faciant. (Laterani.)
CXXXIII. EPISCOPO ET CAPITULO ENGOLISMENSIBUS. Commendat quemdam clericum ut in canonicum recipiatur. (Laterani, XIV Kal. Januarii. CXXXIV. ARCHIEPISCOPO MAGUNTINO. Ne Philippo, duci Sueviae, adversus episcopum Herbipolensem faveat, et sententias a dicto episcopo adversus malefactores latas firmiter faciat observari. (Laterani, X Kal. Januarii.)
CXXXV. EPISCOPO ELIENSI. De collatione beneficii per monachos Dunelmenses. (Laterani, Non. Januarii.)
CXXXVI ARCHIEPISCOPO BITURICENSI ET EPISCOPO CLAROMONTENSI . Mandat ut procedant contra priorem et monachos Sancti Portiani, qui fratribus militiae Templi injurias quasdam intulerant, et eis, spreto mandato apostolico, satisfacere nolebant. (Laterani, VI Id. Decemb.)
CXXXVII. ELECTO CATALAUNENSI ABBATI TRIUM FONTIUM . Dat eis provinciam examinandi privilegia abbatissae et monialium Jotrensis monasterii. (Laterani, IV Id. Januarii.)
CXXXVIII. CLUSINO EPISCOPO ET O . . . . RODICOFANENSI CASTELLANO; ACOLYTHO ET MAGISTRO P. SCRIPTORI NOSTRO. De Neapoleone et Pepone post concordiam Romanorum cum Viterbiensibus carceri mancipatis, deque custodia eorum in arce Lariani. (Laterani, IV Idus Januarii.)
CXXXIX. CANTORI ET CAPITULO SANCTI FRONTONIS PETRAGORICENSIS. De collatione praebendae. (Laterani, Id. Januarii.)
CXL. SANCTI FRIDIANI PRIORI LUCANO, ET MAGISTRO B. FASCALO, CANONICO PISANO. De electione episcopi Lucani . (Laterani, V Id. Januarii.)
CXLI. ARCHIEPISCOPO SENONENSI. Causam permutationis archidiaconatus et praepositurae, inter magistros S . . . . . et B . . . . . definiendam ipsi committit. (Laterani, Id. Januarii.)
CXLII ABBATI DOLENSI; ENG. [Sic.] SUBDIACONO PAPAE, PRIORI DE LEPROSO Ut episcopum Nivernensem ad praebendam P . . . . . Turritani electi nepoti, juxta mandatum papae assignandam compellant. (Laterani, Id. Januarii.)
CXLIII. ABBATIBUS, CADOMENSI, TROARNENSI ET DE VALLE-RICHERII. Mandat eis ut episcopum Lexoviensem ab indebita Hugonis de Rupe Petra, super archidiaconatum et praebendam, ipsi ab episcopi praedecessore assignata, molestatione compescant. (Laterani, XIX Kal. Februarii.)
CXLIV. CAPITULO NOVARIENSI. De collatione prohibenda. (Laterani, XIV Kal. Febr.)
CXLV. EPISCOPIS SILVANECTENSI ET NOVIOMENSI; ABBATI URSI-CAMPI NOVIOMENSI. Ut delegatos litteris apostolicis ad cognoscendum de certis causis constitutiones novas quibus regis jura laedantur ponere non sinant. (Laterani, VIII Kal. Februarii.)
CXLVI. ARCHIEPISCOPO ET DECANO BURDEGALENSIBUS. Mandat eis ut C . . . . . . . Natali praebendam in ecclesia Xanctonensi, nonobstante decani et capituli appellatione, faciant assignari. (Laterani, VIII Kal. Febr.)
CXLVII. ELIENSI EPISCOPO; DECANO ET CANTORI LINCOLNIENSIBUS. De voluntate episcopi Dunelmensis transfretandi in terram sanctam. (Laterani.)
CXLVIII. EPISCOPO VERULANO. Concessio ecclesiae Sancti Vincentii monachis Casemarii. (Laterani, II Non. Februarii.)
CXLIX. EPISCOPIS BELVACENSI NOVIOMENSI; CANTORI REMENSI. Mandat eis ut B. clericum, in possessione ecclesiae de Sarcum, ipsi a decano de Piceio concessae, manuteneant. (Laterani, VII Idus Februarii.)
CL. ABBATIBUS DE CORONA, ET DE BORNETO, ENGOLISMENSIS DIOECESEOS. Mandat eis ut in causa Petri Arlagras, clerici, cui praebenda in Ecclesia Petragoricensi, juxta mandatum C . . . papae, assignanda erat, sine mora procedant. (Laterani, XI Kal. Februarii.)
CLI. DECANO ET CAPITULO BELNENSIBUS. De recipiendo in canonicum B . . . praeposito Beliniacensi. (Laterani, II Kal. Februarii.)
CLII. N . . . . SANCTI JOANNIS ANGLIACENSIS ET . . . . SANCTI LEODEGARII ABBATIBUS, ET . . . . PRAEPOSITO SANCTI LEODEGARII XANCTONENSIS DIOECESEOS. De abusu in collatione praebendarum per monachos et canonicos Ecclesiae Sanctae Mariae Majoris Pictavensis. (Laterani, VII Kal. Februarii.)
CLIII. PRIORI SANCTI FRIDIANI ET MAGISTRO B . . . . CANONICO PISANO. De ritu denuntiandi, excipiendi et accusandi. (Laterani, III Id. Febr.)
CLIV. N . . . . BISINIANENSI EPISCOPO, ET . . . . CUSENTINO ELECTO. De abbatia Sanctae Mariae de Ligno. (Laterani, II Id. Febr.)
CLV. SALSEBURGENSI ARCHIEPISCOPO ET SUFFRAGANEIS EJUS, ET ABBATIBUS, PRIORIBUS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS IN SALSEBURGENSI PROVINCIA CONSTITUTIS. Adversus interfectores episcopi Herbipolensis (Laterani, X Kal. Febr.)
CLVI. ABBATI SANCTI EDMUNDI LINCOLNIENSIS, DECANO, ET P. BLESENSI ARCHIDIACONO, BARTHONIENSIBUS. Causam G. de Pertico, archidiaconi Nortimbriae examinandam ipsis committit. (Laterani, XV Kal. Martii.)
CLVII. ARCHIEPISCOPO SENONENSI. De jure metropolitano absolvendi, ante aut post appellationem. (Laterani, XIII Kal. Martii.)
CLVIII. JOANNI TITULI S. STEPHANI IN COELIO MONTE, PRESBYTERO CARDINALI, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Revocat abusus in Hibernia, ut filii patribus et nepotes avis in beneficiis non succedant. CLIX. EPISCOPO CASTELLANO; CAMALDULENSI, ET S. FRIDIANI PRIORIBUS. De reformatione monasteriorum per Tusciam, etc. (Laterani, XV Kal. Martii.)
CLX. REGI ANGLIAE. Ne impediat ecclesiasticam libertatem. (Laterani, X Kal. Martii.)
CLXI. EXERCITUI CRUCESIGNATORUM. De captione Jaderae. CLXII. COMITIBUS, BARONIBUS ET ALIIS CRUCESIGNATIS ( sine salutatione). De eodem argumento. APPENDIX LIBRI QUINTI. CLXIII. DILECTIS FILIIS MATTHAEO ABBATI ET FRATRIBUS SANCTI LAURENTII DE AVERSA, TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULARITER SUBSTITUENDIS IN PERPETUUM. (Laterani, Id. Julii.)
CLXIV. AD ROGERUM ABBATEM MONASTERII BB. PETRI ET PAULI DOROBERN. De confirmatione privilegiorum.
|
De monialibus, a nobis tua fraternitas requisivit, per quem eis absolutionis sit beneficium impendendum, si, vel in se invicem, vel conversos aut conversas suas, aut clericos etiam, in suis monasteriis servientes manus injecerint temere violentas. Super hoc igitur consultationi tuae taliter respondemus ut auctoritate nostra, per episcopum, in cujus dioecesi eorum monasteria fuerint, absolvantur.
|
Datum Laterani, III Kalend. Martii. Immaculata ordinis vestri religio, quae, tanquam vitis abundans, palmites suos latius propagavit et, velut lucerna non absconsa sub modio, sed in Grandimonte tanquam supra candelabrum posita, perlucidae radios claritatis ostendit, apostolicae sedis fastigium ad honestas concessiones inclinat, ut vitis cultori suo desideratum fructum reddat in tempore ac lucernae succensae oleum non deficiat charitatis, sed magis ac magis superabundet accrescat, ut qui ingrediuntur lumen videant et in vestris operibus glorificetur Altissimus, qui est in saecula benedictus. Ea propter, dilecti in Domino filii, vestris justis petitionibus clementer annuentes, ad exemplar felicis recordationis Urbani, Clementis et Coelestini, praedecessorum nostrorum, Romanorum pontificum, apostolica auctoritate decernimus ut qui, relicto saeculo , ad ordinem vestrum confugiunt, priori qui pro tempore fuerit et successoribus ejus catholicis, vel capitulo, si prior non fuerit, obedientiam et reverentiam absolute promittant. Fratribus autem singulis, in his quae ad commodum et honorem domus pertinent, fraternae charitatis officium et auxilium debitae subventionis impendant, minores se invicem, secundum Apostolum, arbitrantes; quatenus, juxta evangelicam apostolicamque doctrinam, se invicem honore praeveniant et qui forte major est meritis non erubescat amore Domini fieri minor omnibus. Paci vestrae praeterea providentes, statuimus ut ad recipiendum alterius religionis hominem, nemo vos cogat invitos, ne, dum instituta relicti ordinis qui ad vos confugerit, aemulatur a vestrae observantia disciplinae animos simpliciorum avertat et aliis vos contingat injuriosos et molestos existere, si professos eorum volueritis retinere. Priori autem tam in spiritualibus quam in temporalibus, plenam concedimus auctoritate apostolica potestatem, ita ut uni conversorum qui magis idoneus fuerit, in cellis vestris temporalia disponenda committat, qui, de ipsius prioris mandato eleemosynas depositaque recipiat et eas in pios usus ac necessitatem domus provida consideratione convertat. Cura vero spiritualium libere de mandato prioris, circa clericos ipsos resideat; ita quod nullus laicorum fratrum in confessionibus, poenitentiis, divinis officiis celebrandis, corrigendis excessibus clericorum, ullam sibi auctoritatem usurpet; sed haec omnia per priorem jam dictum vel de mandato ipsius per clericos impleantur. Sane laborum vestrorum, etc., usque praesumat. Liceat quoque vobis laicos vel clericos, etc., usque retinere. Prohibemus insuper ut nulli fratrum vestrorum post, etc., usque retinere. Quod si quis forte retinere, etc., usque in ipsos clericos vel conversos proferre sententiam regularem. Licitum, praeterea, sit vobis in causis propriis, etc., usque valeat deperire. Pro consecrationibus vero altarium vel ecclesiarum, etc., usque impendat. Alioqui, liceat vobis a quocunque malueritis, etc., usque vobis quod postulatur impendere non postponat. Porro, si episcopi vel alii Ecclesiarum rectores in ecclesia vestra, etc., usque irritandam. Sane, cum locus vester longe sit ab hominum habitatione semotus, vobis de sedis apostolicae benignitate, concedimus ut, cum generale terrae fuerit interdictum, liceat vobis, unius campanae pulsatione, competentibus horis, fratres vestros de laboribus ad ecclesiam convocare. Hoc, autem et in aliis locis vestris, ad instar felicis memoriae praedecessorum nostrorum Alexandri et Urbani, concedimus observari, qui a civitatibus, castris ac vicis adeo separantur, ut in eis sonus campanae vestrae minime audiatur. Ad haec, ut, instar praedictorum praedecessorum nostrorum, Alexandri, Urbani, Clementis, Coelestini et felicis recordationis Lucii, Romani pontificis, omnibus regulam vestram servantibus, sicut in vestro ordine continetur, laborem, loco poenitentiae et in peccatorum suorum remissionem, injungimus, quem in ipsa observantia patiuntur. Institutionem quoque, quam ad castigationem vestram, post confirmationem felicis recordationis Adriani papae, praedecessoris nostri, salubriter addidistis , auctoritate apostolica confirmamus ac perpetuis decernimus temporibus valituram; statuentes ut liberum sit vobis, secundum regulam vestram et instituta ordinis, absque aliquorum gravaminibus vel molestiis, Domino famulari. Praeterea domum et loca vestra, cum omnibus quae inpraesentiarum juste ac pacifice possidetis vel in futurum concessione pontificum, etc., usque poteritis adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, etc., usque communimus, statuentes ut ea firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Obeunte vero te nunc ejusdem loci priore, etc., usque praeponatur; sed, juxta regulae vestrae statutum, sex clerici et sex laici eligantur, qui, sicut in eadem regula continetur, electionem secundum Dei timorem faciant. Volumus tamen ut, sicut in electione prioris vestri ordinis noscitur hactenus observatum, praefati sex clerici per laicos et sex laici per clericos electores eligantur. Praeterea priori vestro, qui pro tempore fuerit, si tamen sit presbyter, tonsurandi fratres vestros clericos et pannos eorum benedicendi licentiam indulgemus. Praesenti insuper decreto sancimus ut, si quis eo voto quod secundum canones teneat, se et sua Grandimontensi Ecclesiae voverit ac bona sua pie ac rationabiliter in ultima legaverit voluntate, ipsum ad solvendum votum Domino et ad legatum reddendum Ecclesiae dioecesanus episcopus, ecclesiastica censura compellat; districtius inhibentes, ne aliquis clericus ordinis vestri, nisi prior fuerit vel hoc fecerit de mandato prioris, fratres suos excommunicare praesumat. Decernimus ergo, etc., usque profutura: salva, in omnibus, apostolicae sedis auctoritate. Si qua igitur, etc., usque ad finem. Datum Laterani, per manum Blasii, sanctae Romanae Ecclesiae subdiaconi et notarii, III Kalendas Martii, Indictione V. Officium exigit pii patris, ut corda discordantium filiorum ad concordiam revocet, et de his quae dissensionis materiam pariunt inter eos sic provide ac consulte disponat, ut cessent lites et jurgia sopiantur nec repullulent denuo in germen contentionis antiquae. Sane, cum in lege Domini, die ac nocte vos deceat meditari et in chordis et organo psallere coram eo, ne psalterium vestrum non consonet, si dissonaverint corda vestra, reducendae sunt chordae dissonae ad consonantiam harmoniae; ut consonanter tunc psallatis, cum vobis fuerit cor unum et anima una. Unde, cum olim fuisset apostolatui nostro suggestum quod, inimico homine superseminante zizania, dissensionis inter vos materia fuisset exorta, et in multis clerici de laicis gravarentur, tibi, fili prior, dedimus in mandatis ut taliter talia corrigeres per te ipsum cum consilio sapientum, quod aures nostras super his denuo querimonia non pulsaret. Verum quoniam, quibusdam impedientibus, litterae nostrae tibi non fuerant praesentatae, moti replicata querela, venerabilibus fratribus nostris, Bituricensi archiepiscopo, Parisiensi et Lemovicensi episcopis dedimus in mandatis ut, ad locum vestrum personaliter accedentes, inquirerent, tam de his quae proposita fuerant coram nobis quam de aliis, super statu domus, religionis observantia et omnibus de quibus inquirendum foret, diligentius veritatem; et corrigerent, appellatione remota, quae regulariter corrigenda viderent; et statuerent quod secundum Deum cognoscerent statuendum: cogentes tam clericos quam conversos, per censuras ecclesiasticas, si crederent expedire, perhibere testimonium veritati; si quid autem arduum appareret, quod per eorum sollicitudinem expediri non posset, ad nos, facta inquisitione, referrent; ut per eorum relationem instructi, consultius in hoc procedere valeremus. Qui cum nobis quae gesta fuerant rescripsissent, quoniam, quibusdam occasionibus emergentibus, nec ad reformationem nec ad inquisitionem etiam processerunt, dilectis filiis P. et Hel. presbyteris, et V. diacono, pro parte clericorum et dilectis filiis, RR. et G. presbyteris, P. B. Hel. W. et G. conversis, pro te, fili prior, ex alia parte, in nostra praesentia constitutis, attendentes quod boni judicis est litem minuere, non augere, et quod servum Dei litigare non decet, coepimus inter eos de pacis reformatione tractare; sicque factum est, Domino concedente, quod tam capitula, quae olim in litem deducta fuerant, et per praedecessores nostros decisa, sed denuo suscitata, quam alia quae de novo exorta fuerant sopiremus. Clerici si quidem querebantur in primis quod, cum conversi ad collationem pulsandi sibi vindicarent officium quod tutum vocatis, usque adeo, differendo pulsationem, eos, interdum, exspectare cogebant, ut de nocte cogerentur Completorium decantare. Conversi vero, taliter respondebant, quod, cum olim super hujusmodi pulsatione controversia mota fuisset, per bonae memoriae G. papam praedecessorem nostrum, eis fuit hujusmodi advindicatum officium, et certa hora constituta, in qua ad collationem diebus singulis pulsaretur, licet interdum fratres, redeuntes ab operibus suis, aliquantulum exspectarent. Nos igitur et praefati praedecessoris nostri sententiam observare volentes, et dissensionis materiam amputare, de consilio fratrum nostrorum, statuimus, ut semper hora statuta pulsetur; ita, ut, si frater conversus, qui ad hoc officium fuerit deputatus vel alius neglexerit, si forsan ille defuerit, illa hora pulsare, frater clericus, cui hoc a te, fili prior, vel successoribus tuis, injunctum fuerit, vel alius clericus, loco ejus, ei ut pulset injungat, et ille pulsare, ad denuntiationem ipsius, sine omni contradictione ac disceptatione, festinet. Pari modo, si clericus ipse super hoc exhiberet se forsan negligentem, conversus pulset nihilominus hora praefata. Quisquis autem eorum, sive clericus sive conversus, contra praesumpserit, tanquam inobediens regulariter puniatur. Praeterea quia clerici querebantur quod conversi coram eis de receptis et expensis nolebant reddere rationem, attendentes quod tu, fili prior, duos visitatores, unum clericum et alterum conversum, consuevisti ac debes, annis singulis, per cellas singulas, destinare, praesentium auctoritate decernimus ut de caetero in praesentia visitatorum illorum, in singulis cellulis, coram clericis et conversis vel, si omnes propter multitudinem non deceat interesse, quibusdam tam de his, quam de illis, de iis praesentibus, reddant de receptis et expensis omnibus rationem, eo modo quod tu, fili prior, consuevisti computationes audire. Conquerebantur praeterea clerici memorati, quod in quibusdam cellis paucissimi clerici ponebantur, cum tamen in eis esset conversorum plurima multitudo. Unde statuimus, ut in nulla cella de caetero unus tantummodo frater clericus collocetur; sed ea potius in hoc adhibeatur discretio ut, ubi sex conversi fuerint, tres clerici, ubi octo conversi, quatuor clerici, ubi decem conversi, quinque clerici, ubi duodecim conversi, sex ad minus clerici statuantur. Ubi vero, duodenarium numerus excesserit conversorum, in arbitrio tuo, fili prior, et tuorum successorum existat multiplicare clericos et conversos, prout visum fuerit expedire. Hoc autem dicimus, si in ordine vestro tot poterunt clerici reperiri. Si vero clericis exeundum fuerit ad laborem, exeant cum conversis et cum eis pariter revertantur. Semper tamen hebdomadarius in cella remaneat, ne desit aliquo modo sacerdos. Quod si forsan clericus contra regulare statutum excesserit exeundo, contra eum vel a clerico, vel converso in capitulo proclametur; ubi tamen non judicetur per laicum, sed per hebdomadarium presbyterum regulariter corrigatur. Prohibemus insuper ne clerici a cellis in quibus fuerint instituti ad cellas alias sine causa transferantur honesta. Et hoc ipsum cum fuerit faciendum, fiat provide a priore, sine praejudicio auctoritatis ipsius, cum discretorum consilio clericorum. Si quando vero ex justa causa fuerint transferendi, nec librum nec scripturam nec aliquid penitus secum ferant, nisi quantum eis fuerit de tua, fili prior, vel successorum tuorum, concessione permissum, cum nihil sibi proprium debeant vindicare. Nulli ergo, etc. Dat. Later., III Kal. Martii. Recepimus litteras quas nobis vestra devotio destinavit benignitate qua decuit, et responsionum vestrarum tenorem notavimus diligenter. Gratum autem gerimus et acceptum quod devotionis obsequia, quae civitas vestra exhibuit apostolicae sedi, per vestras nobis litteras replicatis et in eorum delectamur auditu, credentes quod et vos ad devotionem nostram inducamini, per pia progenitorum vestrorum exempla, et, sicut eorum servitia, sic praedecessorum nostrorum beneficia memoriter teneatis, cum noveritis quod Ecclesia Romana non fuerit servitiorum vestrorum ingrata, sed ea beneficiorum multitudine compensarit, quae ad praesens referre nolumus tanquam nota. Licet autem per litteras vestras, satis respondisse videamini humiliter et devote, minus tamen sufficienter et plene, sicut credimus, respondistis. Praemisso etenim quod communitatis nomine nullum praestitissetis auxilium Marcowaldo nec proposuissetis ulterius etiam exhibere vel permittere quod ei a Pisanis subveniretur in personis aut rebus, protinus subdidistis quod, cum Pisani ex diversis partibus in Siciliam, de consuetudine, mercationis causa, confluxerint, qui tibi, fili potestas, juramenti vinculo non tenentur, eos non potestis ad propria revocare, praesertim sine periculo personarum et rerum illorum qui in Sicilia commorantur. Praeterea, tu fili potestas, asseruisti, juramento regiminis, te teneri universos salvare Pisanos et nullum eorum sine decreto civilis laedere rationis. Verum nos, sicut indemnitati regis et regni caveri volumus per Pisanos, sic immunitati praecavere disponimus Pisanorum, ut de damnis ultimis, quae in regno incurrisse dicuntur, de quibus tamen nihil ipsi scripsistis, recompensationem possint debitam obtinere. Monemus igitur universitatem vestram et exhortamur attentius, et per apostolica vobis scripta mandamus quatenus, sicut de gratia nostra confiditis et nos de vestra devotione speramus, ne, vel vos servitia Ecclesiae Romanae a praedecessoribus vestris impensa perdatis, vel nos amittamus beneficia, quae tam Ecclesiae quam civitati Pisanae, praedecessores nostri, Romani pontifices, impenderunt, sed utrinque servata maneat hactenus gratitudo; Pisanos, qui in Sicilia commorantur, a praefati Marcowaldi auxilio, favore ac obsequio, revocetis, quem saltem, ex eo quod cum omnibus fautoribus et participibus suis excommunicationis est vinculo innodatus, si Christianos se, sicut condecet recognoscunt, debuerant evitare. Caveas quoque nobis tu, fili potestas, saltem juratoria cautione, quod Pisanos ipsos bona fide, quantum fieri poterit, revocabis nec permittes Marcowaldo a Pisanis, juxta posse suum, in personis vel rebus de caetero subveniri. Sane, non debetis vobis injuriosum aliquatenus reputare, si Romano pontifici hujusmodi praestiteritis causationem, ut vos de gratia nostra et nos de vestra simus devotione securi. Alioquin, quia, juxta sanctorum Patrum canonicas sanctiones, negligere, cum possis, perturbare perversos, nihil est aliud quam fovere, nec caret scrupulo societatis occultae qui manifesto facinori desinit obviare, nec apostolica sedes aequanimiter valeat tolerare ut, quacunque occasione, per eos, tam nobili patrimonio, videlicet regno Siciliae, spolietur, quod ad eam specialiter noscitur pertinere et quod nos, hoc tempore tenemur specialiter defensare, in vos, juxta quod significavimus per alias litteras, procedemus. Mallemus autem ut, progenitorum vestrorum sequentes exempla, et in devotione sedis apostolicae persistentes, nos licet voluntarios, cogeretis praedecessorum nostrorum vestigiis inhaerere, quorum propositum in honorificentia tam Ecclesiae quam civitatis Pisanae, nisi forsan per vos staret, libentissime sequeremur. Eligatis igitur, sicut viri providi et discreti, acquiescere monitis apostolicae sedis; cum longe sit durius expressam aliis litteris nostris poenam incurrere quam praestare hujusmodi cautionem. Dat. Laterani, IV Non. Martii. Cum, inter vos ex una parte, et venerabilem fratrem nostrum B. episcopum Spoletanum ex altera plures verterentur ad invicem quaestiones, et de eis dilectus filius noster, L. Sanctae Luciae ad Septasolis diaconus cardinalis ex delegatione nostra, plenius cognovisset, motae coram eodem cardinali controversiae, ipso referente, ad nostram audientiam pervenerunt. Nos autem diligenter intelleximus universa et investigavimus proposita et probata, ea postmodum de consilio fratrum nostrorum calculo sententiae terminantes. Primo enim contra vos episcopus proponebat quod, vos quatuor solidos Papiensis monetae, annis singulis sibi et Ecclesiae suae, canonis nomine solvere debebatis et quod per octo annos in solutione cessaveratis. Unde praeteriti temporis canonem sibi restitui postulans, super hoc judicium possessorium intentabat. Nos vero probationes episcopi attendentes, considerantes nihil ad possessionem pertinens per testes ab ipso inductos fuisse probatum, vos ab impetitione episcopi super restitutione petita duximus absolvendos; quaestione tamen super proprietate, si eam movere voluerit, eidem episcopo reservata. Secundo vero contra vos idem episcopus proponebat, vos mandatum paschale sibi debere persolvere, videlicet in tertia feria post Pascha, annis singulis, quatuor agnos vivos, quatuor latera porcorum, centum panes, centum ova, quatuor brocas vini, dimidiam libram piperis, unum fascem porrorum; et haec dicebat a vobis jam est triennium, non fuisse soluta. Quare dictarum rerum restitutionem praeteriti triennii postulabat. In hoc autem articulo, intellectis propositis et quae probata fuerant attendentes, vos duximus condemnandos ad praedictarum rerum restitutionem triennii jam transacti; salva vobis super jure proprietatis nihilominus quaestione. In tertia, siquidem, quaestione proponebat episcopus, vos quinque vel sex salmas frumenti una vice, et octo vel novem alia de decimis parochiae Sancti Angeli de Egio, suis officialibus per violentiam abstulisse, quas cum instantia sibi restitui postulabat, quod per testes inductos videbatur efficacissime comprobatum. E contrario, asserebatis vos nihil officialibus abstulisse, sed quod vobis debitum fuerat de illis decimis, ratione praedictae capellae ad vos pertinentis, volentes jura vestrae Ecclesiae conservare. Dicebatis etiam quod, etsi ab episcopo proposita vera essent, hujusmodi tamen petitione se fecit indignum, cum vos fecerit super hoc ad saeculare judicium evocari, unde videbatur a jure sibi debito cecidisse. In hac, autem, quaestione, licet episcopus factam a vobis violentiam comprobasset, quia, tamen, vos ad examen vetitum, contra jura, tam civilia quam canonica, trahere minime formidavit, sicut per testes inductos evidentissime probabatur, vos decernimus a petitione episcopi absolvendos; cum, etsi rem petitam episcopus possideret, eum ad restitutionem damnare, propter illicitae petitionis vitium, deberemus. Quarto equidem loco, conquerebatur idem episcopus de te, fili prior, qui, non petita confirmatione, in Ecclesia Sancti Gregorii prioris officium exercebas, quam sibi dicebat competere, super hoc allegans jura communia quae dicunt confirmationes praelatorum ad episcopum in sua dioecesi pertinere. Vos vero proponebatis contra episcopum hoc sibi minime de jure competere, cum Ecclesia Sancti Gregorii per Romanos pontifices sit exempta, quod nitebamini per quemdam librum camerae nostrae, qui vocatur Breviarium, comprobare. Nos vero attendentes non esse probatum Ecclesiam Sancti Gregorii exemptam ab Ecclesia Spoletana, decernimus priores Sancti Gregorii per episcopos confirmandos et te priorem volumus ab ipso episcopo postulare, ipsique praecipimus ut te confirmare procuret. In quinto vero articulo, contra vos episcopus proponebat, quod super perceptione mortuariorum vallis Bonzanin, sibi infertis molestiam et gravamen, postulans ut ab ipsorum perceptione vos penitus arceremus, cum ipse ea longo temporis spatio possedisset. Vos autem e contrario dicebatis ea de jure vos debere percipere, eo quod ea vobis concesserant episcopi Spoletani et eorum concessio per Romanum pontificem fuerat confirmata, et quia possessio episcopi fuerat interrupta; quae tam per testes inductos quam per instrumenta exhibita probabantur. Nos itaque in hac quaestione considerantes proposita et probata, vos a petitione episcopi duximus absolvendos. Sextam, autem, illud sibi vindicat quaestionem, quod episcopus repetebat a vobis omnia jura episcopalia, quae vos percepistis ex quo fuit episcopus, in plebatu Sancti Gregorii, quae sibi dicebat competere, tam de jure canonico quam ratione possessionis longaevae: quod vos denegabatis, dicentes jura episcopalia vobis, per Spoletanos episcopos, de ipso plebatu fuisse concessa, et ipsorum concessionem esse per Romanum pontificem confirmatam, quod evidentissime per instrumenta episcoporum exhibita ex parte vestra probabatur. Nos vero in hoc articulo intellectis propositis probatis, vos et Ecclesiam Sancti Gregorii ab impetitione episcopi, super jure episcopali plebatus Sancti Gregorii duximus absolvendos, eidem epicopo super his perpetuum silentium imponentes. Septimo loco, episcopus ecclesiam Sancti Savini in civitate sitam repetebat a vobis. Super qua petitione, per probationes ex parte vestra exhibitas, episcopum condemnamus. E contrario, postulabatis quidquid percipiebat de Egio episcopus supradictus, quod idem episcopus denegabat, dicens se ipsius villae decimas longo tempore possedisse; sed probatum fuit possessionem ipsam fuisse aliquando interruptam et ecclesiam Sancti Angeli, in ipsa villa sitam, per privilegia Spoletanorum episcoporum, pertinere ad ecclesiam Sancti Gregorii constitit manifeste. Quia vero secundum statuta canonica rationabiliter esse noscitur institutum, de decimis quatuor fieri portiones, quarum una clericis, secunda episcopo, tertia fabricae, quarta vero pauperibus conferatur, unam quartam illius decimae clericis debitam, vobis, nomine capellae Sancti Angeli de Egio, quae vobis est subdita, per sententiam judicamus, quartam alteram episcopo decernentes. Alias, vero, duas quartas, quarum una fabricae et alia pauperibus debet dari juxta canonicas sanctiones, dispositioni episcopi reservamus; ita tamen ut eas, secundum approbatam consuetudinem dioecesis Spoletanae debeat fideliter dispensare, quoniam ex illis rationem est in divino examine redditurus. Proponebatis etiam mortuaria, de Ecclesia Sancti Savini extra civitatem posita, ad vos de jure spectare; quod episcopus denegabat; super quo vos decrevimus condemnandos. Synodaticum tamen vobis duximus decernendum, quod ex concessione pontificali ad vos dignoscitur pertinere. Repetebatis etiam ab episcopo duos calices argenteos, quos vos praedecessori suo, M. nomine commodastis; quod episcopus denegabat, asserens unum calicem praedecessori suo, pro cujusdam causae salario, a vobis fuisse donatum. Quia vero probatur a vobis alter calix episcopo commodatus, alter vero sine patena pro salario episcopo fuisse collatus per probationes exhibitas apparebat, ipsum episcopum in restitutione unius calicis commodati duximus condemnandum, eum super petitione alterius absolventes. Impetebatis insuper episcopum super quinque modiolis terrae in podio sitae, quam dicebatis ad vestram Ecclesiam Sancti Gregorii pertinere. Sed, quia vos nihil ad proprietatem pertinens probabatis, cum fuisset petitorium intentatum, episcopum a petitione vestra decrevimus absolvendum. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, VI Non. Martii. Cassata quondam, tam postulatione tua, quia fuerat in discordia multa facta, quam electione dilecti filii nostri S. tituli Sanctae Praxedis presbyteri cardinalis, quia cum magis Ecclesiae Romanae quam Ecclesiae Ravennatensi dileximus, non admissa, dilecti filii Ravennatenses canonici, quorum quidam in te, quidam in cardinalem eumdem, prius contulerant vota sua, juxta formam mandati nostri convenientes in unum, ut super electione tractantes Ecclesiae consulerent viduatae, post deliberationem diutinam, in te unanimiter convenerunt a sede apostolica postulandum. Cumque postulationem eorum dilecti filii, Jo. de Curviaco et presbyter Jo. canonici Ravennatenses, et L. abbas Sancti Severi, et nobiles viri, P. traversarius, potestas Ravennas, et comes Malvicinus, tam per se quam per illorum litteras, nobis humiliter praesentassent, petierunt suppliciter ut postulationem eamdem approbare, de solita sedis apostolicae mansuetudine dignaremur, et largiri tibi licentiam transeundi. Nos igitur attendentes, quod Ecclesia Ravennas, quasi primogenita filia sit apostolicae sedis, et eadem ordinationem et formam Ecclesiae Romanae fere prae caeteris imitetur, postulationem eamdem, de consilio fratrum nostrorum admisimus; tibi licentiam concedentes ab Ecclesia Imolensi ad Ravennatensem metropolim transeundi. Caeterum nuntii memorati gratiam ex gratia vel post gratiam, potius, humiliter requirentes, propter multiplices necessitates Ecclesiae Ravennatensis, quae pluribus est debitis aggravata, cum instantia petierunt ut fraternitati tuae pallium, videlicet insigne plenitudinis pontificalis officii, mitteremus. Licet autem praedecessores tui vel confirmationis munere vel gratia consecrationis vel ornatus pallii, consueverint apostolicam sedem personaliter visitare, propter necessitatem tamen oppressionis quam patitur Ecclesia memorata et sterilitatem temporis, quam non urbs solummodo, sed et magna pars orbis cum urbe deplorat, per dilectum filium, R. subdiaconum et capellanum nostrum, nobis et fratribus nostris merito suae probitatis acceptum, pallium tibi, de multa gratia, destinamus, per nuntium ipsum, juxta formam nostram, quam sub bulla nostra dirigimus, conferendum. Ne autem ex gratia quam tibi et Ecclesiae Ravennatensi, causa necessitatis, impendimus, antiqua consuetudo vacillet et in te, quod absit! exceptionem inveniat, quod in praedecessoribus tuis generaliter dicitur hactenus observatum, fraternitati tuae, per apostolica scripta, mandamus atque praecipimus quatenus, usque ad annum post susceptionem pallii nostro te conspectui repraesentes, ut, quod de fidelitate apostolicae sedi servanda, in praesentia nuntii nostri, firmaveris, juramento profitearis apud sedem apostolicam viva voce. Tu ergo taliter eidem Ecclesiae praeesse studeas et prodesse, quod, per tuae sollicitudinis studium, tam in spiritualibus quam temporalibus, auctore Deo, suscipiat incrementum. Datum Laterani, VI Idus Martii. Scriptum est, in eumdem fere modum, suffraganeis Ecclesiae Ravennatensis, usque viva voce. Monemus igitur universitatem vestram et exhortamur attentius, et per apostolica scripta mandamus quatenus eidem archiepiscopo, tanquam metropolitano vestro, debitam exhibeatis reverentiam et honorem et taliter assistatis eidem, quod et ipse in vobis experiatur fraternae devotionis affectum, et vos sentiatis in eo paternae viscera pietatis. Datum, ut supra. Scriptum est in eumdem fere modum, capitulo et universo clero Ecclesiae Ravennatensis, usque reverentiam et honorem et salubria monita et mandata ipsius recipiatis humiliter et inviolabiliter observetis. Datum, ut supra. In eumdem modum, potestati et populo Ravennatensi. Tua nos duxit discretio consulendos, an natus ante compaternitatem, filiolam patris sui vel matris procedente tempore sibi possit matrimonialiter copulare, et, si cum ea contraxerit et pluribus annis simul PERMANSERIT, an postea debeat separari. Quaesivisti, etiam, an conscii talis matrimonii teneantur illud in publico accusare. Super quo discretioni tuae taliter duximus respondendum: quod hujusmodi personae, matrimonium non possunt contrahere; et, si contraxerint, de rigore juris possunt ab invicem separari: et qui contractum sciverint debent illud Ecclesiae nuntiare. Datum Laterani, XV Kal. Aprilis. Per tuas nobis litteras intimasti quod, cum N. Magdeburgensem archiepiscopum ad tuam praesentiam evocasses, ipse per nuntium suum proprii corporis infirmitatem allegans, se a labore itineris excusavit et iterum evocatus hostilitatis impedimenta praetendit, et sic nec primo nec secundo ad te vocatus accessit. Tu vero ipsius honori volens et honestati deferre, ut apud Corbeiam, quae non multum distabat, tibi occurreret per tuas ei litteras mandavisti. Cumque spe de ipsius adventu concepta, Corbeiam accessisses, ipse, sicut semel et iterum, sic tertio etiam in tua noluit praesentia comparere. Propter quod in eum, utpote contumacem, excommunicationis sententiam promulgasti, quam ipse nullatenus observavit. Verum archiepiscopus idem per suas nobis litteras intimavit quod, cum propter praedictas causas se semel et iterum excusasset, et tu ei tandem ut Corbeiam accederet mandavisses, quia locus ipse ad jurisdictionem hostium pertinebat vel saltem hostes erant potentiores in eo, non ex contumacia, sed necessitate potius, videlicet causa metus, ad te illuc accedere non est ausus. Et licet tuas ei postmodum litteras direxisses, ipse tamen priusquam litteras aperire, Magdeburgensibus clericis convocatis, ad sedem apostolicam appellavit et postmodum, ut tuo deferret honori, litteras ipsas legit. Cum igitur nobis de excommunicatione constiterit, sed utrum appellatio praecessisset, aut etiam utrum legitima fuisset non constet; cum et apostolica sedes tales absolvere consueverit ad cautelam: volentes tam tibi quam ipsi deferre, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus vel per te ipsum, si archiepiscopus secure tuo se poterit conspectui praesentare, vel per nuntium providum et discretum, ab eo quod mandatis nostris, super eis pro quibus excommunicatus est, pareat, juratoriam recipiens cautionem, beneficium ei absolutionis impendas; ita tamen quod, si post appellationem ad nos legitime interpositam aut etiam alias minus juste, quod tamen vix credimus, excommunicatum eum fuisse constiterit, mandatum ipsi non fiat, cum nolimus eum occasione hujusmodi praegravare; alioquin super faciendo mandato nostrae exspectetur beneplacitum voluntatis. Datum Laterani, XII Kal. Aprilis. Religiosam vitam eligentibus, etc., usque ea propter, dilecti in Domino filii, vestris et dilecti filii nobilis viri . . . marchionis orientalis, precibus inclinati, ecclesiam B. Petri de Monte-Sereno, in qua divino mancipati istis obsequio ad exemplar felicis recordationis Honorii papae, praedecessoris nostri, in jus et proprietatem Ecclesiae Romanae recipimus et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum Deum et beati Augustini regulam in eodem loco institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiter observetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona inclytae recordationis Corradus marchio, fundator ejusdem ecclesiae, et Otto, Theodoricus et Dedo marchiones, ejus filii, eidem ecclesiae contulerunt, cum caeteris quae inpraesentiarum rationabiliter possidet, aut in futurum concessione pontificum, etc., in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis. Locum ipsum in qua praefata ecclesia sita est cum omnibus pertinentiis suis, ecclesias in Turbech, in Oimstrowe, in Utbirch, in Numech. Lubechun, Welpered, Wiltu, in Wilzum et Sconowe, vineas et molendinum in Witin. villas in Halez, Nobedis, Papedorp, Siliistorp, Braucorvius, Welpoede, Wiltuim, Sconowe, Wilcium, Colzouve, Colhire, Rohdenbor, Pavendorp, Cordeneuvim, Grabuwim et Sorduwim, cum omnibus pertinentiis suis, jus parochiale in tredecim villis, sicut bonae memoriae Docherus, Magdeburgensis archiepiscopus, veteri capellae vestrae, quae sita est in aquilonali parte majoris Ecclesiae, pia liberalitate concessit, statuens ut habitatores villarum ipsarum in eadem capella baptisma et sepulturam acciperent, et praepositus vester, qui pro tempore fuerit, ipsius capellae curam haberet, ita tamen ut unus canonicorum de auctoritate praepositi praedicaret populum, pueros baptizaret, visitaret infirmos, mortuos sepeliret et alia quae ad jus parochiale pertinent exerceret. Cujus concessionem quatuor successores ipsius postmodum confirmarunt. Cum autem generale interdictum terrae fuerit, liceat vobis, exclusis excommunicatis et interdictis, clausis januis, non pulsatis campanis, submissa voce divinum officium celebrare. Chrisma vero, oleum sanctum, etc., a dioecesano accipietis episcopo, siquidem gratiam, etc. Alioquin liceat vobis catholicum quem malueritis, etc. Sepulturam quoque, etc. Salva, etc. Baptismus autem tam in ecclesia Sancti Petri quam in capella praedicta, sicut a quadraginta annis hactenus sine contradictione cujuslibet celebratus est, ita de caetero celebretur. Obeunte vero te, filii praeposite, etc. Ad haec, praesenti privilegio prohibemus ne, contra id quod fuit ab ecclesiae vestrae fundatore statutum et ab ejusdem ecclesiae fundatione servatum, advocatia ejus in feudum cuiquam conferatur. Decernimus, ergo, etc., salva sedis apostolicae auctoritate, et in parochialibus ecclesiis quas habetis dioecesani episcopi canonica justitia. Ad indicium autem hujus perceptae a sede apostolica libertatis, bisantium auri, vel feronem argenti, nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvatis. Si quis igitur, etc., usque in finem. Datum Laterani, per manum Blasii, sanctae Romanae Ecclesiae subdiaconi et notarii, XII Kal. Aprilis, Indict. V. Exposuisti nobis, fili praeposite, in nostra praesentia constitutus, quod, cum Ecclesia vestra sit in excelsi montis cacumine constituta et distet non modicum a locis illis in quibus piscium consuevit abundantia inveniri, non potest vobis congrue in esu piscium provideri. Propter quod humiliter postulabas a nobis, ut vobis infra septa Ecclesiae vestrae vescendi carnibus licentiam praeberemus, cum et necessitas postulet et utilitas hoc requirat, quia sufficientiam piscium absque magnis expensis habere nequitis et abstinere tam a piscibus quam a carnibus gravissimum reputatis. Nos igitur ex hoc devotionem vestram in Domino commendantes, quod sine speciali licentia nostra consuetudinem Ecclesiae vestrae infringere noluistis, praesenti vobis pagina taliter respondemus, quod, cum Regula beati Augustini, quam estis professi, vobis esum carnium non inhibeat sed concedat, vos secundum tenorem Regulae, nisi voto vos astrinxeritis speciali ab esu carnium penitus abstinere, carnes certis et statutis diebus, dummodo sine scandalo fiat, de nostra licentia comedatis. Sic autem id moderate fieri concedimus, quod et regularis ordo servetur illaesus, et vos hoc videamini non ad saturitatem, sed ad necessitatem potius postulasse. Datum Laterani, XI Kal. Aprilis. Non tam Petro quam petrae, etc., pro absolutione Nivernensis episcopi usque ad satisfacere plene volens, nuntium suum ad sedem apostolicam destinavit, per quem, etc., usque supplicatur. Nos igitur eidem episcopo laborem itineris de consueta sedis apostolicae mansuetudine relaxantes, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, ab eo quod mandatis apostolicis pareat, etc. usque suspendimus ad cautelam. Datum Laterani, XVII Kal. Aprilis. Cum dilectus filius, P. tituli Sancti Marcelli presbyter cardinalis, dudum in regno Franciae legationis officio fungeretur et Ecclesiae Carnotensi, quae inter Ecclesias Gallicanas multa consueverat religione florere, debitae visitationis solatium impendisset, sicut ex scriptis et dictis ejus accepimus domum Dei factam domum negotiationis, et negotiatores assidue vendere in templo Dei columbas, invenit et vineam Domini Sabaoth, quae uvas facere consueverat, conversam in amaritudinem vitis alienae germinare labruscas. Sane, inter alia quae ibidem sibi reprehensibilia occurrerunt, dilectum filium Henricum, majorem archidiaconum, de suae dignitatis emptione multisque aliis nec etiam nominandis, didicit publice infamatum. Unde ut saltem de multi quae ibi corrigenda erant quoniam in agro illius Ecclesiae pro frumento tribulus et spina pro hordeo nascebatur, animadvertisse aliqua videretur, cum suspensionis duxit sententiae supponendum, venerabili fratri nostro episcopo et dilectis filiis, abbati de Sarnaio, et magistro G. de Duaco, canonico parisiensi, mandans et in virtute obedientiae districte praecipiens, ut ipsam sententiam, cum aliis quae statuerat, infra quinque dies post susceptionem litterarum suarum, tam suspenso quam aliis publice intimarent, sicut ex rescripto cardinalis ejusdem perpendimus evidenter. Consequenter vero idem archidiaconus ad praesentiam nostram accedens, super imposito sibi crimine Simoniae suam nitebatur innocentiam, canonicam super hoc purgationem coram nobis offerens demonstrare, humiliter postulans, purgatione recepta, suspensionis per nos sententiam relaxari, cui subjectus fuerat praeter suorum exigentiam meritorum. Nos autem, ut hujusmodi purgatio, si praestita fuerit, debitum consequatur effectum, eam in partibus vestris satius credimus exhibendam, quatenus ubi malum ortum fuerat, moriatur et auferatur scandalum de cordibus aliorum quos fama vel infamia verius tanti mali reddiderat tristiores. Cum igitur de prudentia et honestate vestra indubitatam fiduciam habeamus, vices nostras vobis in hac parte duximus committendas, per apostolica scripta mandantes quatenus, nisi post denuntiationem indicendae purgationis publice factam in Ecclesia Carnotensi, legitimus contra eum infra viginti dies apparuerit accusator, vos ei purgationem canonicam indicatis ad minus tertia manu sui ordinis exhibendam; qua praestita et suspensionis sententia relaxata, boni eum testimonii nuntietis, arctius inhibentes ne quisquam ipsum super hoc deinceps molestare praesumat. Si vero indictam sibi purgationem praestare noluerit, vel defecerit forsitan in praestando, aut crimen ipsum rite probatum fuerit contra eum, per vos canonicam excipiat ultionem. Illud autem vos attendere volumus ac mandamus, ut tales personae ad purgationem hujusmodi admittantur quae vicinae sint et honestae. Quod si non omnes, etc., duo vestrum. etc. Datum Laterani, IX Kal. Aprilis. Scriptum est eisdem, in eumdem modum, pro Ph . . . . . archidiacono Pisciacensi. Datum, ut supra Veniens ad apostolicam sedem dilectus filius, P . . . . major archidiaconus Tullensis, coram nobis et fratribus nostris, venerabilem fratrem nostrum, M. Tullensem episcopum, super pluribus criminibus publice ac solemniter accusabat, asserens ipsum esse Simoniacum, dilapidatorem, perjurum, quae omnia se probaturum instantissime proponebat; et super eis vinculum inscriptionis arripiens, se ad poenam canonicam, si in probando deficeret, obligabat. Verum, quoniam accusare absentem tam leges saeculares quam canonica prohibent instituta, libellum accusationis nobis porrectum in ejusdem episcopi absentia nequaquam duximus admittendum. Sane, ne maleficia remaneant impunita et crimina subjectorum clausis videamur oculis pertransire, qui ea ex officii nostri debito corrigere volumus et debemus, ipsum archidiaconum ad vos, de quorum discretione honestateque confidimus, duximus remittendum, per apostolica vobis scripta mandantes quatenus, vocatis partibus, super praedictis criminibus, appellatione postposita, causam secundum formam canonum audiatis, in ipso negotio usque ad diffinitivam sententiam, quam nobis reservari volumus, legitime procedentes. Processum autem vestrum cum allegationibus et attestationibus, sub sigillis vestris inclusum nobis fideliter remittere studeatis, partibus competentem terminum assignantes, quo recepturi sententiam nostro se conspectui repraesentent, nullis litteris obstantibus ad harum tenorem, tacito, etc. Quod si non omnes his, etc., tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum Laterani, V Kal. Aprilis. cum vota vestra se in varia divisissent, dilectus filius, magister P. scholasticus Maguntinus, cum quibusdam aliis, pro illis qui Vormatiensem episcopum postularunt, procurator ad apostolicam sedem accessit, pro aliis vero dilecti filii E. et R. clerici Maguntini venerunt, quorum alter institutus fuerat procurator. Partibus igitur in nostra praesentia constitutis et eis in consistorio nostro diligenter et sufficienter auditis, de fratrum nostrorum consilio venerabili fratri nostro, de gratia nostra concedens eidem, ut Vormatiensem sibi Ecclesiam retineret. Nam de jure communi, quia praeter auctoritatem nostram transire praesumpsit, utraque fuerat spoliandus, ut et ea careret quam concupivit avare, ac ea quam superbe despexit. Quod si parere contemneret, utraque ipsum Ecclesia denuntiaret auctoritate nostra privatum. . Quod si nec recepisse praefatam Ecclesiam quoad spiritualia vel temporalia nec in spiritualibus vel temporalibus ministrasse constaret episcopum memoratum, idem legatus audiret quae super postulatione ipsius et electione archiepiscopi proponerentur hinc inde, testes utrinque reciperet et eorum depositionibus publicatis, usque ad calculum sententiae diffinitivae procedens, gesta omnia sub sigillo suo ad nostram praesentiam destinaret, statuens partibus terminum competentem quo apostolico se conspectui praesentarent, sententiam recepturi. . Ipse autem humiliter ad praesentiam nostram accedens, suppliciter postulavit ut pallium sibi, videlicet insigne pontificalis officii, de consueta sedis apostolicae benevolentia conferremus. Verum quidam simplex nuntius, ab adversariis ejus ad sedem apostolicam destinatus, ex eorum parte apertas nobis cum pendente sigillo litteras praesentavit, per quas iidem significabant canonici quod praedictus legatus corruptus pecunia iniquam sententiam protulisset. Addebant etiam quod Maguntini cives pariter juraverunt, quod eum nunquam haberent episcopum et quod universi clerici, paucis exceptis, suo favebant electo. Cum autem super his coepissemus deliberare cum fratribus nostris, electioni ejusdem archiepiscopi duo videbantur obstare: videlicet quod a paucissimis et post interpositam a se ipso appellationem videbatur electus. Nam cum postulatio Vormatiensis episcopi fuerit praecedentis appellationis ratione cassata, archiepiscopi electio debebat etiam ex eadem causa cassari. Sed e contra, sicut superius est expressum, qui in appellationem deliquerant, appellationem contra eumdem archiepiscopum non poterant allegare. Poterat quoque dici, quod, etsi post appellationem, non tamen contra formam appellationis fuisset electus archiepiscopus saepedictus, cum appellaverit in hac forma, ne canonici Maguntiae residentes sine ipso ac sociis suis haberent in electione processum. Nec nocet quod posset ex altera parte replicari quia nec ipse et socii sui debuerant procedere sine ipsis; quia ipsi appellationem ad nos interpositam contemnendo reddiderant se indignos, et abusi fuerant jure suo. Unde cum in Lateranensi concilio de his qui quasdam personas inhibitas eligunt sit statutum, ut eligendi tunc potestate privatos et ab ecclesiasticis beneficiis triennio noverint se suspensos, illis pro longe majori delicto, tanquam indignis, ab electionis potestate cadentibus, penes eumdem ac socios suos tantum jus remanserat eligendi. Quare si multo pauciores in ipsum quam convenerint convenissent, intelligendum est tamen quod omnes qui tunc eligere poterant, elegerunt eumdem. sicut et nuntium destinarunt, quemadmodum ex ipsorum ad nos directis litteris comprobatur, qui secure ad eumdem legatum accessit, et ad propria remeavit, cum et ipse legatus paratus fuerit securitatem omnimodam providere. Nec obest quod idem nuntius dicitur appellasse, cum appellationi renuntiaverit et in commissione nostra, quam pars reportavit utraque, obstaculum fuisset appellationis amotum. Sed nec apparebat etiam qui contra factum legati quidquam posset objicere ac probare, cum non procurator sufficiens, sed simplex ad nos contra praedictum archiepiscopum fuisset nuntius destinatus. Praeterea si appareret etiam, non esset aliquatenus audiendus, cum adversarii ejus per praesumptionem, contemptum et blasphemiam, audientia nostra reddiderint se indignos. Praesumptio enim fuit, quod virum pastorali praeditum dignitate, alteri Ecclesiae spirituali conjugio copulatum, praeter auctoritatem nostram, contra formam canonicam non solum eligere, sed recipere praesumpserunt. Contemptus accessit ex eo quod, postquam procurator eorum nostra litteras reportavit, in quibus mandabatur expresse quod si Vormatiensis episcopus Maguntinam Ecclesiam, quoad spiritualia vel temporalia recepisset vel in spiritualibus aut temporalibus ministrasset in ea, ipsius postulatio cassaretur et eisdem non veniret in dubium, sed potius manifeste constaret quod Vormatiensis temporalia saltem receperat et ministrarat in eis, ipsi postmodum tanquam electo suo, sicut ex litteris ipsorum apparet, in quibus eum suum electum nominant et ei se asserunt unanimi consensu favere, temere paruerunt, et consenserunt in ipsum, spirituale cum eo adulterium perpetrantes, cum et per nuntium ad nos ultimo destinatum electionem ipsius in publico consistorio postulaverint confirmari. Blasphemia vero in eo fuerat subsecuta, quod ponentes in coelum os suum, legatum nostrum qui fungebatur in illis partibus vice nostra et qui prius etiam quam assumeretur ad officium pastorale, multae religionis exstiterat, utpote qui in Cisterciensi ordine fuerat primo abbas, quantum in eis exstitit infamantes, eum corruptum fuisse pecunia sunt mentiti. auctoritate apostolica duximus confirmandam; et ne quid ad exsecutionem archiepiscopalis officii sibi desit, pallium, videlicet insigne plenitudinis pontificalis officii, ipsi duximus concedendum. Licet autem ex eo quod Ecclesia Maguntina filia est sedis apostolicae specialis et in ejus semper devotione permansit, de ipsius non turbari turbatione minime valeamus, quia tamen exigente justitia, in qua sumus singulis debitores, super hoc aliud non potuimus diffinire, universitatem vestram monemus, exhortamur attentius atque per apostolica vobis scripta mandamus, et in virtute obedientiae districte praecipimus quatenus eidem archiepiscopo debitam exhibeatis reverentiam et honorem et ei, tanquam patri et pastori vestro, devote ac reverenter intendere procuretis. Alioquin, noveritis nos saepedicto legato et venerabili fratri nostro Hildesemensi episcopo et dilecto filio praeposito Bonnensi per apostolica scripta mandasse ut vos ad id, monitione praemissa, per excommunicationis sententiam et, si necesse fuerit, per subtractionem beneficiorum vestrorum, appellatione remota, compellant. Quod si nec sic, quod non credimus, mandatis nostris volueritis obedire, depositionis sententiam poteritis non immerito formidare. Sane si vel legatus noster errasset in hoc, vel nos etiam errassemus, debueratis tamen honori matris vestrae humiliter et devote deferre, nec sic quod foret ejus opprobrium revelare, cum ex divinae paginae didiceritis lectione, quod Cham maledictionem incurrit, quia patris pudenda non texit. Multo magis ergo in eo nobis parere debetis, in quo secundum conscientiam nostram, teste Deo, juste nos credimus judicasse. Volumus etiam et discretioni vestrae praecipiendo mandamus quatenus Vormatiensem episcopum moneatis ut, Ecclesia Maguntina dimissa, Vormatiensi Ecclesia sit contentus, cui est adhuc spiritualis conjugii vinculo alligatus; alioquin denuntietis eum illa etiam auctoritate nostra privatum, et, si necesse fuerit, excommunicationis eum sententia feriatis et excommunicatum singulis diebus Dominicis et festivis, pulsatis campanis et candelis accensis, publice nuntietis et mandetis ab omnibus arctius evitari. Quod si nec sic recesserit ab Ecclesia Maguntina, a nobis se noverit deponendum. Praeterea nobilem virum Philippum, ducem Sueviae, moneatis, ut se praedicto archiepiscopo non opponat, quo minus Maguntinam Ecclesiam tam in spiritualibus quam temporalibus salubriter valeat gubernare. Alioquin, cum nullus imperator, nullus princeps episcoporum translationi se unquam praesumpserit immiscere: Nos ecclesiasticam libertatem in hoc, et sedis apostolicae dignitatem quae a praedecessoribus nostris ad nos hactenus emanavit et a nobis ad successores nostros in finem saeculi, favente Domino, protendetur, nullatenus pateremur infringi, quin pro ea potius, si necesse foret, animam poneremus. Datum Laterani, X Kal. Aprilis. Scriptum est super hoc dicto legato, Hildesemensi episcopo et praeposito Bonnensi. In eumdem fere modum, usque cassationem postulationis factae de Vormatiensi episcopo ratam habemus et electionem tuam auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Et ne quid ad exsecutionem archiepiscopalis officii tibi desit, pallium, videlicet insigne plenitudinis pontificalis officii, fraternitati tuae duximus concedendum. Nulli ergo, etc. confirmationis, etc. Datum Laterani, XII Kal. Aprilis. Significantibus filiis dilectis, G. priore et conventu Sancti Sequani, ad nostram noveritis audientiam pervenisse quod abbas eorum, de quo spem certam conceperant quod ruinas monasterii resarciret, signum crucis de manibus dilecti filii nostri, P. tituli Sancti Marcelli presbyteri cardinalis, tunc apostolicae sedis legati, suscepit et proposuit transfretare. Unde, quia ex ejus absentia paupertatem rerum temporalium, dissolutionem ordinis et aedificiorum ruinam, dicti prior et monachi metuebant, postularunt a nobis ut vel eum absolveremus a voto peregrinationis emisso, vel faceremus illud in aliud commutari. Quare monasterio ipsi volentes paterna sollicitudine providere, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, cum ex defectu senilis aetatis idem abbas asseratur impotens ad eundum, ipsum auctoritate nostra suffulti a voto hujusmodi absolvatis, sic tamen, ut juxta vestrae discretionis arbitrium et sui monasterii facultates, subventionem idoneam dirigat in subsidium terrae sanctae, ac vacet devotius operibus pietatis et ferventius ad observantiam ordinis et monasterii sui restaurationem intendat. Datum Laterani, V Idus Aprilis. , vestra universitas plene novit, cum saepius apud nos super hoc deposueritis de ipso querelas et vobis concedi postulaveritis licentiam eligendi. Nos autem exspectantes diutius duximus exspectandum si forte reverteretur ad cor, et ad Ecclesiam suam quam taliter reliquerat, remearet. Nolentes igitur quod diutius Ecclesia ipsa pastoris maneat solatio destituta, et electionem vestram nobis curetis quam citius praesentare Datum Laterani. Scientes serenitatem regiam in devotione sedis apostolicae solidatam, de ipsius prosperitate gaudemus et felices successus ipsius proprios reputamus. Unde cum nobis per dilectum filium N. nuntium suum, intimasset sollicitudo regalis, quod terram Meganipani ad suum dominium revocasset, gavisi sumus in Domino et ei qui dispersa congregat et congregata conservat gratiarum exsolvimus actiones. Credimus autem serenitatem regiam meminisse qualiter, etsi olim ad instantiam ejusdem Meganipani, disposuerimus legatum nostrum mittere in Serviam, tandem tamen, voluntate tua plenius intellecta, a proposito desistentes magnificentiae tuae duximus deferendum. Ex parte tua fuit nostris auribus intimatum quod saepe in dioecesi Cameracensi contingit, ut dum quempiam de negligentia sua circa debitam Ecclesiae suae providentiam, etc., ut in illa quae mittitur Metensi archidiacono in regesto quarti anni domini Innocentii usque in finem. Nulli ergo, etc., nostrae concessionis, etc. Datum Laterani, XIV Kal. Aprilis. In medio duorum hostium positus miser homo, dum caro adversus spiritum et adversus carnem spiritus concupiscit, dum corpus quod corrumpitur aggravat animam, vix potest in carne carnis sordes exuere, et cum corruptibili non corrumpi; cum saepe Dalila praevaleat in Samsonem et capiatur in amplexu virginis etiam unicornis. Sane, nulla pestis efficacior ad nocendum quam familiaris inimicus , quoniam inimici hominis domestici ejus , quibus tanto minus resistitur quanto difficilius evitantur. Quis autem pugnam hujusmodi levem putet, quis eam valeat evitare, cum Apostolus etiam de se dicat: Video aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis meae, et captivantem me in lege peccati, quae est in membris mei , nisi qui ejus exemplo castigaverit corpus suum et in servitutem redegerit, ut caro spiritui et sensualitas rationi serviat? Non enim in hoc conflictu finis est aequanimiter exspectandus, aut tanquam tutius medium eligendum, ut vel neutri faveatur omnino vel uterque pariter foveatur: sed juvandus est spiritus et caro contra subjuganda. Verum dum caro spiritum vel spiritus carnem culpat, imo, ut rectius dicamus, impugnat, nemo vivit absque peccato; quoniam si dixerimus quia peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est. Et quia non tantum lusisse in culpa est, sed non incidere quoque ludum, ad lamentum est poenitentiae recurrendum, ut sordes criminum confitentes abluantur lacrymis et pulvis cogitationum poenitentis suspiriis exsuffletur, fiatque majus gaudium angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente quam super nonaginta novem justis, qui noscuntur poenitentia non egere: gaudemus autem et tui propositi puritatem in Domino commendamus, quod, sicut venerabilis frater noster Cantuariensis archiepiscopus nobis intimare curavit, serenitas regia quae praediximus diligenter attendens, ei peccata sua, quae ab aetate ineunte commisit, humiliter est confessa et juxta consilium ejus Deo satisfacere repromisit. Idem autem archiepiscopus saluti tuae cupiens providere, inter alia tibi diligenter consuluit ac prudenter injunxit ut centum milites dirigas in subsidium terrae sanctae, in obsequio Crucifixi per annum integrum moraturos, et monasterium construas in quo conventus fratrum Cisterciensis ordinis statuatur. Monemus igitur serenitatem regiam et exhortamur in Domino quatenus posteriorum oblitus ad anteriora jugiter te intendas nec retrorsum respicias, sed de caetero vaces operibus pietatis, et sic satisfacias de commissis, ut caveas cautius committenda. Speramus enim quod, si te in operibus exercueris pietatis et feceris quae sunt placita coram Deo, prosperabitur regnum tuum, et honor regius temporaliter etiam recipiet incrementum. Nos autem de misericordia Dei omnipotentis et beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate confisi, concedimus ut satisfactionis effectus tibi ab archiepiscopo eodem injunctus et sponte a tua devotione susceptus, in remissionem tibi proficiat peccatorum, etc. Datum Laterani, VI Kal. Aprilis. Ad nostram noveritis audientiam pervenisse quod W. de Plear , exhausto thesauro regio, ne quid remaneret intactum, terras, possessiones, tenimenta Demanii et Montitii , molendina et furnos et macella, et alios redditus, quibus voluit, pro sua voluntate concessit, et concessionem suam sigillo regio, quod ipse tenuerat, confirmavit. Praeterea, cum a quibusdam Ecclesiis, civibus et mercatoribus pecuniam mutuo recepisset et extorsisset ab aliis violenter, tandem ut laesos utrinque placaret, bajulationes concessit eisdem, et in dispendium regis retorsit quod in suum et suorum commodum attentarat. Cum igitur tantum regis dispendium nec debeamus nec velimus aequanimiter sustinere, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus et ea quae ipse concessit, nonobstante appellatione vel contradictione cujuscunque, ad regis dominium revocetis et eos quibus bajulationes commisit eisdem bajulationibus curetis auctoritate apostolica spoliare, nisi forsan vobis per litteras nostras ostendant, quod eis fuerint per apostolicam sedem confirmatae. Datum Laterani, V Kal. Maii. Ad vestram volumus audientiam pervenire quod de dilecto filio G. fratris militiae Templi, familiaris nostri, et nobilis viri Lug. et M. de Potentia, legalitate ac prudentia confidentes, constituimus eos magistros camerarios Apuliae et Terrae Laboris, et justitiariatus officium in domanio totius Apuliae et Terrae Laboris et ducatus Amalphiae, ipsis committimus exsequendum. Monemus igitur universitatem vestram et exhortamur attentius, et per apostolica vobis scripta mandamus atque praecepimus, quatenus eis de omnibus praeteritis et praesentibus et futuris, quae ad magisterium Camerariatus pertinent, intendatis et de his quae in domanio regis ad justitiariam spectare noscuntur, curetis eisdem ad mandatum nostrum et regis honorem et regni profectum humiliter respondere. Datum Anagniae, X Kal. Maii. fuit propositum coram nobis quod, cum inter Anglicos et Wallenses sint inimicitiae manifestae et ad partes illas Anglicis periculosus sit transitus pro viarum periculis et guerrae, quae inter gentes illas frequens esse dignoscitur vel continua, multi de causae suae meritis diffidentes, te aliquando vel tuos auctoritate litterarum nostrarum trahere satagunt ad judices in Wallia constitutos, ut sic indefensas causas, etiam justissimas, relinquatis vel compositionem subeatis injustam pariter et damnosam. Cum igitur causas quas committimus, sic velimus fine debito terminari, quod neutra partium contra justitiam aggravetur, fraternitati tuae praesenti Datum Laterani, X Kal. Maii, pontificatus nostri anno quinto. Licet appellationis obstaculum ad remedium inventum fuerit oppressorum, multi tamen oppressis indulto beneficio abutentes, illud in clypeum iniquae defensionis assumunt, ut et correctionem valeant effugere praelatorum et liberius quae religionem non sapiunt exercere. Ad audientiam siquidem nostram, te significante, pervenit, quod, cum ad abbatias et alias domos conventuales tuae dioeceseos, juxta quod officii tui sollicitudo deposcit, visitaturus accedis, ut errata corrigas, aedificanda aedifices et destruenda destruas, abbates, priores, seu alii locorum eorumdem rectores, ut canonicam correctionem evitent, appellationis obstaculum interponunt ac sic tuum conantur propositum impedire, ut neque de intrinseca vel extrinseca correctione locorum ipsorum aliquid valeas ordinare. Volentes igitur et fraternitati tuae deferre et praesumptionibus occurrere malignantium, devotioni tuae auctoritate praesentium indulgemus ut, quoties te ad Ecclesias conventuales dioecesana tibi lege subjectas, necessitas vel utilitas traxerit, nonobstante appellationis objectu, si qua interposita fuerit in elusionem ecclesiasticae disciplinae, libere, de prudentium et religiosorum consilio, in eis corrigenda corrigas et statuas quae secundum Deum fuerint statuenda. Datum Laterani, VIII Kal. Maii. Cum nuper Ecclesia vestra pastoris foret regimine destituta, vos convenientes in unum, super electione habuistis pontificis substituendi tractatum. Sed intelligentes quod vestra vota erant divisa, licet aliquos duxeritis nominandos, ad electionem tamen nullatenus processistis, et ad sedem curastis potius apostolicam appellare. Cum ergo dilecti filii, R. archidiaconus et G. canonicus vester ex una parte ad nostram praesentiam accessissent, postulabant a nobis dilectum filium Willelmum de Jovis-Villa, Ecclesiae vestrae canonicum, in episcopum sibi dari. Verum, dilectus filius decanus Meldensis, qui pro parte altera missus fuerat procurator, licet proponeret dilectum filium, J. majorem archidiaconum Ecclesiae, a parte pro qua venerat postulatum, petiit tamen ex adverso electionis vobis licentiam non auferri, sed remitti potius utramque partem ad Ecclesiam memoratam, ut illic vobis personam eligeretis idoneam in pastorem. Nolentes igitur vos eligendi potestate privari et partes ad propria remittentes, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus districte praecipimusque quatenus infra mensem post praesentationem litterarum istarum, personam idoneam de gremio ejusdem Ecclesiae, si talis in ea poterit reperiri, vobis canonice in episcopum eligatis, et si electio facta fuerit in concordia, ipsam venerabili fratri nostro, W. Remensi archiepiscopo Sanctae Sabinae presbytero cardinali, apostolicae sedis legato, repraesentare curetis; quam si canonice factam repererit et de persona idonea celebratam, per eum mandavimus confirmandam et electum in episcopum consecrandum. Quod si forsan non poteritis convenire, sed plures duxeritis eligendos, eidem archiepiscopo et venerabili fratri nostro episcopo Parisiensi et dilecto filio primicerio Metensi dedimus in mandatis, ut, omni gratia et timore postpositis, examinatis prudenter et studiis eligentium et meritis electorum, quem magis utilem Ecclesiae viderint, electionem ipsius, dummodo canonica reperiatur, nullius contradictione vel appellatione obstante, confirment, reducentes in irritum, si quid ante susceptionem praesentium litterarum invenerint attentatum; alioquin utraque electione cassata, personam vobis idoneam, sublato appellationis obstaculo, in episcopum assignare procurent, ut vos ipsi tanquam episcopo vestro debitam exhibeatis reverentiam et honorem, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compellentes; si vero non omnes his exsequendis valuerint aut voluerint interesse, vel etiam convenire, praedictus Parisiensis episcopus, cum eorum altero, ea nihilominus exsequatur. Datum Laterani, VIII Kal. Maii. Si sub potenti manu Domini humiliasset se populus Christianus nec praesumpsisset contra stimulum calcitrare, sed flagellum, quod ex justo judicantis judicio suae videbat imminere cervici, suis criminibus imputasset, ascendisset ad Dominum forsitan clamor noster, et ipse qui miserator et misericors est, tristitiam nostram in gaudium convertisset. Verum quia omnes declinavimus, simul inutiles facti sumus, nec est qui faciat bonum etiam usque ad unum, nec placatus est hactenus Dominus nec pepercit, sed usque nunc manus ejus mansit ad flagellum extenta. Sane, si dissimulasset populus cismarinus crucis injuriam et opprobrium Crucifixi, nec se flagellatum in occupatione terrae nativitatis Dominicae credidisset, vos tamen qui et strages virorum vestrorum et victrices hostium acies e vicino vidistis, non debuistis profanationem civitatis Hierosolymitanae, coinquinationem templi Dominici, vincula et captivitates vestrorum, occisionem gentis nostrae ac translationem salutiferae crucis, in qua salus mundi pependit, siccis oculis intueri, qui debuerant potius deducere lacrymas per diem et noctem, ut sic saltem Dominum ad misericordiam provocarent, quatenus cum vos conversi fuissetis ad ipsum, et ipse converteretur ad vos, et propitius fieret peccatis vestris et vestrae dignaretur miseriae misereri. martyrii adepti sunt. Cum ergo nos praedeeessorum nostrorum vestigiis inhaerentes, fidelium populos ad subsidium terrae sanctae duxerimus commonendos, et jam, eo faciente qui actiones nostras aspirando praevenit et prosequitur adjuvando, multi nobiles et potentes de regno Francorum, imo etiam multa de diversis partibus multitudo, assumpserint signum crucis, et in subventionem vestram viriliter accingantur, ne, quod absit, inanis sit labor eorum, si, zizania inter eos superseminante homine inimico, angelus qui de ipsorum medio colligat omnia scandala non mittatur, dilectis filiis nostris S. tituli Sanctae Praxedis, et P. tituli Sancti Marcelli presbyteris cardinalibus, apostolicae sedis legatis, viris providis et discretis, tam in opere quam sermone potentibus, laborem injunximus peregrinationis, ut uterque vel alter eorum exercitum Domini cum humilitate praecedat et eum in concordia foveant, et ad pacem revocent impacatos.] Verum ne in vacuum nos et ipsos laborare contingat, si ultra maligni populi demereantur merita quod cismarini, non de suis meritis sed divina potius miseratione sperantes, obtinere nituntur, universitatem vestram monemus, et exhortamur attentius et per apostolica vobis scripta mandamus quatenus tales vos exhibere curetis et sic commissos vobis populos informetis ad opera pietatis, ut, cum vobis et nobis fuerit Dominus complacatus, exercitui suo vim tribuat et inimicos crucis in eorum tradat manibus et confundat, haereditatem suam haeredibus Dei, cohaeredibus autem Christi restituens, ut inhabitent in ea qui diligunt nomen ejus. Volumus etiam et discretioni vestrae praecipiendo mandamus, ut praedictos apostolicae sedis legatos sicut personam nostram, imo nos in eis, benigne recipere ac honorifice pertractare curetis, salubria monita et statuta ipsorum, quae per se vel nuntios aut litteras suas duxerint facienda, suscipientes humiliter et inviolabiliter observantes et convenientes ad vocationem ipsorum; alioquin sententiam quam uterque vel alter eorum tulerit in rebelles, ratam haberi volumus et inviolabiliter observari. Nos enim eorum utrique legationis officium duximus committendum, ut in terris suae legationi commissis evellant, destruant, disperdant, aedificent et plantent, prout quaeque sollicitudine sua cognoverint indigere, ac in illis, cum de paganorum manibus fuerint liberati, statum Christianitatis reforment et statuant quae secundum Deum et fidem catholicam viderint statuenda. Ut autem nihil eis desit ex his quae ad plenitudinem legationis pertinent exsequenda, plenariam illis concedimus facultatem ut, cum necesse fuerit, vice nostra etiam illa exsequantur quae nostro sunt speciali privilegio reservata, firmiter inhibentes, ne quis eorum processum, provocationis objectu audeat impedire. Quod autem scribimus communiter pro ambobus, specialiter etiam pro utroque mandamus, si forsan non poterint convenire. Datum Laterani. Cum aliquos ex fratribus nostris, exigentibus variis Ecclesiae necessitatibus, ad varias provincias destinamus, sic debemus injunctae illis legationis onus jurisdictione auctoritatis ecclesiasticae compensare, ne ipsorum fiat labor inanis, si tenuis eis fuerit collata potestas, cum plerique ipsorum praesumant propositum impedire, quos praesumptionem suam intellexerint non posse districtionis ecclesiasticae gladio pio cohibere. Cum ergo te in ultramarinam provinciam de fratrum nostrorum consilio, non tam Ecclesiae quam totius populi Christiani exigente necessitate, a nostro latere destinemus, plenae legationis officium tuae discretioni committimus, ut cum dilecto filio, P. tituli Sancti Marcelli presbytero cardinale, apostolicae sedis legato, quem ad partes destinamus easdem, vel etiam per te solum, evellas, destruas, dissipes, aedifices et plantes, juxta quod quodlibet sollicitudine tua cognoveris indigere. Ut autem nihil tibi desit ex illis quae ad plenitudinem legationis pertinet exsequenda, plenariam tibi auctoritate praesentium concedimus facultatem, ut, cum necesse fuerit, vice nostra illa etiam exsequaris quae nostro sunt speciali privilegio reservata, firmiter inhibentes, ne quis processum tuum provocationis objectu audeat impedire. Tu ergo tanquam vir providus et discretus, sic deferas apostolicae sedis honori, sicut tibi vides ab ipsa deferri, ut et nos consulas in quibus videris consulendos et plenitudinem auctoritatis nostrae requiras in quibus eam cognoveris requirendam, et sic modeste procedas in omnibus et discrete, ut et quae agenda sunt agas et ab illis abstineas a quibus fuerit abstinendum, ac talem te omnibus exhibere procures, ne cui merito possis esse suspectus. Datum, ut supra. Cum olim Ecclesia vestra vacasset, et vos de praeficiendi vobis pontificis electione tractantes convenire non potuissetis in unum, quidam vestrum dilectum filium, W. archidiaconum ejusdem Ecclesiae, quidam vero . . . . . . cantorem Sancti Martini Turonensis, sicut dicitur, elegerunt. Cumque venerabili fratri nostro Octaviano, Ostiensi episcopo, tunc apostolicae sedis legato, utraque fuisset electio praesentata, ipse auditis quae fuerant hinc inde proposita, utramque cassavit; sed utraque pars ad nostram duxit audientiam appellandum. Verum cum dilecti filii Robertus, Hugo et Reginaldus, concanonici vestri ex una parte ad nostram praesentiam accessissent, postulabant a nobis memoratum archidiaconum in episcopum sibi dari; magister vero Petrus et Bricius, canonici ejusdem Ecclesiae, qui pro alia accesserant, ex adverso petebant vobis electionis licentiam non auferri, sed remitti potius utramque partem ad Ecclesiam memoratam, ut illic vobis eligeretis personam idoneam in pastorem. Nolentes igitur vos eligendi potestate privare, ipsos ad propria duximus remittendos, per apostolica vobis scripta districte praecipiendo mandantes quatenus infra mensem post susceptionem praesentium, personam idoneam canonice vobis in episcopum eligatis, et si electio facta fuerit in concordia, ipsam venerabili fratri nostro Turonensi archiepiscopo praesentetis, qui eam, si canonice factam repererit et de persona idonea celebratam, metropolitica fretus auctoritate confirmet et electum in episcopum non differat consecrare. Quod si forsan non potueritis convenire, sed plures duxeritis eligendos, noveritis nos venerabilibus fratribus nostris . . . . . . . Bituricensi et eidem Turonensi, archiepiscopis et episcopo Lexoviensi per scripta nostra mandasse ut ipsi, omni gratia et amore postpositis, examinatis prudenter et studiis eligentium et meritis electorum, si alterutram electionem invenerint confirmandam, eam, cessante cujuslibet contradictione et appellatione, confirment; alioquin, utraque cassata, vobis personam idoneam, sublato appellationis obstaculo, in episcopum assignare procurent; vos ut ipsi tanquam episcopo vestro debitam exhibeatis reverentiam et honorem, monitione praemissa, per censuras ecclesiasticas, appellatione postposita, compellendo. Datum Laterani, IV Kal. Maii. Scriptum est illis, super hoc, addito: Nonobstantibus litteris ad venerabilem fratrem nostrum, Pictavensem episcopum et conjudices suos, ab his qui prius venerant impetratis; quod si non omnes his exsequendis valueritis aut volueritis interesse vel etiam convenire, tu, frater Bituricensis, cum eorum altero, ea nihilominus exequaris. Datum Laterani, ut supra. Proposuit etiam quod uxorem evidenter haberet, de qua filios generavit; quod sigillum adulterinum confinxit; quod sit ebriosus, fornicator, publicus histrio, ita quod quadam vice, cum duobus joculatoribus contra tres alios histriones certamine inito, enormiter fuit laesus in naso et eo fere, sicut apparet hodie, mutilatus, et unus reliquorum trium joculatorum, contra quos decertabat, qui ibidem interiit, ab eo creditur interfectus. Ad hoc subjunxit idem A. quod thesauro Ecclesiae Pragensis usque ad mille marcas per eum male distracto, consiliariis ipsius ducis usque ad quinquaginta villas et amplius conferre non timuit, in grave Pragensis Ecclesiae detrimentum, et ipsi duci notabile quoddam castrum dedit, quod eidem Ecclesiae pietatis intuitu fuit ab O. quondam Bohemiae duce, collatum. et venerabili fratri nostro archiepiscopo Salsburgensi per apostolica scripta mandantes quatenus eumdem episcopum denuntians ab officio pontificali suspensum, donec post purgationem suam iter arriperet ad sedem apostolicam veniendi, ab eo publice cum duobus episcopis et tribus abbatibus, qui bonae opinionis existerent et vitam ejus nossent, tam illo tempore quam transacto, nisi aliquod praedictorum esset adeo manifestum, ut propter illud ab ejusdem Ecclesiae praelatione deberet merito amoveri, canonicam purgationem super objectis reciperet, ex parte nostra injungens eidem, ut usque ad Dominicam qua cantatur Laetare Hierusalem, proxime tunc futuram, nostro se conspectui praesentaret; quod si forsan in purgatione deficeret, aut nostro se contemneret conspectui praesentare, ipsum a Pragensis Ecclesiae praelatione, sublato appellationis obstaculo, amoveret licentiam vobis auctoritate nostra concedens, alium per electionem canonicam in episcopum eligendi. Caeterum cum praedictus Salsburgensis archiepiscopus ad nostram praesentiam a quibusdam principibus mitteretur vices suas dilectis filiis, praeposito et H. suffultus, nullius contradictione vel appellatione obstante, eis in priorem de persona idonea providere non tardes. Contradictores, etc. Testes, etc. nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint praeter assensum partium, etc. Datum Laterani, Idibus Maii. Opera testimonium perhibent veritati et nostri animi puritatem actionis sinceritas manifestat, quae abscondita cordium publicat et consilia etiam occulta revelat. Nostis etenim omnes et singuli, qualiter pro charissimi in Christo filii nostri, Siciliae regis illustris, honore ac regni quiete, nec personis fratrum et consanguineorum nostrorum pepercerimus hactenus, nec onera vitarimus expensarum, sed regni necessitatibus in rebus subvenerimus et personis, opponentes nos murum pro eo ascendentibus ex adverso et tam intra regnum quam extra iniquorum consiliis obviantes. Nec fuit labor noster inanis, sed in tantum profecimus, Domino faciente, quod hodie plene fuisset regno tranquillitas restituta, nisi hostem dejectum familiaris inimicus erigere praesumpsisset et in gremio regis fovere serpentem et in domini sui excidium servum furentem armare. Cum autem dilectus filius, nobilis vir Walterus, comes Brenensis, ad nostram praesentiam accessisset, verentes ne regis et regni hostibus adhaereret, fieretque novissimus error pejor priore, si non posset in jure suo favorem apostolicum obtinere, memores ejus quod legitur, Arma tenenti omnia dat qui justa negat, recognovimus ipsi jus suum et eum ad regis obsequium duximus admittendum; ne, si aliter ageremus, videremur obviare justitiae veritatique resistere. Est enim in partibus vestris notorium et fere omnibus manifestum, qualiter H. quondam imperator, cum W. filius inclytae recordationis regis Tancredi ipsi se reddidit, ei et haeredibus ejus principatum Tarenti et Litii concesserit comitatum. Nostis autem, quod idem W. et sorores ipsius in nullo penitus deliquerunt, per quod deberent facta sibi concessione privari, cum aetatis beneficio excusentur. liquore, nec massam terrenam passus est malitiae aut nequitiae corrumpi fermento, sed immunem eam ab omni contagio conservavit. In bonam quoque olivam plantam inseruit, quam plantavit, ut fierent tandem filii tui sicut novellae olivarum in circuitu mensae tuae, ac tu Romanam Ecclesiam, sine cujus rore non poteras roborari, non impinguares oleo peccatoris, sed exsultationis oleo irrigares, et ei tam multitudinem quam plenitudinem tuorum fructuum devoveres. Nunc ergo sicut in moribus, sic etiam in cathedra succedens eidem, in devotione sedis apostolicae ipsius te demonstrans haeredem, eligens non solum persecutionem pati propter justitiam, sed malens etiam pro Ecclesiae Romanae reverentia exsulare, quam habitare in tabernaculis peccatorum; verum quoniam diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, in tribulatione amplius dilataris, et sicut aromata melius flagrant, sic plures currunt in odorem unguentorum tuorum, dum aestus persecutionis ea in te cogit amplius aestuare. Oleum enim effusum nomen tuum. Ecce siquidem usque adeo fecit tecum Dominus in tentatione proventum, ut non solum familiares et domestici te sequantur, sed illi etiam qui sunt foris, eloquentiae tuae dulcedine, ab eo qui ad illos foras exierat recedentes, ad commonitionem tuam, ad mandatum nostrum humiliter redierint, et devote a nobis consolationis remedium et salutis angelum exspectantes. Factum est autem, Domino concedente, ut in litterarum tuarum susceptione, dilectus filius, nobilis vir Walterus, comes Brenensis, apud nos praesens existeret et tam litterarum ipsarum tenorem quam nostram intelligeret plenius voluntatem. Ei ergo sub quanta potuimus districtione mandavimus ut, postpositis sollicitudinibus aliis, ad iter protinus se accingat et in Siciliam in regis et regni subsidium transfretare festinet. Ipse autem mandatum apostolicum, licet videretur initio nimis grave, ut, dimissis propriis, aliena negotia procuraret, humiliter tamen et devote recepit et se promisit illud celeriter et hilariter impleturum. Monemus igitur fraternitatem tuam et exhortamur in Domino, et per apostolica tibi scripta mandamus quatenus de auxilio Dei et ejusdem comitis adventu securus, in incoeptae devotionis fidelitate persistas; quoniam in proximo desideratum diutius regis et regni salutare videbis, quod Dominus, pro illorum salute qui de ipsius miseratione confidunt, misericorditer et mirabiliter praeparavit. Tu autem de plenitudine gratiae nostrae securus, nec movearis in aliquo nec turberis, nec qualibet occasione praesumas, ut quod per nos laudabiliter est incoeptum velimus relinquere inexpletum. Scribimus autem Saracenis, prout eis scribi per tuas litteras postulasti. Datum, etc. Primo, an appellatio vocabuli clericorum tam ad canonicos quam ad non canonicos extendatur; secundo, an illi qui in dispositione et voluntate alterius suam committunt ultimam voluntatem, nil per se penitus ordinantes nec determinantes quid, cui loco vel personae conferri debeat, dicantur decedere intestati. Primae igitur debitum sollicita mente prosequeris, cum justitiae zelo succensus, super dubiis juris articulis per apostolicae sedis oraculum, a qua tuae pendet jurisdictionis auctoritas, responsum humiliter expetis et devotus exspectas; ne forte nova opinionum varietas aut juris expositio varia novitate distincta, non juris effectum pariat, sed justitiae potius defectum inducat. dicens, quia non videtur possessorio renuntiare judicio qui rem coeperit vindicare, cui ex adverso resistitur, quia dum querelam proprietatis sponte proposuit, praejudicium sibi fecit in quaestione possessionis, quam secundum juris ordinem prius proponi licuit et debuit terminari. Quid igitur in his statuendum sit, tua fraternitas requisivit. Nos autem consultationi tuae taliter respondebimus, quod possessorio quidem judicio, quod de recuperanda seu adipiscenda possessione proponitur, antequam renuntiatum sit aut conclusum in proprietatis judicio primitus instituto, agi potest ab eo qui rem coeperit vindicare, cum legali sit provisione statutum, eum qui fundum vindicaverit ab eo, cum quo interdicto Unde vi, potuit experiri, pendente judicio interdictum posse nihilominus intentari, aliis possessoriis judiciis suo robore duraturis, quae vindicationem dominii sui natura praecedunt. Si vero renuntiatum fuerit seu conclusum, ut jam possit proprietatis causa diffinitivae sententiae calculo terminari, ne lites litibus inculcentur et via possit fraudibus aperiri, causa non decisa, posessorio non erit utendum, nisi judex qui de causa cognoscit, hoc ipsum ex justa causa viderit expedire, puta cum ex perspicuis indiciis facile arguitur iniquitas invasoris et spoliato casu seu malitia probandi dominium subtraxerit facultatem. His igitur et aliis causis inspectis quae continent aequitatem aut juste moverint animum judicantis, postquam etiam conclusum fuerit, posse agi possessorio judicio non negamus. Datum Laterani, V Kal. Junii. In litteris bonae memoriae Alexandri papae, praedecessoris nostri, perspeximus contineri, quod olim Garganici canonici suam ad eum querimoniam detulerunt, asserentes quod, cum in privilegiis praedecessorum ipsius, Sipontinae et Garganicae ecclesiae archiepiscopo scriberetur, ipse, Garganica ecclesia de privilegio suo subtracta, scripserat archiepiscopo tantum Ecclesiae Sipontinae. Insuper ad suggestionem vestram in privilegio ipso quaedam subtrahi fecerat et quaedam apponi, quae praedecessorum ejus privilegia minime continebant. Praeterea postulabant ab eo, ut, cum Sipontina et Garganica Ecclesia duae sedes archiepiscopales existerent, in Coena Domini chrisma confici faceret in utraque, ac ex his qui praeficerentur Ecclesiae Vestanensi pastores, unum in Sipontina et alium in Garganica praeciperet consecrari. Cumque idem praedecessor noster tam Sipontinis canonicis, qui tunc erant, quam Garganicis mandavisset ut cum privilegiis praedecessorum ipsius et praesertim felicis recordationis Eugenii papae, cui Garganici multum videbantur inniti, ejus se conspectui praesentarent, utraque partium suos propter hoc ad eum nuntios destinavit. Eis ergo in ipsius praesentia constitutis, felicis recordationis Benedicti, Paschalis et Eugenii privilegia diligenter inspexit, ex quorum tenore manifeste cognovit Ecclesiam Sipontinam tantummodo sedem archiepiscopalem existere, cum eosdem praedecessores nostros non nisi archiepiscopum ecclesiae Sipontinae in eisdem privilegiis nominasse constaret. Privilegium vero ejusdem Eugenii papae abrasum et corruptum in quadam sui parte liquido deprehendit, quia cum in titulo ejusdem privilegii fuisset tantummodo positum Archiepiscopo Ecclesiae Sipontinae, ultima syllaba dictionis ipsius abrasa fuerat cum praecedento vocali, duabus praecedentibus syllabis dictionis ejusdem remanentibus integris, et G. litterae superposita linea titulari, loco ejus quod abrasum fuerat, haec dictio Garganico erat sub brevitate notata. Ex sequentibus etiam manifeste perpendit privilegium ipsum in praedicta tantummodo fuisse parte falsatum, cum, licet in titulo ipsius privilegii haec dictio Garganico quocunque modo fuisset vitio falsitatis inserta, inferius tamen non recipiebatur sub protectione apostolicae sedis nisi Ecclesia Sipontina, Garganica ei tanquam subdita confirmata. Inspexit quoque scriptum bonae memoriae Benedicti papae, cujus tempore in ecclesia vestra sedes archiepiscopalis fuerat constituta et ex tenore ipsius quem Garganici pro se facere reputabant, comperit manifeste tantum Ecclesiam vestram archiepiscopalem sedem fuisse constitutam ab ipso, cum ipse Leonem, quondam Sipontinensem archiepiscopum, non in Sipontinam et Garganicam, sed in Sipontinam tantum Angeli obtentu se assereret promovisse. In privilegio quoque praedicti Paschalis reperit contineri quod ipse inter alia Vestanensem episcopatum ecclesiae Sipontinae concessit, de Garganica non habita mentione. In alio etiam privilegio ejusdem Paschalis habebatur expressum, quod ipse oblationes ecclesiae beati Michaelis Alberto, quondam Sipontino archiepiscopo, confirmavit. Idem igitur Alexander, praedecessorum suorum inhaerens vestigiis, cum Garganici nihil penitus probavissent in privilegio ejus positum fuisse vel demptum, nisi quod supradicti Eugenii papae privilegium continebat, tam ipsorum quam dictorum praedecessorum suorum privilegia confirmavit, statuens de consilio fratrum suorum non duas sed unam tantum archiepiscopalem sedem existere, videlicet Ecclesiam Sipontinam, et ne de caetero Sipontinus et Garganicus, sed Sipontinus archiepiscopus solummodo diceretur; chrisma quoque confici et Vestanensem electum per archiepiscopum consecrari in Ecclesia Sipontina decrevit, secuti bonae memoriae G., archiepiscopus Sipontinus, Maragdum Vestanensem electum in eadem ecclesia consecrarat. Subjunxit autem ne scriptum suum in archidiaconatu et aliis dignitatibus, si quae olim canonice concessae fuerant Ecclesiae Garganicae saepius nominatae, aliquod ei praejudicium generaret, et licet bonae memoriae Lucius papa, praedecessor noster, praedecessoris sui sententiam confirmasset, Garganici tamen sententiae non parentes, tempore felicis recordationis Urbani papae, praedecessoris nostri, sopitam controversiam suscitarunt, dicentes quod vos verum privilegium saepedicti Eugenii papae praesumpseratis infringere ac aliud falsum confingere in Ecclesiae Garganicae detrimentum; et ut non per vos, sed per eos videretur falsitas procurata, tres litteras ultimas hujus dictionis, Sipontino de privilegio falso feceratis abradi, et hanc dictionem, Garganico, loco earum apponi. Unde idem Urbanus bonae memoriae Barensi archiepiscopo et Melphiensi et Trojano episcopis, per apostolica scripta mandavit ut a canonicis Sancti Angeli requisiti, ab his quos ipsi exprimerent nominatim, veritatem diligenter investigare curarent super privilegiis, quae vos dicebamini vel falsasse vel incidisse in ecclesiae Garganicae detrimentum. Verum, quamvis archiepiscopus et episcopi memorati quamplures testes receperint productos ab eis, interveniente tamen obitu tam ejusdem Urbani quam sanctae memoriae Gregorii successoris ipsius et guerris in Siciliae regno subortis, non fuit amplius tunc processum. Deinde, cum Garganici depositiones testium receptorum bonae memoriae Coelestino papae, praedecessori nostro, praesentare curassent, ipse illas recipere noluit, sed potius latam a supradicto Alexandro papa sententiam confirmavit et Garganicis super praedictis omnibus perpetuum duxit silentium imponendum. Tandem, cum partes ad nostram praesentiam accessissent, exhibitas nobis depositiones testium praedictorum fecimus publicari; sed post disceptationem longam hinc inde praemissam, vester proposuit procurator quod in personas testium ab altera parte productorum vellet opponere, ac eas objectu quorumdam criminum reprobare. Quare, nos partium parcentes laboribus et expensis, bonae memoriae Melphiensi, et venerabili fratri nostro Vigiliensi episcopis dedimus in mandatis ut, cum neutra partium ante publicationem testium se velle in personas eorum excipere praedixisset, ab ipsis juramento recepto quod hoc malitiose non facerent, audirent et in scriptis redigerent, quae super objectis criminibus pars vestra contra testes praedictos, vel pars altera contra vestros, ducerent proponenda, et ea nobis mitterent sub suarum testimonio litterarum, festum Omnium Sanctorum pro edicto peremptorio partibus assignantes, quo recepturi sententiam nostro se conspectui praesentarent; ad quod si qua partium venire contemneret, nos nihilominus procederemus in causa, quantum justitia pateretur. Mandavimus etiam eisdem episcopis, ut privilegia Paschalis, Eugenii et Alexandri, et alia communia documenta quae Garganici requirebant, sibi facerent per censuras ecclesiasticas exhiberi et ea nobis dirigere non differrent. Iidem ergo episcopi, juxta mandatum apostolicum procedentes, receperunt testes ab utraque parte productos et tam depositiones eorum quam privilegia quae ipsis fuerunt a Sipontinis exhibita, nobis sub sigillis suis dirigere procurarunt. Licet autem ad praefixum vobis terminum pars vestra non veniret, imo nec post terminum etiam diutius exspectata, quia tamen terminus ipse peremptorie vobis fuerat assignatus et absentia vestra divina praesentia supplebatur, dicta testium examinavimus diligenter et omnibus quae utrinque proposita fuerant plenius intellectis, cognovimus manifeste, quod nihil a Garganicis fuerat sufficienter ostensum, per quod ejusdem Alexandri deberet sententia retractari. Quare ipsam de fratrum consilio in consistorio nostro per diffinitivam sententiam voce viva confirmavimus et nunc etiam auctoritate apostolica confirmamus, etc. usque communimus. Nulli, etc. Datum Laterani, VIII Kal. Junii. Paternitatis vestrae litteras, quas per dilectum et fidelem nuntium nostrum nobis direxistis, ea qua decuit reverentia et devotione suscepimus et per earum significata pleno collegimus intellectu vos charitatis visceribus regiam majestatem nostram amplexari. Continebant etiam quod in devotione et amore apostolicae sedis persisteremus, et in hoc semper perseverare cupimus et optamus, et testis est rerum effectus, dum de omnibus negotiis nostris ad apostolicam sedem appellamus. Misistis autem nobis per eumdem nuntium nostrum vexillum Sancti Petri in memoriam dilectionis sedis apostolicae, quod semper ante nos portari contra inimicos crucis ad honorem sanctae Romanae Ecclesiae faciemus. Nuntius vero noster nobis insinuare curavit se benigne et honorifice a beatitudine vestra esse susceptum et tractatum, et quod omnibus petitionibus nostris aures pietatis vestrae diligenter et efficaciter accommodastis; quod quidem mellifluis litteris vestris perspicue intelleximus. Super his omnibus praedictis sanctae paternitati vestrae gratiarum actiones exsolvimus assiduas. Quomodo autem et qualiter nuper adversum nos se habuerunt, sanctam paternitatem vestram latere nolumus. Miserunt nuntios suos comes Tripolitanus et Antiocheni ad Roconodinum, crucis inimicum et adversarium nostrum, et contra nos se ei alligaverunt et machinati sunt ad invicem quod Roconodinus crudelissimus ex una parte, comes Tripolitanus et Antiocheni ex altera, nos infestare non cessarent, donec a regni solio nos eliminarent. Quod cum audivimus, nostros misimus exploratores, qui tandiu insidiati sunt quoad usque ceperunt praedictos nuntios; quibus ante pedes potentiae nostrae adductis, trementibus et verentibus, rei veritatem aperta voce nobis exposuerunt. Dehinc ad fines Antiochenorum, accessimus, ibique per tres menses cum multo labore et sudore inviti plurima sustinuimus. Post haec, quidquid voluerunt Antiocheni, non timore illorum sed precibus vestris, moleste ferentes supplevimus. Eapropter in regno nostro non modica damna incurrimus et a servitio Dei et Christianitatis nos declinare invitos oportuit. Venientibus autem desideratis legatis vestris, praevia divina potentia, in praesentia ipsorum rei certitudinem per eosdem nuntios, si vita eis comes fuerit, explicari faciemus. Ad haec, sanctitati vestrae supplicamus ut diu exspectatum et desideratum succursum festinanter transmittatis. Magna etenim discordia inter barbaricas nationes est emersa et desaeviunt crudeliter ad invicem, et si, antequam inter eos concordia fuerit reformata, subsidium miseritis, Christianitas exaltabitur; et si, quod absit, antequam veniat subsidium, inter eos concordia fuerit reformata, non erit qui eorum violentiam possit cohibere, reliquiae Christianitatis VIX aut nunquam poterunt eis resistere. Nos itaque et puer, dilectus nepos noster, hac conditione fieri confratres eorum quaerebamus et ad acquirendum aliud castellum, nomine Trapesach, eis pertinens, cum omni gente nostra et viribus nostris eis similiter auxiliari volebamus. Videntes autem ipsi Templarii me tanto negotio circumventum, et scientes copiosum exercitum paganorum contra nos in bello esse coadunatum, in humilitate nostra contritum nos exaudire contempserunt, imo conventum quem ad partes regni nostri direxerant redire mandaverunt. Et nulli veniat in dubium quod precibus quibuslibet, exceptis vestris, ad hanc formam pacis de ipso castello pervenire nequivissent. Misimus iterum eis, rogando, ut pro Dei amore in regnum nostrum venirent et ex quo non placebat eis nobiscum contra paganos exire, saltem Dei pietate regnum nostrum usque ad reditum nostrum recommendatum haberent. Qui in obstinatione sua perseverantes neque hoc neque illud facere voluerunt, imo nobis exeuntibus contra crucis inimicos, regnum nostrum luporum morsibus auctoritate sua reliquerunt. Tamen cum Dei auxilio sani et salvi redeuntes, invenimus terram nostram precibus vestris illaesam et intactam. Ex his conquerimur Deo et vobis. Nam quid inde factum sit, vestrae non exstat incognitum sanctitati. Praesentium, denique, latorem, dilectum et fidelem nostrum militem, nomine Garnerium Teutonem, ad pedes sanctitatis vestrae dirigimus, cui super his quae ex parte nostra vobis dixerit, tanquam nobis ipsis credere non dubitetis. Datum Sisi, primo die mensis Octobris. Regiae serenitatis devotio promeretur et sinceritas tuae charitatis exposcit ut non solum tibi, sed etiam toti regno tuo specialem gratiam faciamus, et ob tuae devotionis meritum totam Armenicam Ecclesiam honoremus. Tu enim prae caeteris praedecessoribus tuis, quorum exstat memoria specialius, in nostra et Ecclesiae Romanae devotione persistis et apostolicae sedis primatum et magisterium recognoscens, ad eam velut ad matrem tuam humiliter et devote recurris. Propter quod ab ea debes rationabiliter honorari. Accepimus autem ex litteris quas regia nobis serenitas tua destinavit, quod, eum regnum Armeniae obligatum sedi apostolicae obedientiae vinculis recognoscas, illud, sicut non debebas, ita etiam non volebas obligari cuilibet alteri Ecclesiae Latinorum. Unde petebas tibi per litteras apostolicas indulgeri ut, praeter Romanum pontificem nullus Latinus in te vel regnum tuum vel homines regni tui, sive Latinos, sive alios cujuscunque conditionis, excommunicationis aut interdicti possit sententiam promulgare. Datum Laterani, Kal. Junii. et voluit baptizari, ut exemplo sui omnes baptizaremur et fratres in ipso fieremus. Nam, dicente eo per os Joannis evangelistae: Vos mei discipuli eritis, si alter alterum dilexeritis ; hoc, summe pater, in vobis est, quia Deus pater principium et caput fuit novem ordinum, quod ostendit nobis per Filium suum, et mandastis salutem in eo et per ipsum nobis qui longius et prope vos sumus. Visu oculorum remoti sumus a vobis, sed lege et charitate unum quasi sumus, quia baptismus nos omnes unum fecit per regenerationem, et sumus oves unius pastoris, qui est gratiae claritas et majestas Dei Patris omnipotentis, et omnes nos coadunavit in unum ovile, scilicet Ecclesiam Dei vivi et didicimus quod curia Christi curia est sanctitatis, et sumus obumbrati sub umbraculo cujusdam lapidis de monte abscisi sine manibus complectentium, sicut Daniel dicit; et quia in hac forma, ut dictum est, coadunati sumus, nec removemur, imo in sinu maternae pietatis vestrae quasi in eodem sumus ovili amplexati, et in vestro paterno sinu nutriti, cupimus etiam et volumus, ut in loco herboso, aquoso et amoeno, secus fontem fidei vestrae et praeceptorum legis et Ecclesiae quiescamus et nutriamur et sugamus quotidie mamillas vestras; et inebriemur lacte de pectore vestro manante, et inde producamur. Didicimus etiam ex hoc fundere sanguinem pro lege Christi, sicut Paulus apostolus Tharsis dicit, cornu aliarum legum. Verum gavisi sumus in Christo, quia audivimus a vobis legem nostram prope Romanam esse admotam, quae est totius mundi Ecclesia catholica et sedet in capite Italiae et Hispaniae, et ab ea a principio habuimus legem, et nunc usque neque augmentavimus neque minuimus, imo tenemus ejus consuetudines secundum instituta praecedentium sanctorum Patrum, haec quae audivimus et cognovimus, et absit quod a sancta Romana Ecclesia removeamur usque in finem. Nam preces sanctorum habent potestatem juvandi debiles. Igitur propter rumores quos evangelista pacis nobis nuntiavit, scilicet quod inter illustres reges Francorum et Anglorum sit pax reformata, gavisi sumus, sicut fuerunt sancti apostoli, veniente super eos Spiritu sancto in monte Sion, et Dominus dixit eis: Iterum videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollet a vobis . Hoc gaudium novum, quod a sanctitate vestra audivimus, sic credimus sicut si duodecim apostoli et Dominus tredecim nobis dixissent, et sic speramus, Deo dante, per eos legis observatores ab inimicis crucis liberari nostris temporibus. Sed ab hac credentia longe sumus et morimur sicut propheta; et, si modo contigisset, sicut contigit Ezechieli, ponere signum in frontibus illorum qui suspirant propter destructionem Hierusalem, mandatum propterea vestrum, sicut nobis mandatis, adimplevimus, et omni tempore adimplebimus, verbo aperiemus portam eundi ad Christum, quam quidem nobis ostendistis et aperuistis in omni sanctitate et charitate. Unde vestra sanctitas trahet cor lapideum ab hominibus et ponet suis sanctis precibus cor carneum. Nam verbum vestrum non cadit inter spinas neque supra petram neque in loco infructuoso neque in loco ubi sub meridie volucres inveniunt semen, et comedunt illud; neque in loco ubi siccat et non affert fructum, sed in bono loco, qui deferat fructum centenum, sexagenum et trigenum. Anxietates autem et angustiae et pruritus noster nos semper faciunt vigilare et desudare in orationibus, et non permittunt quietem habere, quandiu viderimus Christum inhonoratum et crucem Christi propositam non dubitari, Ecclesias dirui, sacerdotes servos fieri et omnia Christi mandata conculcari et vilipendi a barbaris gentibus non circumcisis sed retaliatis; et vita nostra non est nisi solummodo poena, dolor et gemitus. Nam hoc non solum non audimus, imo quotidie videmus et in corpore portamus. Ideo, sanctitas vestra magis et magis debet orare. Audistis enim non solum Christianos ab ortu solis esse seminatos et dispersos et ligatos; imo, quod gravius est, non solum ligant nos, sed et derident. De caetero autem ponite studium vestrum contra mortem et ad portandum pondus nobiscum contra illos qui inhonorant Christum, collum supponatis. Nec moremini pro Dei pietate mittere subsidium, ne, peccatis exigentibus, nimia nostra dilatio fiat confusio; quia nostrum credere decepit nos, et patimur quotidie naufragium sine spe humani subsidii. Quod die ac nocte in lege Domini mediteris, ex litterarum tuarum tenore cognovimus, quas variis auctoritatum floribus decorasti, de thesauro cordis tui nova et vetera proferens et haec illis et illa istis doctius intermiscens, ut uberius juncti simul flosculi redolerent. Sane, licet didiceris ex verbis Apostoli, quod omnes unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius membra , et quod cunctos, quos sacri baptismatis unda regenerat, fratres facit, quoniam unus est Pater noster qui est in coelis , prout in Evangelio veritas protestatur, in nobis tamen qui beato Petro successimus, Christianae fidei magisterium recognoscis. Unde, secus fontem sanctae fidei nostrae ac praeceptorum legis et Ecclesiae quiescere desideras et nutriri, ut sugas mamillas nostras quotidie et inebrieris lacte doctrinae a sede apostolica emanantis. Et licet loco quidem a nobis remotus existas, fide tamen nobis gaudes tam te quam Armenicam Ecclesiam couniri, cum ex illo sitis ovili de quo Dominus in Evangelio protestatur, alias, inquiens, oves habeo quae non sunt ex hoc ovili, et illas oportet me adducere, et vocem meam audient, et fiet unum ovile et unus pastor . Oves enim hujus ovilis uni Dominus pastori commisit, Petro videlicet, cum inquit ad eum, Pasce oves meas , innuens per verbum tertio repetitum, quod quicunque fidem habuerit Trinitatis, in quacunque trium orbis partium regione ac trino fidelium ordine, cum Noe, Job et Daniele, sive in lecto, sive in agro, sive in mola consistant, Petri magisterio sunt commissi. Gavisus es igitur quod mater Ecclesiarum omnium, quae totum orbem sua irradiat claritate, catholicam Armeniorum Ecclesiam bono corde respiciens voluit consolari, in hoc illud impletum intelligens quod inquit Petro Dominus Jesus Christus: Ego pro te rogavi, Petre, ut non deficiat fides tua; et tu aliquando conversus confirma fratres tuos . Asseris quoque quod ab Ecclesia Romana fidem ab initio Armenica suscepit Ecclesia quam tu et coepiscopi tui et grex tibi et ipsis commissus, non minuistis in aliquo nec auxistis, sed sicut accepistis, sic usque hodie inviolabiliter observatis, ejus tenentes consuetudines secundum sanctorum Patrum praecedentium instituta. Monemus igitur fraternitatem tuam et exhortamur attentius et per apostolica tibi scripta mandamus quatenus, in divini nominis timore persistens et in apostolicae sedis reverentia perseverans, praedictum regem et universam Armeniorum Ecclesiam in lege Domini et nostra devotione confirmes, et eis, sicut per alias litteras nostras mandavimus, formam apostolicae remissionis exponas, et exhorteris ipsos attentius, ut se murum pro domo Domini opponant ascendentibus ex adverso nec dubitent, si opus fuerit, pro illo fundere sanguinem, qui pro eis crucis non dubitavit subire tormentum; cum sic regnum sibi possint acquirere sempiternum et terrena in coelestia, laudabili commercio commutare. Exspectent autem efficax de coelo auxilium et festinum de terra succursum et spem suam ponant in eo qui est in se sperantium fortitudo, qui facit in tentatione proventum, et post lacrymationem et fletum, gaudium et exsulationem inducit. Datum, ut supra. Paternitatis vestrae litteras, ea qua decuit reverentia et devotione, suscepimus, et per earum continentiam pleno collegimus intellectu sanctitatem vestram parvitatem nostram charitatis visceribus amplexari. Continebatur etiam in litteris illis ut magisterium et primatum sanctae sedis apostolicae recognosceremus et in devotione ipsius persisteremus, et ut non solum regem, verum etiam et barones et reliquum populum, ad fidem et unitatem ejusdem induceremus. In verbo veritatis ad hoc laborat nostra sollicitudo, ad hoc inclinata est nostra intentio. Tenemur nempe de obedientiae vinculis et devotionis reverentia, omnibus mandatis sanctae sedis apostolicae pro viribus obsecundare. Eapropter nulli veniat in dubium ut ab his quae honori et utilitati ejusdem spectare videntur vel videbuntur nostram subtrahamus voluntatem; imo manus ad aratrum mittemus et, ut bonus arator, spinas et tribulos eradicare studebimus, et terram bene laboratam ad honorem sanctae apostolicae sedis colere et exornare usque ad messem, Deo auxiliante, non deficiemus. Super his igitur omnibus praedictis, in quibus parvitatem nostram vestra sanctitas dignata est monere et exhortari paternitati vestrae, quas sufficit nostra valetudo, gratiarum actiones exsolvimus, de debito et merito vobis adstricti. Non processit ab homine, sed a Deo, ut, sicut per tuas nobis litteras intimasti magisterium sedis apostolicae recognosceres et primatum et in ipsius devotione persistens, non solum charissimum in Christo filium nostrum Leonem, regem Armeniae illustrem, sed populum ad id induceres et barones. Recognoscis etenim et per tuas litteras profiteris, obedientiae vinculis et devotionis reverentia te teneri universis mandatis sedis apostolicae pro viribus obedire. Ideoque ab his quae ad honorem et utilitatem ipsius spectare videntur, tuam non subtrahis voluntatem. Nos igitur tantae fidei puritatem et tantam devotionis constantiam attendentes, Quantumcunque charissimum in Christo filium nostrum Philippum, regem Francorum illustrem, et nos in eo, super negotio matrimonii expedire velimus, in duobus tamen charissimae in Christo filiae nostrae, J. reginae Francorum illustri, nos convenit providere, ne indefensa sit et examinetur a suspectis judicibus causa ejus; cum nec justitia id permittat nec nos debeamus in hoc nostram conscientiam vulnerare. Quantum autem ipsius regis voluerimus serenitati deferre, fraternitatem tuam jam credimus ex transcripto, quod dilecti filii magistri F. Aurelianensis decanus, et W . . . Sancti Frambaudi thesaurarius, a nobis secum detulerunt, noscere potuisse. Si ergo rex ipse desiderat expedire, libenter testes quos super consanguinitate, affinitate, seu maleficio, duxerit producendos, faciemus admitti, dum tamen testes, si quos praedicta regina ad defensionem suam producere forte voluerit, per delegatos judices admittantur. Cum ergo nos in omnibus, in quibus cum justitia, possumus, regiae velimus serenitati deferre, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus regem ipsum moneas et inducas ne illa requirat a nobis, quae sine juris injuria et tam nostrae quam ipsius animae detrimento et infamia, etiamsi vellemus, non possemus aliquatenus adimplere; quia super his in quibus eum honeste possumus exaudire, nullam moram vel difficultatem volumus adhibere. Datum Laterani, III Non. Julii. Vellemus autem ut nunc saltem, acquiescens consilio saniori, patienter moram modici temporis sustineres et permitteres ut tam te quam nos ipsos super tanto expediremus negotio, servata pastoralis officii gravitate. Nos enim non minus quam te credimus in hoc negotio impeditos, cum molestum sit nobis celsitudinem regiam molestare, et a via recta discedere non sit tutum, ne propter regem terrenum coelestis Regis incurramus offensam. Quid autem praedictis nuntiis tuis ad honorem regiae serenitatis duxerimus offerendum, ne sinistra interpretatione forsitan depravetur, tibi praesentibus explicamus. Obtulimus enim quod, si beneplacito regio resideret, duos viros honestos, providos et fideles, ad tuam praesentiam mitteremus, qui non extra regnum Francorum, sed Stampis etiam, ubi praedicta regina moratur, sive ipsa litem in eorum vellet praesentia contestari, sive nollet ut contumax respondere, dummodo advocatum, si peteret, obtineret, super impedimento affinitatis vel consanguinitatis aut aliis quae proponerentur, audirent et testes tuos recipere procurarent; deinde, si regina contumax non fuisset, sed lite potius contestata, poteret recipi testes suos, quia id ei non possemus de jure negare, sicut regalis prudentia non ignorat, ipsimet in expensis nostris, ne charissimus in Christo filius noster, Canutus, rex Danorum illustris, germanus ipsius, si vocaretur ab eis, se per importunitatem temporis, maris turbationem et viarum discrimina, sicut hactenus, excusaret, properarent in Daciam, testes quos ipse induceret recepturi et audituri rationes, si quas duceret proponendas. Quod si tuo beneplacito resideat ut aliquis honestus, providus et fidelis, de regno tuo ad examinationem hujusmodi facti adderetur eisdem, ipsi quoque, cum aliquo tali viro de regno Daciae, testes reciperent ex parte reginae, statimque cum festinatione redeuntes in Franciam, si reginae voluntas libere posset induci, depositiones testium publicarent, et, examinato negotio, proferre sententiam, appellatione postposita, non differrent: alioquin, causam sufficienter instructam referre secum ad nostram praesentiam procurarent; quoniam coram nobis regina ipsa per suum procuratorem nec locum suspectum nec advocati defectum, nec aliam exceptionem allegare posset ad subterfugium nec etiam appellare. Quod si etiam malles in regno tuo proferri sententiam, nos eam cum consilio fratrum nostrorum occulte formatam, mandaremus in regno tuo solemniter publicari, nec pateremur decisionem hujus negotii prorogari, quin illud, quantum in nobis esset, curaremus quanto citius expedire. Ad hoc etiam pro te fuimus inclinati ut, nuntiis nostris ad tuam praesentiam accedentibus, si de ipsius reginae libera procederet voluntate, eligerentur aliqui de regno tuo viri discreti, qui causam ipsam, consentientibus partibus, mediante justitia terminarent. Quod autem liberum ejusdem reginae consensum voluimus causam ipsam, personis de tuo tantum regno committere, vel sententiam per eosdem in tuo regno formari, hoc ad duplicem causam noveris esse provisum: et propter justitiam, quae non patitur ut judex aut locus parti, maxime quae impetitur, debeat esse suspectus; et propter cautelam, ne propter validam suspicionem talis posset sententia revocari, ut sic et nostrum opprobrium et tuum dispendium vitaremus. Licet autem idem nuntii tui quod eis obtulimus non duxerint acceptandum, si tamen serenitati tuae, sicut credimus, visum fuerit expedire id, cum per litteras et nuntios tuos requisiti fuerimus, faciemus, cum nil tibi negare velimus quod cum honestate nostra concedere valeamus. Et ut plenius intelligas nostrae propositum voluntatis, per quod te cupimus expedire, in praesentia nostra coram nuntiis tuis reciperemus ab his, qui mittendi essent a nobis ad hoc negotium exsequendum, corporaliter juramentum, quod ad expediendum illud bona fide, quanto melius possent, procedere non tardarent. Monemus igitur serenitatem regiam, et exhortamur attentius quatenus paternae dilectionis affectum quem circa te habemus intendas, considerans diligenter quod alia forma nobis non occurrat ad praesens, per quam citius hujusmodi possit negotium expediri. Saepe vero contingit quod nimia festinantia nimiam generat tarditatem; quod in causa matrimonii semel expertus, ne iterum experiaris, evites. Nam si ab initio in ea ordo fuisset judiciarius observatus, hodie forte nullius dubitationis scrupulus remansisset. Utinam igitur quid liceat, quid expediat et quid deceat diligenter attendas; et, de anima tua sollicitus, agas quod divinae complaceat voluntati. Ad hoc regiam celsitudinem monemus attentius et hortamur quatenus praedictam reginam, sicut te decet et ipsam, honorifice facias pertractari, cum si nec tibi copulata fuisset, sed ex aliqua necessitate divertisset ad regnum Francorum, ipsam honorare merito debuisses. Quod ea praesertim debes facere ratione, ne tuae causae processus valeat aliquatenus impediri. Ad tuam volumus audientiam pervenire, nos charissimi in Christo filii nostri, illustris regis Aragonum, et reginae matris ipsius, litteras et nuntium recepisse, firmiter promittentium, quod parati sunt nobilem mullerem, sororem regis ipsius charissimo in Christo filio nostro, Friderico, illustri regi Siciliae, copulare. Promittunt autem quod, si opus fuerit, ad liberandum regem ducentos milites in expensis suis, in regis ejusdem subsidium destinabunt, vel prout venerabiles fratres nostri archiepiscopi et episcopi et dilecti filii nobiles viri, comites regis familiares, ut audivimus, postularunt, et nos posse credimus obtineri, ipsa regina in persona propria illuc cum quadringentis vel quingentis militibus, juxta mandatum nostrum, ad regis defensionem accedet. Verum, ne amittant operam et impensam, si causa qualibet matrimonium non fuerit consummatum, cum nec contrahi sponsalia sola possint, sibi potunt pro tantis expensis debita securitate caveri. Postulabant quoque donationem propter nuptias fieri nobili memoratae, ac si regina eadem, tanquam mater, ad regem accesserit nutriendum, certos sibi redditus assignari, ex quibus sibi et filiae ac regi possit honorifice providere. Licet autem contractum hujusmodi regno utilem et regi non solum nunc, sed etiamsi in omni pace regnaret, honorabilem reputemus, quia tamen super hoc per nos et dictos familiares jam dudum habitus est tractatus, ad consummationem negotii noluimus sine conscientia eorum procedere, sed honori suo duximus deferendum. Unde eisdem cum id ad venerabilis fratris nostri Eboracensis archiepiscopi notitiam pervenisset, agentis tunc in partibus cismarinis, , receptus autem a capitulo in canonicum, per librum et panem, per manum decani deberet in capitulo investiri, postmodum vero in osculo fratrum receptus, de conservanda fidelitate ipsi Ecclesiae, libertatibus et consuetudinibus juri consentaneis pro viribus defendendis, non detegendis secretis capituli, juramentum consuetum et debitum interponeret, et tunc de mandato decani et capituli, prout moris est, per manum installaretur cantoris. et illa praeterea ratione quod, cum idem praedecessor noster J. de sancto Laurentio de cancellaria Eboracensi curaverit manu propria per annulum investire, mandans nuntio suo, ipsius nomine, stallum in choro et locum in capitulo et processione, cum integritate reddituum et omnibus ad cancellariam pertinentibus assignari, tu pro eo quod proventus ipsos in contemptum praesumpsisti mandati apostolici retinere, per decanum et capitulum Eboracensem fuisti excommunicationis laqueo irretitus; unde non eras ad dignitatem interim admittendus. Cui praeterea illa ratio repugnabat, quod ante investituram a capitulo habitam, archidiaconali te officio ingessisti. Unde, juxta privilegii continentiam pro persona non debebas haberi, praesertim cum tibi homicidia, sacrilegia, incendia et alia multa gravia et enormia objicerentur, quae, archidiaconatum ipsum manu armata tibi usurpare contendens, perpetrare minime timuisti. . Ad cujus objectiones ex ordine taliter respondebas, quod, licet decani mentio in litteris archiepiscopi directis capitulo expresse facta non fuerit, non tamen ob hoc exclusus videri poterat vel debebat, sicut pars proponebat adversa; imo continebatur in capitulo, sicut pars continetur in toto, cujus decanus pars est honorabilis, archiepiscopus vero caput existit, ne in uno contingat corpore, non sine monstruoso prodigio, duo capita inveniri. Quod autem te excommunicationis sententia lata per decanum et capitulum non ligaverit, multipliciter ostendere satagebas; tum quia fructus cancellariae nequaquam perceperas, cum tantum spiritualium procurator esses ab archiepiscopo constitutus, tum quia nec tu, nec alius, occasione mandati simplicis, per quod coercitio nemini mandatur, potuit coerceri; praesertim cum illa sententia qualiscunque, post appellationem a te interpositam fuerit promulgata. Unde venerabilis frater noster, Cantuariensis archiepiscopus, tunc apostolicae sedis legatus in Anglia, communicato multorum coepiscoporum et aliorum prudentium virorum consilio, pronuntiavit te hujusmodi sententia non teneri, sicut ex rescripto litterarum ipsius legati ostendere satagebas. Administrationi autem archidiaconatus, cum tempore illo absens fueris, te minime ingessisti; sed cum videres postmodum investituram tibi a capitulo contra justitiam denegari, de mandato superioris archidiaconatum ingressus, coepisti in eo, prout ad tuum pertinebat officium, ministrare. Quod autem homicidia, vel alia hujusmodi, per te illic fuerint perpetrata, vel quod archidiaconatum renuntiaris aut etiam abjuraris penitus denegabas; asserens quod eo tempore quo pars adversa te renuntiasse vel abjurasse dicebat et sibi archidiaconatum fuisse collatum, archiepiscopus te pro archidiacono et adversarium pro excommunicato habuit pariter et intruso. Unde auctoritate litterarum nostrarum de mandato dilecti filii nostri P . . . . . tituli Sancti Marcelli presbyteri cardinalis, tunc apostolicae sedis legati, coram venerabili fratre, nostro Rothomagensi archiepiscopo et suis conjudicibus in Northmannia et demum coram bonae memoriae Lincolniensi episcopo et conjudicibus suis in Anglia, idem archiepiscopus super intrusione ipsum adversarium traxit in causam, nosque receptas attestationes super ipso negotio meminimus recepisse. Adjecisti praeterea quod, si etiam ea fecisses, per adversarium tamen tuum tibi non poterant objici cum effectu, cui potius super ipso archidiaconatu esset silentium imponendum, et approbata institutione tua, tibi restitutio facienda ex confessione partis adversae in judicio facta et saepius repetita ostendere nitebaris. Ipse namque Rogerius a nobis interrogatus in jure, ex quo tempore archidiaconatus Richemundiae sibi per capitulum fuerit assignatus, respondit quod circa festum Ascensionis proximum triennium compleretur. Cum igitur ex data litterarum nostrarum constaret, tempore illo archiepiscopum apud sedem apostolicam constitutum et in eis per nos antiquum jus fuerit declaratum, ut tempus quo ad apostolicam sedem accessit, et apud illam permansit vel recessit ab ipsa, non esset infra tempus sex mensium computandum, liquido constare dicebas, tempus illud archiepiscopo minime cucurrisse, sed si etiam quadriennium effluxisset, sicut prioris responsi poenitens ultimo loco proposuit pars adversa, quod ex parte tua de jure non posse fieri dicebatur, cum etiam tunc arripuisset iter ad sedem apostolicam veniendi, licet illud non fuerit continue prosecutus, impedimentis multiplicibus retardatus, interpretatio rescripti nostri ad tempus etiam hujusmodi pertinebat, cui praeterea praescriptio nocere non poterat in exsilio constituto. Factum autem capituli eumdem R. non potuit excusare, quoniam, cum institutio facta per archiepiscopum praecessisset quod superior ordinaverat capitulum tanquam inferius non poterat reprobare; cum etsi contra statutum privilegii non fuisset admissus, ipsi tamen, quia nec fuerant exsecutores privilegii constituti, nec poterant simul esse judices et actores, contra te praesertim, absentem et non contumacem, procedere non valebant. Si quid ergo per ipsos erat contra factum archiepiscopi proponendum, hujusmodi quaestio ad tribunal erat superius deferenda, ut auctoritate finiretur ipsius. Pendente proinde institutione tua, facta per illum ad quem , tam jure communi quam auctoritate privilegii antedicti, per quod collatio personatuum et praebendarum archiepiscopo reservatur, idem R. non debuit in locum viventis obrepere, cum sciverit vel scire debuerit hoc jure canonico interdictum. Ait enim beatus Gregorius Eum qui contra justitiae regulam in archidiaconatum alterius provehi se consensit, ab ejusdem archidiaconatus honore deponimus, qui, si ulterius in loco eodem ministrare praesumpserit, se participatione sacrae communionis noverit esse privatum. Hujus ergo auctoritate decreti adversarium tuum asserebas ab archidiaconatus officio, quem male receperat, deponendum; praesertim cum illi primae irreptioni vehementer insisteret et per institutionem ejusmodi suum niteretur propositum demonstrare, ipsumque archidiaconatum tibi restitui suppliciter postulabas. Nos igitur, auditis his et aliis quae partes in praesentia nostra proponere voluerunt, et plenius intellectis, Nulli ergo, etc., diffinitionis, etc. Datum Laterani, Kal. Junii. In eumdem modum, decano et capitulo Eboracensi, usque experiri. Quocirca, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus; quatenus quod a nobis est de jam dicto magistro Honorio provida deliberatione statutum, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, humiliter observare curetis, recipientes ipsum tanquam archidiaconum, et a subditis recipi facientes. Nos enim si quid in praejudicium ejus de ipso archidiaconatu fuerit aliquatenus ordinatum, decernimus irritum et inane. Quod si forte mandatum nostrum nolueritis adimplere, noveritis nos venerabilibus fratribus nostris, Eliensi et Norwicensi episcopis, et dilecto filio decano Lincolniensi, dedisse firmiter in mandatis ut vos ad id per districtionem ecclesiasticam, contradictione et appellatione cessante, cogere non omittant. Datum Laterani, III Nonas Junii. Illis scriptum est super hoc contradictores, etc. hoc addito: Si vero dictus R. de Sancto Eadmundo possessionem archidiaconatus praesumpserit detinere, vos praesumptionem ipsius etiam per subtractionem aliorum beneficiorum suorum, appellatione postposita, compescere procuretis. Quod si non omnes, etc. Datum, ut supra. Cum, partibus apud sedem apostolicam constitutis, super archidiaconatu Richemundiae diutius fuisset in nostra praesentia litigatum, nos pro dilecto filio, magistro Honorio, exigente justitia, sententiam duximus proferendam, sicut ex rescripto nostrae diffinitionis seriem plenius continente perpenditur evidenter. Quocirca celsitudinem regiam rogamus attentius monemus, per apostolica tibi scripta mandantes, quatenus pro devotione apostolicae sedis et nostra, cum et ipse magister apud nos quae ad honorem et exaltationem regalis magnificentiae pertinebant saepe curaverit promovere, nec impedias nec impediri permittas quominus quod nobis est, etc., usque statutum sortiatur effectum; ejusdem Honorii obsequium excellentiae regiae multipliciter poterit existere fructuosum. Nos quidem, si quid, etc. venerabilibus etiam fratribus nostris, usque firmiter in mandatis, ut archiepiscopo, decano, et canonicis Eboracensibus ac clericis archidiaconatus ipsius, quibus super hoc scribimus, in exsecutione mandati nostri, cessante appellatione, ipsi quae praemisimus, etc., contradictores, etc. Datum Laterani. In nostra praesentia constitutus dilectus filius, R quondam abbas Torneae, proposuit coram nobis quod cum olim ad ejus monasterium accessisses, quod ipse in centum marcarum redditibus ampliarat, et ingressus capitulum monachorum, inquisitionem coepisses facere contra eum, ipse gravari se timens, ad sedem apostolicam appellavit; tu vero appellationi non deferens, eum ab administrationis officio suspendisti, et in ejus absentia, inquisitione post facta, ipsum usque ad monasterium de Ramessia, licet invitum, turpiter post te tractum, super crucem fecisti jurare quod te usque Londoniam sequeretur. Ipse igitur Londoniam veniens, appellationem quam prius interposuerat, solemniter innovavit, et ad venerabilem fratrem nostrum, Wintoniensem episcopum, et conjudices ejus commissionis, obtinuit litteras destinari, quas deferendas cuidam tradidit mercatori. Tu vero ipsum in Angliam redeuntem capi fecisti Londoniis, et in Eliensi monasterio carceri mancipari. Propter quod mercator qui litteras deferebat, venire in Angliam non praesumpsit; tandem vero a carcere liberatus, ad sedem apostolicam appellavit. Tu vero, ejus appellationi non deferens, sicut prius, in ipsum depositionis sententiam protulisti, et depositum in carcerem fecisti retrudi. Caeterum, cum fuisset a vinculis absolutus, ad praesentiam nostram venit, et ad venerabilem fratrem nostrum, Dunelmensem episcopum, et dilectum filium, magistrum Jo. de Londoniis, litteras impetravit, ut super propositis diligenter inquirerent veritatem, et causam ipsam, si partes vellent, concorditer fine debito terminarent; alioquin causam sufficienter instructam ad nos remittere non differrent. Proponebat igitur idem abbas quod praedicta omnia sufficienter fuerant coram eisdem judicibus comprobata. Verum dilectus filius, magister Honorius, archidiaconus Richemundiae, nuntius tuus, proposuit ex adverso quod, cum olim legationis officio fungeritis, ad monasterium de Tornea, ut ei visitationis impenderes gratiam, accessisti; cumque de vita ipsius R. diligentius inquisiisses de dilapidatione, incontinentia et turpi ejus conversatione, per testimonia tibi constitit monachorum. Unde, communicato prudentium virorum consilio, cum ab administrationis officio suspendisti, cum juxta canonicas sanctiones de dilapidatione suspectus debeat ab administratione suspendi. Nec appellaverat tunc temporis idem abbas; nec etiam si appellasset, tibi eum innotuerat appellasse; cum, sicut asserunt testes ejus, egressus capitulum in secreto collocutorio duxerit appellandum. Verum, cum postmodum apud Londonias appellasset, non solum appellationem interpositam recepisti, sed ministrasti etiam ad prosecutionem ipsius sufficienter expensas. Deinde, cum enormitates ipsius bonae memoriae Coelestino, praedecessori nostro, per tuas litteras intimasses, ipse tuam fraternitatem monuit , ut eum ab officio deponeres abbatiae, ac carceri mancipatum tandiu detineres, donec ad te mandatum ejus denuo perveniret. Ipse igitur depositionis sententiam expavescens, in praesentia multorum episcoporum et aliorum religiosorum virorum, renuntiavit spontaneus abbatiae, sed post paululum poenitens, se renuntiasse penitus denegavit. Tu igitur cum metropolitanus existeres ejus, et legationis officio fungereris, et ad hoc esses specialiter delegatus, mandati apostolici formam sequens, propter criminum evidentiam super abbatia ei perpetuum imponere silentium curavisti. Tandem vero, cum praedicto Dunelmensi et conjudici ejus sub forma praedicta sententiae tuae foret cognitio delegata, coram eis quod idem abbas renuntiaverit abbatiae, quod incontinentiae vitio laborabat, quod vasa quaedam monasterii praeter consensum monachorum alienaverat, quod tu ejus appellationi detuleras, et expensas ministraveras appellanti, quod auctoritate litterarum praedicti praedecessoris nostri, propter criminum evidentiam et spontaneam cessionem processeras ad depositionem ipsius, et de speciali mandato ejusdem praedecessoris nostri eum in monasterio Glocestrensi, ubi prius monachus fuerat, carceri manciparas, per testes legitimos comprobasti; deinde autem cum judices ipsi gesta omnia redegissent in scriptis, et terminum partibus assignassent, idem R. in manibus tuis et liti cessit, et renuntiavit spontaneus abbatiae, tuque renuntiationem ejus, ad multam quorumdam religiosorum virorum instantiam, recepisti. Caeterum, licet saepedictus R. se renuntiasse abbatiae ab initio denegasset, tandem tamen id in nostra praesentia confessus est, adjiciens quod, quia renuntiaverat spoliatus, ejus renuntiatio non tenebat. Praeterea, cum tu ei congrue promiseris providere, nec volueris adimplere promissum, nec ipse ratum habere quod fecerat tenebatur. Insuper metu fuerat ad renuntiationem inductus, cum tu ei fueris comminatus quod si ad nos cum judicum relatione veniret, obtineres a nobis quod eum in caveam poneremus. Contra hoc autem dictus archidiaconus replicavit, quod eidem R. prodesse non poterat nec debebat quod renuntiaverat spoliatus, utpote quem non adversarius, sed judex potius spoliarat. Metus autem quem allegaverat pars adversa, eum non poterat excusare, cum cadere non debuerit in constantem. Quis etenim constans praesumeret quod nos ad nutum tuum aliquem retruderemus in carcerem, et tyrannidem exerceremus in eos qui causas suas apud sedem apostolicam prosequuntur? Non ergo dictus R. debuit qualibet occasione praesumere quod nos hujusmodi vellemus saevitiam exercere. Quod autem praesumptio ejus frivola fuerit, apparuit ex post facto. Volumus autem ut eidem, divinae pietatis obtentu, de redditibus monasterii de Tornea in aliquo loco religioso congrue facias provideri. Nulli ergo, etc., diffinitionis, etc. Datum Laterani, etc., II Non. Junii. Ex parte tua fuit in audientia nostra propositum, quod praedecessores tui correctiones excessuum, examinationes et decisiones causarum, in quibusdam ecclesiis quae ad te pertinent pleno jure, per se ipsos consueverant exercere, ita quod vices et officium archidiaconi gererent in hac parte. Tu vero pondus curae pastoralis attendens, alios vis in partem commissae tibi sollicitudinis evocare, et ad curam archidiaconalem in praedictis ecclesiis exercendam, duos archidiaconos ordinare disponis, ut levius in singulis fiat onus quod in plures fuerit distributum, et Ecclesia Cantuariensis tribus archidiaconis de caetero gaudeat, quae unum solum hactenus noscitur habuisse. Nos igitur propositum tuum in Domino commendamus, et ut illud effectui mancipes suademus, si tamen sine gravi scandalo et praejudicio aliquorum poterit adimpleri. Datum Laterani, II Kal. Junii. Querelarum diversitas et frequentia quaestionum, quae nobis contra venerabilem fratrem nostrum, G. Eboracensem archiepiscopum, assidue proponuntur, nostrum fatigat vehementer auditum: qui, cum a nobis saepe commonitus fuerit et correctus, ut actus suos in melius emendaret, ipse nec admonitiones, sicut decuit, acceptare, nec correctiones, prout oportebat, asseritur admisisse; et licet a dilectis filiis, decano et capitulo Eboracensis Ecclesiae, tanquam pater a filiis, a quibusdam vicinis episcopis, et aliis nonnullis viris religiosis commonitus fuerit diligenter, ut ab ipsorum indebita molestatione cessaret, et se circa eos et alios subditos suos tanquam benignus pastor haberet, ac super aliis nonnullis quae pontificale fastigium decebant, suae corrigeret operationis excessus, ipse tamen propter hoc gravior est illis effectus, tanquam qui semper in illorum molestia gloriatur. Nolentes igitur haec et alia quae saepe nobis denuntiata fuerunt ulterius sub dissimulatione transire, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus ad Eboracensem Ecclesiam accedentes, abbatibus, prioribus, et aliis personis honestis cujuscunque ordinis evocatis, praesente archiepiscopo, si voluerit, et se, si potuerit, defendente, sub poena excommunicationis, appellatione remota, prout necesse fuerit, injungatis eisdem ut testimonium perhibeant veritati, super quibus idem archiepiscopus a jam dictis decano et capitulo monitionem accepit, testes recipientes eorum, quos voluerint producere, ad illa probanda in quibus dicunt ipsum archiepiscopum excessisse, inquirentes per illos et famam quoque communem, utrum archiepiscopus ipse sit utilis et sufficiens ad regimen pontificalis honoris, audituri nihilominus et super his probationes, appellatione postposita, recepturi, si quae forsan idem archiepiscopus contra capitulum vel aliquem de capitulo duxerit proponenda, et omnia sub sigillis vestris inclusa nobis quantocitius transmittatis, eisdem, archiepiscopo, decano, et capitulo certum terminum assignantes, in quo per se vel sufficientes responsales nostro conspectui se praesentent, et irritum, appellatione postposita, post reducentes, si quid idem archiepiscopus per se vel per aliquem alium, contra capitulum vel eorum immutaverit aliquem, post appellationem ab eis rationabiliter ad apostolicam sedem emissam. Quod si non omnes iis exsequendis valueritis aut volueritis interesse, duo vestrum, etc. Datum Laterani, ut supra. Quantum nos et Ecclesiam Romanam offenderis, nolumus nunc litteris explicare, sed conscientiae tuae relinquimus discernendum. Nos autem licet offensam nostram et apostolicae sedis injuriam in te potuissemus graviter vindicare, tuae tamen honestati parcentes, non solum de commissis non infliximus tibi poenam, sed excommunicationis sententiam, quam ipso facto incurreras, per venerabilem fratrem nostrum, Regin. archiepiscopum, secundum formam Ecclesiae mandavimus relaxari, sic tamen ut suspensionis sententiam observares. Verum quia, sicut accepimus, praeteritum jam damnas errorem, et ea efficaciter promoves quae nobis aestimas complacere, dilecti fratris nostri, G. tituli Sancti Vitalis presbyteri cardinalis, precibus annuentes, suspensionis sententiam, qua teneris astrictus, de solita sedis apostolicae mansuetudine relaxamus. Reservamus tamen adhuc nobis tanti correctionem excessus, ut juxta tuorum exigentiam meritorum misericordiam tecum vel judicium faciamus. Monemus igitur fraternitatem tuam et exhortamur attente, per apostolica scripta mandantes, quatenus in devotione nostra et regia fidelitate persistas, et taliter regis et regni hostibus te opponas, ut gratiam nostram possis plenius promereri, et praecedentem offensam per satisfactionem aboleas subsequentem. Datum Laterani, XIII Kal. Julii. Cum paci ac quieti eorum qui Mariae officium elegerunt paterna sollicitudine providemus, officii nostri debitam prosequimur actionem, qui quanto ferventius in Dei servitio perseverare noscuntur, tanto amplius, ne ab eo valeant revocari, debent in suo laudabili proposito confoveri. Hinc est, quod, cum fugitivi Cisterciensis ordinis super receptione sua, aliquoties litteris impetratis, contra debitum vos molestare praesumant, ob favorem religionis et ordinis vestri volumus et mandamus, ut hujusmodi ordinis vestri desertores, si super receptione sua forte litteras impetraverint, in quibus non contineatur ut recipiantur salva ordinis disciplina, vel si regulare fuerit et honestum, tales litterae, ne ipsarum occasione possitis a divinis laudibus revocari, nullam obtineant firmitatem, et ne earum obtentu ad fugitivorum receptionem aliquis vos compellat, auctoritate apostolica prohibemus. Nulli ergo, etc., prohibitionis, etc. Datum Laterani, XIV Kal. Julii. Negare noluimus quod petere voluisti, cum ex eo tam nobis quam tibi fructus aeternae retributionis accrescat. Petisti namque, rogatus a fratribus, ut ad honorem beati Bernardi, primi Claraevallensis abbatis, quem apostolica sedes sanctorum ascripserat catalogo venerandum, nos ipsi collectam et alias orationes, ore proprio, dictaremus, tum propter auctoritatem dictantis, tum propter stylum dictaminis, cum majori devotione dicendas. Et ecce, sicut potuimus, ad instantiam dilecti filii, fratris Rainerii, petitionem tuam curavimus exaudire. Perfice, quaesumus, Domine, pium in nobis sanctae religionis affectum, et ob obtinendam tuae gratiae largitatem, beatus Bernardus, abbas et doctor egregius, suis apud te semper pro nobis meritis et precibus intercedat. Per Dominum nostrum, etc. Grata tibi sit, Deus, hujus oblatio Sacramenti, quod in memoriam Dominicae passionis tuae offerimus majestati. Per Dominum nostrum, etc. Suum in nobis, omnipotens Deus, cibus quem sumpsimus operetur effectum, ut incorporet sibi nos esus edentes, qui tecum, etc. Datum Laterani, VI Idus Junii. Quantae prudentiae ac honestatis venerabilis frater noster, archiepiscopus Salernitanus, existat, quantam persecutionem propter justitiam patiatur, vestra discretio non ignorat. Adhuc enim peccatis exigentibus exsulat, nec ad sedem suam redire permittitur, cum domos ejus in ipsius oculis possideant alieni, et sponsa ejus serviat violentis. Volentes igitur, tam ejus necessitati consulere quam vobis et Caputaquensi Ecclesiae providere, procurationem ejusdem Ecclesiae ipsi archiepiscopo, tam in spiritualibus quam in temporalibus, de consilio fratrum nostrorum, commisimus, donec vel Ecclesia ejus pace gaudeat exoptata, vel nos aliud duxerimus statuendum. Monemus igitur devotionem vestram et exhortamur attentius, et per apostolica vobis scripta mandamus, quatenus ei de caetero, tam in spiritualibus quam in temporalibus, devote ac humiliter intendatis, et taliter pareatis eidem quod Ecclesia vestra per studium ejus in statum possit resurgere meliorem . Datum Laterani, II Idus Junii. In eumdem modum abbatibus, prioribus et universis clericis in Caputaquensi dioecesi constitutis. Datum, ut supra. Pium videtur habere propositum cui sua novissima memorantur, et in augmento temporis ejus potius decursum attendunt. Cum ergo memor conditionis humanae de novissimis cogites, et diligenti praevisionis oculo hujus vitae mortalis ultima metiaris, tuis precibus annuentes, disponendi de rebus tuis, cum tibi videris expedire, auctoritate tibi praesentium liberam tribuimus facultatem. Nulli ergo, etc., concessionis, etc. Datum Laterani, III Idus Junii. Solet annuere, etc., usque assensu S. Petroci, S. Stephani, Perani, Thohou, Probos, S. Petri de Plinton, de Branton, S. Stephani Exoniensis et de Colinton ecclesias, et capellaniam de Bosean, ad Exoniensem ecclesiam pertinentes, cum terris et decimis, et aliis pertinentibus, libertatibus et rationalibus consuetudinibus suis, sicut eas juste ac pacifice possides, tibi et Exoniensi ecclesiae auctoritate apostolica confirmamus, etc. Nulli ergo, etc. Dat. Laterani, XIII Kal. Maii. Abolenda est in Ecclesia Dei consuetudo perversa, et quae contra formam canonicam attentantur, pastorali sunt sollicitudine corrigenda. Sane ad audientiam nostram noveris pervenisse, quod in dioecesi Exoniensi plerumque contingit, ut, decedentibus ecclesiarum vicariis vel personis, eorum filii, absque conscientia tua, ecclesias vacantes invadant, et, ut eas licentius valeant detinere ac tuam auctoritatem eludant, ad nos vocem appellationis emittunt, et sanctuarium Dei jure nituntur haereditario possidere. Volentes igitur obviare, sicut convenit, huic pesti, fraternitati tuae auctoritate praesentium indulgemus ut filios clericorum, quos in ecclesiis dioeceseos tuae patribus nullo medio sic inveneris substitutos, ecclesiis et ecclesiasticis beneficiis spolies taliter occupatis, nonobstante appellationis objectu quae interponitur in elusionem ecclesiasticae disciplinae. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, IV Idus Junii. Occurrere debet apostolica sedes praesumptionibus malignorum et eorum excessus pastorali sollicitudine cohibere. Sane, ad audientiam apostolatus nostri pervenit, quod, cum monasterium vestrum ad Ecclesiam Romanam nullo pertineat mediante, clerici qui per vos ecclesias vel ecclesiastica beneficia sunt adepti, in eis filios vel nepotes suos quasi successionis jure substituunt, et haereditate nituntur Dei sanctuarium possidere. Faciunt enim secum filios vel nepotes suos de beneficiis quae possident in solidum investiri, ut sic uterque possideat quasi totum, quod si alter decesserit, reliquus in plena integritate remaneat, nec socium, nisi quem taliter forsan praesentarit, admittat; sicque contingit quod interdum pueri vix quinquennes, idiotae quoque, ac discretione carentes, in Ecclesiis obtinent personatum. Si autem aliquis talium filios non habuerit vel nepotes, filiae vel nepti suae obtentum beneficium dat in dotem, et de ipso tanquam de propria haereditate disponit. Si quando vero quisquam eorum prius viam fuerit universae carnis ingressus, quam filium vel nepotem suum juxta formam praemissam secum de beneficio suo fecerit investiri, nihilominus filius vel nepos ipsius ei succedere nititur et patris beneficium obtinere. Si quis autem eorum semen non reliquerit super terram, nec clericus aliquis ex ejus consanguinitate compareat, laicus qui propinquior ei sanguine fuerat, per manum alicujus clerici vacantem ecclesiam recipit, et percipit fructus ejus. Caeterum, si super his interdum non annuitis votis petentium vel eis beneficium investiturae negatis, rapiunt bona vestra, et ecclesias spoliant quas requirunt, et aliter etiam vos non dubitant molestare, guerras et dissensiones contra vos saepius suscitantes. Quia vero abusus hujusmodi canonicis obviat institutis, volentes monasterio vestro paterna sollicitudine providere, auctoritate praesentium districtius inhibemus ne quod ex ecclesiasticis beneficiis, quorum donatio ad vos spectat, vel duobus conferatur in integrum, vel post patrem nullo mediante filio tribuatur, aut cuiquam assignetur in dotem, vel ad consanguineos tanquam jure haereditario devolvatur. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, III Idus Junii. Scriptum est super hoc TREVERENSI ARCHIEPISCOPO et EPISCOPO TULDENSI, praecipiendo ut si quis abbatissam et moniales ipsas contra inhibitionem praedictam molestare praesumpserit, ipsi praesumptionem ipsius, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, compescatis. Quod si non ambo, etc., alter vestrum. Datum, ut supra. Utinam gemitus et dolores prudenter attenderes quos nobis in Ecclesiarum oppressionibus et afflictionibus clericorum frequenter infligis! Utinam celsitudo regalis anxietates animi nostri respiceret, quibus affligimur vehementer cum per eam coepiscopos nostros audimus irreverenter offendi, et in opprobrium nostrum ac divinam injuriam ignominiose tractari! Accepimus enim quod tu villas, possessiones, et alia bona venerabilis fratris nostri, Lemovicensis episcopi, per ministros tuos violenter fecisti et irrationabiliter occupari, quasdam a villis et hominibus ejus exactiones indebitas exigendo, ad oblationes etiam altaris Sancti Leonardi, quae ad ipsum episcopum pertinere noscuntur, fecisti manus extendi, et per tuos facis recipi servientes. In quo quantum regali magnificentiae derogatur cognoscere poteris, si velis diligentius intueri sicque universa bona ipsius episcopi per seneschalces et ministros tuos occupari fecisti quod extra civitatem et villas suas cogitur exsulare. Nolentes igitur, quantumcunque personam tuam in Domino diligamus, ut apud Deum nostra conscientia nos accuset si haec dimiserimus ulterius incorrecta, celsitudinem regiam monemus attentius et hortamur in Domino per apostolica scripta mandantes, quatenus eidem episcopo ablata restituas universa, et de damnis etiam illatis sibi ac suis et injuriis satisfaciens competenter, ab ipsius indebita molestatione desistas, et permittas eum tam in civitate quam Lemovicensi dioecesi liberam mansionem et quietam habere. Alioquin noveris nos venerabili fratri nostro, Bituricensi archiepiscopo, firmiter injunxisse ut, post frequentes et diligentes admonitiones tibi factas ex parte tam nostra quam sua, te ad hoc per interdictum terrae, ad quamcunque deveneris, dum in ea praesens exstiteris, nullius contradictionis vel appellationis obtentu, nostra fretus auctoritate compellat , et examinationem redactam in scriptis fecit sigillis dilectorum filiorum, archidiaconi et magistri Petrarchae, muniri, cum suo quoque sigilio ad sedem apostolicam transmittendam. Litteras quoque suas nobis pro dicto fratre Casinensis abbas deprecatorias destinavit, quas cum decreto electionis omnium canonicorum subscriptionibus roborato, nec non et litteris suffraganeorum et populi, tres de canonicis Tranensis Ecclesiae ab universo capitulo destinati nobis humiliter praesentarunt, petentes electionem canonicam de persona idonea celebratam auctoritate apostolica confirmari. Nos autem ad majorem cautelam a praedictis canonicis juramentum recepimus, non a nobis exactum, sed ab ipsis oblatum, et factum electionis, sicut est et moris et juris, examinavimus diligenter. Interim vero unde petebat per viros idoneos suspicione carentes de ipso facto diligenter inquiri. Cumque praefatus supervenisset episcopus, et ea quae gesta sunt intellexissemus ab ipso, de communi Quia tamen ex his quae de quibusdam juramentis et promissionibus factis audivimus, non levis in animo nostro dubitatio est suborta, ut secundum Apostoli dictum manus cito nemini imponamus, super his per inquisitionem legitimam voluimus plenius edoceri. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ad Tranensem accedentes Ecclesiam juramenti vinculo canonicos astringatis, ut super electionis processu plenam et meram aperiant veritatem, diligenter et fideliter inquirentes de juramentis et promissionibus, et aliis articulis ad negotium facientibus, utrum videlicet aliqua promissio vel datio facta fuerit a quo et cui, quando et ubi, quibus mediantibus vel praesentibus, utrum recepta vel spreta; et quis eam recepit aut sprevit, et si quisquam promissionem vel donationem noverat praecessisse, quare postea eligebat; distinguentes inter scientiam et auditum, et inter eos qui ab initio contradixerant et alios qui consenserant a principio, de quo fuit et a quibus, qualiter et quare juratum, sicque fideliter omnia conscribentes, sub sigillis vestris ad nostram praesentiam destinetis. Quod si non ambo his exsequendis infra mensem potueritis interesse, alter vestrum, etc. Datum Laterani, VIII Kal. Julii. Post obitum Sagiensis episcopi, votis eligentium in diversa divisis, tu, fili prior, cum quibusdam ex canonicis pro parte tua, pro parte vero altera archidiaconus Oximensis et quidam similiter de canonicis, ad sedem apostolicam accessistis. Ut autem de processu negotii notitia plenior haberetur, utrinque de mera veritate dicenda praestari fecimus juramenta. Tu ergo, prior, pro parte tua, coram dilecto filio, J. tituli S. Priscae presbytero, et Hug. S. Eustachii diacono, cardinalibus, deposuisti juratus, quod defuncto episcopo Sagiensi fratres in capitulo convocasti, proponens coram ipsis qualiter per F. et L. praedecessores, qui de gremio Sagiensis Ecclesiae non fuerunt, canonicorum erant redditus diminuti, et multa gravamina passa fuerat Ecclesia Sagiensis, consulens eis ut aliquis de ipsa eligeretur Ecclesia, qui paupertatem vestram expertus compassionis vobis viscera exhiberet. Cumque hoc verbum omnibus placuisset, tu sub professionis debito et obedientiae vinculo promisisti quod ab hoc proposito non recederes, praesertim cum juri canonico consonaret, per quod electio de gremio Ecclesiae statuitur facienda, si persona ibi reperiatur idonea. Id etiam promiserunt a te singuli requisiti. Tu ergo, et benedixisti omnibus hoc statutum perscrutantibus, et in transgressores de universorum assensu excommunicationis sententiam protulisti. Exin, tribus tibi canonicis sociatis, ad venerabilem fratrem nostrum, Rothomagensem archiepiscopum, et charissimum in Christo filium nostrum, Joannem illustrem regem Angliae, accessisti, ut defuncti obitum nuntiares. Sed cum nihil proficeres apud eos, ad tuam Ecclesiam es reversus. Post haec vero, rex ipse Sagium veniens, duos nuntios capitulo destinavit, ex parte ipsius proponentes quod decanum Lexoviensem in episcopum recipere procurarent. Respondentibus autem canonicis quod utiliores et meliores haberentur in Ecclesia Sagiensi, regii nuntii subjunxerunt ut tres de Ecclesia et tres de extraneis nominarent, unum quem rex vellet in episcopum recepturi. Exclusis autem nuntiis, cum super hoc commune consilium haberetur, canonici omnes in te vota sua voluntate libera transtulerunt, ut quot et quos velles de capitulo nominares. Tu autem plenius sciens merita singulorum, S. Sagiensem et W. Chobon archidiaconum et magistrum G. et R. de Merula nominasti, et canonici omnes te, licet invitum, pariter nominarunt, parati unum ex his quinque recipere in pastorem. Redeuntibus vero nuntiis, litteras regias recepisti ut tu cum sex vel septem de canonicis Argentonium ires, litteras portans de rato, ut quod cum ipsis faceres, caeteri acceptarent. Venientes autem illuc tecum nonnulli de canonicis cum hujusmodi litteris in te vota sua unanimiter contulerunt, ut quem eligeres reciperent in pastorem, instantes postmodum apud regem ut in aliquem de gremio Ecclesiae consentiret. Cumque id obtinere non possent, nec ipsi vellent recipere de nominatis a rege, recepta licentia tandem ad propria sunt reversi. Post aliquot vero dies nuntii regis denuo advenerunt rogantes ut satisfieret regiae voluntati. Sed licet antequam id proponerent, tu ad sedem apostolicam appellasses, in crastinum tamen te vidente, iidem nuntii thesaurum Ecclesiae rapuerunt, et deponentes illum apud abbatiam Sancti Martini, die sequenti equos tuos et omnia bona canonicorum per violentiam abstulerunt, et vestros exinde famulos expellentes, abreptis domorum clavibus, portas exteriores et alias firmarunt, et consanguineis canonicorum in quadrigis abductis et carceri mancipatis, bona eorum fuerunt omnia totaliter occupata; quibus etiam, sicut audisti, fuit commercium victualium denegatum. Postmodum etiam nuntii cum majore villae ad capitulum redeuntes, dixerunt canonicis quod nec manducarent nec biberent quousque satisfacerent regiae voluntati. Tu ergo cum canonicis cruce textuque Evangelii receptis ecclesiam processionaliter exivisti, ipsam et episcopatum totum interdicto supponens, et appellans iterum, quinque de fratribus ad ecclesiae custodiam dimisisti. Caeteris autem tecum apud Trapam manentibus, sub poena excommunicationis ne quis ab eorum societate recederet inhibere curasti. Et cum neque per venerabilem fratrem nostrum Cantuariensem, neque per jam dictum Rothomagensem, a quo benigne recepti fuistis, restitutionem obtinere possetis, timentes ne metu regio canonici qui apud Sagium et obedientias morabantur, procederent ad aliquem eligendum, ab ipso metropolitano vestro litteras impetrastis, ut excommunicationis vinculo subjacerent qui sine conscientia prioris et capituli eligere attentarent. In crastinum vero convenientibus tam matricis ecclesiae quam obedientiarum fratribus universis, sex duntaxat exceptis qui apud Sagium morabantur, et de electione tractantibus, vota omnium in R. de Merula convenerunt. Duodecim autem, de quibus tres ad nostram praesentiam accesserunt, metum regium allegantes et electioni factae interesse timentes, recesserunt, firmiter promittentes quod salva pace regis electum libenter reciperent in pastorem, et contra ipsius electionem non irent nisi coacti. Die vero sequenti, habito prudentium consilio, electionem in capella Sancti Andraee apud Rothomagum solemniter celebrastis, ipsam metropolitano per quosdam de capitulo praesentantes, et cum eam noluerit confirmare, dictus S. archidiaconus, pro te priore, capitulo, et electo, ne quid in vestrum praejudicium fieret, sedem apostolicam appellavit tandem, ab ipso archiepiscopo benedictione recepta, iter arripuistis ad sedem apostolicam veniendi. Postmodum vero R. de Argenteio miles ex parte regis et R. abbatis, Camiletum accedens, rogavit et multa promisit ut rediretis, filium ipsius R. in episcopum recepturi, addens quod vobis nolentibus et volentibus futurus esset episcopus Sagiensis. Iterum etiam idem abbas per quemdam clericum et servientem suum vos super eodem attente rogavit. Sed vobis in priore manentibus voluntate, coeptum iter prosecuti fuistis. Electo autem apud Sanctum Moranum sublato de medio, venientes Lucam in capella episcopali, habito . . . . . quondam Lucen episcopi, et aliorum prudentium consilio, S. archidiaconum, unum de quinque a principio nominatis, solemniter elegistis; et cum ipso pariter ad sedem apostolicam accedentes, electionem ipsius petebatis suppliciter confirmari, electione partis adversae de filio illius qui Sagiensem Ecclesiam et canonicos spoliarat, penitus reprobata. Caeterum ex parte adversa Arnaudus presbyter et professus, licet narrationi tuae, fili prior, in aliis fere omnibus concordaret, per maledictionem tamen tuam se non intellexisse proposuit excommunicationis sententiam in aliquem fuisse prolatam, rationem supponens quare super electione Lexoviensis decani regia petitio non fuerit admittenda, cum ipsius consanguinei essent Sagiensis Ecclesiae inimici, et quod ea die qua Ecclesiam proponebas exire propter persecutiones praemissas, V. de Aspris, ipso et quibusdam aliis praesentibus, ad nos appellans, ne sine assensu capituli ad electionem procederes interdixit. Addidit etiam quod rediens nuntius ex parte regis proposuit, quod id de ipsius non processerat voluntate, portans archiepiscopo litteras continentes quod canonicos ad propria redire faceret, et eis plene omnia resignaret. Tu autem, prior, archidiacono Corboniensi et R. fratri ejus ut ad Sagiensem Ecclesiam accederent injunxisti, nuntiaturi quod invenirent de restitutione facta vel etiam facienda; postmodum vero cum quibusdam canonicis Argentonium accessisti, ubi cum non posses colloquium habere cum rege, honore ejus, qui erat in dioecesi Sagiensi, sententiam in Nativitate Domini relaxasti; exinde vero Rothomagum veniens, de consilio archiepiscopi omnes fratres ad octavam Circumcisionis Dominicae convocasti; quibus apud Rothomagum constitutis, cum omnes convenire non possent ad vocationem archiepiscopi, qui apud abbatiam Sancti Audoeni morabatur, tu cum tribus archidiaconis et quinque aliis canonicis illuc ivisti; cujus stare, post multa verba, sicut sacerdotes, legali consilio promisistis. Fuit autem ipsius consilium quod ad matricem Ecclesiam ipsius canonici, obedientiales vero ad suas obedientias remanerent, ipso autem non audente ad Ecclesiam suam redire, in locis competentibus faceret provideri, et quod ad electionem non procederent donec restitutionem plenariam obtinerent, sub poena excommunicationis inhibens ne sigillo capituli apud superiorem invento sine consensu capituli sigillarent. Quod etiam prius factum fuerat per priorem, ad cujus petitionem et aliorum novem archiepiscopus idem excommunicavit omnes qui sine consensu communi eligere attentarent. Quatuor autem ex ipsis, scilicet W. archidiaconus Carboniensis et magister Guarinus Costr. ipse testis, et Martinus Blandinensis, ad archiepiscopum accesserunt, ut absolveret eos a promissione, quam sibi prior fecerat, de non assumendo aliquo in episcopum nisi de gremio esset Ecclesiae, postulantes. Quibus respondit archiepiscopus, quod Deus non erat ut eos posset ad hujusmodi absolvere sacramento. Cumque magister Guarinus Costr. se dixerit non jurasse, respondit archiepiscopus, Ite in nomine Domini. Die vero Sabbati octavas Circumcisionis sequente, omnibus canonicis, in archiepiscopali capella manentibus, sex exceptis qui remanserant ut ecclesiam custodirent, cum tu, prior, proposuisses quod licet quinque nominati fuissent, per R. tamen de Merula Ecclesiae vestrae melius poterat provideri, archidiaconus Corboniensis si electionem velles facere requisivit. Respondenti autem tibi quod velles eligere, ipse pro se suisque subjunxit quod interesse propter promissionem quam fecerant archiepiscopo non audebant, cujus perlectis litteris appellavit, et cum decem et novem exivit; tu vero cum sociis tuis, sequenti Dominica, R. de Merula elegisti; electionem autem archiepiscopo confirmare nolente, ipse archidiaconus Corboniensis appellationem interpositam innovavit, et cum parte sua rediens ad ecclesiam Sagiensem et pro excommunicata partem alteram habens, habito consensu regio et prudentum virorum consilio, Herbertum filium praefati R. abbatis elegit; sed electus ipse, nisi nobis placeret, noluit consentire. Petebatur proinde pro parte ista facto suo tanquam legitimo apostolicum favorem impendi. Quod autem praemissa electio de jure stare non posset, multipliciter ostendere satagebat. Fuerat enim ab excommunicatis post appellationes multiplices et contra promissionem factam praefatis archiepiscopis attentata. Cum enim praefatus Rothomagensis archiepiscopus ad petitionem tuam, fili prior, excommunicasset eos qui eligerent sine tuo capitulique consensu, te tuosque tenuit hoc edictum, in quod faciendo partem incidere praesumpsistis, licet idem archiepiscopus per suas nobis litteras intimarit quod in eos excommunicationis sententiam promulgarat qui ad electionem procederent regula canonum non servata. Apostolicam sedem appellaverat etiam H. archidiaconus Oximensis, ne ipso contempto eligeretur aliquis in pastorem. V. etiam de Aspris in egressu ecclesiae Sagiensis, et archidiaconus Corboniensis in archiepiscopi capella itidem appellarunt, ne absque communi consensu capituli deberet electio celebrari. Vos etiam promittendo quod juxta consilium praefatorum archiepiscoporum eligere deberetis, a primo videbamini proposito recessisse. Quod si pars altera tanquam excommunicata jus in electionem nullum haberet, sicut ex parte tua, fili prior, exstitit allegatum, cum quidam de canonicis partis tuae ad electionem ultimam vocati non fuerint, et sic merito intelligantur exclusi pariter et contempti, hac solummodo ratione factum ultimum partis tuae proponebatur penitus irritandum, cum plus noceat contemptus unius quam contradictio plurimorum. Verum has objectiones pars tua refellere nitebatur, negans se penitus in excommunicationem aliquam incidisse. Cum enim ab initio ipsius negotii, de communi consensu omnium fuerit ordinatum ut nullus eligeretur extraneus, sed de gremio duntaxat Ecclesiae, in qua plerique idonei habebantur, nec hujusmodi statuto per sequentia fuerit derogatum, cum etsi compromissum fuisset in consilium praefatorum, per hoc tamen non recederetur a primo statuto, quia consulere potuissent et etiam debuissent, ut secundum illud statutum is de gremio eligeretur Ecclesiae qui posset in ea idoneus inveniri; et si tibi, fili prior, de facto fuerit per aliquos contradictum, de jure tamen contradici non potuit, cum de communi consensu quinque fuissent de gremio Ecclesiae nominati, ut unus assumeretur eorum. Quare unus ex ipsis sine contradictione qualibet eligi poterat et debebat. Appellationes etiam interpositae id non poterant impedire, quoniam Oximensis archidiaconus non poterat appellare, cum non sit canonicus vel professus, nec ad electionem alius admittatur, sicut ex canonicorum depositionibus evidenter apparet. Cumque canonici et professi per testes etiam partis ipsius archidiaconi nominentur, ipse inter numeratos hinc inde minime reperitur. Aliis autem provocationibus dicebatur fuisse delatum, cum, inspecto principio, quod cujusque rei potissima pars existit, non sine communi consensu capituli electio fuerit celebrata. Defuncto igitur electo priore, de cujus facto principaliter agi non poterat de medio persona sublata, nisi forsitan ut de juribus latae sententiae quaereretur, pari potestate ad secundam fuit electionem processum, cum electus ipse de quatuor fuerit primitus nominatis, cui absentia quorumdam, fili prior, tuae parti faventium nocere non poterat vel debebat, cum longius extra provinciam constitutus eos causa necessitatis ad electionem convocare nequiveris vel etiam exspectare, praesertim cum se ratum habituros promiserint quidquid super ordinatione ipsius Ecclesiae tu et alii faceretis. Adversariis ergo tanquam excommunicatis ad electionis jure semotis, in te tuosque qui tecum aderant potestas totius capituli residebat. Unde, factum tuum propter praemissas et alias rationes favore petebas apostolico roborari. Nos igitur his et aliis diligenter auditis et cognitis, quia constitit nobis, prima electione pendente, post appellationem ad sedem apostolicam interpositam factum partis alterius ab excommunicatis perperam attentatum, illud decrevimus irritum et inane. Electionem autem illam ultimam a te, fili prior, et tibi faventibus tanquam a toto capitulo propter praemissas rationes et alias canonice celebratam, communicato fratrum consilio, exigente justitia, sententialiter confirmamus. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, VII Kal. Julii. Si licuisset nobis personas accipere in judicio, profecto in causa monasterii de Gerenseheym, quae vertebatur inter dilectas in Christo filias, Gertrudim et Gudam, tot et tales ac tantos pro ipsa Guda intercessores habuimus quod libenter pro ipsa sententiam tulissemus. Verum quia Deus in sua lege praecipit quod nec accipiamus personas nec munera, sed juste quod justum est judicemus, nos sine personarum acceptione via recta procedentes, causam ipsam juxta canonicas sanctiones exigente justitia curavimus terminare. Ad audientiam siquidem apostolatus nostri referente dilecto filio, procuratore dilectae in Christo filiae Gertrudis, pervenit, quod, cum olim vacante monasterio praedicto de praeficienda sibi abbatissa moniales diutius tractavissent, demum in duas partes vota eligentium sunt divisa, quarum altera Gertrudim, altera Gudam sibi in abbatissam elegit. Propter quod ab utraque illarum fuit ad sedem apostolicam appellatum, et ad prosequendam appellationem nuntii destinati, qui in certos judices multis coram positis convenerunt, juramento firmantes quod a litteris quas communiter impetrarent nullatenus resilirent, nec examen electorum judicum pariter declinarent. Sed postmodum Gudae nuntius contra praestitum veniens juramentum, ad A. quondam abbatem de Monte, et dilectos filios, abbatem de Campis, et praepositum Sancti Gereonis, furtivas litteras impetravit. Qui cum vellent in causa procedere, Ger. nuntius ab apostolica sede reversus ad dilectos filios, majoris Ecclesiae et Sancti Gereonis decanos, et . . . . quondam majorem scholasticum Coloniensem, impetratas litteras exhibuit sub hac forma, ut videlicet litteras quas Gudae nuntius per fraudem extorserat, denuntiarent irritas penitus et inanes, revocarent etiam quidquid per eas esset in dictae Gertrudis praejudicium attentatum, causam postea fine canonico terminantes. Qui prioribus litteris revocatis, cum vellent super electione cognoscere, pars Gudae litteras illas sibi suspectas esse proposuit et ad sedem apostolicam remittendas, cujus intentionem cum Gertrudis ea ratione duceret elidendam, quod nullas causas suspicionis proponeret nec probaret, eadem Guda ad nostram audientiam appellavit. Judices vero intelligentes appellationi hujusmodi minime deferendum, probato quod Gertrudis a majori et saniori parte monialium fuisset electa, ipsam in possessionem abbatiae auctoritate apostolica induxerunt. Qui cum postmodum nuntium cum actis judicum ad sedem apostolicam destinassent, ipse nuntius immemor fidei quam super negotio fideliter procurando praestiterat, cum nuntio Gudae collusit, cui universa tradidit instrumenta, et cum eo in judices suspectos omnino convenit. Unde, cum ad venerabilem fratrem nostrum, Coloniensem archiepiscopum, et dilectos filios, decanum Xanctensem, et praepositum Sancti Gereonis, impetratae litterae comparerent, Gertrudis ad ipsorum tribunal accedens, adversus archiepiscopum proponebat, quod ab ipso super eodem negotio fuerat appellatum, et ab initio litis foverat partem Gudae, et proventus Ecclesiae, quos ut judex ordinarius lite pendente debuisset fideliter conservare, illi postmodum conferendos quae per sententiam obtineret, adversariae suae concesserat, et sic illam contra se duxerat muniendam. Dicebat insuper quod Xanctensis decanus adversariam proxima linea consanguinitatis attingeret, et quod praepositus Sancti Gereonis non esset judex idoneus, tanquam infra aetatem legitimam constitutus. Ad haec autem pars Gudae taliter respondebat, quod, cum de assensu utriusque partis judices fuissent obtenti, ipsa Gertrudis non debebat nec poterat eorum judicium declinare. Sed eadem contra haec taliter replicabat, quod, si praedictas causas suspicionis ad plenum ejus nuntius advertisset, dolose postmodum in tales judices convenerat. Unde factum ejus ratum habere minime tenebatur. Denique cum ejus rationes nollent admittere judices memorati, ipsa se et causam apostolicae protectioni supponens nostram audientiam appellavit; sed judices, juris ordine praetermisso, Gudam de abbatia investire curarunt, moniales quae excommunicatae fuerant sine satisfactione qualibet absolventes. Propositis autem Gudae nuntius respondebat, quod, cum a sex fratribus et septem sororibus in abbatissam canonice fuisset electa, Gertrudis vero a parte numero et dignitate minore, ipsa Guda per nuntium ad abbates de Monte ac de Campis et praepositum Sancti Gereonis litteras impetravit: qui, cum causa legitime ventilata usque ad sententiam processissent, Gertrudis nuntius ad majoris Ecclesiae et Sancti Gereonis decanos et majorem scholasticum Coloniensem litteras nostras reportavit; qui, cum partes peremptorie citavissent, Guda tamen, quia unus judicum advocatus, reliqui vero ab initio fautores fuerant praedictae Gertrudis, sedem apostolicam appellavit. Sed nihilominus judices praedictae Gertrudis possessionem abbatiae adjudicare curarunt, in ipsam Gudam et ejus fautrices sententiam proferentes excommunicationis. Unde, postmodum, ad earum petitionem causam ipsam praedicto archiepiscopo et praeposito Sancti Georgii, et decano Xanctensi commisimus terminandam; qui latam a praedictis judicibus sententiam revocarunt, electionem de Guda factam auctoritate apostolica confirmantes. Gertrudis autem ad sedem apostolicam accedens, ad probandum quod proposuerat coram dilectis filiis, B. tituli Sanctae Suzannae presbytero, et M. Sancti Theodori diacono, cardinalibus, quos concesseramus in eodem negotio auditores, testes induxit, et procurator Gudae se testes asseruit producturum, quorum copiam apud sedem apostolicam non habebat. Unde negotium ipsum dilectis filiis, abbati de Stanvelt, praeposito Sancti Severini Coloniensis, et priori de Mare, duximus committendum, quibus per nostras dedimus litteras in mandatis, ut, auditis propositis et receptis testibus quos pars utraque duceret producendos, attestationibus etiam coram jam dictis cardinalibus exhibitis, quas sub bulla nostra his misimus interclusas, et aliis quae coram ipsis essent exhibitae publicatis, Deum habentes prae oculis, si partes consentirent, diffinitivam sententiam promulgarent. Alioquin gesta omnia in scriptis redacta sub sigillis suis ad sedem apostolicam destinarent, partibus competentem terminum assignantes, quo per se vel procuratores idoneos accederent diffinitivam sententiam recepturae. Convocatis igitur partibus et in ipsorum delegatorum praesentia constitutis, Gertrudis nostras judicibus litteras praesentavit, postulans sibi justitiam exhiberi. Quibus de more perlectis, Guda earum copiam sibi petiit exhiberi. Cujus petitionem dicebat Gertrudis nullatenus audiendam, cum easdem litteras sibi suus procurator, quem ad nos miserat, reportasset. Cumque fuisset super hoc diutius disputatum, Gertrudis tandem fecit Gudae inspiciendarum copiam litterarum. Quibus diligenter inspectis, deliberatorias inducias postulabat, quas Gertrudis denegandas penitus asserebat, cum saepe ac saepius concessae fuissent, ac diu negotium ventilatum. Cumque super his diutius disputassent, ipsi judices, habito prudentum et religiosorum virorum consilio, non esse dandas Gudae deliberatorias inducias decreverunt, tum quia coram pluribus judicibus causa fuerat agitata, tum quia Guda facere fidem noluit quod easdem litteras per suum nuntium minime recepisset. Unde Guda nostram duxit audientiam appellandam. Ipsi vero appellationem in litteris inhibitam attendentes, testes Gertrudis ad ipsius petitionem super ipso negotio receperunt, quorum attestationes cum fuissent legitime publicatae, cum illis quae coram memoratis cardinalibus receptae fuerant, prout tenor mandati apostolici continebat, sub sigillis suis ad nos transmisere conclusas. Nos igitur, procuratoribus utriusque partis cominus constitutis, cum per memoratum B. presbyterum cardinalem, quem eis dedimus auditorem, nobis quae proposita sunt fuissent fideliter recitata, auditis rationibus et allegationibus plenius intellectis, attendentes Gertrudem a majori et saniori parte monialium, quae, sicut probatum fuerat, solae jus obtinent eligendi, canonice in abbatiam electam fuisse, Gudae denominatione cassata, electionem Gertrudis auctoritate apostolica duximus confirmandam. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus eam in possessionem ipsius abbatiae nostra freti auctoritate inducere, remoto cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, procuretis, et faciatis eam pacifica possessione gaudere, contradictores, etc. Quod si non omnes, duo, etc. Datum Laterani, VI Kal. Julii. Cum lites quae ad discordiam emerserunt, amicabili fuerint compositione sopitae, quod ad eas sopiendas provida fuerit deliberatione statutum, decet scripturae testimonio communiri, ne ad renovandum novum litigium quorumlibet malitia quaestio rediviva consurgat. Sane, cum inter vos et Ecclesiam vestram ex una parte, et dilectum filium, nobilem virum, Andream de Calviniaco, dominum castri Rodulphi ex altera, super justitiis et libertatibus burgi Dolensis quaestio verteretur, tandem inter vos et ipsum amicabilis compositio intervenit, quam tu, fili abbas, et idem nobilis in nostra praesentia constituti postulastis a nobis suppliciter confirmari. Nos igitur vestrae postulationi clementius annuentes, compositionem ipsam, sicut sine pravitate provide facta est et ab utraque parte sponte recepta, et in scripto dicti nobilis plenarie continetur, auctoritate apostolica confirmamus, etc. Ut autem super hoc certitudo major possit haberi, scriptum ipsum de verbo ad verbum huic nostrae paginae duximus inserendum, cujus tenor talis existit. Ad evitandum oblivionis incommodum et retundendam calumniantium malitiam, qui super rebus gestis suscitare solent multiplices quaestiones, adhibendum est scripturae remedium, quatenus quod longaevi protractio temporis humanae memoriae derogat, hoc scripturae testimonium, quod oblivionis dispendium non patitur, recompenset. Idcirco, ego Andreas de Calviniaco, dominus castri Rodulphi, notum facio per praesentem paginam omnibus praesentibus et futuris, quod, cum inter me et Ecclesiam Dolensem super justitiis et libertatibus Dolensis burgi fuisset quaestio diutius ventilata, tandem per Dei gratiam taliter fuit inter me et eamdem Ecclesiam compositum et ad pacem perficiendam, quod ego dimisi et concessi in perpetuum Dolensi Ecclesiae, propter chartas quas habet Ecclesia ipsa a dominis quondam castri Rodulphi, omnes justitias Dolensis burgi, tam in duellis quam furtis, quam raptu et murts, et quod omnes clamores qui de commissis infra cruces ejusdem burgi perpetratis fient, ad abbatem vel ejus ministeriales ferantur, et qui justitiam suam infra cruces habere voluerit, per praedictam Ecclesiam habeat, et quod equi ejusdem Ecclesiae sive jumenta, sive asini, qui cum quadriga, seu alio modo, ad adducenda ligna seu alia usibus monachorum necessaria foras missi fuerint, non capiantur, nisi tamen inventi fuerint in delicto. Habitatores burgi Dolensis quidquid et ubique extra cruces delinquant, dummodo infra cruces venire valeant, exhibebunt justitiam per abbatem vel ejus mandatum, nisi tamen capti fuerint in delicto. Quaestam etiam illam quam super homines burgi Dolensis propter vindemiandas vineas ego et praedecessores mei consueveramus facere, Deo et beatae Mariae ego et Dionysia uxor mea, et haeredes mei, omnino et in perpetuum dimisimus, ita, quod nullus hominum vel mulierum infra cruces burgi habitantium, aliquid de caetero propter vineas vindemiandas persolvat, sed quandocunque voluerint, liberam vindemiandi habeant facultatem. Concessi etiam quod panni sine tinctura qui fuerint in burgo Dolensi et in castro Rodulphi, sicuti burellum et cordatum et reatum, quod fit ibidem vendantur in burgi domibus, fenestris non apertis; panni etiam linei et canabei, undequaque venient, similiter ibi vendantur. Homines etiam qui molas in burgo Dolensi adducere voluerint, eas secure adducant et vendant, et ego vel homines mei nullam vim faciemus quo minus in burgo molae adducantur et vendantur. Concessi praeterea quod mercerii perducant merces suas et vendant in plateis burgi Dolensis omni die si abbas voluerit, nisi forum vel nundinae fuerint apud castrum Rodulphi, ita quod nullam alicui persolvant consuetudinem. Fabri etiam undecunque veniant, similiter vendant ferrum fabricatum sine omni consuetudine. In omnibus nundinis quae fiunt in burgo Dolensi, jacebunt mercatores, si voluerint, in burgo, in vigiliis nundinarum et in die cum rebus et equitaturis suis. In nundinis vero quae fiunt in burgo Dolensi in visitatione Dolensis Ecclesiae, quas ego dedi, et in nundinis Annuntiationis beatae Mariae, quas D. Ebbo et D. D. Radulfus filius ejus dederunt, quae sunt trium dierum, jacebunt mercatores, si voluerit, in burgo Dolensi in vigiliis nundinarum et in die, et in altera sequenti die cum rebus et equitaturis suis. Propter damna quae ego intuli Dolensi Ecclesiae dedi in perpetuum Ecclesiae decem modios bladi, censuales de frumento, de siligine, de hordeo, de avena aequaliter. Praeterea concessi quod burgus de Masnilio habeat eamdem libertatem quam burgus Dolensis habet. Propter damna et injurias quae homines mei fecerunt et Coterelli apud Masnilium, concessi quod apud Masnilium quotannis Dominica post festum sancti Dionysii fiant nundinae, juxta consuetudinem nundinarum quae fiunt in burgo Dolensi in festo sancti Michaelis. In burgo de Hubeis nihil habeo nisi quaestam unius marcae argenti, et unam procurationem semel in anno, sicut D. Ebbo quondam habuit. Villam de Hybernali tenebo et servabo liberam et immunem, reddita mihi consueta censa avenae. In domo de Vodolione non descendam nec hospitabor, nec aliquam violentiam irrogabo. Medietarii Dolensis Ecclesiae erunt ab omni consuetudine et violentia liberi et immunes, et res monachorum vel hominum suorum non capientur, quandiu ipsi voluerint justitiam exhibere, vel abbas, vel mandatum suum pro eis. Ut autem ista omnia habeant perpetuam firmitatem, ego juravi me illa inviolabiliter servaturum, et praesentem paginam sigilli mei munimine roboravi, et ad majus testimonium sigilla Sancti Gildasii et Millebecensis abbatum feci apponi. Haec omnia sicut super scripta sunt, etiam Dionysia uxor mea et G. filius meus concesserunt. Hujus rei testes sunt isti. H. prior Dolensis, A. prior de Rocca Cerveria, Aym. eleemosynarius, P. camerarius, P. sacrista, A. cellararius, O. armarius, M. hostellarius, P. Ferrandi, J. archipresbyter castri Radulphi, N. Correers, Petrus Pelet, G. Nebodet, H. Viventius, P. Guarni, W. de Azajo, A. Viventius, S. Bergerolae, H. de Seusa, Ga. de Aventiniaco, A. Burez, G. Moralz, O. de Valenkai, magister Herveus, R. Borges et B. frater ejus, S. filius ejus. Gir. Petiz-Terr. Bonatus de Uriaco, Hu. Agnellus, P. de Cresenc., Joannes scriptor abbatis Dolensis et multi alii. Actum est hoc anno Verbi incarnati 1203, Non. Aprilis, in capitulo Dolensi, regnante Philippo rege Francorum, Joanne rege Anglorum, sedente Innocentio papa III, G. praesule Bituricensi, Radulfo abbate Dolensi. Nulli ergo, etc. Datum Laterani, Kal. Julii. , quae vertebatur inter te ex una parte, et venerabilem fratrem nostrum, episcopum, et dilectos filios, canonicos Terdonenses, ex alia, tu et procuratores partis alterius in nostra essetis praesentia constituti, vobis dilectum filium, Hug. tituli Sancti Martini presbyterum cardinalem, concessimus auditorem. Coram quo pro te taliter fuit allegatum, quod, cum bonae memoriae O. episcopus Terdonensis, patruus tuus, ab apostolica sede reversus, Terdonenses canonicos attentius rogavisset ut te reciperent in canonicum et in fratrem, ipsi ejus precibus annuentes hilariter te receperunt, nulla primae vel secundae praebendae habita mentione; qui ab illo tempore usque nunc locum in choro et capitulo sicut alii canonici habuisti, lectiones legisti in ecclesia, et responsoria cantavisti, ac per praedictum episcopum tibi fuerunt domus in ipsa canonica nomine canonici assignatae, quas tu possedisti ac possides in quiete. Et cum in eadem Ecclesia Terdonensi ex illis canonicis qui praebendam in ea non possident tu primo institutus fueris et receptus, et nunc vacet beneficium in eadem, humiliter postulabas a nobis ut Terdonensibus canonicis dare dignaremur districtius in mandatis, quod vacans beneficium tibi, omni difficultate postposita, assignarent, et facerent pacifica possessione gaudere. Procuratores vero partis alterius e contrario respondebant quod, cum in Terdonensi Ecclesia certus sit canonicorum numerus institutus et scriptis Romanorum pontificum confirmatus, canonicique constitutionem ipsam observare teneantur praestito juramento, nos eis litteris nostris dedimus in mandatis, ut dilectum filium, B. subdiaconum et capellanum nostrum, in canonicum reciperent et in fratrem, eique praebendam sicut uni ex aliis canonicis assignarent. Verum quia statutus canonicorum numerus tunc in eadem Ecclesia plenus erat, mandatum nostrum non potuerunt exsecutioni mandare. Post non modicum vero temporis, praedictus O., quondam episcopus, persuasionibus, minis et terroribus, institit apud canonicos Terdonenses, ut te reciperent in canonicum ad praebendam proximo vacaturam, eis constanter promittens quod eos tam a petitione civium Terdonensium quam ab exsecutione mandati apostolici, quod ipsi pro ejusdem subdiaconi nostri receptione receperant, liberaret; sicque eos circumveniens fraudulenter, recipi te fecit ad praebendam proximo vacaturam. Cum autem dilectus filius R. tituli Sancti Petri ad Vincula presbyter cardinalis, in Lombardiae partibus legationis officio fungeretur, eumdem subdiaconum nostrum per quemdam clericum suum institui fecit canonicum ecclesiae Terdonensis, assignans ei stallum in choro et locum capitulo, praesente praedicto quondam episcopo, nec faciente de receptione tua aliquam mentionem. Sed praedicti canonici institutionem de ipso B. factam, licet in publico non ostenderent propter insolentiam laicorum, ratam omnimodis habuerant. Cumque circa praeteritum Pascha dictus quondam episcopus carnis debitum exsolvisset, et praedictus episcopus qui nunc est, fuisset subrogatus eidem, qui fuerat archidiaconus Ecclesiae Terdonensis, praebendam vacantem iidem canonici praedicto subdiacono nostro unanimiter decrevere conferri, sicut in eorum litteris perspeximus contineri, et ipsius procuratores capituli praedictam praebendam vacantem in nostra sibi praesentia concesserunt. Unde suppliciter petebatur a nobis ut institutionem tuam, tanquam contra Lateranense concilium attentatam, penitus irritantes, et absolventes Terdonensem Ecclesiam ab impetitione tua, concessionem eidem subdiacono nostro factam de praebenda praedicta dignaremur auctoritate apostolica confirmare. Nos igitur ex his quae fuerunt hinc inde proposita certiores effecti per cardinalem praedictum, concessionem praedicto subdiacono nostro a canonicis praedictis factam de praebenda praedicta de fratrum nostrorum consilio ratam habentes, eam auctoritate apostolica duximus confirmandam. Verum, cum tam assertione tua quam confessione constet partis alterius, Volentes autem tecum benignitatem apostolicam exercere, ut non videaris diutius, sicut nec convenit, sine stipendio ecclesiastico militare, provida deliberatione statuimus, ut fructus praebendae praedicti subdiaconi nostri tandiu inter te et ipsum qualiter dividantur, donec praebendam tu fueris in Terdonensi Ecclesia consecutus. Datum Laterani, VII Idus Julii. Cum accessissent olim ad apostolicam sedem dilecti filii, M. monachus sancti Willelmi, qui Hu., quondam abbatem ipsius loci, super reatu perjurii, dilapidatione, ac dissolutione ordinis accusabat, ac W. Ricc. procurator ipsius quondam abbatis, quia per mutuas assertiones illorum non potuimus elicere veritatem, causam ipsam dilecto filio, fratri Raynerio, tunc in partibus illis apostolicae sedis legato, duximus committendam. Sed postmodum de infirmitate ipsius legati rumore accepto, ne aliquid de ipso humanitus eveniret, dilectum filium, magistrum Petrum de Castronovo, Magalonensem archidiaconum, negotio eidem adjunximus. Qui capitulo innitens quod in litteris nostris erat insertum, videlicet ut si legatus interesse non posset, idem archidiaconus ea nihilominus exsecutioni mandaret, partes ad suam praesentiam convocavit. Coram quo dictus monachus supradicta crimina objecit eidem quondam abbati, afferens etiam ipsum commisisse Simoniacam pravitatem aperte. In cujus testimonium criminis quoddam instrumentum produxit in medium, in quo idem quondam abbas Certefh Ricc.. . . uxorem ejus et infantes, ad conversionem pro duobus millibus solidorum Melgoriensis monetae confiteri videbatur sub charitatis nomine recepisse. Sed cum idem M. haec et multa alia in abbatem proponeret, et multis modis exciperet contra ipsum, suamque niteretur innocentiam expurgare, dictus archidiaconus receptis testibus quos pars induxit adversa, in dictum quondam abbatem suspensionis sententiam promulgavit. Idem vero quondam abbas, veritus ne judex procederet ad depositionem sui ipsius, vocem ad nos appellationis emisit. Ipse nihilominus appellatione contempta, postquam idem quondam abbas iter arripuit ad sedem apostolicam veniendi, in eum excommunicationis et depositionis sententiam promulgavit. Postmodum autem dictus quondam abbas ad praesentiam nostram accedens, cum nobis proponeret se a dicto judice injuste gravatum, et postularet instanter ut quod ab ipso factum fuerat irritum faceremus haberi, supradictus monachus postulabat e contra quod a nobis obtineret factum archidiaconi firmitatem. Qui cum concertatione mutua nobis contraria proponerent et diversa, et dilectus filius J. tituli Sanctae Pudentianae presbyter cardinalis, eis datus fuisset auditor, coram ipso et dilectis filiis P. tituli Sancti Marcelli presbytero, et H. Sancti Eustachii diacono, cardinalibus, quos eidem auditori ad consilium duximus adjungendos, aliquandiu litigarunt. Qui visis attestationibus et allegationibus utriusque partis, auditisque diligenter et conspectis, quoniam ex attestationibus adversae partis nihil intelligere potuerunt quod depositionem induceret, licet aliqua quae continebantur in eis famam ipsius quondam abbatis in aliquibus denigrassent, vobis, frater archiepiscope et fili abbas Vallis-Magnae, et dilecto filio B. de Costa, archidiacono Ruthenensi, litteris nostris mandavimus ut, nisi coram vobis praedictus quondam abbas sufficienter ostenderet, se a crimine Simoniacae pravitatis super praemissis immunem, depositionis sententiam latam in eum curaretis auctoritate apostolica confirmare, et faceretis eidem monasterio de persona idonea in abbatem regulariter provideri. Quod si probaret se forsan immunem a Simoniaca pravitate, praedictam depositionis sententiam revocaretis in irritum, poenam tamen eidem quondam abbati ad correctionem infligeretis, secundum disciplinam canonicam et ordinem regularem, suspensionis sententia usque ad purgationem canonicam suo in robore permanente. Vos autem cum juxta mandatum nostrum parati essetis in causa procedere memorata, praedictus M. monachus, conjudicem vestrum archidiaconum Ruthenensem sibi suspectum asseruit, eo quod in causa eadem contra ipsum fuerat advocatus, postulans ut vos duo in causae cognitione procederetis, vestro conjudice remoto, sic ad nostram audientiam appellavit, cum in litteris nostris appellationis non esset remedium interdictum. Post appellationem tamen objectam partes vobis multipliciter obstiterunt, ut vos duo pietatis intuitu ejusdem causae cognitionem suscipere curaretis, secundum formam commissionis nostrae in omnibus processuri, eo solo excepto quod si eumdem quondam abbatem videretis depositione dignum, latam in eum depositionis sententiam non possetis auctoritate apostolica confirmare, sed nobis curaretis totius negotii seriem per vestras litteras intimare; si vero ipsum videretis per sententiam absolvendum, ferendi pro ipso absolutionis sententiam haberetis facultatem. Causa itaque suo tramite decurrente, cum abbas ipse niteretur se immunem ostendere a labe Simoniacae pravitatis, et ad assertionem suam testes aliquos produxisset, et e contra pars M. monachi, ad improbandos testes ipsius quondam abbatis produxisset testes alios ex adverso, et multa fuissent hinc inde proposita coram vobis, et compromisissent partes praestito juramento se in ipsa causa plures testes minime producturos, vos auditis rationibus et allegationibus utriusque partis, cum partes in vos compromisissent, iterum praestito juramento se juri et mandato vestro per omnia parituros, quoniam eidem quondam abbati et quieti monasterii credebatis plurimum expedire, ut idem quondam abbas sponte cederet abbatiae, ipso vocato seorsum, ei suggerere ut cederet procurastis. Et quoniam monitis vestris in hac parte acquiescere non curavit, vos in causa ipsa ultra procedere noluistis, partem utramque cum allegationibus et attestationibus quas recepistis, et litteris vestris totius causae seriem continentibus, ad nostram praesentiam remittentes. Cumque nos omnibus diligenter inspectis, de fratrum nostrorum consilio causam ipsam parati essemus per sententiae calculum terminare, idem quondam abbas sponte cessit pro bono pacis, usus consilio saniori, et renuntians omni juri quod in eadem abbatia se credebat habere, ipsam in nostris manibus resignavit; cujus cessionem recepimus, praecipientes eidem ut se intromittere de abbatia de caetero minime attentaret. Volentes igitur ipsi monasterio, quod est Romanae Ecclesiae, paterna providere sollicitudine, ut tenemur, cum occasione quaestionis praedictae sit, ut dicitur, in temporalibus et spiritualibus diminutum, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus ad monasterium ipsum pariter accedentes, cessionem et renuntiationem praedicti quondam abbatis publice nuntietis, dantes conventui auctoritate nostra liberam facultatem, ut personam idoneam per electionem canonicam cum consilio vestro sibi praeficiant in abbatem, vosque Deum habentes prae oculis tale ipsis detis in hoc consilium, quod in examine districti Judicis, ubi quisque de factis suis mercedem propriam est recepturus, bonam valeatis ex hoc reddere Domino rationem, et per vestrae sollicitudinis studium status ipsius monasterii, quod multipliciter est dilapsum, valeat auctore Domino reformari. Ei autem qui de consilio vestro electus fuerit in abbatem, quia ipsius monasterii parcere volumus gravaminibus et expensis, tu, frater archiepiscope, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, vice nostra munus benedictionis impendas, et ab eo juramentum pro Ecclesia Romana recipias, quod tibi sub bulla nostra mittimus interclusum. Si vero idem conventus electionem celebrare noluerit, vel malitiose distulerit, seu eorum vota in electione non potuerint unanimiter concordare, vos nihilominus auctoritate nostra, sublato appellationis obstaculo, curetis ipsi monasterio de persona idonea providere, cui tu, frater archiepiscope, juxta quod praediximus, benedictionis munus impendere non moreris, contradictores, si qui fuerent, vel rebelles appellatione remota per districtionem ecclesiasticam praemissa monitione compescens. Quia vero praedictus quondam abbas in prosecutione causae suae multa, ut asserit, jam expendit, pro quibus amicorum suorum bona sunt pignori obligata, et ipse cum eis nihilominus est pro eisdem debitis obligatus, volentes ei, sicut convenit, providere, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, ut ei de bonis monasterii antedicti moderatas expensas, quas in prosecutione hujusmodi fecisse dignoscitur, receptis ab eo privilegiis monasterii et sigillo capituli, restitui sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo faciatis. Possessiones autem ipsius monasterii alienatas illicite auctoritate apostolica studeatis legitime revocare, detentores ad restitutionem earum, sicut justum fuerit, ecclesiastica districtione cogentes. Quod si non omnes, etc., tu, frater archiepiscope, cum eorum altero, etc. Datum apud monasterium Sublacense, VIII Idus Augusti, anno quinto. Contumaciam praepositi et canonicorum Sancti Antonini Placentini jam diu sumus per indicia eorum rebellionis experti, et ad correctionem inobedientiae suae nostrum nuper animum vehementius concitarunt. Licet enim pro dilecto filio, T. clerico, canonicando in eadem Ecclesia, nostras preces et litteras multoties recepissent, ac mandatum nostrum non fuissent veriti surdis auribus pertransire, tandem tamen vobis, fili archidiacone et praeposite, nostris dedimus litteris in mandatis ut, si praedicti praepositus et canonici eumdem I. in fratrem et canonicum non reciperent, vos in eos non postponeretis excommunicationis sententiam promulgare. Sed cum ipsi perdurantes in contumacia sua, ipsum T. a vobis etiam commoniti recipere non curassent, vos eos juxta tenorem mandati nostri excommunicationis vinculo astrinxistis. Caeterum cum praedictus praepositus propter hoc ad Sedem apostolicam accessisset, ab eo secundum formam Ecclesiae juramento recepto, beneficium ei fecimus absolutionis impendi, et injungi eidem sub debito juramenti, ut, si praedictus T. receptus esset in fratrem et canonicum ecclesiae antedictae, sicut idem praepositus asserebat, ipse receptioni ejus nec per se nec per alium verbo vel opere contradiceret, et si forte receptus non esset, eum reciperet et ipsum in sua receptione fovere curaret, et ut alii eum reciperent, pro posse suo daret operam efficacem. Verum, volentes canonicis ipsius ecclesiae, qui propter hoc erant simili sententia innodati, misericorditer providere, et eorum parcere laboribus et expensis, vobis litteris nostris, quas idem praepositus ad vos debuit reportare, dedimus in praeceptis ut illos de canonicis antedictis qui ad nostrum vellent redire mandatum, receptis ab eis secundum formam Ecclesiae juramentis, ab excommunicationis vinculo absolvere curaretis injungentes eisdem sub debito juramenti quatenus praedicto praeposito, ut praemissum est, de mandato nostro injunctum fuisse dignoscitur, attentius provisuri ne cujuslibet tergiversatione, vel fraude, seu quolibet ausu contra mandatum nostrum, quo pro praedicto T. fecimus, valeret aliquid attentari. Sed, cum crederemus praedicto T. clerico in suo negotio satis congrue providisse et ipsum praebendae suae pacifica possessione gaudere, post reditum praedicti praepositi a praesentia nostra, sicut ejusdem clerici nobis conquestio patefecit, illata sunt ei gravamina duriora, et pacem quam per ipsum habere credidit, non potuit obtinere, et ex litteris quas idem praepositus reportavit fructum non fuit aliquem consecutus, quia idem praepositus vobis eas non curavit, ut debuit praesentare. Sed, cum idem praepositus eumdem T. nomine et vice omnium fratrum suorum, ut dicebat, in pacis osculo recepisset, et ei stallum in choro, locum in capitulo, dormitorio, et refectorio assignasset, a te postmodum, frater episcope, iidem canonici requisiti si ratum haberent quod praepositus fecerat de receptione clerici antedicti, se id ratum habituros noluerunt aliquatenus praesente eodem clerico confiteri. Cumque idem clericus in loco sibi assignato in dormitorio lectum, et in refectorio, sicut moris est, suum fecisset scrinium deportari, ipsi canonici, vel per se, vel per alios de scrinio res ejus extrahentes furtive, ipsum in refectorio igni apposito concremarunt, postmodum vero lectum ejus cum cultellis nequiter inciderunt. Sed, cum idem clericus crederet sibi per praepositum, qui tunc ab apostolica sede redierat, de damnis et injuriis irrogatis satisfactionem aliquam exhiberi, ipsi afflicto afflictionem addentes, pulvinar ejus de dormitorio abstulerunt, et in quemdam consanguineum ejus clericum, qui pro pane et vino more solito ad camerarium accedebat, quidam de canonicis cum servientibus suis manus injicientes temere violentas, et ipsum inhoneste tractantes, graviter vulnerarunt in facie, ac extra portam ecclesiae turpiter expulerunt, et servientibus ejusdem ecclesiae districtius inhibere curarunt ne ipsi praesumerent aliquod servitium exhibere, et sic eumdem clericum minis assiduis et contumeliis affligentes, non sine contemptu nostro, ipsum fatigare non desinunt plurimis laboribus et expensis. Praedictus quoque praepositus, prout effectus operis manifestat, oblitus praestiti juramenti, et mandati nostri transgressor, licet ipsum clericum sub quadam dolositate receperit, contra eum tamen secreto non dubitat malignari, et concanonicos suos fovens in malitia praeconcepta, ipsis excommunicatis participat in refectorio, et extra etiam cum eis non metuit conversari, et duobus ex illis qui excommunicatione tenentur, postquam a nobis rediit, administrationem temporalium ecclesiae memoratae contulit, et cum aliis divina non metuit officia celebrare, eidem T. praebendam cum integritate juxta mandatum nostrum denegans exhibere. Cum igitur contemptum hujusmodi non debeamus sub dissimulatione transire, imo manus extendere severitatis apostolicae ad correctionem ipsorum, ut aliis auferatur audacia similia perpetrandi, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, et in virtute obedientiae districte praecipimus quatenus, si praedictus praepositus praemissas litteras, quas vobis de ipsius absolutione et receptione clerici antedicti direximus, occultaverit, vos ipsum tandiu, candelis accensis et campanis pulsatis, publice denuntietis excommunicationis sententiae subesse, donec ad nos cum eisdem litteris revertatur, a nobis super tanto excessu poenam debitam recepturus. Si vero vobis in suo reditu ipsas litteras praesentarit, et contra tenorem earum ipsum venisse constiterit, vos eum tanquam perjurum ab administratione ipsius Ecclesiae penitus amoventes, ipsum ab officio et beneficio, sublato appellationis obstaculo deponatis. Alios autem canonicos ecclesiae praedictae tandiu nuntietis, accensis candelis et pulsatis campanis, per civitatem et dioecesim Placentinam, excommunicationis sententiae subjacere, quam omnibus diebus dominicis et festivis praecipimus solemniter innovari, et sic excommunicatos praecipiatis ab omnibus arctius evitari, donec singuli praestiterint corporaliter juramentum, quod clericum ipsum in canonicum et fratrem admittant, benignaque fraternitate pertractent, stallum in choro sibi, locum in capitulo et refectorio assignantes, et ei praebendam suam non subtrahant, de contemptu cum litteris vestris procuratores ad nostram praesentiam curaverint destinare. Quae vero de praebendae fructibus, postquam de ea fuit auctoritate apostolica investitus, saepedicto clerico sunt substracta, et moderatas expensas quas eum propter hoc veniendo ad sedem apostolicam, morando et redeundo, fecisse constiterit, ipsi faciatis sine diminutione restitui, et de illatis damnis ei injuriis irrogatis satisfieri competenter, contradictores monitione praemissa per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescentes. Illos autem quos vobis constiterit in praedictum clericum servientem ipsius T. manus temerarias injecisse, tandiu appellatione remota excommunicatos publice nuntietis, et faciatis ab omnibus arctius evitari, donec passo injuriam satisfecerint competenter, et cum vestrarum testimonio litterarum ad sedem accesserint apostolicam absolvendi. Quod si nec sic ab inobedientiae vitio, quod secundum prophetam idololatriae comparatur, poterunt coerceri, ne tantum malum praesumptoribus transeat in exemplum, et per hoc sedis apostolicae auctoritas contemnatur, vos post mensem clericorum tam civitatis quam dioecesis Placentinae generale consilium convocetis; in quo praeter praemissa, quae volumus et jubemus solemniter publicari, denuntietis auctoritate nostra statutum, quod nos ecclesiae Sancti Antonini canonicos universos rebelles et contumaces, decernimus ad nullam ecclesiasticam dignitatem nullumque posse de caetero ecclesiasticum beneficium promoveri, sed omnem vocationem, nominationem, seu electionem, sive institutionem faciendam de ipsis censemus irritam et inanem; ut quia praedictum T. clericum ad unum beneficium ecclesiasticum propter mandatum nostrum recipere contempserunt, ipsi de caetero justo judicio secundum mandatum nostrum ad nullum ecclesiasticum beneficium admittantur. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Qui tamen in hujus exsecutione mandati negligens apparuerit, aut remissus, indignationem nostram se noverit incursurum. Qui vero diligens fuerit et obediens, nostram se noverit gratiam uberius promereri. Datum apud monasterium Sublacense, V Idus Augusti. In eumdem fere modum consulibus et universo populo Placentinis, usque admittantur. Ideoque universitatem vestram rogamus, monemus, et per apostolica scripta mandamus, quatenus saepedictos canonicos Sancti Antonini sicut excommunicatos usque ad satisfactionem condignam arctius evitantes, eumdem T. clericum, ob reverentiam beati Petri et nostram, taliter manutere ac in sua justitia confovere curetis, quod nos habere gratum possimus, et devotionem vestram merito commendare. Datum, ut supra. Sicut ex litteris tuis nobis praesentatis accepimus, cum juxta mandatum nostrum proventus regios velles colligere in ducatu Amalphiae et ad opus regium conservare, et quaesisses primo rationem villicationis eorum qui jam duobus annis bajulationem ducatus in terra et in mari habuisse noscuntur, cujus proventus sexcentarum unciarum auri numerum, ut proponitur, jam excedit, Sergius Scrofa, qui de bajulatione maris et justitiarum, quam hactenus habuit, trecentas uncias solvere regiae duanae tenetur, non solum tibi rationem reddere non curavit, imo ausu temerario publice non metuit acclamare nos in regno ordinare aliquid non debere, propter quod ipse non tenebatur nostris jussionibus obedire, nec ad mandatum nostrum de bajulatione alicui respondere. Nolentes igitur quod profectus et regni commodum alicujus interveniente malitia retardetur, fraternitati tuae praesentium auctoritate mandamus firmiterque praecipimus, quatenus praedictum Sergium et alios ducatus Amalfiae, ut tibi de proventibus regiis omni postposita dilatione respondeant temporaliter et spiritualiter, appellatione remota compellas. Nos enim damus eis nostris litteris districtius in praeceptis, et tibi de proventibus regiis et bajulationibus, et aliis quae ad administrationem ducatus pertinent, vice nostra respondeant et tuae penitus ordinationi intendant. Praeterea, quia, sicut ex litteris tuis et dilectorum Amalphitanorum atque Scalensium nostro est apostolatui reseratum, quidam proventus regios pignori detinent obligatos, alii per privilegium sibi dicunt fore concessos, volumus et mandamus, ut cum nos consuetudinum regni plenam notitiam minime habeamus, et nullos velimus in sua ratione gravare, tu cum dilectis filiis, magistris camerariis Apuliae et Terrae Laboris, vel cum eorum aliquo, inquiras diligentius veritatem, et quod statuendum videritis, auctoritate nostra, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, secundum approbatam regni consuetudinem statuatis, ita quod, prout non convenit, alicujus justitia non laedatur. Ad haec, quoniam, sicut audivimus, quidam ducatus Amalphiae a perfido Marcualdo regis et Ecclesiae inimico, maledicto et excommunicato a nobis, sub nomine regio litteras receperunt, et quantum in eis est, aliorum fidelitatem nituntur suggestione pessima maculare, nec metuunt se fateri sequaces ipsius, praesentium tibi auctoritate mandamus firmiterque praecipimus, quatenus illos quos hujusmodi macula respersos inveneris, usque ad dignam satisfactionem et vinculo excommunicationis astringas, et temporaliter etiam praesumptionem eorum severitate castiges. Querelam venerabilis fratris nostri, B. Ferentinensis episcopi, recepimus, continentem quod tu, eo non consentiente, imo contra prohibitionem ipsius, post appellationem ad nos interpositam, ecclesiam Sancti Sylvestri, quae in tua dicitur possessione fundata, sibique dioecesana est lege subjecta, cui lapidem dederat benedictum, B. et J. monachis Casaemarii praesumpsisti ad opus monasterii assignare. Nos autem monachos ipsos nuper ad nostram praesentiam accedentes super iis corripuimus sicut decuit, et quod per eos factum fuerat decrevimus irritum et inane. Ne autem alii exemplo tui hujusmodi praesumant de caetero attentare, per apostolica tibi scripta mandamus quatenus, infra quinque dies post receptionem praesentium, nostro te conspectui repraesentes, nobis super tanto contemptu, si poteris, responsurus. Accedentes causa devotionis ad locum quem beatus Benedictus suae conversionis primordio consecravit, et invenientes vos ibi secundum institutionem ipsius laudabiliter Domino famulari, ne pro temporalis sustentationis defectu spiritualis observantiae disciplina torperet, apostolicum vobis subsidium duximus impendendum, sperantes quod idem beatissimus Benedictus, nostrae devotionis affectum suis meritis et precibus apud piissimum patrem et justissimum Judicem commendabit. Vestris itaque cupientes necessitatibus providere, sex libras usualis monetae vobis et successoribus vestris, de camera Beati Petri singulis annis percipiendas, concedimus, donec in aliquo certo loco vobis fuerint utiliter assignatae, statuentes ut ea quae ad sustentationem vestram consuevistis percipere de monasterio Sublacensi, vobis et successoribus vestris nullatenus subtrahantur. Nulli ergo, etc., hanc paginam nostrae concessionis et constitutionis infringere, etc. Datum apud monasterium Sublacense Kalend. Septembris. Ex litteris tuae fraternitatis accepimus quod Lomberd, laicus, lator praesentium, cum comite suo Catenesiam in expeditione perrexit: ubi castello ab exercitu comitis expugnato, et interfectis fere omnibus qui erant in ipso, captus est episcopus Catenesiae, cujus ut linguam abscideret a quibusdam, ut dicit, de exercitu comitis est coactus. Quia vero gravis est et grandis excessus, nos ei, secundum formam Ecclesiae absoluto, talem et ad satisfactionem suam et ad terrorem aliorum injunximus poenitentiam, ut cum festinatione revertens in patriam, discalceatus et nudus praeter bracchas et laneum vestimentum curtum et sine manicis, lingua subtili funiculo religata, paulisper extracta, ut promineat extra labia, summitatibus ejusdem funiculi nexis in collo, cum virgis in manu, quindecim diebus continuis per terram suam, unde ipse est oriundus, et terram illam unde erat episcopus mutilatus, et circumpositam regionem, videntibus universis, manifeste procedat, veniensque ad ingressum ecclesiae, sed nequaquam ingrediens, postratum in terram disciplinari se faciat cum virgis quas in manu gestabit, sicque in silentio et jejunio usque post vesperam diem ducat, et tunc ad sustentationem naturae pane tantum reficiatur et aqua; illis vero quindecim diebus peractis, praeparet se ut infra mensem incipiat Hierosolymitanam provinciam proficisci, ubi per triennium desudet in obsequio Crucifixi, arma de caetero contra Christianos minime assumpturus, et per duos annos omnibus sextis feriis in pane et aqua jejunet, nisi forte per indulgentiam alicujus discreti pontificis, vel propter debilitatem corporis, vel propter fervorem aetatis, haec abstinentia temperetur. Tu ergo redeuntem hoc modo recipias, et injunctam sibi poenitentiam eum facias observare. Datum apud monasterium Sublacense. Ad apostolicae sedis clementiam lator praesentium Robertus accedens, peccatum suum grande quidem et grave lacrymabiliter est confessus, quod cum captus a Sarracenis cum uxore detineretur et filia, mandatum exiit a principe, quem ipsi nominant Admiratum, ut quia famis invalescebat inedia, quicunque captivus prolem haberet, illam occideret; cujus occasione mandati miser ipse, cum famis angustia perurgeret, occidit filiam et comedit. Cumque iterum aliud exisset edictum, propriam interfecit uxorem; sed de carnibus ejus gustare non potuit, cum ad vescendum coctae sibi fuissent oblatae. Nos igitur tanti criminis horrore turbati, talem ei poenitentiam duximus injungendam, ut nunquam de caetero carnibus pro quacunque necessitate vesceretur, sed singulis sextis feriis in pane et aqua jejunet, similiter in secunda et quarta feria quadragesimae quae antecedit natalem, et ejus quae Pascha praecedit, caeteris autem diebus utriusque Quadragesimae devote jejunans, uno tantum sit pulmento contentus, quod et in sanctorum vigiliis diligenter observet. Discalceatus incedat cum tunica lanea, brevissimo scapulari, poenitentialem baculum ad mensuram unius cubiti gestans in manu, nihil amplius a quocunque accipiens nisi quantum ad esum sibi sufficiat uno die, nec unquam per duas noctes in eodem loco moretur, nisi forte articulus necessitatis ingruerit, et propter infirmitatem vel hostilitatem aut etiam intemperiem transire non possit, sicque sanctorum limina visitet per triennium, et cum venerit ad ecclesiam, prostratus, non intret nisi prius cum virga vel corrigia susceperit disciplinam, sine spe conjugii perpetuo perseveret, et publicis luctis nunquam intersit, Orationem Dominicam centum vicibus dicat in die, et toties ac quoties genu flectat, peracto vero triennio cum litteris istis ad sedem apostolicam revertatur misericordiam petiturus, et quod ab ea sibi fuerit injunctum satagat observare. Vos ergo, fratres et filii, misero misericordiam impendentes, in necessitatibus aperiatis ei viscera charitatis. Datum, ut supra, III Nonas Septembris. Ex susceptae nobis imminet officio servitutis Ecclesiarum utilitatibus studiosius imminere, sicque praecavere ipsarum gravaminibus et jacturis, ut sub regimine nostro debita gaudeant libertate, ac ab aliquibus contra justitiam non graventur. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus inclinati, devotioni vestrae auctoritate praesentium indulgemus, ut nullus in vos vel ecclesias vestras, nisi pro manifesta et rationabili causa, interdicti vel excommunicationis audeat sententiam promulgare. Nulli ergo, etc. hanc paginam nostrae concessionis, etc. Datum apud monasterium Sublacense, Non. Septembris, pontificatus nostri anno quinto. Cum ad monasterium Sublacense personaliter venissemus. Et infra. Firmiter inhibuimus ne quis de caetero monachorum lineis camisiis uteretur. Ad defectum autem hospitalitatis supplendum mouturam unius molendini, concessis ampliora pro tempore concessurus, ita tamen quod ad necessitatem pauperum sublevandam eleemosyna de cellario conferatur. Nos autem praefatas ecclesias, quae clericis saecularibus in beneficium fuerant assignatae, ad usum revocavimus infirmorum, concessionem hospitalis quae facta fuerat episcopo Anagnino irritam decernentes, et statuentes ne cuiquam ulterius in beneficium concedatur, sed infirmarius disponat de illis ecclesiis prout ad necessitates infirmorum magis noverit expedire. Prohibemus ergo districte in virtute obedientiae, sub obtestatione divini judicii, ne quis de caetero monachorum proprium aliquo modo possideat; sed, si quis aliquid habet proprii, totum incontinenti resignet. Si vero post haec proprietatem aliquam fuerit deprehensus habere, regulari admonitione praemissa, de monasterio expellatur; nec recipiatur ulterius, nisi poeniteat secundum monasticam disciplinam. Quod si proprietas apud quemquam inventa fuerit in morte, ipse cum ea in signum perditionis extra monasterium in sterquilinio subterretur, secundum quod beatus Gregorius narrat in Dialogo se fecisse. Abbas tamen et prior frequenter inquirant et diligenter explorent ne quis fratrum proprietatem possit habere. Unde, si quidquam alicui fuerit specialiter destinatum, non praesumat illud accipere, sed abbati vel priori vel cellarario assignetur. In oratorio vero, refectorio, et dormitorio continuum semper silentium observetur; in claustro quoque certis et locis, secundum antiquam consuetudinem monasterii laudabiliter observatam, sed amodo laudabilius observandam. In refectorio vero nullus omnino carne vescatur; nec in quibusdam solemnitatibus, sicut aliquando fieri consuevit, conventus exeat cum abbate, paucis ibi relictis, ut extra refectorium edant carnes, cum in illis diebus praecipue regularis disciplina sit studiosius observanda; sed nec extra refectorium, nisi tantum in infirmitorio, esum carnium credant sibi licere. Quanquam ex indulgentia possit abbas interdum aliquos fratrum, nunc hos, nunc illos, prout necessitas postulaverit, advocare, ipsosque secum in camera sua melius et plenius exhibere. Porro debiles et infirmi qui minutione indigent vel aliqua medicina, non seorsum in cameris, sed omnes in infirmitorio quae necessaria fuerint sibi tam in carnibus quam in aliis recipiant competenter. Quod si quisquam eorum debilitatus fuerit aut etiam delicatus, ut non possit communibus cibis esse contentus, sic ei provideatur sine scandalo aliorum ut, si abbas vel prior voluerit in refectorio misericordiam ei facere specialem, cibum aliquem competentem non ante illum sed ante se faciat apportari, de quo ipse faciat illi pitanciam pro sustentatione naturae. Tales autem ad agenda officia monasterii deputentur qui fideles sint et discreti, nec alicui committatur aliqua obedientia perpetuo possidenda, tanquam in sua sibi vita locetur, sed cum oportuerit amoveri sine contradictione qualibet revocetur. Prior autem prae caeteris post abbatem potens sit in opere et sermone, ut exemplo vitae verboque doctrinae fratres suos et instituere possit in bono et a malo valeat revocare, zelum religionis habens secundum scientiam, ut delinquentes corripiat et castiget, obedientes vero foveat et confortet. Abbas vero, cui omnes in omnibus reverenter obediant, quanto frequentius poterit sit cum fratribus in conventu, vigilem curam et diligentem sollicitudinem gerens de omnibus, ut de officio sibi commisso dignam Deo possit reddere rationem. Quod si praevaricator ordinis fuerit aut contemptor seu negligens aut remissus, pro certo se noverit non solum ab officio deponendum, sed etiam alio modo secundam regulam graviter castigandum, cum offensa non solum propria verum etiam aliena de suis manibus requiratur. Nec aestimet abbas quod super habenda proprietate possit cum aliquo monacho dispensare, quoniam abdicatio proprietatis, sicut et custodia castitatis, adeo est annexa regulae monachali, ut contra eam nec summus pontifex possit licentiam indulgere. nostro nuper apostolatui praesentatis accepimus, post multos labores maris et terrae, ac diversitatem gentium, ad injunctum tibi delegationis officium per Hiberniam exsequendum, prospere per Dei gratiam pervenisti, et Hibernicanam Ecclesiam studuisti pro posse, in melius reformare, sicut ipsa operis exhibitio manifestat, gratum gerimus admodum et acceptum, et tuae sollicitudinis studium plurimum in Domino commendamus. Verum, Ecclesiae Armachanae negotium, quod tibi videbatur arduum et difficile, sine nostro noluisti consilio terminare, sed nobis ejusdem duxisti negotii seriem tuis litteris intimandam, ut ex nostro postmodum rescripto cognosceres, qualiter tibi foret in ipso negotio procedendum. Sicut enim in tuis perspeximus litteris contineri, bonae memoriae Armachano archiepiscopo viam universae carnis ingresso, a Justitiario regio vocatus fuit archidiaconus Armachanus, ut pro substituendo Pontifice, ne regni pax posset aliquatenus impediri, suffraganeos Armachanae Ecclesiae convocaret, et omnes illos qui ad faciendam conventionem debuerant convenire; ac si per eum, ut dicebatur, omnes vocati fuerunt; sed pauci apud villam de Ponte, ad quos pertinebat electio, convenerunt, duo videlicet suffraganei Armachanae Ecclesiae, abbas de Mellifonte, qui privilegium demonstrabat se primam in electione vocem habere, ac praedictus archidiaconus Armachanus, qui, deliberato consilio, in tres personas, ut dicitur, convenerunt, in Miden. videlicet episcopum, qui unus erat ex suffraganeis, in archidiaconum Midiae, et magistrum Manfredum, regium capellanum. Unus vero de duobus episcopis qui ad talem nominationem convenerat requisitus, firmiter asserebat quod interfuit illi electioni, sed tacuit, nec praebuit in ipsa electione consensum; aliis e contrario asserentibus, quod ipsum consensisse crediderant, quia interfuit et nullatenus contradixit. Postmodum autem, plurimis diebus elapsis, praefatus archidiaconus Armachanus apud Armachan. episcopos suffraganeos convocavit, et omnes convenientes in ipsam metropolim, exceptis Midensi episcopo et abbate Mellifontis, qui nulla ratione per Hibernienses illuc poterant convenire, abbatem canonicorum regularium de Benger in archiepiscopum elegerunt, et ipsum, sicut consuetudinis esse dicebant, sequenti die Dominica in episcopum consecraverunt, qui post inunctionem suam, antequam Missarum solemnia finirentur, quemdam in acolytum ordinavit, et administrare praesumpsit. Cumque ipsum super hoc graviter redargueres, dicebat ipse, ac confitebantur alii de partibus illis, quod talis consuetudo erat hactenus in Hibernia observata. Contentio vero maxima ex electione hujusmodi erat inter Hibernienses et Anglicos; quoniam Anglici firmiter asserebant se nolle penitus Hiberniensem aliquem eorum esse Archiepiscopum nullatenus paterentur, ac sic multa plurima in tua praesentia proponentes quidam Anglici, et Hibernici asserebant, quod, si Anglicus praeficeretur Armachanae Ecclesiae, non provideretur utiliter ipsi Ecclesiae, ac totius terrae quieti. Postmodum autem, cum dicto electo administratio per te interdicta fuisset, et concessa archidiacono memorato, ei unus suffraganeorum objecit, quod quamdam tabulam argenteam distraxerat ab ecclesia Armachana, qui tibi tandem confessus exstitit tabulam ipsam ab Armachanis clericis et laicis recepisse, ac vendidisse pro viginti marchis eamdem, sed firmiter promittebat, quod quidquid de ipso contingeret de ipsius Ecclesiae super hoc indemnitatibus praecaveret. Significasti praeterea nobis, quod facta prima electione apud villam de Ponte, ne quid fieret in praejudicium illius electionis et dignitatis regis, qui assensum suum in electionibus asserit requirendum, ad nostram fuit audientiam appellatum. Nos igitur, litterarum tuarum tenore diligenter inspecto, sex in eis perspicimus contineri, quorum tria contra praedictum electum, et alia tria contra ejus electionem facere videbantur. Primum, nominatio facta de tribus, quam in litteris tuis aliquoties electionem appellas; contra quam, si electio vera fuit, antequam cassaretur, non debuerat aliquod attentari. Secundum, appellatio interposita; quae, si legitima fuit, sequentem electionem penitus impedivit. Tertium, quia Midensis episcopus, et abbas Mellifontis, qui interesse debuerant, ad electionem minime convenerunt: unde, si contempti fuerunt, vel alter vel ambo, plus eorum contemptus quam multorum contradictio, praedictam electionem debuit impedire. Quartum, quia praefatus abbas, sic electus, ante confirmationem obtentam administrare praesumpsit. Quintum, quia in die consecrationis suae ordines celebravit, cum nundum pallium obtineret. Sextum, dilapidatio, quia tabulam argenteam alienare minime formidavit. quoniam, si ad locum illum inter Hibernienses secure non poterant proficisci, nec caeteri ad alium locum inter Anglicos tute poterant convenire; propter quod tibi super hoc credimus veritatem diligentius inquirendam, et si eos vocatos fuisse constiterit, si vocati absque periculo potuerunt, et illos noluisse, vel non potuisse ad electionem celebrandam venire, propter eorum absentiam, si canonicum aliud non obstitit, electio ipsa non debet aliquatenus irritari. Caeterum, cum, antequam tu ad partes Hibernicas pervenisses, illa fuerit electio celebrata, et electus ipse statim coeperit ministrare, tu satis id potes sub dissimulatione transire, cum id, sicut nosti, de metropolitanis Angliae, Franciae, Alamanniae, et aliarum partium remotarum, qui concorditer sunt electi, Romana Ecclesia patiatur, Ecclesiarum utilitate pensata; quia, si tanto tempore quousque posset electus confirmationem cum pallio a Sede apostolica obtinere, regalia non reciperet, Ecclesia quae interim administratore careret, non modicum incurreret detrimentum. Sane, secundum ea quae nobis tuis litteris intimasti, tibi praescripto modo duximus rescribendum; sed, cum tu de circumstantiis ejusdem negotii habere valeas notitiam pleniorem, et nos de discretione tua plurimum confidamus in isto et aliis negotiis, te sic credimus auctore Domino processurum, quod tuae sollicitudinis prudentia merito poterit commendari, et tua legatio ad honorem et commodum sedis apostolicae multipliciter redundabit. Postquam autem litterae jam erant in nota, quibus devotioni tuae praescripto modo duximus respondendum, supervenerunt nuntii ecclesiae Armachanae, litteras suffraganeorum, et capituli ejusdem ecclesiae, ac electi, et ipsius terrae principum deferentes, quibus omnes praedictam electionem celebratam fuisse concorditer et canonice asserebant: et licet in narratione facti a tuis litteris minime discordarent, super eo tamen quod in die consecrationis suae ante impetrationem pallii praefatus electus acolythum ordinare praesumpsit, a nobis misericordiam humiliter postulabant, dicentes id non ex contemptu aliquo processisse, sed ex antiqua consuetudine hactenus in Armachana Ecclesia observata. Quod si electionem praedictam, exigente forte justitia, duxeris irritandam, consulimus et monemus, ut, si fieri unquam posset, de aliquo viro provido et honesto, qui non esset Hibernicus vel Anglicus, pro evitando scandalo, Armachanae Ecclesiae provideres. Sed, si fieri forsan non poterit, talem ipsi Ecclesiae praefici facias in pastorem, per quem ei melius consulatur. Cassellensis vero archiepiscopus, qui pro multis et magnis excessibus suis, suspensionis est sententia irretitus, licet dicatur tanta senectute confectus, quod ad nos venire non possit absolutionis beneficium petiturus, usque ad mandatum nostrum eidem sententiae facias subjacere, quam auctoritate nostra praecipias inviolabiliter observari. Dat. . . . . Si naturam et consuetudinem patris prudenter ac diligenter attendas, nec minari nec moveri debebis, quod modo te mulcemus blanditiis modo te comminationibus deterremus, quia, juxta sententiam Salomonis, pater filium quem diligit corripit, et Deus quem amat arguit et castigat. Scias ergo, fili charissime, quia de paternae dilectionis affectu processit quod aspere tibi scripsimus et te super quibusdam articulis arguimus vehementer, cupientes te semper esse cautum et providum, sollicitum et paratum, ut de bono procedas in melius, et nomen tuum clarescat jugiter cum effectu. Excusationes itaque tuas libenter audivimus, quas nobis per nuntium et litteras intimasti, cum te velimus semper inculpabilem invenire. Quocirca, de plenitudine gratiae nostrae securus, indubitatam de nobis geras fiduciam, quod ad honorem et perfectum tuum efficaciter aspiramus, sperantes quod tu consiliis et beneplacitis nostris omnimodis acquiescas, et quanto amplius prosperaberis tanto devotior nobis fias. Ad subventionem igitur expensarum, in tua ponimus optione, an velis omnes proventus cameriatus totius Apuliae ac Terrae Laboris praesentialiter vendi, pro pretio etiam minori quam valeant, et pretium ipsum accipias universum, an malis ipsos proventus mercatoribus obligari pro pecunia mutuanda, etiam sub usuris, vel magis acceptes quod magistri camerarii de ipsis proventibus tibi vel procuratori tuo, vice nostra, respondeant in integrum; unde, nos tibi et litteras obligatorias mercatoribus exhibendas et litteras praeceptorias assignandas magistris camerariis destinamus. Quid plura? Si nostrum vis sequi consilium et mandatum, quod utique sequi debes quantumcunque difficile videatur, facies incunctanter quod consulimus et mandamus. Te igitur pro servitio sanctae matris Ecclesiae laborantem divina gratia et apostolica benedictio prosequatur. Datum Velletri, XVIII Kal. Octobris. Gaudemus in Domino et tuam prudentiam commendamus, quod, communem utilitatem praeferens speciali. per tuas nobis litteras suggessisti, ut propter necessitatem urgentem et evidentem utilitatem, dilectum filium, nobilem virum, Walterum Brenensem comitem, ad succursum fidelium in Siciliam destinemus, asserens te paratum et ad remanendum et ad eundum, juxta nostrae beneplacitum voluntatis. Nos ergo tuum approbantes consilium, eidem comiti praecipiendo mandamus, ut, omni occasione cessante, in Siciliam transire festinet, in sua voluntate ponentes, utrum velit te secum procedere in Siciliam, an ad custodiam terrae in Apulia remanere. Tu ergo ipsius sequaris consilium. Sed, si remanseris, castellum Barolum et Melfiae et Rapollae recipias, sed et. . . . si fieri potest, quae de Andrensi detinet comitatu. Quod si processeris, expensas accipias de proventibus cameriatus Apuliae ac Terrae Laboris. Nos enim ad subventionem expensarum, tam ipsi quam tibi providere volentes, in sua ponimus optione ut juxta beneplacitum ejus, aut omnes proventus ipsius cameriatus vendantur, pro pretio et minori quam valeant, et ei pretium assignetur; aut ipsi proventus, si fieri potest, mercatoribus obligentur pro pecunia eidem comiti mutuanda, etiam sub usuris; aut de ipsis proventibus sibi vel procuratori suo, vice nostra respondeatur in integrum, et super his obligatorias mercatoribus et praeceptorias camerariis litteras destinamus. Tu ergo, fili charissime, de plenitudine gratiae nostrae securus, procedas in omnibus sicut ad honorem Ecclesiae ac regni profectum noveris expedire. Datum Velletri, XVIII Kal. Octobris. Per hoc scriptum omnibus innotescat, quod quicunque dilecto filio, nobili viro, Waltero Brenensi comiti certam mutuaverint pecuniae quantitatem, usque ad tria millia unciarum, nos obligamus eis ad solutionem ipsius universos proventus magistri eameriatus Apuliae ac terrae Laboris, et de ipsis faciemus illis, persolvi pecuniam mutuatam. Datum, ut supra. Praesentium vobis auctoritate mandamus atque praecipimus, quod si dilectus filius, nobilis vir, Walterus comes Brenensis, curaverit juxta mandatum nostrum in Siciliam proficisci, pro liberatione regis et regni defensione, contra perfidum Marcualdum, vos, juxta beneplacitum ejus, aut omnes proventus camerariatus totius Apuliae ac Terrae Laboris vendatis, pro pretio etiam minori quam valeant, et ei universum pretium assignetis, aut ipsos proventus si fieri potest mercatoribus obligetis pro pecunia praedicto comiti mutuanda, etiam sub usuris; aut de ipsis proventibus sibi vel procuratori suo, vice nostra, curetis in integrum respondere, attentius provisuri, ut ad perficiendum aliquid praemissorum, quod ipse maluerit, diligens studium impendatis et operam efficacem. Datum, ut supra. Licet quidam vestrum in electione pontificis ab initio dissensissent, tandem tamen omnes unanimiter consensistis, dilectum filium G. fratrem Casinensis abbatis, in archiepiscopum eligentes; cujus electionem venerabilis frater noster, P. Portuensis episcopus, tunc apostolicae sedis legatus, examinari praecepit, et examinationem redactam in scriptis fecit sigillo archidiaconi et magistri Petri, canonici Ecclesiae vestrae, muniri, cum suo quoque sigillo ad sedem apostolicam transmittendam. Litteras quoque suas nobis pro ipso fratre Casinensis abbas deprecatorias destinavit, quas cum decreto electionis omnium vestrum subscriptionibus roborato, nec non et litteris suffraganeorum et populi, tres de canonicis vestris, ab universitate capituli destinati, nobis humiliter praesentarunt: petentes electionem canonicam de persona idonea celebratam auctoritate apostolica confirmari. Nos autem ad majorem cautelam, a praefatis canonicis juramentum recepimus, non a nobis exactum, sed ab ipsis oblatum, et factum electionis, sicut est moris et juris, examinavimus diligenter. Interim vero nuntius praefati Casinensis abbatis suas nobis litteras praesentavit, gravem contra jam dictum legatum querimoniam continentes, quod postquam electionem examinaverat, et eam ad nostrae transtulerat deliberationis examen, nuntiis jam directis, iterum eamdem electionem malitiose nimis examinari praecepit: unde petebat per viros idoneos suspicione carentes de ipso facto diligenter inquiri. Cumque praefatus supervenisset episcopus, et ea quae gesta fuerunt intelleximus ab ipso, de communi fratrum nostrorum consilio examinationem secundam, tanquam a non judice factam, postquam negotium ad nostrum fuerat translatum examen, censuimus irritam, et inanem. Quia tamen, ex his quae de quibusdam juramentis et promissionibus factis audivimus, non levis in animo nostro est suborta dubietas, ut, secundum Apostoli dictum, manus cito imponere nemini videremur, super his per inquisitionem legitimam voluimus plenius edoceri, venerabili fratri nostro, Botontino episcopo, et dilecto filio nostro . . . . subdiacono capellano nostro, totius inquisitionem negotii committentes; quibus dedimus in mandatis, ut ad Tranensem accedentes Ecclesiam vos astringerent vinculo juramenti, ut super electionis processu plenam aperiretis veritatem et meram, diligenter et fideliter inquirentes de juramentis et promissionibus, et aliis articulis ad negotium facientibus, utrum videlicet, et an fideliter aliqua promissio vel datio facta fuerit, a quo, et cui, quando, et ubi, quibus mediantibus vel praesentibus, utrum recepta vel spreta; et quis eam receperit et spreverit, et si quascunque promissionem et dationem noverat praecessisse, quare postea eligebat; distinguentes inter scientiam et auditum, et inter eos qui ab initio contradixerunt, et alios qui consenserunt a principio, de quo fuit et a quibus, qualiter et quando juratum: sicque fideliter omnia conscribentes, sub sigillis suis ad nostram praesentiam destinarent: qui super praemissis inquirentes diligentius veritatem, quae innotuere nobis fideliter transmiserunt sigillorum suorum consignatione munita. Super quibus cum deliberare vellemus, praedictus abbas ad praesentiam nostram accedens nobis pro jam dicto fratre suo humiliter supplicavit, et postulavit instanter, ut ex facto electionis ipsius, cui resignabat omnino, circa personam illius supersedere vellemus. Nos igitur, quia id facto electionis illius nimis culpabiles vos invenimus, unde graviter vos punire possemus, volentes tamen Ecclesiae viduatae prout ad nostrum spectat officium providere, de fratrum nostrorum consilio personam idoneam, per quam Ecclesiam vestram in spiritualibus et temporalibus credimus augmentandam curabimus assignare, universitati vestrae districte praecipiendo mandantes quod, infra quindecim dies post receptionem praesentium, aliqui vestrum pro universitate capituli ad praesentiam nostram accedant, jam dictam personam in archiepiscopum recepturi. Alioquin, et culpam praemissam et inobedientiam subsecutam taliter curabimus castigare, quod poena vestra erit aliis in exemplum. Datum Velletri, XVI Kal. Octobris. Dum ergo tempus habetis, non negligatis bonum quod expedit operari, de plenitudine gratiae nostrae securi, quae vobis in prosperis aderit, sicut non defuit in adversis, cum ad honorem et profectum vestrum efficaciter intendamus, tanquam qui fortitudinis vestrae constantiam et fidei puritatem sumus in multis evidenter experti. Cum autem de statu vestro, et his quae gesta sunt et geruntur post interitum Marcualdi, redditi fuerimus certiores, plenius et expressius nostrum vobis curabimus et exponere beneplacitum voluntatis et praesidium exhibere. Datum Velletri, VIII Kal. Octobris. In eumdem fere modum . . . . . . Cephaludensi episcopo, familiari regio. Qualiter, partibus olim in nostra praesentia constitutis, super negotio Bathoniensis et Glastoniensis ecclesiarum fuerit processum a nobis, rescripti nostri series indicat evidenter. Volentes autem ipsam Bathoniensem ecclesiam ad similitudinem caeterarum cathedralium ecclesiarum Angliae, in quibus sunt monachorum collegia, ordinari, quia id per nos tunc commode non poterat explicari, vices nostras vobis, frater episcope, et fili abbas, in hac parte duximus committendas. Dedimus ergo vobis per nostras litteras in mandatis, ut possessionibus monasterii, redditibus, et oneribus diligentius indagatis, ex ipsis ad omnes necessitates prioris, et fratrum ibidem Domino famulantium et servientium eorum, antiquo et consueto monachorum numero in nullo penitus diminuto, in certis possessionibus curaretis provisionem idoneam assignare. Ad hospitalitatem et eleemosynam per monachos faciendam, sicut in hujusmodi ecclesiis observatur, competentes juxta ecclesiae facultates redditus deputantes, residuum autem cum caeteris oneribus venerabili fratri nostro, Bathoniensi et Glastoniensi episcopo, et successoribus ejus praecipimus applicari mandantes ut prior, secundum consuetudinem ecclesiarum cathedralium in quibus sunt collegia monachorum, institueretur ibidem, et secundum eamdem consuetudinem gereret officium prioratus, caeteris nihilominus ad earumdem ecclesiarum similitudinem ordinatis. Quod si forsan in his aliquid difficile vobis occurreret, quod sine apostolicae sedis providentia expediri non posset, per vestras nobis litteras singula curaretis plenius intimare, ut, per relationem vestram sufficienter instructi, vos possemus per responsionem nostram super ambiguis reddere certiores; ac super quibusdam, et instruere vos postmodum curabimus per litteras nostras. Nam ubi diximus, quod eadem ecclesia ordinaretur ad similitudinem caeterarum ecclesiarum Angliae, in quibus erant collegia monachorum, de illis et nos intelleximus, et intelligere vos voluimus, in quibus vivebatur honestius, et ordo monasticus laudabilis servabatur, et vacabatur plenius operibus charitatis. Quia vero, ubi ad hospitalitatem et eleemosynam per monachos faciendam competenter mandavimus redditus deputari, de fabrica ecclesiae et aedificatione domorum nihil expressimus, quibus eadem Glastoniensis Ecclesia maxime noscitur indigere, nihilominus vobis mandavimus, ut tam de his, quam de certis redditibus deputandis ad illa secundum Vos autem, sicut nobis vestris litteris intimastis, in omnibus nostris jussionibus obedire parati cum Glastoniam venissetis, constitutis in praesentia vestra procuratoribus et officiali episcopi, et conventu Glastoniensi postulante nostri exsecutionem mandati, pars episcopi, non ut litem judiciumque subiret, sed ut verba faceret pro ipso absente, ad elidendam monachorum intentionem, proposuit, divisionem possessionum et reddituum Glastoniensis ecclesiae, inter praefatos episcopum et conventum, in curia charissimi filii nostri, J. regis Anglorum illustris, in ipsius et quorumdam magnatum suorum praesentia factam fuisse, antequam tenor mandati nostri ad episcopum vel suos etiam pervenisset, quibusdam monachis hoc procurantibus, et consentientibus nomine conventus ejusdem: eo videlicet, qui prior ecclesiae dicitur, et alio qui subpriorem se gerit, medalio, etiam camerario et cantore, cum litteris conventus de rato patentibus ipsi regi ab eisdem porrectis, quod etiam idem rex per suas ad vos directas litteras est testatus: prohibens ne statueretis aliquid contra partitionem factam in praesentia sua de consensu partium, ut aiebat. Protestabatur enim hoc fore contra dignitatem regiam et honorem, si retractaretis quod auctoritate sua fuerat terminatum; praesertim cum diceret suam esse possessionem ejusdem ecclesiae baroniam, quoniam monasterium Glastoniense tenetur ei ad servitium quadraginta militum exhibendum, quod idem monachi minime diffitentur. Adjecit et pars episcopi, praefatos monachos conventus nomine destinatos, se observaturos ordinationem illam coram rege factam fide interposita promisisse. Sed requisiti monachi utrum ita esset ut pars episcopi proponebat, dicti prior, subprior et medalius, se consensisse ac consentire in ordinationem praedictam, et se fidem praestitisse simpliciter, et absolute dixerunt de ipsa ordinatione servanda. Camerarius autem et cantor se fidem dedisse de ordinatione illa servanda sub ea conditione dixerunt, si conventui foret accepta. Sacrista vero et quidam alius monachus dicebant se consentire in ordinationem illam, nec de ipsorum conscientia et consensu praedictas litteras de rato, super ordinatione facienda coram rege, fuisse transmissas sunt unanimiter protestati, proponentes se contra illam partitionem ad sedem apostolicam appellasse. Ex parte vero episcopi, fuit propositum coram vobis, quod, cum sigillum Glastoniensis Ecclesiae fuisset in quorumdam custodiam monachorum, quos ad hoc episcopus deputarat, et sub sigillo procuratoris ipsius, ejusdem amoto sigillo, et fracto scrinio in quo repositum fuerat, sigillum ecclesiae in aliorum monachorum custodiam est translatum; quare timebant ne aliquid in dispendium ejusdem ecclesiae tunc temporis fuerit eodem sigillo signatum. Vos autem invenientes sigillum ipsum sub alia custodia, quam prius per dispositionem episcopi fuerat de partis utriusque consensu, illud salvum custodiri fecistis, irrita scripta censentes, si quae tempore medio inter custodiam ejusdem sigilli ab episcopo ordinatam, et vestram, in damnum ejusdem ecclesiae, vel in praejudicium juris episcopi seu conventus, confecta fuerunt. Super illo vero, qui prior ejusdem ecclesiae dicitur, vobis occurrit articulus quidam in se difficultates continens, quemadmodum videbatur, iis qui erant ex parte episcopi asserentibus ipsum fuisse priorem ab episcopo canonice constitutum, et de consensu conventus. Ad hoc autem incontinenti probandum, se prior ipse dicebat esse paratum: majore parte conventus in contrarium protestante se nunquam in eum tanquam priorem spontanee consensisse; et, lite pendente inter episcopum et W. Picam, praefatum monachum prioratum ab episcopo recepisse. Tenor quoque mandati nostri hujus articuli difficultatem adauxerat, ex quo vobis posse conjici videbatur id nos sensisse, ut facta ordinatione ipsius ecclesiae juxta mandatum nostrum, prior, secundum consuetudinem aliarum cathedralium ecclesiae Angliae quae monachos habent, constitueretur ibidem; unde determinationi nostrae quaestionem hujusmodi dimisistis. Monachorum vero, sicut mandaveramus, procuratore admisso, quoniam episcopus absens erat, et pro necessariis quibusdam regni negotiis ad nos profectus, quemadmodum dicebatur, super his quae inquirenda vobis injunximus veritatem diligentius inquirentes, eam nobis intimare curastis. Super iisdem vero nos certiores reddere curassetis, nisi possessionum Glastoniensis ecclesiae incolae quos vocaveratis ad praesentiam vestram, ut per eos possessionum eorumdem, reddituum et onerum, vera vobis aestimatio innotesceret, a ministris regiis sub interminatione carceralis poenae deterriti, ad vos accedere formidassent. Inquirentes itaque de antiquo et consueto numero monachorum accepistis a senioribus ejusdem monasterii se vidisse aliquando septuaginta duos, et non plures monachos in conventu: et a majoribus suis audiisse, quod octoginta et amplius ibidem erant antiquitus constituti; sed ab illo antiquo tempore multa quae tunc habebat monasterium, per alienationem et alio modo substracta sunt usibus monachorum, in quorum ministeriis invenistis viginti tres servientes haereditario jure ad officia constitutos, et hi necessarii videbantur. Alios autem reperistis circiter octoginta sub temporalibus stipendiis monachorum, ad diversos ipsorum usus, et commodos ac necessarios, ut asserunt, deputatos. De facultatibus vero monasterii, sicut intelligere potuistis, providus paterfamilias, cura diligenti adhibita et cultura, perciperet circiter octingentas libras annuas sterlingorum. Indagantes etiam, sicut mandaveramus, institutionem cathedralium ecclesiarum Angliae, quae monachos habent, in quibus honestius vivitur, et laudabilius ordo monasticus observatur, et plenius vacatur operibus charitatis, invenistis portionem monachorum ab episcoporum portionibus separatam et in quibusdam illarum unicum est et commune marsupium constitutum, in quod omnes redditus, et quaecunque ex obventionibus proveniunt, conferuntur, ex quo ad omnes usus monasterii, hospitum et pauperum, communiter, et fideli custodia ministratur. In aliis vero separatas portiones habent et marsupia, sacrista, cellarius, camerarius et eleemosynarius ad sua ministeria peragenda, generaliter autem prior constituitur ab episcopo cum monachorum assensu, et in plerisque praefato modo constituuntur ab episcopo quatuor officiales praedicti. Sane in fine litterarum vestrarum, prout injunctum fuerat vobis, frater episcope, et fili abbas, vestrum consilium intimastis; quod videlicet, juxta illius Ecclesiae conditionem praesentem vobis sufficere videbatur, ut in conventu ex ordine sexaginta monachi residerent, ad quorum usus omnes tam interiores quam exteriores, sustentationem pauperum et receptionem hospitum honeste ac plenarie faciendam, ad fabricam ecclesiae restaurandam, et sustinendas et emendas operationes officinarum et aliarum domorum cum altaris oblationibus, sufficerent facultates et redditus librarum sterlingorum circiter sexcentarum, arbitrio boni viri, et aestimatione communi taxati. Nos ergo super inquisitione ac deliberatione praemissa cum fratribus nostris habito diligenti tractatu, eam de communi consilio approbantes, cum juri videbatur canonico concordare, per quod quarta pars ecclesiae proventuum episcopo assignatur, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus, nonobstante divisione praedicta, post diffinitionem nostram in praejudicium juris ecclesiastici perperam attentata, et illis litteris, quae relatione pendente ad vos, frater episcope ac fili abbas, impetratae dicuntur, ut secundum formam prioris mandati in ipso negotio procedere curaretis, universa, quae ad dispositionem Glastoniensis monasterii pertinent, juxta quod alia vice scripsimus, praemissum sequentes consilium, omni contradictione et appellatione cessantibus, exsecutioni mandetis. Per hoc tamen super honorificentiis et obsequiis, quae regiae sublimitati debentur, nullum volumus praejudicium vel obstaculum generari. Verum, cum dictus episcopus, sicut nostris est auribus intimatum, plures possessiones Glastoniensis ecclesiae alienare praesumpserit, plures redditus promiserit, dans super his chartas sigillatas sigillo ecclesiae quod violenter faciebat per quosdam monachos detineri; quosdam parentes, et fautores suos in ecclesiis pertinentibus ad ecclesiam Glastoniensem intruserit, et bona ecclesiae dissiparit, post appellationem ad nos saepius innovatam, in ipsius ecclesiae maximum detrimentum: volumus nihilominus et mandamus, ut quaecunque super his et aliis ab ipso episcopo, in gravamen ecclesiae, perperam noveritis attentata, irrita nuntiantes, ea, remoto cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, amotis quibuslibet illicitis detentoribus, in statum pristinum revocetis; inhibentes eidem episcopo ne de bonis Glastoniensis ecclesiae aliquid exigere vel detinere praesumat, nisi quod ei secundum dispositionem nostram a vobis fuerit assignatum, neve in claustro vel capitulo, ducat de caetero clericos vel laicos, indecenter contra monasticam disciplinam. Volumus insuper et mandamus, ut dictus episcopus Glastoniensi ecclesiae et ejus hominibus, et magistro M. de Summa, subdito nostro, injuste ablata restituat universa, et de damnis et injuriis intra duos menses satisfaciat competenter, et secundum portionem, quae ei fuerit assignata subeat onera debitorum, quibus Glastoniensis ecclesia dicitur aggravata. Utrum autem possessiones sint dividendae, ne forte negligatur utrinque quod communiter possidetur, an magis sint dividendi proventus, ne forte contingat eamdem substantiam diverso jure censeri, discretioni vestrae relinquimus providendum quemadmodum magis noveritis expedire. Verumtamen, ecclesias in quibus Glastoniense monasterium jus obtinet patronatus, ad praesentationem prioris et conventus spectare, saltem pro tribus partibus, censeatis. Illum autem quem habet episcopus pro priore, si lite pendente sine consensu totius capituli, vel majoris et sanioris partis ipsius, inveneritis institutum, removentes ab officio prioratus, alium faciatis priorem ordinari. Quod si citatus episcopus, per se vel procuratorem suum coram vobis comparere neglexerit, vos super praedictis omnibus juxta praemissam formam nihilominus procedatis. Si vero praefatus episcopus, contra ordinationem hujusmodi per se vel alium, venire praesumpserit, monasterium ipsum statutis apostolicis in hoc articulo proditis non obstantibus, appellatione remota, in statum pristinum reducatis; dantes conventui eligendi sibi abbatem auctoritate nostra liberam facultatem; quia justum est, ut apostolicis privilegiis denudetur, qui praesumit mandatis apostolicis obviare. Quod si non omnes, etc. . . . . tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum Velletri, VIII Kal. Octobris, pontificatus nostri anno quinto. Significantibus nobis dilectis filiis, abbate ac monachis monasterii S. Edmundi, ad nostram noveris audientiam pervenisse, quod cum inclytae recordationis Eduardus, quondam rex Angliae, villam de Mildehal cum jure patronatus Ecclesiae aliisque pertinentiis ejusdem villae, monasterio S. Edmundi liberaliter contulisset et idem monasterium villam ipsam diu possedisset in pace, quidam Wintoniensis episcopus, Stigandus nomine, quem rex Anglorum Angliae praefecerat universae ab abbate atque conventu praefati monasterii qui tunc erant, cum multa instantia impetravit, ut ei ad firmam in vita sua villam concederent antedictam. Sed, cum idem episcopus pro suis excessibus per legatos sedis apostolicae condemnationis sententiam incurrisset, rex, sicut erat de Angliae consuetudine, omnes possessiones illius episcopi, qui se in archiepiscopatum intruserat evidenter, ad suas manus recepit. Inter quas memorata villa, quam ad firmam tenuerat, fuit in potestatem regiam deducta. Procedente vero tempore, illustris memoriae W. rex, qui Angliam ceperat, in loco illo ubi victoriam obtinuerat, fecit ecclesiam fabricari, quae abbatia de Bello ab illo fuit tempore appellata, cui, praeter alia bona quae contulit, patronatum ecclesiae praefatae villae de Mildhealis concessit, ad S. Edmundum rationabiliter pertinentem. Nunquam tamen abbatia de Bello ab illa ecclesia plusquam quadraginta solidos recepit nomine pensionis. Praefatam autem villam rex sibi retinuit, nec eam monasterium S. Edmundi usque ad tempora recolendae memoriae regis Riccardi potuit rehabere, qui ei villam cum donatione ecclesiae, et aliis ad eam pertinentibus resignavit. Sed, licet villam ipsam sibi potestate regia restitutam in pace possideat monasterium antedictum, ecclesiam tamen ipsius villae non hactenus assecutum, pro eo quod ecclesia de Bello fuerat in possessione pensionis ecclesiae memoratae. Cumque super hoc per ipsum abbatem et conventum S. Edmundi ad quosdam judices a nobis fuissent litterae impetratae, post altercationes varias fuit in arbitros compromissum, qui pro nobis pacis inter utrumque monasterium sunt taliter arbitrati, si dioecesanus episcopus consentiret, quod fratres hospitalis S. Salvatoris quod . . . abbas S. Edmundi construxerat, ecclesiam saepe nominatam possideret in integrum, solvendo abbati et conventu de Bello marcas quindecim annuatim. Sed cum a venerabili fratre nostro, Norwicensi episcopo, peteretur, ut ipsi compositioni suum praestaret assensum, ipse penitus contradixit: asserens hoc esse contra statuta Lateranensis concilii, per quod districtius inhibetur ne novi census imponantur Ecclesiis, vel veteres augmententur. Sed, cum multis viris peritis hoc non esse contra Lateranense concilium videatur, idem abbas et conventus humiliter postulaverunt a nobis, ut ipsi compositioni, si licita esset, dignaremur assensum apostolicum impertiri, et praedicto episcopo apostolica auctoritate mandare, ut compositionem ipsam ratam habeat, et acceptam. Quod si compositio ipsa non fuerit facienda, quaestionem ipsam modo praecipiamus alio terminari, per quem utrique monasterio sua justitia conservetur, et pax esse possit perpetua, sicut convenit per ea. Nos ergo finem litibus cupientes imponi, per quas ultra modum interdum in personis et rebus Ecclesiae fatigamur, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quod si partibus complacuerit ut praedictam ecclesiam, de qua lis vertitur inter monasteria memorata, fratres hospitalis S. Salvatoris accipiant pro bono pacis in integrum possidendam, et ipsi qui commodum assequantur, quod reliquum est de quindecim marcis supra quadraginta solidos veteris pensionis, saepedicto monasterio de Bello de suis proventibus suppleant annuatim; praecipientes ex parte nostra episcopo Norwicensi, ut hujusmodi compositioni suum praestet assensum; quem si forte malitiose negaverit, tu nihilominus auctoritate nostra suffultus, appellatione cessante, facias compositionem ipsam effectui mandari. Alioquin, partibus convocatis cum conjudicibus tuis, quibus causam eamdem olim commisimus terminandam, audias hinc inde proposita, et quod canonicum fuerit appellatione remota decernas, faciens quod decreveris per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari. Datum Velletri, XII Kal. Octobris. Gravem dilecti filii, Glastonienses monachi, fecerunt in praesentia nostra querelam exponi, quod venerabilis frater noster, Bathoniensis et Glastoniensis episcopus, suppressa sententia, quam inter ipsum et dictos monachos super divisione possessionum ipsius Glastoniensis Ecclesiae, et quibusdam aliis capitulis tuleramus, post appellationem ad nos interpositam aliam divisionem fecit fieri per potentiam laicalem, ad ipsorum monachorum, et Glastoniensis Ecclesiae maximum detrimentum. Cumque postmodum litterae nostrae super ordinatione ipsius Ecclesiae in Angliam pervenissent, dictus episcopus serrari fecit portas ecclesiae per annum et ultra, et portam curiae monasterii custodiri ne litterae nostrae pervenirent ad monachos, vel monachi claustrum exire possent pro negotiis Ecclesiae promovendis. Servientes vero episcopi ceperunt equos magistri M. de Summa, subdiaconi nostri, qui mandatum nostrum super ordinatione portarat. Idem autem episcopus A monacho, subtraxit victum diutius, quia steterat in nostra praesentia contra eum; Guillelmum, clericum Glastoniensis Ecclesiae, personam de Monchenine, capi fecit, et tam acriter in sua praesentia verberari, quod paucos post dies spiritum exhalavit. Exsecutionem etiam sententiae nostrae et processum judicum impediri fecit per laicam potestatem. Caeterum, cum in Flandria fuissent ei nostrae litterae praesentatae, ipse cum cultello filum litterarum incidit, et statim litteras arguit falsitatis; et cum postmodum ad nostram praesentiam accessisset, in reditu suo scripsit Glastoniensi conventui, quod nos judicaveramus tam litteras illas, quam alias, quas dictus magister M. de Summa super ordinatione praedicta detulerat, esse falsas, et eum pro falsario habebamus. Duos etiam monachos, missos a conventu pro Ecclesia de Siret conservanda, capi fecit, et in vinculis ferreis tamdiu post appellationem affligi, donec ab eis juramentum extorsit, quod nunquam essent de caetero contra eum. Alium vero monachum in eadem ecclesia existentem verberare fecit, et tam male tractari, quod incurabilem infirmitatem incurrit. Praeterea duos alios monachos et dictum magistrum M. subdiaconum nostrum, cum relatione judicum ad nostram praesentiam accedentes capi fecit, et spoliatos equis, et aliis rebus suis, et relatione praedicta, tandiu affligi fecit in vinculis, praefato subdiacono amissis omnibus vix evadente, donec ab eisdem monachis sacramentum extorsit, quod nunquam venirent amplius ad sedem apostolicam contra eum. Postmodum vero, cum idem subdiaconus, E. camerarius, et Ph. monachus Glastonienses iter arripuissent iterum ad sedem apostolicam veniendi, servientes praefati episcopi, irruentes cum gladiis super eos, ceperunt monachos, et res omnes, et servientes eorum et dicti subdiaconi, eo solo vix per quemdam murum fugae beneficio liberato. Plures autem monachos alios, et ante sententiam nostram, et post, et tam homines quam servientes ecclesiae plures capi fecit dictus episcopus, et in ipsa Glastoniensi ecclesia, et extra, per servientes et fautores ipsius inhoneste tractari, et spoliari etiam rebus suis, et idem episcopus ac servientes et fautores ipsius intulerunt eis et Glastoniensi ecclesiae damna plurima et jacturas. Cumque inhibuissemus eidem per litteras nostras, sicut bene meminimus, et fecissemus per judices inhiberi, ne de bonis Glastoniensis ecclesiae aliquid exigere, vel detinere praesumeret, nisi quod ei praeceperamus per eosdem judices assignari, ipse in maximum damnum ejusdem ecclesiae, omnes redditus et bona ipsius, post appellationem ad nos multoties interpositam, occupare et dilapidare non timuit, possessiones et alia, quae remanserunt ibidem adhuc dissipans et devastans; ecclesias etiam pertinentes ad Glastoniensem ecclesiam, lite pendente, sententia nostra nondum per dictos judices exsecutioni mandata, quibusdam fautoribus suis concessit illicite in praejudicium Glastoniensis Ecclesiae, appellatione saepius innovata. Quocirca, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus, quatenus, omni gratia et timore postpositis inquiratis, appellatione remota, super praemissis diligentissime veritatem, et quae inveneritis per vestras nobis litteras fideliter intimetis. Quod si citatus episcopus coram vobis noluerit apparere, vos nihilominus ad inquirenda quae praemisimus procedatis, ne tam graves et grandes excessus remaneant incorrecti. Nihilominus et praefatum episcopum, et homines, et servientes, et fautores ipsius, ut Glastoniensi Ecclesiae, monachis et eorum hominibus, et dicto subdiacono nostro ablata restituant universa, et de damnis et injuriis satisfaciant competenter, districtione qua convenit, remoto appellationis obstaculo, mediante justitia, compellatis. Testes autem nostros, etc., nullis litteris, etc. veritati, et justitiae, etc. Quod si non omnes, etc. tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum Velletri, IV Kal. Octobris. Solet annuere sedes apostolica, etc. usque assensu. Ecclesiam Sanctae Mariae de Palenzano cum universis appendiciis, et pertinentiis suis; castrum etiam Balnariae cum toto tenimento, et jure suo, quod tibi et ecclesiae Sancti Laurentii Viterbiensis dilecti filii, Consules, judices, et universus populus Viterbienses in dotem pro suarum animarum salute dederunt, sicut ea juste possides et quiete, et in instrumento exinde confecto plenius noscitur contineri, tibi, et per te ecclesiae jam dictae, auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrocinio, etc. Nulli ergo, etc. Datum Velletri, II Non. Octobris. Ex tenore litterarum quae nobis ex parte vestra nuper praesentatae fuerunt, accepimus, quod cum dilectissimus in Christo filius noster. J. rex Angliae illustris, nobis per nuntios et litteras intimarit, quod nobiles viri, G. filius Petri, H. Bardof. W. de Stotevill, W. Briewer, de Berkeleia, A. et T. Basset, adeo ei necessarii erant tam pro regni custodia quam pro justitia exercenda, quod eorum obsequio non poterat sine gravi jactura carere; unde, postulabat a nobis, ut eos a peregrinationis proposito absolvere dignaremur; cum quidam eorum praeter necessitatem regiam, ea vel infirmitatis vel senectutis debilitate procul dubio laborarent, ut transfretare non possent sine gravi suorum corporum laesione, ac eorum aliqui per indulgentiam bonae memoriae. C. PP. praedecessoris nostri, se a peregrinationis proposito assererent absolutos; vobis litteris nostris praecipiendo mandavimus, ut, solum Deum habentes prae oculis, inquireretis, tam super necessitate regis, quam impedimentis expositis, indulgentiis et facultatibus eorumdem, diligentius veritatem, et quod inveniretis per vestras nobis litteras curaretis quantocius intimare, ut per relationem vestram instructi procederemus, sicut videremus in ipso negotio procedendum. Vos ergo, quoniam ante receptionem mandati nostri, propter ardua negotia regni oportuit in Normanniam transfretare, in ipsius exsecutione negotii procedere minime potuistis. Verum, post reversionem vestram in Angliam, cum mandatum nostrum curaretis diligenter exsequi ac devote, tres ex praedictis nobilibus, videlicet G. filius Petri, H. Bardof, W. Briewer, se per Dei gratiam sanos esse et incolumes responderunt, firmum propositum et promptam voluntatem habentes votum suae peregrinationis fideliter exsequendi, nec se indulgentias obtinuisse, quibus se tueri possent ab hujus peregrinationis labore, nec unquam se procurasse ut super hoc indulgentiam obtinerent. Adjecerunt etiam, se tantam facultatem habere quod ad moderatos sumptus itineris eis sufficeret cum subsidiis amicorum, asserentes aliquos in regno existere, qui, ut arbitrantur, scirent adeo commode et prudenter, sicut ipsi, regis et regni negotia procurare. W. vero de Stotevill, et Rob. de Berkeleia, a venerabilibus fratribus nostris, Cantuariensi archiepiscopo et episcopo Wigorniensi, propter certas causas competentes, voti facta compensatione, de auctoritate nostra se absolutos esse dixerunt. Sed A. et T. Basset, licet se bene valentes corpore, et promptos etiam voluntate ad exsecutionem voti assererent, quibusdam tamen de causis sic se dicebant facultatibus diminutos, quod ad praesens ad proficiscendum erant penitus imparati. Omnium autem praedictorum nobilium erat vox una, et videbatur esse voluntas, quod praedictum regem, in hac tempestate bellorum, suis non relinquerent auxiliis ullatenus destitutum. Verum de absolutione duorum illorum, qui se dicunt, de auctoritate nostra, per praedictos archiepiscopum et episcopum absolutos, mirari compellimur, cum pro illorum absolutione, de quibus vobis specialiter scripseramus, aliis nos scripsisse minime recordemur. Recolimus autem praefatum archiepiscopum nobis super quibusdam capitulis ad crucesignatos pertinentibus consultationem fecisse: cujus consultationi respondimus sicut vidimus expedire. Sed cum a nobis iterato quaesisset, an ei liceret secundum consultationem eamdem procedere, ipsi rescribere procuravimus, quod per consultationem illam jus erat sibi editum, sed jurisdictio non commissa. Unde, si forte, quod non credimus, occasione consultationis illius, illos duos, vel alios, absolvere attentavit, cum ipse id facere non potuerit, hujusmodi absolutio irrita esse debet penitus et inanis. Quocirca, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus de absolutione illorum duorum diligentius inquirentes, si eos, occasione consultationis praedictae, vel alio quocunque mandato, per suppressionem veritatis seu falsitatis expressionem obtento, inveneritis absolutos, praesertim si in litteris illis, quarum auctoritate absoluti dicuntur, factae vobis commissionis expressa mentio non habetur; cum vobis inquisitionem commiserimus, nobis diffinitione servata, nec mandato nostro pendente aliquid attentari debuerit contra ipsum, absolutionem illam, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, denuntietis irritam et inanem, injungentes eisdem ut peregrinationis propositum exsequantur. Si vero in litteris illis fit commissionis mentio praedictae praecedentis, cum eas habeamus certa ratione suspectas, ipsas nobis cum litteris vestris totius negotii seriem continentibus transmittatis. Caeteris vero nobilibus qui se ad exsecutionem voti voluntarios asserunt et potentes, illisque similiter qui voluntate prompti et corpore sunt valentes, firmiter injungatis ut reddant Domino quod voverunt. Datum Velletri. Enormes excessus archidiaconi Lugdunensis nostris auribus saepius replicati, de fraternitate tua nos cogunt vehementius admirari, tanquam errata male corrigas aliorum, qui clericos etiam Lugdunensis Ecclesiae graviter delinquentes negligis emendare. Inter alia sane ipsius facinora, quae in eo ex quotidiano usu quasi domicilium elegisse dicuntur, assidua sacrilegia et rapinae locum sibi vindicant potiorem, cum, clericos, mercatores et alios, per stratam publicam transeuntes capere non metuat, et etiam spoliare, ad illos etiam sacrilegas manus irreverenter extendens qui cum litteris apostolicis revertuntur, sicut apostolatui nostro jam saepius est relatum. Cum igitur tam detestabilis praesumptionis audaciam non possimus sub dissimulatione transire, qui secundum Apostolum, omnem inobedientiam prompti simus ulcisci, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus, quatenus, nisi dictus archidiaconus a te monitus injuriam passis satisfecerit, et a similibus de caetero curaverit abstinere, tu eum ab omni beneficio ecclesiastico, quod habet in provincia Lugdunensi, auctoritate nostra facias penitus alienum, et pro sacrilega manuum injectione in clericos excommunicatum publice nunties, et per totam Lugdunensem provinciam tandiu facias arctius evitari, donec passis injuriam satisfecerit competenter, et cum tuarum testimonio litterarum ad sedem venerit apostolicam absolvendus: attentius provisurus, ut, cum non careat scrupulo societatis occultae, qui manifesto desinit facinori obviare, quae praemisimus ita studeas efficaciter adimplere, quod nulla pro his macula tibi valeat irrogari, et virtus obedientiae te amplius reddat in nostris oculis gratiosum, cum ea saltem jussus a nobis fueris fideliter exsecutus, quae per te ipsum debueras jam fecisse. Dat. Velletri, VII Idus Octobris, anno quinto. Angustiis et pressuris Ecclesiae vestrae paterna benignitate compatimur, et ejus laboribus et adversitatibus condolemus, quae, praeter hoc, quod importabilem sustinet sarcinam debitorum, non solum hostibus videtur exposita, verum etiam scorpiones calcaneo ejus insidias paraverunt, extremitate caudae laedentes quae ipsorum corrosioni supersunt. Condolentes igitur laboribus ejus, compatientes etiam et pressuris, cum venerabilis frater noster . . . . . ., Lactorensis episcopus, quem de facto, cum de jure non possetis eligere, vobis in pontificem elegistis, cum vestris et charissimi in Christo filii nostri, J. regis Anglorum illustris ac reginae matris ejusdem et quorumdam litteris aliorum, qui pro ipso nobis humiliter supplicarunt, ad praesentiam nostram accesserit, quia tamen secum de vobis aliquem non adduxit, et suffraganeorum Ecclesiae vestrae litteras non habebat, nobisque propter hoc de modo et processu electionis, quae magis dicenda est postulatio, cum personam nominaveritis alteri sedi conjugaliter copulatam, secundum institutiones canonicas, quas in his et consimilibus volumus observare, non posset fieri plena fides, neque postulationem ejus propter hoc duxerimus admittendam, interim ei, donec de postulatione nosceretur ipsius, administrationem Ecclesiae vestrae, tam in spiritualibus quam temporalibus, de consilio fratrum nostrorum commisimus, ne pro defectu pastoris malignorum exponeretur incursibus et rapinis: venerabilibus fratribus nostris . . . . . . archiepiscopo Burdegalensi, et . . . . . . episcopo Xanctonensi, et dilecto filio, magistro Stephano subdiacono et notario nostro, apostolicis litteris injungentes, ut inquirerent circa postulationem ipsius quae inquirenda viderent, et, si ea unanimis cognosceretur et concors, illam, nullius contradictione vel appellatione obstante, auctoritate apostolica confirmarent; ei, ut se a Lactorensi Ecclesia ad vestram transferret Ecclesiam, auctoritate nostra licentiam tribuentes, pallium etiam assignarent eidem, quod, ne Ecclesia vestra ad sedem apostolicam laborando fatigaretur expensis, per ipsum notarium illuc duximus transmittendum. Verum, cum archiepiscopus et notarius memorati, sicut ex litteris eorum accepimus, super electione Ecclesiae vestrae juxta mandatum nostrum procederent, relatione plurium cognoverunt, quod idem episcopus Lactorensis caduco morbo graviter laboraret, quo, secreto requisitus ab ipsis, se affligi a septennio est confessus, quod etiam in praesentia dilectorum filiorum, Herberti abbatis, et Armararii Silvae Majoris, quos, ne super inquisitione hujusmodi viderentur errare, ad consilium duxerant evocandos, confessus est iterum, superaddens, quod anno isto bis, in Octobri videlicet et in Maio, hujusmodi morbo fuerat infestatus; qui hac de causa postulationem ejus non duxerunt aliquatenus admittendam, donec super hoc responsum apostolicae sedis haberent. et si electionem ipsius quem duxeritis eligendum canonicam esse cognoverint, et personam idoneam, eam auctoritate nostra suffulti, nullius contradictione vel appellatione obstante, confirment, et ne illi aliquid desit ad plenitudinem pontificalis honoris, vestris parcentes laboribus et expensis, absque petitione alia pallium, quod per notarium memoratum transmisimus, ei sine difficultate conferant et assignent, tam super ipsius pallii datione quam forma juramenti tenore mandati apostolici, quod eumdem notarium credimus in scriptis habere, servato. Dat. Laterani, IV Non. Novembris, pontificatus nostri anno quinto. Scriptum est super hoc. . . . Xanctonensi episcopo, et S. subdiacono et notario domini PP., et abbati de Corona, juxta quod superius continetur. Dilectus filius G. subdiaconus noster, canonicus basilicae principis apostolorum, sua nobis conquestione monstravit, quod cum dilecto filio . . . . . abbati Sancti Benedicti super Padum, dederimus in mandatis, ut si canonici Veronenses institutioni factae de ipso per venerabilem fratrem nostrum . . . . . Ostiensem episcopum et dilectos filios, P. tituli Sanctae Caeciliae, et J. tituli Sanctae Priscae, presbyteros cardinales, in Ecclesia Veronensi, et per nos postmodum confirmatae, contradictores in aliquo apparerent, ipsos ecclesiastica censura compellere non differrent; idem, quia ad commonitionem ipsius mandatum nostrum noluerunt aliquatenus adimplere, in eos excommunicationis sententiam promulgavit. Nolentes igitur, ut idem canonici de sua contumacia glorientur, fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus praedictae excommunicationis sententiam, sicut rationabiliter lata est, facias inviolabiliter usque ad satisfactionem debitam observari, eosque, si infra viginti dies non satisfecerint, sicut debent, ab officio pariter et beneficio suspendere non moreris, firmiter eis ex parte nostra praecipiens, ut duo ex ipsis pro universitate satisfacturi, tam de contemptu, quam de subtractis proventibus, nostro se conspectui repraesentent. Datum Later., II Kal. Novembris. et redactum in scripto proprio et episcoporum, qui interfuerunt, fecit firmari sigillis, contra cujus sententiam hospitalarii temere venire non timent. . Testes autem, etc. cogantur, etc. Datum Laterani, II Non. Novembris, pontificatus nostri anno quinto. Litterarum perlecto tenore, quas dilecti filii, capitulum Augustense, ad nostram praesentiam destinarunt, cognovimus evidenter, quod eorum Ecclesia destituta pastore, deliberatione habita diligenti, de religiosorum virorum consilio, unum de gremio ipsius Ecclesiae concorditer elegerunt, asserentes ipsum apud eos probatae ac inculpatae opinionis huc usque fuisse, aetate, scientia, moribusque probatum, et quantum ad parentes, magnis, imo majoribus natalibus originem contraxisse, uno duntaxat excepto, quod cum venia devotae confessionis nobis exprimendum duxerunt, videlicet, quod eum de legitimo natum matrimonio dicere non audebant; quem cum debuissent primitus postulare, ob evidentem utilitatem ipsius Ecclesiae, ac necessitatem urgentem, cum quadam festinatione, ne superveniret fratrum dissensio, elegerunt, timentes ne, discordantibus ipsis, cum in personam aliam non potuissent inveniri concordes, potentia saecularis eorum disponendi dioecesim, et in ea episcopum intrudendi, plenam sibi vindicare praesumeret potestatem. Unde, ut possent evitare hoc malum, eis visum fuit consultius in misericordia apostolicae sedis malum incidere, quam Ecclesiam ipsam calumniose subjicere servituti, super quo a nobis veniam postulantes, factum eorum petebant a nobis misericorditer confirmare. Nos ergo cum fratribus nostris ut in prima littera secundi regesti usque, gravem electoribus poenam inflixit. Ne igitur contrarii videamur canonicis institutis, electionem eorum de facto, cum electio non sit de jure dicenda, secundum quod in negotio quoque Mersburgensis Ecclesiae in consimili casu fecisse dignoscimur, non tam irritandam, quam irritam decernimus, et inanem, et ut de benignitate apostolicae sedis nos sibi benevolos sentiant, quos de jure sentire deberent offensos, cum et eligendi meruerint potestate privari et ab ecclesiasticis beneficiis per tres annos suspendi, ne eorum Ecclesia ob rectoris defectum sustineat laesionem, misericorditer sustinemus, ut nominata persona, quam per assertionem eorum circumspectam accepimus, et discretam, procurationem exerceat, non tanquam electus, sed tanquam canonicus Ecclesiae ac dioeceseos Augustensis, quo non velut electo, sed tanquam canonico Ecclesiam et dioecesim procurante, si eum duxerint postulandum ad vos per se, vel per procuratores idoneos accedere non postponat. Quocirca, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus, tam de statu praedictae Ecclesiae, quam meritis et natalibus personae illius, quae fuerint inquirenda diligentius inquirentes, omnia in scriptis redacta infra quatuor menses ad audientiam nostram destinare minime differatis, cum quibus aliqui e praedicto capitulo ad nos venire non tardent, recepturi judicium aequitatis. Quod si non omnes his exsequendis potueritis interesse, tu, frater archiepiscope, cum eorum altero nihilominus ea exsequaris, ita quod, si tu quoque interesse nequiveris, ipsi duo, de tuo tamen assensu procedant. Datum Laterani, VII Id. Novembris. Scriptum est super hoc praedicto capitulo, secundum praemissam formam, usque fere in finem, videlicet judicium aequitatis. Dat. ut supra. Cum inter vos et ecclesias vestras, super jure parochiali in parochia de Monte super capella sanctae Genovefae, sita in civitate Parisiensi, et super procurationibus quas tu, frater episcope, in parochialibus ecclesiis Parisiensis dioeceseos ad praedictam ecclesiam Sanctae Genovefae de Monte pertinentibus requirebas, dudum fuisset controversia ventilata, tandem post labores varios et fatigationes multimodas, quas propter hoc sustinuistis, utrinque de utriusque partis assensu, mediantibus bonis viris, salva sedis apostolicae reverentia, eo fuit inter vos tenore compositum, quem vestris nobis litteris plenius expressistis, pari desiderio et voluntate unanimi supplicantes, ut eidem compositioni vobis et vestris ecclesiis necessariae manum nostrae confirmationis apponere dignaremur. Nos ergo vestris precibus inclinati, compositionem ipsam, sicut sine pravitate provide facta est, et ab utraque parte sponte recepta, et in scriptis authenticis continetur, dummodo non vergat in praejudicium apostolicae sedis, ad quam ecclesia Sanctae Genovefae nullo mediante dignoscitur pertinere, mandamus atque praecipimus inviolabiliter observari. Damus autem dilectis filiis . . . . abbati Sanctae Columbae Senonensis et . . . . . magistro scholarum Aurelianensi, in mandatis, ut, cognita plenius veritate, si compositionem ipsam secundum praescriptum modum factam invenerint et receptam, eam auctoritate nostra confirment, ut et nos ipsam, per eorum relationem instructi, auctoritate apostolica confirmemus. Dat. Laterani, septimo Idus Novembris. in Domino commendamus, quod in talento tibi commisso superlucrari laboras, durum illum exactorem attendens, qui non tantum in sortem suum convenit debitorem, verum etiam in usuras. In sollicitudine igitur tibi commissa providus et attentus, super quibusdam articulis apostolicae sedis providentiam implorasti, proponens, quod quidam homines tibi subjecti quam saepius, propter ebrietatem, cujus pessimus usus in illis partibus inolevit, manus injiciunt in clericos violentas, quosdam levius aliosque gravius offendentes; unde quidam illorum propter inopiam, quidam propter senectutem sive debilitatem, alii vero propter difficultatem itineris, et nonnulli propter guerras et inimicorum insidias, sedem apostolicam adire non possunt, super quo plurimis tibi commissis times imminere periculum animarum. Nos autem, de tua discretione gerentes fiduciam pleniorem, auctoritate tibi praesentium indulgemus, ut eis qui levi offensa manus injecerint in clericos violentas, et propter occasiones praedictas non potuerint apostolicam sedem adire, juxta formam Ecclesiae beneficium absolutionis impendas, ita quod ab illis injuriam passis congrue satisfiat, itineris labore redempto per opera pietatis; caeteros autem ad sedem apostolicam absolvendos non differas destinare. Super eo vero quod nobis significare curasti, videlicet, quod incidentibus in canonem latae sententiae contra prohibitionem tuam indifferenter ab amicis communicatur et cognatis eorum, unde quamplures propter participationem ipsorum labem excommunicationis incurrunt, praesentium tibi auctoritate concedimus, ut, ab illis sufficienti cautione recepta quod nostris debeant parere mandatis, eos ad communionem restituas, ita quod in termino competenti, quem illis secundum tuam industriam praefigi volumus et mandamus, ad Ecclesiam Romanam accedant, apostolicum recepturi mandatum, ad quam si venire neglexerint, eos in sententiam pristinam, nullius contradictione vel appellatione obstante, reducas, et facias eos ab omnibus tanquam excommunicatos arctius evitari, donec cum litteris tuis ad apostolicam sedem pro beneficio absolutionis accedant. Caeterum, in quarta quam nobis consultatione fecisti, quod tibi faciendum existat de iis qui, matrimonio jam contracto, soboleque suscepta, in sexto consanguinitatis gradu inventi fuerint se ad invicem attinere, taliter respondemus, quod, cum videris expedire, dissimulare poteris circa taliter copulatos, maxime qui diu pacifice commanserunt. Dat. Laterani, sexto Idus Novembris, pontificatus nostri anno quinto. Significavit nobis charissimus in Christo filius noster, H . . . . . rex Ungarorum illustris, quod regales praepositurae, sicut ad eum in temporalibus, sic ad nos in spiritualibus, nullo pertinent mediante; unde petebat, ut electus canonice praepositus ad nos in propria persona, vel per nuntium cum litteris sui assensus, accederet, confirmationem electionis suae a sede apostolica obtenturus. Nos autem, qui sic jura nostra volentes illibata servare, quod et vestra serventur illaesa, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus, quatenus ad praeposituras ipsas, sicut ad nos asseruntur sine medio pertinere, manus illicitas nullatenus extendatis, et jus earum temeritatis ausu nullus usurpet; quia, cum jura vestra vobis velitis illibata servari, indignum esset pariter et absurdum, si ea quae ad nos pertinent turbaretis, nec nos id possemus aequanimiter sustinere. Dat. Laterani, VI Id. Novembris. Regiae magnitudinis litteras hilari vultu et alacri mente recepimus, et quae nobis dilecti filii . . . abbas Pelisii, et C. archidiaconus, nuntii tui, nobis proponere voluerunt, intelleximus diligenter, eis aurem benevolam adhibentes, sicut qui te inter Christianissimos reges, et catholicos principes, obtentu magnificae devotionis, quam circa nos, et Romanam semper Ecelesiam vestigiis praedecessorum tuorum inhaerens habere dignosceris, specialis dilectionis praerogativa diligimus, et preces ac petitiones tuas, in quibus cum Deo possumus libenti animo exaudimus. Proposuerunt siquidem nobis iidem nuntii tui, et id etiam eaedem litterae continebant, ut super solvendo voto, quod pro subventione terrae sanctae pie ac laudabiliter emisisti, tibi consulere deberemus, cum venerabilium fratrum nostrorum, archiepiscoporum et episcoporum regni tui, admonearis consilio, ut debitum peregrinationis susceptae propter inimicitias Culini Bani, qui cum innumera multitudine paganorum, quamdam partem populi Christiani tuae coronae subjecti clam captivatam deduxit, et partem residuam sine intermissione debellare conatur, ad tempus debeas retardare. Nos autem, qui honorem tuum paterna charitate diligimus, regiae serenitati de puro corde et conscientia bona et fide non ficta, consulimus, quatenus, si fieri potest absque periculo regni tui, quod utique fieri posse confidimus et speramus, tum pro salute animae tuae, tum pro terrae sanctae necessitate, non tardes reddere Domino quod vovisti, ut, sicut princeps Catholicus et Christianissimus rex, divitias regni coelestis deliciis regni terreni praeponere videaris, neve maculam in gloria tua ponas, et divinam incurras offensam, quam ex eo forsan incurristi, quod postquam fuisti crucesignatus contra Christianos arma movisti, ex qua forte, justo judicio, praescripta contigit tuo regno jactura, quamquam hoc nobis praefati nuntii non retulerint, etsi contra paganos aut etiam Christianos, non impugnando, sed resistendo moveris arma, inculpabilis videaris. Nos enim, ad conservandum et protegendum in tua fidelitate regnum Ungariae, quodcunque cum honestate poterimus, prompta sumus voluntate parati consilium et auxilium impertiri. Datum Laterani. Licet omnes ecclesias, ex injuncto nobis divinitus apostolatus officio, diligere atque honorare generaliter debeamus, et suam eis justitiam conservare, illis tamen propensiori cura nos convenit imminere, quae ad jus et proprietatem Ecclesiae Romanae specialiter pertinere noscuntur, cui auctore Domino deservimus. Hoc nimirum intuitu, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et monasterium in honore beatorum apostolorum Petri et Pauli, a gloriosae memoriae Aethelberto Anglorum rege, ad Orientem Doroberniae civitatis, in suam sibique succedentium regum ejusdemque urbis praesulum sepulturam, a fundamento constructum, et sub jurisdictione sedis apostolicae sine medio constitutum, ad exemplar praedecessorum nostrorum feliciis memoriae, Bonifacii ac Deodati, Agathonis, Joannis, Calisti, Innocentii, Lucii, Eugenii, Alexandri et Coelestini, Romanorum pontificum, praesentis scripti pagina communimus: statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona monasterium ipsum inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata consistant. Libertatem quoque ab eisdem praedecessoribus nostris per authentica privilegia eidem venerabili loco concessam, nos, auctore Deo, ratam et inconvulsam in posterum volumus conservari, et sicut monasterium ipsum, initio nascentis Christianae religionis, apud regnum Anglorum in monasticae religionis observantia exstitit primum, ita nihilominus cum omnibus ad ipsum pertinentibus, perpetuis futuris temporibus ab omni servitio liberum, ab omni mundiali strepitu maneat inconcussum; sed nec ecclesiasticis conditionibus, sive angariis, vel quibuslibet obsequiis secularibus aliquo modo subjaceat, neque ullus omnino in ejusdem monasterii dominium quolibet modo se ingerat, vel quamlibet imperandi sibi vindicet potestatem, vel aliquas molestias inferat, vel consuetudinem imponat, aut etiam in eo missarum solemnia nisi ab abbate et fratribus invitatus celebrare praesumat: obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ad ejusdem loci regimen extraneus assumatur, nisi forte, quod absit, in loco ipso idonea persona ad hujusmodi officium non poterit reperiri, sed de congregatione ipsa, et quem communis consensus, aut fratrum pars consilii sanioris, propria sibi elegerit voluntate, sine aliqua professionis exactione, in monasterio benedicatur eodem. Haec igitur omnia, sicut a jam dictis praedecessoribus nostris constituta et privilegiorum sunt munimine roborata, ita etiam nos, vobis vestrisque successoribus, et per vos eidem monasterio, in perpetuum praesentis scripti pagina confirmamus. Concordiam quoque, quae inter vos et bonae memoriae Theobaldum, quondam Cantuariensem archiepiscopum, super quinquaginta solidos et septem denarios, quos vestrum monasterium Ecclesiae Cantuariensi singulis annis solvere consueverat, sicut per bonae memoriae Henricum, quondam Wintoniensem episcopum, et alios discretos viros, pacis intuitu, rationabiliter facta est, et sanctae memoriae antecessorum nostrorum, Lucii, Eugenii, Alexandri et Coelestini, auctoritate firmata, nos etiam confirmamus; ut videlicet ecclesia Sanctae Trinitatis Cantuariensis duo molendina apud Dovoram, quae juris erant ipsius monasterii, et viginti solidos de praebenda quam idem monasterium habet in ecclesia Sancti Martini de Dovora, tali modo de caetero habeat in perpetuum, ut memoratos quinquaginta solidos et septem denarios ultra non exigat, salva in caeteris utriusque Ecclesiae per omnia dignitate. Statuimus etiam ut in concambium trium solidorum, qui pro pane, potu et arietibus, archiepiscopo et Ecclesiae Cantuariensi annuatim a vestro monasterio solvebantur, sicut pro bono pacis et utriusque Ecclesiae quiete a jam dictis antecessoribus nostris, Lucio, Eugenio et Coelestino, provisum est, praefatus archiepiscopus tres habeat de terra ipsius monasterii solidatas, videlicet tres mansuras extra civitatem Cantuariensem, ante portam ecclesiae Beati Gregorii, quas Ecclesia Cantuariensis de caetero in quiete possideat, ita ut nec eidem archiepiscopo nec alicui successorum suorum, per se sive per ministros suos, ab eodem monasterio vel fratribus exigendi aliquid licentia concedatur. Quia vero, ubi spiritus Dei est, ibi secundum Apostolum est libertas, nihilominus diebus et noctibus, in canonicis horis, signa pulsandi, et Dei omnipotentis laudibus insistendi liberam vobis concedimus facultatem, salva transactione, si qua super hoc inter vos et praefatae Sanctae Trinitatis ecclesiam intercessit. Concessionem quoque possessionum sive reddituum ad luminaria concinnanda, et ipsum monasterium reparandum et ordinandum, a bonae memoriae quondam Hung. abbate monasterii vestri, communi fratrum consilio et assensu rationabiliter factam, et eorumdem praedecessorum nostrorum, Lucii, Eugenii, Alexandri, necnon et Coelestini, authentico confirmatam, nihilominus ratam manere censemus. Praeterea, Estanores et totum littus usque ad medietatem aquae, sicut eadem villa ab Henrico et Stephano, quondam Anglorum regibus, monasterio vestro rationabiliter est concessa et scriptis eorum firmata; molendinum etiam, quod infra Cantuariam apud Hestberegge situm est, sicut ab eodem rege Stephano, in compensatione thesauri monasterii, legitime vobis datum est, auctoritate apostolica confirmamus. Constitutionem quoque ad vestitum monachorum, a vobis communi consilio et assensu rationabiliter et provide factam, videlicet de Sellinges, S. Waleclive, Ripple. Lagadun. et de decima de Gravesende, et aliis quibusdam minutis redditibus, sicut eadem ab ipsis praedecessoribus nostris, Lucio, Eugenio, Alexandro, et Coelestino, confirmata est, ratam habemus et illibatam esse censemus. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, etc., usque profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum, etc., usque subjaceat. Cunctis autem, etc., usque amen. Datum Laterani, per manum Blasii, sanctae Romanae Ecclesiae subdiaconi et notarii, II Non. Novembris, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno millesimo ducentesimo secundo, pontificatus vero domni Innocentii papae III anno V. Ad nostram noveritis audientiam pervenisse, quod tu, frater episcope, jam ita lumen amiseris oculorum, ut divina non possis officia celebrare, propter quod Metensis Ecclesia, tam in spiritualibus quam temporalibus, sustinet non modicum detrimentum. Volentes igitur eidem Ecclesiae sollicitudine paterna consulere, qui tenemur omnibus ex susceptae administrationis officio providere, venerabili fratri nostro . . . Praenestino episcopo, apostolicae sedis legato, per scripta nostra mandavimus, ut inquirat super his omnibus diligentius veritatem, et si rem noverit ita esse, tibi, frater episcope, auctoritate nostra talem coadjutorem assignet juxta canonicas sanctiones, quod dicta Ecclesia nullam sui juris sustineat laesionem. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus coadjutorem, quem praedictus legatus tibi, frater episcope, duxerit deputandum, recipere procuretis. Alioquin, sententiam quam ipse rationabiliter tulerit in rebelles, ratam habebimus, et eam faciemus auctore Domino firmiter observari. Dat. Laterani, secundo Idus Novembris. Cum bonae memoriae archiepiscopus vester viam fuisset universae carnis ingressus, ejus nobis obitum per litteras vestras et nuntios lacrymabiliter intimastis. Nos autem, Ecclesiae vestrae consulere cupientes, vobis inter caetera dedimus in mandatis, ut infra mensem post susceptionem litterarum nostrarum studeretis eidem in persona idonea, devota nobis, et charissimo in Christo filio nostro, F . . . illustri Siciliae regi, fideli, canonice ac concorditer providere. Alioquin, aliquos ex canonicis vestris ad sedem apostolicam mitteretis, eum quem ipsis daremus in archiepiscopum recepturos. Vos ergo, per dilectos filios, monachos, archidiaconos, clericos, laicos, barones et reverendos presbyteros et cardinales diaconos, canonicos vestros, postulationem nobis triplicem praesentastis: primo, dilectum filium, P . . . tituli Sancti Marcelli presbyterum cardinalem; secundo, venerabilem fratrem nostrum, Cusentinum archiepiscopum; tertio, illustris cardinalis praedicti nepotem, concedi vobis in archiepiscopum postulantes. Nos vero, cum fratribus nostris communicato consilio, nullam illarum duximus admittendam; primam, tum quia nolebamus eodem cardinale, utpote tam magno membro Ecclesiae Romanae, carere, tum quia cardinalis ipse propositum assumpserat pro crucis obsequio transfretandi, unde non posset ad praesens eidem Ecclesiae providere; secundam, quia, cum urgens necessitas et evidens utilitas episcoporum translationibus causam praestent, nec urgentem necessitatem, nec utilitatem inspeximus evidentem, propterea quod dictus esset archiepiscopus transferendus; tertiam, quia nepos cardinalis ejusdem defectum patitur, sicut dicitur, tam ordinis quam aetatis, cum non solum trigesimum sed nec etiam vigesimum annum attigerit, nec sciatur adhuc an sit in subdiaconum ordinatus. Caeterum, ad instantiam cardinalis ejusdem, qui pro eadem ecclesia sollicitus existebat, et preces nuntiorum vestrorum, eligendi eis restituimus potestatem, cum super hoc mandatum a vobis communiter recepissent. Injunximus tamen eis ut de consilio nostro ad electionem procederent faciendam. Ipsi ergo, gratia sancti Spiritus invocata, in dilectum filium, M. archidiaconum Theatinum, vota sua unanimiter conferentes, ipsum in archiepiscopum elegerunt; de quo quia nos et fratres nostri plenam notitiam habebamus, utpote quem apud sedem apostolicam diu laudabiliter conversatum, verum, industrium esse novimus, et tam litteratura quam moribus adornari, ac in devotione nostra et fidelitate regia permansit fideliter hactenus, et nunc fidelius permanere , factae de ipso electioni vice regia praestantes assensum, ipsum auctoritate curavimus apostolica confirmare. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus, quatenus eum benigne recipere procuretis, et honorifice pertractare, salubria monita et statuta ipsius recipientes humiliter et inviolabiliter observantes et impendentes eidem, tanquam archiepiscopo vestro, reverentiam et obedientiam tam debitam quam devotam. Datum Laterani, die decima septima Kalendas Decembris. Scriptum est super hoc M . . . Amalfitanensi electo, in eumdem fere modum usque confirmare. Monemus igitur discretionem tuam et exhortamur attentius, et per apostolica tibi scripta mandamus, quatenus electionem ipsam recipias, et, factam tibi gratiam recognoscens, in devotione nostra et regia fidelitate persistas, et quae ad honorem nostrum et regis noveris pertinere promoveas studiose. Volumus etiam nihilominus et mandamus, ut proximis quatuor temporibus nostro te conspectui repraesentes, ordinationis munus et consecrationis beneficium suscepturus. Datum Laterani, decimo septimo Kalendas Decembris. Non sine grandi cogimur admiratione referre, quae nuper dilectis filiis, fratribus Cisterciensibus et aliis ejusdem ordinis, in vestra dioecesi accepimus contigisse. Sunt enim nonnulli de parochianis vestris, quemadmodum nostris est auribus intimatum, qui ad ea quae Dei sunt respectum debitum non habentes, eos ad saecularia pertrahere judicia non formidant, et examen aquae frigidae, ignisque candentis, vetitumque duellum subire compellunt, nullatenus attendentes, sacros canones non censere confessionem a quolibet per hujusmodi extorquendam, et quod sanctorum Patrum non est documento sancitum, non esse superstitiosis adinventionibus praesumendum. Nos ergo, quae praemissa sunt circa praedictos viros religiosos attentari de caetero districtius inhibentes, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus, et districte praecipimus, quatenus parochianos vestros monere studiosius et inducere procuretis, ut, ab hujusmodi conatibus illicitis penitus abstinentes, similia de caetero non praesumant, quae in contemptum Dei et ecclesiasticae libertatis dispendium attentari noscantur. Alioquin, eos ad id per excommunicationis sententiam, appellatione remota, cogatis, quam usque ad satisfactionem condignam praecipimus inviolabiliter observari. Datum Laterani, Idibus Novembris, anno V. Ex litteris quas nobis tua discretio designavit, intelleximus evidenter, quod cum nobilis vir Robertus de Aquila tecum convenerit, ut illa duo castra ad tuum monasterium pertinentia, quae detinet violenter, receptis a te aliis possessionibus Ecclesiae Cassinensis, tibi debeat resignare, ad id efficiendum, cum non possis aliter, nostram postulas licentiam tibi dari, asserens quod, si dictum negotium differretur, magnum exinde periculum proveniret ecclesiae Casinensi, et in damnum quoque Campaniae non modicum redundaret, maxime cum eidem Roberto per Marcualdum, castellanum Diopuldi, promissum sit et firmatum, quod, si duo illa castella per quae sola transitus est, et per quae ipsorum poterit malitia plurimum refraenari, ei dare voluerit, castellum Praeventia , et quaedam alia ei sine qualibet difficultate concedet, et ideo praedicto monasterio tuo videbatur plurimum expedire, quod ne dictus M. illa castra posset aliquatenus obtinere, super compositione ipsa nostrum tibi praestaremus assensum pariter et favorem. Nos igitur, volentes in hac parte Cassinensi Ecclesiae paterna sollicitudine providere, discretioni tuae duximus respondendum, quod, habito saltem majoris et sanioris partis capituli tui consilio et assensu, ut dicta castra valeas rehabere, de licentia nostra aliquas de possessionibus Ecclesiae Cassinensis eidem Roberto, prout Ecclesiae tuae curae commissae expedire cognoveris, poteris assignare. Dat. Laterani, II Kal. Decembris. Quia qui ambulat simpliciter, ambulat confidenter, ex eo Cisterciensem ordinem credimus hactenus usque adeo profecisse, ut a mari ad mare propagines suae religionis extenderet, et in omnem terram fama honestatis ejus exiret, quod recte, pure ac simpliciter hactenus ambulavit, nec qui erant superiores in eo visi sunt tanquam dominantes in clero, sed forma facti gregis ex animo nolebant de praelatione contendere, aut sibi primos accubitus aut primas cathedras vindicare, vel suos excessus sub occasione defendere praelaturae. Legerant enim quod principes gentium dominantur eorum, et qui potestatem habent super eos benefici nuncupantur. Verum discipuli Christi non sic, sed qui major est inter eos, servus omnium reputatur, et qui praecessor, tanquam ministrator existit; unde, praeesse et subesse quasi paria reputantes, fratres se, non dominos, reputabant, nec praeesse, sed subesse credebant, cum sibi subjectis et spirituales epulas et corporales cibos cogebantur ex injunctae sibi dispensationis debito ministrare. Nuper autem ad nos rumores pervenere sinistri, quod mutatus sit aliquantulum color optimus et nativus, et aurum in scoriam sit conversum, cum aliqui jam de praelatione contendant, et quae sua sunt, non quae Jesu Christi quaerentes, a suae rectitudinis tramite, ac propriae simplicitatis consuetudine velle recedere videantur. Ne igitur, temporibus nostris, qui sincere zelamur Cisterciensis ordinis honestatem, alicujus dissensionis scrupulus oriatur, per quem, quod absit, fama vestri nominis offuscetur, discretionem vestram monemus, et exhortamur attente, et per apostolica vobis scripta praecipiendo mandamus, quatenus, in simplicitatis et puritatis vestrae proposito persistentes, non retrahatis manum ab aratro, sed ad anteriora vos jugiter extendatis, occasionem scandali, et dissensionis materiam praecipue fugientes, ne forte, sicut Grandimontenses, in derisum et fabulam incidatis. Sane cum parati simus cum Apostolo inobedientiam omnem ulcisci, si quis usurpando praelationem indebitam, vel subjectionem debitam subtrahendo, quietem vestri ordinis turbare praesumeret, tantae praesumptionis excessum taliter puniremus in eo, quod ipse illud Evangelicum verbum, quo dicitur, « vae illi per quem scandalum venit , » in se frustra quereretur impletum. Eligeremus enim potius paucos offendi, quam totum ordinem aboleri. Datum Laterani, X Kal. Decembris, anno V. Illam gerimus de discretione vestra fiduciam, quod secure vobis committimus ea quae viris sunt prudentibus committenda, pro certo sperantes, quod illa promovere studebitis ad divini nominis gloriam et apostolicae sedis honorem. Cum igitur in terra nobilis viri, Culini Bani, quorumdam hominum multitudo moretur, qui de damnata Catharorum haeresi sunt vehementer suspecti et graviter infamati, nos charissimo in Christo filio nostro Henrico, regi Ungarorum illustri, apostolica scripta direximus contra illos, qui praefatum Culinum super hoc arguens et objurgans, praecepit, ut hujusmodi homines de tota terra sibi subjecta proscriberet, bonis corum omnibus confiscatis. Ipse vero, semetipsum excusans, respondit, quod eos non haereticos, sed catholicos esse credebat, paratus quosdam eorum pro omnibus ad sedem apostolicam destinare, ut fidem et conversationem suam nobis exponerent, quatenus nostro judicio, vel confirmarentur in bono, vel revocarentur a malo, cum apostolicae sedis doctrinam velint inviolabiliter observare. Nuper ergo, praefatus Culinus venerabilem fratrem nostrum . . ., archiepiscopum, et dilectum filium . . . archidiaconum Ragusinum, et cum eis quosdam ex praefatis hominibus ad nostram praesentiam destinavit, petens humiliter et implorans, ut aliquem virum idoneum de latere nostro in terram suam mittere dignaremur, qui tam ipsum quam homines suos de fide ac conversatione diligenter examinet, evellens et plantans quae secundum Deum evellenda cognoverit et plantanda. Nos igitur, qui, licet indigni, vicem ejus exercemus in terris, qui non vult mortem peccatorum, sed ut convertantur et vivant, petitionem hujusmodi decrevimus admittendam, cum correctionem illorum paterno desideremus affectu. Quocirca de communi fratrum nostrorum consilio, te, fili Joannes, ad hujus exsecutionem negotii duximus destinandum; quod ut perfectius exsecutioni mandetur, te, frater archiepiscope, qui tam vicinitate locorum quam rerum experientia, super hoc notitiam obtines pleniorem, duximus adjungendum, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandantes, quatenus ad terram praefati Culini pariter accedentes, de fide ac conversatione, tam ipsius quam uxoris et hominum terrae suae, inquiratis diligentissime veritatem, et quae secundum fidem catholicam apostolicamque doctrinam inveneritis confirmanda, nostra freti auctoritate, secundum ritum ecclesiasticum confirmetis. Si qua vero inveneritis inter eos, quae sapiant haereticam pravitatem, et sanae adversentur doctrinae, ad viam veritatis secundum fidei regulam reducatis. Quod si forsan monitis et mandatis vestris noluerint acquiescere, posse in eos, appellatione remota, secundum constitutionem quam edidimus adversus haereticos procedatis; attentius provisuri ut, Deum habentes prae oculis, mandatum nostrum cum omni puritate ac sollicitudine studeatis implere. Nos enim, sententiam quam canonice protuleritis, ratam habebimus, et faciemus auctore Deo inviolabiliter observari. Dat. Laterani, XI Kal. Decembris, pontificatus nostri anno V. Inclytae recordationis patris tui memoria, et tuae devotionis merita promerentur, ut petitionibus tuis, praesertim quae ad pacem pertinent, et continent honestatem, favorem apostolicum libentius impendamus. Sane, in audientia nostra fuit ex tua parte propositum, quod inter te ac nobilem virum Mesconem, patruum tuum, talis compositio intervenit, quod, acceptis mille marcis argenti, quas ipsi solvisti, contentus esset castris et terra, quae compositionis tempore detinebat, nec ullo tempore ad aliquam partem terrae, vel castra, quae titulo successionis paternae tenebas, aspiraret ullatenus, aut te, vel filium tuum imposterum molestaret. Tu quoque, quod nec eum, nec filium ejus super castris omnibus quae tenebat ullo tempore molestares, firmiter promisisti . . . fuit autem forma compositionis hujusmodi utriusque vestrum juramento firmata. Nos igitur, compositionem ipsam sicut provide facta est, et ab utraque parte sponte recepta, et in scripto authentico continetur, auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrocinio communimus . . . Nulli ergo, omnino hominum, etc. Hanc paginam nostrae confirmationis, etc. Datum Laterani, VII Kal. Decembris. Quae ad pacem principum et quietem sub eis degentium populorum provide statuuntur, tanto debemus libentius approbare, quanto amplius ex officii nostri debito cognoscimus nos teneri, ut evangelizemus Christi fidelibus verbum pacis. Hoc igitur diligentius attendentes, compositionem, quae inter nobilem virum Henricum Zlesiae et Mesconem, patruum ejus, duces, vobis mediantibus intervenit, sub sigillis vestris et ducum ipsorum sedi apostolicae praesentatam, libenter inspeximus, et auctoritate curavimus apostolica confirmare. Volentes igitur quieti ducum ipsorum plenius providere, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus, et districte praecipimus, quatenus si qua partium contra compositionem eamdem, ullo unquam tempore, venire praesumpserit, nisi ad commonitionem vestram a sua duxerit praesumptione cessandum, excommunicationis eam vinculo, sublato appellationis obstaculo, innodetis, et singulis diebus Dominicis et festivis, pulsatis campanis et candelis accensis, excommunicatam publice nuntiantes, mandetis ab omnibus arctius evitari, et sententiam ipsam sub solemnitate praedicta publicari per totam provinciam faciatis. Ne autem hujus compositionis observantia vobis morientibus moriatur, cum aliquis vestrum, vocante Domino, viam fuerit universae carnis ingressus, in hujus exsecutione mandati, mandamus et volumus ejus succedere successorem. Datum Laterani, VII Kal. Decembris. Per tuas nobis litteras intimasti, quod venerabilis vir . . . . . canonicus regularis, canonici juris ignarus, in anniversario dedicationis cujusdam ecclesiae in diaconum et postea, paschali sabbato, in presbyterum est promotus. Ideoque fraternitati tuae significatione praesentium intimamus, quatenus super hoc ei poenitentiam competentem injungas, et si vir religiosus existit, et necessarius Ecclesiae in qua manet, cum sit canonicus regularis, cum ipso poteris in exsecutione supradictorum ordinum dispensare. Datum Laterani, X Kal. Decembris. Idem vero archiepiscopus, propter procurationem sibi minus rationabiliter denegatam, illos auctoritate rescripti quod super hoc a sede apostolica impetrarat, ab officiorum exsecutione suspendit, eosdem postmodum, quoniam suspensionis sententiam non servabant, vinculo excommunicationis astringens, quod totum in ipsius archiepiscopi litteris perspeximus contineri, qui eamdem sententiam petebat auctoritate apostolica confirmari. Tu quoque obedientiam et reverentiam sibi debitam impendere non detractes, quia qui se scit aliquibus esse praepositum, moleste ferre non debet alium sibi esse praelatum. Unde mirari cogimur et moveri, quod, cum idem archiepiscopus tibi mandasset ut praefatam sententiam per dioecesim tuam faceres observari, diceris respondisse, te non teneri ad exsecutionem sententiae, de qua dubitares an fuerit juste prolata; quod quam sit frivolum et absurdum, nemo juris peritus ignorat. Datum Laterani, IV Kal. Decembris, pontificatus nostri anno V. Venerabili et sanctissimo patri summo pontifici, ego Calojoannes, imperator Bulgarorum et Blacorum, gaudium et salutem mando tibi. Notum facimus sanctitati vestrae quod nos recepimus vestras sacrosanctas litteras, quas nobis portavit religiosus archipresbyter Brundusinus, et nos reputavimus eas charas super omne aurum et quemlibet lapidem pretiosum. Unde multas egimus gratias omnipotenti Deo, qui visitavit nos servos suos indignos secundum suam ineffabilem bonitatem et respexit humilitatem nostram et reduxit nos ad memoriam sanguinis et patriae nostrae, a qua descendimus. Et nunc, sancte Pater, tanquam bonus pastor et caput omnium fidelium Christianorum, filios sanctae catholicae et apostolicae sedis congregare volens in unum, requisisti nos remotos secundum corpus. Et quamvis fratres mei bonae memoriae jamdudum voluerint mittere sanctitati vestrae, non tamen ad vos pervenire propter multos nostros contrarios potuerunt; et nos similiter probantes semel, secundo et tertio ad vos dirigere, deducere non potuimus quod optabamus in fructum. Et nunc videntes quod sanctitas vestra dignata est mittere imperio nostro, tanquam proprii et dilectissimi filii, sicut amantissimo et desiderantissimo patri mittimus misericordiae vestrae religiosum electum Brandizuberensem, fidelem presbyterum Blasium, una cum fideli nuntio vestro, archipresbytero Brundusino, referentes vobis ex parte nostra gratiarum actiones et amicitiam et servitium sicut patri spirituali et summo pontifici. Sanctissime Pater, significastis nobis per sacras litteras vestras quod nos significaremus vobis quid ab Ecclesia Romana petamus. Hoc autem petit imperium nostrum ab apostolica sede, ut nos simus in Ecclesia Romana sicut matris filialitate firmati. In primis petimus ab Ecclesia Romana matre nostra coronam et honorem, tanquam dilectus filius, secundum quod imperatores nostri veteres habuerunt. Unus fuit Petrus, alius fuit Samuel et alii qui eos in imperio praecesserunt, sicut in libris nostris invenimus esse scriptum. Nunc autem, si placitum est sanctitati vestrae nobis istud implere, quidquid imperio nostro duxeris injungendum, illud ad honorem Dei et Ecclesiae Romanae complebitur. Nec miremini quod nuntius vester cito non rediit, quia nos suspicati fuimus aliquid contra eum, quia multi venerunt in imperium nostrum nos decipere cogitantes; sed nos ab omnibus bene novimus praecavere. Sed nos pro eo testimonium recepimus Praetaxati et ei acquievimus. Verum si placet vobis, sanctissime Pater, mittite nobis magnos nuntios de quibus nobis per vestras litteras intimastis, et istum destinate cum eis, et tunc certificabimus de prima missione pariter et secunda. Det vobis Dominus multos annos. Apostolica sedes, cui, licet immeriti, praesidemus, evangelici verbi memor, quo beato Petro Apostolorum principi et cuilibet successori ejus intelligit esse dictum, si diligis me, pasce oves meas, ut purae dilectionis affectum habere circa Dominum se ostendat, oves ejus pascere satagit, et in unius Ecclesiae gremio remotas etiam congregare, ut sit unum ovile et unus pastor. Cum enim mater sit omnium generalis, ut circa filios matris exhibeat lenitatem, convocare ipsos et congregare conatur in unum, sicut gallina congregat pullos suos, et eos tum per legatos tum per litteras suas visitat ut et pastor suas oves agnoscat et cognoscant oves ovile pariter et pastorem. Hoc igitur attendentes, jampridem nobilitatem tuam per nuntium et litteras nostras duximus visitandam, ut intellecto devotionis affectu quem habes ad Romanam Ecclesiam matrem tuam, majores ad te nuntios postmodum mitteremus, qui tam te, qui ex nobili Romanorum prosapia diceris descendisse, quam degentem sub te populum verbo pascerent et exemplo et de benevolentia et gratia sedis apostolicae redderent certiorem. Et licet de nuntio nostro primum tua nobilitas dubitaverit, sciens quod angelus Satanae interdum in lucis angelum se transfigurat, intellecta tamen postmodum per nobilis viri Praetaxati testimonium veritate, benigne ac honorifice ipsum recipere procurasti, sicut transmissae ad nos tuae litterae continebant. Rescripsisti autem nobis per eum et humiliter intimasti, quod litteras nostras reputaveras pretiosas super omne aurum et quemlibet lapidem pretiosum, et Deo gratiarum exsolveras actiones quod te dignatus fuerat visitare. Addidisti etiam quod, licet inclytae recordationis fratrum tuorum secutus exemplum, semel et secundo et tertio ad nos nuntios dirigere tentavisses, non potueras tamen quod desideraveras adimplere, sed nunc per nostras litteras confortatus, B. presbyterum, Brandizuberensem electum, cum nostro nuntio destinabas, quamvis idem electus ad nos propter viarum discrimina non potuerit pervenire. . Per ipsum quoque, archiepiscopo terrae tuae pallium insigne videlicet plenitudinis pontificalis officii, destinamus, ei juxta formam quam sub bulla nostra dirigimus conferendum. Eidem quoque legato nostro dedimus in mandatis, ut, si qui forsan in terra tua promovendi ad ordines fuerint vel in episcopos consecrandi, per vicinos catholicos duntaxat episcopos et ordinandos ordinet et consecret consecrandos. Mandamus quoque ipsi, ut de corona progenitoribus tuis ab Ecclesia Romana collata, tam per libros veteres quam alia documenta, inquirat diligentius veritatem et de omnibus tecum tractet quae fuerint pertractanda, ut, cum per ipsum et nuntios tuos de omnibus redditi fuerimus certiores, consultius et maturius prout procedendum fuerit procedamus. Monemus igitur nobilitatem tuam et hortamur in Domino quatenus legatum ipsum sicut personam nostram benigne suscipias et honorifice studeas pertractare, salubria monita et statuta ipsius et tu ipse recipiens et ab universa Bulgarorum et Blacorum multitudine recipi faciens et servari. Expedit enim tibi, tam ad temporalem gloriam quam salutem aeternam, ut, sicut genere, sic sis etiam imitatione Romanus, et populus terrae tuae, qui de sanguine Romanorum se asserit descendisse, Ecclesiae Romanae instituta sequatur, ut etiam in cultu divino mores videantur patrios redolere. Data V Kal. Decembris. Honorantissimo et sanctissimo summo pontifici papae, ego BASILIUS, indignus archiepiscopus sanctitatis vestrae et pastor de Zagora, salutem, gaudium, et adorationem mitto vobis, tanquam patri nostro spirituali. Quamvis non possimus vos corporaliter adorare, vos tamen spiritualiter adoramus, notificantes sanctitati vestrae quod, cum nos vidimus missum a vobis Dominicum, archipresbyterum Brundusinum, Deo gratias egimus, qui non despexit nos humiles et indignos servos suos, esurientes et sitientes gratiam et benedictionem sanctae catholicae et apostolicae sedis; quia domini nostri imperatores et nos voluimus a multis annis mittere ad vos, sed non potuimus et nunc per voluntatem omnipotentis Dei et vestrae sanctitatis, quia misistis domino nostro imperatori orationem et benedictionem, valde bene fecistis. Nos autem haec ab imperatore discentes, qui fecit nos vocari, levavimus manus ad coelum cum universo populo sic dicentes: Memor fuit nostri Dominus, quod nos non cogitavimus. Unde nos omnes, parvi et magni, sicut boni filii, rogamus vos sicut bonum patrem, ut dominus noster imperator quod petit a vobis obtineat, quia dignus est hoc obtinere; quia ipse ac totum imperium ejus bonam devotionem ad Ecclesiam Romanam habent, tanquam haeredes descendentes a sanguine Romanorum. Item rogamus sanctitatem vestram quod sint vobis recommendati filius et socius noster, Blasius presbyter, Brandizuberensis electus, una cum fidelissimo nuntio vestro, Dominico, archipresbytero Brundusino, quia eis commisit dominus noster, Calojoannes imperator, sua secreta, et quod isti dixerint vobis et nostrae litterae, firmum habeatis; et precamur sanctitatem vestram quod festinetis vestros nuntios destinare. Ego, BELLOTA princeps, nimis peccator, adoro majorem sanctitatem vestram superexaltatam universo mundo. Facimus tibi notum, quod, veniente ad nos nuntio vestro, archipresbytero Dominico, et referente ad nos de sanctitate et oratione vestra, valde gratum habuimus et ego saluto ex parte Dei majorem sanctitatem vestram, et peto orationem vestram et benedictionem sanctitatis tuae, ut ego debeam esse particeps et uxor, filii mei et tota domus mea, gratiae Ecclesiae Romanae, et quicunque primum per nos transierit, nobis deferat scripta vestra et vestram benedictionem, ut in vestris orationibus confirmemur. Quia nobis in beato Petro apostolorum principe intelligimus esse dictum: Et tu aliquando conversus, confirma fratres tuos; cum ab innumeris sollicitudinibus quae nobis incumbunt ad tranquillitatem convertimur nostrae mentis, remotos etiam fratres et coepiscopos nostros, quos etsi habeamus absentes corpore, praesentes tamen spiritu reputamus, confirmamus in his quae ad salutem eorum et Ecclesiae pertinent unitatem, ut sicut sunt in partem sollicitudinis evocati, sic etiam nostris monitis roborentur. Sane cum unum sit Ecclesiae sanctae corpus, juxta illud Apostoli: Omnes unum corpus sumus in Christo , aestimari non debet in uno corpore capita esse plura, sed is duntaxat post Dominum intelligendus est Ecclesiae Dei caput, quem Jesus Christus, Dominus noster, vicarium sibi substituit et caput etiam nominavit, dicens ad Petrum: Tu vocaberis Cephas ; quod et Petrus interpretatur et caput. Sane, cum ei Dominus pascendas commiserit oves suas, pasce, inquiens, oves meas , ab ovili Christo, quod est Ecclesia, extraneum se demonstrat, qui caput eum habere noluerit et pastorem. Nos ergo quos Dominus, licet immeritos, vicarios suos esse voluit, et apostolorum principis successores, ut paternae dilectionis affectum circa Bulgarorum et Blacorum Ecclesiam, quae ex Romanis secundum carnem et sanguinem descendisse dicitur, per effectum etiam operis monstraremus, jampridem dilectum filium, archipresbyterum Brundusinum, ad dilecti filii, nobilis viri, Calojoannis, domini Bulgarorum et Blacorum, praesentiam duximus destinandum, qui tam ipsum quam degentem sub eo populum Christianum in devotione sedis apostolicae roboraret et nos de puritate fidei et sinceritate devotionis ipsius rediens redderet certiores. Gaudemus autem et tuam prudentiam in Domino commendamus, quod apostolicae sedis magisterium recognoscens, scripsisti gratiam et benedictionem sanctae catholicae et apostolicae Ecclesiae te sitire ac Deo gratiarum actiones egisse, quod praedictus nobilis nostris meruerat litteris visitari. Volentes igitur adhuc plenius te ac Ecclesiam tibi commissam in ecclesiastica unitate ac devotione sedis apostolicae roborare, dilectum filium, Joannem, capellanum et familiarem nostrum, apostolicae sedis legatum, virum providum et discretum, quem nos et fratres nostri suae religionis et probitatis obtentu inter caeteros capellanos nostros specialis in Domino dilectionis brachiis amplexamur, ad te ac nobilem memoratum duximus destinandum; cui etiam commisimus vices nostras, ut in tota terra ejusdem nobilis corrigat quae corrigenda cognoverit et statuat quae secundum Deum fuerint statuenda. Per ipsum quoque fraternitati tuae pallium, insigne videlicet plenitudinis pontificalis officii destinamus, tibi juxta formam quam sub bulla nostra dirigimus conferendum. Monemus igitur fraternitatem tuam et exhortamur attentius et per apostolica tibi scripta mandamus quatenus, magisterium et primatum sedis apostolicae recognoscens et in nostra et Ecclesiae Romanae devotione persistas, et legatum ipsum sicut personam nostram benigne recipias et honorifice studeas pertractare, salubria monita et statuta ipsius et ipse recipiens et ab universa Bulgarorum et Blacorum multitudine recipi faciens et servari; ut qui a Romanis traxerunt originem, Ecclesiae Romanae instituta sequantur. Noveris autem, quod eidem legato nostro dedimus in mandatis, ut si qui forsan in provincia tua promovendi ad ordines fuerint vel in episcopos consecrandi, per vicinos catholicos duntaxat episcopos et ordinandos ordinet et consecrandos consecret. Mandavimus quoque ipsi, ut de corona progenitoribus ejusdem nobilis ab Ecclesia Romana collata, tam per libros veteres quam alia documenta inquirat diligentius veritatem et de omnibus tecum tractet quae fuerint pertractanda, ut cum per ipsum et nuntios tuos de omnibus redditi fuerimus certiores, consultius et maturius prout procedendum fuerit procedamus. Recepimus litteras, quas per dilectum filium . . . . . archipresbyterum Brundusinum vestra nobis nobilitas destinavit, benignitate quam decuit et quae significastis per eas intelleximus diligenter. Gaudemus autem in Domino et vestrae nobilitatis prudentiam commendamus, quod circa nos et Romanam Ecclesiam purae geritis devotionis affectum et benedictione nostra muniri petitis et orationibus adjuvari. Monemus igitur nobilitatem vestram et exhortamur attentius et per apostolica scripta mandamus quatenus, in nostra et apostolicae sedis devotione humiliter persistentes, dilectum filium J . . . . . capellanum et familiarem nostrum, apostolicae sedis legatum, virum providum et discretum, quem nos et fratres nostri, suae religionis et probitatis obtentu, inter caeteros capellanos nostros specialis dilectionis in Domino brachiis amplexamur, benigne recipere ac pertractare honorifice procuretis. Nos enim habentes vos in visceribus charitatis, oramus ad Dominum, ut sic per bona temporalia tribuat vos transire, quod tandem obtineatis aeterna. Datum Laterani, V Kal. Decembris. Cum Marthae circa plurima satagentis officio, in cura regiminis pastoralis, pro majori parte renuntians, in domo Domini quasi abjectus elegeris habitare cum illis, qui partem optimam elegerunt, sedentes ad pedes Domini cum Maria, ut in ejus lege jugiter meditentur, lippitudini Liae Rachelis pulchritudinem praeferentes, eam in te vigere credimus intelligentiam Scripturarum, ut non solum parvulis frangere possis panem, sed provectis etiam cibum solidum ministrare ac nodos solvere difficilium quaestionum. Verum, quoniam in primatu apostolorum principis apostolicae sedis magisterium recognoscens, ad eam credis majores causas Ecclesiae referendas, consultationibus tuis, quas non ob commodum utilitatis terrenae, cum non civilem contineant quaestionem, sed animarum profectum, ut videlicet in lucem prodeant obscura Scripturae, novimus te movisse, libenter quod nobis inspirat Dominus respondemus. Quod autem mysterium fidei dicitur in hoc loco, alibi, secundum Joannem, spiritus et vita narratur. Nam spiritus est mysterium, juxta illud: Littera occidit, spiritus autem vivificat ; fides autem est vita, secundum quod legitur: Justus meus ex fide vivit ; propter quod ipse Dominus dicit: Verba quae locutus sum vobis spiritus et vita sunt . Nam, sicut superius est expressum, multa de verbis et factis Dominicis ab evangelistis omissa et sermonibus suppleverunt apostoli et operibus expresserunt. Illud autem est nefarium opinari, quod quidam dicere praesumpserunt, aquam videlicet in flegma converti. Nam et de latere Christi non aquam sed humorem aquaticum mentiuntur exisse, non attendentes quod de latere Christi duo fluxerunt sacramenta et quod non baptizamur in flegmate, sed in aqua, juxta quod Dominus protestatur: Nisi quis renatus fuerit ex aqua, et Spiritu sancto, non intrabit in regnum Dei . De caetero tuis orationibus adjuvari petimus apud Deum. Datum Laterani, III Kal. Decembris anno quinto. Litteras et nuntios imperatoriae dignitatis ea qua decuit benignitate recepimus; et tam ea quae iidem nuntii proponere voluerunt quam quae in litteris continebantur eisdem, intelleximus diligenter. Proposuerunt siquidem nobis dicti nuntii tui, et id etiam tuae litterae continebant, quod, cum Christianorum exercitus qui venturus est in subsidium terrae sanctae praeposuerit tuae magnitudinis terram invadere et contra Christianos arma movere, nostro conveniebat officio ut eos a tali deberemus proposito revocare, ne forte manus suas de Christianorum nece foedantes et Dei exinde offensam incurrerent ac inimicos Christi, debilitati non modicum, non possent aliquatenus impugnare. Ex parte insuper tuae celsitudinis adjecerunt quod Alexio, filio Isachii Angeli quondam imperatoris, qui ad Philippum ducem Sueviae accessit, ut imperium contra te ipsius possit auxilio obtinere, favorem nullatenus praestaremus; quia imperium non debet ad eum aliqua ratione devolvi, cum illud non per successionem, sed per electionem nobilium conferatur, nisi forte genitus esset post adeptum fastigium imperatoriae dignitatis. Quod utique idem Alexius non poterat allegare, cum priusquam pater ejus esset in imperatorem promotus natus fuerit; et quia pater ejus tunc privata erat persona, in imperio non poterat sibi jus aliquod vindicare. Id etiam ex parte tuae celsitudinis fuit propositum coram nobis, quod, cum Fridericus imperator multum offenderit Romanam Ecclesiam, et eam odio iniquo fuerit persecutus, et filii sui patris vestigiis inhaerentes eam non modicum aggravarint, praedicto duci Sueviae, ut regnum posset modo quolibet obtinere, non praestaremus subsidium vel favorem. Ad quod efficiendum de facili debebamus induci, cum idem Philippus clericali fuerit charactere insignitus et personae hujusmodi nec contrahere possint nec militari cingulo decorari vel dignitatem aliquam in populo obtinere, cum sint excommunicationis vinculo innodati. Nos autem imperiali prudentiae taliter duximus respondendum, quod praedictus Alexius olim ad praesentiam nostram accedens, gravem in nostra et fratrum nostrorum praesentia, multis nobilium Romanorum astantibus, proposuit quaestionem, asserens quod patrem ejus injuste ceperis, et feceris etiam nequiter excaecari, eos diu detinens carcerali custodiae mancipatos, et quia ad superiorem nobis non poterat habere recursum, et nos, juxta Apostolum, eramus tam sapientibus quam insipientibus debitores, ei justitiam facere tenebamur. Cumque nos eidem dedissemus responsum juxta quod vidimus expedire, recessit a nobis, et ad praedictum Philippum, sororium suum, concitus properavit; cum quo deliberato consilio sic effecit, quod idem Philippus nuntios suos ad principes exercitus Christiani sine qualibet dilatione transmisit, rogans eos et petens ut, quia pater suus et ipse fuerant jure suo et imperio nequiter spoliati, cum eo Constantinopolitanum deberent regnum intrare, ac ad illud recuperandum eidem praestare consilium et favorem, promittens eisdem quod, tam in subsidium terrae sanctae quam in expensis et donativis, eis magnifice responderet, paratus etiam in omnibus et per omnia nostris stare mandatis et quod sacrosanctam Romanam Ecclesiam vellet juxta posse suum modis omnibus honorare ac ea efficere quae nostrae forent placita voluntati. Caeterum, dicti principes deliberato consilio responderunt, quod, cum in tam arduo negotio sine mandato et auctoritate nostra non possent procedere nec deberent, nos volebant consulere super his ac exinde praestolari nostrae beneplacitum voluntatis, inducentes dilectum filium nostrum, Petrum, tituli Sancti Marcelli presbyterum cardinalem, qui cum eis transfretare debebat, ut ad praesentiam nostram rediret et super praedictis omnibus nostram inquireret voluntatem. Verum idem cardinalis ad praesentiam nostram accedens, omnia nobis curavit proponere diligenter; et cum nuntii tui ad nostram accesserint praesentiam, super his cum fratribus nostris habebimus tractatum et illud statuemus quod tibi poterit merito complacere; quanquam plures assererent quod hujusmodi postulationi benignum deberemus praestare favorem, pro eo quod Graecorum Ecclesia sit apostolicae sedi minus obediens et devota. Super eo autem quod de juvando illo ad Romanum imperium obtinendum, qui Romanam Ecclesiam deberet diligere et nostris obsecundare mandatis, tua nos celsitudo voluit commonere, noveris quod, licet praedictus Philippus potens sit et multum abundet, tamen rex Otho adeo, nostro studio et diligentia mediante, per Dei gratiam est promotus, quod contra eum ille hactenus non potuit praevalere, ad quod exsequendum quantum nobis subveneris, licet multa fuerint nobis promissa, imperialis excellentia non ignorat, quod utique tanto gratius deberes habere, quanto id te non promerente noscitur procuratum. Si enim idem Philippus obtinuisset imperium, multa tibi ex imperio suo gravamina provenissent, cum per terram charissimi in Christo filii nostri Friderici, illustris regis Siciliae, nepotis sui, in imperium tuum insurgere de facili potuisset, sicut Henricus olim imperator, frater suus, per Siciliam tuum proposuerat imperium occupare. Licet autem a tempore inclytae memoriae Manuelis, praedecessoris tui, Constantinopolitanum imperium non meruerit ut talia efficere deberemus, cum semper nobis et praedecessoribus nostris per verba responsum fuerit, et nihil operibus demonstratum, in spiritu tamen lenitatis et mansuetudinis duximus procedendum, credentes ut inspecta gratia quam tibi fecimus, emendare celeriter debeas quod tam a te quam a praedecessoribus tuis minus provide hactenus est omissum, cum et secundum humanam industriam id debere studiosissime procurare, ut ignem in remotis partibus exstingueres, non nutrires, ne usque ad partes tuas posset aliquatenus pervenire. Rogamus igitur imperialem excellentiam, monemus, consulimus et hortamur quatenus quidquid super his duxeris statuendum, operibus nobis et non verbis duntaxat studeas respondere, quia nos dilectionem quam ad te habemus in opere demonstrare curavimus et affectu. Disposuimus autem nostrum propter hoc nuntium destinare; qui si forte tardaverit, tu tamen non tardes super hoc nobis sicut expedire cognoveris respondere. Datum Laterani, XVI Kal. Decembris. In nostra praesentia constitutus dilectus filius . . . . . Januensis capituli procurator, proposuit coram nobis quod cum ex eo quod Januensis civitas supposita fuerat interdicto, eorum fuissent redditus non modicum minorati, communi consilio statuerunt ut, si aliquas in eadem ecclesia contigerit vacare praebendas, eas, donec relaxetur sententia interdicti, non conferrent alicui, sed in communes usus potius retinerent. Cumque postmodum in eadem ecclesia praebendae quatuor vacavissent, venerabilis frater noster, archiepiscopus Januensis, ad quorumdam fratrum nostrorum instantiam, dilecto filio, magistro B . . . . canonico Sancti Iventii Papiensis ignorante, atque irrequisito capitulo, ad quod donatio pertinet praebendarum, unam earum cum de jure non posset, de facto concessit. Canonici vero, cum per nos interdicti fuisset sententia relaxata, unam praebendarum vacantium, dilecto filio . . . . nepoti, magistro scholarum ejusdem ecclesiae, pro quo litteras nostras receperant, conferentes, alias de personis aliis ordinarunt. Unde, cum donatio dictae praebendae ad archiepiscopum minime pertineret, praedictus petiit procurator donationem factam ab eo auctoritate apostolica revocari. Verum praedictus magister B . . . , qui postmodum supervenit, proposuit ex adverso quod tanto tempore praedicta praebenda vacarat, quod, secundum instituta Lateranensis concilii, ad archiepiscopum erat ejus donatio devoluta, quare illam confirmari sibi humiliter postulabat. Cumque nos super his coepissemus inquirere diligentius veritatem, ex utriusque partis confessione didicimus quod praedictae praebendae, una duntaxat excepta, quam capitulum infra tempus canonicum duxerat conferendam, tempore tanto vacarant, quod nec ad canonicos nec ad archiepiscopum, sed ad nos potius earum donatio pertinebat. Unde collationem earum, quarum unam ad mandatum nostrum quasi vice nostra . . . . nepoti, magistro scholarum, capitulum concesserat, et alteram, dum donatio sibi competeret assignarat, volentes in suo robore permanere, aliarum donationem de consilio fratrum nostrorum apostolica curavimus auctoritate cassare. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus ad Januensem ecclesiam accedatis et latam a nobis cassationis sententiam publice nuntiantes, praebendas ipsas, quarum donatio ad nos spectat, vice nostra, sublato appellationis obstaculo, personis idoneis assignetis et faciatis ab eis pacifice possideri, contradictores, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescentes. Quod si non ambo his exsequendis potueritis interesse, alter vestrum, etc. Datum Laterani, III Kal. Decembris. Dilecto filio, nobili viro, C . . . . judice Turritano, accepimus intimante, quod olim, mortuo . . . . . fratre suo, judice similiter Turritano, compulsus necessitate juravit pacem Pisanis et sub eodem juramento promisit, quod tibi tuisque successoribus fidelitatem praestaret quoties ab eis fuerit requisitus, et quod guerram aliis judicibus Sardiniae faceret vel quibuslibet ibi manentibus, vel venientibus aliunde, quoties id sibi Pisanae civitatis commune mandaret, et quod ad tuum vel certi nuntii tui praeceptum, vel successorum tuorum, de terra sua Januenses expelleret mercatores. Cum idem judex ad fidelitatem apostolicae sedis et nostram teneat terram suam quae beati Petri juris existit, nec in Ecclesiae Romanae praejudicium ab eo juramentum hujusmodi debuerit extorquere, fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus super praemissis non prius ei mandatum aliquod facias vel fieri sinas, quam nostrae investigaveris et receperis beneplacitum voluntatis. Datum Laterani, II Nonas Decembris. Dilectus filius . . . . prior Montis Christi, ex parte tua quaedam nobis proposuit, tam de juramento quod super pace Pisanis fecisti necessitate compulsus, N . . . . quondam, fratre tuo, judice, tunc defuncto, quam super fidelitate praestanda venerabili fratri nostro, H . . . . Pisano archiepiscopo et successoribus ejus, quoties ab eis fueris requisitus, sub eodem juramento promissa, et guerra aliis judicibus Sardiniae facienda vel quibuslibet ibi manentibus, vel venientibus aliunde, cum id tibi commune Pisanae praeceperit civitatis, et expellendis de terra tua mercatoribus Januensibus, cum id tibi dictus archiepiscopus vel certus ipsius nuntius vel ejusdem praeciperent successores. Unde, ipsi archiepiscopo nostris damus litteris in praeceptis ut, cum ad fidelitatem apostolicae sedis et nostram teneas terram tuam, quae beati Petri juris existit, nec in Ecclesiae Romanae praejudicium a te juramentum hujusmodi debuerit extorqueri, super praemissis non prius tibi mandatum aliquod faciat, vel fieri sinat, quam nostrae investigaverit et receperit beneplacitum voluntatis. Tu ergo, tanquam devotus Ecclesiae filius, in fidelitate ipsius jugiter perseveres, quae justis petitionibus tuis benignum praestabit assensum. Datum Laterani, II Nonas Decembris. Rescriptum cedulae interclusae in litteris jam dicti judicis Turritani. Ex illo vero articulo quo jurasti quod non sustineres pro posse tuo ut Pisana Ecclesia honorem amitteret, quem in Sardinia apostolica sedes sibi concessit et quod eam juvares contra honorem ipsum sibi auferre volentes, contra nos et Ecclesiam Romanam non existimes te arctari si aliud duxerimus faciendum. Si autem archiepiscopus ipse tibi aliquid contra mandatum nostrum in praejudicium Ecclesiae Romanae praeciperet, te ei in nullo praemissorum obedias, donec super his nostram sine dilatione requisieris et intellexeris voluntatem. Dilectus filius, nobilis vir . . . . . comes Huguitio, in nostra praesentia constitutus, a nobis humiliter postulavit, ut venerabili fratri nostro . . . . Vicentino episcopo mandaremus quatenus feudum, quod bonae memoriae P. . . . . episcopus Vicentinus, ipsi abstulerat, ei restituere procuraret, et scriberemus alicui alii viro discreto, ut eum ad id cogeret exsequendum vel causam super hoc simpliciter committere dignaremur; verum, contra eum, intelleximus ex adverso proponi quod feudum ipsum eidem comiti quondam abjudicatum fuerat per vassallos Ecclesiae Vicentinae illorumque sententia primo per delegatum inclytae recordationis F. quondam imperatoris ac tandem per ipsum imperatorem fuerat confirmata. Praeterea, bonae memoriae C . . . papa, praedecessor noster, quod super hoc factum fuerat ratum habens, sub poena officii et beneficii mandarat dicto P . . . . quondam episcopo Vicentino, ne praedicto comiti vel haeredibus ejus restitueret feudum ipsum nec aliud de novo conferret. Caeterum, contra haec praedictus comes taliter replicavit quod, eum tempore illo vassallus non esset Ecclesiae Vicentinae de feudo illo, quod ei dicitur adjudicatum fuisse, nec auderet propter Vicentinorum inimicitias intrare dioecesim Vicentinam, indicebatur ei terminus assignatus coram vassallis ejusdem Ecclesiae, quo nec debuerat nec potuerat conveniri. Unde, si diffinitivam contra eum, quod tamen ipse negabat, sententiam protulissent, illa, tanquam a non judice suo, imo per falsitatem et aliter etiam praeter ordinem juris lata nec nomen sententiae mereretur, nec posset, per confirmationem imperatoris praedicti aut nostram obtinere aliquam firmitatem. Quod si forsan dictus episcopus, quasi per contumaciam ejus, fuisset causa rei servandae in possessionem inductus, nec istud valere poterat simili ratione; sed, posito quod valeret et quod episcopus fuisset post annum possessor effectus, adhuc tamen contra ipsum petitorium poterat intentare. Quia vero nobis non constitit de praemissis, discretioni tuae per apostolica scripta mandamus quatenus accedens ad locum, tam episcopo Vicentino quam comiti saepedicto securum, citra litis contestationem, auctoritate nostra, summatim inquiras tam super his quam aliis quae inquirenda fuerint, diligentius veritatem, et omnia sub sigillo tuo ad apostolicam sedem mittere non postponas, tam eidem episcopo Vicentino quam comiti memorato statuens terminum competentem, quo ad praesentiam nostram accedant per se, vel idoneum responsalem, ut plenius de omnibus per tuam relationem instructi, prout expedire viderimus, vel eidem comiti negemus audientiam vel commissionis litteras concedamus. Datum Laterani. Quia per tuae sollicitudinis studium et laborem, non sine sumptibus et impensis, novimus procuratum, quod homines de Juliano tibi nomine nostro Montem-Maximum, cum pertinentiis suis ad communitatem ipsorum spectantem, donationis titulo tradiderunt, ne in dispendium apostolicae sedis et totius undique regionis posset ad manus contrarias devenire, nos ita tibi super studio et labore, nec non sumptibus et expensis, respondere volentes, quod utilitatem Romanae Ecclesiae procuremus, Montem ipsum cum omnibus pertinentiis suis tibi et haeredibus tuis feudali jure concedimus, nihilominus concedentes, ut in eo munitionem et castrum, sine contradictione cujuslibet, aedificare possitis. Tu autem et omnes haeredes tui, qui tibi successerint in eodem, nobis, et successoribus nostris, et Ecclesiae Romanae, fidelitatem perpetuo de ipso jurabitis et annuum censum unius aurei persolvetis. Nulli ergo, etc., hanc paginam nostrae concessionis, etc. Dat. Laterani, Non. Decembris. Cum ergo videatur ex his legitimandi auctoritas, non tantum in spiritualibus, sed in temporalibus etiam penes Romanam Ecclesiam residere, ut super hoc filiis tuis gratiam faceremus ob tua et progenitorum tuorum merita, qui semper in devotione sedis apostolicae perstitistis, humiliter ex parte tua idem archiepiscopus requirebat. praesertim, cum major id necessitas suaderet, et tu nobis specialius sis subjectus. Siquidem rex Francorum ex inclytae recordationis Isabella, regina Francorum, legitimum olim suscepit haeredem, qui ei optatur et creditur in regni solio successurus. Tu vero ex legitima conjuge masculinum non habes haeredem, qui tibi et in devotione nostra et propria haereditate succedat. Insuper, cum rex ipse in spiritualibus nobis subjaceat, tu nobis et in spiritualibus et in temporalibus es subjectus, cum partem terrae tuae ab Ecclesia Magalonensi possideas, quam ipsa per sedem apostolicam temporaliter recognoscit. Quare, Magalonensi Ecclesia mediante, te nobis idem archiepiscopus asserebat temporaliter subjacere. lepram, et judicium intra portas tuas, verba videris variari, surge, et ascende ad locum quem elegerit Dominus Deus tuus, veniensque ad sacerdotes Levitici generis et ad judicem qui fuerit illo tempore, quaeresque ab eis, qui indicabunt tibi judicii veritatem et facies quaecunque dixerint qui praesunt loco quem elegit, et docuerint te juxta legem ejus, sequerisque sententiam eorum, nec declinabis ad dexteram vel ad sinistram. Qui autem superbierit nolens obedire sacerdotis imperio, qui eo tempore ministraverit Domino Deo tuo, decreto judicis morietur, et auferes malum de Israel . Sane, cum Deuteronomium lex secunda interpretetur, ex vi vocabuli comprobatur, in hoc quod ibi decernitur ut in Novo Testamento debeat observari. Locus enim quem elegit Dominus apostolica sedes esse cognoscitur, sic quod eam Dominus in se ipso lapide angulari fundavit. Cum enim Petrus urbem fugiens exiisset, volens eum Dominus ad locum quem elegerat revocare, interrogatus ab eo, Domine, quo vadis? respondit: Venio Romam iterum crucifigi. Quod intelligens pro se dictum, ad locum ipsum protinus est reversus. Sunt autem sacerdotes Levitici generis, fratres nostri, qui nobis jure Levitico in exsecutione sacerdotalis officii coadjutores existunt. Is vero super eos sacerdos sive judex existit, cui Dominus inquit in Petro: Quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in coelis, et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in coelis ; ejus vicarius, qui est sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech, constitutus a Deo judex vivorum et mortuorum. Tria quippe distinguunt judicia; primum inter sanguinem et sanguinem, per quod criminale intelligitur et civile; ultimum inter lepram et lepram, per quod ecclesiasticum et criminale notatur; medium inter causam et causam, quod ad utrumque refertur tam ecclesiasticum quam civile; in quibus cum aliquid fuerit difficile vel ambiguum, ad judicium est sedis apostolicae recurrendum, cujus sententiam qui superbiens contempserit observare, mori praecipitur, et auferri malum de Israel, id est, per excommunicationis sententiam velut mortuus a communione fidelium separari. Paulus etiam, ut plenitudinem potestatis expaneret, ad Corinthios scribens ait: Nescitis quoniam angelos judicabimus; quanto magis saecularia? Porro saecularis officium potestatis interdum et in quibusdam per se, nonnunquam autem et in nonnullis per alios exsequi consuevit. Licet igitur cum filiis saepedicti regis Francorum, de quibus an fuerint legitimi ab initio dubitatur, duxerimus dispensandum, quia tamen tam lex Mosaica quam canonica sobolem susceptam ex adulterio detestatur, testante Domino, Manzer et spurtus usque in decimam generationem in Ecclesiam non intrabunt, canone vero vetante tales ad sacros ordines promoveri; saecularibus quoque legibus non solum repellentibus eos a successione paterna, sed negantibus ipsis etiam alimenta, supersedendum adhuc duximus petitioni praedictae, nec ad praesens super hoc tuis precibus annuendum,] donec, si fieri poterit, et culpa levior et jurisdictio liberior ostendatur; licet personam tuam specialis dilectionis brachiis amplexemur, et in quibus cum Deo et honestate possumus specialem tibi velimus gratiam exhibere. Significarunt nobis dilecti filii, prior et monachi Dunelmenses, quod cum aliquam ecclesiam vel vicariam quae ad eos de jure pertineat, vacare contingit, et ad eam venerabili fratri nostro. . . Eboracensi archiepiscopo, personam idoneam repraesentant, idem archiepiscopus, ut vacantis ecclesiae vel vicariae fructus percipere valeat, per longum tempus differt personam admittere praesentatam. Quia igitur hoc ex radice avaritiae potius quam de jure videtur procedere, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si praedictus archiepiscopus personam sibi praesentatam per quatuor menses recipere forte distulerit, dummodo non sit indigna, vos eam auctoritate apostolica instituere, appellatione postposita, procuretis, et monachos faciatis interim fructus pacifice possidere. Nullis litteris veritati et justitiae, etc. Quod si non ambo, etc. alter vestrum, etc. Datum Laterani, Id. Decembris. Officii nostri nos admonet et invitat auctoritas pro Ecclesiarum statu satagere, et earum quieti et tranquillitati salubriter, auxiliante Domino, providere. Dignum namque et honestati conveniens esse dignoscitur, ut qui ad earum regimen, Domino disponente, assumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitiis tueamur et beati Petri atque apostolicae sedis patrocinio muniamus. Eapropter, dilectae in Christo filiae, vestris rationalibus postulationibus annuentes, monasterium Jotrense, in quo divino estis mancipatae obsequio, et quod ad proprietatem et jurisdictionem beati Petri et nostram, nullo mediante, spectare dignoscitur, ad exemplar felicis recordationis Innocentii et Alexandri, praedecessorum nostrorum, Romanorum pontificum, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum, concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis et his quae post vos successerint et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Villam Jotri, in qua praenominatum monasterium situm est, cum omni justitia sua tam ecclesiastica quam forensi, parochialem ecclesiam Sancti Petri cum capellis ejusdem villae, villam Sanceronis, altare Sancti Quirici, altare Sanceronis cum capella de Cinni, altare Meriaci, altare Saviaci, altare Sanctae Columbae, altare Veneliaci, apud Carnotum altare Collectae Villae, altare Sancti Prisii. In territorio Viromanensi, altare Novae Villae cum capella Sancti Christi, altare de Liecurt, altare de Marcel, altare de Chamle. Mercatum autem Jotri vobis nihilominus confirmamus, prohibentes ut nulli omnino hominum liceat idem mercatum qualibet temeritate aut alicujus mercati occasione minuere vel turbare. Ad haec adjicientes, decernimus ut nullus posthac archiepiscopus vel episcopus, archidiaconus seu decanus, nec aliqua persona contra libertatem, a bonae memoriae Farone episcopo , praenominato vestro monasterio concessam, in presbyteris vel clericis ibidem Domino servientibus, seu in collatis beneficiis vel deinceps conferendis, aut in burgensibus ejusdem villae potestatem vel jurisdictionem aliquam audeat exercere, vel contra eamdem libertatem in eadem villa jus parochiale requirere, aut in parochiis et villis eidem monasterio pertinentibus aliquid minuere, auferre, aut permutationis titulo, absque consensu et voluntate Jotrensis capituli, alienare vel distrahere. In parochialibus autem Ecclesiis quas tenetis, quae extra praescriptam villam sunt constitutae, liceat vobis sacerdotes eligere et episcopo repraesentare, quibus, si idonei fuerint, episcopus animarum curam committet, ut de plebis quidem cura episcopo, vobis autem de temporalibus debeant respondere. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbatissa vel tuarum qualibet succedentium, nulla inibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quam sorores communi consensu vel sororum pars consilii sanioris, secundum Dei timorem et beati Benedicti regulam, de eodem vel de collegio alterius coenobii, si ibi aliqua ad hoc regimen digna reperta non fuerit, providerint eligendam, quae juxta antiquam Ecclesiae vestrae consuetudinem a quocunque malueritis episcopo, absque professione et promissione cujuslibet obedientiae consecretur. Chrisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, benedictiones monialium, ordinationes clericorum qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesano suscipietis episcopo, si quidem catholicus fuerit et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit. Alioquin, liceat vobis quem malueritis adire antistitem, qui, nostra fretus auctoritate quod postulatur indulgeat. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis decimas praesumat exigere. Praeterea auctoritate apostolica prohibemus ne alicui liceat possessiones, quas a vestro monasterio tenet, sine licentia abbatissae vel capituli, cuiquam in vita vel morte alienando concedere. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praedictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, etc., usque profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc., usque subjaceat. Cunctis autem, etc., usque aeternae pacis inveniant. Amen. Amen. Amen. Datum Laterani, per manum Blasii, sanctae Romanae Ecclesiae subdiaconi et notarii, Turritani electi, Kal. Decembris, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno millesimo ducentesimo secundo, pontificatus vero domni Innocentii papae III anno quinto. Quantum dilectus filius, magister Blasius, subdiaconus et notarius noster, Turritanus electus, utilis fuerit Ecclesiae Nivernensi et quam fideliter ejus apud nos negotia studuerit promovere, per experientiam te credimus didicisse. Ne igitur apud eamdem Ecclesiam obsequiorum ejus memoriam deperiret, si, eo in archiepiscopum Turritanum assumpto, tuae devotionis affectus effectui devotionis ipsius non curaret, saltem in suis, liberaliter respondere, beneficium trium marcarum argenti ad pondus Trecense, quod bonae memoriae J . . . . ., praedecessor tuus, in censu suo Nivernensi propria ei liberalitate concessit, dilecto filio . . . . . nepoti ejus, sub tenore quo ipse illud habuit, duximus conferendum. Monemus igitur fraternitatem tuam et exhortamur attente, et per apostolica tibi scripta mandamus quatenus beneficium ipsum nuntio nepotis ejusdem electi, sublato taedio cujuslibet dilationis vel difficultatis, assignes et proventus ipsius illi facias annis singulis cum integritate persolvi. Alioquin, noveris nos dilectis filiis . . . . . abbati Dolensi, et G . . . . . subdiacono nostro, priori de Leproso, per apostolica scripta mandasse, ut ipsi super hoc, sublato appellationis obstaculo, mandatum apostolicum exsequantur. Contradictores, etc. Dat. Laterani. Scriptum est illis super hoc. Cum pro dilecto filio, magistro P . . . de Vico, venerabili fratri nostro . . . . ., archiepiscopo et dilectis filiis, capitulo Bituricensibus, quondam scripta nostra direxerimus et mandatum, ut ipsum, pro reverentia beati Petri et nostra, in canonicum reciperent et in fratrem; licet dictus archiepiscopus et qui rectius sentiebant receptionem ipsius, sicut accepimus, acceptarent, nondum tamen mandatum nostrum fuit aliquatenus adimpletum, N. decano ejusdem Ecclesiae, faciente; et cum iterum eis districtius scripsissemus, ipsi nondum praeceptum nostrum, quod grave gerimus et molestum, voluerunt exsecutioni mandare; imo vacantes praebendas post appellationes ab eo interpositas, excepta una quae vacat, contra voluntatem sanioris partis capituli, qui mandatum nostrum adimplere volebant, aliis contulerunt. Nos igitur nolentes imperfectum relinquere quod de ipso dignoscitur laudabiliter inchoatum, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus, quatenus, si major et sanior pars capituli in eumdem magistrum convenerit, paucorum et dicti decani contradictione nequaquam obstante, ipsum, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, in canonicum et in fratrem recipi faciatis, dictam vacantem praebendam eidem, appellatione postposita, conferentes. Si quis autem restiterit quo minus mandatum apostolicum impleatur, vos eum, appellatione remota, censura ecclesiastica percellatis. Dat. Laterani anno quinto. Ecclesiarum utilitatibus credimus profuturum, cum illos ad earum obsequium beneficiis exornamus, quos morum honestas reddit et scientia commendatos, qui etiam, dignis suffragantibus meritis, rogari potius quam rogare deberent. Cum igitur pro dilecto filio, W. Brunaterii, de cujus idoneitate personae laudabile nobis testimonium perhibetur, preces vobis apostolicas direxerimus et mandata ut eum in canonicum vestrum reciperetis et fratrem, vos tamen, ad scripta nostra vobis pro ipsius receptione directa devotionem debitam non habentes nec attendentes quantum idem Ecclesiae vestrae possit existere fructuosus, ipsum recipere contempsistis, sicut labor ejus ad nos indicat iteratus. Nolentes igitur quod de praedicto magistro misericorditer inchoavimus relinquere segniter imperfectum, universitati vestrae per iterata scripta praecipiendo mandamus quatenus praebendam, si qua vacat ad praesens in Ecclesia vestra, eidem sine difficultate qualibet assignetis. Quod si non est ibi certus numerus praebendarum et Ecclesiae suppetant facultates, dummodo dictus magister ad obtinendum beneficium idoneus habeatur, vos eum in canonicum admittatis et fratrem, ei stallum in choro et locum in capitulo assignantes. Alioquin, venerabili fratri nostro . . . . episcopo, et dilecto filio . . . . subdiacono nostro, archidiacono Alnisiensi, Xanctonensibus, nostris dedimus litteris in mandatis, ut vos ad id, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam, nullius contradictione vel appellatione obstante, compellant; contradictores, si qui apparuerint, vel rebelles, ut a sua temeritate desistant per districtionem eamdem cogentes. Dat. Laterani, XIV Kal. Januarii. Scriptum est super hoc. Si quod tua res agitur, paries cum proximus ardet diligentius notavisses, cessante nostrae commonitionis officio, per te ipsum ollam, in Ecclesiam et ecclesiasticos viros ab aquilone successam, studuisses juxta modum propriae facultatis undis immergere, ne, si negligerentur, incendia vires sumerent ex neglectu. Rursum etiam, si sollicita meditatione pensasses quod frater qui a fratre juvatur est quasi civitas firma, venerabili fratri nostro, C. Herbipolensi episcopo, imperialis aulae cancellario, contra saevitiam malignantium auxilium efficax praestitisses, ne quod attentatur in viridi, licentius in arido praesumatur, et quod in tantum virum et Ecclesiam potentiae tantae committitur, in minores clericos et Ecclesias pauperes licentius perpetretur. Accepimus etenim, quod nobilis vir Philippus, dux Sueviae, adversus eumdem episcopum rancore percepto, et personam persequitur et in Ecclesiam ejus proposuit debacchari; sicut etiam clericorum possessiones et familias ejusdem Ecclesiae posuerit in direptionem et praedam, nec monialium sexui nec religioni pepercerit monachorum. Cum igitur Ecclesiarum jacturas et fratrum nostrorum non debeamus aequanimiter sustinere, sed teneamur etiam animam ponere pro ecclesiastica libertate, discretioni tuae per apostolica scripta mandamus et sub poena officii et beneficii districte praecipimus quatenus duci praedicto vel fautoribus ejus, contra episcopum memoratum nec auxilium nec consilium praestare praesumas, sed universis in tua dioecesi constitutis ex parte nostra districte prohibeas, ne qualibet occasione in favorem ducis ipsius, contra justitiam et libertatem ecclesiasticam saevientis, dictum episcopum vel ejus praesumat Ecclesiam molestare. Quod si contra praesumpserint, sublato appellationis obstaculo, vinculo eos excommunicationis astringas, et terras eorum subjicias interdicto. Illos autem, in quos dictus episcopus propter hujusmodi maleficium excommunicationis sententiam canonice promulgavit, singulis diebus et Dominicis et festivis, pulsatis campanis et candelis accensis, excommunicatos publice nunties et mandes ab omnibus usque ad satisfactionem debitam arctius evitari, et, si necesse fuerit, terras eorum subjicias interdicto; provisurus attentius ut mandatum apostolicum, omni gratia et timore postpositis, efficaciter exsequaris, ne, si negligens fueris, sententiam suspensionis incurras. Datum Laterani, decimo Kalendas Januarii. Ex litteris et conquestione dilectorum filiorum . . . . prioris, et conventus Ecclesiae Dunelmensis, ad nostram noveris audientiam pervenisse quod cum dilecto filio P . . . . Thebert, nepoti venerabilis fratris nostri, Dunelmensis episcopi, in scholis Parisiis commoranti, vacantem Ecclesiam de Hoveden. liberaliter concessissent, ad venerabilis fratris nostri . . . . . Eboracensis archiepiscopi, postmodum praesentiam quemdam fratrem suum cum litteris suis transmittere curaverunt, humiliter supplicantes, ut procuratorem ipsius P . . . . . de ipsa Ecclesia investiret. Cumque eis benevole respondisset, asserens quod procuratorem suum nulla reciperet ratione, sed ipsum, si praesens esset, libenter et liberaliter investiret, dictus procurator, ne aliquid in domini sui praejudicium posset in posterum attemptari, sedem apostolicam appellavit. Postmodum autem eodem Petro a studio revocato, praedicti prior et monachi, eumdem Petrum ipsi archiepiscopo per litteras capituli sui et monachos pluries praesentarunt; sed idem archiepiscopus institutionem ejus distulit pro suae arbitrio voluntatis, contra praesentatores vel praesentatum nihil rationabile objiciens vel ostendens, sicut dilecti filii . . . . . de Novo Monasterio , et de Blancelande abbates, et . . . . officialis de Northublandi suis nobis litteris intimarunt. Quare praedicti . . . . . . prior et monachi, appellationem saepe pro se et ipso interpositam innovantes, ad sedem apostolicam dictum P . . . . . et quemdam de suis fratribus cum litteris capituli transmiserunt, ipsum a nobis in eadem Ecclesia institui postulantes. Verum, cum nuntius prioris et monachorum Dunelmensium, et dictus P . . . . . in nostra essent praesentia constituti, Willelmus clericus, nuntius dilecti filii, magistri Simonis, de ratihabitione postmodum supervenit, quem procuratorem admisimus, cum ipsum esse procuratorem in eisdem litteris haberetur expressum, asserens dictam Ecclesiam de Hoveden. a praedictis . . . . priore et monachis, eidem magistro Simoni fuisse primo concessam, sicut in litteris eorumdem sigillo signatis, quas exinde se proponit habere, noscitur contineri, licet idem P . . . . . sine auctoritate archiepiscopi, ad quem ipsius Ecclesiae institutio pertinet, se intruserit in eadem. Quoniam igitur nobis non constitit de praemissis, fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus, vocatis ad praesentiam tuam qui fuerint evocandi, inquiras super his diligentius veritatem, et illum, de cujus canonica praesentatione tibi constiterit, facias a dictis priore ac monachis auctoritate nostra eidem archiepiscopo praesentari, ut ipsum instituat in Ecclesia memorata, altari silentium super Ecclesia eadem imponens. Si vero idem archiepiscopus ipsum distulerit instituere canonice praesentatum, tu ex tunc, post quindecim dies, auctoritate nostra suffultus, omni dilatione et appellatione cessantibus, eumdem cognita veritate instituas in Ecclesia memorata et facias ejusdem pacifica possessione gaudere, ita tamen, ut per hoc nullum in posterum juri ejusdem archiepiscopi praejudicium generetur. Contradictores vero censura ecclesiastica, appellatione remota, compescas et reducas in statum pristinum quidquid, post appellationem ad nos legitime interpositam, super eadem Ecclesia vel ejus pertinentiis temere inveneris immutatum. Nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint praeter assensum partium, etc. Datum Laterani, Non. Januarii, pontificatus nostri anno quinto. Ex litteris dilectorum filiorum . . . . . abbatis de Raom . . . . .. . . . . archidiaconi de Orliaco, et . . . . . archipresbyteri, Claromontensium, nostro nuper apostolatui praesentatis, cognovimus evidenter quod cum monachi Sancti Portiani domum dilectorum filiorum nostrorum, fratrum militiae Templi, olim nequiter invadentes, eam incendio concremarint et damnum eis quinquaginta marcarum et amplius intulerint, violenter tabulam etiam altaris ecclesiae ipsorum, sancto die Parasceve, in grave populi scandalum, confringentes, in quemdam fratrem ipsorum manus injecerint temere violentas, decimas insuper terrarum ipsorum fratrum, quas propriis sumptibus excolunt, ab eis contra privilegiorum apostolicorum indulta praesumpserint extorquere, super oblationibus et exactionibus pro sepulturis hominum suorum et aliis eos multipliciter molestantes, ad conquestionem fratrum ipsorum eisdem nostris dedimus litteris in mandatis ut priorem et monachos Sancti Portiani ad satisfactionem debitam de praemissis omnibus memoratis fratribus faciendam, et ab ipsarum decimarum exactione penitus desistendum per censuram ecclesiasticam compellere non different; illos etiam quos constaret violentas manus in fratres ipsos temere injecisse et alia sacrilegia quae supradiximus perpetrasse, tandiu excommunicatos publice nuntiarent et facerent ab omnibus arctius evitari, donec passo injuriam satisfacerent competenter, et cum suarum testimonio litterarum ad sedem apostolicam accederent absolvendi. Cumque judices ipsi dictum priorem et monachos, auctoritate litterarum nostrarum, semel, secundo et tertio ad suam praesentiam peremptorie citavissent, ipsi nec accedere voluerunt nec aliquem pro se mittere responsalem. Ad quorum malitiam superandam, quartam eisdem diem peremptoriam assignarunt, ad quam quemdam responsalem miserunt, qui super dictis querelis Templariis ipsis noluit aliquatenus respondere, quasdam litteras producens in medium, quarum auctoritate exemptos a jurisdictione ipsorum dictos monachos asserebat; sed iidem adhuc volentes ipsorum contumaciam in spiritu lenitatis et mansuetudinis supportare, ipsis diem quintam, et eamdem peremptoriam assignarunt. Caeterum, cum nihil aliud responderent, sed in sua potius ducerent contumacia persistendum, habito prudentum consilio super litteris, quarum auctoritate ipsorum judicium subterfugere videbantur, quia ipsas revocatorias non esse pronuntiarunt, cum neque causae, neque judicii in eis mentio haberetur, in eos excommunicationis sententiam promulgarunt, quousque de jure dictis Templariis responderent. Postmodum vero ad praedicti prioris et monachorum petitionem, recepto ab ipso priore, et nomine Conventus a duobus monachis juramento, quod eorum super dictis querelis starent mandato, ipsos ab excommunicationis vinculo absolverunt, diem eis, in qua tractaretur de causa, nihilominus assignantes. Verum, die statuto, partibus in eorum praesentia constitutis, post litem super praetaxatis querelis, juxta quod juris ordo postulat, contestatam, ex parte Templariorum testes receperunt productos, parati recipere, si quos idem monachi producere voluissent; et cum eis diem aliam assignassent, ex parte monachorum fuit propositum coram ipsis, ut dictos Templarios compellerent super suis querelis ad respondendum eisdem. Dicti etenim monachi cujusdam decimae mistum tam proprietatem quam possessionem cum instantia postulabant; sed e contra Templarii respondebant, quod super quaestione ipsa respondere minime tenebantur, quia eosdem super causa ipsa ad curiam traxerant laicalem. Tandem vero, aliam diem eisdem monachis et Templariis peremptoriam assignarunt, ad quam nec venerunt monachi nec sufficientem curaverunt mittere responsalem; sed adhuc eorum volentes pertinaciam superare, ipsis diem aliam assignarunt, in qua quidem, utraque parte praesente, post multas contentiones de consensu partium diem aliam et ipsam peremptoriam assignarunt, sperantes, quod, prout condictum fuerat, medio tempore eadem quaestio per duos honestos viros deberet concordia terminari; sed eodem die, duo ex ipsis monachis se ipsorum conspectui praesentarunt, litteras proferentes quibus se constitutos procuratores firmiter asserebant, cum in ipsis litteris nec eorum nomina, nec causa pro qua missi fuerant nec dies causae praefixa fuerint declarata. Ipsi vero judices, monachorum calumniam et contumaciam intuentes et attendentes etiam quod causa ipsa non sine gravamine fratrum ipsorum, coram eis frustratorie fuerat prolata, communicato prudentum consilio, sub poena excommunicationis diffiniendo, dictis priori et monachis vetuerunt ne de caetero decimas terrarum Templariorum ipsorum, quas propriis manibus et sumptibus excolunt, vel exactiones pro sepulturis hominum eorumdem ab ipsis extorquere vel quoque modo super his eos praesumerent ulterius molestare; de manuum injectione violenta et aliis sacrilegiis, quia ipsis non constitit, neminem condemnantes; et cum super damnis quae dicti Templarii sibi illata a monachis asserebant, ipsis facta non fuerit plena fides, super his pronuntiaverunt eosdem monachos absolutos. Quia vero praefati monachi, sicut ex litteris praedictorum accepimus, contra latam sententiam temere venientes, dictos Templarios super dictis articulis multipliciter aggravant et affligunt, ita quod eis constitit per testes omni exceptione majores, monachos ipsos de terris eorum, quas propriis sumptibus excolunt, decimas per violentiam exegisse et exactiones pro sepulturis hominum eorumdem fecisse et quod corpora mortuorum pro hujusmodi exactione remanent inhumata, ac, in grave scandalum populi, in die sancto Parasceve, ceram de altari oratorii Templariorum ipsorum ausu sacrilego capientes, per violentiam asportarunt, in priorem et monachos excommunicationis sententiam protulerunt et ecclesias eorum supposuerunt ecclesiastico interdicto, praecipientes capellanis eorum et clericis, ut eamdem sententiam tandiu inviolabiliter observarent, donec de praedictis prior et monachi fratribus Templi satisfacerent competenter; et, licet eadem sententia per vos firmiter observetur et eamdem mandaverimus observari, prior tamen et monachi, sicut per testes idoneos receperunt, eamdem sententiam non observant, sed in suis ecclesiis, ac si absoluti essent, apertis januis et pulsatis campanis, divina praesumunt solemniter officia celebrare. Nolentes igitur tantam ipsorum prioris et monachorum contumaciam, sicut nec debemus, clausis oculis pertransire, cum ferro abscidenda sint vulnera quae fomentorum non sentiunt medicinam, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus praedictam interdicti et excommunicationis sententiam facientes firmiter observari, ipsos priorem et monachos tandiu, appellatione remota, singulis Dominicis ac festivis diebus, pulsatis campanis, et exstinctis candelis, excommunicatos publice nuntietis, donec latam super dictis articulis a judicibus sententiam firmiter observarint, et eisdem fratribus super damnis illatis et injuriis irrogatis satisfactionem curaverint congruam exhibere. Si vero in sua duxerint contumacia persistendum, abbati, ad quem monasterium ipsum Sancti Portiani pertinere dignoscitur et eidem priori, praefigatis terminum competentem, quo, cum litteris vestris satisfacturi de contemptu, nostro se conspectui repraesentent, ad quem si venire contempserint, eos a praelationibus suis, sublato appellationis obstaculo, solemniter deponatis, nullis litteris, etc. Harum tenore tacito, etc. Quod si non ambo, etc. Datum Laterani, VI Id. Decembris, anno quinto. Unde, cum ab eisdem judicibus citarentur, ipsae non contestando litem, sed excipiendo potius contra eos, nos sibi specialem in judicio dominum esse dixerunt et se nullam obedientiam episcopo Meldensi debere; quia, cum venerabilis frater noster, O. Ostiensis episcopus, tunc apostolicae sedis legatus, earum privilegiis diligenter inspectis, cognoverit monasterium earum ad jus et proprietatem sedis apostolicae pertinere, ipsi abbatissae, quae tunc temporis noviter erat electa, vice nostra munus benedictionis impendit et obedientiam nobis et Ecclesiae Romanae fecit ab ea specialiter repromitti, requirens ab ea propter hoc et accipiens juramentum. in eo quod negarent dilationem eisdem ad exhibenda privilegia libertatis, cum procuratores earum illis juramentum offerrent, se tunc privilegia non habere nec procuratum dolo fuisse, quominus eadem ad eorum praesentiam detulissent et ipsi eis breves inducias dare nollent, contra judices excipientes eosdem, tum quia eos asserebant esse suspectos, et praesertim ipsum Parisiensem episcopum, qui contra dilectum filium abbatem Sanctae Genovefae, consimilem causam habebat, et ideo ipsum credebant aliam sententiam nolle dare quam vellet ab alio pro se dari, tum quia cum absque conjudice suo voluisset prius interprolocutoriam promulgare, procuratoribus abbatissae dicentibus se velle conjudicem ejus esse praesentem, responderat illis eum in nullo profecturum eisdem, quia, cum ille veniret, nihil faceret nisi quod vellet et ipse; tum quia illis postmodum rationabiles inducias denegabant; tum quia occasione litterarum illarum non debebant in causa procedere, pro eo quod Meldensis episcopus per litteras illas obedientiam debitam, quam abbatissa soli pontifici Romano tenetur impendere, ab ipsa, clero et populo Jotrensibus, sibi requirebat impendi, cum per privilegia Ecclesiae Romanae constaret illi eos in aliquo non teneri et de privilegiis suis nulla in eisdem litteris mentio haberetur. Quia vero de praedictis exceptionibus nobis non potuit fieri plena fides, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus si pars Jotrensis Ecclesiae illis vel aliis probandis institerit contra sententias memoratas, vos, partibus convocatis, audiatis quae super his duxerint proponenda, et si vobis constiterit praedictas sententias post appellationem ad nos legitime interpositam fuisse prolatas, denuntietis eas, sublato appellationis obstaculo, non tenere. Quod si alias minus rationabiliter illas prolatas esse constiterit, eas exigente justitia revocetis. Alioquin, cum propter solam contumaciam fuerint promulgatae, recepta juratoria cautione, tam abbatissa quam aliis a quibus videritis exigendam, quod super his ad mandatum nostrum juri parebunt, easdem curetis sententias, appellatione postposita, relaxare, id ipsum ad majorem cautelam nihilominus facientes, si eadem abbatissa fugere volens strepitum quaestionum ab exceptionum suarum maluerit probatione cessare. Cumque de privilegiis pontificum Romanorum nolimus ab aliis facile judicari, si praedictus Meldensis episcopus de jure suo voluerit experiri, praefigatis utrique parti terminum competentem, quo per se vel idoneos responsales propter hoc ad praesentiam nostram accedant. Nullis litteris, etc. Harum mentione non habita, etc. Dat. Later., IV Idus Januarii, anno V. Ad vestram credimus audientiam pervenisse, qualiter et in quantis nobilibus viris, Neapoleoni et Peponi, gratiam duxerimus faciendam. Sane cum idem N . . in captivitatem quondam devenerit Romanorum, et in Cannaparia carceris fuerit custodiae mancipatus, tantoque arctius teneretur, quanto captivis caeteris nobilitate ac potentia praeeminebat, nos de ipsius salute solliciti, ne in Cannaparia, ubi multi concaptivi ejus fuerunt mortui, moreretur, ipsum non sine difficultate multa eductum de carcere, in palatio nostro diu honorifice, non tanquam captivum, sed velut familiarem nostrum, fecimus conversari. Verum, postmodum, forte cum Viterbienses resilire a tractatu concordiae viderentur et ex hoc non modicum contra eos Romanorum essent animi concitati, verentes ne quid contra eumdem N . . . . ex impetu fieret, si maneret in Urbe, ipsum ad arcem Lariani, quae est fere prae caeteris Roccis Italiae spatiosa, duximus destinandum, ubi ei fecimus honorifice deserviri. Ipse vero, velut beneficiorum nostrorum ingratus, non attendens quod nobis ex fuga ejus posset accidere et quanta seditio contra nos in Romano populo suboriri, fugam arripuit et ad patriam, nobis nescientibus, est recursus, in quo exuberantem circa se nostrae gratiae plenitudinem licet ipse non consideraverit, aliis tamen apertius demonstravit, cum liqueat vel liquere debeat universis, quod si eum mandassemus arctius custodiri, sic evadere nullatenus potuisset. Licet autem non solum hominibus, sed omnibus etiam animalibus sit commune, ut de cervice sua jugum captivitatis excutiant et libenter vincula quibus fuerint alligata disrumpant, ei tamen non erat aliquatenus formidandum, cum ipsi videri verisimile non deberet quod nos, qui curaveramus eum quasi de mortis articulo liberare, in captivitatem eum reduci vellemus, et Cannapariae vinculis mancipari. De concordia quoque non debuerat suspicari quod eam fugiens impediret, cum, sicut post factum apparuit, post fugam ejus fuerit consummata. In qua nos autem dictum Peponem et S . . . . qui cum eo ad sedem apostolicam accesserat, et quantum praedictum N . . . in aliis duxerimus honorandum, exprimere nolumus, sed ipsis relinquimus discernendum; N . . . commendantes in eo quod se per nos confitetur ad vivos a mortuis revocatum. Verum praedictus P . . . et fratres ipsius ut male agerent proponentes, injuriam pro honore ac offensam nobis pro gratia rependerunt, cum in nepotes fratrum nostrorum manus extenderint et eos captos et redactos in vinculis turpiter pertractarint, cum crederemus non solum familiares nostros, sed omnes etiam qui nomen nostrum in tuitionem propriam invocarent, in terra eorum velut in patrimonio beati Petri securos, et quod ipsi nobiles pro tuitione ipsorum et res exponerent et personas. Nec suffecit hoc ipsis, sed veniendi ad nos iter omnibus praecludere cupientes, eos qui ad sedem apostolicam accedebant spoliare temere praesumpserunt. Quamvis ergo super his et aliis et nos offenderint et se ipsos, facto pariter et exemplo, quia tamen et nepotes fratrum nostrorum quos ceperant liberarunt et restituerunt partem illorum, quae abstulerant spoliorum, residuum vel aestimationem ipsius restituere promittentes, et de injuriis nobis illatis satisfactionem plenariam pollicentur: attendentes debitum officii pastoralis, per quod non solum redeuntes recipere, sed revocare tenemur errantes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus ab eodem P . . . . et fratribus ejus publice juratoria cautione recepta quod super his mandatis nostris humiliter pareant, pro quibus excommunicationis sunt vinculis innodati, absolutionis eis gratiam impendatis, ipsis unius mensis spatium indulgentes, infra quod vel restituant residuum spoliorum, vel juxta vestrae discretionis arbitrium illud aestimatione congrua recompensent. A Neapoleone autem, cum excommunicatus non fuerit, exigi nolumus hujusmodi cautionem, sed in forma compositionis quam firmavimus inter Romanos et Viterbienses expressimus ut ipse cum duobus consanguineis suis juramento firmaret ut nec Romanos, nec alios ad Romanam Ecclesiam accedentes vel recedentes ab ea, occasione captionis propriae in personis vel rebus aliquatenus impediret, volumus ut super hoc mandatum apostolicum exsequatur. Ne quid autem per collusionem fieri videatur, praesentium vobis auctoritate mandamus ut ei ex parte nostra districtius injungatis quatenus regimen burgi Aquaependentis quod nobis inconsultis accepit penitus derelinquat, cum nec sustinuerimus hactenus nec proposuerimus in posterum sustinere ut in eo quisquam, nisi indigena fuerit et vassalus noster existat, praeter licentiam nostram et specialem concessionem recipiatur aut exerceat officium rectoratus, quod tanto expeditius debet efficere, quanto sibi foret potius eligendum regimen alicujus magnae civitatis, quae etiam ad beati Petri patrimonium non spectaret, relinquere, quam incurrere nostrae indignationis offensam, si nostrae tamen est gratiae non ingratus. De caetero vero, ipse ac dictus P . . . . et fratres ipsius nobis studeant humiliter obtemperare, ut et nos eorum respondere servitiis grata vicissitudine teneamur. Datum Laterani, IV Idus Januarii. Si diligenter velletis attendere ac debita meditatione pensare, quanta Romanae Ecclesiae, quae caput est omnium et magistra, reverentia et devotio debeat exhiberi, in plena voluntate firmoque proposito gereretis, ita ejus precibus auditum praestare facilem et benignum, quod a vobis repulsam minime paterentur, sed eas studeretis celeriter effectui mancipare. Sane, dilecto filio, G . . . . de Sancto Sulpitio, subdiacono, referente, nos noveritis accepisse quod, cum bonae memoriae C . . . papa, praedecessor noster, preces et mandatum ad vos duxerit destinanda, ut ipsum reciperetis in canonicum et in fratrem, vos, contemptis tam ipsius precibus quam mandato, eum, sicut accepimus, recipere neglexistis, quod ipsius labor ad nos indicat iteratus. Volentes igitur eidem subdiacono paterna sollicitudine providere et quod a memorato praedecessore nostro est laudabiliter inchoatum, congruo effectui mancipari, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus, pro reverentia beati Petri et nostra, intuitu quoque ipsius subdiaconi, qui vobis in pluribus esse poterit fructuosus, eum in canonicum Ecclesiae vestrae ac fratrem benignius admittatis, stallum in choro et locum in capitulo eidem tam libenter quam liberaliter assignantes et tales vos in exsecutione mandati apostolici exhibentes, ne ulterius cogatur ad sedem aposcolicam laborare. Datum Laterani, Idibus Januarii, pontificatus nostri anno quinto. Ex litteris, nuper nobis sub nomine longe majoris partis Lucani capituli, sub veteri ac vero sigillo Ecclesiae Lucanae porrectis, sicut praesentes apud nos Lucanenses canonici cognoverunt, accepimus quod cum olim dilectum filium, G. . . . Sancti Adriani diaconum cardinalem in episcopum sibi unanimiter elegissent, dilectum filium . . . . Lucanum electum, tunc suum concanonicum, cum quibusdam aliis ad cardinalem eumdem et per eum ad sedem apostolicam direxerunt, ab eis juratoria cautione recepta quod bona fide, sine fraude quacunque, studium et operam impenderent efficacem ut electioni suae cardinalis ejusdem obtinerent assensum, nec dicto vel facto contrarium procurarent. Verum dictus electus contra proprium veniens juramentum cardinali eidem quaedam impedimenta praetendit, per quae, ne de se factam electionem reciperet, ejus animum revocavit, sicque, cum a quibusdam canonicorum in electione, non in primis sed in ultimis fuerit nominatus, electionem suam per nos obtinuit confirmari, licet factiosus, sceleribus plenus, matrimonio viduae obligatus, perjurus et excommunicatus existat et contra concordiam Tusciae moliatur. Ipse quoque, post electionem suam quosdam qui in diaconos manus injecerant violentas, temeritate propria praesumptuosus absolvit nec praecepit eisdem ut sedem apostolicam visitarent. Potestas quoque ac rectores militum cum militibus universis per suas nobis litteras intimarunt quod usque adeo dictus electus erat militibus odiosus, quod nisi metu potestatis a suo fuissent proposito revocati, ejus sanguinem effudissent. Adjecerunt etiam quod adulter et incestuosus existeret et post reditum suum cum popularibus conjurasset. Praeterea A . . . . . clericus, eadem impedimenta proposuit contra eum et illa se asseruit probaturum, sed tandem variando et vacillando visus est a suo proposito resilire. Caeterum, Lucani canonici, qui cum electo venerant memorato, ex parte Lucani capituli quasdam nobis litteras praesentarunt, clausas quidem, sed quinque presbyterorum, diaconorum sex, quinque subdiaconorum et Bolgarini clerici, canonicorum Ecclesiae Lucanae subscriptionibus adnotatas, in quibus dicebant universos canonicos Lucanos praeter archipresbyterum subscripsisse. Per eas autem capitulum ipsum humiliter postulabat ut, cum electus ipse in Lateranensi palatio in eorum episcopum ab his qui pro electione venerant cardinalis, concurrentibus votis fratrum purissime ac canonice fuisset electus, dignaremur eum in episcopum consecrare, quatenus velut pastor idoneus eis praeesse posset pariter et prodesse. Sub quinque quoque sigillis ex parte priorum sodalium Ecclesiarum, et capellanorum et universi cleri Lucani . . . . . fuerint nobis litterae praesentatae, per quas asserebant eum instructum in spiritualibus et in temporalibus circumspectum, et de confirmatione ipsius nobis gratias referentes, eum petebant in episcopum consecrari. Idem quoque Lucanus potestas cum populo, et priores societatum Lucanae civitatis per suas litteras postulabant, asserentes electum ipsum vita, scientia et moribus adornatum. Praeterea, venerabilis frater noster . . . . . . . Pisanus archiepiscopus, cum capitulo suo, et multi adjacentes episcopi, rectores quoque societatis Tusciae et ducatus, pro eo nobis humiliter supplicarunt, personam ejus varie commendantes. Cum igitur nemini cito manus imponere debeamus, ne videamur verbum Apostoli non notasse, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus auctoritate nostra suffulti, publice faciatis infra octo dies post susceptionem praesentium in Lucano capitulo nuntiari ut, si quis contra electum ipsum voluerit et valuerit procedere in aperto, infra mensem post denuntiationem factam appareat coram vobis, propositurus quidquid contra eum duxerit proponendum. Vos autem, auctoritate nostra suffulti, electo praesente, si citatus tamen voluerit comparere, audiatis quae proposita fuerint, recipiatis testes quos alterutra partium duxerit producendos, et tam depositiones eorum quam gesta omnia redigentes in scriptis, sub sigillis vestris ad nos fideliter destinetis, mandantes illis qui contra praedictum electum aliquid objecerint et ostenderint coram vobis, ut infra quindecim dies post mandatum vestrum apostolico se conspectui repraesentent, ad quem terminum si forte non venerint, nos nihilominus, quantum de jure poterimus, in Domino procedemus. Quod si forsan nullus apparuerit qui coram vobis aliquid contra eum objiciat et ostendat, vos nihilominus, auctoritate nostra inquiratis super praemissis omnibus, tam per famam loci quam alia documenta, diligentius veritatem et per vestras nobis litteras intimare curetis, praecipientes electo, ut quinque saltem ex Lucanis canonicis tum presbyteros, tum diaconos, qui bonae vitae ac laudabilis opinionis existant, secum ad praesentiam nostram ducat, qui si ei facti purgatio indicatur, eum velint et valeant compurgare. Volumus etiam, et mandamus, ut de illis diligentius inquiratis, qui sub nomine longe majoris partis Lucani capituli nobis contra praedictum electum litteras direxerunt, et quod inveneritis nobis fideliter rescribatis. Datum Laterani, V Id. Januarii. , magistri ejusdem B. obtentu causam super hoc bonae memoriae Matisconensi episcopo duximus delegandam. Cumque idem B . . . ad nostram postmodum praesentiam accessisset, ut negotium sine suspicione procederet, obtentu ipsius, dilectum filium . . . . . abbatem Cluniacensem, eidem episcopo duximus adjungendum. Verum, cum propter abbatis absentiam non fuisset a delegatis ipsis pariter in causa processum, utraque partium nostro se conspectui praesentavit et audientiam obtinuit coram nobis. Et licet magister ipse G. proponeret ex adverso ipsum secum diutius de permutatione tractasse et complevisse tandem in manibus venerabilis fratris nostri . . . . . Eduensis episcopi quod tractarat. Quia ergo super facto ipsius B . . . . . nobis non poterat de veritate constare, causam super hoc venerabilibus fratribus nostris . . . Lingonensi et Cabilonensi episcopis, sub certa forma duximus committendam. Ipsi ergo in mandati nostri exsecutione procedere cupientes, partibus ad suam praesentiam convocatis, receperunt testes utrinque productos, audierunt confessiones partium et depositiones testium publicarunt. Cumque, propter quemdam articulum qui eis dubitabilis videbatur, causam ad nos remittere proposuissent instructam, gesta omnia redigentes in scriptis sub sigillis propriis incluserunt et assignarunt partibus nobis fideliter praesentanda. Verum supradictus B . . . delegatis nostris non deferens, imo verius deleganti, sigilla violavit illorum et scripta quae nobis fuerant praesentanda non erubuit aperire. Caeterum, in nostra demum praesentia constitutus, adversario suo praesente, in excusationem propriam proposuit coram nobis quod judices perperam processerant contra ipsum, cum acta in scriptis minus fideliter redegissent. Unde, timens ne litteras portaret Uriae, scripta illorum aperuit et quod suspicatus fuerat adinvenit. Sane, si quid expediret melius notavisset, vel non recepisset scripta suspecta vel recepta nobis fideliter praesentasset et ostendisset causam suspicionis propositae coram nobis. Praeterea, cum non quereretur de judice quem ei proprio motu concessimus, sed de illo potius quem ipse duxerat eligendum, et judices suas nobis litteras pariter destinassent, de ipso pariter conquerentes, verbis ipsius fidem non duximus adhibendam, sed ut in eo saltem puniretur in quo peccarat contra acta judicum quae temere violarat, ipsum, sicut non debuimus, sic noluimus exaudire, ne videretur dolus suus ei patrocinium attulisse. Tandem vero, cum festum Dominicae Nativitatis instaret, uterque misericordiam humiliter postulavit, suppliciter et devote deposcens ut, cum ejus vicem geramus in terris qui, cum iratus fuerit, non obliviscitur misereri, nec continet suas miserationes in ira, cum eis misericorditer ageremus. Nos igitur attendentes quod justus et misericors est Dominus Deus noster, cum Propheta miserationes ejus aliis operibus anteponat, asserens ipsas super omnia opera ejus esse et rursum affirmet quod justitia et judicium sint praeparatio sedis ejus, sic cum eis misericordiam duximus faciendam, ut justitiam minime laederemus, cum etsi contractus ipse illicitus fuerit, tamen Simoniacus non fuisset et poena quae debetur ex illo in concilio determinata non fuerit, unde relinquitur arbitrio judicantis. Quia ergo praedictus B . . . . . amplius noscitur deliquisse, cum delictum suum semper nisus fuerit quasi per tergiversationis vitium occultare, memoratus autem magister G. minus deliquerit cum facti poenitens errorem suum fuerit sponte confessus, praetaxatum B . . . . . usque ad annum, eumdem vero magistrum G. usque ad sex menses, manere decrevimus dictis dignitatibus spoliatos. Ex tunc autem archidiaconatum magistro ipsi G. et praeposituram praedicto B . . . . . nostra volumus auctoritate concedi. Tibi ergo vices nostras super hoc negotio committentes, fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, elapso sex mensium spatio, a praeterito festo Nativitatis Dominicae, in quo ipsis gratiam fecimus, computando, archidiaconatum magistro ipsi, sublato appellationis et contradictionis obstaculo, nostra fretus auctoritate concedas. Proventus autem, qui medio tempore fuerint ex ipso percepti, pro satisfactione ipsius magistri in terrae sanctae subsidium fideliter studeas destinare. Ne quid autem contra formam mandati nostri valeat attentari, si quid aliter, quod non credimus, super ipsis dignitatibus vel fuerit vel est factum, irritum decernimus et inane, cum nos illas donationi nostrae, cum causam commisimus, duxerimus reservandas. Datum Laterani, Id. Januarii, anno quinto. Olim pro B . . . . . de Sancto Portiano, paupere clerico, venerabili fratri nostro . . . . . Nivernensi episcopo apostolicas curavimus litteras destinare, ut quoniam ab eo fuerat ordinatus, ei tandiu provideret in necessariis, donec sibi beneficium ecclesiasticum assignaret. Postmodum vero cum per ipsum non fuisset mandato super hoc apostolico satisfactum, ipso ad nostram praesentiam redeunte, donationem primo vacaturae praebendae nobis duximus retinendam, denuntiantes irritum et inane, si de ipsa forsitan aliquid ordinaret, quam vacare postmodum nobis suis litteris intimavit, et quod super ea exspectabat nostrae beneplacitum voluntatis. Licet autem annuum beneficium trium marcharum, quod dilectus filius magister Blasius, Turritanus electus, percipiebat in redditibus ipsius episcopi, P . . . . . . nepoti ejusdem electi, in partibus illis studenti, mandaverimus assignari, quia tamen idem B . . . . . de medio est sublatus, et eidem episcopo etiam expedit provisione hujusmodi non teneri, praedictam praebendam eidem P . . . . . duximus conferendam, ut incoepto litterarum studio liberius valeat imminere. Unde ipsi episcopo et dilectis filiis, decano et capitulo Nivernensibus, per scripta nostra praecipiendo mandavimus, ut eidem P . . . . . . vel ejus procuratori, omni contradictione, dilatione et appellatione cessantibus, praebendam ipsam cum stallo chori et loco capituli assignare procurent, ita quod ex hoc idem electus, qui jam sibi multipliciter utilis exstitit sicut novit, et existere poterit in futuro, ad obsequium ejus fortius invitetur et nos devotionem suam possimus non immerito commendare. Quocirca, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, si jam dictus episcopus mandatum nostrum super hoc noluerit effectui mancipare, vos illud sine difficultate qualibet studeatis, remoto contradictionis et appellationis obstaculo, adimplere, in irritum revocantes, si quid, quod non credimus, de praebenda ipsa inveneritis attentatum, et contradictores, si qui fuerint, vel rebelles, sublato appellationis diffugio, censura ecclesiastica compescentes. Nullis litteris obstantibus, harum mentione non habita, a sede apostolica impetratis. Quod si non ambo, etc. alter vestrum, etc. Datum Laterani, Idibus Januarii, anno quinto. Scriptum est super hoc praedictis . . . . . episcopo . . . . . . decano et capitulo Nivernensibus. Ad audientiam nostram, dilecto Hugone de Rupetra significante, pervenit quod cum bonae memoriae W.. . . . . praedecessor venerabilis fratris nostri . . . . . Lexoviensis episcopi, avunculus ejus, archidiaconatum et praebendam quamdam in Ecclesia Lexoviensi sibi liberaliter contulisset, idem episcopus, et B . . . . . canonicus ejusdem Ecclesiae, pro eo quod in annis est minoribus constitutus, ipsum molestare contendant. Quia igitur episcopum ipsum non decet factis praedecessorum suorum temere obviare, nosque dicto Hugoni, ob memoriam praefati avunculi sui, qui nobis multa fuit devotionis et familiaritatis sinceritate conjunctus, gratiam volumus facere specialem, eidem episcopo per scripta nostra mandavimus ut ab indebita praedicti H . . . . . super praemissis molestatione desistens, ipsum in jure suo manuteneat ac defendat nec permittat eum a quoquam occasione hujusmodi molestari. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si praedictus episcopus et alius mandatum nostrum neglexerit adimplere, vos ipsum episcopum qua convenit districtione et alterum, ut ab indebita praefati Hugonis molestatione desistat, monitione praemissa per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, cogatis. Quod si non omnes his exsequendis interesse potueritis, duo vestrum ea nihilominus exsequantur. Datum Laterani, XIX Kal. Februarii, anno quinto. Scriptum est super hoc, episcopo, memorato. Ecclesiarum utilitati consulitur et earum providetur honori, cum tales ad earum obsequium assumuntur, qui honestate morum et scientia litterarum ipsas valeant honorare. Sane, ad audientiam nostram noveritis pervenisse, quod in Ecclesia vestra quam plures praebendae tandiu vacaverunt, quod secundum Lateranensis statuta concilii ad nos est earum donatio devoluta. Volentes igitur non tam personae in eadem Ecclesia providere, quam Ecclesiae consulere in persona, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus, si res ita se habet, ex nostro vobis meritum comparantes, unam praebendarum ipsarum dilecto filio, Alibrando vicecomiti, subdiacono nostro, Mediolanensi ordinario, quem virum esse novimus providum et discretum et tam scientia quam moribus adornatum, sine difficultate qualibet conferatis et ipsum admittentes in canonicum et in fratrem, ei stallum in choro, et locum in capitulo assignetis. Alioquin, noveritis nos venerabili fratri nostro . . . . . Cuman. episcopo, et dilecto filio, Henrico de Setar. subdiacono nostro, ordinario Mediolanensi, per apostolica scripta mandasse, ut ipsi super hoc, sublato appellationis obstaculo, auctoritate nostra suffulti, mandatum apostolicum exsequantur; contradictores, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescentes. Datum Laterani, XIV Kalendas Februarii. Charissimus in Christo filius noster Ph . . . . . . . rex Francorum illustris, per suas nobis litteras intimavit quod quidam, qui litterarum auctoritate nostrarum de causis cognoscunt, super ipsum et principes suos consuetudines ponere novas intendunt, quae praedecessorum ipsius regis temporibus atque suis non fuerunt inductae, quod quando idem rex burgensium suorum mobilia vel propter eorum delicta, vel propter tallias et servitia, in quibus tenentur eidem, saisiverit et eorum propter hoc debita praeceperit arrestari, ut ab ipsorum debitorum illa recipiat, illi qui placita Ecclesiae auctoritate nostra pertractant, vexant super hoc debitores et eos trahentes in causam per justitiam nostram debita reddi volunt, quod eidem regi, sicut asserit, exhaeredationem afferre videtur, quemadmodum de Cornino, Riolfo, Geraldo Nigro et consanguineis ejus, quos propter excessus suos regia celsitudo bannivit, facere incoeperunt. Cum igitur et deceat, et opporteat, ut ita justitiam et libertatem Ecclesiasticam conservemus, qui jurisdictionem et dignitatem regiam non laedamus, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus his, qui super causis praedictorum burgensium delegati dicuntur a nobis, ex parte nostra firmiter injungatis, ut in praejudicium juris praefati regis procedere non praesumant, in irritum revocantes si quid per delegatos ipsos in juris ejusdem regis praejudicium fuerit attentatum. Quod si non omnes his exsequendis, etc., duo vestrum, etc. Datum Laterani, octavo Kal. Februarii, anno quinto. Praesumptuosam contumaciam et superbam rebellionem capituli Xanctonensis, quam per exhibitionem operis experimur, ad vestram jam credimus audientiam pervenisse et ut vobis plenius innotescat, ex his quae sequuntur poteritis effici certiores. Cum enim felicis recordationis C. papa, praedecessor noster, pro dilecto filio, magistro C . . . . Natali, et bonae memoriae W. Roffio, subdiacono nostro, decano et capitulo Xanctonensibus, multoties apostolica scripta misisset, ut ipsos in canonicos reciperent, eis stallum in choro et locum in capitulo assignantes, ipsi apostolicam contemnentes, quod eos non decuit, jussionem, id efficere noluerunt; et licet per bonae memoriae A . . . . tunc archidiaconum et dilectum filium, S . . . . . decanum Pictavenses, et B . . . . cantorem Sanctae Radegundis, exsecutores super his delegatos, propter eorum contumaciam manifestam, in ipsorum excommunicationis et in Xanctonensem ecclesiam interdicti, sententia fuerit promulgata, ipsi eamdem nullatenus observantes, praesumpserunt in ecclesia interdicta divina nihilominus celebrare. Nos quoque pro eisdem Magistris, dilectis filiis, P . . . . abbati Aureae-Vallis, W . . . archidiacono Pictavensi, et W . . . . decano Asianensi, dedimus in mandatis ut, nisi praedicti canonici quasdam exceptiones, quas eis praetendebant, infra quadraginta dies per testes sufficientes probarent, eos ad receptionem ipsorum, per interdicti in ecclesiam Xanctonensem et excommunicationis sententiam in personas, remoto cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, compellere non tardarent. Cum autem jam dicti canonici in propositis exceptionibus probandis penitus defecissent, ipsi, tanquam viri providi et discreti, communicato prudentum virorum consilio, in eos et ecclesiam auctoritate nostra dictas sententias promulgarunt, sicut nobis fuit eorumdem litteris intimatum. Ad cumulum vero iniquitatis eorum accedit, quod postmodum ex apostolicae sedis benevolentia provocati, cujus obsequio dicti magistri quondam laudabiliter institerunt et ob hoc gratiam nostram et fratrum nostrorum meruerunt plenius obtinere, praedictis et multis aliis commissionibus omissis et etiam sententiis latis, eis quasi de novo firmiter dedimus in mandatis, ut, si duae praebendae vacarent, eas, ob reverentiam apostolicae sedis et nostram, ipsis quos ad hoc personas reputabamus idoneas liberaliter assignarent; quod si nulla vacaret, donationem nobis reservarent proximo vacaturae, personae idoneae conferendae: irritum quoque decrevimus et inane, si quid contra formam mandati nostri de ea ducerent praesumendum. Cumque post nostri receptionem mandati quaedam praebenda in dicta ecclesia vacaverit, sicut dilectus filius magister Stephanus, subdiaconus et notarius noster, suis nobis litteris intimavit et ipse magister C . . . , eam sibi postulaverit assignari, vel juxta mandatum nostrum nobis reservari personae idoneae conferendam, ipsi, non attendentes sedis apostolicae potestatem, sed nostrae benignitatis mansuetudine abutentes, ipsam alii de facto, quia de jure non poterant, sicut accepimus, assignarunt. Cum igitur in patientia sustinere minime debeamus quae in contemptum sedis apostolicae perperam attentantur, ne contumacibus et rebellibus contradicendi et reluctandi materiam praebeamus, quidquid de praebenda ipsa taliter factum est, irritum decernentes penitus et inane, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus, quatenus praebendam illam, amoto ab ea illo et quolibet illicito detentore, praefato magistro C . . . . auctoritate nostra, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, conferatis et ei stallum in choro et locum in capitulo assignetis, canonicos ad receptionem ipsius, per excommunicationis in personas et interdicti sententiam in Ecclesiam Xanctonensem, contradictione et appellatione postpositis, compellentes. Si qui vero contradixerint vel expressim a vobis requisiti non consenserint manifeste, ipsos tandiu ab officio et beneficio denuntietis auctoritate nostra, appellatione remota, suspensos, donec cum litteris vestris rei veritatem plenarie continentibus nostro conspectui se praesentent, ut, poena docente, cognoscant quam temerarium sit mandatis apostolicis contraire et latas ipsius auctoritate sententias non servare. Taliter autem studeatis mandatum apostolicum adimplere, ut devotio vestra per effectum operis comprobetur et obedientiam vestram debeamus dignis in Domino laudibus commendare. Scituri quod, sicut gratum babebimus et acceptum, si mandatum nostrum celeriter et efficaciter fueritis exsecuti, sic ferre non poterimus non moleste, si, quod non credimus, in hoc negligentes exstiteritis aut remissi. Quod si forte canonici Xanctonenses sententiam a vobis auctoritate nostra latam ex solita contumacia non duxerint observandam, vos ipsam, singulis diebus Dominicis et Festivis, candelis accensis et campanis pulsatis, per Xanctonensem dioecesim nuntiari publice faciatis, et eos, remoto cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, sicut excommunicatos praecipiatis ab omnibus arctius evitari, nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint harum tenore tacito a sede apostolica impetratae. Quod si non ambo, etc., alter vestrum, etc. Datum Laterani, VIII Kalendas Februarii, Pontitificatus nostri anno quinto. Cum fratrum et coepiscoporum nostrorum jura tueri, loci et officii nostri necessitas nos compellat, illorum praecipue indemnitati prospicere nos convenit et quieti, qui ad subventionem terrae sanctae, in qua steterunt pedes Domini, viriliter se accingunt, et ibi proponunt strenue Domino militare. Cum igitur venerabilis frater noster . . . Dunelmensis episcopus, voluntatem habeat transfretandi et contra inimicos crucis Christi suum et suorum impendendi Domino famulatum, propositum ejus benigno favore prosequimur et tam personam ipsius quam omnes possessiones episcopatus sui, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et tutela. Volentes igitur, tam dicto episcopo quam clericis suis paterna sollicitudine providere, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus quidquid eo in peregrinatione manente, post appellationem ab ipso et monachis vel clericis suis ad nos legitime interpositam, in eorum fuerit praejudicium attentatum, vos id auctoritate nostra, sublato appellationis obstaculo, in irritum revocetis, principali nobis quaestione servata. Nullis litteris obstantibus harum mentione non habita, etc. Quod si non omnes his exsequendis, etc. Tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Dat. Laterani. Ad nostram noveris audientiam pervenisse quod J . . . clericum, a prioratu ecclesiae Sancti Vincentii suis culpis exigentibus amovisti, sed eam, donec ipsi melius provideres, ejus duxisti custodiae commendandam. Cum ergo ad nos ipsius ecclesiae pertineat patronatus, nos ipsam dilectis filiis . . . Abbati et fratribus Casemarii, salvo jure tuo, quandiu nobis placuerit, duximus committendam, ut possessiones ipsius excoli faciant et earum proventus in expensas fabricae monasterii quam erigunt de novo convertant. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus ad praesentationem dilecti filii B . . . ostiarii nostri castellani de Castro, aliquem ex fratribus ipsis investias de eadem, qui tibi de jure tuo studeat respondere, mandatum apostolicum taliter impleturus, quod non cogas fratres eosdem propter hoc denuo laborare. Datum Laterani, II Non. Februarii, pontificatus nostri anno quinto. Dilecto filio, B . . . latore praesentium, accepimus intimante, quod cum olim venerabilis frater noster . . . Ambianensis episcopus, super provisione ipsius apostolico mandato recepto . . . decano de Piceio, quia tunc vacans beneficium non habebat in quo providere posset eidem, injungere procurarit, ut quam cito se facultas offerret, aliquam sui decanatus Ecclesiam ad ejusdem donationem episcopi pertinentem ipsi clerico, episcopali auctoritate, conferret et idem decanus ipsum ecclesia de Sarcum, tempore procedente vacante, curaverit investire, quia idem episcopus quod de mandato suo factum fuerat, postmodum irritare volebat, ipse clericus, voce ad nos appellationis emissa, nostro se conspectui praesentavit, super praedictis nobis deponens contra ipsum episcopum quaestionem. Unde nos jam dicto episcopo, quia non decebat eumdem ipsum clericum contra justitiam molestare, nostris dedimus litteris in mandatis ut eum ecclesiam jam dictam permitteret, sicut de ipsa fuerat auctoritate sua canonice investitus, pacifice possidere vel in praesentia dilectorum filiorum B.. . . praepositi, L. decani et Fulconis de Sparnac. canonici, Remensium, quibus causam ipsam commisimus, ei justitiam exhiberet. Verum episcopo mandatum nostrum adimplere nolente, idem judices juxta mandatum nostrum procedentes in causa, postquam per testes juratos et omni exceptione majores, sicut in eorum litteris prospeximus contineri, constitisset eisdem quod jam dictus clericus de mandato ipsius episcopi per praefatum decanum de Piceio de jam dicta fuisset ecclesia investitus, ipsum de illa, nostri auctoritate mandati, solemniter investire curarunt, eum in possessionem inducentes illius, quam jam dictus episcopus respondebat alii se dedisse. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus praedictam ecclesiam, prout est praefato clerico per jam dictos judices de nostri auctoritate adjudicata mandati, praevia ratione, amoto ab ea quolibet illicito detentore, faciatis ab ipso pacifice possideri, ac restitui fructus, quos exinde, post adjudicationem factam, eidem constiterit fuisse perceptos. Contradictores, si qui fuerint, per districtionem ecclesiasticam, appellatione postposita, compescentes. Nullis litteris, etc. Quod si non omnes, etc. duo vestrum, etc. Datum Laterani, septimo Idus Februarii, pontificatus nostri anno quinto. Constitutus in praesentia nostra dilectus filius, Petrus Arlagras, clericus, sua nobis insinuatione monstravit quod, cum a bonae memoriae C . . . papa, praedecessore nostro, ad A . . . quondam episcopum et capitulum Petragoricenses, ut ipsum in fratrem et canonicum suum reciperent, litteras deprecatorias et praeceptorias impetrasset, ipsi apostolica mandata surdis auribus transeuntes, id efficere neglexerunt. Tandem ad venerabilem fratrem nostrum. . . Burdegalensem archiepiscopum et te, fili abbas de Corona, ut eum in corporalem possessionem induceretis canonicae memoratae, appellatione cessante, litteras exsecutorias impetravit. Cum autem vos eum de Canonica curaretis juxta mandatum apostolicum investire, contradictores, eadem auctoritate suffulti, ab officio et beneficio suspendistis, qui nec sic eum recipere nec suspensionis voluerunt sententiam observare. Postmodum vero ad venerabilem fratrem nostrum. . . episcopum Petragoricensem, et dilectum filium . . . priorem de Corona, a nobis litteras exsecutorias impetravit, ut dictos canonicos, remoto appellationis obstaculo, usque ad condignam satisfactionem facerent excommunicationis sententiae subjacere, ipsam pulsatis campanis et accensis candelis, singulis diebus festivis et Dominicis innovantes. Sed quia in ipso negotio juxta formam mandati apostolici procedere neglexerunt, et tantae praesumptionis excessum, qui in contemptum apostolicae sedis noscitur redundare, non debemus clausis oculis praeterire, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus, juxta quod eisdem episcopo et priori mandavimus, super his, appellatione postposita, procedatis, nullis litteris obstantibus, si quae apparuerint, harum mentione non habita, a sede apostolica impetratae. Dat. Laterani, XI Kalendas Februarii, pontificatus nostri anno V. Ecclesiarum utilitatibus credimus profuturum, cum pro receptione illorum litteras apostolicas destinamus, quos honestas morum reddit et scientia commendatos. Sane, ad audientiam nostram, dilecto filio, B. praeposito Beliniacensi, referente, pervenit quod, cum olim bonae memoriae G . . ., Sancti Angeli diaconus cardinalis, tunc apostolicae sedis legatus, vobis preces direxerit et mandatum, ut ipsum in canonicum vestrum reciperetis et fratrem, vos, contemptis ejus precibus et mandato, id efficere noluistis, quare a venerabili fratre nostro, G . . . Eduensi episcopo, qui super hoc mandatum ejus acceperat, fuit de ipsa canonica investitus; sed, vobis nihilominus ejus receptionem contradicentibus, ad postulationem ipsius ad nostram praesentiam accedentis, eidem episcopo nostris dedimus litteris in mandatis ut quod de ipso laudabiliter fuerat inchoatum effectui manciparet, ad receptionem ipsius vos censura ecclesiastica compellendo. Vos vero in vestra contumacia persistentes, ab eo fuistis officio beneficioque suspensi, et postmodum excommunicationis vinculo innodati, qui, latas in vos parvipendentes sententias, vestra nihilominus beneficia percepistis, ab ingressu ecclesiae nullatenus abstinentes, sicut in ipsius episcopi litteris perspeximus contineri. Processu vero temporis, tu, fili decane, ad praesentiam nostram accedens, meruisti a nobis absolutionis beneficium obtinere, et ad petitionem tuam, dilectis filiis . . . Bessuensi, M.. . . tunc Sancti Stephani Divionensis, etc. . . Theolocensi abbatibus, dedimus in mandatis, ut super canonicorum absolutione procederent, ab ipsis sufficienti cautione recepta, quod eorum mandato parerent, ita tamen, ne quod a nobis de ipso fuerat inchoatum, quantum ratio juris permitteret, sustinerent aliquatenus annullari; quorum unus, eodem praeposito non citato nec recepto a vobis, duobus absentibus, praefatas sententias relaxavit, , et sic eum in elusionem mandati apostolici recipere contempsistis, sicut non effectus rei sed defectus operis manifestat. Quare idem fatigatus laboribus et expensis, coactus est ad nos suum replicare laborem. Ut igitur contemptum vestrum celeriter redimatis per obedientiam subsequentem, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus memoratum praepositum, qui vobis et Ecclesiae vestrae in pluribus existere poterit fructuosus, saltem hac vice in fratrem et canonicum admittatis, fraterna cum charitate tractantes. Alioquin, cum quod de ipso incoepimus nolimus relinquere inexpletum, noveritis nos dilecto filio . . . abbati Cluniacensi, nostris dedisse litteris in mandatis, ut si praemissa veritate nituntur, vos omni contradictione et appellatione postpositis, excommunicatos denuntiet et faciat usque ad satisfactionem congruam ipsam excommunicationem inviolabiliter observari. Datum Laterani, II Kal. Februarii. Scriptum est super hoc proedicto abbati Cluniacensi, juxta praemissam formam. Cum, ex injuncto nobis apostolatus officio, omnium Ecclesiarum ad nos provisio pertinere noscatur, merito ea quae perperam et contra canones exemptantur, per nostram debent correctionem ad viam rectitudinis et justitiae revocari. Significantibus siquidem dilectis filiis, magistro W . . . . camerae nostrae scriptore, et C . . . . Sanctae Mariae Majoris Pictavensis canonicis, nostris est auribus intimatum quod, cum integra beneficia, juxta solitum cursum ecclesiae, de ipsius proventibus, residentibus in ea canonicis per totum annum valeant ministrari, abbas, et quidam canonici ejusdem Ecclesiae, amori Dei amorem sanguinis praeferentes, post appellationem ad nos legitime interpositam, in Ecclesiae maximum detrimentum et ipsorum praejudicium et gravamen, viginti per plures canonicos instituere, imo, quod verius est, intrudere praesumpserunt. Ut enim alter intrusioni alterius consentiret, abbas quatuor, quidam duos et aliorum quilibet unum clericum intruserunt. Verum quia talia sustinere non possumus nec debemus, discretioni vestrae, per apostolica scripta mandamus quatenus inquiratis de praemissis diligentius veritatem et, si vobis constiterit canonicos illos post appellationem ad nos legitime interpositam taliter institutos, cum omnia, pendente appellatione, in suo statu debeant permanere, ipsorum institutionem, appellatione postposita, nuntietis penitus irritam et inanem et de damnis et injuriis dictis canonicis irrogatis faciatis satisfieri competenter. Testes autem, etc. Quod si non omnes, etc. Duo vestrum, etc. Datum Laterani, VII Kal. Februarii, pontificatus nostri anno V. Ad hoc nosse vos volumus quod super negotio, pro quo vestras nobis litteras destinastis, in praesentia nostra fuerat causa coepta. Clericus autem, qui pro eo quod variaverat et vacillaverat coram nobis, de mandato nostro captus est et detentus, infamiam non incurrit. Ne autem propter termini brevitatem super his procedere non possitis, volumus, ut in tantum eum de concessione nostra et licentia prorogetis, quantum temporis occasione consultationis hujusmodi est elapsum. Datum Laterani, III Idus Februarii, pontificatus nostri anno V. Olim, si bene recolimus, tibi, frater episcope, ad petitionem dilecti filii . . . . abbatis Sancti Spiritus de Panormo, dedimus in mandatis ut, quia quamdam abbatiam Sanctae Mariae de Ligno sibi subjectam, eo quod in loco minus idoneo sita est, ad quemdam locum in quo ecclesia Sanctae Trinitatis de Mungilito, censualis apostolicae sedis, constructa dignoscitur, mutare disposuerat, si de vestra procederet voluntate, ipsi, si fieri posset de assensu dioecesani episcopi et patroni transferendi abbatiam illam ad praedictum locum, salvo censu Romanae Ecclesiae debito, auctoritate nostra tribueres facultatem. Verum quia, sicut ex litteris tuis accepimus, idem locus ad Romanam Ecclesiam nullo pertinet mediante, nec est requirendus assensus alicujus episcopi vel patroni, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus dictum locum auctoritate vestra eidem abbati, salvo praedicto censu, sine difficultate qualibet assignetis, non permittentes eum super hoc ab aliquibus indebite aggravari. Datum Laterani, II Idus Februarii, pontificatus nostri anno quinto. Innovatur quasi jugiter Ecclesiae sanctae dolor nec ei conceditur ad tempus modicum a jugibus suspiriis respirare. Laborat enim in gemitu suo, lavat per singulas noctes lectum lacrymis, sed nondum deprecationem ejus ad plenum Dominus exaudivit. Nondum siquidem exterserat genas suas, sed erant lacrymae ejus in maxillis ipsius nec voluerat consolari, Attendite igitur et videte si est dolor similis sicut dolor Ecclesiae, cujus filios, imo sponsos, mactant sicut oves occisionis iniqui, et velut impurum sanguinem praelatorum ejus effundunt. Si ergo in viridi hoc praesumunt, in arido quid audebunt? Si in virum tanta nobilitate conspicuum, tanta praeditum dignitate, tanta honestate praeclarum, tanta ornatum scientia et eloquentia praepollentem scelus tam nequissimum commiserunt, quid creduntur de caetero in minores Ecclesiarum praelatos et saeculares principes commissuri? Quae potentia, quae justitia, quae auctoritas a talibus de caetero tuta erit? Si enim in christum Domini et per eum in Christum Dominum tam nefaria praesumpserunt, quid facient in minores? Nunquid inferioribus membris parcent, qui tantae crudelitatis audaciam ausi sunt in caput etiam exercere? Porro, quod deterius est et ex eo amplius formidandum, quod jam bis ministeriales imperii tam immane facinus perpetrarunt, ad consequentiam trahitur scelus istud et tantae malignitatis exemplum ad alios derivatur. Prius enim Otro de Barchisten praedictum Leodiensem episcopum, in exsilio positum, interfecit, et nunc sequaces ipsius tantum episcopum tam enormiter trucidarunt. Nolite igitur flere solummodo super illos qui quae desunt passionum Christi, juxta quod de se testatur Apostolus, in suo corpore compleverunt, sed super vos ipsos etiam defleatis, quibus de caetero timendi sunt familiares ut hostes et amici velut inimici cavendi, ne magis familiaris noceat inimicus et inimici hominis domestici ejus fiant. Fugite igitur a facie arcus, ut liberentur electi, et quia non est principiis obviatum, saltem mediis obviate, ne sero medicina paretur, si exspectantibus vobis finem, causa aegritudinis invalescat. Nos enim, quicunque monarchiam imperii obtineret, in tanto ei crimine nullatenus parceremus, sed ejus obviaremus conatibus pro ecclesiastica libertate, si etiam propter hoc ponere nos animam oporteret. Ne autem impunitas criminis aliquibus audaciam tribuat delinquendi, ex parte Dei omnipotentis Patris, et Filii, et Spiritus sancti, auctoritate beatorum apostolorum Petri et Pauli, et ex ea quam nobis Dominus, licet indignis, ligandi et solvendi contulit potestate, anathematizamus eos qui praefatum episcopum occiderunt et omnes illos quorum favore, assensu, auxilio vel mandato expresso vel tacito est occisus, et etiam universos qui eis, post facinus perpetratum, auxilium, consilium aut receptaculum praestiterunt vel praestare de caetero attentarint. Ideoque universitati vestrae per apostolica scripta mandamus et in virtute sancti Spiritus, sub obedientiae debito quo nobis tenemini, districte praecipimus, quatenus sententiam nostram singulis Dominicis diebus et festivis, pulsatis campanis et candelis accensis, publice ac solemniter omnes et singuli nuntietis, tam homicidarum nomina quam eorum quos in mortem ejusdem episcopi verbo vel opere conjurare constiterit, publicantes. Terras autem homicidarum ipsorum et omnium qui eis super hoc praestiterint vel praestitere favorem aut etiam modo praestant, denuntietis subjectas sententiae interdicti, sic quod, praeter baptisma parvulorum et poenitentias morientium, nullum in eis ecclesiasticum sacramentum aut divinum officium celebretur, nec decedentium corpora tradantur ecclesiasticae sepulturae. Ab ipsorum quoque familiis nihil in oblationem vel eleemosynam admittatur nec impendatur eis aliquod sacramentum, nisi baptisma puerulis, et poenitentia laborantibus in extremis. Praeterea, quocunque devenerint, sub eodem tenore, quandiu fuerint praesentes, prohibeatis celebrare divina. Haec autem statim post receptos rumores sub hac duximus districtione scribenda, sed cum plene didicerimus veritatem, longe districtius procedemus, nec erit apud nos acceptio personarum, quin et magnos et parvos cujuscunque dignitatis vel ordinis, indifferenter excommunicatos expressis nominibus nuntiemus et mandemus ab aliis nuntiari. Speramus praeterea et quasi pro certo tenemus quod is qui nullum bonum irremuneratum dimittit nullumque malum deserit impunitum, sicut jam de interfectoribus praedicti Leodiensis episcopi dignam sumpsit sua potentia ultionem, sic in occisores istius eorumque fautores severius ulciscatur. Praeterea volumus et sub eadem districtione mandamus quatenus, omni gratia et timore postpositis, inquiratis de singulis diligentissime veritatem et quod inveneritis non tardetis nobis fideliter intimare. Tu autem, frater archiepiscope, mandatum nostrum, omni gratia et timore postpositis, fideliter exsequaris et ab aliis facias per districtionem ecclesiasticam, appellatione remota, exsecutioni mandari. Datum Laterani, X Kalendas Februarii, pontificatus nostri anno quinto In eumdem fere modum, universis archiepiscopis, episcopis, abbatibus, prioribus, comitibus, ducibus et caeteris Ecclesiarum praelatis in Alemania constitutis. In nostra praesentia constitutus dilectus filius, G . . . . . . . . de Pertico, archidiaconus Nortimbriae, sua nobis conquestione monstravit, quod venerabilis frater noster . . . . . episcopus Dunelmensis, ecclesias de Estfolio et de Seton, ad ipsum archidiaconum de jure patronatus spectantes, praeter conscientiam ejus quibusdam personis pro sua voluntate concessit, unde idem archidiaconus se ipsis ecclesiis asserens spoliatum injuste, restitutionem sibi petebat impendi et super aliis in quibus eumdem episcopum sibi gravem et injuriosum aiebat, justitiam exhiberi. Dilectus vero filius, magister Constantinus, procurator ipsius episcopi, proponebat e contra, quod idem archidiaconus adeo in visitatione archidiaconatus sui se negligentem exhibuit et remissum, quod ex quo dictus episcopus consecrationem accepit, nunquam ibi suam praesentiam voluit exhibere, nec etiam per procuratorem aliquem administrationem archidiaconati debitam supplere curavit, propter quod ecclesiae archidiaconatus illius maximum sustinent detrimentum, et idem episcopus, ob ejus absentiam et defectum, servitio debito defraudatur; quasdam insuper ecclesias, videlicet de Aventon et de Lintewecestre quas, praeter archidiaconatum, titulo possidet qualicunque, de quibus centum libras sterlingorum percipit annuatim, sic inornatas et inordinatas esse dimittit, quod ibi divina more solito celebrari non possunt, domus etiam ecclesiarum illarum tempore suo dissipatae sunt penitus et destructae, eo quod non sit qui eas inhabitet et ad illarum reparationem intendat. Praeterea, in ecclesiis aliis pensiones indebitas bisantiorum aliquot a personis deservientibus ibi nititur extorquere, ut occasione pensionum illarum ecclesias personis decedentibus sibi quocunque modo valeat usurpare. Cumque super his et aliis saepe commonitus fuerit, non solum correctionem aliquam non admittit, verum etiam ipsi episcopo et clericis suis infert injurias et gravamen. Quia igitur per assertiones hujusmodi nobis non potuit de veritate constare, discretioni vestrae de utriusque partis assensu per apostolica scripta mandamus quatenus, partibus convocatis, et rationibus hinc inde plenius auditis et cognitis, quod canonicum fuerit, appellatione postposita, decernatis, facientes quod decreveritis inviolabiliter observari. Testes, etc. per districtionem ecclesiasticam, etc. Nullis litteris, etc. si quae apparuerint praeter assensum partium, etc. Quod si non omnes, etc. duo vestrum, etc. Datum Laterani, XV Kal. Martii anno quinto. intimasti, quod, cum venerabilis frater noster . . . . . . . Antissiodorensis episcopus, in dilectum filium, Antissiodorensem archipresbyterum, excommunicationis sententiam promulgasset, archipresbyter tuo se conspectui praesentavit et quod staret mandato Ecclesiae sufficientem obtulit cautionem, petens humiliter ut absolutionis ei beneficium exhiberes. Tu vero volens episcopo memorato deferre, ipsum saepius monuisti, ut absolveret archipresbyterum memoratum; sed quia monitis non parebat, excommunicatum absolvere curavisti, quem episcopus pro absoluto non habet, utpote qui proponit quod ad te illius absolutio non spectabat. Unde quaeris quid in similibus de caetero sit agendum. Datum Laterani, XIII Kal. Martii, pontificatus, etc. anno quinto. Tacti sumus dolore cordis intrinsecus et gravi moerore turbati, quod, sicut multorum relatione didicimus et ipsa rerum evidentia manifestat, monasteria per Tusciam, Marchiam et ducatum Spoletanum constituta, nullo medio ad Romanam Ecclesiam pertinentia, quae, sicut esse noscuntur specialius apostolica protectione munita, sic esse deberent in observantia regularis ordinis potiora, usque adeo sunt peccatis exigentibus deformata et in spiritualibus et temporalibus diminuta, quod jam eis multo deterius esse videtur, quae gaudere poterant speciali privilegio libertatis quam illis monasteriis quae archiepiscopis, vel episcopis lege noscuntur dioecesana subjecta. In quo siquidem apostolicae sedi a multis detrahitur quod ad reformationem, et correctionem abbatum et conventuum monasteriorum ipsorum, exstitit hactenus ultra quam debuerit negligens et remissa. Volentes autem, prout ex susceptae tenemur administrationis officio, reformationi monasteriorum ipsorum sollicitius imminere, quorum curam debemus gerere specialem, cum fratribus nostris deliberantes diutius, ut viam ad hoc possemus eligere meliorem, cum per legatos a nostro latere destinatos abbates et conventus ipsos nequeamus annis singulis visitare, taliter duximus statuendum, quod hoc anno apud Perusium abbates monasteriorum ipsorum singuli, cum uno, vel duobus tantum monachis et quinque duntaxat equitaturis, ne monasteria in multarum personarum et equitaturarum numero immoderatis graventur expensis, convenientes in unum coram vobis, quos in capitulo vice nostra volumus residere, per quos etiam illos ad capitulum statuto termino convocari mandamus de reformatione religionis et ordinis studiose pertractent, et per vos vice nostra fungentes visitatores eligantur idonei, qui ad singula monasteria personaliter accedentes, quae in ipsis circa temporalia et spiritualia corrigenda et reformanda cognoverint, tam in capite quam in membris regulariter, appellatione remota, corrigant et reforment; contradictores regulari districtione, sublato appellationis obstaculo, punientes. Ipsi autem visitatores, cum ad monasteria praedicta causa visitationis accesserint, quaternarium equitaturarum numerum non excedant, ne de ipsorum praesentia propter expensarum gravamen monasteria laesionem incurrant, per quos ipsa speramus et cupimus in spiritualibus et temporalibus reformari. Si vero datum desuper fuerit, ut per hoc sollemne capitulum, quod cum deliberatione dignoscimur statuisse, monasteria illa proficiant, singulis annis in diversis locis, et sub diversis personis, quae debeant in capitulo praesidere, praecipiemus capitulum celebrari, taliter auctore Domino providere volentes, quod per statutum nostrum monasteriis vel abbatibus nullum prorsus in libertate sua praejudicium generetur. Unde, nos praedictis abbatibus et conventibus per scripta nostra districte praecipiendo mandavimus, ut abbates ipsi, statuto loco et die, juxta quod praecipimus, convenire procurent, et sic auctore Domino efficaciter in nostri exsecutione mandati procedant, quod ipsis ad animarum salutem proficiat, et per sollicitudinem suam monasteria sibi commissa valeant in melius reformari, nec nos negligentiam suam cogamur de caetero apostolica severitate punire. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus mandatum apostolicum, sicut de vestra discretione confidimus, juxta quae praemisimus diligenter et efficaciter studeatis implere. Quod autem per vos et visitatores fuerit ordinatum, quantocius fieri poterit nobis volumus et praecipimus intimari. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Laterani, XV Kal. Martii anno V. Scriptum est super hoc juxta praemissam formam, abbatibus et conventibus per Tusciam, Marchiam et ducatum Spoletanum. Item scriptum est super hoc juxta praemissam formam . . . . . Atrebatensi et . . . . Parisiensi episcopis, et . . . . . Sanctae Columbae Senonensis, et . . . . Sancti Victoris Senonensis abbatibus, et quod conveniant pro facto ipso apud Parisios. Scriptum est universis abbatibus et conventibus per Remensem et Senonensem provincias constitutis ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentibus. It. scriptum est ut supra . . . . . . Bituricenci archiepiscopo, et . . . . . . de Silva, et . . . . . . de Corona abbatibus, pro universis abbatibus et conventibus per Bituricensem et Burdegalensem provincias et Aniciensem dioecesim constitutis, ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentibus, ut conventus fiat apud Lemovicas. Cum, divina testante Scriptura, pater filium quem diligit corripiat et castiget, si magnificentiam regiam, quam sincera diligimus in Domino charitate, super his quae contra caput et membra, nos videlicet et Romanam Ecclesiam, clericos et Ecclesias dignoscitur commisisse, apostolicis litteris reprehendimus et etiam increpamus, ei gratum debet existere pariter et acceptum, cum hoc ex dilectione noscatur, non ex indignatione aliqua, provenire, praesertim cum in hoc Apostoli exsequamur edictum, qui episcopum instruens, inquit ad Timotheum: Insta opportune importune, argue, obsecra, increpa, in omni patientia et doctrina . Super quo quidem in maximo difficultatis articulo quantum in te fuit sedem apostolicam posuisti, licet qui Ecclesiam suam non deserit, imo cum ea se asserit usque ad consummationem saeculi permansurum, ipsam ex alto respiciens, dignatus sit a tanto gravamine relevare, et quod ipsa incoepit contra opinionem multorum de bono semper in melius prosperare. Gratum tamen habemus, si, quemadmodum nuper accepimus, cum eodem rege verae pacis foedera reformasti, gratius habituri, si ea curaveris firmiter observare. Praeterea, cum venerabilem fratrem nostrum. . . . Bathoniensem episcopum et quosdam abbates pro negotio crucesignatorum ad nostram praesentiam direxisses ac nos secundum qualitatem negotii magnificentiam regiam, in his quae cum Deo potuimus, voluerimus exaudire, quia juxta voluntatem tuam ex toto petitiones regias, sicut nec debuimus, non duximus admittendas, tu, eisdem nuntiis ad tuam praesentiam redeuntibus, tanta fuisti turbatione commotus, quod publice inhibere curasti, ut nullus de regno tuo legatum, vel nuntium sedis apostolicae, per totum regnum, praesertim per Angliam, recipere attentaret, et licet mandatum hujusmodi tanquam indiscrete prolatum postea revocasses, in quantum tamen in ejus prolatione apostolicam sedem offenderis, cum inauditum sit aliquem principum taliter hoc fecisse regia non debet discretio ignorare. non possumus sine moerore recolere nec etiam sine dolore referre. Nam venerabilem fratrem nostrum . . . . . Lemovicensem episcopum expellens a sede propria, violenter ecclesiasticos redditus, sicut te non decuit, occupasti. Venerabilem quoque fratrem nostrum . . . .. Pictavensem episcopum, in multis aggravans et offendens, Ecclesiam et dioecesim suam pene penitus destruxisti. In celebrandis etiam ipsorum electionibus indebitam tibi vindicans potestatem et proventus Ecclesiarum tuis usibus applicans, electiones niteris impedire, illosque tandem ad quos spectat electio illicita vexatione compellis, ut eligant juxta tui arbitrii voluntatem, sicut de Lincolniensi Ecclesia fecisse dignosceris, in qua electionem fieri non permittis, ut redditus ejus, qui magni sunt, in tuis valeas manibus diutius detinere; ac de canonicis Sagiensis Ecclesiae, quorum bona per servientes tuos occupari fecisti et eos multis affici contumeliis, quoniam in electione celebranda juxta mandatum tuum minime processerunt, sed nec adhuc permittis Sagiensem episcopum episcopatus sui pacifica possessione gaudere. Quid etiam feceris Constantiensi Ecclesiae nullatenus ignoramus, licet forsan id credas ad nostram notitiam non venisse. Praeterea cum venerabilem fratrem . . . . Dublinensem archiepiscopum antequam promotus esses in regem, contra eum indebite indignatione concepta, ab Ecclesia sua coegeris exsulare, atque ab Ecclesia Romana saepe commonitus eum in gratiam tuam recipere non curaris, cum postquam te Dominus ex alto respiciens in regni solium sublimavit crederemus eidem archiepiscopo divino intuitu magnificentiam regiam provisuram, et recepturam ipsum in gratiam cui Providentia divina magnifice sic providit, nostra remansimus opinione frustrati, quia nec intuitu Dei nec precum nostrarum obtentu, quas pro eodem archiepiscopo saepius recepisti, eidem gratiam regiam restituere procurasti, nec ut ad Ecclesiam suam ipsum redire permitteres et bona sibi restitueres ablata quibuslibet potuisti, quia noluisti, precibus inclinari; quin imo extra universum regnum tuum, cum jam senex sit et decrepitus, pro cujus senectute debueras specialiter misereri, cogitur vitae necessaria mendicare. Super quibus omnibus, in quantum Creatorem tuum offenderis, qui tibi tantam in terris tribuit potestatem, si diligenter attendis, timendum tibi est ne ipse qui in servis suis se ipsum honorari asserit et contemni, juxta verbum evangelicum, ubi dicitur: Qui vos recipit, me recipit , qui vos spernit, me spernit , illatas injurias servis suis et ex parte vindicet in praesenti, ut tibi saltem vexatio tribuat intellectum et etiam reservet sibi vindictam aliam in futuro. Cupientes igitur, prout officii nostri sollicitudo deposcit, mansuetudinem regiam paternis commonitionibus et a malo retrahere et ad bonum propensius invitare, magnitudinem tuam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, in remissionem tibi peccaminum injungentes, quatenus quid te facere deceat vel vitare, magis quam hactenus feceris diligenter attendens, Romanam Ecclesiam quae constitutione divina universorum fidelium mater est et magistra, et te tanquam specialem filium sinceris in Domino charitatis brachiis amplexatur, studeas attentius venerari, sicque universas Ecclesias et personas ecclesiasticas regni tui diligas et honores et ab ipsorum molestatione desistas, ipsis satisfaciens competenter in quibus eos dignosceris offendisse, quod et Deum, per quem reges regnant et temporum momenta decurrunt tibi reddas propitium et placatum et in Ecclesiis regni tui pro salute regia et incremento regni tui ad eum offerantur orationes assidue ac devote. Sciturus quod, anno quinto. Ecce etenim aurum versum est in scoriam et pene penitus aeruginavit argentum, cum a puritate vestri propositi recedentes et in invium declinantes a via, quasi manum retraxistis ab aratro et retrorsum cum Loth conjuge respexistis. Cum fugientes Aegyptum festinare debuissetis ad terram melle ac lacte manantem, errantes ad solitudinem divertistis, ubi reducentes ad animum qualiter in Aegypto super ollas carnium sederatis, non solum esuristis allia et pepones, sed fraternum sanguinem sitivistis. Sane, rememorans serpens antiquus qualiter inter semen mulieris et eum inimicitias Deus posuerit, post hominis primi lapsum, quia in caput praevalere non potuit, insidiatus calcaneo, se ipsum occultavit in via, ut vel equorum ungulas tangeret et cum equo prosterneret ascensorem, consueta fraudis astutia et solitae nequitiae malignitate procurans ut saltem modicum fermenti corrumperet totam massam et omnium facti rei, cum offenderetis in uno, totius laboris vestri meritum perderetis. Attendens siquidem ipse hostis antiquus, qui est diabolus et Satanas, qui seducit universum orbem, quod majorem charitatem nemo habet quam ut animam suum ponat quis pro amicis suis, ut vos tantae charitatis affectu et mercede privaret, contra fratres vestros bellum movere vos fecit et signa vestra primum contra fideles populos explicare, quatenus sic ei peregrinationis vestrae solveritis primitias et tam vestrum quam fratrum vestrorum sanguinem daemonibus fuderitis. Habentes igitur faciem non euntis in Hierusalem, sed descendentis potius in Aegyptum, in Hierico ab Hierosolymis descendistis et incidistis ideo in latrones, qui et vos virtutum spoliarunt amictu et peccatorum plagas imposuerunt spoliatis, nec abire tamen voluerunt hactenus nec relinquere semivivos, cum adhuc apud vos immissiones per angelos malos fiant, ut tanquam pro necessitatibus vestris divertatis ad insulas et in sumptus vestros Christianorum spolia convertatis, sicut nuper Jaderam accepimus vos fecisse. Cum enim illuc navigio venissetis, signa vestra contra civitatem protinus expandentes, tentoria in obsidione fixistis, vallavistis undique civitatem, et muros ipsius non sine multa effusione sanguinis suffodistis. Cumque cives subire cum Venetis judicium nostrum vellent, nec in hoc etiam apud vos potuissent misericordiam invenire, circa muros suos Crucis imagines suspenderunt. Sed vos in injuriam Crucifixi non minus civitatem impugnastis et cives, sed eos ad deditionem violenta dextera coegistis. Debuerant autem vos a tam nequissimo proposito vel reverentia crucis assumptae, vel charissimi in Christo filii nostri Henrici, regis Hungarorum illustris, et nobilis viri Andreae ducis, fratris ejus, devotio, qui pro terrae sanctae subsidio crucis signaculum assumpserunt, vel saltem apostolicae sedis auctoritas, quae vobis curavit districtius inhibere ne terras Christianorum invadere vel laedere tentaretis, nisi vel ipsi vestrum iter nequiter impedirent, vel alia causa justa vel necessaria forsan occurreret, propter quam aliud agere, accedente consilio legati, possetis. Ne vero praemissa inhibitio segniter audiretur, si qui contra eam venire praesumerent, cos denuntiavimus excommunicationis vinculo innodatos et beneficiis indulgentiae quam apostolica sedes crucesignatis indulsit, immunes. Caeterum licet dilectus filius noster Petrus, tituli Sancti Marcelli presbyter cardinalis, apostolicae sedis legatus, prohibitionis nostrae tenorem quibusdam ex vobis exponere curavisset et tandem litterae nostrae vobis fuissent publice praesentatae, nec Deo nec sedi apostolicae detulistis, sed ut se redderent coegistis miseros Jadertinos. Veneti ergo in oculis vestris subverterunt muros civitatis ejusdem, spoliaverunt ecclesias, aedificia destruxerunt et vos cum eis Jadertinorum spolia divisistis. Ne igitur addatur peccato peccatum, et in vobis quod legitur impleatur: Peccator contemnit cum in profundum venerit vitiorum , universitatem vestram monemus et exhortamur attentius et per apostolica vobis scripta mandamus et sub interminatione anathematis districte praecipimus quatenus Jaderam nec destruatis amplius quam hactenus est destructa, nec destrui faciatis, aut quantum in vobis fuerit permittatis, sed nuntiis regis ejusdem ablata omnia restituere procuretis. Alioquin, vos excommunicationis sententiae subjacere noveritis et a promissa vobis venia remissionis immunes. Tacti sumus dolore cordis intrinsecus et non modico moerore turbati, quod qui a propriis laribus Christi milites recessistis in via, imo in invio potius Satanae satellites facti estis, et qui miseratis manum ad aratrum, conversi retrorsum jam apti non estis, juxta sententiam evangelicam, regno Dei. Cum enim ab Aegypto in Hierusalem ascendere nonovissetis, ab Hierosolima descendistis potius in Aegyptum et retro cum Loth conjuge respexistis; propter quod cum eadem estis in salis statuam immutati, non illius quod in omni sacrificio jubetur apponi, sed illius verius de quo Dominus: Si sal evanuerit, inquiens, in quo salietur? ad nihilum valet ultra, nisi ut mittatur foras, et ab omnibus conculcetur. Sane, cum crucem tuleritis propter Christum in eum arma postmodum convertistis; et qui debueratis Sarracenorum provinciam expugnare, Christianorum Jaderam occupastis. Accepimus enim quod cum illuc navigio venissetis, signa vestra, etc., in eumdem modum usque Jadertinorum spolia divisistis. Licet autem super hoc fuerimus non modicum conturbati, gaudemus tamen in Domino quod culpam vestram cognoscitis et eam proponitis per poenitentiam expiare, sicut venerabilis frater noster Suessionensis episcopus, et alii qui venerunt cum eo, ex parte vestra nobis humiliter intimarunt, qui etsi vestrum apud nos extenuarint excessum, noluerunt tamen, quia nec poterant, contumaciter excusare. Intelleximus namque per eos quod non inducti propria voluntate, sed quasi quadam necessitate coacti, ad expugnationem Jaderae processistis, licet hoc tantae crudelitatis audaciam non excuset, cum in hujusmodi necessitate induxeritis vosmetipsos, et cum pellem pro pelle ac cuncta quae habet homo debeat dare pro anima sua. Ut igitur crimen vestrum penitus expurgetur, monemus universitatem vestram et exhortamur attentius, et per apostolica vobis scripta districte praecipiendo mandamus quatenus de tanto poenitentes excessu et satisfacientes congrue de peccato, per poenitentiam placare Dominum, et per satisfactionem, proximum studeatis, universa reddentes, quae ad vos de Jadertinorum spoliis devenerunt et a similibus de caetero penitus abstinentes. Quia vero sententiam sedis apostolicae quam pro facto proprio incurristis, praeter auctoritatem nostram nullus valuit relaxare, cum inauditum sit hactenus ut quisquam eos quos Ecclesia Romana ligasset absolvere attentaret, nisi, forsan in mortis articulo constitutos, sicut ipsa permittit, ideoque absolutio illa nulla fuerit quam vobis exhibuerunt episcopi vobiscum in exercitu constituti, dilecto filio, P . . . tituli Sancti Marcelli presbytero cardinali, apostolicae sedis legato, dedimus in mandatis ut vel per se, vel per alium virum discretum, ab eis qui nondum juraverunt nostris stare mandatis hujusmodi exigant et recipiant juramentum, a juratis autem exposcant ut se jurasse taliter in eorum praesentia recognoscant, et sic vobis auctoritate nostra suffulti juxta formam Ecclesiae munus absolutionis impendant. Deinde salvo in aliis mandato nostro vobis injungant sub debito juramenti ut vos, comites et barones, per litteras vestras apertas cum sigillis pendentibus, tam vos quam successores vestros sedi apostolicae obligetis, quod ad mandatum ejus de tanta praesumptione satisfactionem curabitis exhibere, omnibus autem praecipiant in communi ut a similibus de caetero penitus caveatis, nec invadentes terras Christianorum, nec laedentes in aliquo, nisi forsan illi vestrum iter nequiter impedirent vel alia justa, sive necessaria causa forsan occurreret, propter quam aliud agere interveniente apostolicae sedis consilio valeretis. Caeterum verba quaedam in ore posuimus episcopi memorati quae ipse vobis poterit fideliter explicare. Monemus igitur universitatem vestram et exhortamur in Domino, et per apostolica scripta mandamus quatenus praedicto regis Hungariae humiliter supplicetis ut de innata sibi regali clementia super offensa quam commisistis in eum, pro Deo et propter Deum vobis dignetur misericordiam exhibere. Commissae nobis Sanctae et apostolicae sedis hortatur auctoritas ut locis et personis ipsius auxilium devotione debita implorantibus tuitionis praesidium impendere debeamus; quia sicut injusta poscentibus nullus est tribuendus assensus, sic legitima et justa desiderantium nulla est differenda petitio, praesertim eorum qui cum honesta et laudabili morum compositione gaudent omnipotenti Deo deservire, Eapropter, dilecti in Christo filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praedecessorum nostrorum Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, coenobium sancti Laurentii de Aversa, in quo divino estis obsequio mancipati, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, atque ab omni tam ecclesiasticae quam saecularis personae jugo ita omnino liberum manere decernimus ut soli sanctae et apostolicae Romanae Ecclesiae nullo medio perenniter sit subjectum. Statuimus quoque ut illa monasteria, ecclesiae sive cellae quae coenobio vestro concessa sunt, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; quae quidem his nominibus annotantur, videlicet coenobium Sancti Laurentii de Aversa praedictum, situm extra moenia civitatis Aversae, cum ecclesia Sancti Petri sistente prope portam ejusdem monasterii, cum burgo quod est juxta dictum monasterium, ac cum alio burgo quod dicitur Verzalus, cum omnibus juribus, rationibus et pertinentiis, et plures alias ecclesias quas brevitatis causa praetermitto. Quas quidem Ecclesias sive parochiales sive populum non habentes, cum suis juribus vobis et eidem coenobio auctoritate apostolica confirmamus; ipsas, et si quas alias cum suis hominibus et parochianis poteritis in futurum canonice adipisci, in favorem religionis vestrae et ut quietius et tranquillius omnium Creatori pro salubri statu universalis Ecclesiae serviatis, ab omni jure episcopali eximimus de speciali gratia et plenitudine potestatis, ita quod in nullo episcopali jure seu contentiosa jurisdictione monachi seu clerici saeculares et parochiani in vestris ecclesiis sive cellis commorantes respondere dioecesanis episcopis teneantur neque coram eorum ordinariis conveniri valeant, etiamsi in loco non exempto delinquant forsitan, contrahant vel res litigiosae existant. Et in majorem vestrae religionis favorem similiter indulgemus ne quisquam episcopus vel archiepiscopus monasterii vestri monachos et homines domesticos, servitores ipsius laicos pro ulla causa ullove modo sine Romani pontificis licentia suspendere aut excommunicare praesumat. Volumus etiam ac perpetua stabilitate firmamus ut nullus episcoporum vel archiepiscoporum audeat aedificare Ecclesiam sive capellam in locis quibus possit vestro monasterio, Ecclesiis sive cellis, vel earum parochianis aliquod praejudicium vel scandalum generari. Confirmamus etiam vobis et jamdicto coenobio privilegia donationis ipsarum ecclesiarum, sive a laicis sive viris ecclesiasticis factae sint; quarum Ecclesiarum instrumenta nostro conspectui ut authentica et legitima praesentastis apostolico judicio approbanda; quibus visis et intellectis, ipsa approbavimus et ratificavimus et ex certa scientia confirmavimus; quibus etiam etsi quod forte injuria seu negligentia minus firmitatis insertum est, vires plenissimae notionis ex hac nostra suscipiant auctoritate. Nihilominus etiam confirmamus vobis et praelibato coenobio privilegium centenariae prescriptionis quod felicis memoriae Urbanus papa eidem coenobio de benignitate apostolica indulsit decernentes eos qui possessiones libertatesque ejusdem coenobii, vassallorumque suorum jura seu redditus detinuerint occupatos, exinde fore penitus amovendos, ipsisque nullum omnino jus per detentionem vel possessionem hujusmodi se posse acquirere vel habere ac nullum vobis propter hoc vel juri ipsius coenobii super his praejudicium, factum esse vel posse in aliquo generari, nisi legitime constiterit detentores ipsos praescriptione centenaria fore munitos. Statuimus etiam ut idem monasterium et universae ejus Ecclesiae et omnia quae ad ipsum pertinent, quieta semper et ab omni jugo mortalium libera sub solius sanctae Romanae Ecclesiae jure ac perpetua defensione permaneant et consistant, ita quod super his nullo unquam tempore debeatis impeti vel modo quolibet molestari. Quod si aliquis contra hoc salubre praeceptum ire tentaverit et possessiones et jura, libertates, vel alias res mobiles seu stabiles monasterii vestri vel ejus ecclesiarum, obedientiarum, oblatorum seu etiam aliquorum hominum vestro monasterio subjectorum abstulerint, sive ablata retinuerint, postquam ipsorum ordinarii a vobis tertio admoniti justitiam ecclesiasticam de his facere noluerint, a vobis admoniti semel, bis et tertio si non satisfactione congrua quod male egerint emandare studuerint, ex indulgentia sedis apostolicae duximus eoncedendum ut liceat tibi, Matthaee abbas, tibique canonice succedentibus apostolica auctoritate super eosdem impetitores canonicam excommunicationis proferre sententiam et illos viciniis episcopis excommunicatos fore vestris denuntiare apicibus; qui episcopi illos pro excommunicatis habeant et omnibus sibi commissis ut excommunicatos a sacratissimo corpore et sanguine Christi separatos evitare jubeant eisque ecclesiasticam denegent sepulturam. Quod si ausu temerario, transactione seu arbitrio aliquo interveniente, per vos vel successores vestros seu per quemvis alium contra tenorem hujusmodi decreti absque licentia sedis apostolicae non faciente de immunitate hujusmodi mentionem fuerit attentatum, ex nunc illud decernimus viribus omnino carere et praefatum coenobium cum omnibus suis membris habitis et habendis pleno jure sedi apostolicae sit subjectum. De abundantiori quoque gratia sedis apostolicae concedimus vobis et successoribus vestris ut si aliquam de vestris Ecclesiis, possessionibus vel redditibus alicui viro ecclesiastico sive in beneficium sive ad annuum censum canonice concesseritis, quod licitum sit vobis vestrisque successoribus bono vestri coenobii post obitum ejusdem personae ecclesiasticae, vel cum beneficium ipsum vacaverit, a quoquam viro ecclesiastico concessum fuerit, beneficium ipsum sive redditus ad utilitatem vestram retinere, nonobstante super hoc aliquo jure communi a nobis vel a nostris successoribus edito vel edendo, seu litteris a sede apostolica aut a nostris legatis cardinalibus super hoc impetrandis, nisi de hujusmodi privilegio expressam fecerint mentionem. Praeterea quaecunque bona concessione pontificum, liberalitate principum vel oblatione fidelium vestrum hodie coenobium legitime possidet, vel in futurum canonice possidebit, vobis vestrisque successoribus et eidem coenobio auctoritate apostolica nihilominus confirmamus. Chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium sive basilicarum, ordinationes monachorum seu clericorum tam in ipso coenobio quam in adjacentibus villulis ac in ecclesiis civitatis et dioecesis Aversanae, a quocunque malueritis catholico accipiatis episcopo. In aliis vero monasteriis et obedientiis vestris haec a dioecesano episcopo prius postulabitis; siquidem gratiam et communionem sedis apostolicae habuerit et ea gratis et absque pravitate voluerit impertiri. Alioquin, liceat vobis quemcunque malueritis adire antistitem, qui nostra fretus auctoritate quod postulatur indulgeat. Baptismum vero ac infirmorum oleum, visitationes per vos et per clericos vestros seu monachos in oppidis vestris, castellis seu villis habeatis. Missas autem publicas ab aliquo episcopo tam in coenobio quam in adjacentibus ejus Ecclesiis celebrari, stationes fieri, processiones deduci absque licentia abbatis et priorum seu rectorum locorum voluntate omnimode prohibemus, ne in servorum Dei recessibus saecularibus occasio praebeatur ulla conventibus. Si quis autem adversus praedictum coenobium justam se putat habere querelam ac apud ejusdem coenobii abbatem vel monachos litem per sententiam decidere aut diffinire noluerit, statuimus ut ante legatos nostros querimonia deferatur, quatenus aequitate judicii sine personarum acceptione sua cuique justitia, Deo auctore, servetur. Sepulturam quoque coenobii vestri et omnium ecclesiarum seu obedientiarum vestrarum liberam esse omnino censemus, ut eorum devotioni et extremae voluntati qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat. Salva tamen justitia illarum ecclesiarum a quibus mortuorum corpora assumuntur. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nullus ubi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur nisi quem fratres communi consensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et beati Benedicti regulam praeviderint eligendum. Electus autem ad Romanum pontificem benedicendus accedat. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum coenobium temere perturbare aut ejus possessiones auferre vel ablatas retinere vel injuste datas suis usibus vindicare, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare; sed omnia integre conserventur eorum pro quorum sustentatione et gubernatione concessa sunt usibus profutura: salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita si non praesumptionem suam digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax ejusdem Domini nostri Jesu Christi; quatenus et hic fructuum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Datum Laterani per manum Blasii S. R. E. subdiaconi et notarii Idibus Julii, indictione V, incarnationis Dominicae anno 1202, pontificatus vero domini Innocentii papae III anno quinto. INNOCENTIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ROGERO abbati monasterii Beatorum Petri et Pauli Sanctique Augustini quod juxta metropolim Doroberniae situm est, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum. Licet omnes Ecclesias ex injuncto nobis divinitus apostolatus officio diligere atque honorare generaliter debeamus et suam eis justitiam conservare, illis tamen propensiori cura nos convenit imminere quae ad jus et proprietatem Ecclesiae Romanae specialiter pertinere noscuntur, cui auctore Domino deservimus. Hoc nimirum intuitu, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et monasterium in honore beatorum apostolorum Petri et Pauli a gloriosae memoriae Aethelberto Anglorum rege ad orientem Doroberniae civitatis in suam sibique succedentium regum, ejusdemque urbis praesulum sepulturam a fundamento constructum, et sub jurisdictione sedis apostolicae sine medio constitutum, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Bonifacii, Adeodati, Agathonis, Joannis, Calixti, Innocentii, Lucii, Eugenii, Alexandri, et Coelestini Romanorum pontificum sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones quaecunque bona monasterium ipsum in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis praestante Domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata consistant. Libertatem quoque ab eisdem praedecessoribus nostris per authentica privilegia eidem venerabili loco concessam nos auctore Deo ratam et inconcussam in posterum volumus conservari; et sicut monasterium ipsum in initiis nascentis Christianae religionis apud regnum Anglorum in monasticae religionis observantia exstitit primum, ita nihilominus cum omnibus ad ipsum pertinentibus perpetuis futuris temporibus ab omni servitio liberum, ab omni mundiali strepitu maneat inconcussum, scilicet nec ecclesiasticis conditionibus sive angariis quibuslibet obsequiis saecularibus aliquo modo subjaceat, neque ullus omnino in ejusdem monasterii dominium quolibet modo se ingerat, vel quamlibet imperandi sibi vindicet potestatem, vel aliquas molestias inferat, consuetudinem imponat, aut etiam in eo Missarum solemnia, nisi ab abbate et fratribus invitatus, celebrare praesumat. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nullus ad ejusdem loci regimen extraneus assumatur; nisi forte, quod absit, in loco ipso idonea persona ad hujusmodi officium non poterit reperiri; sed de congregatione ipsa, et quem communis consensus fratrum seu pars consilii sanioris propria sibi elegerit voluntate, sine aliqua professionis exactione in monasterio benedicatur eodem. Haec igitur omnia, sicut a jamdictis praedecessoribus nostris constituta et privilegiorum suorum sunt munimine roborata, ita et nos vobis vestrisque successoribus et per vos eidem monasterio in perpetuum praesentis scripti pagina confirmamus. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei ac Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Amen. Amen. Datum Laterani, per manum Blasii S. R. Ecclesiae subdiaconi et notarii, II Non. Novembris, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1202, pontificatus vero Domini Innocentii papae III, anno quinto.
|
(licet nec de mandato
nostro nec regio fuerint spoliati; unde,
contra nos vel regem non debuerant commoveri) (scilicet
cum plebatus in sua sit dioecesi constitutus) (unde nec ab eis posse objici videbatur quod
idem esset a paucioribus secundum eorum assertionem
electus, cum ipsi appellationem ad nos legitime
interpositam contemnentes et praeter licentiam
nostram recipientes episcopum memoratum,
reddiderint se indignos) (Matth. X, 56) (Rom. VI, 23) (I Joan. IV, 12) (Rom. XII,
10) (Matth. VII, 12) (Joan. XVI, 22) (Joan. II, 12) (Joan. V, 8) (Rom. XII, 5) (Matth. XXIII, 9) (Joan. X, 16) (Joan. XXI,
17) (Luc. XXII, 32) (quoniam
nec caro nec sanguis, sed is potius, cujus vices in
terris gerimus, Jesus Christus tibi misericorditer
inspiravit) (quod non credimus) (quae facta fuerat
ab excommunicatis, appellatione praevia, postquam
vos iter arripuistis ad sedem apostolicam
veniendi, electo vestro vivente) (si tamen sine periculo potuerint
convocari) ( sic ) ( sic ) (Matth. XVIII, 7) ( sic ) (Rom. XII, 5) (Joan. I, 42) (Joan. XXI, 17) (Matth. XXVI,
27, 28) (Act. XX, 35) (I Cor. XV, 6) (Matth. XXVI, 27; Marc. XIV, 22; Luc. XXII, 19) (Luc. 22, 19) (Matth. XXVI, 28; Marc. XIV, 24) (Luc. XIX) (Joan, XI, 41) (Joan.
XVII, 1) (Hebr. IX, 15) (Joan. LV, 57) (Rom. IV, 25) (I Petr. II, 21) (Isa. LIII,
4) (II Cor, III, 6) (Hebr.
X, 38) (Joan.
VI, 64) (convincitur) (Joan. III, 5) (Isa. XXXII, 20) (Joan. XVII, 11) (ibid., 20,
21) (Deut. XVII,
8-12) (Matth. XVI, 19) (I Cor. VI, 3.) (II Tim. IV, 2) (Matth X, 40) (Luc. X, 16) (Prov. XVIII,
3)
|
[ Decret. om. in s. mon. serv.] [ Baluz. secundo] [ Baluz. religionem] [ Baluz. adhibetur] [Baluz. ad votum] [ Baluz. subscriptoris] [ Baluz. dissociaverint] [ Baluz. ecclesiis] [apog. Conti addit. Mithewiz.] [Bonae memoriae C. archiepiscopo Maguntino,
episcopo Sabinensi, viam universae carnis ingresso,] [quibusdam
petentibus Vormatiensem episcopum, quibusdam
vero venerabilem fratrem nostrum, nunc archiepiscopum
vestrum, tunc praepositum Sancti Petri
Maguntinensis, sibi eligentibus in pastorem,] [Praenestino episcopo,
apostolicae sedis legato, dedimus in
mandatis ut, si eumdem episcopum quoad spiritualia
vel temporalia recepisse constaret Ecclesiam
Maguntinam vel ministrasse in ritualibus
aut in temporalibus in eadem, prout objectum
fuerat, ex adverso, postulationem factam de ipso,
sublato cujuslibet appellationis obstaculo,
irritam nuntiaret,] [Deinde inquireret
de electione ipsius archiepiscopi diligentius
veritatem; et, si ei de vi quam ipse et
sui metuebant constaret, eo non obstante quod post
appellationem ad nos interpositam in ipsius fuerat
electione processum, cum alii qui appellationi ad
nos interpositae non duxerant deferendum uti
contra ipsum hac exceptione non possent, quoniam
frustra legis auxilium invocat qui committit in legem:
electionem archiepiscopi, dummodo nihil obstaret de canonicis institutis, sublato
appellationis obstaculo
confirmaret] [Licet autem essent
notoria quae fuerant contra dictum Vormatiensem
episcopum et ejus fautores objecta, praedictus tamen
legatus ad majorem cautelam multos et magnos
testes recepit ex ipsius archiepiscopi parte
productos, qui super praedictis deposuere jurati.
Unde, ipse, juxta tenorem mandati nostri procedens,
postulationem factam de Vormatiensi cassavit
et electionem archiepiscopi memorati curavit
auctoritate apostolica confirmare, ipsumque ordinavit
in presbyterum et tandem in archiepiscopum
consecravit] [Contra legati
vero processum hoc facere videbatur, quod dicebatur
in loco suspecto etc. non citatis Vormatiensi
episcopo et ejus fautoribus processisse. Porro, juxta
canonicas sanctiones, excessus notorius examinatione
non indiget, et pro his quae a judice sunt
acta praesumitur quod omnia rite fuerint celebrata;
quamvis et quod citati non fuerint non posset de
facili comprobari, quia negantis factum secundum
rerum naturam nulla esse probatio perhibetur;
cum etsi quilibet de se posset asserere quod ad eum
citatio minime pervenisset, singuli tamen vestrum
essent in suo testimonio singulares. Ad ipsum quoque
legatum secure, si voluissent, potuissent procuratorem
idoneum destinare,] [Nos
igitur, etsi propter auctoritatem judiciariam praesumamus
pro his quae acta sunt a legato, illi tamen
plus innitimur rationi, quod adversarii archiepiscopi
ex tribus causis praedictis se usque adeo reddiderunt
indignos, quod contra eum non debebant
audiri. Unde quod de ipso factum fuerat non, poterat
impediri per eos. Quin etiam si electores ejusdem
pariter deliquissent, ut se reddidissent indignos,
ad nos devoluta fuisset hac vice ordinatio Ecclesiae
Maguntinensis. Quare dictum archiepiscopum sine
juris injuria potuissemus eidem Ecclesiae praeficere
in pastorem, praesertim cum per legatum apostolicae
sedis fuisset in Maguntinum episcopum consecratus.
Super his ergo cum fratribus nostris habito
diligenti tractatu, de ipsorum consilio cassationem
postulationis factae de Vormatiensi episcopo ratam
habemus et electionem archiepiscopi memorati] [Qualiter archiepiscopus vester temeritate propria
recesserit ab Ecclesia Ragusina, nec jam ultra quadriennium
exspectatus redierit et per litteras nostras
etiam revocatus] [discretioni vestrae
per apostolica scripta mandamus atque praecipimus
quatenus, nisi forsitan jam redierit, vos, post mensem
a receptione praesentium, personam vobis idoneam
in archiepiscopum eligatis] [Monemus igitur magnificentiam
tuam et exhortamur in Domino quatenus,
sicut nos tibi et regno tuo in hac parte detulimus,
sic celsitudo regalis curet nobis et apostolicae
sedi deferre, institutiones Ecclesiae Romanae
in terra ipsa servari praecipiens et eam plenius ad
obedientiam nostram reducens, ut fiat unum ovile
et unus pastor, cum hoc ipsum tibi et regno tuo
videatur plurimum expedire.
Datum Laterani.] [BOET. Consol. philos. lib. III, pros. 5.] [apogr. Conti, Palear ] [mortitii] [apogr. Conti, Eug.
] [Ex parte tua] [pagina taliter respondemus,
quod, cum talis excusatio sit honesta, cum ad
praesentiam delegatorum judicum non potest secure
venire citatus, tu vel tui, quoties ad illos judices
vos evocari contigerit, ad quorum praesentiam
vobis periculosum est ire, libere poteritis ad
sedem apostolicam appellare, etiamsi in litteris
commissionis nostrae appellationis fuerit remedium
interclusum, nisi judices ipsi vobis assignent locum
idoneum et securum.] [Apogr. Conti, T.] [Verum quia nec cismarini nec ultramarini
hactenus, sicut debuerant, Dominum placaverunt,
quasi frustra praedecessores nostri Romani pontifices
laborarunt, frustra laboravit etiam populus
Christianus, nisi forsan quamplures, etsi Hierusalem
terrenam recuperare nequiverint, coelestem tamen,
ut credimus, palma [Raynald. per palmam. ] [Veniens olim ad apostolicam sedem dilectus filius,
A. Pragensis canonicus, contra venerabilem
fratrem nostrum Pragensem episcopum proposuit
coram nobis quod, cum esset filius sacerdotis,
in Ecclesiam fuerit Pragensem intrusus et contra
ejusdem Ecclesiae privilegium, imperiali ei liberalitate
concessum et per sedem apostolicam confirmatum,
hominium dilecto filio, nobili viro, duci
Bohemiae praestitisset et regalia recepisset ab eo, sic
subjiciens Pragensem Ecclesiam servituti.] [Unde praedictum episcopum, ad festum beati
Martini proxime tunc futurum, meminimus nos
peremptorie citavisse, sed tandem ad petitionem
ipsius, usque ad festum Resurrectionis Dominicae
tunc primo venturum, ipsi datas duximus inducias
prorogandas. Idem vero episcopus per nuntios et
litteras, ad suam excusationem, viarum discrimina,
consecrationem chrismatis imminentem, et quod
filius nobilis viri Bohemiae principis esset per ipsum
baptizandus, tunc temporis allegavit. Licet autem
excusationes hujusmodi, sicut erant, frivolas
aestimantes, ipsum reputaverimus contumacem,
nec procuratores ejus in causa possemus admittere
criminali, eis tamen dilectos filios nostros,
G. Sancti Angeli, et H. Sancti Eustachii,
diaconos cardinales, concessimus auditores, ut, si
possent, ipsum aliquatenus excusarent. Cumque
praedictus A. coram eis repetisset objecta, ei fuit
ex adverso responsum quod, cum olim super hoc
ad venerabilem fratrem nostrum C. Magdeburgensem
archiepiscopum, litterae fuerint impetratae,
idem A. qui contra episcopum solus agebat, in objectorum
se videns probatione deficere, depositis
vestibus et pedibus nudis, ad pedes ejus humiliter
se prosternens, veniam postulavit, et quod adversus
eum calumniose processerat est confessus. Caeterum,
cum super hoc stare mandatis ejusdem archiepiscopi
juravisset, ipse praecepit eidem sub debito
praestiti juramenti, ut contra eumdem episcopum
de caetero talia proponere non auderet. Nos
igitur intellectis, per cardinales eosdem quae fuerunt
hinc inde proposita, cum nobis ex ipsius A. confessione
constaret ipsum juramentum hujusmodi praestitisse,
ac tale recepisse mandatum, super impetitione
praedicti episcopi silentium ei duximus imponendum;
propter contumaciam tamen episcopo citationem
et purgationem, propter infamiam
indicentes,] [ Baluz. N.) decano Salsburgensi,
delegavit, asserens quod episcopum
ipsum ad praesentiam suam bis peremptorie citavisset.
Unde cum episcopus ad terminum sibi secundo
praefixum nec ivisset, nec misisset aliquem
responsalem, qui suam saltem absentiam excusaret,
delegati praedicti, sicut per suas nobis litteras intimarunt,
in eum excommunicationis sententiam
protulerunt. Sed quoniam episcopus tandem accedens
ad eos quod citatio archiepiscopi nullatenus
pervenisset ad eum proprio juramento firmavit,
absolutionis ei beneficium praestiterunt. Deinde,
discussa diligentius veritate, cum nullum depositione
dignum de objectis ei criminibus notorium
invenissent, admiserunt purgationem ipsius, cum
venerabiles fratres nostri, Ratisbonensis et
Hamburgensis episcopi et dilecti filii, C. de Brumen,
B. de Sazau, S. de Cladomb, abbates, eum
pariter compurgarent, et ipsum tandem ab objecta
sibi absolventes infamia, in integritate bonae famae
restituere curaverunt, et injunxerunt eidem ut nostro
se conspectui praesentaret: quod ipse tam celeriter
quam humiliter adimplevit. Nos igitur laboribus
ejus pio compatientes affectu, et gravaminibus
ejus volentes in posterum praecavere, ipsum
cum gratiae nostrae plenitudine ad vos remittimus
absolutum, discretioni vestrae per apostolica scripta
mandantes, quatenus bonae famae denuntietis eumdem
et ei de caetero sicut patri et pastori vestro debitam
exhibeatis reverentiam et honorem, et si
quis eum temere super praedictis impetere forte voluerit,
praesumptionem ejus, monitione praemissa,
per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita,
compescatis.
Datum Laterani, III Non. Maii.
Nobilitati tuae, quam hactenus fidelem et devotam
sumus experti, ut in illa quae fit comiti Celanensi in regesto quarti anni domini Innocentii.
Fraternitatem tuam credimus non latere qualiter
charissimo in Christo filio nostro, Joanni, illustri
regi Anglorum, quantum cum Deo potuimus, adesse
curaverimus hactenus et deferre, inter ipsas primitias
promotionis ipsius ad exaltationem regiam intendentes.
Ne igitur credamur mutasse propositum
vel aliter quam olim sentiebamus de ipso sentire,
nunc etiam ipsum sincerae dilectionis brachiis amplexamur,
et in magnificentia sua manutenere volumus
et fovere. Ideo fraternitati tuae per apostolica
scripta mandamus atque praecipimus, quatenus, si
qui in Normannia vel aliis partibus cismarinis eidem
regi subjectis contra eum praesumpserint rebellare
et ipsi debitam subtraxerint reverentiam et honorem,
praesumptionem eorum auctoritate nostra suffultus,
monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam,
appellatione remota, compescas, mandatum apostolicum
taliter impleturus, quod et nostram et regiam
gratiam valeas uberius promereri.
Datum Laterani, Non. Martii.
In eumdem modum scriptum est Cantuarien. archiepiscopo.
Cum olim dilectus filius, G. tituli S. Mariae
trans Tiberim, presbyter cardinalis, in Lombardiae
partibus legationis officio fungeretur et ad ejus audientiam
pervenisset, quod archidiaconatus Veronensis
Ecclesiae tanto tempore jam vacaret,
quod secundum Lateranensis concilii decreta ad nos
ejus erat donatio devoluta, ipse dilectum filium, G.
subd. nostrum, canonicum Basilicae beati Petri, archidiaconum
Veronensem instituit, et . . . . clericum,
de eodem archidiaconatu ipsius nomine investivit,
tibi et clericis Veronensibus litteris suis districte
praecipiens, ut ipsum G. in archidiaconum Veronensem
recipere, ac omnia quae ad archidiaconatum
spectabant ei curaretis in integrum assignare. Vos
vero credentes vobis super institutione hujusmodi
non modicum gravamen inferri, nuntios vestros ad
sedem apostolicam destinatos misistis, rationes multiplices
proponentes, quare praedicti cardinalis institutio
facta de archidiacono non teneret. Unde nos
inquisitionem totius negotii venerabili fratri nostro,
Ferrariensi episcopo, et dilectis filiis, abbati
de Vangadicia, et priori Sancti Salvatoris de Ficarol,
duximus committendam, apostolica ipsis auctoritate
mandantes ut attestationes utriusque partis
redactas in scriptis sub sigillis suis nostro apostolatui
destinarent, praefigentes vobis terminum quo recepturi
sententiam ad nostram praesentiam veniretis.
Ipsi vero juxta mandatum nostrum in ipso negotio
procedentes, receptas attestationes utriusque partis
nostro apostolatui direxerunt; ac tu cum quibusdam
clericis Veronensibus, pro ipsius decisione negotii
ad nostram praesentiam accessisti. Cumque super
ipso negotio fuisset coram nobis aliquandiu disceptatum,
mediantibus tandem venerabili fratre nostro
Octaviano, episcopo Ostiensi, et dilectis filiis
Petro tituli Sanctae Caeciliae et Joanne tituli
Sanctae Priscae, presbyteris cardinalibus, causa
eadem de licentia nostra fuit per arbitrium terminata.
Verum ne te vel successores tuos, clerum vel
Ecclesiam Veronensem contingat aliquando super
hoc indebite molestari, auctoritate praesentium districtius
inhibemus, ut absque speciali mandato Romani
pontificis, quod etiam non sit per suppressionem
veritatis aut expressionem falsitatis elicitum,
circa institutionem archidiaconi vel ordinationem
archidiaconatus Ecclesiae Veronensis nullus omnino
procedat, nisi forte Veronensis episcopus et ejus
capitulum, unanimi consensu, canonice duxerint
procedendum. Quod si contra formam hujusmodi
cujuscunque fuerit temeritate processum, nos quod
taliter fuerit attentatum decernimus irritum et inane.
Nulli ergo, etc. prohibitionis et constitutionis infringere.
Datum Laterani, VI Idus Maii.
Tua nobis fraternitas intimavit quod quidam
abbates, priores, monachi et alii clerici Veronensis
dioeceseos, nimis dissolute viventes, non verentur
multa turpia perpetrare et lucris illicitis inhaerere,
quibusdam etiam, quod deterius est, maculatis haeretica
foeditate; quorum malitiam detestandam si
quando juxta debitum pastoralis officii exstirpare
labores, ut liberius in malitia concepta perdurent,
vocem protinus appellationis emittunt, ut ita, imposito
tibi silentio, canis mutus non valens latrare
dicaris et fautor etiam vitiorum. Quare indulgeri
tibi suppliciter postulabas ut, non obstante contradictione
vel appellatione cujuslibet, in eis posses
talia emendare. Nos igitur tibi tanquam fratri charissimo,
quantum justitia sinit, deferre volentes, ne
hujusmodi praetextu maleficia quae publice interest
puniri, remaneant impunita, fraternitati tuae auctoritate
praesentium indulgemus quatenus, cum appellationis
remedium non ad defensionem iniquitatis,
sed ad subsidium innocentiae fuerit institutum, si
praemissi excessus et similes in his qui dioecesana
sunt tibi lege subjecti, fuerint manifesti, cum, secundum
traditiones canonicas, accusatione non indigeant
manifesta, in eos qui talia perpetrarint,
provocationis obice nonobstante, rigorem exercere
judiciarium non omittas. Si vero adversus aliquos
clericorum praedictorum, super non manifestis criminibus
quaestio coram te fuerit intentata semoto
appellationis diffugio, si qua interposita fuerit in
elusionem ecclesiasticae disciplinae, per districtionem
ecclesiasticam hujusmodi poteris coercere.
Nulli ergo, etc., concessionis, etc.
Datum, ut supra.
Tua nobis fraternitatis intimavit quod laici Veronensis
dioeceseos, viri etiam et feminae, nimis dissolute
viventes, non verentur quaeque turpia perpetrare,
quibusdam maculatis haeretica faeditate, nonnullis
adulteriis et usuriis, aliorumque criminum
generibus variis et diversis. Quorum malitiam detestandam
si quando juxta debitum, etc., in eumdem
modum ut supra, usque in finem.
Datum ut supra.
Cum pro quaestione archidiaconatus Veronensis
Ecclesiae, de quo dilectum filium, G. subdiaconum
nostrum, canonicum Basilicae beati Petri, investierat
dilectus filius, G. tituli Sanctae Mariae trans
Tiberim presbyter cardinalis, cum in Lombardiae partibus
legationis officio fungeretur, tu et idem G. in
nostra nostris super attestationibus essetis praesentia
constituti, et nobis et fratribus quaestionis ejusdem,
quae de mandato nostro fuerunt in Lombardia receptae,
fuisset aliquandiu disceptatum, tandem eodem G.
omni juri, quod ex institutione facta per cardinalem
praedictum et electione per canonicos Veronenses in
archidiaconum Veronensem habebat, in manibus
venerabilis fratris nostri Octaviani, Ostiensis episcopi
et dilectorum filiorum P. tituli Sanctae
Caeciliae, et J. tituli Sanctae Priscae, presbyterorum
cardinalium, renuntiante omnino, tu et idem
G. eorumdem episcopi et cardinalium de licentia
nostra vos arbitrio commisistis; qui, deliberato
consilio, dictum G. canonicum Veronensis Ecclesiae
instituere curaverunt, et ad augmentandos redditus
ejus in ipsa Ecclesia, tantum dari eidem a te de
redditibus episcopalibus praeceperunt, unde centum
libras Veronenses recipiat annuatim. Nos igitur,
quod per praedictos episcopum et cardinales, deliberatione
provida, de licentia nostra et communi
fratrum nostrorum assensu dignoscitur esse factum
ratum habentes, eorum arbitrium, sicut est sine
pravitate prolatum et ab utraque parte sponte
receptum, auctoritate apostolica confirmamus et
praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo,
etc.
Datum, ut supra.
Accedentes nuper ad apostolicam sedem quidam
burgenses de Charitate, contra venerabilem fratrem
nostrum, Altissiodorensem episcopum, querimoniam
intenderunt, asserentes quod, cum olim
idem episcopus in eos tanquam suspectos de haeresi
excommunicationis sententiam promulgasset,
ipsi tandem ad dilecti filii nostri P. tituli
Sancti Marcelli presbyteri cardinalis, tunc apostolicae
sedis legati, praesentiam accedentes, juraverunt se
mandatis Ecclesiae parituros. Unde cardinalis ipse,
in consilio apud Divionem habito, praesentibus multis
archiepiscopis et episcopis, eos tam ab excommunicatione
quam infamia prorsus absolvit et poenitentiam
eis competentem injunxit, quam ipsi
postmodum humiliter compleverunt. Cumque, sicut
eis injunctum fuerat, ad nostram praesentiam
accessissent, de processu negotii per cardinalem
eumdem redditi certiores, pro ipsis venerabilibus
fratribus nostris, Eduensi et bonae memoriae
Matisconensi, episcopis, et tibi, fili abbas
nostras curavimus litteras destinare, ut eos qui
ad praesentiam nostram accesserant, denuntiaretis
auctoritate nostra catholicos et fideles, nec permitteretis
eos ab aliquo super erroris infamia propulsari,
dummodo nihil de caetero contra fidem catholicam
machinentur opere vel sermone. Mulieres autem
quasdam de Charitate, quae pro simili causa
nostro se conspectui praesentarant, et nos eis feceramus
beneficium absolutionis impendi, senes quoque
ac valetudinarios et mulieres, quos haec infamiae
nota resperserat et propter hoc fuerant vinculo
excommunicationis astricti, vestrae discretioni
commisimus, ut statueretis de ipsis quod videretis
secundum Deum et fidem catholicam statuendum.
Verum dictus Altissiodorensis episcopus nec sic ab
eorum molestatione desistens, contra eos primo ad
venerabiles fratres nostros, Parisiensem, Suessionensem
et Silvanectensem episcopos, secundo
ad dilectos filios decanum Parisiensem,
magistrum scholarum Aurelianensium et magistrum
P. Werel, litteras impetravit. Cum autem secundi
judices, attendentes quod per litteras directas ad
ipsos primae non fuerant litterae revocatae, burgenses
ipsos a jurisdictione sua penitus absolvissent, intelligentes
burgenses ipsi quod idem episcopus malitiose
ageret contra eos, cum, ut gravaret famam eorum,
ad diversos judices litteras impetraret, ne causam
prosequeretur postmodum coram ipsis, ad nostram
audientiam appellarunt. Superveniens autem
supradictus episcopus proposuit ex adverso quod
cum olim praedicti burgenses super haeretica pravitate
fuissent mala fama respersi nec ipsius se voluissent
conspectui praesentare, qui propter hanc
causam frequenter ad villam eorum de Charitate
cum multis viris religiosis accessit, in eos excommunicationis
sententiam promulgavit; tandem vero
ad villam eamdem, propter hoc, bonae memoriae
Senonensem archiepiscopum cum quibusdam
suffraganeis ejus adduxit; sed burgenses ipsi eorum
praescientes adventum, se tunc temporis absentarunt.
Archiepiscopus autem cum diem eis apud Altissiodorum
assignasset, nec ipsi voluissent in ejus
praesentia comparere, testes contra ipsos recepit
et eos tandem tanquam haereticos condemnavit. Et
licet in concilio apud Divionem habito a legato dicti
burgenses curaverint comparere, in eo tamen non
de condemnatione ipsorum, sed excommunicatione
solummodo fuit actum. Praeterea burgenses ipsi injunctam
sibi poenitentiam non servarunt, sed factus
est potius novissimus error priore deterior, cum
participare postmodum haereticis contra sacramentum
proprium praesumpsissent. Unde cum ipsi burgenses
in absolutione sua se tanquam haereticos et
publicanos petierint evitari, si mandatis Ecclesiae non
parerent et injunctam sibi poenitentiam non servarent,
excommunicari meruerant et ab omnibus
evitari. Licet autem dicti burgenses proposuerint
assertive, quod nec prius nec postea participassent
haereticis, sicut objectum fuerat ex adverso, tandem
confessi fuerunt, quod quidam eorum, priusquam
legati se conspectui praesentassent, participarant
eisdem, sed postmodum ab eorum communione
curarunt penitus abstinere, injunctam sibi poenitentiam
adimplentes. Verum episcopus cum instantia
postulabat ut vel ipsi articulos in quibus erraverunt
se fatentes errasse, proponerent in communi,
vel testes reciperentur quos ipse produceret
ex adverso. Cum igitur tanto in his sit sollicitius
procedendum, quanto sine fidei fundamento, quod
superaedificatur minus imo nequaquam poterit praevalere,
quia sine fide impossibile est placere Deo,
discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus
atque praecipimus quatenus, nisi dicti burgenses publice
ac distincte suum confiteantur errorem et
profiteantur catholicae fidei veritatem et juxta vestrae
discretionis arbitrium sufficientem cautionem
praestiterint, et satisfactionem exhibuerint, competentem
testes quos idem episcopus vel alius super
haeretica pravitate, haereticorum communione,
vel poenitentia non servata vel aliis ad ipsum negotium
pertinentibus duxerit producendos recipere
procuretis. Et, si vobis de aliquo constiterit praedictorum,
vel alio quod ad damnationem eorum sufficiat,
ipsos in priorem sententiam reducatis et tanquam
ethnicos et publicanos mandetis ab omnibus
evitari; commonentes attentius et efficaciter inducentes
principem saecularem, ut ex quo nos quod
ad officium nostrum pertinet fuerimus exsecuti,
ipse quod ad eum pertinet exsequatur, attentius
provisuri, ut, si fidem diligitis, mandatum nostrum
fideliter impleatis. Quod si non omnes, etc. duo, etc.
Datum Laterani, IV Id. Maii.
Ecclesia Sancti Austregisili Graciacensis suo viduata
priore et votis fratrum ipsius super electione
facienda discordantibus invicem, tandem appellatione
facta, partes ad nostram praesentiam accesserunt,
quibus dilectum filium L., tituli Sanctae
Crucis presbyterum cardinalem, dedimus auditorem;
in cujus praesentia dilectus filius magister
P. de Vico, qui se a majori et saniori parte asserebat
electum, taliter proponebat, quod de consuetudine
Ecclesiae Graciacensis existit ut, cum eam
priore carere contingit, fratres ejusdem Ecclesiae
tres de canonicis Ecclesiae Sancti Austregisili Bituricensis,
quam tanquam matricem habent Ecclesiam
et majorem, eligere ac nominare tenentur, decanus
vero et capitulum ipsius majoris Ecclesiae unum
ex tribus nominatis, quem tamen voluerint, eis in
priorem assignant. Accidit ergo quod, priore Ecclesiae
supradictae defuncto, canonici ejus coeperunt de
substituendo priore tractare, et cum omnes fere in ipsum
magistrum P. canonicum majoris Ecclesiae, convenirent,
decanus suus, qui ex familiari odio
prosequebatur eumdem, coepit multis modis laborare
qualiter posset impedire promotionem ipsius, quosdam
ex canonicis minoris Ecclesiae precibus, quosdam
minis studens revocare a proposito jam concepto.
Sed major pars per ipsum magistrum suae
praevidens utilitatem profuturam Ecclesiae, in suo
constanter perseveravit proposito, et ipsum magistrum,
convocatis his qui vocandi erant, secundum
consuetudinem minoris Ecclesiae in priorem
unanimiter nominavit, et nominatione illa majoris
Ecclesiae capitulo praesentata, pars major ipsi nominationi
favorem praebuit pariter et assensum,
sicut idem magister per decreta, utriusque canonicorum
Ecclesiae subscriptionibus insignita, evidenti
nitebatur argumento probare; et licet quidam
malitiose ab illorum voluntatibus dissentirent, nil
tamen rationabile prodebant, quare illius contradicere
nominationi deberent. Unde cum majoris
partis haberet assensum, electio ejus stare debebat,
etiam non obstante contradictione paucorum. Propter
quod idem magister electionem suam confirmari
petebat, multas ad hoc rationes et allegationes
inducens. Dilectus vero filius A. praedictae
majoris Ecclesiae canonicus, quantum ad consuetudinem
minoris Ecclesiae ac majoris, ejusdem
magistri narrationi concordans, taliter proponebat
e contra quod, cum minoris Ecclesiae priore defuncto,
fratres ipsius super electione seu nominatione
tractaturi prioris in capitulo saepius convenissent,
quidam eorum ad eligendum vel nominandum
priorem nullatenus voluerunt procedere cum
effectu. Verum cum jam ventum esset ad circa
finem sex mensium, qui electioni faciendae a Lateranensi
concilio praefiguntur et canonici minoris
Ecclesiae viderent tempus effluere, ne jus suum ad
majorem Ecclesiam transferretur, tandem in capitulo
convenerunt; cumque diutius super electione
tractassent, quidam eorum, quinque videlicet, in
ipsum A. et duos alios canonicos Ecclesiae convenere
majoris, praesentibus aliis nec contradicentibus,
uno tantum excepto, qui ex nostra et dioecesani
sui parte prohibuit ne aliqua, nisi de communi
consensu, electio seu nominatio fieret. Praedicti
vero quinque se ac sua et electionem suam
protectioni sedis apostolicae supponentes, sub appellationis
emissione terminum praefixerunt, quo
appellationem prosequerentur emissam. Quo facto,
tam ipsi quam alii qui praesentes erant, nec contradixerant
electioni eorum, a capitulo recessere;
ipsi vero quinque electionem suam decano et capitulo
majoris Ecclesiae, ad quos electionis approbatio
vel reprobatio pertinebat, unanimiter praesentantes,
unum ex tribus nominatis sibi conferri, et
in priorem praefici postularunt, appellationem quam
fecerant innovantes, ne quis contra electionem
eorum praesumeret aliquid attentare; sed ille solus
qui, sicut superius est expressum, inhibuit ne aliqua
electio seu nominatio fieret, nisi de communi
consensu, prohibuit iterato ne illorum approbaretur
electio et adjecit tunc primo, quod secum in
hac prohibitione consortes habebat, illos videlicet
qui ad electionem seu nominationem trium voluntates
suas exprimere nec electioni contradicere
voluerunt. Ad quorum inquirendas diligentius voluntates,
decanus et capitulum utrique parti jus
suum illaesum conservare volentes, diem illis assignare
curarunt, ad quem communiter accedentes,
si scirent, contra electionem impedimentum canonicum
allegarent. Qui convenientes ad diem, cum
quinque qui, sicut superius enarratur, elegerant,
electionis suae confirmationem ab ipsis decano et
capitulo cum instantia postularent, et pars esset
altera requisita si quid vellet contra electionem
praedictam objicere, praedictus magister P. inhibuit
ne ibi super electione inquireretur ulterius aut
etiam tractaretur, et appellationem ad sedem apostolicam
interponens, se protectioni nostrae ac
suos supposuit electores, tunc primo dicens quinque
in ipsum de canonicis minoris Ecclesiae consensisse.
Unde idem A. electionem ipsius magistri,
cum secundum consuetudinem Ecclesiae facta non
fuerit, tanquam nullam requirebat haberi et suae
tanquam canonicae nostrum impendi favorem. Verum
praedictus magister ejusdem A. narrationem asserebat
destitui veritate, cum post prohibitionem et
appellationem ad nos legitime interpositam tractatus
ille quo se dicit cum aliis nominatum, die non
assignata, prout moris est, ad eligendum fuerit
celebratus et illa qualiscunque nominatio ratione
multiplici reprobanda, facta tantummodo fuerit a
duobus, cum unus illorum qui nominationem de
illo fecerunt R. de Burgonovo videlicet, prius praebendam
suam spontanee resignarit, unde vocem
habere non potuit nominandi. Cum igitur haec et
alia multa fuissent ab utraque parte in ejusdem
cardinalis praesentia recitata et ipse nobis ea fideliter
retulisset, quia nobis plene non potuit de veritate
constare, discretioni tuae, de utriusque partis
assensu, per apostolica scripta mandamus quatenus
de utriusque nominatione diligenter inquiras, et si
neutram earum canonicam et de persona idonea
celebratam fuisse cognoveris, capitulo minoris
Ecclesiae apostolica auctoritate injungas, ut infra
quindecim dies ad nominationem canonicam de
persona idonea faciendam procedant, eam capitulo
majoris Ecclesiae, sicut est de consuetudine, praesentantes,
qui eam, nonobstante decani sui absentia,
cum Bononiae morari dicatur, auctoritate
nostra, [ sublato appellationis impedimento, confirment;
aut tu, eis forsan nolentibus confirmare,
confirmes. Si vero capitulum minoris Ecclesiae non
potuerit, sive noluerit ad nominationem habere processum,
aut talem fecerit quae merito debeat reprobari,
tu, auctoritate nostra ] [Recepimus
ergo ab eodem comite super crucem et Evangelia
publice juramentum, quod nec per se nec
per alium quidquam contra personam vel coronam
regiam attentabit, sed potius hostes regis et regni,
nominatim autem Marcowaldum, Diubuldum et fratrem
ipsius Oddonem de Laviana et ejus germanum
viriliter impugnabit. Quod ipse fideliter exsecutus,
bis, concedente Domino, mirabiliter obtinuit de
Diubuldo triumphum, et prostratis multis ex fautoribus
ejus, Oddonem de Laviana et Sa. Diubuldi
germanum, cum quibusdam aliis adhuc detinet vinculis
alligatos. Volentes igitur per eum regi et regno
plenius subvenire, ipsum contra Marcowaldum
in Siciliam destinamus, sperantes in Domino quod
desideratam de ipso victoriam citius assequetur.
Licet autem usque adeo in obsequio regis et regni
jam eluceat fides ejus, ut de puritate intentionis
ipsius nullus penitus debeat dubitare, ut tamen omnis
penitus suspicio sopiatur, dilectum filium
R. tituli Sanctorum Marcellini et Petri presbyterum
cardinalem, apostolicae sedis legatum, et
nobilem virum Jacobum, consobrinum et marescalcum
nostrum, in Siciliam duximus dirigendos, concessa
eis plenaria potestate ut gerant in illis partibus
vices nostras et personam regiam, si de Marcowaldi
manu fuerit liberata, faciant per familiares
regios fideliter custodiri. Comiti etiam dedimus in
mandatis, ut procedat juxta dispositionem eorum,
et ipsorum statutis humiliter acquiescat. Speramus
enim quod marescalcus ipse, sicut olim strenue
contra Marcowaldum se habuit, sic nunc etiam prudenter
et discrete procedet et regiam in omnibus
tuebitur dignitatem. Monemus igitur universitatem
vestram et exhortamur attentius, et per apostolica
scripta praecipiendo mandamus quatenus marescalcum
ipsum, sicut personam nostram, recipientes
hilariter et honorifice pertractantes, ei et legato
praedicto sicut nobis humiliter intendatis et cum eis
pariter, et, ad mandatum eorum contra excommunicatum
et perfidum Marcowaldum assistatis comiti
memorato viriliter et potenter: mandatum apostolicum
taliter impleturi, quod in hoc appareat plenius
fides vestra et constantia vestra fiat omnibus
manifesta; scituri quod honorem eidem marescalco
impensum reputabimus nobismetipsis exhibitum, et
pro eo vobis et vestris curabimus, dante Domino,
magnifice respondere. Si quis autem, quod non credimus,
eum inhonorare praesumeret, praesumptionem
ejus, tanquam in nostram et regiam injuriam
redundantem curaremus graviter vindicare.
Datum Laterani.
Non potest facere filius nisi quod patrem videbit
facientem, nec arbor bona faciet fructus malos.
Sane bonae memoriae Walterus, Panormitanus
archiepiscopus, qui te sibi adoptavit in filium, qui
et parvulo prius lac potum tribuit et non escam, et
crescenti scientiae panem fregit, et majori tandem
cibum solidum ministravit, ut in te mortuus quoque
viveret et suam imaginem expressius figuraret,
in corde docili mores proprios digito suo scripsit et
sic sigillo suo ceram adhuc rudem impressit, ut adhuc
etiam eum recte intuentibus repraesentet. Noverat
etenim tanquam doctus, quia quod nova testa capit,
inveterata sapit; et ideo, ne acesceret quod vasi quis
infunderet non sincero, vas tui pectoris adhuc crescens
non permisit nisi redolenti incerniari [ sic ] [Cum tibi de benignitate sedis apostolicae sit indultum
quod ordinatio rerum clericorum ab intestato
decedentium libere in tua potestate ac dispositione
permaneat, volens omnem materiam scandali
removere, quod aliquando inter te et tuos canonicos
est subortum super duobus nos consulere studuisti
.] [consultationi
tuae duximus respondendum quod appellatio
clericorum non solum alios, sed etiam canonicos
comprehendit. In secunda vero dicimus, quod
qui extremam voluntatem in alterius dispositione
committit, non videtur decedere intestatus.
Datum Laterani.
[Pastoralis officii] [Sane, sicut nobis per
tuas litteras intimasti, contingit aliquando ut,
cum is qui se asserit spoliatum, suum trahit spoliatorem
in causam, inter ipsa juris auspicia requisitus
quo malit experiri judicio, litem proprietatis
ingreditur, de illata sibi violentia nullam faciens
mentionem. Cum autem adeo fuerit in causa processum ut testes sint hinc inde producti,
novum judicium
super possessorio nititur inchoare,] [Precari autem et exhortari nos voluistis, ut contra
conatus et violentias paganorum nos murum
opponeremus ascendentibus ex adverso. Quod quidem
qualiter hactenus fecerimus, vestrae, prout
credimus, non exstat incognitum paternitati, atque
de caetero pro lege nostra et defensione fidei Christianae,
muniti vestra gratia, fortitudinis nostrae clypeum
in manu forti et brachio extento contra barbaricas
nationes opponemus, quousque desideratum
subsidium nobis mittatis. Mandastis nobis
saepe et saepius quod teneremus pacem Antiochiae
et comiti Tripolitano: quod amoris vestri
gratia nunc usque bene observavimus. Verum nulli
veniat in dubium quod, per Dei gratiam, bene non
habeamus posse Antiochenorum repugnantiam et
audaciam refraenare.] [Super hoc quod nobis scripsistis de negotio Rupini,
dilecti nepotis nostri, quod, absente alia parte,
super re incerta nec vultis nec debetis proferre
judicium, hoc decet sanctitatem vestram, hoc exigit
universale jus. Verum propulsati sumus non modica
laetitia eo quod causam nostram in manibus
legatorum vestrorum commisistis, et litteris et firmis
mandatis, non in manibus personarum nobis
suspectarum. Super quo sanctitati vestrae gratiarum
actiones exsolvimus assiduas et omnium Conditori
laudes referimus copiosas. Ad haec piissimam
paternitatem vestram exposcimus, et flexis genibus
flagitamus quatenus cum legatis vestris, de quibus
non modicum confidimus, venerabilem archiepiscopum
Maguntinum, ad succursum terrae sanctae,
futurum in eadem causa nostra judicem constituere
dignemini, quia nihil est de quo nos laetificari
magis possitis. Scripsistis etiam nobis quod per litteras
vestras misistis comiti Tripolitano, ut de alieno
jure se subtraheret: quod gratum duximus et
acceptum, et vobis immensas gratiarum actiones
exsolvimus. Sed sciatis nil nobis profuisse, quia
insidiatur ut lupus in absconditis et non cessat nocte
dieque, si quos potest, Antiochenos et pretio
et precibus attrahere. Igitur sanctitatem vestram
latere nolumus, quod mense Julii exercitum nostrum
coadunavimus contra barbaricas nationes,
quas durius cum Dei auxilio laedere sperabamus,
propter discordiam inter eas emersam; in quo
negotio misimus pro Templariis morantibus in
regno nostro, de possessionibus valentibus viginti
millia bysantiorum, ut venirent in auxilium nostrum
ad honorem Dei et defensionem Christianitatis. Qui
Antiochiam usque venerunt et nos in propria persona
cum gaudio et exsultatione usque ad fines
Antiochiae obviam eis eximus. Ad haec destinavit
nobis litteras magister Templi ex parte vestra directas,
quas cum vidissemus, eo quo decuit honore,
suscepimus. Quibus perlectis, per earum tenorem
intelleximus vos nos precari, ut eis redderemus
Gaston, et nos in momento pro magistro et
quibusdam fratribus suis misimus, secundum
preces vestras, causa loquendi cum eis qui ad
nos venientes communicaverunt nobiscum colloquia.
Post multas vero verborum nebulas, rogavimus
magistrum Templi, ad supplendas preces vestras,
ut ipse et dominus patriarcha Antiochenus et nos
mitteremus nuntios nostros simul ad sedem apostolicam,
quia per manus vestras ipsum Gaston,
sopita omni occasione, Templariis reddere volebamus,
et Rupinum, dilectum nepotem nostrum ad
nutriendum et custodiendum bona fide et sine malo
ingenio in ipso castello eis tradere cupiebamus, et
ut deberent semper esse auxiliantes praedicto puero
ad acquirenda jura sua, in quantum dignitas ordinis
sui permitteret, et ut quolibet damnum in
regno nostro per ipsum castellum non contigisset,
et donec nuntii nostri irent et redirent precum
vestrarum obtentu, quantum valebant redditus pertinentiarum
ipsius castelli in corpore terrae nostrae
Templariis restituere volebamus.] [Praeterea, nos obedientiae vinculis de caetero
apostolicae sedi esse alligatos non dubitetis. Ea
propter, si placet sanctitati vestrae, cuilibet alteri
Ecclesiae Latinae nec volumus nec debemus alligari.
Hinc est quod sanctitatem vestram suppliciter flagitamus
quatenus nobis litteras apertas mittere dignemini,
ut non teneamur neque Latini de terra nostra,
de qualibet conditione, excepta sancta Romana
Ecclesia, quilibet Ecclesiae Latinae, et quod non habeat
potestatem nos seu Latinos de terra nostra
excommunicandi vel sententiam in regno nostro
proferendi super Latinos quaelibet Ecclesia, excepta,
ut dictum est, sede apostolica.] [Volentes igitur,
quantum cum Deo possumus, tuae serenitati deferre
et cum honestate nostra petitiones regias exaudire,
tuis precibus inclinati, auctoritate praesentium districtius
inhibemus ne quis in te vel regnum tuum,
aut homines regni tui, cujuscunque conditionis
existant, qui mediantibus tantum ejusdem regni
praelatis sedi apostolicae sint subjecti, praeter Romanum
pontificem aut ejus legatum, vel de ipsius
speciali mandato, districtionem ecclesiasticam audeat
exercere. Nulli ergo, etc. inhibitionis, etc.] [Post Deum, qui est caput omnium bonorum,
apostolicam sedem tenenti et summo capiti totius
Ecclesiae et totius terrenae sedis magno Christi confessori,
primae domui hospitalitatis totius populi et
religionis; successori beati Petri, majoris nati post
Christum principis et patris totius mundi, sedenti
secundum Deum et portanti Christum in corpore
suo, INNOCENTIO, Dei gratia, summo pontifici et universali
papae summae sedis Romanae urbis, quae
imperiali triumpho universum mundum suo subjugavit
dominio, et nostro in Christo patri spirituali,
tantae civitatis gloria sublimato, GREGORIUS, minimus
episcopus Catholicus omnium Armeniorum,
peccator et servus fidelium Christi,
omnesque archiepiscopi, episcopi, abbates, sacerdotes
et clerici sub nostro regimine viventes, orationes
in Domino assiduas.
Quia supra sedem dilecti discipuli Christi
sedetis universaeque dominamini Europae, eo amplius
vos de jure venerari debemus, et quia pater
estis totius fidei Christianitatis, mandatum vestrum
cum amore recepimus et posuimus super oculos et
faciem nostram et referimus laudes Creatori totius
mundi et benedicimus Deum Patrem nostrum, qui
dignatus est in nos tantum amorem habere, ut ipse
amor noster fieret,] [In Christo igitur gavisi
sumus, quia mater Ecclesiarum, quae totum orbem
sua claritate irradiat, voluit catholicam Ecclesiam
Armeniorum bono corde respicere et consolari. Eo
namque quod ita nos respexit gaudemus in Christo.
Nam oculi nostri nobis non dederunt malum exemplum,
ad instruendum fratres et subjectos nostros,
ut praecipitarentur, docente Christo, ne ostendamus
gentibus malam consuetudinem. Nos vero qui minimi
sumus, certissime scimus, et per nos tota Armenica
Ecclesia novit vestrum apparentem et clarum
amorem; et ideo clarius vestrum recognoscimus
amorem, quia diligitis in Christo nostrum dilectum
filium Leonem, triumphantem regem Armeniae;
et sic adimpletum est quod per apostolum
Paulum dicitur: Honorate alterutrum
; et Dominus dicit: Quod tibi vis fieri, alii facias
.
De caetero, Ecclesia Armeniorum
per me et per populum, tam majores quam minores
qui sunt in montibus et abbatiis, simul manibus
elevatis, pacem a Deo exigimus et gratiarum
actiones vestrae exsolvimus paternitati propter honorem
quem rex noster triumphator a vobis semper
recepit. Nostrae itaque parvitatis voluntas fuit et est
et erit in perpetuum quod, quandiu, Deo volente,
hac dignitate freti fuerimus, dilectum in Christo filium
nostrum, regem, omnes barones et fideles
suos sub vestro dominio stare faciemus. Hinc est
quod precibus assiduis vos precamur ut non tradatis
oblivioni ipsum regem nostrum vobis devotum
neque orientalem plagam neque domum Dei; imo
succurrite oppressis, prout Deus vobis inspiraverit,
et gentibus et caeteris necessariis.] [Recepimus ex parte
Dei et vestra remissionem peccatorum et idem
mandatum augmentavimus, auctoritate Dei et
vestra omnibus sub sacerdotio nostro constitutis,
et praeconium non cessamus alta voce mittere et
praedicare sanitatem infirmis et remissionem peccatorum.
Et Dominus dixit contrito, Remittuntur tibi
peccata
, et quia credidit, recepit sanitatem.
Iterum dixit ei: Tolle grabatum tuum, et ambula
,
quia qui plus diligit, plus accipit;
et vos qui consilium Dei scitis, hoc quod remittitis
remissum est. Idem habemus mandatum, praecepto
Dei et vestro, remittendi peccata omnibus qui pro
lege Dei fundunt sanguinem. Nam nostra vita alligata
est filiis ancillae Abrahae, qui crescunt sicut
spinae, nos volentes suffocare et sicut serpentes deglutire
volentes et propter inflammationem suam
nocte dieque non cessant mordere creaturas Christi,
nec permittunt eas quietem habere, sed semper
exasperant et infestant. Mane dicimus: Quando veniet
vesperum? et sero: Quando veniet mane? cum
dolore et anxietate nunc usque sustinuimus, nec est
qui ad laetitiam nos pertrahat.] [Nos igitur qui diligere debemus proximos ut nos
ipsos, de tuae fidei puritate gaudemus in Christo
et te, velut venerabilem fratrem nostrum et magnum
Ecclesiae Dei membrum, gerimus in visceribus
charitatis, ac charissimum in Christo filium
nostrum Leonem regem Armeniorum illustrem honorare
disponimus, et universam Armeniorum Ecclesiam,
utpote filiam sedis apostolicae specialem,
specialiter confovere. Ne autem haeres sit filius
ancillae cum filio liberae, imo ne ancillae filius haeredis
liberae sibi amplius haereditatem usurpet, sed
ancilla potius et ejus filius expellantur, posuimus
signum Thau in frontibus gementium et dolentium,
ita quod per Dei gratiam crucesignatorum exercitus
Venetias jam applicuit pro parte majori, unde
in proximo naves ascendent in terrae sanctae subsidium
transituri.] [Quia vero in remotis
partibus inter barbaricas nationes ad Dei
servitium sumus constituti, et in propria persona
vestram nequivimus, quod moleste ferimus, visitare
paternitatem, flexis genibus cordis, vestrae
supplicamus sanctitati ut nos non tradatis oblivioni,
imo tanquam obedienti vestro, mandatum
vestrum humeris nostris imponere non dedignemini,
scientes nos ad omnia beneplacita vestra
promovenda et exsequenda, tam mente quam
animo, promptos et paratos esse. Praeterea, nova
vestra planta effecti, multa precum instantia exposcimus,
ut in memoriam dilectionis sanctae sedis apostolicae
annulum, mitram et pallium nobis mittere
dignemini, et ut eamdem remissionem, quam peregrinis
transfretantibus pro Dei servitio conceditis,
ex parte vestra militibus pugnantibus sub illustri
rege nostro contra crucis hostes, pro honore et defensione
Christianitatis, confirmare possimus; quatenus
hujus remissionis gratia, sumptis animi viribus,
in bello fiant audaciores.] [ei a quo bonum omne procedit, licet
exsiles, quas possumus tamen gratiarum exsolvimus
actiones, quod tam pium tibi tribuit intellectum et
animum tam humilem inspiravit. Tibi quoque, sicut
venerabili fratri nostro et magno Ecclesiae Dei
membro, deferre proponimus et preces tuas in his
quae a nobis, secundum Deum, postulaveris exaudire.
Super eo autem quod a nobis per tuas litteras
postulasti, ut fraternitati tuae pallium destinemus,
annuere tuis desideriis cupientes, per dilectos
filios Soffredum, tituli Sanctae Praxedis et
Petrum, tituli Sancti Marcelli, presbyteros cardiles,
apostolicae sedis legatos, quos in terrae
sanctae subsidium destinamus, pallium, insigne videlicet
plenitudinis pontificalis officii, de corpore
beati Petri sumptum, transmittimus, tibi ab ipsis
vel eorum altero, juxta formam solitam quam sub
bulla nostra dirigimus, solemniter conferendum.
[Monemus igitur fraternitatem tuam ac exhortamur
attentius, et per apostolica tibi scripta mandamus,
etc., ut in illa quae scribitur Catholico usque confirmes,
et eis formam apostolicae remissionis exponas,
etc., usque in finem.
Datum, ut supra. ] [Doloris aculeus nostrae mentis intima penetravit
et cordi nostro moeror irruit improvisus, cum in eo
de nobis serenitas regia, sicut accepimus, conqueratur
super quo ab ipso gratiarum et meruimus et
exspectavimus actiones. Proposuerunt enim dilecti
filii magistri, F. Aurelianensis Decanus, et
W. thesaurarius Sancti Frambaldi, nuntii tui, ex
parte regiae celsitudinis in audientia nostra querelam,
firmius, ut eis injunctum fuerat, sicut credimus,
asserentes quod te in causa matrimonii severius
tractabamus, quam alii principes in simili causa
consueverint pertractari. Nam olim inclytae recordationis
Ludovicus, pater tuus et Fridericus quondam
imperator et nuper charissimus in Christo filius
noster Joannes, rex Anglorum illustris, coram praelatis
in terris propriis constitutis, adversus eas
quas habere videbantur uxores quaestionem, servato
juris ordine, intenderunt et ecclesiastico ab eis
fuerunt judicio separati: quod postmodum sedes
apostolica minime retractavit. Caeterum si verum
attendas, imperator praedictus ab ea quae conjux
dicebatur ipsius, licet in regno Teutonico, fuit tamen
per legatos sedis apostolicae separatus; et nos
in regnum tuum legatos nostros destinare curavimus
ut de matrimonii causa cognoscerent et eam,
servato juris ordine terminarent. Licet autem praedictus
Ludovicus, quondam pater tuus et praesens
etiam rex Anglorum ab his quas sibi junxerant,
praelatorum terrae suae judicio, fuerint separati, super
divortio tamen non fuit ad sedem apostolicam
querela delata. Unde quod a praelatis ipsis factum
fuerat, cum nullus penitus reclamaret, noluit revocare.
Utrum autem apostolica sedes dissimulare
valeat querimonias oppressorum et mulierum praecipue,
quae quanto infirmioris conditionis existunt,
tanto sunt amplius in sua justitia confovendae, utinam
intelligeret regia serenitas plenius per seipsam,
vel illi eam melius docuissent qui consiliarii ejus
et familiares existunt et in utroque sunt jure periti!
Cum autem sententiam illam divortii, tanquam inordinate
prolatam, bonae memoriae Coelestinus papa,
praedecessor noster, duxerit revocandam, nos, ne si
causa tua maneret diutius in suspenso, cor regium
sollicitudo nimia molestaret, per legatos nostros,
quos in regnum Francorum direximus, te voluimus
expedire; qui hodie forsan negotium ipsum, veritate
comperta, juxta desiderium tuum terminassent,
nisi eorum judicium declinasses. Per te namque
recessum est a judicio, postquam charissima in
Christo filia nostra Inseburgis, regina Francorum
illustris, ab appellatione recessit. Novimus autem
et in hoc etiam tuae serenitati compatimur, quod
hujusmodi querimonia non quidem ex ratione, sed
sensualitate procedit; cum aequitatem, severitatem
appelles et justitiam quasi violentiam aegre feras.
Caeterum potuisset apostolica sedes, nisi tuo detulisset
honori, non solum praedictam retractare sententiam,
latam juris ordine non servato, sed in latorem
ipsius ultionem canonicam exercere, sicut
bonae memoriae Nicolaus papa, praedecessor noster,
in Guntarium Coloniensem et Tetgualdum Treverensem
archiepiscopos, in casu pene simili, legitur
processisse; qui et latam ab eis revocavit sententiam
et eosdem archiepiscopos deposuit ab officio
pastorali; imo etiam in Lotharium regem et
superinductam excommunicationis sententiam promulgavit,
quoniam idem rex occasione sententiae ab
eisdem archiepiscopis promulgatae, relicta Tetberga
quam sibi legitime copularat, Gualdradam quam
superinduxerat, in conjugem retinebat.
Nos autem serenitati regiae, quantum cum Deo
potuimus, deferre volentes, nec in eum qui sententiam
tulerat, cum tibi sit consanguinitate conjunctus,
processimus. nec in personam superinductae vel
tuam, sententiam aliquam duximus proferendam,
sed terram tantum post frequentes commonitiones
subjecimus interdicto. Cum ergo non secundum severitatem
juris, sed aequitatem potius te duxerimus
pertractandum, non demereri sed promereri potius
devotionem tuae serenitatis credidimus; nec laedi te
putavimus, si juste prosequeremur justitiam, sed juvari.] [et] [per
apostolica scripta mandavimus, ut super hoc tam infra
se quam tecum, et cum dilecto filio R. tituli
Sanctorum Marcellini et Petri presbytero cardinale,
Casinensi abbate, apostolicae sedis legato, consilium
communicent et quod ad consummationem hujus negotii
statuerint, nobis significare procurent, idoneos
nuntios, super praedictis omnibus sufficienter instructos,
ad sedem apostolicam destinantes; ut cum
nuntio nostro, quem propter hoc destinare proponimus,
ad regem et reginam Aragonum accedant et
sponsalia contrahere non postponant, caeteraque
perficiant quae super hoc fuerint consummanda.
Ideoque discretioni tuae per apostolica scripta mandamus,
quatenus familiaribus ipsis studeas suadere
uti ad hujus negotii consummationem intendant, et
tu ipse ad id des operam efficacem.
Datum Laterani, Non. Junii.
Scriptum est in eumdem modum, Casinensi abbati.
In eumdem modum, familiaribus regiis, usque
consummanda.
Datum, ut supra.
Veniens ad apostolicam sedem dilectus filius, nobilis
vir And. de Calviniaco, fideli nobis relatione
monstravit, qualiter matrimonium quod inter eum
et dilectam in Christo filiam, Dionysiam, uxorem
suam, contractum exstiterat, coram bonae memoriae
praedecessore tuo fuerit accusatum, qualiter
etiam super accusatione processum fuerit. Litteras
quoque tam confirmationis quam commissionis,
quae a felicis recordationis Coelestino papa, praedecessore
nostro, super hoc diversis temporibus emanarant
nobis exhibuit et contra latam sententiam
rationes plurimas allegavit; proponens praeterea
quod circa quindecim annos cum praedicta uxore
sua in bona voluntate permanserat et quinque liberos
susceperat ex eadem. Quia vero ingressus ecclesiae
sibi fuerat interdictus et nos, recepta secundum
formam Ecclesiae cautione, ab interdicto fecimus
eumdem absolvi, fraternitati tuae de communi fratrum
nostrorum consilio, per apostolica scripta
mandamus quatenus, cum negotium ipsum ad sedem
apostolicam sit translatum, tu eum, sententia non
obstante, super ipso matrimonio non molestes, nec
permittas ab alio molestari, sed si quis contra
mandatum aliquid duxerit proponendum, illud referat
ad apostolicam sedem. Et quia contra conjugium
quod tanto tempore jam duravit, et ex eo
proles multiplex est suscepta, actio non facile consuevit
admitti, praesertim in gradu remoto inter
personas pacifice commanentes, ipsa provideat tua
fraternitas discreto consilio, circumstantiis universis
diligenti meditatione pensatis, quid deinceps super
ipso negotio sit agendum.
Datum Laterani, II Non. Junii
In nostra praesentia constitutus, fideli nobis relatione
monstrasti, etc. In eumdem fere modum
usque in finem. Volentes igitur plenius quieti tuae
paterna sollicitudine providere, auctoritate praesentium
districtius inhibemus ne quis te vel uxorem
tuam contra formam praemissam super hoc audeat
molestare. Nulli ergo, etc.
Datum, ut supra.
Scriptum est Turonensi archiepiscopo et
episcopo Cenomanensi, ut sive Bituricensis
archiepiscopus, sive alius, eum vel uxorem suam
super hoc, contra formam praemissam, praesumpserit
molestare, praesumptionem ipsius, monitione
praemissa, per censuram ecclesiasticam, appellatione
postposita, compescatis. Quod si non ambo,
etc.
Datum, ut supra.
[Post electionem et confirmationem venerabilis
fratris nostri, Eustachii Eliensis episcopi, vacante
archidiaconatu Richemundiae, quem tenuerat,] [eum tibi propria liberalitate concessit,
dans Eboracensi capitulo suis litteris, ut te in
archidiaconum, sicut moris est, recipere procurarent;
cujus noluerunt mandato parere; propter hujusmodi
rationes: Quia videlicet bonae memoriae Coelestinus
papa, praedecessor noster, inter alia, quae decano
et capitulo Eboracensi suo privilegio noscitur indulsisse,
ordinationem quoque canonicorum seu personarum, sicut ab ipsa fundatione loci erat hactenus
observatum,
liberam esse decrevit, ut videlicet
idonea et honesta persona, cui archiepiscopus ipse
vacantem in Ecclesia Eboracensi praebendam vel dignitatem
duceret conferendam, secundum antiquam
ipsius Ecclesiae consuetudinem, praesentaretur capitulo
et decano] [Et, si quis contra consuetudinem istam antiquam et approbatam
in ipsa Ecclesia
esset per aliquem introductus, nec pro persona nec
pro canonico haberetur. Quod si archiepiscopus vacantem
in Ecclesia ipsa praebendam vel personatum
infra terminum Lateranensis concilii, secundum
formam praescriptam, canonica admonitione
praemissa, personae idoneae non conferret, liceret
decano et capitulo auctoritate apostolica, nullius
contradictione vel appellatione obstante, illud, juxta
ejusdem concilii statuta, conferre. Cum igitur in
litteris archiepiscopi directis capitulo, decani mentio
nullatenus haberetur, per cujus manum debebas
in capitulo investiri, ejus mandato fuit merito contradictum,] [Ipsius igitur
institutione propter praemissas rationes et alias a
capitulo reprobata, ipsi, ne juris sui dispendium sustinerent,
intelligentes etiam archidiaconatus ipsius
dispositionem ad eos, tam auctoritate Lateranensis
concilii quam indulti sibi privilegii, devolutam, habito prudentum consilio, illum dilecto
filio,
Rogerio de sancto Eadmundo unanimiter
contulerunt, investientes eum de ipso, prout moris est,
et solemniter installantes.
Processu vero temporis, praefatus archiepiscopus,
ab apostolica sede rediens in Northmanniam
,
post resignationem et abjurationem a te factam et
receptam ab ipso, eidem R. archidiaconatum contulit
antedictum. Petebat igitur ab impetitione tua
prorsus absolvi, et archidiaconatum ipsum, tam ratione
primae quam secundae concessionis, sibi rationabiliter
assignatum per sedem apostolicam
confirmari] [ suppl. pertinebat] [quoniam constitit nobis archidiaconatum
praemissum tibi per Eboracensem archiepiscopum
et primitus fuisse concessum, et quod,
institutione facta per ipsum, secundum juris ordinem
minime reprobata, archidiaconatus non vacans
nec potuerit nec debuerit in alium rite transferri,
memorato R. qui contra justitiae regulam in archidiaconatum
alterius provehi se consensit, super eo
silentium duximus imponendum, sententialiter decernentes
ut institutio facta per Eboracensem archiepiscopum
de te sortiatur effectum. Exinde vero, si
super renuntiatione vel abjuratione aut aliquo praemissorum
aliquis, qui velit et valeat, adversus te
duxerit proponendum, ordine poterit judiciario experiri.] [Apog. Conti, tuae fraternitati mandavit ] [Licet igitur judex non semper ad unam speciem
probationis mentem suam applicet, sed ex
confessionibus, depositionibus, allegationibus, et in
aliis quae in ejus praesentia proponuntur, formet
animi sui motum, et tanta sit judicialis auctoritas
ut semper debeat praesumi pro ea, donec contra
ipsam aliquid legitime comprobetur, sub praetextu
quasi tu contra praedictum R. coram Dunelmensi et
ejus conjudice nihil penitus probavisses, standum
tamen sententiae fuerat, nisi dictus R. eam
ostenderet irritandam. Quia tamen praeter ista, constitit
de ipsius renuntiatione spontanea, per quorumdam
episcoporum litteras et confessionem ipsius,
nos de consilio fratrum nostrorum ei super eadem
abbatia silentium duximus imponendum.] [Licet Tranenses canonici ab initio dissensissent,
tandem tamen omnes unanimiter consenserunt, dilectum
filium G., fratrem Casinensis abbatis,
in archiepiscopum eligentes; cujus electionem
venerabilis frater noster, P., Portuensis
episcopus, tunc apostolicae sedis legatus, examinari
praecepit] [nuntius
praedicti Casinensis abbatis suas nobis litteras praesentavit
gravem contra jam dictum legatum querimoniam
continentes, quod, postquam electionem examinaverat,
et eam ad nostrae transtulerat deliberationis
examen, nuntiis jam directis, iterum eamdem
electionem malitiose nimis examinare praesumpsit;] [fratrum nostrorum
consilio examinationem secundam, tanquam a
non suo judice factam, postquam negotium ad nostrum
fuerat translatum examen, censuimus irritam
et inanem.] [Cum pro quaestione Terdonensis praebendae] [te in fratrem et canonicum Terdonensis
Ecclesiae fuisse receptum, licet receptionem
tuam factam contra Lateranense concilium pars
adversa proponat, quia tamen probatum non exstitit, parte altera penitus hoc negante,
nec ipsi
canonici hoc videbantur tibi opponere posse de jure,
qui se fatebantur te contra statuta praedicti concilii
recepisse, sententiando decernimus ut tibi,
quam cito se facultas obtulerit, praebendale beneficium
in Terdonensi Ecclesia conferatur, cum ex
quo receptus es in canonicum, non debeas carere
praebenda.] [Quod, sicut ex litteris tuis] [Verum, cum ad primam electionem
quae, facta de tribus, dicenda videtur
potius nominatio, nonnisi quatuor de omnibus ad
quos electio pertinebat, videlicet duo suffraganei Ecclesiae
Armachanae, et praedictus abbas Mellifontis.
et Archidiaconus Armachanus convenerint, et ex illa
tali nominatione nihil juris acquisitum fuerit
nominatis, licite procedi potuit ad electionem regulariter
celebrandam; praesertim in ecclesia Armachana,
cum, juxta constitutiones canonicas, si
fieri potest, in cathedrali ecclesia electio debeat celebrari;
nec talis appellatio interposita electionem
illam potuit impedire, cum in ea nihil attentatum
fuerit in praejudicium regiae dignitatis, quia non
simplex nominatio, sed solemnis electio debet principi
praesentari, ut postulationi praestet assensum,
et si secus alioquin per usurpationem aliqui faciant
abusive. Si autem praefati Midensis episcopus et
abbas Mellifontis non contempti fuerunt, sed ad
electionem vocati , sive nequiverint, sive noluerint ad electionem
celebrandam accedere, ipsorum absentia electionem
non potuit impedire;] [Quod si
eos vocatos non fuisse constiterit, sed contemptos,
infirmanda erit penitus electio taliter celebrata, nisi
postea propter bonum pacis diligenter admoniti
curaverint consentire.] [Super eo autem,
quod in die consecrationis suae antequam
missarum solemnia finirentur, acolythum ordinavit,
pro tali excessu eum corripias et castiges, nisi
forte hoc esse de antiqua consuetudine cognoveris Ecclesiae
Armachanae; de qua si tibi constiterit quod
nunc factum est propter simplicitatem et ruditatem
gentis illius, poteris misericorditer sustinere; districte
tamen ex parte nostra prohibeas ne de caetero aliquid
simile attentetur, cum solus Romanus pontifex, qui, sicut nosti,
ante hymnum angelicum consecratur,
et postmodum ipse missarum solemnia incipit,
et perficit consecratus, in die consecrationis suae
valeat ordines celebrare. Caeteri vero, qui inter epistolam
et Evangelium consecrantur, quia consecratori
concelebrant principaliter celebranti, ne dividatur
mysterium unitatis, non debent tunc ordines
celebrare. Praeterea, cum non liceat archiepiscopo
sine pallio convocare concilium, conficere chrisma,
dedicare basilicas, ordinare clericos, et episcopos
consecrare, multum profecto praesumit qui, antequam
impetret pallium, clericos ordinare festinat,
cum id non tanquam simplex episcopus, sed tanquam
archiepiscopus, facere videatur. Quod autem
tabulam argenteam asseritur vendidisse, dummodo
ecclesiam Armachanam, sicut promisit, reddat indemnem,
aequanimiter poteris praeterire, cum id de
cleri et populi processerit voluntate.] [Hoc est
ergo consilium et beneplacitum nostrum, quod tibi sub
obtentu gratiae nostrae mandamus, ut, quia tibi locus
offertur et tempus, et tam vigens necessitas quam evidens
utilitas hoc requirit, omni excusatione cessante,
festines in Siciliam proficisci, contra perfidum Marcualdum,
qui procul dubio te non exspectabit in
campo, sed in aliquo recludetur castello, sicque de
facili totam terram tibi faventem invenies, et tam
in expensis quam aliis tibi et tuis sufficienter poteris
providere, tantumque bonum inde proveniet
quantum nec possumus nec volumus litteris explicare.
Quod si forte non ires, tantum inde malum
accideret, quantum omnipotens Deus accidere non
permittat. Dum ergo te fama praecedit et succedit
fortuna, res non solum difficiles sed pene impossibiles
aggredi non formides.] [In tua praeterea ponimus voluntate, utrum
velis dilectum filium, nobilem virum, G. consobrinum
et marescalcum nostrum, tecum venire, an ad
custodiam terrae in Apulia remanere. Apud comites
etiam et barones, aliosque fideles, et praecipue nobiles
viros, Rogerium Theatinum, et Jacobum Tricaricensem
comites, quibuscunque modis poterimus studebimus
procurare, ut Diubuldum impediant et impugnent,
ne terram tuam possit offendere vel intrare.
Neque per treuguas et alias conventiones
placabiles componere studeas cum adjacentibus et
vicinis, nec timeas pro terra quam personaliter deseres,
quia, si oporteret te damnum incurrere ex
hac parte, tanto majus erit commodum quod consequeris
ex illa, ut damnum aequanimiter sit commodo
postponendum.] [Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu
Christi, Pater misericordiarum et Deus totius consolationis,
qui post nubilum fecit serenum, et post
lacrymationem et fletum gaudium et exsultationem
induxit, qui non dereliquit virgam peccatoris super
sortem justorum, sed causam justam discrevit a
gente non sancta, et eripuit vos ab homine iniquo
pariter et doloso, qui non posuit Deum adjutorem
sibi, sed in sua praevaluit vanitate; ut omnipotens
Deus vos aliosque fideles tanquam aurum in fornace
probaret: quatenus probatio vestrae fidei
multo pretiosior esset auro, quod per ignem probatur,
similis grano sinapis, quod quanto plus tunditur,
tanto fortius inardescit. Unde, flagellato tandem
miserabiliter pestilente viro, qui justo judicio dies
suos finivit in malum, nunc fidei vestrae sinceritas
invenitur in laudem et gloriam et honorem. Licet
enim ad tempus propter nubis objectionem solis
radius non illuxerit, ex quo tamen nubes evanuit,
splendor ipsius gratius elucescet; et vos qui non
curvastis genua vestra coram Baal, postquam nefandae
memoriae Marcualdus interiit, qui vestrae
circa nos voluntatis impediebat effectum, ea tam
vigili studio quam studiosa vigilantia studebitis
operari, quae ad apostolicae sedis honorem et regiae
personae salutem totiusque regni commodum magnifice
redundabunt.] [praedictarum
Ecclesiarum similitudinem disponere curaretis. Ne
autem inter eumdem episcopum vel successores
ipsius, et priorem et conventum Glastonienses,
scandalum in posterum oriretur, ecclesias existentes
in possessionibus episcopo assignatis, ad episcopum,
quae autem essent in possessionibus monachis
assignatis, statueretis ad monachos pertinere, infra
trium mensium spatium praedicta omnia post susceptionem
litterarum nostrarum, appellatione remota,
efficaciter impleturi. Quod si forsan memoratus
episcopus infra terminum ipsum, occasione
quacunque detentus, vel nollet, vel non posset in
Angliam transfretare, vos nihilominus ad Glastoniensem
ecclesiam accedentes, et de his quae ad
ordinationem pertinerent ipsius, tam ibidem quam
in ecclesiis, ad quarum similitudinem eam ordinari
mandavimus, diligentius inquirentes, tam rei veritatem,
quam vestrum consilium super expressis
capitulis nobis plenius scriberetis. Monachos, et
qui de eadem ecclesia fuerant per eumdem episcopum
vel per suos violenter ejecti, nisi episcopus ad
commonitionem vestram eos duceret revocandos,
ad loca sua restituere, sublato appellationis obstaculo
curaretis, facientes tamen eidem episcopo
satisfieri competenter, et obedientiam et reverentiam
debitam tanquam suo pontifici exhiberi. Eos
vero qui temerarias in monachos manus injecerant,
tandiu denuntiaretis tanquam excommunicatos ab
omnibus arctius evitandos; donec passis injuriam
satisfacerent competenter, et cum vestrarum testimonio
litterarum ad sedem venirent apostolicam
absolvendi. Dilectum quoque filium, H. monachum
Glastoniensem, quem in praesentia nostra
monachorum negotia fideliter et sollicite cognovimus
procurasse, ipsis in procuratorem concessimus,
nisi omnes monachi ejusdem ecclesiae infra
octo dies post susceptionem litterarum nostrarum,
alium sibi procuratorem idoneum communiter et
concorditer ducerent eligendum: ut ipsum ad agenda
negotia monasterii, tam extra quam intus, et coram
vobis praecipue in causa ipsa tanquam procuratorem
recipere curaretis, compescentes per censuram ecclesiasticam
quoslibet, appellatione remota, qui
procurationem ejus vel alia mandata nostra praesumeret
impedire; eidem insuper episcopo districtius
inhibuimus, ne aliquid amplius exigeret, vel detineret
de bonis Glastoniensis ecclesiae, quam quod
ipsi decrevimus assignari.] [ al. Mildenhall] [ al. de Mildenhale] [ al. Strete] [Nos ergo sanctorum Patrum
nolentes institutionibus obviare, quae morbo epileptico
laborantes a missarum solemniis arcendos esse
decernunt, et praesertim bonae memoriae Gelasii papae,
praedecessoris nostri, qui edidit in consimili
casu canonicum institutum, quod est ultimum septimae
causae capitulum in corpore decretorum, jam
dictis Xanctonensi episcopo, et notario, et dilecto
filio . . . . . . abbati de Corona, nostris damus litteris
in mandatis, ut veritate diligentius inquisita, quae
secundum institutionem ejusdem Gelasii papae viderint
facienda, Deum habentes prae oculis faciant,
auctoritate nostra suffulti, appellatione remota: si
vero, propter praemissam occasionem, postulatio
jam dicti Lactorensis episcopi juxta constitutionem
canonicam non fuerit admittenda, ea penitus non
obstante, vobis eligendi pontificem auctoritate nostra
tribuant facultatem,] [Dilecti filii, abbas et conventus de Escarlis
Cisterciensis ordinis, sua nobis querela monstrarunt,
quod cum inter eos ex una parte, ac dilectos
filios Hospitalarios de Ceresiers Senonensis
dioeceseos super usuario cujusdam nemoris
in Oscha, quod Fagetum dicitur, et territorio vallis
Morini
quaestio verteretur, in charissimam in Christo
filiam, A. reginam Francorum illustrem, fuit
compromissum utrinque; quae auditis hinc inde propositis,
et causae meritis plenius intellectis, de plurimorum
episcoporum et aliorum virorum prudentum
consilio arbitrium duxit per diffinitivam sententiam
promulgandum,] [Quamvis autem secundum regulam juris
civilis feminae ab hujusmodi publicis officiis sint
remotae, alibique dicatur, quod licet summae opinionis, et optime constitutae
arbitrium in se
susceperint: vel si patronae inter libertos suos interposuerint
audientiam, ab omni sint judiciali agmine
separandae, ut ex earum electione nulla poena
adversus justos earum contemptores, nullaque pacti
exceptio habeatur; quia tamen juxta consuetudinem
approbatam, quae pro lege servatur in partibus Gallicanis, hujusmodi
feminae praecellentes in subjectos
suos ordinariam jurisdictionem habere noscuntur,
discretioni vestrae per apostolica scripta
mandamus, quatenus praefatos Hospitalarios
ut arbitrium ipsum, praesertim cum episcoporum
fuerit praesentia et consilio roboratum, sicut sine
pravitate provide latum est et ab utraque parte sponte
receptum, observent, monere ac inducere procuretis,
eos ad hoc, si necesse fuerit, per poenam in compromissione
statutam appellatione postposita compellentes
] [Tuae discretionis prudentiam] [Ad illud praeterea quod a nobis tertio requisisti,
qualiter clerici in latrociniis vel aliis magnis
sceleribus deprehensi teneri debeant, respondemus,
quod, a suis ordinibus degradati, retrudi debent in
arctis monasteriis ad poenitentiam peragendam.] [sic] [Cum ex officii nostri debito Senonensem
provinciam visitaret venerabilis frater noster. . .
archiepiscopus Senonensis, per Parisiensem dioecesim
transitum faciens, ad . . . . . abbatis Sancti
Maglorii . . . . , prioris de Chastres, et quorumdam
aliorum ecclesias necesse habuit declinare; a
quibus cum procurationem sibi debitam postularet,
ipsi eam exactam inhumaniter negaverunt, illam
solvere penitus contemnentes, ad suae negationis defensionem
hoc solummodo allegantes quod non meminerint
se procurationem hujusmodi praedecessoribus
ejusdem archiepiscopi exsolvisse, sed nec ab
eis aliquando fuisse petitam.] [Nos igitur, praemissam allegationem
eorum nullam penitus reputantes, cum
contra procurationem quae ratione visitationis debetur
praescribi nequiverit, quemadmodum nec
contra visitationem ipsam potest aliquo modo praescribi,
etsi alius contra eum praescribere posset
utramque, fraternitati tuae per apostolica scripta
praecipiendo mandamus, quatenus sententiam,
quam in contemptores praedictos, tam nostri auctoritate
rescripti quam antiqua metropolitica
consuetudine, tulit archiepiscopus memoratus,
usque ad satisfactionem condignam per tuam dioecesim
facias inviolabiliter observari; quia, secundum
legem divinam, non est os bovi trituranti
claudendum, et secundum
Apostolum, qui spiritualiter
seminat, non est magnum si metat carnalia,
cum nemo cogatur suis stipendiis militare.
Si quid enim aliud quam superius fuerit allegatum,
contra intentionem archiepiscopi saepefati
objicere voluerint et probare, nos eis faciemus justitiae plenitudinem
exhiberi.] [Petisti vero humiliter ut coronam tibi Ecclesia
Romana concederet, sicut illustris memoriae Petro,
Samueli et aliis progenitoribus tuis in libris tuis
legitur concessisse. Nos igitur ut super hoc majorem
certitudinem haberemus, regesta nostra perlegi fecimus
diligenter; ex quibus evidenter comperimus
quod in terra tibi subjecta multi reges fuerint coronati.
Praeterea continebatur in eis quod tempore
bonae memoriae Nicolai papae, praedecessoris nostri,
rex Bulgarorum, ad cujus consulta saepissime respondebat,
cum toto regno sibi commisso ad praedicationem
ejus fuerat baptizatus et rex ipse ab eo
archiepiscopum postularat. Legatus quoque Michaelis,
regis Bulgarici, cum donis regalibus Adriano
papae, praedecessori nostro, regias litteras praesentarat
et postularat ab eo ut aliquem ex cardinalibus
in archiepiscopum eligendum dirigeret, quem
post approbationem eorum ad sedem apostolicam
remeantem ipse postmodum. consecraret. Cumque
idem Adrianus illuc cum duobus episcopis quemdam
subdiaconum direxisset, Bulgari corrupti donis
Graecorum et promissionibus circumventi, Romanis
ejectis, Graecos presbyteros receperunt. Licet
igitur tantae memoria levitatis nos usque adeo
induxerit ad cautelam, ut nullum ex fratribus nostris,
cardinalibus scilicet, ad tuam praesentiam
mitteremus, nihilominus tamen dilectum filium,
Joannem, capellanum et familiarem nostrum, apostolicae
sedis legatum, virum providum et discretum,
quem nos et fratres nostri suae religionis et
probitatis obtentu inter caeteros capellanos nostros
specialis in Domino dilectionis brachiis amplexamur,
ad te duximus destinandum, cui etiam commisimus
vices nostras, ut in tota terra tua quoad
spiritualia corrigat quae corrigenda cognoverit et
statuat quae secundum Deum fuerint statuenda] [Quaesisti siquidem,
quae sit forma verborum quam ipse Christus
expressit, cum in corpus et sanguinem suum panem
transsubstantiavit et vinum, cum illud in canone
missae quo utitur Ecclesia generalis adjecerit
quod nullus evangelistarum legitur expressisse.
Cum enim in Evangelio sic legatur: Accipiens calicem
gratias egit, benedixit et dedit discipulis suis,
dicens: Bibite ex hoc omnes; hic est enim sanguis
meus novi testamenti, qui pro nobis et pro multis
effundetur in remissionem peccatorum
; in canone missae sermo iste, videlicet mysterium fidei,
verbis ipsis interpositus invenitur.
Unde, cum evangelista Christum hoc dixisse
testetur, moveris non modicum et miraris quod
aliquis asseverare tentaverit eum aliquid plus dixisse
quam evangelistarum aliquis asseveret. Verum,
si formam ipsius canonis inspicias diligenter,
praeter hoc de quo tua fraternitas requisivit, alia
duo, videlicet, elevatis oculis in coelum et aeterni
testamenti, poteris in ipso canone reperire, quae in
textu evangelico non leguntur. Sane multa tam de
verbis quam de factis Dominicis, invenimus ab
evangelistis omissa, quae apostoli vel supplevisse
verbo vel facto expressisse leguntur. Paulus enim,
in Actibus apostolorum, sic ait: Meminisse vos
oportet verbi Domini Jesu, quoniam ipse dixit:
Beatius est magis dare, quam accipere
;
hoc nullus quatuor Evangelistarum descripsit.
Nullus etiam eorumdem expressit quod Paulus de
Christo, ad Corinthios scribens, ait: Visus est
plus quam quingentis fratribus simul, deinde visus
est et Jacobo; novissime autem, tanquam abortivo,
visus est et mihi
. Ipsi etiam evangelistae
inter se mutuo supplevisse leguntur, quae ab
eorum aliquo vel aliquibus sunt omissa. Unde, cum
tres evangelistae posuerint: Hoc est corpus meum
;
solus
Lucas adjecit, quod pro vobis tradetur
.
Et cum Matthaeus et Marcus dicant: pro multis
,
Lucas dicit: pro
vobis
; Matthaeus autem, in remissionem
peccatorum, adjungit. Caeterum ea quae adduntur
in canone missae possunt ex aliis locis
Evangelii comprobari. Joannes enim, suscitationem
Lazari descripturus, Jesum sursum oculos elevasse
asserit et dixisse: Pater, gratias ago tibi, quoniam
audisti me ; alibi etiam idem dicit: Haec locutus est Jesus et sublevatis oculis ad
coelum,
dixit: Pater, clarifica Filium tuum
. Si tunc igitur oculos in coelum levavit ad
Patrem, cum ad corpus exanime animam Lazari
revocabat, probabilius esse videtur, quod tunc oculos
levaverit ad Patrem in coelum, cum panem et
vinum in corpus et sanguinem proprium commutavit.
Caeterum, sicut superius est expressum, cum
in textu evangelico. Novi Testamenti ponatur, hic
interponitur: et aeterni. Nam Vetus Testamentum,
quod hircorum et vitulorum fuit sanguine dedicatum,
temporalia promittebat. Novum autem, quod
est Christi sanguine consecratum, promittit aeterna.
Et ideo, testamentum illud fuit vetus et transitorium,
hoc autem novum est et aeternum; vel, ut utamur
alia ratione, unde novum, id est ultimum, esse
describitur, aeternum inde, id est perpetuum, comprobatur.
Novissimum etenim hominis testamentum
immobile perseverat, quia testatoris obitu
confirmatur, juxta quod Apostolus testamentum in
mortuis asserit confirmatum, alioquin non valere,
dum vixerit qui testatur. Praeterea non solum scriptura,
sed et promissio dicitur testamentum, juxta
quod Apostolus ipse scribit: Ideo novi testamenti
mediator est, ut repromissionem accipiant, qui vocati
sunt haereditatis aeternae
. Sic ergo intelligi
debet quod in ipso canone reperitur: Hic
est sanguis meus, novi et aeterni testamenti, novae ac
aeternae promissionis scilicet confirmator, sicut
Dominus repromittit, Qui manducat, inquiens, carnem
meam, et sanguinem meum bibit, habet vitam
aeternam
. Ex eo autem verbo, de
quo movit tua fraternitas quaestionem, videlicet, mysterium fidei,
munimentum erroris quidam trahere
putaverunt, dicentes in sacramento altaris
non esse corporis Christi et sanguinis veritatem,
sed imaginem tantum et speciem et figuram, pro
eo quod interdum Scriptura commemoret, id quod
in altari suscipitur esse sacramentum et mysterium
et exemplum. Sed tales ex eo laqueum erroris
incurrunt, quod nec auctoritates Scripturae
convenienter intelligunt nec sacramenta Dei suscipiunt
reverenter, Scripturas et virtutem Dei pariter
nescientes. Si enim ideo, quia figura est, sacramentum
altaris veritas esse negatur, ergo nec mors nec
resurrectio Christi, cum figura sit, veritas est credenda.
Siquidem mortem et resurrectionem Christi
similitudinem et imaginem esse Apostolus manifestat: Christus,
inquiens, mortuus est pro delictis
nostris, et resurrexit propter justificationem nostram
.
Apostolorum etiam Princeps Petrus
sic in epistola sua scribit: Christus passus est pro
nobis, vobis relinquens exemplum ut sequamini vestigia
ejus
. Sic ergo tam mors Christi
quam ejus resurrectio est exemplum ut et nos peccato
mortui justitiae jam vivamus. Quare, si non fuit
veritas quia fuit exemplum, ergo nec vere mortuus
fuit Christus nec vere a mortuis resurrexit; sed
absit a fidelium cordibus error iste, cum ipse propheta
de Christo testetur quod vere languores nostros
ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit . Dicitur tamen mysterium fidei, quoniam et aliud
ibi creditur quam cernatur, et aliud cernitur quam
credatur. Cernitur enim species panis et vini, et
creditur veritas carnis et sanguinis, ac virtus unitatis
et charitatis.] [Distinguendum est tamen subtiliter inter
tria quae sunt in hoc sacramento discreta, videlicet,
forma visibilis, veritas corporis et virtus spiritualis;
forma panis et vini, veritas carnis et sanguinis,
virtus unitatis et charitatis. Primum est sacramentum
et non res. Secundum est sacramentum
et res. Tertium, res et non sacramentum. Sed primum
est sacramentum geminae rei. Tertium vero,
res gemini sacramenti. Secundum autem, sacramentum
unius et alterius res existit. Credimus igitur
quod formam verborum, sicut in canone reperitur,
et a Christo apostoli et ab ipsis eorum acceperint
successores.] [Quaesisti etiam
utrum aqua cum vino in sanguinem convertatur.
Super hoc autem opiniones apud scholasticos
variantur. Aliquibus enim videtur quod, cum
de latere Christi duo praecipua fluxerunt sacramenta,
redemptionis in sanguine ac regenerationis
in aqua, in illa duo vinum et aqua, quae commiscentur
in calice divina virtute mutantur, ut in
hoc sacramento plenae sint veritas et figura. Alii
vero tenent, quod aqua cum vino transsubstantiatur
in sanguinem, cum in vinum transeat mixta vino,
licet physici contrarium asseverent, qui aquam a
vino per artificium posse asserunt separari. Praeterea,
potest dici quod aqua non transit in sanguinem,
sed remanet prioris vini accidentibus circumfusa,
ita, quod vini saporem assumit; quod inde conjicitur
, quia si post calicis consecrationem
aliud vinum mittatur in calicem, illud quidem
nec transit in sanguinem nec sanguini commiscetur,
sed, accidentibus prioris vini commistum, corpori
quod sub eis latet undique circumfunditur, non madidans
circumfusum. Ipsa tamen accidentia vinum
appositum videntur afficere, quia, si aqua pura fuerit
apposita, vini saporem assumit. Contingit igitur
accidentia permutare subjectum, sicut et subjectum
contingit accidentia permutare. Cedit quippe natura
miraculo et virtus supra consuetudinem operatur.
Sed nec inconveniens creditur aut absurdum,
si aqua in corpore Christi esse credatur, cum legatur
de ipsius latere processisse.] [Verum inter opiniones praedictas, illa probabilior
judicatur, quae asserit aquam cum vino in sanguinem
transmutari, ut expressius eluceat proprietas
sacramenti. Nam, cum aquae multae sint populi multi,
juxta quod alibi legitur: Beati qui seminatis super
aquas
, ideo vino aqua unitur,
ut Christo populus adunetur. Per hoc enim quod et
suscepit ipse de nostro, et accipimus ipsi de suo, tam
insolubili nexu conjungimur, ut, qui est unum cum
Patre per ineffabilem unitatem, fiat unum nobiscum
per admirabilem unionem, et per hoc, ipso communiter
mediante, cum Patre unum efficimur. Pater,
inquit, sancte, serva eos in nomine tuo quos dedisti
mihi, ut sint unum, sicut et nos
.-- Non
pro eis autem rogo tantum, sed pro eis qui credituri
sunt per verbum eorum in me, ut et ipsi in nobis unum
sint, et mundus credat quia tu me misisti
. Tertio vero loco, tua fraternitas requisivit quis
mutaverit, vel quando fuerit mutatum, aut quare,
quod in secreta beati Leonis secundum antiquiores
codices continetur; sic videlicet: Annue nobis, Domine,
ut animae famuli tui Leonis haec prosit oblatio,
cum in modernioribus sacramentoriis habeatur: Annue
nobis, Domine, quaesumus, ut intercessione beati
Leonis haec nobis prosit oblatio. Super quo tibi taliter
respondemus, quod quis illud mutaverit,
aut quando mutatum fuerit, ignoramus: scimus tamen
qua fuerit occasione mutatum; quia, cum
sacrae Scripturae dicat auctoritas quod injuriam facit
martyri qui orat pro martyre, idem est ratione
consimili de sanctis aliis sentiendum, qui orationibus
nostris non indigent, pro eo quod cum sint perfecte
beati, omnia eis ad vota succedunt, sed nos
potius eorum orationibus indigemus, quos, cum miseri
simus, undique mala multa perturbant. Unde
quod in plerisque orationibus continetur, prosit videlicet
vel proficiat huic sancto vel illi talis oblatio
ad gloriam vel honorem, ita sane debet intelligi, ut
ad hoc prosit, quod magis ac magis a fidelibus glorificetur
in terris aut etiam honoretur, licet plerique
reputent non indignum sanctorum gloriam usque
ad judicium augmentari, et ideo Ecclesiam interim
sane posse augmentum glorificationis eorum optare.
Utrum tamen in hoc articulo locum habeat illa
distinctio qua docetur quod defunctorum alii sunt
valde boni, alii valde mali, alii mediocriter boni et
alii mediocriter mali, unde suffragia quae fiunt a fidelibus
in Ecclesia pro valde bonis actiones sunt gratiarum,
pro valde malis consolationes vivorum, expiationes
vero pro mediocriter bonis et propitiationes
pro mediocriter malis, tua discretio investiget.] [Contra haec autem
replicari poterat, ex adverso quod vel propter evidentiam
facti, vel atrocitatem facinoris procedi potuerat
in absentem.] [Per venerabilem fratrem nostrum, Arelatensem
archiepiscopum, ad sedem apostolicam
accedentem, tua nobis nobilitas supplicavit, ut filios
tuos legitimationis dignaremur titulo decorare, quatenus
eis, quo minus tibi succederent, natalium objectio
non noceret. Quod autem super hoc apostolica
sedes plenam habeat potestatem, ex illo videtur,
quod cum, diversis causis inspectis, cum quibusdam
minus legitime genitis, non naturalibus
tantum, sed adulterinis etiam dispensarit, sic ad
actus spirituales ipsos legitimans ut possent in
episcopos promoveri, verisimilius creditur
et probabilius reputatur, ut eos ad actus legitimare
valeat saeculares, praesertim si praeter Romanum
pontificem inter homines superiorem alium non
agnoscunt, qui legitimandi habeat potestatem; quia
cum major in spiritualibus tam prudentia quam
auctoritas et idoneitas requiratur, quod in majori
conceditur, licitum esse videtur etiam in minori.
Per simile quoque idem videtur posse probari, cum
eo ipso quod aliquis ad apicem episcopalis dignitatis
extollitur, eximitur a patria potestate. Praeterea,
si etiam simplex episcopus scienter servum alterius
in presbyterum ordinaret, licet ordinator satisfacere
domino juxta formam canonicam teneretur,
ordinatus tamen jugum evaderet servitutis, Videretur
siquidem monstruosum ut qui legitimus ad spirituales
fieret actiones, circa saeculares actus illegitimus
remaneret. Unde, cum quo in spiritualibus
dispensatur, consequenter intelligitur in temporalibus
dispensatum. Id autem in patrimonio beati Petri
libere potest apostolica sedes efficere, in quo et
summi pontificis auctoritatem exercet et supremi
principis exsequitur potestatem.] [Videbatur autem ex eo trahere majorem
audaciam postulandi, quod non longe petere cogebatur
exemplum, sed in favorem petitionis hujusmodi
quod nos ipsos in causa simili fecisse dicebat poterat
allegare. Cum enim charissimus in Christo filius
noster Philippus, rex Francorum illustris, charissimam
in Christo filiam nostram, Ingeburgem, Francorum
reginam illustrem dimiserit et ex alia
postmodum superducta puerum susceperit et puellam,
et tu similiter exclusa legitima superduxeris
aliam, ex qua filios suscepisti, sicut cum filiis
regis ejusdem, sic cum tuis credebatur de benignitate
sedis apostolicae dispensandum;] [Verum
si veritas diligenter inspicitur, res non similis
sed valde dissimilis invenitur. Nam rex ipse a praedicta
regina per bonae memoriae archiepiscopi Remensis
apostolicae sedis legati, fuit sententiam
separatus. Tu vero uxorem tuam a te, sicut dicitur,
temeritate propria separasti. Ipse quoque,
priusquam ad eum prohibitio de non contrahendo
cum altera perveniret, aliam superduxit, ex qua
prolem geminam noscitur suscepisse.. Tu in
contemptum Ecclesiae aliam superinducere attentasti.
Propter quod ipsa in te gladium exercuit ecclesiasticae
ultionis.
Praeterea, rex ipse praedictae reginae
contra matrimonium affinitatem objecit, et coram
praefato archiepiscopo testes induxit, cujus
sententia quia cassata fuit solummodo propter judiciarium
ordinem non servatum, nos ei, post
restitutionem praefatae reginae, super hoc venerabilem
fratrem nostrum, Octavianum, Hostiensem episcopum
et dilectum filium, Joannem, tituli Sanctae
Priscae presbyterum cardinalem, cognitores duximus concedendos.
Tu vero, uxori tuae nihil quod divortium
induceret, sicut asseritur, objecisti; cum, etsi
fides tori sit unum de tribus bonis conjugii, non tamen
ipsius violatio conjugale vinculum violasset.
De filiis quoque regis ejusdem, utrum legitimi
an illegitimi fuerint, quandiu pendet quaestio affinitatis
objectae, potest non immerito dubitari. Nam,
si affinitas fuerit comprobata, praedictam reginam
non esse regis conjugem apparebit, et per consequens
alia videretur sibi legitime copulata, et filios ei legitimos
peperisse. De tuis vero, quod sint legitime nati, nec
tu ipse proponis, nec ulla praesumitur ratione. Insuper,
cum rex ipse superiorem in temporalibus minime
recognoscat, sine juris alterius laesione in eo se
jurisdictioni nostrae subjicere potuit et subjecit, in
quo forsitan videretur aliquibus quod per se ipsum,
non tanquam pater cum filiis, sed tanquam princeps
cum subditis, potuerit dispensare. Tu autem
aliis nosceris subjacere. Unde, sine ipsorum forsan
injuria, nisi praestarent assensum, nobis in hoc subdere
te non posses, nec ejus auctoritatis existis ut dispensandi
super his habeas potestatem. Rationibus igitur
his inducti, regi gratiam fecimus requisiti, causam
tam ex Veteri quam ex Novo Testamento tenentes,
quod non solum in Ecclesiae patrimonio, super
quo plenam in temporalibus gerimus potestatem,
verum etiam in aliis regionibus, certis causis
inspectis, temporalem jurisdictionem causaliter
exercemus; non quod alieno juri praejudicare velimus,
vel potestatem nobis indebitam usurpare, cum non ignoremus Christum in Evangelio respondisse:
Reddite quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei
Deo. Propter quod postulatus ut haereditatem divideret
inter duos, Quis, inquit, constituit me judicem super vos?
Sed quia sic in Deuteronomio continetur: Si
difficile et ambiguum apud te judicium esse perspexeris,
inter sanguinem et sanguinem, causam et causam,
lepram et non [ del. v.] [ sic ] [ sic ] [ sic ] [ sic ] [ « Ex parte . . . . . abbatissae, ac sororum Jotrensis
Ecclesiae, nostris fuit auribus intimatum
quod venerabilis frater noster . . . . . Meldensis
episcopus, commissionis occasione cujusdam,
ad venerabilem fratrem nostrum . . . . . Parisiensem
episcopum, et dilectum filium . . . . . .
abbatem de Latiniaco, a nobis obtentae,
in qua nulla mentio habebatur de ipsarum privilegiis,
quae illas et earum Ecclesiam, clerum et
populum villae Jotrensis ad apostolicam sedem
nullo mediante spectare declarant, quorum
ipse non erat ignarus, eas incoepit graviter molestare,
obedientiam ab ipsis ac clero et populo
villae Jotrensis, qui secundum privilegia sedis apostolicae
gaudent consimili libertate, subjectionem
omnimodam impendendam sibi requirens. » ] [ « Verum, cum judices et assessores
eorum ipsas valde gravarent » ] [ « ad appellationis remedium convolarunt » ] [ « Sed judices ipsi appellationem
minime deferentes nec
fragilitati sexus compatientes earum, in abbatissam
excommunicationis, clerum et populum villae
Jotrensis interdicti, sententias protulerunt.
Sane, cum nuntii Jotrensis Ecclesiae praedictae
et alia multa in nostra praesentia retulissent, quibus eas et suos contra libertatem eis concessam
gravatos aiebant,
privilegium nobis
apostolicum ostenderunt, per quod Ecclesiam Jotrensem
constabat ad Romanam Ecclesiam specialiter
pertinere. Nos autem eos diutius
detinentes propter appellationem praedictam,
quia tandem nullus comparuit idoneus responsalis
qui partem defensaret adversam, licet postmodum
quidam simplex nuntius super hoc nobis praedictorum . . . . . .
Parisiensis episcopi et . . . . . . . Latiniacensis
abbatis litteras praesentasset, privilegium
apostolicae sedis Ecclesiae Jotrensi concessum
duximus innovandum, ita tamen ut per innovationem
ipsius eidem Ecclesiae nihil
plus juris accrescat, quam per privilegia praedecessorum
nostrorum obtinuit, cum per hoc ei
non novum concedere, sed antiquum jus conservare
velimus. » ] [Cum olim ad nostram audientiam pervenisset,
quod dilecti filii, magistri S . . . . et B . . . .
archidiaconatum et praeposituram ad invicem permutassent
] [licet
praedictus magister G. ab initio sponte fuerit de
permutatione confessus, idem tamen B . . . eam inficiabatur
omnino, assertive proponens quod et ipse
praeposituram sine conditione qualibet resignarat,
et post liberam resignationem praedicti
magistri G. archidiaconatum fuerat assecutus,] [Cum ergo nobis, tum per publicam famam, tum per
validam praesumptionem, et probationem etiam manifestam,
constaret quod suum praestiterat
permutationi consensum; praedictus autem magister
suum publice fateretur errorem, et hunc praepositura,
et illum archidiaconatu curavimus spoliare,
super hoc contra eos diffinitivam sententiam
proferentes.] [ Sic. ] [sic] [qui nisi quod unicam tantum
citationem partium in negotio postmodum minime
processerunt] [Super his de quibus nos consulere voluistis,
inquisitioni vestrae breviter respondemus quod tribus
modis valet crimen apponi, denuntiando, excipiendo
et accusando. Quando crimen in modum denuntiationis
opponitur, non est inscriptio necessaria;
sed cum in modum accusationis objicitur, oportet
inscribi, quoniam ad depositionem instituitur accusatio,
sed ad correctionem est denuntiatio facienda.
Cum autem excipiendo fuerit crimen objectum, distinguendum
est quare opponatur et quando. Si
enim objicitur ut ab accusatione vel testificatione
aliquis repellatur, non est inscribi necesse; sed
cum opponitur ut quis a promotione officii vel beneficii
excludatur, si ante confirmationem objicitur,
non cogitur quisquam inscribere, quia crimen hoc
modo probatum impedit promovendum, sed non dejicit
jam promotum. Post confirmationem vero, cum
scilicet ordinandus fuerit aliquis aut etiam consecrandus,
quia et ab obtinendo repellit et dejicit ab
obtento, ad extraordinariam quidem poenam secundum
arbitrium discreti judicis, citra vinculum tamen
inscriptionis est excipiens astringendus, si defecerit
improbando, pro eo quod crimine sic probato
perdit quod per electionem et confirmationem ei
fuerat acquisitum, sed ob hoc prius habita non
amittit. Licet enim agatur de crimine, non est tamen
causa hujusmodi criminalis, unde per procuratorem
potest rite tractari.] [Caeterum
volumus et praesentium vobis auctoritate mandamus,
ut super inquisitionis articulis, tam de fama
electi quam litteris contra eum sub nomine longe
majoris et sanioris partis capituli destinatis, cogatis
testes, qui nominati fuerint, perhibere testimonium
veritati.] [cum sanguis sanctae memoriae A. Leodiensis
episcopi adhuc recens de terra clamaret; et
ecce de novo vox audita est in Rama, ploratus et
ululatus multus, cum, sicut accepimus, filii Belial
in christum Domini manus sacrilegas injecerunt,
bonae memoriae C . . . Herbipolensem episcopum, imperialis
aulae cancellarium nequiter occidentes. Condixerant
vicem ut injuste virum justum occiderent
et haereditate sanctuarium Domini possiderent, et
quia dolorem conceperant, iniquitatem protinus pepererunt.
Ne quid autem eorum fraudi deesset, sed
osculo traderent Filium hominis sicut Judas, vultus
deposuerunt hostiles et praeconceptam diutius cordis
malitiam quam exercere non potuerant inimici
simulatae pacis et amicitiae fictae vellere velaverunt,
sicque in vestimentis ovium lupi rapaces intrantes
ovile, surrexerunt protinus in pastorem et sanguinem
quem diu sitiverant, effuderunt. Nec suffecit
hoc ipsis, sed ut sanguis sanguinem tangeret et
abyssus invocaret abyssum, in corpus jam exanime
saevientes, amputata, ut dicitur, ejus dextra, qua
frequenter signaverat panem et vinum in corpus
Christi et sanguinem convertendum et capite detruncato,
coronam etiam, quam in clericalis religionis
indicium ad imitationem apostolorum Principis
deferebat, a reliqua parte capitis strictis gladiis amputarunt,
non attendentes quod et in caput ejus et
manus unguentum effusum fuerat sacratissimae unctionis.
Aliter etiam corpus ejus conciderunt in frusta,
quasi vellent vel quod mactaverant manducare
ac exponere quod ceperant tam impia venatione venale,
vel ponere morticinum ejus escas volatilibus
coeli et bestiis terrae carnes ejus.] [Per tuas nobis litteras] [Videtur enim aliquibus quod,
cum ad metropolitanum per appellationem quaestio
non defertur, excommunicatus autem vocem non
habeat appellandi, utpote ab Ecclesia separatus,
sive appellaverit sive non, metropolitanus ei non
debeat absolutionis beneficium exhibere. Verum ex
verbis cujusdam epistolae, quam dicunt scholastici
Decretalem et a bonae memoriae A . . . . papa,
praedecessore nostro emanasse proponunt, habetur
quod, si ante appellationem in aliquem excommunicationis
fuerit sententia promulgata, metropolitanus
ante litis ingressum ab eo juramento
recepto, secundum Ecclesiae consuetudinem, debet
ipsum absolvere, nisi voluerit episcopo dioecesano
deferre, ipsumque ad illum remittere absolvendum.
Ubi etiam consequenter infertur quod nec excommunicati
audiendi sunt priusquam fuerint absoluti
nec sunt ad illos a quibus appellaverant, remittendi.
In Sardicensi autem concilio reperitur
ut is qui ab episcopo est abjectus, finitimos episcopos
interpellet, et causa ejus audiatur et diligentius
pertractetur; episcopus autem qui juste vel injuste
abjecit eumdem, patienter accipiat ut discutiatur
negotium, quatenus vel probetur a pluribus ejus
sententia vel etiam emendetur; prius tamen quam
omnia diligenter ac fideliter examinata fuerint, nullus
ante cognitionem communioni eum sociare praesumat,
qui fuerat communione privatus. Nos igitur
credimus distinguendum utrum proponat, se
post appellationem legitime interpositam excommunicatione
fuisse notatum, vel in forma excommunicationis
intolerabilem errorem esse patenter expressum.
In quibus casibus, ad probationem eorum,
etiamsi absolutionem non petat, debet admitti, sed
donec de ipsis constiterit, in caeteris evitari, quanquam
apostolica sedes etiam tales absolvere consueverit
ad cautelam. Verum in aliis, nisi gratiam
absolutionis imploret, non debet audiri, ne sententiam
ecclesiasticam contemnere videatur et per hoc
amplius ex suo contemptu ligetur. Quod si beneficium
absolutionis humiliter postulaverit, metropolitanus
eum debet absolvere, nisi suo duxerit suffraganeo
deferendum; cui tamen si suffraganeus
absolutionis beneficium secundum formam Ecclesiae
noluerit exhibere, ipse nihilominus illum absolvat,
cautione recepta, quod suo debeat parere mandato,
ac deinde causam audiat et quod canonicum fuerit,
justitia mediante, decernat. Quod si forsan episcopus
subditum suum propter manifestum excommunicasset
excessum, metropolitanus eum non debet
absolvere, nisi suffraganeus requisitus, malitiose
sibi absolutionis beneficium denegaret.] [Cum enim
inclytae recordationis R . . . . rex Angliae, frater tuus,
sedi apostolicae cum multa precum instantia supplicarit
ut promotioni charissimi in Christo filii
nostri, illustris regis, Oth . . . nepotis ejusdem regis
et tui, in Romanum imperatorem electi, efficaciter
intendere dignaremur, promittens ad id efficacem
se operam impensurum, eodem rege, prout Domino
placuit, sublato de medio, tu, qui eidem in regni
solio successisti, non solum precibus, sed etiam
promissionibus per litteras plures et nuntios apud
nos et fratres nostros pro eodem negotio instare
curasti, asserens te et terram tuam expositurum omnino
ad ejusdem negotii complementum. Nos vero
credentes ut quod promittebas verbo curares opera
adimplere, promotioni ejusdem regi sollicitius intendere
procuravimus, sicut per Dei gratiam effectus operis
manifestat; sed qualiter tu postmodum, deserens
nos et Romanam Ecclesiam, eidem regi manum auxilii
tui subtraxeris, et juraveris contra ipsum, utinam
nescirent alii, quia non potuit nos latere.] [Illud autem gravissimum reputamus
quod, cum in regno tuo causas ecclesiasticas
committimus cognoscendas, tu prohibes delegatis,
ne in earum cognitione procedant, jurisdictionem
nostram impediens, cum nos, si bene memineris,
jurisdictionem tuam curaverimus confovere. Circa
clericos autem et Ecclesias, postquam regni solium
suscepisti, qualiter te habueris in multis, et, mansuetudine
regali postposita, eos feceris inhoneste
tractari,] [nisi praemissas offensas corrigere
curaveris per te ipsum et a consimilibus abstinere,
nos, qui forsan in his ultra quam oportuerit
nostrum pro te distulimus officium exercere,
propter quod de taciturnitate nostra divinam offensam
incurrisse timemus, nullatenus negligemus, quin
post exspectationem diutinam et admonitionem paternam
nostrum, sicut convenit officium exsequamur.
Datum Laterani, X Kal. Martii] [Dolemus non modicum et movemur quod iis quibus
remissionis impendere gratiam solebamus et aeternae
polliceri retributionis augmentum, nunc, quod
sine moerore multo non dicimus, nostrae salutationis
alloquium et apostolicae benedictionis praesidium
cogimur denegare.]
|
http://viaf.org/viaf/16017787
|
[] | |
Cornelius papa
| 1 |
ANNO CHR. CCLI. EPISTOLA PRIMA. S. CYPRIANI CARTHAGINENSIS EPISCOPI AD S. CORNELIUM PAPAM. (Erasm., II, 11; Pamel., Rigalt., Baluz., XLI; Paris. XL; Oxon., Lips., XLIV; Coustant, I, 125; Galland. III, 333.)
I. II.
|
ARGUMENTUM.-- Legatorum Novatiani detegitur pravitas, et ideo a communione cohibentur. Petentibus publice audiri, hoc negatur. Quaerentes undique schismatis atque haeresis socios sibi adsciscere, reprimuntur.
|
CYPRIANUS CORNELIO FRATRI SALUTEM. Venerunt ad nos, frater charissime, missi a Novatiano, Maximus presbyter, et Augendus diaconus, et Machaeus quidam, et Longinus. Sed enim cum ex litteris, quas secum ferebant, et ex eorum sermone atque asseveratione Novatianum episcopum factum comperissemus, illicitae et contra Ecclesiam catholicam factae ordinationis pravitate commoti, a communicatione eos nostra statim cohibendos esse censuimus: et, refutatis interim ac retusis, quae obstinate ac pertinaciter asserere tentabant, jam ego et collegae plurimi, qui ad me convenerant, exspectabamus adventum collegarum nostrorum Caldonii et Fortunati, quos ad te nuper et coepiscopos nostros, qui ordinationi tuae adfuerant, legatos miseramus, ut eis adventantibus et rei gestae veritatem reportantibus, majore auctoritate et lucida per eos probatione, partis adversae improbitas frangeretur. Supervenerunt vero Pompeius ac Stephanus collegae nostri, qui et ipsi quoque ad instruendos istinc nos manifesta secundum gravitatem ac fidem suam indicia ac testimonia protulerunt; ut nec necesse fuerit audiri ultra eos, qui a Novatiano venerant missi. Qui cum in statione invidiosis quoque conviciis et clamoribus turbulentis proruerent, et flagitarent ut crimina, quae se afferre ac probare dicebant, publice a nobis et plebe cognoscerentur; gravitati nostrae negavimus convenire, ut collegae nostri jam delecti et ordinati, et laudabili multorum sententia comprobati, ventilari ultra honorem maledica aemulantium voce pateremur. Et quia, quibus refutati et compressi sunt, et illicitis conatibus haeresim fecisse nudati sunt, in epistolam congerere longum fuit; ex Primitivo compresbytero nostro plenissime singula, quando ad vos venerit, audietis. Ac ne eorum furens audacia umquam desisteret, hic quoque in schismatis partes Christi membra distrahere, et catholicae Ecclesiae corpus unum scindere ac laniare nituntur; ut ostiatim per multorum domos, vel oppidatim per quasdam civitates discurrentes, obstinationis suae et erroris scissis sibi quaerant comites. Quibus semel responsum dedimus, nec mandare desistimus, ut perniciosa dissensione et concertatione deposita impietatem esse sciant, matrem deserere: et agnoscant atque intelligant, episcopo semel facto, et collegarum ac plebis testimonio et judicio comprobato alium constitui nullo modo posse: proinde si pacifice sibi ac fideliter consuluisse, si se assertores Evangelii et Christi esse confitentur, prius ad Ecclesiam revertantur. Opto te, frater charissime, semper bene valere.
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | |||
Cornelius papa
| 2 |
ANNO CHRISTI CCLI. EPISTOLA II. S. CYPRIANI CARTHAGINENSIS EPISCOPI AD S. CORNELIUM PAPAM. (Erasm., II, 10; Pamel., Rigalt., Baluz., Paris., XLI; Lips., Coustant, 127; Galland., III, 333.)
CYPRIANUS CORNELIO FRATRI SALUTEM. I. II. III. IV.
|
ARGUMENTUM.-- Quid ex divinae traditionis et ecclesiasticae institutionis usu fecerit Cyprianus, ubi de legitima Cornelii ordinatione certior factus est. Litteras Cornelii, non Novatiani, publice lectas esse. Cur praeter Cornelii litteras, quibus ille se episcopum nuntiabat, eorum qui ipsius ordinationi interfuerant, testimonium desiderarit. Rogat Cornelium, ut litteras de Felicissimi et presbyterorum et addictorum causa, quas ipsi mittit, legat.
|
Quod servis Dei, et maxime sacerdotibus justis et pacificis congruebat, frater charissime, miseramus nuper collegas nostros Caldonium et Fortunatum; ut non tantum persuasione litterarum nostrarum, sed praesentia sua et consilio omnium vestrum eniterentur, quantum possent, et elaborarent, ut ad catholicae Ecclesiae unitatem scissi corporis membra componerent, et Christianae charitatis vinculum copularent. Sed quoniam diversae partis obstinata et inflexibilis pertinacia non tantum radicis et matris sinum atque complexum recusavit; sed etiam gliscente et in pejus recrudescente discordia episcopum sibi constituit, et contra sacramentum semel traditum divinae dispositionis et catholicae unitatis, adulterum et contrarium caput extra Ecclesiam fecit; acceptis litteris tam tuis, quam collegarum nostrorum, item adventantibus bonis viris et nobis charissimis collegis nostris Pompeio et Stephano, a quibus haec omnia nobis cum laetitia communi asseverata sunt firmiter et probata, secundum quod divinae traditionis et ecclesiasticae institutionis sanctitas pariter ac veritas exigebat, litteras nostras ad te direximus. Sed et per provinciam nostram haec eadem collegis singulis in notitiam perferentes, ab his quoque fratres nostros cum litteris dirigendos esse mandavimus. Quamquam mens nostra, et propositum jam tunc fratribus et plebi istic universae manifestatum fuisset, quando litteris nuper ab utraque parte susceptis, tuas litteras legimus, et episcopatus tui ordinationem singulorum auribus intimavimus: honoris etiam communis memores, et gravitatis sacerdotalis ac sanctitatis respectum tenentes, ea quae ex diverso in librum ad nos transmissum congesta fuerant acerbationibus criminosis, respuimus; considerantes pariter et ponderantes quod in tanto fratrum religiosoque conventu considentibus Dei sacerdotibus et altari posito nec legi debeant, nec audiri. Neque enim facile promenda sunt, et incaute ac temere publicanda, quae discordioso stylo audientibus scandalum moveant, et fratres longe positos ac trans mare constitutos incerta opinione confundant. Viderint qui vel furori suo, vel libidini servientes, et divinae legis ac sanctitatis immemores, vel jactitare interim gestiunt quae probare non possunt, et cum innocentiam destruere atque expugnare non valeant, satis habent fama mendaci et falso rumore maculas inspergere Certe quod praepositis et sacerdotibus congruit, danda opera est, ut talia, cum a quibusdam scribuntur, per nos respuantur. Ubi enim erit quod discimus ac docemus scriptum esse, Contine linguam tuam a malo, et labia tua ne loquantur insidiose ; item alibi: Os tuum abundavit malitia, et lingua tua complectebatur insidias, sedens adversus fratrem tuum detrahebas, et adversus filium matris tuae ponebas sandalum ; item quod Apostolus dicit, Omnis sermo malus de ore vestro non procedat, sed bonus ad aedificationem fidei, ut det gratiam audientibus . Porro haec fieri debere ostendimus, si quando talia quorumdam calumniosa temeritate conscripta sunt, legi apud nos non patimur. Et idcirco, frater charissime, cum ad me talia adversum te et compresbyteri tecum considentis scripta venissent; clero et plebi legi praecepi quae religiosam simplicitatem sonabant, nec ullis maledictorum et conviciorum latratibus perstrepebant. Quod autem scripta collegarum nostrorum, qui illic ordinationi tuae adfuerant, desideravimus, non veteres mores obliti, novum aliquid quaerebamus. Nam satis erat, ut tu te episcopum factis litteris nuntiares; nisi esset ex diverso discrepans factio, quae criminosis et calumniosis commentis suis collegarum pariter ac fratrum plurimorum turbaret mentes, et corda confunderet. Cui rei sopiendae necessarium duximus, ut scribentium nobis inde collegarum nostrorum firma et solida auctoritas pararetur: qui moribus ac vitae et disciplinae tuae condigna litterarum suarum testimonia praedicantes, aemulis quoque, et rerum vel novitate vel pravitate gaudentibus, omnem ambigendi et discrepandi scrupulum sustulerunt; et, secundum consilium nostrum salubri ratione libratum, in hoc fluctu aestuantium fratrum mentes sincere ac firmiter tuum sacerdotium probaverunt. Hoc enim vel maxime, frater, et laboramus et laborare debemus, ut unitatem a Domino et per Apostolos nobis successoribus traditam, quantum possumus, obtinere curemus; et, quod in nobis est palabundas et errantes oves, quas quorumdam pervicax factio et haeretica tentatio a matre secernit, in Ecclesiam colligamus: illis solis foris remanentibus, qui obstinatione sua vel furore supersedere et ad nos redire noluerunt; discretionis et separationis a se factae, et Ecclesiae derelictae ipsi rationem Domino reddituri. Quantum vero hic ad presbyterium quorumdam Felicissimi causam pertinet, quid hic actum sit ut scire posses, litteras ad te collegae nostri manu sua subscriptas miserunt: qui auditis eis quid senserint, quid pronuntiaverint, ex eorum litteris disces. Melius autem, frater, facies, si etiam exempla litterarum, quae ad te legenda pro dilectione communi per Caldonium et Fortunatum collegas nostros proxime miseram, quae de eodem Felicissimo, et de presbyterio ejusdem ad clerum istic necnon et ad plebem scripseram, legi illic fratribus jubeas, quae et ordinationem et rationem rei gestae eloquantur, ut tam istic quam illic, circa omnia per nos fraternitas instruatur. Exemplaria autem eadem nunc quoque per Mettium hypodiaconum a me missum et Nicephorum acolythum transmisi. Opto te, frater charissime, semper bene valere.
|
(Psal. XXXIX 13) (Ps. XLIX,
20) (Eph. IV, 29)
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | ||
Cornelius papa
| 3 |
ANNO CHRISTI CCLI. EPISTOLA III. EJUSDEM AD EUMDEM. (Erasm. II, 9; Pamel. Rigalt. Baluz. XLIII, Paris. XLII, Lips. Coustant. p. 130, Galland. III, 335.)
|
ARGUMENTUM.-- De litteris quas ad confessores a Novatiano ac Novato seductos fecit.
|
CYPRIANUS CORNELIO FRATRI SALUTEM. Et religiosum vobis et necessarium existimavi, frater charissime, ad confessores qui illic sunt, et Novatiani ac Novati obstinatione et pravitate seducti de Ecclesia recesserunt, litteras breves facere, quibus eos pro affectione mutua convenirem, ut ad matrem suam, id est Ecclesiam catholicam, revertantur. Quas litteras tibi a Mettio hypodiacono legi prius mandavi, ne quis aliud me scripsisse fingeret, quam quod meis litteris continetur. Mandavi tamen eidem Mettio a me ad vos misso, ut de tuo arbitrio rem gerat, et si easdem litteras confessoribus putaveris esse reddendas, tunc eas tradat. Opto te, frater charissime, semper bene valere.
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | |||
Cornelius papa
| 4 |
ANN. CHR. CCLI. EPISTOLA IV. EJUSDEM AD EUMDEM. (Erasm. IV, 8; Pam. Rigalt. Baluz. Paris. XLIV; Lips. Coustant., p. 131; Galland. III, p. 335.)
I. II. III. IV.
|
ARGUMENTUM.-- Dum certum exspectabatur de Cornelii ordinatione testimonium, Adrumetinis clericis auctores fuerant Cyprianus et Liberalis, ut litteras suas presbyteris et diaconis Romanis, non Cornelio inscriberent. Qua de re cum expostulasset Cornelius, expostulationis illius nunc Cyprianus satisfacit; additque episcopatus ejus veritatem apertissima luce fundatam et collegarum rescriptis comprobatam agnosci.
|
CYPRIANUS CORNELIO FRATRI SALUTEM. Legi litteras tuas, frater charissime, quas per Primitivum compresbyterum nostrum misisti, in quibus te comperi motum, quod cum de Adrumetina colonia Polycarpi nomine ad te litterae dirigerentur, postea quam nos, ego et Liberalis, in eumdem locum venissemus, coepissent illuc ad presbyteros et ad diaconos litterae dirigi. Quod scire te volumus et pro certo credere, nulla id levitate aut contumelia factum. Sed cum statuissemus collegae complures, qui in unum conveneramus, ut, legatis ad vos coepiscopis nostris Caldonio et Fortunato missis, omnia interim integra suspenderentur, donec ad nos eidem collegae nostri rebus illic aut ad pacem redactis, aut pro veritate compertis redirent; presbyteri et diaconi in Adrumetino consistentes, Polycarpo coepiscopo nostro absente, ignorabant quid nobis in commune placuisset. At ubi nos in praesentiam venimus, comperto consilio nostro, ipsi quoque id, quod et caeteri, observare coeperunt, ut in nullo ecclesiarum istic consistentium consensio discreparet. Quidam tamen mentes nonnumquam et animos sermonibus suis turbant, dum aliter quaedam, quam se habet veritas, nuntiant. Nos enim singulis navigantibus, ne cum scandalo ullo navigarent rationem reddentes, scimus nos hortatos eos esse, ut Ecclesiae catholicae radicem et matricem agnoscerent ac tenerent. Sed quoniam latius fusa est nostra provincia, habet etiam Numidiam et Mauritianam sibi cohaerentes; ne in Urbe schisma factum absentium animos incerta opinione confunderet, placuit per episcopos, retenta a nobis rei veritate, et ad comprobandam ordinationem tuam facta auctoritate majore, tum demum scrupulo omni de singulorum pectoribus excusso, per omnes omnino istic positos litterae fierent, sicut fiunt, ut te universi collegae nostri et communicationem tuam, id est catholicae Ecclesiae unitatem pariter et charitatem, probarent firmiter ac tenerent. Quod divinitus evenisse, et consilium nostrum providenter processisse gaudemus. Sic enim nunc episcopatus tui et veritas pariter et dignitas apertissima luce et manifestissima et firmissima comprobatione fundata est, ut ex rescriptis collegarum nostrorum, qui ad nos litteras inde fecerunt, et ex relatione ac testimoniis coepiscoporum Pompeii et Stephani et Caldonii ac Fortunati, ordinationis tuae et origo necessaria, et ratio justa, et gloriosa quoque innocentia ab omnibus nosceretur. Quod ut simul cum caeteris quoque collegis nostris stabiliter ac firmiter administremus, atque in catholicae Ecclesiae concordi unanimitate teneamus, perficiet divina dignatio; ut Dominus, qui sacerdotes sibi in Ecclesia sua eligere et constituere dignatur, electos quoque et constitutos sua voluntate atque opitulatione tueatur gubernantes inspirans, ac subministrans et ad improborum contumaciam fraenandam viguorem, et ad lapsorum fovendam poenitentiam lenitatem. Opto te, frater charissime, semper bene valere.
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | |||
Cornelius papa
| 5 |
ANNO CHRISTI CCLI. EPISTOLA V. (Erasm. III, 12, Pamel. Rigalt. Baluz. XLVIII. Oxon. Lips. L. Paris. XVII, Coustant. col. 133; Galland. III, p. 336. Routh. Relig. scr. III, p. 5 et 18.)
|
ARGUMENTUM.-- Quales sint quos Novatianus Carthaginem legatos denuo misit.
|
CORNELIUS CYPRIANO FRATRI SALUTEM. Ne quid minus ad poenam futuram hujus scelerati hominis deesset; prostratus virtutibus Dei, cum Maximus et Longinus et Machaeus inde fuissent expulsi, denuo resurrexit; et sicuti prioribus litteris tibi, quas per Augendum confessorem misi, significavi, puto Nicostratum et Novatum et Evaristum et Primum et Dionysium illo jam pervenisse. Invigiletur ergo ut omnibus coepiscopis nostris et fratribus innotescat, Nicostratum multorum criminum reum, et non solum patronae suae carnali, cujus rationes gessit, fraudes et rapinas fecisse, verum etiam quod est illi ad perpetuam poenam reservatum, ecclesiae deposita non modica abstulisse; Evaristum vero auctorem schismatis fuisse, et successorem plebi, cui ante praefuerat, Zetum in locum ejus episcopum esse constitutum. Majora vero et graviora hic designavit malitia et inexplebili pravitate sua, quam quae illic apud suos semper exercuit, ut scias quales duces et protectores iste schismaticus et haereticus lateri suo semper junctos habeat.
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | |||
Cornelius papa
| 6 |
EPISTOLA VI. SANCTI CORNELII PAPAE AD CYPRIANUM CARTHAGINENSEM EPISCOPUM. (Erasm. III, 11., Pamel. Rigal. Baluz. XLVII, Paris. XLV, Oxon. Lips. XLIX, Coustant. I, col. 135-139, Galland. Biblioth. vett. PP. III, p. 337; Routh. Reliq. scr. III, p. 6 et 23.)
CORNELIUS CYPRIANO FRATRI SALUTEM. I. II. III.
|
ARGUMENTUM.-- Qui confessores Maximus presbyter, Urbanus et Sidonius ejurarint schisma, et in Ecclesia catholica suscepti sint.
|
Quantam sollicitudinem et anxietatem sustinuimus de iis confessoribus, qui dolo et malitia hominis callidi et veteratoris fuerant circumventi, et pene decepti, et ab Ecclesia alienati; tanta laetitia affecti sumus, et Deo omnipotenti et Christo Domino nostro gratias egimus, cum ii, cognito suo errore, et intellecta hominis maligni, velut serpentis, astutia venenata, ad Ecclesiam, unde exierant, sicuti ipsi ex suo corde profitentur, simplici voluntate venerunt. Et primo quidem fratres nostri probatae fidei, amantes pacem, unitatem optantes, tumorem illum horum mollitum jam annuntiabant: fides tamen non idonea || ut facile nobis credere daretur, illos penitus esse mutatos. Postea vero Urbanus et Sidonius confessores ad presbyteros nostros venerunt, affirmantes Maximum confessorem et presbyterum secum pariter cupere in Ecclesiam redire: sed quoniam multa praecesserant ab eis designata, quae tu quoque a coepiscopis nostris et litteris meis cognovisti, ut non temere eis fides haberetur; ex ipsorum ore et confessione, ista, quae per legationem mandaverant, placuit audiri. Qui cum venissent, et a presbyteris quae gesserant exigerentur; novissime quod per omnes ecclesias litterae calumniis et maledictis plenae eorum nomine frequentes missae fuissent, et pene omnes ecclesias perturbassent; circumventos se esse affirmaverunt, neque in istis litteris quid inesset scisse: tantummodo circumductos se commisisse quoque schismatica, et haeresis auctores fuisse; ut paterentur ei manus quasi in episcopum imponi. Qui, cum haec et caetera fuissent exprobrata, ut abolerentur et de memoria tollerentur deprecati sunt. Omni igitur actu ad me perlato placuit contrahi presbyterium , ut firmato consilio, quid circa personam eorum observari deberet, consensu omnium statueretur. Et ut motum omnium et consilium singulorum dignosceres, etiam sententias nostras placuit in notitiam vestri perferri, quas et subjectas leges. His ita gestis in presbyterium venerunt Maximus, Urbanus, Sidonius, et plerique fratres qui eis se adjunxerant, summis precibus desiderantes, ut ea quae ante fuerant gesta, in oblivionem cederent, nullaque eorum mentio haberetur; proinde atque si nihil esset vel commissum vel dictum, invicem omnibus remissis, cor mundum et purum jam Deo exhiberent, sequentes evangelicam vocem dicentem, beatos esse puros corde, quoniam ipsi Deum videbunt . Quod erat consequens, omnis hic actus populo fuerat insinuandus, ut et ipsos viderent in Ecclesia constitutos, quos errantes et palabundos jam diu viderant et dolebant. Quorum voluntate cognita, magnus fraternitatis concursus factus est. Una vox erat omnium gratias Deo agentium, gaudium pectoris lacrymis exprimentes, complectentes eos quasi hodie poena carceris fuissent liberati. Et ut ipsorum propria verba designem: « Nos, inquiunt, Cornelium episcopum sanctissimae catholicae Ecclesiae electum a Deo omnipotente et Christo Domino nostro scimus. Nos errorem nostrum confitemur: nos imposturam passi sumus, circumventi sumus perfidia et loquacitate captiosa. Nam etsi videbamur quasi quamdam communicationem cum schismatico et haeretico homine habuisse; sincera tamen mens nostra semper in Ecclesia fuit. Nec enim ignoramus unum Deum esse, unum Christum esse Dominum, quem confessi sumus, unum Spiritum sanctum, unum episcopum in catholica Ecclesia esse debere. » Ista eorum professione non moveremur ; ut quod apud potestatem saeculi erant confessi, in Ecclesia constituti comprobarent? Quapropter Maximum presbyterum locum suum agnoscere jussimus: caeteros cum ingenti populi suffragio recepimus. Omnia autem remisimus Deo omnipotenti, in cujus potestate sunt omnia reservata. Haec igitur, frater, eadem hora eodem momento, ad te, scripta transmisimus, et Nicephorum acolytum descendere ad navigandum festinantem, de statione ad vos statim dimisi; ut nulla procrastinatione habita, velut praesens in isto clero et in isto populi coetu, Deo omnipotenti et Christo Domino nostro gratias ageres. Credimus autem fore, quin immo jam pro certo confidimus, caeteros quoque, qui in hoc errore sunt constituti, in Ecclesiam brevi reversuros, cum auctores suos viderint nobiscum agere. Has litteras puto te debere, frater, et ad caeteras ecclesias mittere: ut omnes sciant schismatici hujus et haeretici dolum et praevaricationem de die in diem evacuari. Bene vale, frater charissime.
|
(adfuerunt etiam episcopi quinque, qui
et hodie praesentes fuerunt) (Matth., V, 8)
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | ||
Cornelius papa
| 7 |
EPISTOLA VII. S. CYPRIANI, CARTHAGINENSIS EPISCOPI, AD CORNELIUM PAPAM. (Erasm. II, 8, Pamel. Rigalt. Baluz. XLIX., Paris. XLVIII, Coustant., I, col. 139, Galland., Bibl. vett. PP. III, pag. 338.)
CYPRIANUS CORNELIO FRATRI SALUTEM. I. II. III. IV.
|
ARGUMENTUM.-- Diligentiam ejus laudat, qua de perniciosis Novatiani machinis, ac novorum illius legatorum moribus opportune ipsum admonuit. Novati scelera pluribus persequitur, ac suam operam in revocandis iis, quos ille seduxerat, commendat.
|
Et cum diligentia et cum dilectione fecisti, frater charissime, festinato ad nos mittendo Nicephorum acolythum, qui nobis et de confessoribus regressis gloriosam laetitiam nuntiaret, et adversus Novatiani et Novati novas et perniciosas ad impugnandam Christi Ecclesiam machinas plenissime instrueret. Nam cum pridie istic venisset haereticae pravitatis nocens factio, ipsa jam perdita, et alios, qui sibi consenserint perditura, postero die Nicephorus cum vestris litteris supervenit. Quibus et didicimus, et docere atque instruere caeteros coepimus, Evaristum de episcopo jam nec laicum remansisse, cathedrae et plebis extorrem, et de Ecclesia Christi exsulem, per alias longe provincias oberrare, et ipsum veritatis ac fidei naufragum factum, circa quosdam sui similes paria naufragia concitare: Nicostratum vero, diaconio sanctae administrationis amisso, ecclesiasticis pecuniis sacrilega fraude subtractis, et viduarum ac pupillorum depositis denegatis, non tam in Africam venire voluisse, quam conscientia rapinarum et criminum nefandorum illinc ab urbe fugisse. Et nunc Ecclesiae desertor ac profugus, quasi mutasse sit hominem mutare regionem, confessorem se ultra jactat et praedicat; cum Christi confessor nec dici nec esse jam possit, qui Ecclesiam Christi negavit. Nam cum Paulus apostolus dicat: Propter hoc relinquet homo patrem et matrem, et erunt duo in carnem unam; sacramentum istud magnum est, ego autem dico, in Christum et in Ecclesiam ; cum hoc, inquam, beatus Apostolus dicat et Christi pariter atque Ecclesiae unitatem individuis nexibus cohaerentem sancta sua voce testetur; quomodo potest esse cum Christo, qui cum sponsa Christi atque in ejus Ecclesia non est? aut quomodo assumit sibi regendae aut gubernandae Ecclesiae curam, qui spoliavit et fraudavit Ecclesiam Christi? Nam de Novato nihil inde ad nos fuerat nuntiandum, cum magis per nos vobis debeat Novatus ostendi; rerum novarum semper cupidus, avaritiae inexplebili rapacitate furibundus, arrogantia et stupore superbi tumoris inflatus, semper istic episcopis male cognitus, quasi haereticus semper et perfidus omnium sacerdotum voce damnatus; curiosus semper ut prodat, ad hoc adulatur ut fallat, numquam fidelis ut diligat, fax et ignis ad conflanda seditionis incendia, turbo et tempestas ad fidei facienda naufragia, hostis quietis, tranquillitatis adversarius, pacis inimicus. Denique, Novato illinc a vobis recedente, id est, procella et turbine recedente, ex parte illic quies facta est, et gloriosi ac boni confessores, qui de Ecclesia, illo incitante, discesserant, postea quam ab Urbe ille discessit, ad Ecclesiam reverterunt. Idem est Novatus, qui apud nos primum discordiae et schismatis incendium seminavit, qui quosdam istic ex fratribus ab episcopo segregavit, qui in ipsa persecutione ad evertendas fratrum mentes alia quaedam persecutio nostris fuit. Ipse est, qui Felicissimum satellitem suum diaconum, nec permittente me, nec sciente, sua factione et ambitione constituit; et cum sua tempestate Romam quoque ad evertendam Ecclesiam navigans, similia illic et paria molitus est, a clero portionem plebis avellens, fraternitatis bene sibi cohaerentis et se invicem diligentis concordiam scindens. Plane quoniam pro magnitudine sua debeat Carthaginem Roma praecedere, illic majora et graviora commisit. Qui istic adversus Ecclesiam diaconum fecerat, illic episcopum fecit. Nec hoc quisquam miretur in talibus. FERUNTUR SEMPER mali suo furore dementes, et posteaquam scelera fecerint, conscientia ipsa sceleratae mentis agitantur. Nec remanere in Ecclesia Dei possunt, qui deificam et ecclesiasticam disciplinam nec actus sui conversatione, nec morum pace tenuerunt. Spoliati ab illo pupilli, fraudatae viduae, pecuniae quoque ecclesiae denegatae, has de illo exigunt poenas, quas in ejus furore conspicimus. Pater etiam ejus in vico fame mortuus, et ab eo in morte postmodum nec sepultus. Uterus uxoris calce percussus, et abortione properante in parricidium partus expressus. Et damnare nunc audet d sacrificantium manus, cum sit ipse nocentior pedibus, quibus filius, qui nascebatur, occisus est? Hanc conscientiam criminum jam pridem timebat: propter hoc se non de presbyterio excitari tantum, sed et communicatione prohiberi pro certo tenebat: et urgentibus fratribus imminebat cognitionis dies, quo apud nos causa ejus ageretur, nisi persecutio ante venisset. Quam iste voto quodam evadendae et lucrandae damnationis excipiens, haec omnia commisit et miscuit: ut qui ejici de Ecclesia, et excludi habebat, judicium sacerdotum voluntaria discessione praecederet; quasi evasisse sit poenam, praevenisse sententiam. Circa caeteros autem fratres elaboramus, quos ab eo circumventos dolemus, ut veteratoris perniciosum latus fugiant, ut lethales laqueos sollicitantis evadant, ut de qua ille pelli divinitus meruit, Ecclesiam repetant, quos quidem, Domino adjuvante, per ejus misericordiam regredi posse confidimus: neque enim potest perire, nisi quem constat esse periturum, cum Dominus in Evangelio suo dicat: Omnis plantatio, quam non plantavit Pater meus coelestis, eradicabitur . Qui plantatus non est in praeceptis Dei patris et monitis, solus poterit de Ecclesia illa discedere, solus episcopis derelictis cum schismaticis et haereticis in furore remanere. Caeteros vero nobiscum adunabit Dei Patris misericordia, et Christi Domini nostri indulgentia, et nostra patientia. Opto te, frater charissime, semper bene valere.
|
(Ephes. V, 31) (Matth., XV, 13)
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | ||
Cornelius papa
| 8 |
EPISTOLA VIII. (Erasm. II, 12; Pamel. Rigalt. Baluz. XLVII, Oxon. Lips. LI. Paris. XLVI. Coustant. I, 143. Galland. III, 340.)
CYPRIANUS CORNELIO FRATRI SALUTEM. I. II.
|
S. CYPRIANI CARTHAGINENSIS EPISCOPI AD CORNELIUM PAPAM.
|
De Confessorum ad Ecclesiam reditu gratulatur. Quantum is reditus Ecclesiae catholicae conferat. Et egisse nos et agere, frater charissime, maximas gratias sine cessatione profitemur Deo Patri omnipotenti et Christo ejus Domino et Deo nostro salvatori, quod sic Ecclesia divinitus protegatur, ut unitas ejus et sanctitas non jugiter, nec in totum perfidiae et haereticae pravitatis obstinatione vitietur. Legimus enim litteras vestras, et voti communis amplissimum gaudium exsultanter excepimus, Maximum presbyterum et Urbanum confessores cum Sidonio et Macario ad Ecclesiam Catholicam regressos esse, id est errore deposito, et schismatico, immo haeretico furore deserto, unitatis ac veritatis domicilium fideli sanitate repetisse; ut unde ad gloriam processerant, illuc gloriosi redirent; ne qui Christum confessi essent, Christi postmodum castra desererent, nec tentarent charitatis atque unitatis fidem, qui victi robore et virtute non fuerant. Ecce incolumis et immaculata laudis integritas, ecce incorrupta et solida confitentium dignitas, a desertoribus et profugis recessisse, proditores fidei et Ecclesiae Catholicae impugnatores reliquisse. Merito illos revertentes summo, ut scribitis, gaudio et clerus et plebs et fraternitas omnis excepit: quoniam in confessoribus gloriam suam conservantibus, et ad unitatem revertentibus, nemo non socium se et participem eorum gloriae computat. Hujus diei laetitiam de nostris possumus sensibus aestimare. Nam cum istic ad litteras vestras, quas de eorum confessione misistis, laetatus sit omnis fratrum numerus, et summa alacritate hunc nuntium communis gratulationis exceperit; quid illic, ubi res ipsa et praesens laetitia sub oculis omnium gerebatur? Cum enim Dominus in Evangelio suo dicat, esse summum gaudium in coelo super uno peccatore poenitentiam agente ; quanto majus est gaudium et in terris pariter et in coelo super Confessoribus ad Ecclesiam Dei cum gloria sua et cum laude redeuntibus, et redeundi viam caeteris exempli sui fide et probatione facientibus? Hic enim quosdam fratres nostros error induxerat, quod sibi communicationem Confessorum sequi viderentur. Quo errore sublato, lux omnium pectoribus infusa est, et Ecclesia catholica una esse, nec scindi nec dividi posse monstrata est. Ne quisquam jam facile poterit schismatici furentis verbis loquacibus decipi; quando probatum sit bonos et gloriosos Christi milites non potuisse diu aliena fallacia et perfidia extra Ecclesiam detineri. Opto te, frater charissime, semper bene valere.
|
(Luc., XV, 7)
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | ||
Cornelius papa
| 10 |
ANN. CHR. CCLII. EPISTOLA X. SEU EPISTOLAE S. CYPRIANI AD ANTONIANUM PRIMA PARS, IN QUA CYPRIANUS DE S. CORNELIO DISSERIT. (Erasm. IV, 2. Pamel. Rigalt. Baluz. LII. Paris. LI, Oxon. Lips. LV. Pars prima tantum apud Coustant. I. col. 159; Galland. III, pag. 347.)
CYPRIANUS ANTONIANO FRATRI SALUTEM. I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. XI. XII.
|
PARTIS PRIORIS ARGUMENTUM.-- Cyprianus Antoniano falsas opiniones Novatiani litteris ipsi injectas levat. Ipse a levitatis suspicione circa lapsorum causam se purgat. Quam canonice Cornelius in locum Petri sit promotus, et quam fortiter in eo se gesserit, enarrat.
|
Accepi primas litteras tuas, frater charissime, concordiam collegii sacerdotalis firmiter obtinentes, et catholicae Ecclesiae cohaerentes: quibus significasti cum Novatiano te non communicare, sed sequi consilium nostrum, et cum Cornelio coepiscopo nostro unum tenere consensum. Scripsisti etiam, ut exemplum earumdem litterarum ad Cornelium collegam nostrum transmitterem; ut, deposita omni sollicitudine jam sciret te secum, hoc est cum catholica Ecclesia, communicare. Sed enim supervenerunt postmodum aliae litterae tuae per Quintum compresbyterum missae, in quibus animadverti animum tuum Novatiani litteris motum nutare coepisse. Nam cum et consilium et consensum firmiter tuum ante fixisses, desiderasti in his litteris, ut rescriberem tibi quam haeresim Novatianus introduxisset, vel Cornelius qua ratione Trophimo et thurificatis communicet. Quod quidem si pro sollicitudine fidei anxie curas, et rei dubiae veritatem sollicitus exploras, reprehendenda non est, in timore divino aestuantis animi sollicitudo suspensa. Quoniam tamen video, post primam sententiam Epistolae tuae, Novatiani litteris postmodum te ess commotum; illud, frater charissime, primo in loco pono, graves viros, et semel super petram robustam solida stabilitate fundatos, non dico aura levi, sed nec vento aut turbine commoveri: ne animus dubius et incertus variis opinionibus, velut quibusdam ventorum incursantium flatibus, frequenter agitetur, et a proposito suo cum quadam levitatis reprehensione mutetur. Quod ne vel apud te, vel apud quemquam Novatiani litterae faciant, ut desiderasti, frater, rationem rei tibi breviter exponam. Et quidem primum, quoniam de meo quoque actu motus videris; mea apud te et persona et causa purganda est: ne me aliquis existimet a proposito meo leviter recessisse; et cum evangelicum primo vigorem et inter initia defenderim, postmodum videar animum meum a disciplina et censura priore flexisse: ut his, qui libellis conscientiam suam maculaverint, vel nefanda sacrificia commiserint, laxandam pacem putaverim. Quod utrumque non sine librata diu et ponderata ratione a me factum est. Nam cum acies adhuc inter manus esset, et praelium gloriosi certaminis in persecutione ferveret, toto hortatu et pleno impetu militum vires fuerant excitandae, et maxime lapsorum mentes classico quodam nostrae vocis animandae; ut poenitentiae viam non solum precibus et lamentationibus sequerentur, sed quoniam repetendi certaminis et reparandae salutis dabatur occasio, ad confessionis potius ardorem et martyrii gloriam nostris increpiti vocibus provocarentur. Denique cum de quibusdam ad me presbyteri et diacones scripsissent, eos immoderatos esse, et ad communicationem accipiendam festinanter urgere, rescribens eis in epistola mea quae exstat, et hoc addidi: « Qui si nimium properant, habent in sua potestate quod postulant, tempore ipso sibi plus quam postulant largiente. Acies adhuc geritur, et agon quotidie celebratur: si commissi vero et firmiter poenitet, et fidei calor praevalet, qui differri non potest, potest coronari. » De eo tamen quod statuendum esset circa causam lapsorum distuli: ut cum quies et tranquillitas data esset, et episcopis in unum convenire indulgentia divina permitteret, tunc communicato et librato de omnium collatione consilio, statueremus quid fieri oporteret: si quis vero ante concilium nostrum et ante sententiam de omnium consilio statutam lapsis temere communicare voluisset, ipse a communicatione abstineretur. Quod etiam Romam ad clerum tum adhuc sine episcopo agentem, et ad confessores Maximum, presbyterum, et caeteros in custodia constitutos, nunc in Ecclesia cum Cornelio junctos plenissime scripsi. Quod me scripsisse, de eorum rescripto poteris noscere: nam in epistola sua ita posuerunt: « Quamquam nobis in tam ingenti negotio placeat quod et tu ipse tractasti, prius esse Ecclesiae pacem sustinendam, deinde sic collatione consiliorum cum episcopis, presbyteris, diaconibus, confessoribus pariter ac stantibus laicis facta, lapsorum tractare rationem. » Additum est, etiam Novatiano tunc scribente, et quod scripserat sua voce recitante, et presbytero Moyse tunc adhuc confessore, nunc jam martyre, subscribente ut lapsis infirmis et in exitu constitutis pax daretur. Quae litterae per totum mundum missae sunt, et in notitiam ecclesiis omnibus et universis fratribus perlatae sunt. Secundum quod tamen ante fuerat destinatum, persecutione sopita, cum data esset facultas conveniendi, copiosus episcoporum numerus, quos integros et incolumes fides sua et Domini tutela protexit, in unum convenimus, et Scripturis diu ex utraque parte prolatis, temperamentum salubri moderatione libravimus, ut nec in totum spes communicationis et pacis lapsis denegaretur; ne plus desperatione deficerent, et eo quod sibi Ecclesia cluderetur, secuti saeculum gentiliter viverent; nec tamen rursus censura evangelica solveretur, ut ad communicationem temere prosilirent; sed traheretur diu poenitentia, et rogaretur dolenter paterna clementia, et examinarentur causae et voluntates et necessitates singulorum, secundum quod libello continetur, quem ad te pervenisse confido, ubi singula placitorum capita conscripta sunt. Ac si minus sufficiens episcoporum in Africa numerus videbatur, etiam Romam super hac re scripsimus ad Cornelium collegam nostrum: qui et ipse cum plurimis coepiscopis habito concilio, in eamdem nobiscum sententiam pari gravitate et salubri moderatione consensit. De quo tibi necesse nunc fuit scribere: ut scias me nihil leviter egisse; sed secundum quod litteris meis fueram ante complexus, omnia ad commune concilii nostri consilium distulisse, et nemini quidem e lapsis prius communicasse, quando adhuc erat unde non tantum indulgentiam, sed et coronam lapsus acciperet: postea tamen, sicut collegii concordia et colligendae fraternitatis ac medendi vulneris utilitas exigebat, necessitati temporum succubuisse, et saluti multorum providendum putasse; et nunc ab his non recedere, quae semel in concilio nostro de communi collatione placuerunt, quamvis multa multorum vocibus ventilentur, et mendacia adversus sacerdotes Dei de diaboli ore prolata, ad rumpendam catholicae unitatis concordiam ubique jactentur. Sed te oportet, ut bonum fratrem atque unanimem consacerdotem, non quid maligni atque apostatae dicant facile suscipere; sed quid collegae tui modesti et graves viri faciant de vitae et disciplinae nostrae exploratione perpendere. Venio jam nunc, frater charissime, ad personam Cornelii collegae nostri: ut Cornelium nobiscum verius noveris, non de malignorum et detrahentium mendacio, sed de Dei judicio qui episcopum fecit; et coepiscoporum testimonio, quorum numerus universus per totum mundum concordi unanimitate consensit. Nam quod Cornelium charissimum nostrum Deo et Christo et Ecclesiae ejus, item consacerdotibus cunctis laudabili praedicatione commendat, non iste ad episcopatum subito pervenit; sed per omnia ecclesiastica officia promotus, et in divinis administrationibus Deum saepe promeritus, ad sacerdotii sublime fastigium cunctis religionis gradibus ascendit. Tum deinde episcopatum ipsum nec postulavit, nec voluit, nec, ut caeteri quos arrogantiae et superbiae suae tumor inflat, invasit: sed quietus alias et modestus, et quales esse consueverunt qui ad hunc locum divinitus eliguntur, pro pudore virginalis conscientiae suae et pro humilitate ingenitae sibi et custoditae verecundiae, non, ut quidam, vim fecit ut episcopus fieret; sed ipse vim passus est ut episcopatum coactus exciperet. Et factus est episcopus a plurimis collegis nostris, qui tunc in urbe Roma aderant, qui ad nos litteras honorificas et laudabiles et testimonio suae praedicationis illustres de ejus ordinatione miserunt. Factus est autem Cornelius episcopus de Dei et Christi ejus judicio, de clericorum pene omnium testimonio, de plebis quae tunc adfuit suffragio, et de sacerdotum antiquorum et bonorum virorum collegio: cum nemo ante se factus esset, cum Fabiani locus, id est cum locus Petri et gradus cathedrae sacerdotalis vacaret. Quo occupato de Dei voluntate, atque omnium nostrum consensione firmato, quisquis jam episcopus fieri voluerit, foris fiat necesse est, nec habeat ecclesiasticam ordinationem, qui Ecclesiae non tenet unitatem. Quisquis ille fuerit, multum de se licet jactans, et sibi plurimum vindicans, profanus est, alienus est, foris est. Et cum post primum secundus esse non possit, quisquis post unum qui solus esse debeat factus est, non jam secundus ille, sed nullus est. Tum deinde post episcopatum non exambitum, nec extortum, sed de Dei, qui sacerdotes facit, voluntate susceptum, quanta in ipso suscepto episcopatu suo virtus, quantum robur animi, qualis firmitas fidei, quod nos simplici corde et perspicere penitus et laudare debemus, sedisse intrepidum Romae in sacerdotali cathedra eo tempore, cum tyrannus infestus sacerdotibus Dei fanda atque infanda comminaretur; cum multo patientius et tolerabilius audiret, levari adversus se aemulum principem, quam constitui Romae Dei sacerdotem? Nonne hic, frater charissime, summo virtutis et fidei testimonio praedicandus est? Nonne inter gloriosos confessores et martyres deputandus, qui tantum temporis sedit exspectans corporis sui carnifices et tyranni ferocientis ultores, qui Cornelium adversus edicta feralia resistentem et minas et cruciatus et tormenta fidei vigore calcantem, vel gladio invaderent, vel crucifigerent, vel igne torrerent, vel quolibet inaudito genere poenarum viscera ejus et membra laniarent? Etiamsi majestas Domini protegentis et bonitas sacerdotem, quem fieri voluit, factum quoque protexit: tamen Cornelius, quantum ad ejus devotionem pertinet et timorem, passus est quidquid pati potuit, et tyrannum, armis et bello postmodum victum, prior sacerdotio suo vicit. X. Quod autem quaedam de illo inhonesta et maligna jactantur, nolo mireris: cum scias hoc esse opus semper diaboli, ut servos Dei mendacio laceret, et opinionibus falsis gloriosum nomen infamet; ut qui conscientiae suae luce clarescunt, alienis rumoribus sordidentur. Explorasse autem collegas nostros scias, et verissime comperisse, nulla illum libelli, ut quidam jactitant, labe maculatum esse: sed neque cum episcopis, qui sacrificaverunt, communicationem sacrilegam miscuisse; sed eos demum, quorum causa audita et innocentia comprobata sit, conjunxisse nobiscum. Nam et de Trophimo, de quo tibi scribi desiderasti, non ita res est ut ad te pertulit rumor et mendacium malignorum. Nam, sicut antecessores nostri saepe fecerunt, colligendis fratribus nostris charissimus frater noster Cornelius necessitati succubuit. Et quoniam cum Trophimo, pars maxima plebis abscesserat, redeunte nunc ad Ecclesiam Trophimo, et satisfaciente et poenitentia deprecationis errorem pristinum confitente, et fraternitatem, quam nuper abstraxerat, cum plena humilitate et satisfactione revocante, auditae sunt ejus preces; et in Ecclesiam Domini non tam Trophimus, quam maximus fratrum numerus, qui cum Trophimo fuerat, admissus est: qui omnes regressuri ad Ecclesiam non essent, nisi cum Trophimo comitante venissent. Tractatu ergo illic cum collegis plurimis habito, susceptus est Trophimus, pro quo satisfaciebat fratrum reditus et restituta multorum salus. Sic tamen admissus est Trophimus, ut laicus communicet, non, secundum quod ad te malignorum litterae pertulerunt, quasi locum sacerdotis usurpet. Sed et quod passim communicare sacrificatis Cornelium tibi nuntiatum est, hoc etiam de apostatarum fictis rumoribus nascitur. Neque enim possunt laudare nos qui recedunt a nobis: aut exspectare debemus ut placeamus illis, qui nobis displicentes, et contra Ecclesiam rebelles, sollicitandis de Ecclesia fratribus violenter insistunt. Quare et de Cornelio et de nobis quaecumque jactantur, nec audias facile nec credas, frater charissime.
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | |||
Cornelius papa
| 11 |
EPISTOLA XI. (Erasm. I, 2; Pamel., Rigalt., Baluz., LIV; Paris. LIII; Coustant. I, 167; Galland. III. 350; Routh., Reliq. sacr. III, 69 et 108.)
|
(Hanc synodicam concilii Carthaginensis sub S. Cypriano
secundi epistolam infra habes inter acta conciliorum
Carthaginensium tempore S. Cornelii celebratorum.)
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | ||||
Cornelius papa
| 12 |
ANNO CHRISTI CCLII. EPISTOLA XII. S. CYPRIANI CARTHAGINENSIS EPISCOPI AD S. CORNELIUM PAPAM. (Erasm., 1, 3; Pamel., Rigalt, Baluz., LV; Paris. LIV, Lips., Oxon. LIX; Coustant. I, col. 172; Galland., III, p. 362.)
I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. XVIII. XIX. XX. XXI.
|
DE QUINQUE PRESBYTERIS ET FORTUNATO PSEUDOEPISCOPO.
|
De duplici Cornelii epistola, prima qua Felicissimum et eos qui cum ipso venerant repulsos nuntiavit; altera, qua se minis eorumdem motum litteras quas attulerant accepisse significabat. Episcopum malorum metu ab ecclesiastica disciplina tuenda deterreri non debere. Tum Cyprianus sese legitimum episcopum, Fortunatum vero a quinque episcopis, quorum tres damnati, quartus ab episcopo damnato, in haeresi ordinatus, postremus in persecutione lapsus fuerat, ac paucis sibi male consciis in episcopum cooptatum esse enarrat. Hinc asseclarum Fortunati circa lapsos quae doctrina sit, quo pacto cum iis communicare non desinant, ac poenitentiae agendae intercedant, graphice exponit. Frustra eos Romam, ut pseudoepiscopi a se creati confirmationem petant, contendere. Ibi causam audiendam esse decernunt Afri, ubi crimen admissum est. Quanta facilitate ac benignitate suscipiat Cyprianus ad Ecclesiam redeuntes. Legi litteras tuas, frater charissime, quas per Satyrum fratrem nostrum acolythum misisti, et dilectionis fraternae, et ecclesiasticae disciplinae, et sacerdotalis censurae satis plenas, quibus significasti Felicissimum hostem Christi non novum, sed jam pridem ob crimina sua plurima et gravissima abstentum, et non tantum mea, sed et plurimorum coepiscoporum sententia condemnatum, rejectum a te illic esse; et cum venisset stipatus caterva et factione desperatorum, vigore pleno, quo episcopos agere oportet, pulsum de Ecclesia esse: de qua jam pridem cum sui similibus, Dei majestate et Christi Domini et judicis nostri severitate, depulsus est; ne schismatis et discidii auctor, ne pecuniae commissae sibi fraudator, ne stuprator virginum, ne matrimoniorum multorum depopulator atque corruptor ultra adhuc sponsam Christi incorruptam, sanctam, pudicam, praesentiae suae dedecore et impudica atque incesta contagione violaret. Sed enim lecta alia epistola tua, frater, quam primis litteris subjunxisti, satis miratus sum: cum animadvertissem, te minis ac terroribus eorum, qui venerant, aliquantum esse commotum; cum te, secundum quod scripsisti, agressi essent, cum summa desperatione comminantes, quod si litteras quas attulerant, non accepisses, publice eas recitarent, et multa turpia ac probrosa et ore suo digna proferrent. Quod si ita res est, frater charissime, ut nequissimorum timeatur audacia, et quod mali jure atque aequitate non possunt, temeritate ac desperatione perficiant, actum est de episcopatus vigore et de Ecclesiae gubernandae sublimi ac divina potestate: nec Christiani ultra aut durare aut esse jam possumus, si ad hoc ventum est, ut perditorum minas atque insidias pertimescamus. Nam et Gentiles et Judaei minantur, et haeretici atque omnes, quorum pectora et mentes diabolus obsedit, venenatam rabiem suam quotidie furiosa voce testantur: non tamen idcirco cedendum est, quia minantur; aut ideo adversarius inimicus major est Christo, quia tantum sibi vindicat et assumit in saeculo. Manere apud nos debet, frater charissime, fidei robur immobile; et stabilis atque inconcussa virtus contra omnes incursus atque impetus oblatrantium fluctuum, velut petrae objacentis fortitudine et mole, debet obsistere. Nec interest unde episcopo aut terror aut periculum veniat; qui terroribus et periculis vivit obnoxius, et tamen fit de ipsis terroribus ac periculis gloriosus. Neque enim solas Gentilium vel Judaeorum minas cogitare et spectare debemus; cum videamus, ipsum Dominum nostrum a fratribus esse detentum et ab eo, quem inter Apostolos ipse delegerat, proditum ; inter initia quoque mundi Abel justum nonnisi frater occiderit ; et Jacob fugientem persecutus sit frater infestus ; et Joseph venumdatus sit a fratribus ; in Evangelio etiam legamus esse praedictum, magis domesticos inimicos futuros et qui prius copulati sacramento unanimitatis fuerint, ipsos invicem tradituros. Nihil interest quis tradat aut saeviat, cum Deus tradi permittit et coronari. Neque nobis ignominia est pati a fratribus quod passus est Christus: nec illis gloria est facere quod fecit Judas. Quae autem sui elatio est, quae comminantium tumens et inflata et vana jactatio; illic absenti minari, cum hic me habeant in potestate praesentem? Convicia eorum, quibus se et vitam suam quotidie lacerant, non timemus; fustes et lapides et gladios, quos verbis parricidalibus jactitant, non perhorescimus. Quod in illis est, homicidae sunt apud Deum tales: necare tamen non possunt, nisi eis Dominus necare permiserit. Et cum nobis semel moriendum sit, illi tamen odio et verbis et delictis suis quotidie perimunt. Sed non idcirco, frater charissime, relinquenda est ecclesiastica disciplina, aut sacerdotalis solvenda censura, quoniam conviciis infestamur, aut terroribus quatimur; quando occurrat et moneat Scriptura divina dicens: Ille vero qui praesumit et contumax est, vir sui jactans, nihil omnino perficiet, qui dilatavit tamquam infernus animam suam . Et iterum: Et verba viri peccatoris ne timueritis, quia gloria ejus in stercora erit et in vermes. Hodie extolletur, et cras non invenietur; quoniam conversus est in terram suam, et cogitatio ejus peribit . Et iterum: Vidi impium exaltatum, et extolli super cedros Libani; et transivi, et ecce non fuit; et quaesivi eum, et non est inventus locus ejus . Exaltatio et inflatio, et arrogans ac superba jactatio non de Christi magisterio, qui humilitatem docet, sed de Antichristi spiritu nascitur, cui exprobrat per Prophetam Dominus, et dicit: Tu autem dixisti in animo tuo: In coelum ascendam, super stellas Dei ponam sedem meam; sedebo in monte alto, super montes altos in aquilonem ascendam super nubes, ero similis Altissimo . Et addidit dicens: Tu vero ad inferos descendes in fundamenta terrae, et qui videbunt te, mirabuntur super te . Unde parem talibus poenam Scriptura divina loco alio comminatur et dicit: Dies enim Domini Sabaoth super omnem injuriosum et superbum, et super omnem elatum et excelsum . De ore itaque ac de verbis suis unusquisque statim proditur, et utrum Christum in corde suo, an vero Antichristum habeat, loquendo detegitur: secundum quod Dominus in Evangelio suo dicit: Progenies viperarum, quomodo potestis bona loqui, cum sitis nequam? de abundantia enim cordis os emittit. Bonus homo de bono thesauro emittit bona, et nequam homo de nequam thesauro emittit nequam . Unde et dives ille peccator, qui de Lazaro in sinu Abrahae posito, atque in refrigerio constituto, implorat auxilium, cum in tormentis cruciabundus flammae cremantis ardoribus aduratur , inter omnes corporis partes magis os ejus et lingua poenas dat; quia plus scilicet lingua sua et ore peccaverat. Nam cum scriptum sit: Neque maledici regnum Dei consequentur , et iterum Dominus in Evangelio suo dicat: Qui dixerit fratri suo, Fatue; et qui dixerit: Raca, reus erit in gehennam ignis , quomodo possunt censuram Domini ultoris evadere, qui talia ingerunt non solum fratribus, sed et sacerdotibus; quibus honor tantus de Dei dignatione conceditur, ut quisquis sacerdoti ejus et ad tempus hic judicanti non obtemperaret, statim necaretur? In Deuteronomio loquitur Dominus Deus dicens: Et homo quicumque fecerit in superbia, ut non exaudiat sacerdotem aut judicem quicumque fuerit in diebus illis, morietur homo ille; et omnis populus cum audierit, timebit; et non agent impie etiam nunc . Item ad Samuelem, cum a Judaeis sperneretur, Deus dicit: Non te spreverunt, sed me spreverunt . Et Dominus quoque in Evangelio: Qui audit vos, inquit, me audit et eum qui me misit: et qui rejicit vos, me rejicit, et eum qui me misit . Et cum leprosum emundasset; Vade, inquit, et demonstra te sacerdoti . Et cum postea tempore passionis alapam accepisset a servo sacerdotis, cumque ei dixisset, Sic respondes pontifici? adversus pontificem Dominus contumeliose nihil dixit, nec quidquam de sacerdotis honore detraxit; sed innocentiam suam magis asserens et ostendens, Si male, inquit, locutus sum, exprobra de malo; si autem bene, quid me caedis? Item in Actis Apostolorum postmodum beatus apostolus Paulus, cum ei dictum esset, Sic insilis in sacerdotem Dei maledicendo? quamvis Domino jam crucifixo sacrilegi et impii et cruenti illi esse coepissent, nec jam quidquam de sacerdotali honore et auctoritate retinerent: tamen ipsum quamvis inane nomen et umbram quamdam sacerdotis cogitans Paulus: Nesciebam fratres , inquit, quia pontifex est, scriptum est enim, Principi plebis tuae non maledices . Cum haec tanta ac talia et multa alia exempla praecedant, quibus sacerdotalis auctoritas et potestas de divina dignitatione firmatur; quales putas esse eos, qui sacerdotum hostes, et contra Ecclesiam catholicam rebelles, nec praemonentis Domini comminatione, nec futuri judicii ultione terrentur? Neque enim aliunde haereses obortae sunt, aut nata sunt schismata, quam dum sacerdoti Dei non obtemperatur, nec unus in Ecclesia ad tempus sacerdos, et ad tempus judex vice Christi cogitatur. Cui si secundum magisteria divina obtemperaret fraternitas universa, nemo adversum sacerdotum collegium quidquam moveret; nemo post divinum judicium, post populi suffragium, post coepiscoporum consensum, judicem se jam non episcopi sed Dei faceret; nemo discidio unitatis, Christi Ecclesiam scinderet; nemo sibi placens ac tumens seorsum foris haeresim novam conderet, nisi si ita est aliquis sacrilegae temeritatis ac perditae mentis, ut putet sine Dei judicio fieri sacerdotem: cum Dominus in Evangelio suo dicat: Nonne duo passeres asse venerunt, et neuter eorum cadit in terram sine Patris voluntate? Cum ille nec minima fieri sine voluntate Dei dicat; existimat aliquis summa et magna, aut non sciente aut non permittente Deo, in Ecclesia Dei fieri, et sacerdotes, id est, dispensatores ejus, non de ejus sententia ordinari? Hoc est fidem non habere qua vivimus, hoc est Deo bonorem non dare, cujus nutu et arbitrio regi et gubernari omnia scimus et credimus. Plane episcopi non de voluntate Dei fiunt; sed qui extra Ecclesiam fiunt, sed qui contra dispositionem et traditionem Evangelii fiunt: sicut ipse Dominus in duodecim Prophetis ponit et dicit: Sibimetipsis regem constituerunt, et non per me . Et iterum, Sacrificia eorum tamquam panis luctus, omnes qui manducant ea, contaminabuntur . Et per Esaiam quoque Spiritus sanctus clamat et dicit: Vae vobis, filii desertores, haec dicit Dominus, Habuistis consilium non per me, et fecistis conventionem non per spiritum meum, adjicere peccata super peccata . Caeterum quando episcopus in locum defuncti substituitur, quando populi universi suffragio in pace deligitur, quando Dei auxilio in persecutione protegitur, collegis omnibus fideliter junctus, plebi suae in episcopatu quadriennio jam probatus, in quiete serviens disciplinae, in tempestate proscriptus applicito et adjunto episcopatus sui nomine, toties ad leonem petitus in circo, in amphitheatro Dominicae dignationis testimonio honoratus: his ipsis etiam diebus, quibus has ad te litteras feci, ob sacrificia quae edicto proposito celebrare populus jubebatur, clamore popularium ad leonem denuo postulatus in circo: cum talis, frater charissime, a quibusdam desperatis et perditis et extra Ecclesiam constitutis impugnari videtur, apparet quis impugnet. Non scilicet Christus, qui sacerdotes aut constituit aut protegit, sed ille, qui Christi adversarius, et Ecclesiae ejus inimicus, ad hoc Ecclesiae praepositum sua infestatione persequitur, ut gubernatore sublato, atrocius atque violentius circa Ecclesiae naufragia grassetur. Nec quemquam fidelem et Evangelii memorem, atque Apostoli praemonentis mandata retinentem, movere debet, frater charissime, si quidam in extremis temporibus superbi et contumaces et sacerdotum Dei hostes aut de Ecclesia recedunt, aut contra Ecclesiam faciunt; quando tales nunc futuros et Dominus et Apostoli ejus ante praedixerint. Nec praepositum servum deseri a quibusdam miretur aliquis; quando ipsum Dominum magnalia et mirabilia summa facientem, et virtutes Dei Patris factorum suorum testimonio comprobantem, discipuli sui reliquerint. Et tamen ille non increpuit recedentes, aut graviter comminatus est; sed magis conversus ad Apostolos suos dixit: Nunquid et vos vultis ire ? servans scilicet legem, qua homo libertati suae relictus, et in arbitrio proprio constitutus, sibimet ipse vel mortem appetit, vel salutem. Petrus tamen, super quem aedificata ab eodem Domino fuerat Ecclesia, unus pro omnibus loquens, et Ecclesiae voce respondens ait: Domine, ad quem ibimus? verba vitae aeternae habes; et nos credimus, et cognovimus quoniam tu es Filius Dei vivi : significans scilicet et ostendens eos, qui a Christo recesserint, culpa sua perire; Ecclesiam tamen quae in Christum credat, et quae semel id quod cognoverit teneat, numquam ab eo omnino discedere; et eos esse Ecclesiam, qui in domo Dei permanent: plantationem vero plantatam a Deo Patre non esse , quos videmus non frumenti stabilitate solidari, sed tamquam paleas dissipantis inimici spiritu ventilari, de quibus et Joannes in Epistola sua dicit: Ex nobis exierunt, sed non fuerunt ex nobis; si enim fuissent ex nobis, mansissent nobiscum . Item Paulus monet nos, cum mali de Ecclesia pereunt, non moveri, nec recedentibus perfidis fidem minui: Quid enim, inquit, si exciderunt a fide quidam eorum, numquid infidelitas illorum fidem Dei evacuavit? Absit: est enim Deus verax, omnis autem homo mendax . Quod ad nos attinet, conscientiae nostrae convenit, frater charissime, dare operam, ne quis culpa nostra de Ecclesia pereat. Si autem quis ultro et crimine suo perierit, et poenitentiam agere atque ad Ecclesiam redire noluerit, nos in die judicii inculpatos futuros, qui consulimus sanitati, illos in poenis remansuros, qui noluerint consilii nostri salubritate sanari. Nec movere nos debent convicia perditorum, quominus a via recta et a certa regula non recedamus, quando et Apostolus instruat, dicens: Si hominibus placerem, Christi servus non essem . Interest utrum quis homines promereri, an Deum cupiat. Si hominibus placetur, Dominus offenditur: si vero id enitimur et elaboramus ut possimus Deo placere, et convicia et maledicta debemus humana contemnere. Quod autem tibi de Fortunato isto pseudoepiscopo, a paucis et inveteratis haereticis constituto, non statim scripsi, frater charissime, non ea res erat, quae in notitiam tuam deberet per nos festinato statim quasi magna aut metuenda perferri; maxime quando et Fortunati nomen jam satis nosses, qui est unus ex quinque presbyteris jam pridem de Ecclesia profugis, et sententia coepiscoporum nostrorum, multorum et gravissimorum virorum nuper abstentis; qui super hac re priore anno ad te litteras fecerunt: item Felicissimum signiferum seditionis recognosceres, qui et ipse in iisdem coepiscoporum nostrorum factis ad te pridem litteris continetur: qui non tantum ab iis istic abstentus, sed et abs te illic nuper de Ecclesia pulsus est. Cum haec in notitia tua esse confiderem, et pro certo haerere memoriae et disciplinae tuae scirem: necessarium non putavi, celeriter et urgenter haereticorum tibi ineptias nuntiandas. Neque enim ad catholicae Ecclesiae majestatem pariter ac dignitatem pertinere debet, quid apud se haereticorum et schismaticorum moliatur audacia. Nam et pars Novatiani Maximum presbyterum, nuper ad nos a Novatiano legatum missum, atque a nostra communicatione rejectum, nunc istic sibi fecisse pseudoepiscopum dicitur. Nec tamen de hoc tibi scripseram; quando haec omnia contemnantur a nobis, et miserim tibi proxime nomina episcoporum istic constitutorum, qui integri et sani in Ecclesia catholica fratribus praesunt. Quod utique ideo de omnium nostrorum consilio placuit tibi scribere ut erroris diluendi ac perspiciendae veritatis compendium fieret, et scires, tu et collegae nostri, quibus scribere, et litteras mutuo a quibus vos accipere oporteret: si quis autem praeter hos, quos epistola nostra complexi sumus, scribere vobis auderet, sciretis eum vel sacrificio vel libello esse maculatum, vel unum de haereticis, perversum scilicet et profanum. Nanctus tamen occasionem familiarissimi hominis et clerici, per Felicianum acolythum, quem cum Perseo collega nostro miseras, inter caetera quae in notitiam tuam perferenda hinc fuerant, etiam de Fortunato isto tibi scripsi. Sed dum istic Felicianus frater noster vel vento retardatur, vel accipiendis aliis epistolis a nobis detinetur, Felicissimo ad vos properante, praeventus est. Ita enim SEMPER SCELERA festinant, quasi contra innocentiam festinatione praevaleant. Per Felicianum autem significavi tibi, frater, venisse Carthaginem Privatum veterem haereticum, in Lambesitana colonia ante multos fere annos ob multa et gravia delicta nonaginta episcoporum sententia condemnatum, antecessorum etiam nostrorum, quod et vestram conscientiam non latet. Fabiani et Donati litteris severissime notatum: qui cum causam suam apud nos in concilio, quod habuimus Idibus Maiis quae proximae fuerunt, agere velle se diceret, nec admissus esset, Fortunatum istum sibi pseudoepiscopum dignum collegio suo fecit. Venerat etiam cum illo et Felix quidam, quem ipse extra Ecclesiam in haeresi pseudoepiscopum olim constituerat. Sed et Jovinus et Maximus comites cum Privato haeretico adfuerunt, ob nefanda sacrificia et crimina in se probata, sententia novem collegarum nostrorum condemnati, et iterato quoque a pluribus nobis anno priore in concilio abstenti. Cum his autem quatuor junctus est et Repostus Suturnicensis, qui non tantum in persecutione ipse cecidit, sed et maximam partem plebis suae sacrilega persuasione dejecit. Hi quinque cum paucis vel sacrificatis, vel male sibi consciis, Fortunatum sibi pseudoepiscopum cooptarunt; ut criminibus in unum consentientibus talis esset scilicet rector, quales illi qui reguntur. Hinc jam et caetera mendacia, frater charissime, potes noscere, quae illic homines desperati et perditi ventilaverunt: ut cum de sacrificatis vel de haereticis amplius, quam quinque pseudoepiscopi, non fuerint qui Carthaginem venerint, et Fortunatum sibi dementiae suae socium constituerint; illi tamen, quasi filii diaboli et mendacio pleni, ausi sint, ut scribis, jactitare viginti quinque episcopos adfuisse: quod mendacium et istic prius apud fratres nostros jactitabant, dicentes viginti quinque episcopos de Numidia esse venturos, qui sibi episcopum facerent; quo in mendacio suo postea quam, quinque solis convenientibus naufragis et a nobis abstentis, detecti sunt, atque confusi; Romam cum mendaciorum suorum merce navigaverunt, quasi veritas post eos navigare non posset, quae mendaces linguas rei certae probatione convinceret. Atque haec est, frater, vera dementia, non cogitare, nec scire quod mendacia non diu fallant, noctem tam diu esse quam diu illucescat dies, clarificato autem die, et sole oborto, luci tenebras et caliginem cedere, et quae grassabantur per noctem latrocinia cessare. Denique si nomina ab eis quaereres, non haberent vel quos falso nominarent: tanta apud eos etiam malorum penuria est, ut ad illos nec de sacrificatis nec de haereticis viginti quinque colligi possint. Et tamen ad decipiendas aures simplicium et absentium, mendacio numerus inflatur: quasi, et si verus esset hic numerus, aut ab haereticis Ecclesia, aut ab injustis justitia vincatur. Nec me oportet, frater charissime, paria nunc cum illis facere, et ea quae commiserunt, atque huc usque committunt, meo sermone decurrere; cum considerandum sit nobis, quid proferre et scribere sacerdotes Dei oporteat, nec tam dolor apud nos debeat, quam pudor loqui: et ne videar provocatus maledicta potius, quam crimina et peccata congerere. Taceo itaque de fraudibus Ecclesiae factis; conjurationes et adulteria, et varia delictorum genera praetereo: unum illud, in quo non mea, nec hominum, sed Dei causa est, de eorum facinore non puto esse reticendum; quod a primo statim persecutionis die, cum recentia delinquentium facinora ferverent, et sacrificiis nefandis non tantum diaboli altaria, sed adhuc manus ipsae lapsorum atque ora fumarent, communicare cum lapsis et poenitentiae agendae intercedere non destiterunt. Clamat Deus: Sacrificans diis eradicabitur, nisi Domino soli . Et Dominus in Evangelio dicit: Qui me negaverit, negabo illum . Et alio loco indignatio et ira divina non tacet, dicens: Illis fudistis libamina, et illis imposuistis sacrificia: super haec non indignabor? dicit Dominus : Et intercedunt ne rogetur Deus, qui indignari se ipse testatur. Intercedunt ne exoretur precibus et satisfactionibus Christus; qui negantem se negare profitetur. Nos in ipso persecutionis tempore de hoc ipso litteras misimus, nec auditi sumus, concilio frequenter acto, non consensione tantum nostra, sed et comminatione decrevimus, ut poenitentiam fratres agerent, ut poenitentiam non agentibus nemo temere pacem daret: et illi contra Deum sacrilegi, contra sacerdotes Dei impio furore temerarii, de Ecclesia recedentes, et contra Ecclesiam parricidalia arma tollentes, elaborant ut opus suum diaboli malitia consummet, nec vulneratos divina clementia in Ecclesia sua curet; miserorum poenitentiam mendaciorum suorum fraude corrumpunt, ne Deo indignanti satisfiat; ne Christum Dominum suum, qui Christianus esse vel erubuit ante, vel timuit, postmodum quaerat; ne ad Ecclesiam qui de Ecclesia recesserat, redeat. Datur opera, ne satisfactionibus et lamentationibus justis delicta redimantur, ne vulnera lacrymis abluantur. Pax vera falsae pacis mendacio tollitur, salutaris sinus matris noverca intercedente praecluditur, ne de pectore atque ore lapsorum fletus et gemitus audiatur. Compelluntur adhuc insuper lapsi, ut linguis, atque ore quo in capitolio ante deliquerant, sacerdotibus convicium faciant; confessores, et virgines, et justos quoque fidei laude praecipuos atque in Ecclesia gloriosos, contumeliis et maledicis vocibus prosequantur. A quibus quidem non tam nostrorum modestia et humilitas et pudor caeditur, quam illorum ipsorum spes et vita laceratur. Neque enim qui audit, sed qui facit convicium, miser est; nec qui a fratre vapulat, sed qui fratrem caedit, in lege peccator est; et cum nocentes innocentibus injuriam faciunt, illi patiuntur injuriam, qui facere se credunt. Denique hinc illis percussa mens, et hebes animus, et sensus alienus est. Ira est Dei non intelligere delicta, ne sequatur poenitentia, sicut scriptum est: Et dedit illis Deus spiritum transpunctionis ; ne revertantur scilicet, et curentur, et deprecationibus ac satisfactionibus justis post peccata sanentur. Paulus apostolus in epistola sua ponit et dicit: Dilectum veritatis non habuerunt, ut salvi fierent; ac propterea mittet illis Deus operationem erroris, ut credant mendacio; ut judicentur omnes qui non crediderunt veritati: sed sibi placent in injustitia . Primus felicitatis gradus est, non delinquere: secundus, delicta cognocere. Illic currit innocentia integra et illibata quae servet, hic succedit medela quae sanet: quod utrumque isti offenso Deo perdiderunt, ut amissa sit gratia quae de Baptismi sanctificatione percipitur, et non subsit poenitentia per quam culpa curatur. An putas, frater, levia esse adversus Deum facinora, parva et modica delicta, quod per illos non rogatur majestas indignantis Dei? quod non timetur ira et ignis et dies Domini? quod, imminente Antichristo, exarmatur fides militantis populi, dum tollitur vigor et timor Christi? Viderint laici hoc quomodo curent; sacerdotibus labor major incumbit in asserenda et procuranda Dei majestate, ne quid videamur in hac parte negligere, quando admoneat Dominus et dicat: Et nunc praeceptum hoc ad vos est, o sacerdotes: si non audieritis, et si non posueritis in corde vestro, ut detis honorem nomini meo, dicit Dominus; immittam in vos maledictionem, et maledicam benedictionem vestram . Honor ergo datur Deo, quando sic Dei majestas et censura contemnitur, ut cum se ille indignari et irasci sacrificantibus dicat, et cum poenas aeternas et supplicia perpetua comminetur, proponatur a sacrilegis atque dicatur; ne ira cogitetur Dei, ne timeatur judicium Domini, ne pulsetur ad Ecclesiam Christi: sed sublata poenitentia, nec ulla exomologesi criminis facta, despectis episcopis atque calcatis, pax a non veris presbyteris verbis fallacibus praedicetur; et ne lapsi surgant, aut foris positi ad Ecclesiam redeant, communicatio a non communicantibus offeratur? Quibus etiam satis non fuit ab Evangelio recessisse, spem lapsis satisfactionis et poenitentiae sustulisse, fraudibus involutos, vel adulteriis commaculatos, vel sacrificiorum funesta contagione pollutos, ne Deum rogarent, ne in Ecclesia exomologesin criminum facerent, ab omni et sensu et fructu poenitentiae removisse; foris sibi extra Ecclesiam et contra Ecclesiam constituisse conventiculum perditae factionis, quo male sibi consciorum et Deum rogare ac satisfacere nolentium caterva conflueret: post ista adhuc insuper pseudoepiscopo sibi ab haereticis constituto, navigare audent, et ad Petri Cathedram atque ad Ecclesiam principalem, unde unitas sacerdotalis exorta est, a schismaticis et profanis litteras ferre, nec cogitare eos esse Romanos, quorum fides. Apostolo praedicante laudata est, ad quos perfidia habere non possit accessum. Quae autem causa veniendi et pseudoepiscopum contra episcopum factum nuntiandi? Aut enim placet illis quod fecerunt, et in suo scelere perseverant: aut si displicet et recedunt, sciunt quo revertantur. Nam cum statutum sit ab omnibus nobis, et aequum sit pariter ac justum, ut uniuscujusque causa illic audiatur, ubi est crimen admissum: et singulis pastoribus portio gregis sit adscripta, quam regat unusquisque et gubernet, rationem sui actus Domino redditurus; oportet utique eos, quibus praesumus, non circumcursare, nec episcoporum concordiam cohaerentem sua subdola et fallaci temeritate collidere; sed agere illic causam suam, ubi et accusatores habere et testes sui criminis possint: nisi si, paucis desperatis et perditis minor videtur esse auctoritas episcoporum in Africa constitutorum, qui de illis jam judicaverunt, et eorum conscientiam multis delictorum laqueis vinctam judicii sui nuper gravitate damnarunt. Jam causa eorum cognita est: jam de eis dicta sententia est, nec censurae congruit sacerdotum mobilis atque inconstantis animi levitate reprehendi, cum Dominus doceat et dicat: Sit sermo vester, est est, non non . Si eorum, qui de illis priore anno judicaverunt, numerus cum presbyteris et diaconis computetur, plures tunc adfuerunt judicio et cognitioni, quam sunt iidem isti, qui cum Fortunato nunc videntur esse conjuncti. Scire enim debes, frater charisrime, eum, postea quam pseudoepiscopus ab haereticis factus est, jam pene ab omnibus esse desertum. Namque ii, quibus in praeteritum praestigiae obtendebantur, et dabantur verba fallacia, quod simul ad Ecclesiam regressuri dicerentur; postea quam viderunt illic pseudoepiscopum factum, frustratos et deceptos se esse didicerunt, et remeant quotidie, atque ad Ecclesiam pulsant: nobis tamen, a quibus ratio Domino reddenda est, anxie ponderantibus et sollicite examinantibus, qui recipi et admitti ad Ecclesiam debeant. Quibusdam enim ita aut crimina sua obsistunt, aut fratres obstinate et firmiter renituntur, ut recipi omnino non possint cum scandalo et periculo plurimorum. Neque enim sic putamina quaedam colligenda sunt, ut quae integra et sana sunt vulnerentur: nec utilis aut consultus est pastor, qui ita morbidas et contactas oves gregi admiscet, ut gregem totum mali cohaerentis afflictatione contaminet. O si posses, frater charissime, istic interesse nobiscum, cum pravi isti et perversi de schismate revertuntur! videres quis mihi labor sit persuadere patientiam fratribus nostris, ut, animi dolore sopito, recipiendis malis curandisque consentiant. Namque ut gaudent et laetantur cum tolerabiles et minus culpabiles redeunt, ita contra fremunt et reluctantur, quoties inemendabiles et protervi, et vel adulteriis vel sacrificiis contaminati, et post haec adhuc insuper et superbi, sic ad Ecclesiam remeant, ut bona intus ingenia corrumpant. Vix plebi persuadeo, immo extorqueo, ut tales patiantur admitti: et justior factus est fraternitatis dolor ex eo, quod unus atque alius, obnitente plebe et contradicente, mea tamen facilitate suscepti, pejores exstiterunt quam prius fuerant, nec fidem poenitentiae servare potuerunt, quia nec cum vera poenitentia venerant. De istis vero quid dicam, qui nunc ad te cum Felicissimo omnium criminum reo navigaverunt, legati a Fortunato pseudoepiscopo missi, tam falsas ad te litteras afferentes, quam est et ipse, cujus litteras ferunt, falsus; quam est ejus peccatorum multiplex conscientia, quam execrabilis vita, quam turpis: ut et si in Ecclesia essent, ejici tales de Ecclesia debuissent? Denique quia conscientiam suam norunt, nec audent venire, aut ad Ecclesiae limen accedere; sed foris per provinciam circumveniendis fratribus et spoliandis pererrant: et omnibus jam satis noti, atque undique pro suis facinoribus exclusi, illuc etiam ad vos navigant. Neque enim illis potest frons esse ad nos accedendi, aut apud nos consistendi; cum sint acerbissima et gravissima crimina, quae eis a fratribus ingerantur. Si judicium nostrum voluerint experiri, veniant. Denique si qua illis excusatio et defensio potest esse, videamus quem habeant satisfactionis suae sensum, quem afferant poenitentiae fructum: nec Ecclesia istic cuiquam cluditur, nec episcopus alicui denegatur; patientia et facilitas et humanitas nostra venientibus praesto est. Opto omnes in Ecclesiam regredi, opto universos commilitones notros intra Christi castra et Dei Patris domicilia concludi: Remitto omnia, multa dissimulo, studio et voto colligendae fraternitatis, etiam quae in Deum commissa sunt non pleno judicio religionis examino, delictis plus quam oportet remittendis pene ipse delinquo: amplector prompta et plena dilectione cum poenitentia revertentes, peccatum suum satisfactione humili et simplici confitentes. Si qui autem sunt, qui putant se ad Ecclesiam non precibus, sed minis regredi posse; aut existimant aditum se sibi non lamentationibus et satisfactionibus, sed terroribus facere: pro certo habeant, contra tales clusam stare Ecclesiam Domini, nec castra Christi invicta et fortia, et Domino tuente munita, minis cedere. Sacerdos Dei Evangelium tenens, et Christi praecepta custodiens, occidi potest, non potest vinci. Suggerit et subministrat nobis exempla virtutis ac fidei Zacharias antistes Dei, qui cum terreri minis et lapidatione non posset, in templo Dei occisus est; clamans et identidem dicens, quod nos quoque contra haereticos clamamus et dicimus: Haec dicit Dominus, dereliquistis vias Domini, et Dominus derelinquet vos . Neque enim, quia pauci temerarii et improbi, coelestes et salutares vias Domini derelinquunt, et sancta non agentes a sancto Spiritu deseruntur; ideo et nos divinae traditionis immemores esse debemus, ut majora esse furentium scelera, quam sacerdotum judicia censeamus; aut plus existimemus ad impugnandum posse humana conamina, quam quod ad protegendum praevalet divina tutela. An ad hoc, frater charissime, deponenda est catholicae Ecclesiae dignitas, et plebis intus positae fidelis atque incorrupta majestas, et sacerdotalis quoque auctoritas ac potestas, ut judicare velle se dicant de Ecclesiae praeposito extra Ecclesiam constituti, de Christiano haeretici, de sano saucii, de integro vulnerati, de stante lapsi, de judice rei, de sacerdote sacrilegi? Quid superest, quam ut Ecclesia Capitolio cedat et recedentibus sacerdotibus, ac Domini altare removentibus, in cleri nostri sacrum venerandumque consessum simulachra atque idola cum aris suis transeant, et Novatiano declamandi adversum nos atque increpandi largior et plenior materia praestetur; si ii qui sacrificaverunt, et Christum publice negaverunt, non tantum rogari, et sine acta poenitentia admitti, sed adhuc insuper coeperint terroris sui potestate dominari? Si pacem postulant, arma deponant: si satisfaciunt, quid minantur? Aut si comminantur, sciant quia a sacerdotibus Dei non timentur. Neque enim et Antichristus cum venire coeperit, introibit in Ecclesiam, quia minatur; aut armis ejus et violentiae ceditur, quia resistentes perempturum se esse profitetur. Armant nos haeretici, dum nos putant sua comminatione terreri: nec in pace nos dejiciunt, sed magis erigunt et accendunt, dum ipsam pacem persecutione pejorem fratribus faciunt. Et optamus quidem, ne quod loquuntur furore, impleant crimine; nec qui verbis perfidis et crudelibus peccant, factis quoque delinquant. Oramus ac deprecamur Deum, quem provocare illi et exacerbare non desinunt, ut eorum corda mitescant, ut, furore deposito, ad sanitatem mentis redeant, ut pectora operta delictorum tenebris poenitentiae lumen agnoscant; et magis petant fundi pro se preces atque orationes antistitis, quam ipsi fundant sanguinem sacerdotis. Si autem in suo furore permanserint, atque in istis insidiis ac minis suis parricidalibus crudeliter perseveraverint, nullus Dei sacerdos sic infirmus est, sic jacens et abjectus, sic imbecillitate humanae mediocritatis invalidus, qui non contra hostes et impugnatores Dei divinitus erigatur, cujus non humilitas et infirmitas vigore et robore Domini protegentis animetur. Nostra nihil interest, aut a quo, aut quando perimamur, mortis et sanguinis praemium de Domino recepturi. Illorum flenda et lamentanda conditio est, quos sic diabolus excaecat, ut aeterna gehennae supplicia non cogitantes, Antichristi jam propinquantis adventum conentur imitari. Et quamquam sciam, frater charissime, pro mutua dilectione quam debemus, et exhibemus invicem nobis, florentissimo illic clero tecum praesidenti, et sanctissimae atque amplissimae plebi legere te semper litteras nostras, tamen nunc et admoneo et peto, ut quod alias sponte atque honorifice facis, etiam petente me facias, ut hac epistola mea lecta, si quod illic contagium venenati sermonis et pestiferae seminationis irrepserat, id omne de fratrum auribus et pectoribus exuatur, et bonorum integra ac sincera dilectio ab omnibus haereticae detractionis sordibus repurgetur. Declinent autem de caetero fortiter, et evitent dilectissimi fratres nostri verba et colloquia eorum, quorum sermo ut cancer serpit: sicut Apostolus dicit: Corrumpunt ingenia bona confabulationes pessimae . Et iterum: Haereticum hominem post unam correptionem evita, sciens quia perversus est hujusmodi, et peccat, et est a semetipso damnatus . Et per Salomonem loquitur Spiritus sanctus: Perversus, inquit, in ore suo portat perditionem, et in labiis suis ignem condit . Item denuo monet dicens: Sepi aures tuas spinis, et noli audire linguam nequam . Et iterum: Malus obaudit linguae iniquorum justus autem non intendit labiis mendacibus . Quod quamquam sciam illic fraternitatem nostram, vestra scilicet providentia munitam, sed et sua vigilantia satis cautam, nec capi haereticorum venenis posse, nec decipi, tantumque apud illos praevalere magisteria et praecepta divina, quantus illis in Deum timor est: tamen ex abundanti vel sollicitudo nostra, vel charitas scribere ad vos ista persuasit, ut nulla cum talibus commercia copulentur, nulla cum malis convivia vel colloquia misceantur, simusque ab eis tam separati, quam sunt illi de Ecclesia profugi; quia scriptum est: Si autem et Ecclesiam contempserit, sit tibi tamquam ethnicus et publicanus : et beatus Apostolus non monet tantum, sed et jubet a talibus recedatur. Praecipimus, inquit, vobis in nomine Domini Jesu Christi, ut recedatis ab omnibus fratribus ambulantibus inordinate, et non secundum traditionem quam acceperunt a nobis. Nulla societas fidei et perfidiae potest esse. Qui cum Christo non est, qui adversarius Christi est, qui unitati et paci ejus inimicus est, nobiscum non potest cohaerere. Si cum precibus et satisfactionibus veniunt, audiantur: si maledicta et minas ingerunt, respuantur. Opto te, frater charissime, semper bene valere.
|
(Marc. III, 21) (Matth. XXVI,
14) (Gen. IV, 8) (Gen. XXVII, 41) (Gen. XXXVII, 23) (Matth. X, 30) (Habac. II, 5) (I Machab. II, 62) (Psal. XXXVI, 37) (Isa. XIV, 13 et 14) (Ibid. 15) (Isa. II, 29) (Matt. XII, 34) (Luc. XVI, 23) (I Cor. VI, 10) (Matth. III, 22) (Deut. XVII, 12) (I Reg. VIII, 7) (Luc X, 16) (Matth. VIII, 4) (Joann. XVIII, 22) (Ibid. 23.) (Act. XXIII, 4) (Ibid., 5) (Exod. XXII, 28) (Matth. X, 29.) (Ose. VIII, 4) (Ose. IX, 4) (Isai. XXX, 1) (dico enim provocatus, dico dolens,
dico compulsus,) (Joan. VI, 68) (Joan. VI, 69) (Matth. XV, 13) (I Joan. II, 19) (Rom. III, 4) (Gal.
I, 10) ( Non exstat ) (Exod. XXII, 20) (Matth. X, 33) (Isa. LVII, 6) (Esai. XXIX, 10) (II Thess., II, 10) (Malac. II, 1) (Matth. V, 37) (II Paral. XXIV, 21) (II Tim., II, 17; I Cor., XV, 33) (Tim., III, 10 et 11) (Prov., XVI, 27) (Eccl., XXVIII, 28) (Prov., XVII, 4) (Matth. XVIII, 17)
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | ||
Cornelius papa
| 13 |
ANNO CHRISTI CCLII. EPISTOLA XIII. SANCTI CYPRIANI AD S. CORNELIUM PAPAM. (Erasm. I, 1; Pamel. Rigalt. Baluz. LVII; Paris. 56; Coustant. I, col. 190; Galland. III, p. 360.)
CYPRIANUS CORNELIO FRATRI SALUTEM. I. II. III. IV. V.
|
ARGUMENTUM. Cyprianus Cornelio gratulatus quod forti confessione populo suo ad confitendum sese ducem praebuerit, in Romanorum laudes excurrit. Tum adversam Novatiani sortem perstringit. Demum ad proximum agonem qui sese praeparare mutuo debeant exponit.
|
Cognovimus, frater charissime, fidei ac virtutis vestrae testimonia gloriosa: et confessionis vestrae honorem sic exsultanter accepimus, ut in meritis ac laudibus vestris nos quoque participes et socios computemus. Nam cum nobis et Ecclesia una sit, et mens juncta, et individua concordia; quis non sacerdos in consacerdotis sui laudibus tamquam in suis propriis gratuletur? aut quae fraternitas non in fratrum gaudio ubique laetetur? Exprimi satis non potest, quanta istic exsultatio fuerit et quanta laetitia, cum de vobis prospera et fortia comperissemus, ducem te illic confessionis fratribus exstitisse; sed et confessionem ducis de fratrum confessione crevisse: ut dum praecedis ad gloriam, multos feceris gloriae comites, et confessorem populum suaseris fieri, dum primus paratus es pro omnibus confiteri: ut non inveniamus quid prius praedicare in vobis debeamus, utrumne tuam promptam et stabilem fidem, an inseparabilem fratrum charitatem. Virtus illic episcopi praecedentis publice comprobata est, adunatio sequentis fraternitatis ostensa est. Dum apud vos unus animus et una vox est, Ecclesia omnis Romana confessa est. Claruit, frater charissime, fides quam de vobis beatus Apostolus praedicavit. Hanc laudem virtutis et roboris firmitatem jam tunc in spiritu praevidebat, et praeconio futurorum merita vestra contestans, dum parentes laudat, filios provocabat. Dum sic unanimes, dum sic fortes estis, magna et caeteris fratribus unanimitatis et fortitudinis exempla tribuistis. Docuistis granditer Deum timere, Christo firmiter adhaerere, plebem sacerdotibus in periculo jungi, in persecutione fratres a fratribus non separari; concordiam simul junctam vinci omnino non posse; quidquid simul petitur a cunctis, Deum pacis pacificis exhibere. Prosilierat adversarius terrore violento Christi castra turbare; sed quo impetu venerat, eodem impetu pulsus est; et quantum formidinis et terroris attulit, tantum fortitudinis invenit et roboris. Supplantare se iterum posse crediderat Dei servos, et velut tyrones et rudes, quasi minus paratos et minus cautos, solito suo more concutere. Unum primo aggressus, ut lupus ovem secernere a grege, ut accipiter columbam ab agmine volantium separare tentaverat: nam cui non est adversus omnes satis virium, circumvenire quaerit solitudinem singulorum. Sed retusus adunati exercitus fide pariter et vigore, intellexit milites Christi vigilare jam sobrios, et armatos ad praelium stare; vinci non posse, mori posse; et hoc ipso invictos esse, quia mori non timent; nec repugnare contra impugnantes, cum occidere innocentibus nec nocentes liceat, sed prompte et animas et sanguinem tradere: ut cum tanta in saeculo malitia et saevitia grassetur, a malis et saevis velocius recedatur. Quale illud fuit sub oculis Dei spectaculum gloriosum? quale, in conspectu Christi ejus Ecclesiae suae gaudium, ad pugnam quam tentaverat hostis inferre, non singulos milites, sed tota simul castra prodisse? Omnes enim constat venturos fuisse, si audire potuissent; quando accurrerit properanter et venerit, quisquis audivit. Quot illic lapsi gloriosa confessione sunt restituti? Steterunt fortes, et ipso dolore poenitentiae facti ad praelium fortiores; ut appareat nuper subitatos esse, et novae atque insuetae rei pavore trepidasse; rediisse ad se postmodum fidem veram, et vires suas de Dei timore collectas ad omnem patientiam constanter et firmiter roborasse, nec jam stare ad criminis veniam, sed ad passionis coronam. Quid ad haec Novatianus, frater charissime? Utrumne jam deponit errorem? an vero, qui dementium mos est, ipsis bonis et prosperis nostris plus adactus est ad furorem; et quo magis ac magis dilectionis ac fidei crescit hic gloria, illic dissensionis et zeli recrudescit insania; nec vulnus suum miser curat, sed adhuc gravius et se et suos vulnerat; in perniciem fratrum lingua sua perstrepens, et facundiae venenatae jacula contorquens; magis durus saecularis philosophiae pravitate, quam philosophiae Dominicae, lenitate pacificus; desertor Ecclesiae, misericordiae hostis, interfector poenitentiae, doctor superbiae, veritatis corruptor, perditor charitatis? Agnoscitne jam qui sit sacerdos Dei, quae sit Ecclesia et domus Christi, qui sint Dei servi quos diabolus infestet, qui sint Christiani quos Antichristus impugnet? Neque enim quaerit illos quos jam subegit, aut gestit evertere quos jam suos fecit. Inimicus et hostis Ecclesiae quos alienavit ab Ecclesia et foras duxit, ut captivos et vinctos p contemnit, et praeterit eos, et pergit lacessere, in quibus Christum cernit habitare. Quamquam et si aliquis ex talibus fuerit apprehensus, non est quod sibi quasi in confessione nominis blandiatur: cum constet, si occisi ejusmodi extra Ecclesiam fuerint, fidei coronam non esse, sed poenam potius esse perfidiae; nec in domo Dei inter unanimes habitaturos esse, quos videmus de pacifica et divina domo furore discordiae recessisse. Hortamur plane, quantum possumus, frater charissime, pro charitate mutua qua nobis invicem cohaeremus, ut quoniam providentia Domini monentis instruimur, et divinae misericordiae consiliis salubribus admonemur appropinquare jam certaminis et agonis nostri diem, jejuniis, vigiliis, orationibus insistere cum omni plebe non desinamus. Incumbamus gemitibus assiduis et deprecationibus crebris. Haec sunt enim nobis arma coelestia, quae stare et perseverare fortiter faciunt: haec sunt munimenta spiritalia et tela divina, quae protegunt. Memores nostri invicem simus, concordes atque unanimes, utrobique pro nobis semper oremus, pressuras et angustias mutua charitate relevemus. Et si quis istinc nostrum prior divinae dignationis celeritate praecesserit, perseveret apud Dominum nostra dilectio pro fratribus et sororibus nostris apud misericordiam Patris non cesset oratio. Opto te, frater charissime, semper bene valere.
|
http://viaf.org/viaf/30335844
|
[] | |||
Innocentius III
| 1 |
INNOCENTII III ROMANI PONTIFICIS REGESTORUM SIVE EPISTOLARUM LIBER DECIMUS SEXTUS. PONTIFICATUS ANNO XVI, CHRISTI 1213. I. ZAMORENSI ET PORTUGALENSI EPISCOPIS, ET MAGISTRO FLORENTIO ARCHIDIACONO ZAMORENSI. De limitatione episcopatuum Egitan. et Colimbriensis. (Laterani, VI Kal. Martii.)
II. REGI ARMENIAE. Eum redarguit de quibusdam excessibus. (Laterani, II Kal. Martii.)
III. REMENSI ARCHIEPISCOPO ET SUFFRAGANEIS EJUS. De coercenda jurandi temeritate. (Laterani, II Idus Martii.)
IV. EPISCOPO FLORENTINENSI, ET PRIORI CAMALDULENSI ET MAGISTRO B. PLEBANO CASTRI FLORENTINI. De electione praepositi Aretini. (Laterani, II Idus Martii.)
V. ARCHIEPISCOPO BURDEGALENSI, ET EPISCOPO AGENNENSI, ET ABBATI CLARIACENSI AGENNENSIS DIOECESIS. Adversus archiepiscopum Auxitanum. (Laterani, XII Kal. Junii.)
VI. UNIVERSIS ABBATIBUS ET PRIORIBUS CLUNIACENSIS ORDINIS AD GENERALE CAPITULUM CONVENIENTIBUS. Hortatur eos ad meliorem frugem. (Laterani, Idibus Martii.)
VII. PATRIARCHAE HIEROSOLYMITANO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De causa regis Armeniae. VIII. EPISCOPO LICIENSI, ET PRIORI SANCTAE MARIAE ROCCAE MATURAE HYDRUNTINENSIS. De quodam monacho recipiendo. (Laterani, XI Kal. Aprilis.)
IX. CAPITULO SUESSIONENSI. De redemptione decimarum. (Laterani, XII Kal. Aprilis.)
X. LUNDENSI ARCHIEPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Adversus quemdam falsum legatum. (Laterani, XII Kal. Aprilis.)
XI. VEGLENSI EPISCOPO. De modo procurationis episcopalis. (Laterani, XIV Kal. Aprilis.)
XII. DECANO SANCTI HILARII, ET SANCTI PETRI ET SANCTI HILARII SUBDECANIS PICTAVIENSIBUS. Adversus episcopum Pictaviensem. (Laterani, X Kal. Aprilis.)
XIII. PRIORI SANCTAE RADEGUNDIS PICTAVIENSIS Eum fovet in causa sua. (Laterani, VI Kal. Aprilis.)
XIV. EPISCOPO HEREFORDENSI. Ne beneficia dentur eis qui sunt sufficienter beneficiati. (Laterani, V Kal. Aprilis.)
XV. EPISCOPO CREMONENSI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Ecclesia Vicentina committitur electo Reginensi. (Laterani, VI Idus Aprilis.)
XVI. ELECTO REGINENSI, ET PRIORI SANCTI GEORGII IN BRADIA VERONENSIS DIOECESIS, ET VENTURAE SUBDIACONO NOSTRO CANONICO VERONENSI. De correctione monasterii de Vangaditia. (Laterani, VI Idus Aprilis.)
XVII. ARCHIEPISCOPO SENONENSI, ET EPISCOPO NIVERNENSI, ET DECANO SEREBERIENSI DOCENTI PARISIUS SACRAM PAGINAM. De quodam canonico Lingonensi suspecto de haeresi. (Laterani, IV Idus Aprilis.)
XVIII. EPISCOPO ARGENTINENSI, ET ABBATI DE BONGARTEN ET PRIORI DE SALEM ARGENTINENSIS ET CONSTANTIENSIS DIOECESUM. De electione abbatissae Buchaugiensis. (Laterani, III Idus Aprilis.)
XIX. PATRIARCHAE GRADENSI, ET EPISCOPO CASTELLANO. Adversus episcopum Tervisinum. (Laterani, VI Idus Aprilis.)
XX. ARCHIPRESBYTERO DE GRAVALONA NOVARIENSIS DIOECESIS. De interdicti sententia relaxanda. (Laterani, VI Kal. Aprilis.)
XXI. ARCHIEPISCOPO SALZEBURGENSI, ET DE RERTHTHERSGADME SALZEBURGENSIS DIOECESIS PRAEPOSITIS Eis committitur quaedam causa. (Laterani, VII Idus Aprilis.)
XXII. NOBILI VIRO COMITI NIVERNENSI, SPIRITUM CONSILII SANIORIS. De causa monasterii Vezeliacensis cum comite Nivernensi. (Laterani, II Idus Aprilis.)
XXIII. ARCHIEPISCOPO ET ABBATI SANCTI PAULI NARBONENSIS, ET PRIORI FONTISFRIGIDI, NARBONENSIS DIOECESIS. Adversus homines Montispessulani. (Laterani, VI Idus Aprilis.)
XXIV. MARBACENSI ET DE SALEM ABBATIBUS BASILIENSIS ET CONSTANTIENSIS DIOECESUM, ET H. CELLERARIO BASILIENSI. Quod spoliatus restituendus est ante judicium. (Laterani, VIII Idus Aprilis.)
XXV. ABBATI ET CONVENTUI VINDOCINENSIBUS. Laudat reformationis propositum. (Laterani, V Idus Aprilis.)
XXVI. SLESWICENSI EPISCOPO. Rescribit ad ejus consulta (Laterani, III Kal. Maii.)
XXVII. EPISCOPO ET CAPITULO MASSILIENSI. Ut mandatario apostolico assignent praebendam. (Laterani.)
XXVIII. UNIVERSIS CHRISTI FIDELIBUS PER MAGUNTINENSEM PROVINCIAM CONSTITUTIS. De negotio terrae sanctae. XXIX. DE SALEM ET P. QUONDAM DE NOVOCASTRO ABBATIBUS, ET DECANO SPIRENSI, ET PRAEPOSITO AUGUSTENSI, EXSECUTORIBUS. Super eodem. XXX. ARCHIEPISCOPO ET EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS PER VIENNENSEM PROVINCIAM CONSTITUTIS. Indictio concilii generalis. (Laterani, XIII Kal. Maii.)
XXXI. ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS, CAETERISQUE CLERICIS PER REGNUM FRANCIAE CONSTITUTIS. Super eodem. (Datum.)
XXXII. ROBERTO TITULI SANCTI STEPHANI IN COELIO MONTE PRESBYTERO CARDINALI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Super eodem. (Datum.)
XXXIII. ILLUSTRI REGI FRANCORUM. Ei commendat legatum apostolicum. (Datum.)
XXXIV. PATRIARCHAE ALEXANDRINO. Consolatur eum et invitat ad concilium. XXXV. DUCI ET POPULO VENETORUM. De negotio terrae sanctae. XXXVI. ALBERTO JEROSOLYMITANO PATRIARCHAE APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De negotio terrae sanctae, et ut accedat ad concilium generale. XXXVII. MOBILI VIRO SAPHILDINO SOLDANO DAMASCI ET BABYLONIAE, TIMOREM DIVINI NOMINIS ET AMOREM. Ejusdem fere argumenti cum superiore. XXXVIII. ABBATI DE BAZACO XANTONENSIS DIOECESIS, ET ELIAE DE GRAECIA ENGOLISMENSI CANONICO. De collatione praebendarum. (Laterani, II Non. Junii.)
DE NEGOTIO COMITUM TOLOSAE, CONVENARUM FUXI, ET GASTONIS DE BEARNO. XXXIX. De negotio comitis Tolosani. XL. De eadem re. (Arausicae, X Kal. Martii.)
XLI. Super eodem. XLII. Epistola praelatorum qui fuerunt in concilio apud Vaurum, ad Innocentium. XLIII. Ut abstineat a defensione haereticorum. XLIV. Ut deleat reliquias haereticorum. XLV. De negotio Comitis Tolosani. XLVI. De absolutione comitis Tolosani. XLVII. De juramento comitis Tolosani. XLVIII. ILLUSTRI REGI ARAGONENSI. Suadetur ut faveat haereticis. Laterani, Kal. Junii. XLIX. DE REFLORIIS ET DE PALMI ABBATIBUS, ET PRIORI DE REFLORIIS, BRACARENSIS ET TUDENSIS DIOECESUM. De sepeliendo excommunicato qui poenitentiae signa dederat. (Laterani, III Idus Maii.)
L. ARCHIEPISCOPO MAGUNTINENSI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De negotio episcopi Herbipolensis. (Laterani, VIII Idus Junii.)
LI. NOVARIENSI CAPITULO. De electione episcopi Novariensis. (Laterani, XII Kal. Junii.)
LII. DE SPINA ET DE URSARIA ABBATIBUS PLACENTINENSIS ET AURIENSIS DIOECESUM. De absolutione regis Portugaliae. (Laterani, XII Kal. Junii.)
LIII. ABBATI DE CARRARIA PADUANAE DIOECESIS, ET ARCHIPRESBYTERO PADUANO. Adversus impetrantem rescriptum per obreptionem. (Laterani, XII Kal. Junii.)
LIV. ELECTO ET CAPITULO LAUDUNENSIBUS. Ut fructus praebendae conferant consanguineo papae. (Laterani, II Kal. Junii.)
LV. NOBILI VIRO RAIMUNDO PELET. De comitatu Melgorii. (Laterani, X Kal. Junii.)
LVI. ARCHIEPISCOPO REMENSI. De relaxanda sententia excommunicationis. (Laterani, VIII Kal. Junii.)
LVII. ARCHIDIACONO PRAEPOSITO, ET H. DE NOVAVILLA CANONICO AMBIANENSIBUS. De absolutione majoris et juratorum Laudunensium. (Laterani, III Idus Junii.)
LVIII. CAPITULO ALEXANDRINO. Confirmat sententiam legatorum. (Laterani, II Non. Junii.)
LIX. ENGOLISMENSI EPISCOPO. Ut pauperi diacono beneficium assignet. (Laterani, Idibus Junii.)
LX. DECANO ET CAPITULO EBORACENSIBUS. Ejusdem argumenti cum epistola 54. (Laterani, XVIII Kal. Julii.)
LXI. ABBATI ET CONVENTUI NONANTULANIS. De confirmatione privilegiorum. (Laterani, Idibus Junii.)
LXII. WARADIENSI ET NITRIENSI EPISCOPIS, ET ABBATI DE EGRIS CENADIENSIS DIOECESIS. Ut dirimant controversiam super decimis. (Laterani, VII Kal. Junii.)
LXIII. EPISCOPO LINGONENSI ET ABBATI MORIMUNDENSI LINGONENSIS DIOECESIS. Canonica purgatio indicitur archiepiscopo Bisuntino. (Laterani, IV Kal. Junii.)
LXIV. ABBATI SANCTI FLORENTII SALMURIENSIS. De primatia Bituricensi. (Laterani, VI Idus Junii.)
LXV. EPISCOPIS PER BURDEGALENSEM PROVINCIAM CONSTITUTIS. De eadem re. (Laterani, VIII Idus Junii.)
LXVI. ABBATI DE MELLIO PATAVIENSIS DIOECESIS ET PRAEPOSITO SANCTAE CRUCIS AUGUSTENSIS. De institutione episcopatus in insula Chiemensi. (Laterani, XII Kal. Junii.)
LXVII. PRAEPOSITO ET FRATRIBUS MONTIS JOVIS. Confirmatur eis domus Vallis Suisionis. (Laterani, XII Kal. Julii.)
LXVIII. PRAEPOSITO ET CAPITULO GURCENSIBUS. Confirmat quamdam permutationem. (Laterani, XV Kal. Julii.)
LXIX. CONRADO EPISCOPO QUONDAM HALVERSTADENSI ET ABBATI DE SICHEM, ET PRAEPOSITO DE HILDEBURGERODEN HALVERSTADENSIS DIOECESIS. De concessione praebendae. (Laterani, II Idus Junii.)
LXX. ABBATI DE PIGUAVIA MERSBURGENSIS DIOECESIS, ET PRAEPOSITO MAGDEBURGENSI. Adversus episcopum Hildeshemensem. (Laterani, VI Idus Junii.)
LXXI. EISDEM. Adversus episcopum Halberstatensem. (Laterani, VII Idus Junii.)
LXXII. PRAEPOSITO ET CAPITULO BRIVATENSIBUS. Decidit litem quam ipsi habebant cum episcopo Claromontensi. (Laterani, XIII Kal. Julii.)
LXXIII. PRAEPOSITO ET CAPITULO ECCLESIAE SANCTI JULIANI BRIVATENSIS TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS IN PERPETUUM. De confirmatione privilegiorum. (Laterani, Kal. Julii.)
LXXIV. ST. MAGISTRO SCHOLARUM BRIVATENSI. Dispensat super defectu natalium. (Laterani, Kal. Julii.)
LXXV. ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO COMPOSTELLANIS. De collatione praebendae. (Datum, ut supra. )
LXXVI. LITTERAE REGIS ANGLIAE. Approbat conditiones absolutionis. (Doverae, XIII die Maii.)
LXXVII. LITTERAE REGIS ANGLIAE. Super eodem. (Doverae, 15 die Maii.)
LXXVIII. LITTERAE REGIS ANGLIAE AD DOMINUM PAPAM. Super eodem. (Well., 15 die Maii.)
LXXIX. ILLUSTRI REGI ANGLIAE. Respondet epistolae superiori. (Laterani, II Non. Julii.)
LXXX. ARCHIEPISCO ET EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS PER ANGLIAM CONSTITUTIS. De eadem re, et de legatione episcopi Tusculani. (Laterani, III Non. Julii.)
LXXXI. CANTUARIENSI ARCHIEPISCOPO S. R. E. CARDINALI ET COEPISCOPIS SUIS. De eadem re. (Laterani, II Non. Julii.)
LXXXII. COMITIBUS, BARONIBUS, ALIISQUE MAGNATIBUS PER ANGLIAM CONSTITUTIS. Ejusdem argumenti cum superioribus. (Laterani, II Non. Julii.)
LXXXIII. ILLUSTRI REGI FRANCORUM. De eadem re. (Laterani, III Non. Julii.)
LXXXIV. ARCHIEPISCOPO SENONENSI. De Judaeo ad fidem Christi converso. (Laterani, VI Idus Junii.)
LXXXV. MONACHIS CISTERCIENSIS ORDINIS ET HOSPITALARIIS QUINQUECCLESIENSIS DIOECESIS. De immunitate decimarum. (Laterani, XII Kal. Julii.)
LXXXVI. PRAEPOSITO ET CANONICIS SANCTAE MARIAE IN VINEIS, JANUENSIBUS. Confirmat illis parochiam. (Laterani, XIII Kal. Julii.)
LXXXVII. PETRO ILLUSTRI REGI ARAGONENSIUM. Confirmat privilegium ab Urbano II concessum. (Laterani, IV Non. Julii.)
LXXXVIII. EPISCOPO CAMERACENSI. Dispensat super defectu natalium. (Signiae, V Idus Julii.)
LXXXIX. STEPHANO CANTUARIENSI ARCHIEPISCOPO S. R. E. CARDINALI. De legatione episcopi Tusculani. (Signiae, Idibus Julii.)
XC. PATRIARCHAE HIEROSOLYMITANO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Ne quid exigatur pro religionis ingressu. (Signiae, VIII Kal. Augusti.)
XCI. NOBILI VIRO PETRO ZIANI, DUCI VENETORUM. Respondet ad varia ejus postulata. (Signiae, IV Non. Augusti.)
XCII. PATRACENSI ARCHIEPISCOPO. Scribit pro episcopo Cefalonensi. (Signiae, Non. Augusti.)
XCIII. GEBENNENSI ELECTO. De voto reddendo. (Signiae, VI Idus Augusti.)
XCIV. EPISCOPO NARNIENSI. Non valere sententias latas a judicibus excommunicatis. (Signiae, Non. Augusti.)
XCV. POTESTATI ET POPULO VITERBIENSIBUS. Confirmat eis quamdam immunitatem. (Signiae, XII Kal. Septembris.)
XCVI. ARCHIPRESBYTERO ET CLERICIS ECCLESIAE SANCTAE CAECILIAE TRANSTIBERINAE. Eos absolvit a petitione quadam pecuniaria. (Signiae, X Kal. Septembris.)
XCVII. EPISCOPO, ARCHIDIACONO, ET CANTORI DAVALIENSIBUS. De electione episcopi Nazarocensis. (Signiae, IX Kal. Septembris.)
XCVIII. EPISCOPO AMYCLENSI, ELECTO KERNICENSI, ET PRIORI PATRACENSI. De retractanda sententia interdicti. (Signiae, VII Kal. Septembris.)
XCIX. ABBATI ET CONVENTUI DE VALLE SANCTI PETRI CISTERCIENSIS ORDINIS. Committitur ei exsecutio cujusdam sententiae. (Signiae, IX Kal. Septembris.)
C. ABBATI ET CONVENTUI DE ALBA CISTERCIENSIS ORDINIS. Confirmantur eis quaedam possessiones. (Signiae, IX Kal. Septembris.)
CI. PRAEPOSITO FERRARIENSI. Eum admonet sui officii. (Signiae, VII Kal. Septembris.)
CII. NOBILI VIRO MARCHIONI ESTENSI. De marchia Anconitana revocanda. (Signiae, V Kal. Septembris.)
CIII. ARCHIEPISCOPO, JUDICIBUS ET CONSULIBUS BENEVENTANIS De negotio Thomasii de Aquino. (Signiae, III Kal. Septembris.)
CIV. ILLUSTRI CONSTANTINOPOLITANO IMPERATORI. Ei commendat legatum. (Signiae, III Kal. Septembris.)
CV. UNIVERSIS ARCHIEPISCOPIS, ET EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS PER CONSTANTINOPOLITANUM IMPERIUM CONSTITUTIS. Super eodem. (Signiae, III Kal. Septembris) . CVI. GAUFRIDO PRINCIPI ACHAIAE. Super eodem. (Signiae, II Kal. Septembris.)
CVII. H. LANGRAVIO THORINGIAE. Ei justitiam promittit. (Signiae, III Non. Septembris.)
CVIII. C. DECANO SPIRENSI. Respondet ad ejus consulta. (Signiae, V Idus Septembris.)
CIX. DECANO ET CAPITULO SPIRENSIBUS. Approbat quamdam commutationem. (Signiae, VII Idus Septembris.)
CX. GREGORIO SANCTI THEODORI DIACONO CARDINALI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Transfert archiepiscopum Barensem ad Ecclesiam Panormitanam. (Signiae, IV Idus Septembris.)
CXI. EPISCOPO RATISPONENSI. De numero evectionum. (Signiae, IV Idus Septembris.)
CXII. ALBANENSI EPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De electione patriarchae Constantinop. (Signiae, XIV Kal. Octobris.)
CXIII. PRIORI ET CONVENTUI CAMALDULENSIBUS. De reformatione monasterii de Vangaditia. (Signiae, VII Kal. Octobris.)
CXIV. NOBILI VIRO COMITI GUIDONI, SPIRITUM CONSILII SANIORIS. Ut a Camaldulensium injuriis abstineat. (Signiae, XII Kal. Octobris.)
CXV. EPISCOPO ET CAPITULO CARDICENSIBUS. Confirmat quamdam compositionem. (Signiae, V Kal. Octobris.)
CXVI. EPISCOPO NARNIENSI. Ejusdem fere argumenti cum epistola 94. (Signiae, VI Non. Octobris.)
CXVII. PATRIARCHAE GRADENSI. Commendat marchionem Estensem. (Signiae, VI Non. Octobris.)
CXVIII. ARCHIEPISCOPO LUNDENSI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Respondet ad ejus consulta. (Signiae, V Non. Octobris.)
CXIX. ABBATI, PRIORI, ET CUSTODI SANCTI NICOLAI RIGENSIS DIOECESIS. Ut causae sibi commissae diligenter intendant. (Signiae, VI Idus Octobris.)
CXX. ARCHIEPISCOPO, DECANO, ET PRAEPOSITO LUNDENSIBUS. De institutione novi episcopatus in Livonia. (Signiae, V Idus Octobris.)
CXXI. ABBATI, PRIORI, ET CELLARIO DE MONTE SANCTI NICOLAI RIGENSIS DIOECESIS. Ut protegant neophytos. (Signiae, V Idus Octobris.)
CXXII. ABBATI DE GOTHLANDA, ET DE NORTHLANDA, ET DE SUTHERLANDA PRAEPOSITIS LUNDENSIS DIOECESIS. Dantur conservatores fratribus militiae Christi. (Signiae, V Idus Octobris.)
CXXIII. MAGISTRO ET FRATRIBUS MILITIAE CHRISTI IN LIVONIA CONSTITUTIS. Confirmat eis possessiones. (Signiae, V Idus Octobris.)
CXXIV. UNIVERSIS CHRISTI FIDELIBUS PER SAXONIAM CONSTITUTIS. Quod subveniant episcopo Estiensi praedicanti fidem. (Laterani, III Kal. Novembris.)
CXXV. EPISCOPO MONASTERIENSI. Recipitur sub protectione sedis apostolicae. (Laterani, III Kal. Novembris.)
CXXVI. ABBATIBUS, ARCHIDIACONIS, DECANIS, PRIORIBUS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS PER SAXONIAM CONSTITUTIS. Eis commendat episcopum Estiensem. (Laterani, III Kal. Novembris.)
CXXVII. EPISCOPO ESTIENSI. Confirmat ejus ordinationem. (Laterani, II Kal. Novembris.)
CXXVIII. DILECTIS FILIIS MILITIBUS CHRISTI IN LIVONIA. Eis commendat eumdem episcopum. (Laterani, II Kal. Novembris.)
CXXIX. EPISCOPO ESTIENSI. Eximitur a jurisdictione metropolitani. (Laterani, IV Non. Novembris.)
CXXX. JOANNI ILLUSTRI ANGLORUM REGI. Ejusdem argumenti cum epistola 78. (Laterani, II Non. Novembris.)
CXXXI. JOANNI ILLUSTRI ANGLORUM REGI, EJUSQUE DE SUA UXORE LIBERIS HAEREDIBUS IN PERPETUUM. Ejusdem argumenti cum epistola 79. (Laterani, II Non. Novembris.)
CXXXII. DUBLINENSI ARCHIEPISCOPO ET NORWICENSI ET WINTONIENSI EPISCOPIS, ET NOBILIBUS VIRIS GUILLELMO SARESBERIENSI, G. FILIO PETRI ESSEXIAE, R. BOLONIAE, R. CESTRIAE, W. VUARANNIAE, W. MARESCALLO PAMBROCIAE, R. LI BIGOT NORFOLCIAE, W. ARUNDELLI, GUILLELMO DE FERR. ET SACRO WINTONIAE COMITIBUS, ET R. FILIO ROGERI; W. BRIGERTE, R. DE ROS, G. FILIO RAUFREDI, R. DE MORTUOMARI, P. FILIO HEBERTI, ET W. DE ALBINIACO. De eadem re. (Laterani, II Kal. Novembris.)
CXXXIII. NICOLAO TUSCULANO EPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De absolutione regis Angl. (Laterani, II Kal. Novembris.)
CXXXIV. EIDEM. De eadem re. (Laterani, II Kal. Novembris.)
CXXXV. ARCHIEPISCOPO ET EPISCOPIS ET NOBILIBUS VIRIS BARONIBUS, MILITIBUS, NEC NON ET UNIVERSIS POPULIS PER ANGLIAM ET WALLIAM CONSTITUTIS. Super eodem. (Laterani, V Kal. Novembris.)
CXXXVI. ROBERTO TITULI SANCTI STEPHANI IN COELIO MONTE PRESBYTERO CARDINALI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Super eodem. (Laterani, V Kal. Novembris.)
CXXXVII. MICOLAO TUSCULANO EPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Super eodem. (Laterani, III Kal. Novembris.)
CXXXVIII. EIDEM. Super eodem. (Laterani, II Kal. Novembris.)
CXXXIX. NEAPOLITANO ARCHIEPISCOPO. De accusatione adversus archiepiscopum Surrentinum. (Laterani, VIII Idus Novembris.)
CXL. EPISCOPO TAURINENSI. Ut recipiat cessionem episcopi Aquensis. (Laterani, II Idus Novembris.)
CXLI. CAPITULO MEDIOLANENSI. Dat eis archiepiscopum. (Laterani, VII Idus Novembris.)
CXLII. PRIORI ET CONVENTUI FARFENSIBUS. De electione abbatis. (Laterani, XVI Kal. Decembris.)
CXLIII. G. FERRARIENSI PRAEPOSITO. Constituitur rector massae Ficaroli. (Laterani, XII Kal. Decembris.)
CXLIV. ABBATI SANCTI PETRI ALTISIODORENSIS, DECANO TRECENSI ET SACRISTAE ALTISIODORENSI. Ut cives Senonenses satisfaciant Ecclesiae. (Laterani, Idibus Novembris.)
CXLV DE CLARO MARISCO ET DE LONGOVILLARI ABBATIBUS, ET DECANO CHRISTIANITATIS DE MOSTEROLO, MORINENSIS ET AMBIANENSIS DIOECESUM. De reformatione monasterii S. Judoci. (Laterani, XVIII Kal. Decembris.)
CXLVI. WILLELMO ABBATI GEMBLACENSIS MONASTERII, EJUSQUE FRATRIBUS TAM PRAESENTIBUS QUAM FUTURIS RELIGIOSAM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM. De confirmatione privilegiorum. (Laterani, XVII Kal. Decembris.)
CXLVII. EPISCOPO ET ARCHIPRESBYTERO ET B. CANONICO FLORENTINIS. Scribitur pro judice Calaritano. (Laterani, VI Kal. Decembris.)
CXLVIII. ABBATI SANCTI MAURICII AGAUNENSIS SEDUNENSIS DIOECESIS. De diacono promoto extra tempora. (Laterani XVI Kal. Januarii.)
CXLIX. EPISCOPO SUESSIONENSI, ABBATI LONGIPONTIS CISTERCIENSIS ORDINIS SUESSIONENSIS DIOECESIS, ET G. DECANO SUESSIONENSI. De negotio comitatus Campaniae et Briae. (Laterani, II Idus Decembris.)
CL. PATRIARCHAE JEROSOLYMITANO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO, ET TYRENENSI ARCHIEPISCOPO. De matrimonio Erardi de Brena. (Laterani, XVII Kal. Januarii.)
CLI. NOBILI MULIERI BLANCHAE, COMITISSAE CAMPANIAE, AC THEOBALDO NATO EJUS. Ejusdem argumenti cum epistola 149. (Laterani, III Idus Decembris.)
CLII. MAGISTRO RADULPHO CLERICO. Confirmatur sententia lata pro eo. (Laterani, IV Idus Decembris.)
CLIII ARCHIEPISCOPO TOLETANO. De dioecesibus recuperatis a Christianis. (Laterani, XIII Kal. Januarii.)
CLI NOBILI VIRO HERVEO COMITI, ET MATHILDI UXORI EJUS COMITISSAE NIVERNENSI. Dispensat super cognatione. (Laterani, XIII Kal. Januarii.)
CLV. DECANO ET CAPITULO EBORACENSIBUS. De electione episcopi. (Laterani, X Kal. Januarii.)
CLVI. JOANNI CANONICO SANCTI PETRI LEODIENSIS. Ei adjudicat praebendam. (Laterani, IX Kal. Januarii.)
CLVII. MAGISTRO ET FRATRIBUS HOSPITALIS TEUTONICORUM. Decimas illis donatas confirmat. (Laterani, V Kal. Januarii.)
CLVIII. LINGONENSI EPISCOPO, ET ABBATI MORIMUNDENSI CISTERCIENSIS ORDINIS LINGONENSIS DIOECESIS. De purgatione canonica archiepiscopi Bisuntini. (Laterani, IV Nonas Januarii.)
CLIX. ABBATI ET CONVENTUI VIRZILIACENSI. Approbat concordiam initam cum comite Nivernensi. (Laterani, IV Non. Januarii.)
CLX. CAPITULO TERVISINO. De negotio episcopi Tervisini. (Laterani, V Idus Januarii.)
CLXI. ARCHIEPISCOPO STRIGONIENSI ET UNIVERSIS EPISCOPIS IN HUNGARIA CONSTITUTIS. Adversus eos qui manus injiciunt in clericos. (Laterani, VII Idus Januarii.)
CLXII. ALBANENSI EPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Scribitur pro monasterio de Chortato. (Laterani, II Idus Januarii.)
CLXIII. EPISCOPO ET CAPITULO MASSILIENSIBUS. Ut praebendam assignent Raimundo scriptori. (Laterani, XIII Kal. Februarii.)
CLXIV. NICOLAO TUSCULANO EPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De relaxando interdicto Angliae. (Laterani, X Kal. Februarii.)
CLXV. EPISCOPO WRATISLAVIENSI. Vicaria perpetua est beneficium. (Laterani, VI Idus Januarii.)
CLXVI. EIDEM. Sectio praebendarum quomodo intelligatur vetita. (Datum, ut supra. )
CLXVII. EBREDUNENSI, ARELATENSI, AQUENSI, ET NARBONENSI ARCHIEPISCOPIS, ET EORUM SUFFRAGANEIS, ET ABBATIBUS, PRIORIBUS, DECANIS, ARCHIDIACONIS, ET ALIIS ECCLESIARUM PRAELATIS IN EBREDUNENSI, ARELATENSI, AQUENSI, ET NARBONENSI PROVINCIIS CONSTITUTIS. Eis commendat legatum. (Laterani, XVI Kal. Februarii.)
CLXVIII. SANCTI ATHANASII CAETERISQUE ABBATIBUS ET MONACHIS MONTIS-SANCTI. Recipiuntur sub protectione sedis apostolicae. (Laterani, VIII Kal. Februarii.)
CLXIX. PRAEPOSITO ET CAPITULO SANCTAE MARIAE IN VINEIS, JANUENSIBUS. Eis conservat jura parochialia. (Laterani, XVII Kal. Februarii.)
CLXX. PETRO SANCTAE MARIAE IN AQUIRO DIACONO CARDINALI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De vicecomitatu Nemausensi. (Laterani, XIII Kal. Februarii.)
CLXXI. EIDEM. De absolutione quorumdam nobilium. (Laterani, XI Kal. Februarii.)
CLXXII. PETRO SANCTAE MARIAE IN AQUIRO DIACONO CARDINALI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. De absolutione Tolosanorum. (Laterani, VIII Kal. Februarii.)
CLXXIII. NICOLAO TUSCULANO EPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO, ET P. SUBDIACONO ET FAMILIARI NOSTRO. De denario B. Petri in Anglia. (Laterani, V Kal. Februarii.)
CLXXIV. TUSCULANO EPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO, ET NORWICENSI ET WINTONIENSI EPISCOPIS. Scribitur pro Richardo de Marisco. (Laterani, V Kal. Februarii.)
CLXXV. TUSCULANO EPISCOPO APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Super eodem. (Laterani, ut supra. )
CLXXVI. RICHARDO DE MARISCO ARCHIDIACONO NORUMBRIAE. Recipitur sub protectione B. Petri. (Laterani, II Kal. Februarii.)
CLXXVII. PATRIARCHAE ET CAPITULO ANTIOCHENIS. De praebenda quadam Antiochena. (Laterani, IV Kal. Februarii.)
CLXXVIII. GRIMALDO ET SOCIIS SUIS CRUCESIGNATIS. Ut votum suum exsequantur. (Laterani, XV Kal. Martii.)
CLXXIX. NOBILI VIRO DUCI ET CONSILIARIIS VENETORUM. Ut navigia commodent crucesignatis. (Datum, ut supra. )
CLXXX. ARCHIEPISCOPIS ET EPISCOPIS PER LOMBARDIAM ET TUSCIAM CONSTITUTIS. Super eodem. (Romae, XI Kal. Martii.)
CLXXXI. ARCHIEPISCOPO LUNDENSI APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Ut veniat ad concilium generale. (Romae, IX Kal. Martii.)
CLXXXII. RIGENSI EPISCOPO. Quod Ecclesia Rigensis nulli metropolitano est subjecta. (Romae, X Kal. Martii.)
APPENDIX LIBRI DECIMI SEXTI. CLXXXIII. SANCTI PETRI DE MONASTERIO ET DE CHANTILA PRIORIBUS BITURICENSIS ET NIVERNENSIS DIOECESUM, ET THESAURARIO NIVERNENSI. De subjectione monasterii Menatensis. (Laterani, V Kal. Junii.)
CLXXXIV. ARCHIEPISCOPO RAVENNATI ET EPISCOPO CREMONENSI. Ut Bononiensem episcopum compellant ad cessionem. (Laterani, IV Idus Junii.)
CLXXXV. ROBERTO TITULI SANCTI STEPHANI IN COELIO MONTE PRESBYTERO CARDINALI, APOSTOLICAE SEDIS LEGATO. Scribitur pro comitissa Campaniae. (Signiae, V Idus Augusti.)
Epistola Honorii III, in qua continetur compositio cujus mentio fit supra epist. 98, nunc primum edita ex veteri codice ms. bibliothecae Colbertinae. (Signiae, II Non. Septembris.)
Quoniam supra in epistola 149 et duabus sequentibus agitur de magna illa controversia quae aevo Innocentii nostri ac postea fuit de comitatibus Campaniae et Briae inter Blancham eorumdem comitatuum comitissam filiumque ejus Theobaldum ex una parte et Erardum de Brena uxoremque ejus Philippam ex alia, res postulare videtur ut negotium intricatissimum explicemus data occasione. I. Epistola Innocentii III de vetitis nuptiis Erardi et Philippae. (Laterani, X Kal. Martii.)
II. Ejusdem epistola ad archiepiscopum Caesariensem, ut praedicta inhibitio publicetur in regno Hierosolymitano. (Laterani, X Kal. Martii.)
III. Quod Gaufridus, thesaurarius domus Templi, accepit litteras Domini papae super negotio domini Erardi de Brena et dominae Philippae filiae Henrici quondam comitis Trecensis, quas reddidit patriarchae Hierosolymitano et archiepiscopo Tyrenensi. IV. Ludovicus primogenitus Philippi regis Francorum significat regi Jerusalem quod comes Theobaldus non debet trahi in causam de terra patris sui donec impleverit viginti unum annos. (Compendium, mense Martio.)
V. Litterae Philippi regis Francorum de eadem re ad papam Innocentium. (Parisius, mense Martio.)
VI. Innocentii III epistola qua excommunicari mandat fautores et coadjutores Erardi de Brena et Philippae ejus uxoris. (Laterani, III Non. Februarii.)
VII. Scribitur praelatis Franciae ut Erardum a sua praesumptione compescant. (Ferentini, II Kal. Augusti.)
VIII. Mandatur ut comitissa et Erardus Romam veniant aut mittant. (Perusii, XIII Kal. Junii.)
IX. Testimonium receptum ab abbatibus Arremarensis monasterii et Quinciaci et Vallislucentis super linea consanguinitatis inter Erardum et Philippam, (Anno 1213.)
X. Testimonium Roberti cardinalis de eadem re. (Meleduni, mense Augusto.)
XI. Litterae ejusdem de incestuoso matrimonio comitis Henrici. (Anno 1200.)
XII. Abbas Prulliaci fecit hujusmodi inquestam super parentela inter Erardum et Philippam filiam comitis Henrici. (Prulliaci, anno 1213.)
XIII. Inhibitio Honorii Papae III facta contra Erardum de Brena et Philippam uxorem. (Laterani, VI Non. Maii.)
XIV. Prohibet papa ne regina Cypri audiatur in causa successionis donec probetur esse legitima. (Reatae, VIII Kal. Julii.)
XV. Ad Philippum regem, ne audiat in causa successionis donec terminetur causa natalium reginae Cypri. (Viterbii, IV Kal. Novembris.)
XVI. Ludovico regi, ne ipsos audiat in causa successionis donec terminetur causa natalium. (Laterani, XVII Kal. Decembris.)
XVII. Charta Erardi de Brena qualiter quitavit Theobaldo comiti Campaniae et rectis haeredibus ejus quidquid clamabat ex parte Philippae uxoris suae in comitatibus Campaniae et Briae. XVIII. Litterae ejusdem Erardi et Philippae ejus uxoris, quibus promittunt sigillare ad voluntatem patriarchae Hierosolymitani pacem et concordiam factam inter ipsos et comitissam et filium. (Anno 1226). XIX. Confirmatio pacis initae inter partes supradictas. (Signiae, IV Kal. Septembris) . XX. Litterae reginae Cypri de renuntiatione comitatuum Campaniae et Briae. (Anno 1234.)
XXI. Litterae Ludovici regis de renuntiatione reginae Cypri. (Anno 1234.)
|
Venerabilis frater noster Colimbriensis episcopus in nostra proposuit praesentia constitutus quod, cum olim Auriensi episcopo et suis conjudicibus nostris dederimus litteris in mandatis ut universa in quorum possessionem per Cauriensem et Civitatensem episcopos venerabilis frater noster Egitaniensis episcopus fuerat adversus eumdem Colimbriensem inductus, vel eorum occasione auctoritate propria occuparat, ipsi Colimbriensi cum fructibus medii temporis restitui facientes, supplerent si quid per ipsius Egitaniensis malitiam defuisse constaret exsecutioni sententiae pro eodem contra Egitaniensem eumdem arbitrali examine super restitutione fructuum promulgatae, ad limitationem episcopatuum quam cito possent sub omni diligentia processuri, praedictus Auriensis et sui conjudices super restitutione facienda vices suas abbati de Sertia et suis consociis commiserunt, limitationem episcopatuum sibi specialiter reservantes. Possessionibus itaque per eumdem abbatem et suos collegas Colimbriensi Ecclesiae restitutis, iidem judices dictum Egitaniensem, nisi fructus omnes medii temporis ad plenum restitueret infra terminum ad hoc ei praefixum, excommunicationis vinculo innodarunt, contradictores censura simili percellentes. Transacto vero termino infra quem Egitaniensis episcopus eidem debuerat parere sententiae, ipsius contumacia egente prolata prius sub conditione sententia fuit, postmodum praecise et simpliciter innovata. Partibus sane a delegatis nostris praedictis interim convocatis, procurator Colimbriensis Ecclesiae et pars altera ad hoc ad ultimum convenerunt ut idem Colimbriensis in possessione quam per memoratum abbatem et suos collegas fuerat assecutus, non obstante modo processus, videlicet sive juste sive injuste processerint, tunc pacifice permaneret, si tamen ea restituta fuissent quae secundum mandatum apostolicum restitui debuerant hinc inde; subtractione vel suppletione nihilominus facienda, si fuisset aliquid quoad possessiones plus vel minus debito restitutum. Pro restitutione vero fructuum idem Egitaniensis obligavit ablantes, hoc tamen adhibito, quod si cautio illa insufficiens videretur, secundum delegatorum ipsorum caveret arbitrium per pignoratitiam vel fidejussoriam cautionem. Praefixo quoque termino quo se partes eorumdem judicum conspectui praesentarent, propter discordiam quae inter charissimos in Christo filios nostros Portugalensem et Legionensem reges excreverat, idem Colimbriensis quod neque per se neque per procuratorem idoneum apud Auriam poterat proficisci per quemdam nuntium fere nudum judicibus intimavit. Ipsi vero eumdem Colimbriensem in mille ac sexcentis solidis monetae Legionensis expensarum nomine condemnarunt, et alias procedentes minus legitime contra ipsum, episcopatus non sine Colimbriensis Ecclesiae praejudicio post appellationem legitimam limitarunt.
|
Quapropter idem postulabat instanter processum judicum eorumdem tam super expensis quam limitibus irritari. Nos autem considerantes utrique partium expedire ut non secundum rigorem justitiae, sed secundum aequitatis providentiam in isto negotio procedatur, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus apud vos possessionibus sequestratis, Egitaniensem episcopum, ut Colimbriensi fructus juxta formam alterius nostri mandati restituat, vel de restitutione facienda sufficientem praestet et idoneam cautionem, monitione praemissa, districtione qua convenit, appellatione postposita, compellatis, et sic auditis, et intellectis quae partes hinc inde duxerint proponenda, si vobis constiterit quod Auriensis episcopus et sui conjudices provide dioeceses praedictorum episcopatuum limitarint, faciatis eas auctoritate nostra secundum illum modum manere perpetuo limitatas. Alioquin tam per testes, instrumenta, et famam quam antiquas divisiones et quaecunque alia adminicula, inquisita et cognita veritate, plenius ipsos episcopatus, solum Deum habentes prae oculis, limitetis, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Caeterum si praenominatus Colimbriensis de legitimo impedimento docuerit propter quod Aurisiensis episcopi et conjudicum ejus conspectui se nequiverit praesentare, vos eum absolvatis a poena, qua propter contumaciam per illos exstitit condemnatus. Alioquin ipsum in legitimis et moderatis expensis, quas pars altera fecit in causa ex quo idem Colimbriensis coepit laborare contumacia, condemnetis. Proviso prudenter ut Colimbriensem episcopum super possessionibus laicalibus quas in Coniliano et in ejus terminis legitime acquisivit non patiamini ab aliquo indebite molestari. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Vos denique, fratres episcopi, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, VI Kal. Martii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Inviti ac dolentes tibi negamus apostolicae salutationis et benedictionis alloquium, cui benedictionem et salutem aeternam in Domino affectamus. Verum id exposcit tuorum excessuum magnitudo; quia, cum devotum ei deberes impendere famulatum qui te ad regni solium sublimavit, ad vindictam malefactorum, laudem vero bonorum, commissum tibi ab eo gladium exercendo, tu illum conversione damnabili convertens in viscera Ecclesiae matris tuae, nuper, ut ad praesens alia taceamus quae nobis sunt de tuis actibus saepius nuntiata, in Ecclesiam et populum Antiochenum tantae immanitatis atrocitate violatis treugis et regia promissione posthabita desaevisti ut ad confusionem tuam non possit in memoriam non redire quod legitur: Unusquisque a suo proximo se custodiat, et non habeat fiduciam in quolibet fratre suo; quia omnis frater et proximum supplantabit, et studebit incedere fraudulenter . Sicut enim ex litteris venerabilis fratris nostri patriarchae Antiocheni et multorum aliorum nobis innotuit, cum treugae inter te ac Antiochenos praefatos per ipsius patriarchae studium factae fuissent et juramento firmatae, tuque promisse quod eas inviolabiliter bona fide servares usque ad terminum constitutum, super hoc litteras eidem patriarchae bulla munitas regia destinasses, tandem oblitus quantam habere debeat regalis promissio firmitatem, quantumque sit indecens et nefarium hujusmodi pacis aut treugarum foedera violare, in terram Antiochiae Rupinum nepotem tuum cum non parvo exercitu transmisisti, qui terram immunitam, utpote nihil hostile metuentem, ingressi, non solum civium, sed et ecclesiarum casalia, supergressi saevitiam paganorum, redegerunt in cinerem et favillam, et flagitiis quae recitare nec libet nec expedit perpetratis, praedam valentem centum millia Byzantiorum et amplius abduxerunt. Prius etiam quaedam quae dictus patriarcha malum in bono vincere studens usque modo siluerat attentatas, quibus apostolicam sedem, imo eum qui Ecclesiarum omnium eam matrem constituit et magistram, non leviter quidem nosceris offendisse. Cum enim venerabilis frater noster patriarcha Hierosolymitanus apostolicae sedis legatus quemdam, qui se patriarcham Antiochenum appellat, de speciali mandato nostro duxerit, exigente justitia, deponendum, et in omnes qui eidem tanquam patriarchae intenderent excommunicationis sententiam promulgarit, tu nihilominus eum non sine apostolicae sedis injuria recepisti, eidem quasi patriarchae temere intendendo. Ad haec, electo Tharsensi sublato de medio, cum patriarcha saepedictus speraret ut juxta promissionem tuam archiepiscopus institueretur ibidem, tu redditibus et casalibus ipsius Ecclesiae militibus tuis sacrilega praesumptione divisis, et Latinis clericis expulsis penitus ab eadem, in ipsa Graecos quosdam intrudere praesumpsisti. Quoniam igitur haec sub dissimulatione transire nec volumus nec debemus, quos apostolatus officium non solum Ecclesiis, verum etiam fidelibus universis constituit debitores, ne nobis negligentibus impietatem tuam tibi, prout ad nos pertinet, nuntiare, tu in tua moriaris iniquitate, quod absit! et sanguis tuus de nostris manibus a Domino requiratur, serenitatem tuam monemus, rogamus et exhortamur in Domino, et sub divini judicii obtestatione tibi praecipiendo mandamus quatenus praedicto patriarchae ac Ecclesiis suis taliter satisfacere studeas de praemissis ut majestatem divinam, quam ea committendo tibi offensam procul dubio reddidisti, placatam tibi reddere valeas eadem corrigendo, et nos te tanquam obedientiae filium charitatis brachiis amplexantes, favorem tibi teneamur apostolicum impertiri. Alioquin, cum Domino disponente in eo simus loco et officio constituti ut vindictam in nationibus et increpationes in populis facere teneamur, ac secundum Apostolum omnem inobedientiam prompti simus ulcisci, venerabilibus fratribus nostris patriarchae Hierosolymitano praedicto et suffraganeis ejus ac episcopis Cypri nostris damus litteris in mandatis ut te, licet ex alia causa vinculo excommunicationis astrictum, ex hac quoque usque ac satisfactionem condignam appellatione postposita faciant excommunicationis sententiae subjacere; nihilominus in praefatum nepotem tuum ac omnes principales fautores et consiliarios tuos consimilem sententiam proferentes, ac facientes eamdem usque ad satisfactionem idoneam inviolabiliter observari. Insuper charissimis in Christo filiis Hierosolymitano et Cypri regibus illustribus et baronibus eorumdem nec non dilectis filiis Templariis et Hospitalariis et peregrinis constitutis in provincia Hierosolymitana, mandamus ut interim tibi nullum impendant consilium, auxilium, vel favorem, quinimo te tanquam excommunicatum arctius evitantes, patriarchae praedicto ac Ecclesiis ejus assistant ad suam justitiam obtinendam, praefato patriarchae Hierosolymitano mandantes ut ipsos ad id compellat per censuram ecclesiasticam, si necesse fuerit et viderit expedire. Tu igitur sensus tuos colligens in te ipso, sicut vir providus, studeas praecavere ne te in illum articulum necessitatis inducas quod te sero poeniteat apostolicis non obtemperasse monitis et mandatis. Datum Laterani, XI Kalendas Martii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Etsi apostolatus officium nos universis constituat debitores et erga omnes paternum affectum gerere teneamur, regnum tamen Franciae praerogativa quadam diligimus charitatis, utpote quod prae caeteris mundi regnis apostolicae sedi ac nobis obsequiosum semper exstitit et devotum; ideoque ab eodem regno specialiter amovere cupimus scandala universa quae contra illud divinae possent majestatis oculos provocare. Noveritis autem ad nostram audientiam pervenisse quod ejusdem regni homines quasi ex consuetudine generali, frequenter ex ira, et interdum animi levitate, quibusdam utuntur nefandis et horribilibus juramentis; et cum veritas doceat per seipsam non esse jurandum per terram, quia scabellum est pedum Dei, ipsi non solum per divinos pedes et manus jurare non metuunt, verum etiam ipsius Christi et sanctorum ejus secretiora membra lingua sacrilega perscrutantes, ea non formidant intonare jurando quae nos scribendo sumus veriti nominare. Cum igitur sacri canones in praesumptores hujusmodi constituant graves poenas et episcopos nihilominus, qui haec emendare negligunt, asserant acerrime arguendos, fraternitatem vestram monendam duximus attentius et hortandam, per apostolica vobis scripta praecipiendo mandantes quatenus subditis vestris ut ab hujusmodi temeritate desistant curetis districtius inhibere, et inhibitionibus comminationes addendo, eorum praesumptionem taliter corrigatis quod divini nominis zelus vos tangere videatur, et eorum temeritas divinam contra ipsos et regnum praefatum non provocet ultionem. Vos denique, fratres archiepiscope et episcopi, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, II Idus Martii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Cum olim nuntius dilectorum filiorum praepositi et canonicorum Aretinorum in nostra praesentia constitutus sententiam quam super electione facta de ipsos praeposito in pastorem Ecclesiae Aretinae venerabiles fratres nostri archiepiscopus Ravennas et episcopus Liviensis delegati a nobis pro dicto praeposito promulgarant postularet auctoritate sedis apostolicae confirmari, magistro R. procuratore partis alterius, praeter alia contra modum electionis ipsius et processum judicum praedictorum, objecta, proponente ipsum praepositum in Ecclesiam Aretinam ingressum Simoniacum habuisse, ac tempore quo de ipso fuit electio celebrata, excommunicationis fuisse vinculo innodatum, et natalium pati defectum, quia nobis super iis non poterat fieri plena fides, vobis dedimus in mandatis ut tam super processu judicum et electioni modo quam super obstaculis aliis quae partes ducerent proponenda, receptis probationibus eorumdem ipsas sub vestris sigillis fideliter nobis transmitteretis inclusas, praefigentes partibus terminum competentem quo nostro se conspectui praesentarent sententiam recepturae. Adjecimus etiam quod testes quos utraque pars super modo electionis, processu judicum, et aliis quae crimina non contingerent, ducerent nominandos, si se gratia odio vel timore subtraherent, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, cogeretis veritati testimonium perhibere. Partibus itaque in nostra praesentia constitutis, narratione ac responsione aliisque partium confessionibus super processu judicum et modo electionis auditis, cum velletis, sicut ex litteris vestris accepimus, ad aliorum inquisitionem procedere, a parte praepositi fuit objectum se non teneri super aliis respondere, cum haec, sicut dicebat, coram primis judicibus objecta fuerint nec probata; praesertim cum induciae datae ad haec probanda fuissent, et super iis pars eadem protestata fuerit coram vobis quod absque sui praejudicio super articulis aliis responderet; et adjecit ei non debere obesse si nuntius ejus cum adversario litteras impetravit, qui non ad hoc, sed tantum ad impetrandam confirmationem sententiae, fuerat destinatus. Quibus pars adversa respondit quod cum haec sub judicibus memoratis in modum exceptionis dilatoriae fuerint ad judicium declinandum objecta, quod etiam pars altera concedebat, contra personam nihilominus ipsius praepositi ad excludendum eum a dignitate poterant peremptorie nunc opponi; praesertim cum nuntius partis praepositi in litteris impetratis cum adversario convenisset, et primo vobis praesentasset easdem, ac vos forma cogeret litterarum. Addidit insuper quod pars praepositi contestando litem approbasse litteras et a dilatoriis exceptionibus recessisse liquido videbatur: quod pars adversa negabat, cum super aliis respondendo, ut dictum est, de jure suo circa exceptiones hujusmodi fuerit protestata, et, sicut dicebat, commissionis litteras approbare pro parte, ac pro parte poterat reprobare. Quia vero super iis diversi videbantur diversa sentire, quid vobis sit faciendum postulastis per sedem apostolicam edoceri; quaerentes nihilominus an defectus natalium et excommunicatio judicari debeant ad crimina pertinere, cum de crimine non filii, sed patris, agatur in primo, et de poena criminis in secundo; ut sic instrui valeatis utrum super iis nominandos testes secundum formam praecedentium litterarum debeatis compellere perhibere testimonium veritati. Quaesivistis etiam, si ad testimonium debeat archidiaconus supradictus admitti, cum per procuratorem agant idem et ejus socii coram vobis. Nolentes igitur per tales inutiles et vanos anfractus decisionem causae in gravamen Ecclesiae Arentinae differri, per apostolica vobis scripta praecipiendo mandamus quatenus, non obstantibus hujusmodi vanis et frivolis occasionibus, secundum formam vobis datam procedatis in causa, testes in praemissis articulis, illo de Simoniaco ingressu duntaxat excepto, ad perhibendum testimonium veritati per censuram ecclesiasticam compellentes; cum etsi a criminibus forte descenderint, quoad istud negotium crimina non contingant. Archidiaconi vero testimonium, cum pro parte ipsius et sociorum ejus non per eum, sed per procuratorem, agatur, et in causa Ecclesiarum suarum clerici etiam adversus extraneos admittantur, cur in hac repelli debeat, nisi aliud rationabile obviet, non videmus. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Laterani, II Idus Martii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum gemitus Ecclesiae Auxitanae gementis sub nocte caecitatis sui archiepiscopi et plorantis olim ad aures apostolicas ascendisset, a multis nobis multoties inculcatus, eumdem archiepiscopum monuimus diligenter ut cum ad pontificalis curam regiminis se deberet cognoscere minus aptum, suam et aliorum salutem lucris temporalibus anteponens, et compatiens Ecclesiae memoratae, quae sub umbra ejus graviter in spiritualibus et temporalibus erat lapsa, pontificalem curam spontaneus resignaret, venerabilibus fratribus nostris archiepiscopo Narbonensi et bonae memoriae Uticensi episcopo apostolicae sedis legatis nostris dantes litteris in mandatis ut ipsum ad id inducere procurarent. Sed idem archiepiscopus citatus pluries ab eisdem, non solum ad ipsos accedere non curavit, verum etiam, sicut nobis innotuit per ipsius litteras Narbonensis, cum excommunicatus fuerit ab eisdem, divina in animae suae periculum celebrare officia non desistit, praeesse quidem desiderans, non prodesse; cum non modo subditum sibi populum juxta pontificale officium non erudiat, quinimo detestabilis vitae ac conversationis exemplo inficiat et corrumpat, tot circumdatus flagitiis et opertus ut si etiam correctioni vellet intendere subditorum et bona praedicare opera quae non agit, ipso verba sua operibus impugnante, ad eum reverteretur vacuus sermo ejus, cum cujus vita despicitur, etiam praedicatio contemnatur. Et ut de multis quae objiciuntur eidem aliqua exprimamus, haereticorum esse dicitur receptator et fautor, aleator et dilapidator notissimus, Simoniacus etiam et perjurus, atque adeo deditus ad carnalium flagitia voluptatum ut, sicut aqua effusus, incestuosa quoque commercia non evitet. Luget ergo non solum Ecclesia, verum etiam tota dioecesis, quinimo tota provincia Auxitana; cum idem quaerens in ovibus solummodo lac et lanam, nec curans gregem sibi creditum pascere, sed seipsum, infirma nequaquam consolidet, vel reducat abjecta, confracta non alliget, et perdita non requirat, sed cum austeritate imperans et potentia, factus sit illis odor mortis in mortem quibus se odorem vitae in vitam debuerat exhibere. Propter quod capitulum ipsius Ecclesiae nobis humiliter supplicavit ut eorum miseriae miserentes, ad radicem hujusmodi sterilis imo pestiferae arboris securim tandem apponere ac in eadem Ecclesia plantare arborem fructiferam dignaremur. Licet autem idem archiepiscopus in nostra praesentia constitutus nuntium destinaverit, qui quamdam inanem appellationem et aliquas frivolas excusationes proponere conaretur, ne tamen dicta conqueratur Ecclesia quod usque ad raucedinem faucium clamans non fuerit exaudita et quaerens non invenerit consolantem, et nos, quibus esse dictum credimus in propheta: Ecce constitui te super gentes et regna, ut evellas et dissipes, aedifices atque plantes , officium nostrum negligere videamur, eumdem archiepiscopum, cum super criminibus multis et gravibus sit publice infamatus, et habeatur nihilominus de gravi dilapidatione suspectus, ab administratione spiritualium et temporalium duximus suspendendum, per apostolica scripta praecipiendo mandantes quatenus, si legitimus accusator vel etiam denuntiator apparuerit contra eum, inquiratis super praemissis et aliis quae adversus eumdem proponi contigerit sollicite veritatem; et si eum constiterit aliqua seu aliquid quod ad depositionem sufficiat commisisse, in eum depositionis sententiam, sublato appellationis obstaculo, proferatis, et faciatis Ecclesiae supradictae per ipsius capituli electionem canonicam cum consilio vestro de persona idonea provideri. Si vero infra mensem post denuntiationem vestram contra ipsum nec accusator nec denuntiator etiam apparuerit, cum frequentes clamores qui ad nos de ipsius actibus ascenderunt dissimulare nec debeamus ulterius nec velimus, vos eidem purgationem canonicam cum quinta manu vicinorum episcoporum, qui ejus vitam et conversationem noverint, indicatis; eumdem, nisi secundum formam praedictam infra unius mensis spatium se purgaverit, a jam dicta Ecclesia penitus amoventes, et de persona idonea provideri facientes eidem juxta formam superius comprehensam. Taliter autem mandatum apostolicum exsequamini quod zelus domus Dei vos comedere comprobetur. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Vos denique, fratres archiepiscope et episcope, super vobis, etc. Datum Laterani, XII Kal. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Si diligenti meditatione pensabitis qualiter vita monastica sub primis ordinis Patribus pullulavit, et palmites longe lateque producens, ad mortifera circumquaque venena pellenda flores bonorum operum protulit et boni nominis effudit odores, pervigili cura studebitis eorum inhaerere vestigiis, per quos in deserto mundi hujus plantata est et fructificavit in pluribus vitis monasticae honestatis. Ii nimirum monastica frugalitate contenti, et optimum ponentes in paupertate principium, assecuti sunt in Domino totius sufficientiae complementum, ecclesiarum praelatis accepti, ante reges et praesides vita et merito gloriosi. Nunc autem, quod moerentes dicimus, etsi non a cunctis in omnibus, a plerisque tamen ex vobis in pluribus dicitur declinatum in tantum quod contra vestri ordinis regulam manu nimis avida colligentes ubi forsitan non sparsistis, dum loculos proprios replere nitimini, bona Ecclesiarum, quae vestro committuntur regimini, vacuatis, sic ambitioni vacantes quod in locis quibus praeestis, terrenae paupertatis opes quaeritis, non opem impenditis consilii salutaris. Ecce inter alia loca vestra praesidentium culpa depressa, prioratus de Charitate, qui olim in spiritualibus florens, in temporalibus abundabat, tanta corruptela marcescit et tam arida deprimitur paupertate quod nisi aliorum relevetur auxilio, vix adjicere poterit ut resurgat. Alias etiam, sicut accepimus, tam in vobis quam aliis curae vestrae commissis adeo perniciosi facti estis exemplo quod antiquis Patribus loco tantum et habitu, non praerogativa virtutum, videmini successisse, sed eo plures contagio corruptionis inficitis quo pluribus illi quorum loca tenetis correctionis exempla vitae magisterio exhibebant. Ne vero indigne illorum privilegiis gaudeatis quorum non servatis in moribus disciplinam, per apostolica vobis scripta mandamus quatenus incipientes facere quod possitis liberius edocere, in vobis et subditis haec et iis similia corrigatis, tantoque plus luceant opera vestra bona coram hominibus ut glorificent Patrem vestrum qui est in coelis quanto magis mala praeterita facti evidentia publicavit, et ubi major ruina praecessit, ibi majoris reparationis sollicitudo sequatur, et damnum quod divulgata malitia intulit, manifestae bonitatis suffragio restauretur. Quia vero integrum consuevit esse judicium quod plurimorum sententiis confirmatur, et quae profectum communem respiciunt, tractari solent melius in communi, annuatim interesse capitulo generali omni occasione postposita studeatis, quae ibidem secundum Deum et beati Benedicti regulam fuerint instituta firmiter servaturi, et tam in iis quam in aliis dilecto filio abbati Cluniacensi tanquam devoti filii patri et membra convenientia capiti obedientiam et reverentiam debitam impendentes, circa reformationem prioratus de Charitate manum auxilii et consilii apponatis, tantaque in praemissis diligentia vigiletis quod nec in vobis per culpam nec in subjectis per negligentiam offendentes, corrigatis in posterum quod in praeterito commisistis. Vos denique, filii abbates, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, Idibus Martii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Sollicitudinem tuam in Domino commendamus, eo quod circa terrae sanctae profectum adeo sollicitus et studiosus existis ut ei tam in spiritualibus quam temporalibus te pro viribus exhibeas fructuosum. Accepimus sane per litteras tuas quod, postquam venerabilis frater noster episcopus Sidoniensis iter arripuit ad sedem apostolicam veniendi, tu a rege illustri Armeniae multa plenas humilitate verborum litteras recepisti, quibus significabat se pro reverentia nostra ad consilium et precum tuarum instantiam pacem cum Templariis reformasse, querelis eorum satisfaciens competenter; et quoniam per excommunicationis sententiam diu fuerat ab Ecclesia separatus, unde se plurimum contristari dicebat, absolutionis beneficium humiliter postulabat, supplicans nihilominus et instanter ut, sicut a nobis receperas in mandatis, comitem Tripolitanum ad faciendum sub examine tuo nepoti suo justitiam de Antiochia et principatu ejus ecclesiastica, si opus esset, districtione compelleres, cum idem nepos ipsius super iis paratus existeret sub tuo judicio litigare. Verum cum praedictum comitem convenisses ut pro tantis malis tantisque periculis evitandis in jam dicta controversia juxta mandatum et dispositionem nostram ad justitiam se offerret, respondit se Antiochiam ab imperatore Constantinopolitano tenere, nec sibi videri tutum aut justum ut de ipsa conventus in alterius quam ejusdem domini sui judicio responderet. Addidit etiam ipsum imperatorem hanc a nobis indulgentiam impetrasse ut deinceps comitem non cogeremus eumdem de Antiochia sub ecclesiastico judice litigare. Quid autem super iis tibi esset agendum, certificari responso sedis apostolicae postulasti. Ad quae sic duximus respondendum, quod cum memoratum regem Armeniae propter gravissimam offensam quam Deo et Ecclesiae Antiochenae asseritur intulisse mandaverimus vinculo excommunicationis astringi donec satisfaceret competenter, tu, si ante hujus mandati susceptionem ex alia causa ligatus non fuerit, quoad illam qua modo tenetur secundum formam Ecclesiae beneficium ei absolutionis impendas, injungens eidem quod de jure fuerit injungendum. Super eo vero quod a comite Tripolitano super Antiochia et principatu ejus petit sibi pro nepote suo justitiam exhiberi, per grave delictum quod commisit ibidem, reddidit se ad praesens indignum, ut ad tempus ei auxilium Ecclesiae denegetur qui contra eam ad atrocem injuriam manus praesumptuosas extendit. Illud autem quod praefatus comes Tripolitanus nos imperatori Constantinopolitano asserit indulsisse, non dubites penitus esse falsum; et quod dicit se non teneri de Antiochia et principatu ejus ecclesiasticum subire judicium, reputes omnino frivolum et inane. Cum abbati Neritonensi nostris dederimus litteris in mandatis ut A. monachum suum reciperet salva ordinis disciplina, idem mandatum nostrum et monitiones venerabilis fratris nostri Castrensis episcopi et aliorum quos monitores deputaveramus eidem praeteriens aure surda, id efficere non curavit. Praeterea utens pontificalibus indumentis, officium quoque pontificis non metuit usurpare, confirmando pueros, crucem in populo faciendo solemnem, subditos sibi benedicendo abbates et minores etiam ordines conferendo, asserens super his se nuper a nobis privilegium impetrasse, sicut dilectus filius Neritonensis archidiaconus, per quem de iis inquiri mandamus, per suas nobis litteras plenius intimavit. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandavimus quatenus ipsum ut monachum salva ordinis disciplina recipiat antedictum per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellentes, auctoritate nostra injungatis eidem ut usque ad duos menses nostro se conspectui repraesentet, qua ratione praedicta exerceat ostensurus. Quod si forte infra praedictum terminum ad nostram venire praesentiam non curarit, vos ipsum ex tunc ad id per suspensionis sententiam sublato appellationis obstaculo compellatis. Tu denique, frater episcope, super te ipso, etc. Datum Laterani, XI Kal. Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Praesidium favoris apostolici petitiones illae merentur, per quas jus non laeditur alicujus et alteri subvenitur. Postulastis sane vobis a sede apostolica indulgeri licentiam redimendi decimas quae infra metas parochiarum vestrarum in feudum a laicis detinentur. Nos autem volentes super hoc ecclesiis, quibus hujusmodi debentur decimae providere, praeferri eas volumus in redemptione talium decimarum: quod si nolint, vel forte non possint, redimendi eas ad opus illarum ecclesiarum vobis concedimus facultatem; proviso nihilominus ut consueta servitia ad quae laici pro decimis illis ecclesiis tenebantur, etiam post contractum talis venditionis impendant, cum ad eos pretium perveniat earumdem, nisi forte tam modico pretio velint esse contenti quod ob hoc ecclesiae ab exactione servitiorum illorum, tanquam pro redemptione majoris incommodi, commode valeant abstinere. Nulli ergo, etc., concessionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, XII Kalendas Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Per tuas nobis litteras intimasti te quemdam falsarium in vinculis detinere, qui sedis apostolicae mentiens se legatum, nomine ac officio episcopi usurpatis, in multis pontificale praesumpsit officium exercere. Super quo tibi rescribi desideras nostrae beneplacitum voluntatis. Nos igitur sollicitudinem tuam in Domino commendantes, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, quidquid factum est taliter ab eodem denuntians habendum penitus pro infecto, ipsum, sicut charam habes gratiam divinam et nostram, perpetuo carceri facias mancipari, pane doloris et aqua angustiae sustentandum . De aliis vero qui, sicut asseris, suspecti habentur de crimine falsitatis, diligenter inquiras, et quos inveneris esse tales, punias appellatione remota secundum constitutionem a nobis editam ad falsariorum malitiam confutandam. Tu denique, frater archiepiscope, super te ipso, etc. Datum Laterani, XII Kal. Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum olim causam quae inter te ex parte una et clericos castri Musculi Veglensis dioecesis ex altera vertebatur super eo quod asserebas dictos clericos te, quoties ad ipsos accedis, extra portam castri debere cum processione recipere, ac tam tuis quam sociorum equis annonam ministrare in domo et ipsos in pascuis custodire, emendaturos si eorum aliquem quoquo modo perdi contingeret, et tibi ac tuis, si ultra unum diem, in quo te debent integre procurare, moram ibidem duxeris faciendam usque ad diem quartum panem et vinum procurationis nomine praebituros, asserens nihilominus eosdem tibi, sicut laicos potestatibus saecularibus, ad banna teneri, et te a Spalato usque Venetias, cum illuc ire volueris, propriis debere sumptibus navigio deportare, abbati de Melta et plebano Sanctae Mariae Majoris Jadertinensis et archidiacono Veglensi sub certa forma duxerimus committendam, iidem, cognitis causae meritis, dictos clericos ad praedicta omnia exsolvenda tibi sententialiter condemnarunt: quorum sententia per venerabilem fratrem nostrum episcopum et dilectum filium archidiaconum Polenses auctoritate nostra postmodum exstitit approbata. Verum ipsis clericis ad sedem apostolicam provocantibus, et partium procuratoribus demum propter hoc in nostra praesentia constitutis, nos auditis quae fuerunt proposita per eosdem, venerabilibus fratribus nostris Traguriensi et Nonensi episcopis et dilecto filio abbati Sancti Damiani Jadertinensis dioecesis dedisse recolimus in mandatis ut inquirentes super totius causae processu in litteris tunc directis ad ipsos plenius comprehenso diligentius veritatem, causam ipsam ad praesentiam nostram remitterent sufficienter instructam, praefigentes partibus terminum competentem quo se nostro conspectui praesentarent sententiam recepturae. Cum igitur procuratores partium nuper ad nostram praesentiam accessissent, processum judicum eorumdem ab eisdem procuratoribus nobis exhibitum per dilectum filium nostrum Petrum tituli Sanctae Caeciliae presbyterum cardinalem examinari fecimus diligenter, et eodem per relationem cardinalis ipsius plenius intellecto, sententiam a praefato abbate de Melta et ejus conjudicibus pro te latam de fratrum nostrorum consilio duximus confirmandam. Nulli ergo, etc., usque incursurum. Datum Laterani, XIV Kal. Aprilis, pontificatus nostri anno decimo sexto. Inter caetera quae contingebant antiquis patribus in figuram, et ad doctrinam nostram, Apostolo attestante, sunt scripta, dux Israelitici populi Moyses in deserto pulchre praesentem statum Ecclesiae figuravit: qui cum nequaquam sufficeret universas ejusdem populi discutere quaestiones, ne solus inani consumptus labore deficeret, populo inutiliter exspectante, viros providos et Deum timentes elegit, qui populi querimonias audientes, judicarent tantummodo leviora, majora vero ejus examini reservarent. Universorum etenim Conditor, qui omnia simul ab aeterno providit, sciens sacrosanctam Romanam Ecclesiam futuram caput omnium fidelium et magistram, ejus pastorem, per quem populum suum ad repromissionis terram, eam videlicet in qua propheta suam esse desiderat portionem, per hujus mundi solitudinem properantem regere disponebat, jam tunc benignus instruere dignabatur, qualiter conditionis humanae lex hominem simul in diversis locis existere aut ad loca remotiora transvolare subito non permittit, redimeret tarditatem, sua videlicet onera dispensando per alios, et quae per seipsum non posset, per legatos suos vel delegatos judices exsequendo, ut sic multis vocatis in partem sollicitudinis, penes eum plenitudo consisteret potestatis; et ne quis contra ejus potestatem temere aliquid attentaret, per poenam Core, Dathan et Abiron, qui contra dictum Moysen, stimulante invidia, calcaneum erexerunt, liquido praemonstravit qua damnatione vel interitu digni forent qui Romani antistitis jurisdictionem praesumerent impedire. Haec si Pictaviensis episcopus diligenti et debita meditatione pensaret, nec diceret quod in sua vellet dioecesi papa esse, nec delegatos a nobis judices, quo minus commissa sibi exsequerentur negotia, imo nos verius in eisdem temere impediret, Sed ipse dilecto filio priori Sanctae Radegundis Pictaviensis ad ea quae sibi exsequenda commisimus non solum objecit obstaculum, sed et poenam inflixit, nobis in eo nihilominus injuriam inferendo. Sicut enim idem prior lacrymabili nobis exposuit questione, cum dictus episcopus, qui olim ipsum diligere videbatur, tandem gravi concepto rancore ac odio contra eum pro eo quod commissionibus ad ipsum et conjudices suos contra eumdem episcopum et ejus clericos saepius a sede apostolica impetratis, mandatum nostrum sicut obedientiae filius exsequi procurabat, eum et suos latentibus machionationibus et insidiis diutius oppressisset, demum, quoniam idem prior in causa quam dilectus filius magister Walterus familiaris noster super Ecclesia de Araon adversus eumdem habebat episcopum, post ipsius multiplicem contumaciam, una cum collegis suis juxta formam apostolici mandati processit, manifesto exarsit odio in eumdem; et qui dolorem conceperat, iniquitatem peperit contra ipsum. Cum enim nepos ipsius episcopi et Baillivi castri de Mirebello, terras ejusdem prioris excoli nullatenus permittentes, quemdam colonum ipsius capere praesumpsissent, episcopus, ad quem castri dominium et nepotis correctio pertinebat, non solum ipsi satisfactionem super hoc non fecit aliquam exhiberi, verum etiam satellitibus dicti castri duos colonos ipsius carceri postmodum mancipantibus et bladum ejus portantibus per violentiam intra castrum, idem episcopus omnia sub dissimulatione transivit, non attendens quod non caret scrupulo societatis occultae qui, cum possit, manifesto facinori negligit obviare. Unde servientes ipsius episcopi et hujusmodi dissimulatione audaciam assumentes, uvas, etiam antequam ad maturitatem venissent, de ipsius vineis asportavere non paucas; ac demum vindemiarum tempore, cum homines et clerici saepedicti prioris quod residuum fuerat colligere incoepissent, satellites dicti castri extra vineas ejicientes eosdem et quemdam de clericis suis verberatum atrociter veste propria spoliantes, et graviter vulnerantes alium in sacris ordinibus constitutum, usque ad quingentas saumas uvarum, quae in vineis remanserant antedictis, pro suae voluntatis arbitrio asportarunt. Cum autem his et aliis gravaminibus dicto priori et suis nequiter irrogatis necdum satiatus esset animus episcopi memorati, nec aversus furor ejus ab ipso, sed adhuc ad ejusdem oppressionem manus ejus extenta, servientes illius paternas domos saepedicti prioris, quae magni fuisse valoris et pretii memorantur, funditus everterunt, trabes et ligna caetera eorumdem ad munitionem castri dicti episcopi deferentes. Prior igitur tantis injuriis lacessitus, coram eodem episcopo de se ipso fecit deponi querelam: qui quod in corde gerebat non valens dissimulare vel nolens, sibi placere respondit si ei damnum accideret vel gravamen; et ut quod ore dicebat, opere demonstraret, in nullo sibi fecit satisfieri de praemissis, quanquam damna eidem irrogata priori summam trecentarum marcarum excedere asserantur, praeter ea quae sui occasione hujusmodi pertulerunt. Denique adeo insolens effectus esse episcopus dicitur saepedictus ut publice praedicans quod in episcopatu suo esse vult episcopus atque papa, et asserens quod per judices delegatos a nobis, quos papae judicellos appellat, in sua dioecesi nihil fiet, capellanis de Mirebello praesumpserit inhibere ne observent sententias quas delegati a nobis judices protulerunt et praeceperunt firmiter observari. Cujus praesumptionis excessum si quis diligentius curaverit intueri, gravem in eo cognoscet apostolicae sedis injuriam, et eorum nihilominus qui ei tanquam membra capiti adhaerentes in Christo efficiuntur unum corpus, advertere poterit dispendium et offensam. Si enim delegatos a nobis judices pro mandatorum exsecutione nostrorum tanto discrimini subjacere contigerit, quis commissiones nostras recipere aut mandata exsequi non timebit? Incircumscriptibilis siquidem et immensus, etsi coelum impleat adque terram, et suae divinitatis virtute penetret universa, spiritus tamen angelos suos facit, et ad explenda varia officia mittit illos; sic miro ordine ipsorum ministeria hominumque dispensans ut a quibus sibi ministrantibus in coelo semper assistitur, ab iis in terra vita fidelium muniatur. Si ergo nos, quos humana conditio simul in diversis locis corporaliter esse non patitur, hujusmodi naturae defectum per angelos nostros redimere nequiverimus, quomodo judicium et justitiam et alia quae ad summi pontificis officium pertinent in gentibus longe positis faciemus? Non nostram igitur, sed apostolicae sedis, imo illius qui eamdem in terris obtinere voluit principatum, persequentes injuriam, et praedicti prioris et clericorum ipsius damnis et gravaminibus, quae sustinuerunt non sine nostra injuria, condolentes, in omnes tam clericos quam laicos qui eis praedicta gravamina intulerunt, quique ad hoc dederunt operam auxilio, consilio vel mandato, excommunicationis sententiam, fratribus nostris nobis assistentibus, curavimus ore proprio promulgare, decernentes ut clerici quos eadem ligat sententia, cujuscunque ordinis aut dignitatis existant, si post publicationem ipsius praesumpserint celebrare divina, hoc ipso in perpetuum ab omni officio et beneficio ecclesiastico sint privati, et tam ipsi quam laici praeterquam in supremae necessitatis articulo absolutionis beneficium nequeant obtinere, nisi ad sedem apostolicam venerint illud humiliter petituri, saltem per procuratores idoneos, si forte nequiverint per seipsos. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, dictam sententiam solemniter publicantes et praecipientes usque ad satisfactionem condignam firmiter observari, super damnis et injuriis priori saepedicto et clericis ejus illatis inquiratis sollicite veritatem; et si dictum episcopum in hoc inveneritis culpabilem exstitisse, ipsum per censuram ecclesiasticam, sublato appellationis obstaculo, ad satisfactionem plenariam compellentes, eumdem suspensum ad nostram praesentiam transmittatis. Quod si forsan per se vel suos, de quorum potentia gloriatur, praesumpserit impedire quominus id probare valeat dictus prior, vos, cum ipsum propter frequentes variosque clamores qui de illo ad aures nostras super hujusmodi excessibus ascenderunt, suspectum et incredibilem habeamus, purgationem super iis cum quinta manus episcoporum indicatis eidem, ipsum nihilominus, si forsan in ea defecerit, suspensum ad sedem apostolicam transmissuri. Quia vero idem episcopus persecutor saepedicti prioris et clericorum suorum asseritur manifestus, volumus et mandamus ut quoties ab eodem fueritis requisiti, episcopum memoratum et suos ab ipsius et clericorum suorum molestatione indebita, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam appellatione remota, veritate cognita, compescatis. Taliter autem super praemissis omnibus apostolicum studeatis adimplere mandatum, postpositis gratia, odio et timore, quod de negligentia redargui non possitis, sed potius de diligentia commendari. Testes autem, etc. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Laterani, X Kal. Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum olim ab M. quondam praedecessore tuo fuisses coram bonae memoriae Willelmo Burdegalensi archiepiscopo publice impetitus super eo quod dictus prior asserebat te canoniam ipsius Ecclesiae fuisse per Simoniacam pravitatem adeptum, ipso in probatione deficiente omnino, ac te, secundum quod injectum tibi exstiterat, canonice te purgante, ab impetitone illius fuisti sententialiter absolutus, sicut ipsius archiepiscopi litterae nobis exhibitae protestantur. Porro cum ejusdem Ecclesiae prioratum fuisses postmodum assecutus et diu pacifice possedisses, magister P. de Chistre asserens quod prioratum ipsum obtinueras, mediante vitio Simoniae, te super hoc coram abbate Novi monasterii Pictaviensis et conjudicibus suis delegatis a sede apostolica impetivit. Sed cum idem magister post multas dilationes ipsi ad id probandum indultas fidem non posset facere de objectis, ac tu ad mandatum judicum eorumdem canonice te purgasses, praefati judices te ab ejusdem accusatione ac impetitione magistri sententialiter absolverunt: quorum processum diligenter inspectum duximus confirmandum, sicut ex nostris apparet litteris manifeste. Postmodum vero cum bonae memoriae Octavianus Ostiensis episcopus legationis officium exerceret in partibus Gallicanis, D. et P. canonici Ecclesiae supradictae te super hoc in praesentia ejusdem episcopi accusarunt. Coram quo cum lis fuisset legitime contestata, et tibi objecta minime probarentur, idem episcopus, cognito quod a praedictis judicibus sententialiter, ut praemissum est, fueras absolutus, et processum ipsorum a nobis obtinueras confirmari, omnibus fere canonicis ipsius Ecclesiae tuam protestantibus innocentiam et alias tibi laudabile testimonium perhibentibus, te ab impetitione hujusmodi auctoritate qua fungebatur absolvit, accusatoribus perpetuum super iis silentium imponendo; sicut in ejus litteris perspeximus contineri. Nuper vero Hugo de Sancto Maxentio, W. de Sancto Benedicto, et W. Barrilers canonici ecclesiae saepedictae suscitantes sopitam toties quaestionem, ad Bituricensem archidiaconum et conjudices suos super hoc contra te nostras, de praemissis mentione non habita, litteras impetrarunt: quorum duobus per electos arbitros a causae cognitione repulsis, cum interim tu et Hugo praedictus, aliis tamen tracti negotiis, ad nostram praesentiam venissetis, tu, quod non parvum innocentiae credimus argumentum, in nostra voluisti praesentia experiri. Nos igitur quae a partibus fuere proposita coram nobis plenius intellectis, quia cognovimus evidenter praefatas litteras directas ad dictum archidiaconum et ejus conjudices fuisse per subreptionem obtentas, eas carere viribus decernentes, praefati Hugonis denuntiationem non duximus admittendam; tum quia nos tacita veritate circumvenire praesumpsit, tum quia commonitionem canonicam non praemisit, tum etiam quia excommunicationis sententiae subjacebat; statuentes ut litterae, si quas contra te de caetero super hoc contigerit impetrari, nullius penitus sint valoris, nisi tam de praesenti processu nostro quam de aliis superius comprehensis plenam et expressam fecerint mentionem. Decernimus ergo ut nulli omnino, etc., constitutionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, VI Kalend. Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem fere modum scriptum est super hoc priori Sancti Hilarii de Cella, et decano Sancti Hilarii, et subdecano Sancti Petri Pictaviensis, verbis competenter mutatis, usque mentionem. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, quod a nobis est super hoc provida deliberatione statutum, faciatis per censuram ecclesiasticam appellatione remota firmiter observari. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Laterani, ut supra. Cum Christi patrimonium inter eos qui sunt in haereditatem ejus assumpti sit provide dispensandum, nec deceat ut aliis existentibus ebriis, alii esurientes remaneant aut jejuni, auctoritate tibi praesentium districtius inhibemus ne ad ecclesias lege tibi dioecesana subjectas sufficienter beneficiatos admittas, si forte tales praesentari contigerit ad easdem; gaudentes in Domino quod, sicut pro certo comperimus, ad id prompta sis voluntate paratus. Nulli ergo, etc., inhibitionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, V Kalend. Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Licet quondam episcopum Ecclesiae Vicentinae, suis exigentibus culpis, mandaverimus amoveri penitus ab eadem, adhuc tamen, sicut accepimus, ipsam detinere non metuit occupatam, et cum dilapidatione multiplici pene penitus exhauserit bona ejus, residuum semper proficiens in deterius consumere non desistit. Quoniam igitur ad praesens aliud non videmus consilium superesse nisi ut dilecto filio Reginensi electo, qui prudentia et honestate per gratiam Dei viget, et est in partibus illis potens, dicta Ecclesia committatur, eidem nostris litteris dedimus in praeceptis ut, quasi navem confractam gubernaturus in fluctibus, assumens onus et curam Ecclesiae memoratae, ad eam reformandam in spiritualibus et temporalibus relevandam, Reginensem nihilominus regens Ecclesiam, sic intendat provide ac potenter quod eadem in utroque per suae sollicitudinis studium resurgente, ipse crescat et nomine apud homines et merito apud Deum, ac de die in diem gratiam nostram plenius assequatur. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus monens eumdem efficaciter et inducens ut laborem hujusmodi non recuset, ejusdem Ecclesiae Vicentinae capitulo et clero civitatis ac dioecesis universae injungas ut eidem intendant humiliter ac devote, contradictores, si qui fuerint, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo. Tu denique, frater episcope, super te ipso, etc. Datum Laterani, VI Idus Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. In correctione monachorum monasterii de Vangaditia piget nos ulterius inanem assumere operam vel laborem; cum nihil hactenus in ea proficere potuerimus, multum multoties laborantes, et hujusmodi Babylon, quam studio multo curavimus, minime sit sanata, quinimo eorum adeo computruerint cicatrices ut vicinos etiam laicos fetor ad nauseam provocet eorumdem. Quia igitur ferro resecanda sunt vulnera quae fomentorum non sentiunt medicinam, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus tam E. quondam ejusdem loci abbatem, quem archipresbyter Estensis et conjudex ipsius nostri auctoritate mandati a regimine ipsius monasterii amoverunt, quam etiam monachos universos per alia monasteria collocantes, virum aliquem religiosum bonae opinionis et vitae, sollicitum in spiritualibus, et in temporalibus circumspectum praeficiatis monasterio saepedicto, quod, secum viris prudentibus et religiosis assumptis, monasterium ipsum spiritualiter et temporaliter cum consilio vestro studeat reformare; contradictores, si qui fuerint, vel rebelles per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescentes. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Tu denique, fili electe, super teipso, etc. Datum Laterani, VI Idus April. pontificatus nostri anno sexto decimo. Venerabilis frater noster Lingonensis episcopus olim quaedam nobis contra G. canonicum Lingonensem presbyterum de Musiaco per suas litteras intimavit quae sapere videbantur haereticam pravitatem: quarum tenorem de verbo ad verbum vobis, fratres archiepiscope et episcope, ac dilecto filio nostro Roberto tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbytero cardinali, tunc Parisius commoranti, sub bulla nostra misimus interclusum. Unde cum dictus episcopus eumdem suspectum de haeresi habuisset, coegit eumdem cautionem tam juratoriam quam fidejussoriam exhibere quod terminis quos sibi praefigeret ejus se conspectui praesentaret, prout deceret, super iis omnibus responsurus. Sed cum idem episcopus apud Barrum super Sequanam die quo sibi terminum assignarat cum multis viris religiosis et prudentibus, quos ad hoc convocaverat, convenisset, dictus G. juramenti religione contempta, neque comparuit, neque suam absentiam excusavit. Quare saepedictus episcopus, pensatis omnibus quae tam prima die quam secunda, servato juris ordine, ac prae oculis habito Dei timore, acta fuerant coram eo, et toto processu diligenti deliberatione pensato, de consilio et consensu tam religiosorum quam juris peritorum omnium qui assistebant eidem, saepedictum G. super iis de quibus fuerat accusatus pro convicto decrevit habendum, ipsum sententia diffinitiva pronuntians tanquam haereticum condemnandum, et sententiam in scriptis redigi faciens, et multorum sigillis, episcoporum videlicet, abbatum et archidiaconorum, reservari munitam. Cumque idem G. postmodum in nostra proposuisset praesentia constitutus quod praefatus episcopus eum post appellationem ad nos interpositam ceperat, et praefatam praestare compulerat cautionem, nitens se multipliciter excusare, nos attendentes quod vos, fratres archiepiscope ac episcope, cum cardinale praedicto ea quae circa ipsum fuerant inquirenda poteratis plenius indagare, illum ad vos duximus remittendum, dantes vobis per nostras litteras in praeceptis ut, nisi usque ad festum Pentecostes proximo tunc futurum in vestra praesentia compareret, super iis quae sapiunt haereticam pravitatem suam sufficienter, si posset, innocentiam ostensurus, vos sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, exerceretis in ipsum rigorem ecclesiasticae disciplinae; quod si se ostenderet inculpabilem, ejus innocentiam nequaquam opprimi sineretis, cum sincera diligentia et diligenti sinceritate in negotio fidei processuri. Nuper autem idem G. proposuit coram nobis quod praefato termino ad praesentiam vestram non fuit ausus accedere metu mortis, cum zelus fidelium in haereticae pravitatis labe notatos, esset in partibus illis tunc temporis sic accensus ut incendio traderent non solum manifestos haereticos, sed etiam quoslibet de hujusmodi pravitate suspectos. Unde nobis humiliter supplicavit ut ejusdem purgationem recipi facientes, ipsum diu malitiose vexatum non sustineremus ulterius indebite molestari. Licet autem eumdem ex eo quoque habeamus valde suspectum quod ad vestram praesentiam termino quem ore proprio sibi praefiximus non accessit, quia tamen non congregata dispergere, sed dispersa potius congregare debemus, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus convocatis ad locum idoneum praefato episcopo Lingonensi et aliis qui fuerint convocandi, circa ipsum, cui viva voce praecepimus ut infra octavas Pentecostes proximas propter hoc vestro conspectui se praesentet, secundum formam superius comprehensam, appellatione postposita, procedatis, eidem in eundo, redeundo et morando facientes auctoritate nostra usque ad decisionem negotii securitatem plenariam exhiberi. Testes autem, etc. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Vos denique, fratres archiepiscope ac episcope, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, IV Idus Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Accedentibus olim ad praesentiam nostram dilectis filiis C. procuratore G. et C. nuntio L. et canonicarum coenobii in Bocchove dilectum filium Angelum tunc subdiaconum et capellanum nostrum, nunc Sancti Adriani diaconum cardinalem concessimus auditorem. Coram quo ipsius G. proposuit procurator quod olim coenobio praedicto abbatissa vacante, sorores, ad quas spectabat electio abbatissae, ad locum ad celebrandam electionem statutum pariter convenerunt, et habito diligenti tractatu, licet in principio a diversis diversae fuerint nominatae, majori tamen et saniori parte ipsarum dictam G. in abbatissam suam postmodum eligente, quatuor duntaxat dictam L. temere nominarunt. Verum cum ipsius electionis quaestio ad examen venerabilis fratris nostri Constantiensis episcopi dioecesani sui deducta fuisset, et idem cognitis causae meritis electionem ipsius G. de prudentium virorum consilio confirmasset, ac induxisset eamdem in corporalem possessionem coenobii antedicti, officiales nobilis viri comitis Marcoaldi, dicta L. procurante, ipsam G. a jam dicto coenobio ejecerunt. Unde procurator C. ejusdem G. electionem, quae de ipsa facta fuerat, petiit confirmari. Nuntius vero L. praedictae proposuit ex adverso quod cum major et sanior pars personarum ad quas pertinebat electio in ipsam L. voto unanimi convenissent, ne praenominata G. quae se sibi adversariam opposuerat, praetextu qualis nominationis ipsius in praejudicium ejusdem aliquid attentaret, ad venerabilem fratrem nostrum Maguntinensem archiepiscopum, apostolicae sedis legatum, suspectum habens dioecesanum pro eo quod erat ipsius G. consanguineus et manifestus adjutor, vocem appellationis emisit. Cumque partes postmodum in arbitros convenissent, arbitris ipsis gratia dioecesani jam dicti ad arbitrium debitum procedere non curantibus, dicta L. sedem apostolicam appellavit. Cujus appellatione contempta, dicta G. administrationi abbatiae fulta potentia brachii saecularis temere se ingessit. Unde ipsius L. nuntius causam personis suspicione carentibus petiit delegari. Quare venerabili fratri nostro Basiliensi episcopo et dilectis filiis de Novocastro et de Parisius abbatibus causam ipsam sub certa forma duximus committendam. Partibus igitur in praesentia praefati Basiliensis episcopi et abbatis de Parisius ac F. praepositi de Trutinhusen, cui abbas de Castronovo vices suas, sententia tamen sibi reservata, commiserat, constitutis, et utra illarum prius deberet proponere contendentibus, tandem interlocuti fuerunt judices antedicti praefatam L. primo debere suam proponere quaestionem, utpote quae actoris personam gerere videbatur. A quorum sententia dicta G. ad sedem apostolicam appellavit. Et licet praefatus Basiliensis episcopus ejusdem appellationi duxerit deferendum, dicti tamen abbas de Parisius et praepositus eamdem frivolam reputantes, et attendentes quod secundum formam rescripti procedere poterant sine ipso, testes ab L. saepedicta productos, altera parte absente per contumaciam, receperunt: quorum depositionibus dicti abbates diligenter inspectis, pro eadem L. sententiam proferentes, tam electionem, quae de praefata G. facta exstiterat, quam confirmationem dioecesani superius nominati penitus irritarunt: a quorum sententia non fuit a parte altera provocatum. Nuper autem cum procuratores partium ad nostram praesentiam accessissent, procurator ipsius G. interlocutoriam a praefatis judicibus promulgatam conatus est multipliciter impugnare, inter caetera praecipue allegando quod cum dictus abbas de Castronovo vices suas alii commisisset, licite potuerat ad sedem apostolicam provocari. Nos igitur iis et aliis quae fuere proposita coram nobis plenius intellectis, et inspecto nihilominus processu judicum praedictorum, attendentes appellationem ipsam, qua provocatum fuit ab interlocutoria tanquam iniqua, frivolam exstitisse, cum absque dubio recte interlocuti fuerint tres judices memorati, licet unus appellationi duxerit deferendum, et quod abbas de Castronovo, quamvis praefato praeposito commiserit vices suas, tamen non totam jurisdictionem suam commisit eidem, sicut apparet ex eo quod diffinitivam postmodum una cum collega suo sententiam promulgavit, unde si a subdelegato appellandum fuisset, non ad nos sed ad eumdem abbatem debuerat appellari, appellatione hujusmodi non obstante, tam interlocutoriam quam diffinitivam sententiam pro praefata L. rationabiliter promulgatam, de fratrum nostrorum consilio duximus confirmandam. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus quod a nobis est sententialiter diffinitum, faciatis per censuram ecclesiasticam appellatione remota firmiter observari. Quod si non omnes, etc., tu ea, frater episcope. Vos denique, frater episcope et fili abbas, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, III Idus Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Exhibitae coram nobis dilectorum filiorum magistri Maximi notarii et V. thesaurarii Ecclesiae Veronensis subdiaconorum nostrorum et S. Gradensis primicerii litterae continebant quod, cum cognitionem processus venerabilis fratris nostri Cremonensis episcopi apostolicae sedis legati contra venerabilem fratrem nostrum episcopum Tervisinum eis duxerimus committendam, iidem in ipso legitime procedentes, quia ipsis per testes et instrumentum publicum constitit evidenter quod adversus supradictum episcopum ad inimicorum ejus instantiam, loco suspecto, eodem absente, ac post appellationem ad nos legitime interpositam, fuit in inquisitione processum, et per quosdam, qui adeo in partem alteram declinarunt ut ea recusarent scribere quae pro episcopo facere videbantur, supradicti legati processum in irritum revocarunt. Nos autem processum eorum, cum nihil rationabile objectum fuerit contra ipsum, in hac parte duximus approbandum. Intelleximus etiam ex litteris eorumdem, in inquisitione facta per bonae memoriae Albanensem electum apostolicae sedis legatum adversus eumdem episcopum, quam coram se aperiri fecerunt, quosdam testes deposuisse juratos quod, cum Tervisina civitas statuisset ut de feudis venditis sexta pars pretii ad feudorum dominos volveretur, et sic feudum fieret emptoris allodium, bonae memoriae Conradus Tervisinus episcopus a sede apostolica et clarae memoriae Henrico imperatore privilegia impetravit ut contra episcopatum non haberet statutum hujusmodi firmitatem, et successores ejusdem Conradi de sic venditis feudis Ecclesiae sextam partem recipere noluerunt, sed episcopus iste recepit ex illis. Adjecerunt etiam testes praedicti quod, cum commune civitatis ejusdem Ambrosio quondam episcopo Tervisino abstulerit teloneum, episcopus, qui nunc praeest, pro ipso duo millia librarum ab eodem communi recepit: quod memoratus Ambrosius facere recusavit. Ad haec autem sic eumdem episcopum respondisse judices retulerunt, quod dicta privilegia nec habuit neque vidit, et cum ipse super statuto hujusmodi communitati resistere non valeret, et sic nisi sextam acciperet, in Ecclesiae suae potius praejudicium redundaret tam partem quam totum etiam amittendo, ejusdem Ecclesiae necessitate ac utilitate pensata, de venerabilis fratris nostri Aquilegiensis patriarchae licentia, cujus super hoc litteras illis exhibuit ejusdem sigilli munimine roboratas, de venditis feudis sextam recepit pretii portionem, adjiciens ut cum pro recuperando teloneo a communi ejus praedecessori sublato sollicite laborarit, nec potuerit aliquem consequi super hoc ex suo labore profectum, tandem teloneum ipsum in duobus millibus librarum obtinuit aestimari; sed ex ipsis denariis aliquid non recepit, nisi quod commune septingentas libras, quas extorquere ab ipso volebat, sibi recompensavit ex illis. Quia vero super iis dicti judices nihil specialiter decreverunt, cum judex de ea re de qua cognovit pronuntiare debeat secundum legitimas sanctiones, eorum negligentia in hac parte robur favoris apostolici non meretur. Licet autem eumdem episcopum tam propter hoc quam alienationem ejusdem molendini valde utilis Ecclesiae Tervisinae ac debita quibus tam brevi tempore post promotionem suam eamdem Ecclesiam plurimum oneravit, nec non beneficia ecclesiastica, sicut accepimus, personis indignis collata, de dilapidatione suspectum, quinimo quodammodo culpabilem secundum canonica et legalia instituta suspendere ab administratione possemus, ne tamen vir nobilis Guercius, quem ab impetitione ipsius episcopi propter causas inimicitiarum alia vice repulimus, et nunc etiam nuntios ejus non duximus admittendos, tanquam inimicus super eum hac occasione gauderet si forsan idem episcopus reduceretur in poenam quam ad clamores ejus incurrerat, providimus sic rigorem mansuetudine temperandum quod in illo insultationis non superabundet occasio, et circa istum non videatur omitti super administratione cautela. Hinc est quod omnis alienationis speciem sub interpositione anathematis interdicentes eidem, ipsum ab alienandi suspendimus potestate, ut ipso jure contractus alienationis sit irritus, si quis forte per ipsum medio tempore fuerit attentatus. Interim autem dilectos filios decanum et magistrum Gall. canonicum Tervisinos circa curam et administrationem temporalium ei praecepimus adhiberi, sine quorum consilio et assensu in temporalibus non ministret, praestito ab illis corporaliter juramento quod ei circa temporalium administrationem assistent fideliter et prudenter. Super eo autem quod quaedam ecclesiastica beneficia, non solum indignis, sed etiam indigne asseritur concessisse, veritatem nihilominus inquiratis, et eam ad nostrum referatis examen, interim ipsum a potestate conferendi ecclesiastica beneficia suspendentes. Caeterum ut plene indemnitatibus provideatur Ecclesiae Tervisinae, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, super rebus alienatis, videlicet quot et quanta quantique valoris exstiterint, quodve dispendium ex hoc incurrerit Ecclesia Tervisina, nec non et aliis circumstantiis inquisita per canonicos Tervisinos juramento interposito sollicite veritate, depositiones ipsorum ad nos sub sigillis vestris inclusas fideliter transmittentes, praefigatis episcopo terminum competentem infra quem per se vel procuratorem idoneum nostro se conspectui repraesentet, ut super hoc secundum quod expedire viderimus, procedamus. Vos igitur tam prudenter in praemissis, sublato contradictionis et appellationis obstaculo, procedere studeatis, quod circumspectionem vestram ex hoc possimus in Domino commendare. Nullis litteris veritati, etc. Vos denique, fratres patriarcha et episcope, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, VI Idus Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Ex parte communis de Gravalona Novariensis dioecesis fuit propositum coram nobis quod licet terra ipsorum fundata sit in solo habili et fecundo, adeo tamen infortunata est et infausta ut nec in rebus multiplicari valeat nec personis, et cum, fortuna sibi aliquatenus arridente, speratur quod ab hujusmodi debeat infelicitate consurgere, casibus semper opprimitur improvisis: quod ex eo existimant provenire quia terra eadem olim, sicut fama est, propter excessus dominorum ipsius supposita fuit sententiae interdicti, quae non creditur fuisse postmodum relaxata. Unde apostolatui nostro humiliter supplicarunt ut cum nobis in beato Petro apostolo ab ipsa fuerit veritate promissum quod quaecunque solveris super terram, soluta erunt pariter et in coelis, eos ab hujusmodi vinculo absolvere dignaremur, praesertim cum animarum quoque periculum ex hoc sibi metuant imminere. Cum igitur majores propter minorum offensam et culpa majorum minores quandoque puniri sacrae Scripturae doceamur exemplis, piam eorum sollicitudinem et timorem commendamus in Domino, et speramus quod fides quam de clavibus Petri gerunt ipsis utilis esse debeat ad veniam promerendam, cum paralyticum ad pedes Jesu Christi submissum per tegulas fides salvaverit aliena. Verum quia David ad placandam indignationem divinam, quae culpa ipsius in populum fuerat concitata, sacrificium Domino legitur obtulisse, nos factis ejusdem, quae ad nostram eruditionem scripta esse testatur Apostolus, inhaerentes, discretioni tuae per apostolica scripta mandamus quatenus populum dicti loci, ut ad expiandam culpam hujusmodi et divinam propitiationem facilius impetrandam, aliquam Domino satisfactionem impendant, monens efficaciter et inducens, praefatam interdicti sententiam auctoritate nostra denunties relaxatam, eosdem sollicite commonendo ut sic in divino timore permaneant, ne quos apud homines apostolica solvit auctoritas, propria liget iniquitas apud Deum. Datum Laterani, VI Kal. Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Causam quae inter dilectos filios A. presbyterum et C. scholarem Ratisponenses super Ecclesia in Buchkirchen vertitur, ab examine dilecti filii praepositi Sancti Nicolai et suorum conjudicum delegatorum nostrorum ad nos per appellationem delatam, dilecto filio Angelo Sancti Adriani diacono cardinali commisimus audiendam. Coram quo presbyter proposuit memoratus quod cum olim venerabilis frater noster Pataviensis episcopus praedictam Ecclesiam de Buchkirchen, quam ad commonitionem ejusdem episcopi dictus C. nullo tunc ordine fungens, pro eo quod quamdam puellam desponsaverat publice, per litteras et proprium nuntium resignarat, sicut per ejusdem episcopi litteras ostendebat, eidem canonice concessisset vacantem quidem et nemine reclamante, ac ipsam idem presbyter aliquandiu possedisset in pace, tandem praedictus C. ad quosdam judices apostolicas litteras super restitutione ipsius Ecclesiae adversus memoratum episcopum impetravit, mendaciter se clericum exprimens in eisdem, cum tempore impetrationis ipsarum clericali non esset charactere insignitus. Et licet hujusmodi abrenuntiaverit litteris, data fide quod eis nullatenus uteretur dummodo sibi dictus episcopus de ipso presbytero faceret justitiae plenitudinem exhiberi, postmodum tamen idem C. coram eo traxit in causam presbyterum ante dictum: qui cum sentiret indebite se gravari, sedem apostolicam appellavit. Eo vero prosequente appellationem emissam, dictus C. per judices ad quos litteras quibus abrenuntiaverat impetrarat, praenominatam Ecclesiam occupavit. Cumque super hoc idem presbyter ad decanum Pataviensem et collegas ipsius nostras litteras reportasset, et de spoliatione ipsius presbyteri constitisset eisdem, ipsi restituendam ei praenominatam Ecclesiam decreverunt, mittentes duos decanos cum eodem presbytero qui auctoritate nostra ipsum in possessionem Ecclesiae mitterent corporalem. Quibus saepedictus C. una cum quibusdam armatis se violenter opponens, ipsos turpiter repulerunt. Sed cum judices ipsum C. pro temeritate hujusmodi ad eorum praesentiam citavissent, et idem appellans frustratorie, manifesta contumacia laboraret, tam in eum quam in ejus fautores excommunicationis sententiam proferentes, eumdem presbyterum cum securitate nobilis viri ducis Bavariae ad praenominatam Ecclesiam remiserunt. D. vero subdiaconus et quidam alii ejusdem C. servi, et patris ejus amici, eodem C. procurante, noctis tempore ipsum aggressi presbyterum, adhuc nudum, in lecto jacentem, ligatis a tergo manibus, equis et aliis rebus ejus ablatis, traxerunt impositis ei plagis ad silvam, et inter ungues spinis immissis, eum multis aliis affecere tormentis, et tanto tempore, procurantibus F. E. et W. militibus et quibusdam aliis Pataviensis dioecesis, tenuere captivum donec praedicti ducis et quorumdam aliorum nobilium precibus pro quadam summa pecuniae se redemit. Quare tam ejus dioecesanus quam judices memorati ipsius miseriis miserentes, praesumptores praefatos et fautores ipsorum excommunicationis vinculo innodarunt. Unde nobis humiliter supplicavit ut ejus adversarii malitiis occurrentes, laboribus ipsius imponere finem dignaremur. Ad haec autem per D. procuratorem partis alterius fuit ex adverso responsum quod cum praedictus C. memoratam Ecclesiam ab ipso Pataviensi canonice sibi collatam duobus annis pacifice possedisset, tandem eo insistente scholasticis disciplinis, eamdem idem episcopus contulit presbytero memorato. Super quo tam contra ipsum quam contra presbyterum ad Ratisponensem praepositum et suos conjudices litteras impetravit, qui propter contumaciam ipsius presbyteri eumdem C. in possessionem causa rei servandae miserunt. Interim autem idem C. citatus a decano Pataviensi et suis conjudicibus per quasdam nostras litteras ipsis per suum adversarium praesentatas, in quibus tamen nulla de prioribus mentio habebatur, in ipsa citatione bis fuit per eumdem presbyterum spoliatus. Propter quod ad praefatos judices Ratisponenses recurrens, eumdem fecit presbyterum excommunicationis vinculo innodari, et ad cautelam a secundis judicibus ad nos per nuntium proprium appellavit, tum propter causam praemissam, tum quia exceptiones ejus legitimas admittere recusabant. Unde petebat ut revocato in irritum quod per decanum Pataviensem et suos conjudices temere fuerat attentatum, Ratisponensis praepositi et conjudicum ejus processum robur faceremus firmitatis habere. Nos igitur per fidelem narrationem cardinalis praedicti auditis iis et aliis quae fuere proposita coram eo, possessionem ejusdem Ecclesiae cum fructibus perceptis adjudicavimus presbytero memorato, discretioni vestrae per apostolica scripta mandantes quatenus in corporalem possessionem ipsius Ecclesiae presbyterum mittatis eumdem, et auctoritate nostra defendatis inductum, super fructibus quod a nobis est sententialiter diffinitum facientes per censuram ecclesiasticam appellatione remota firmiter observari. Caeterum quia de damnis et injuriis supradictis nobis non potuit fieri plena fides, per apostolica vobis scripta mandamus quatenus vocatis qui fuerint evocandi, et auditis hinc inde propositis, si de iis legitime vobis constiterit, de damnis satisfieri competenter eidem presbytero facientes, pro hujusmodi detestandis injuriis praefato C. si per eum illatae fuerunt, super Ecclesia ipsa perpetuum silentium imponatis. Alioquin eo, sicut dictum est, primitus restituto, super proprietate ipsius Ecclesiae audiatis causam; et quod canonicum fuerit sublato appellationis obstaculo decernatis, facientes quod statueritis, etc. Tu autem, etc. Quod si non omnes, etc., tu ea, frater archiepiscope, etc. Tu denique, frater archiepiscope, super te ipso, etc. Datum Laterani, VII Idus Aprilis, pontificatus nostri anno decimo sexto. Cum pro quaestione quae inter te ex parte una et dilectos filios abbatem et conventum monasterii Virziliacensis dioecesis Eduensis ex altera super quibusdam procurationibus annuis, damnis et injuriis vertebatur, tui et partis alterius procuratores ad nostram praesentiam accessissent, et in ea fuisset aliquandiu coram nobis prudenter et provide disputatum, tandem ex parte tua relatione tuorum procuratorum accepimus quod tu volens per omnia complacere nostrae beneplacito voluntatis, paratus eras in hac causa nostris obtemperare mandatis. Nos autem communicato fratrum nostrorum consilio hoc duximus injungendum, ut cum tu et successores tui comites Nivernenses in festo paschali ad monasterium accesseritis memoratum, nomine procurationis centum librarum usualis monetae, quae pro tempore curret, sitis summa contenti, tantumdem in festo beatae Mariae Magdalenae procurationis nomine recepturi, si ad monasterium accesseritis supradictum, ad protectionem ejusdem monasterii, secundum quod de jure tenemini, dantes operam efficacem. Ut ergo super hoc nulla possit in posterum via patere calumniae, tu et uxor tua per authenticum instrumentum abbati et conventui ejusdem monasterii promittatis vos id firmiter observaturos, vestros nihilominus successores ad hujus rei observantiam obligantes, et ad majorem cautelam faciatis hoc per charissimum in Christo filium nostrum illustrem regem Francorum auctoritate regia confirmari; mandatum nostrum taliter impleturi quod divinam et apostolicam gratiam possitis exinde uberius promereri. Damus itaque venerabili fratri episcopo et dilectis filiis abbati Sancti Victoris et cancellario Parisiensi nostris litteris in mandatis ut postquam super hoc tu et uxor tua litteras secundum formam concesseritis supradictam, te juxta formam Ecclesiae a vinculo excommunicationis absolvant quo propter idem negotium nostra es auctoritate ligatus, injungentes tibi sub debito praestiti juramenti ut ad impetrandam super hoc confirmationem regiam des operam bona fide. Abbatem vero et conventum praedictos ab omni decrevimus impetitione cessare; omnemque remittere quaestionem quae ipsis adversus te comitem super damnis et injuriis competebat; decimis de Dornitiaco duntaxat exceptis, super quibus eis satisfieri volumus et mandamus. Datum Laterani, II Idus Aprilis, pontificatus nostri anno decimo sexto. Scriptum est super hoc episcopo, abbati Sancti Victoris, et cancellario Parisiensi, verbis competenter mutatis. Quod si non omnes, etc., tu, frater episcope, etc. Tu denique, etc. Charissima in Christo filia illustris regina Aragonum de hominibus Montispessulani plenam injuriis nobis obtulit quaestionem, qui, sicut asserit, redditus loci ejusdem, castrorum et villarum in districtu Montispessulani existentium, ad eamdem reginam de jure spectantes, eisdem a viro suo illustri rege Aragonum titulo pignoris obligatos, contra justitiam detinent et ei reddere contradicunt, cum ipsa pignoris obligatio, utpote de re dotali, de jure robur non habuerit firmitatis: quae si aliquem sortita fuisset effectum, tanto tempore ipsarum rerum redditus perceperunt quod non solum extenuatum est debitum, verum etiam non modicam summam pecuniae restituere tenentur eidem; castrum nihilominus, quod ibidem habebat funditus diruerunt, inde lapides et caementa in majoris contemptus opprobrium asportantes, et ad jura dominii manibus suis extensis, notarium et consules in Montepessulano fecerunt contra voluntatem ipsius, et in damnum ejus pisces vendi faciunt in locis aliis quam consuetum fuerit ab antiquo, nomine consulum, et non reginae, facientes banna et edicta proponi. Praeterea castrum de Latis, quod multis inhabitabatur hominibus, partim ruina, partim incendio destruxerunt, pluribus ex ejusdem loci hominibus interfectis. In iis autem et aliis eadem asserebat regina se damna multorum millium marcarum et plurium solidorum per illorum injurias incurrisse: qui etiam, tanquam haec non sufficerent ad offensam, de quodam castro ipsius reginae charissimum in Christo filium nostrum illustrem regem Aragonum expulerunt, ut sic eum adversus eam tacite provocarent; et ut inter eos contra jura matrimonii majoris incentivum discordiae suscitarent, regem jurare fecerunt eumdem ut Montempessulanum infra biennium non intraret. Volentes autem eidem reginae in suo jure adesse, qui sumus omnibus in justitia debitores, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus partibus convocatis, et auditis hinc inde propositis, quod justum fuerit appellatione postposita decernatis, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari; praefatos etiam homines Montispessulani per eamdem censuram appellatione postposita compellentes ut super expensis quas propter haec eadem fecit regina, ipsi satisfaciant ut tenentur. Interim autem eosdem homines ad solvendam ipsi reginae medietatem omnium reddituum patrimonii ejus, et ut de subtractis satisfaciant competenter, per districtionem ecclesiasticam, sicut justum fuerit, sublato appellationis obstaculo compellatis. Testes autem, etc. Quod si non omnes, etc., tu, frater archiepiscope, cum eorum altero, etc. Vos denique, frater archiepiscope et fili abbas, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, VI Idus Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Accedentibus ad sedem apostolicam dilectis filiis R. praeposito Marbacensi et Henrico procuratore Marbacensis Ecclesiae dilectum filium Robertum tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyterum cardinalem concessimus auditorem. Coram quo proposuit praepositus memoratus quod, cum olim de mandato venerabilis fratris nostri Basiliensis episcopi litterarum nostrarum contra Ottonem maledictum et reprobum, fidus et verus interpres, coram universo clero et terrae nobilibus et aliis multis astantibus latam a nobis in reprobum supradictum excommunicationis sententiam constanti mente ac voce intrepida divulgaret, canonici ejus ibi occasionem odii medicantes ubi eis dilectionis materia poterat abundare, in ipsum unanimiter conspirarunt, et quorumdam laicorum favore suffulti, eum a Marbacensi Ecclesia jam annis elapsis duobus turpiter ejecerunt. Cumque idem praepositus a nobis obtinuerit dari Luzelacensi abbati et suis conjudicibus nostris litteris in mandatis ut fratres praedictos per censuram ecclesiasticam cogerent eidem reverentiam et obedientiam debitam exhibere, nec non ad venerabilem fratrem nostrum Metensem episcopum, tunc Spirensem, nostras litteras impetrarit ut quoslibet imperiales ecelesiastica districtione compelleret ne ipsum in aliquo molestarent, interim dicti canonici adversus eum ad abbatem Parisiensem et suos conjudices a sede apostolica quasdam litteras impetrarunt. Iidem vero judices terminum peremptorium praemittentes, locum ei assignavere suspectum; et licet tam propter hoc quam alias causas recusationis legitime illorum potuisset judicium declinare, tamen coram eis in modum exceptionis objecit quod prius deberet restitui quam adversarium petitionibus respondere, cum nec nudus contendere nec inermem se deberet opponere inimicis; et ne ipsum judices ad respondendum restitutione non praevia cogerent, ad sedem apostolicam appellavit. Ipsi vero, licet tractatum de compositione praemiserint, tamen adversariis ipsius praepositi ab examine venerabilis fratris nostri episcopi Basiliensis, in quem sub interpositione fidei fuerat a partibus compromissum, ad judices eosdem reversis in ipsum praepositum absentem et non restitutum, lite nullatenus contestata, post appellationem ad nos legitime interpositam, depositionis sententiam promulgarunt, dantes canonicis de facto licentiam eligendi alium in pastorem. Unde petebat idem praepositus ut cum ipsa sententia, si sententia dici deberet, contra solitum ordinem judiciorum fuerit promulgata, denuntiare dignaremur eamdem irritam et inanem, et ipso plenarie restituto, ejus adversarios perjuros, excommunicatos, participantes excommunicatis, et conspiratores, et possessiones Ecclesiae contra tenorem confirmationis nostrae minus licite distrahentes, faceremus per aliquos canonicae subjici ultioni. Procurator autem canonicorum proposuit ex adverso quod cum canonici Marbacenses dictum R. super perjurio duplici, dissolutione vitae, furtiva subtractione privilegiorum Ecclesiae, ac dilapidationis vitio, coram dicto abbate Parisiensi et suis conjudicibus delegatis a nobis impeterent, ipse de meritis causae diffidens ad exceptiones divertit inanes, quibusdam causis suspicionis adversus unum de judicibus allegatis, in quarum probatione defecit. Judices autem, ne viderentur mandati apostolici contemptores, se ad principalis quaestionis examen exigente justitia converterunt. Nec opus erat ut eum ad petitionem restitutionis admitterent, quem dilapidationis objectu pars altera repellebat, ne daretur eidem in re familiari grassandi facultas. Cum enim de dilapidatione suspectus debeat ab administratione suspendi, memoratus R. evidens dilapidator existens ab administrationis petitione levi poterat exceptione repelli, contra quem, ut amoveretur ab ea, daretur actio ad agendum, nec super spoliatione hujusmodi poterat coram eisdem judicibus litigare, cum ad alios super hoc nostras litteras impetrasset. Praeterea si praepositus idem de spoliatione in modum actionis agebat, canonicorum quaestio, quae ordine propositionis praecesserat, praecedere terminatione debebat. Quod si spoliatio fuit in modum exceptionis objecta, non propter hoc erat ei restitutio facienda. Unde judices ipsius praepositi, frivolae appellationis diffugio non obstante, cum esset in litteris nostris appellationis obstaculum interdictum, cognitis causae meritis, in eum depositionis sententiam protulerunt. Quapropter dictus procurator instabat ut sententiam ipsam, pro qua praesumi debebat donec contrarium probaretur, dignaremur apostolico munimine roborare. Nos igitur auditis iis et aliis per fidelem narrationem cardinalis praedicti quae fuere proposita coram eo, cum non debuerit adversus eumdem praepositum spoliatum post appellationem legitimam et lite non contestata procedi, maxime occasione litterarum quae veritate tacita fuerant impetratae, processum judicum eorumdem et quidquid ex eo secutum est, vel ob id decrevimus irritum et inane. Caeterum quia se restitui principaliter petiit praepositus memoratus, cum constaret ipsum fuisse ab adversariis spoliatum, nos sententialiter restituentes eumdem, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ipsum in corporalem possessionem Marbacensis praepositurae sublato appellationis obstaculo inducatis, et auctoritate nostra defendatis inductum, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescentes, proviso prudenter ut si praefatus praepositus merito fuerit de dilapidatione suspectus, adhibeatis eidem circa curam temporalium duos viros providos et fideles, sine quorum consilio et assensu administrationem temporalium nequeat exercere, ne per usum administrationis inutilis, bona Marbacensis Ecclesiae dissipentur. Deinde super aliis quae hinc inde fuere proposita, quia de ipsis nobis constare non potuit, vos partibus convocatis, et auditis quae duxerint proponenda, quod canonicum fuerit, appellatione postposita, statuatis. Et si praescripta crimina contra dictum praepositum legitima probatione patuerint, vos ipsum a regimine Marbacensis Ecclesiae in perpetuum amoventes, appellatione remota, faciatis Ecclesiae supradictae de alio viro idoneo in praepositum per electionem canonicam provideri, nullis litteris obstantibus praeter assensum partium a sede apostolica impetratis. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Vos denique, filii abbates, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, VIII Idus Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Dilectus filius W. monachus vester, quem in promovendis Ecclesiae vestrae negotiis sollicitum comperimus et prudentem, ex parte vestra proposuit coram nobis quod in proposito et desiderio geritis ecclesiam Sanctae Priscae de monte Aventino ad vestrum monasterium pertinentem reformare in temporalibus et spiritualibus ordinare, instituendo monachos in eadem juxta beati Benedicti Regulam Domino servituros; dummodo dignitates et jura quae monasterio vestro competunt ex eadem, vobis et ipsi monasterio integra conservemus. Unde nobis humiliter supplicavit ut super hoc nostrae voluntatis beneplacitum vobis rescribere dignaremur. Nos igitur propositum vestrum commendantes in Domino, et desiderium favore benevolo prosequentes, insinuatione vobis praesentium intimamus quod cum super eadem Ecclesia nostrum vobis privilegium concesserimus, gratum nobis et acceptum existet si efficaciter intenderitis ad ipsius commodum et augmentum. Tu denique, fili abbas, super te ipso, etc. Datum Laterani, V Idus Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Postulasti per sedem apostolicam edoceri utrum sacerdos ecclesiam habens in una dioecesi, et residens in eadem, domicilium vero patrimonii ratione in alia, ibique delinquens, ab episcopo in cujus habet dioecesi patrimonium pro delicto ibidem commisso debeat judicari, praesertim in causis quae officii seu beneficii privationem exposcunt. Ad quod breviter respondemus quod per episcopum in cujus deliquit dioecesi sententia promulgari poterit in eumdem, sed ab episcopo in dioecesi cujus ecclesiam obtinet, erit quoad ipsam ecclesiam hujusmodi exsecutio sententiae facienda. Quaesivisti praeterea utrum contra quosdam contempta excommunicationis sententia debitas ecclesiis decimas subtrahentes tibi regiam implorare liceat potestatem, cum ad solutionem ipsarum vix absque sanguinis effusione valeant coarctari. Ad quae tibi duximus respondendum, quod si te de hujusmodi querimoniam simpliciter deponente, rex, cui ad bonorum laudem et malefactorum vindictam gladius est commissus, in eosdem rebelles traditam sibi exercuerit potestatem, eorum erit duritiae imputandum. Coemeteria vero in quibus excommunicatorum corpora sepeliuntur per suorum violentiam propinquorum, reconcilianda erunt aspersione aquae solemniter benedictae, sicut in ecclesiarum dedicationibus consuevit. Procurationes autem quae visitationis ratione debentur, sine manifesta et necessaria causa non exigas, nisi cum personaliter officium visitationis impendis. Tu denique, frater episcope, super te ipso, etc. Datum Laterani, III Kal. Maii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Apostolicae sedis benignitas, quae curam gerit et sollicitudinem singulorum, suam gratiam specialiter circa illos ampliare tenetur qui noscuntur diutius in ejus obsequiis laudabiliter insudasse. Dignum est enim ut ipsius domestici ab ejusdem uberibus repleantur, et sibi eam inveniant affluentem quam etiam in benignitatis affluentia sibi sentiunt exuberantem ignoti. Cum igitur pro dilecto filio magistro R. scriptore nostro, cujus fidelitas et devotio in cancellariae nostrae servitio est probata, jam tertio vobis scripserimus ut eidem, quem dudum ad mandatum nostrum nullo sibi beneficio assignato in fratrem et canonicum recepistis, curaretis tam in domibus quam in aliis sicut uni ex vobis providere, ac postmodum quibusdam vestrum in nostra praesentia constitutis hoc idem injunxerimus viva voce, grave gerimus et indignum quod vos, more aspidis surdae aures penitus obturantes, id hactenus efficere non curastis. Volentes igitur adhuc utrum in vobis aliqua obedientiae scintilla remanserit experiri, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus ipsi magistro saltem hac vice juxta praescriptam formam providere curetis. Alioquin noveritis nos dilecto filio magistro Thedisio nuntio nostro per nostras dedisse litteras in praeceptis ut de bonis Ecclesiae vestrae secundum formam eamdem competentem sibi provisionem nostra fultus auctoritate assignet, contradictores, si qui fuerint, vel rebelles per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Tu denique, frater episcope, super te ipso et credito tibi, etc. Datum Laterani. Scriptum est super hoc dilecto filio magistro Thedisio nuntio nostro, verbis competenter mutatis. Quia major nunc instat necessitas quam unquam exstiterit ut terrae sanctae necessitatibus succurratur, et de succursu speratur major quam unquam provenerit utilitas proventura, ecce resumpto clamore clamamus ad vos, et pro illo clamamus qui moriendo voce magna clamavit in cruce, factus obediens Deo Patri usque ad mortem crucis, clamans ut nos ab aeternae mortis eriperet cruciatu, qui clamat etiam per seipsum, et dicit: Si quis vult venire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me ; ac si diceret manifestius: Qui vult me subsequi ad coronam, me quoque subsequatur ad pugnam, quae nunc ad probationem proponitur universis. Poterat enim omnipotens Deus terram illam, si vellet, omnino defendere, ne in manus traderetur hostiles. Posset et illam, si vellet, de manibus hostium facile liberare, cum nihil possit ejus resistere voluntati. Sed cum jam superabundasset iniquitas, refrigescente charitate multorum, ut fideles suos a somno mortis ad vitae studium excitaret, agonem illis proposuit in quo fidem eorum velut aurum in fornace probaret, occasionem salutis, imo salvationis causam praestando, ut qui fideliter pro ipso certaverint, ab ipso feliciter coronentur, et qui ei noluerint in tantae necessitatis articulo debitae servitutis impendere famulatum, in novissimo districti examinis die justam mereantur damnationis sententiam sustinere. O quanta jam provenit utilitas ex hac causa! quam multi conversi ad poenitentiam pro liberatione terrae sanctae mancipaverunt se obsequio crucifixi, et quasi per agonem martyrii coronam gloriae sunt adepti, qui forte in suis iniquitatibus periissent, carnalibus voluptatibus et mundanis illecebris irretiti! Vetus est hoc artificium Jesu Christi, quod ad suorum salutem fidelium diebus istis dignatus est innovare. Si enim rex aliquis temporalis a suis hostibus ejiceretur de regno, nisi vassalli ejus pro eo non solum res exponerent, sed personas, nonne cum regnum recuperaret amissum, eos velut infideles damnaret, et excogitaret in eos inexcogitata tormenta, quibus perderet male malos? Sic Rex regum, Dominus Jesus Christus, qui corpus et animam et caetera vobis contulit bona, de ingratitudinis vitio et infidelitatis crimine vos damnabit, si ei quasi ejecto de regno, quod pretio sui sanguinis comparavit, neglexeritis subvenire. Sciat ergo se culpabiliter durum et dure culpabilem quicunque in hoc necessitatis articulo suum negaverit obsequium Redemptori. Nam et quomodo secundum praeceptum divinum diligit, proximum suum sicut seipsum qui scit fratres suos fide ac nomine Christianos apud perfidos Saracenos ergastulo diri carceris detineri ac jugo deprimi gravissimae servitutis, et ad liberationem eorum efficacem operam non impendit, transgrediendo illius naturalis legis mandatum, quod Dominus in Evangelio declaravit: Quaecunque vultis ut faciant vobis homines, et vos facite illis . An forte nescitis quod apud illos multa millia Christianorum in servitute ac carcere detinentur, qui tormentis innumeris cruciantur? Et quidem omnes pene Saracenorum provincias usque post tempora beati Gregorii Christiani populi possederunt; sed ex tunc quidam perditionis filius, Machometus pseudopropheta, surrexit, qui per saeculares illecebras et voluptates carnales multos a veritate seduxit; cujus perfidia etsi usque ad haec tempora invaluerit, confidimus tamen in Domino, qui jam fecit nobiscum signum in bonum, quod finis hujus bestiae appropinquat, cujus numerus secundum Apocalypsin Joannis intra sexcenta sexaginta sex clauditur, ex quibus jam pene sexcenti sunt anni completi. Certe praeter priores injurias grandes et graves Redemptori nostro pro nostris offensis a perfidis Saracenis illatas, nuper in monte Thabor, ubi discipulis suis futurae glorificationis speciem demonstravit, iidem perfidi Saraceni quamdam munitionis arcem in confusionem Christiani nominis erexerunt, per quam civitatem Accon sibi valde vicinam de facili cogitant occupare, ac deinde sine omni contradictionis obstaculo residuum terrae hujus invadere, cum sit viribus et opibus pene penitus destituta. Eia igitur, dilectissimi filii, dissensiones et aemulationes fraternas in pacis et dilectionis foedera commutantes, accingimini ad obsequium crucifixi, non dubitantes pro illo res exponere ac personas qui pro vobis animam suam posuit et sanguinem suum fudit, certi pariter et securi quod si vere poenitentes fueritis, per hunc temporalem laborem, quasi quodam compendio, ad requiem pervenietis aeternam. Nos enim de omnipotentis Dei misericordia et beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate confisi, ex illa quam nobis Deus, licet indignis, ligandi atque solvendi contulit potestate omnibus qui laborem istum in propriis personis subierint et expensis plenam suorum peccaminum, de quibus veraciter fuerint corde contriti et ore confessi, veniam indulgemus, et in retributione justorum salutis aeternae pollicemur augmentum. Eis autem qui non in personis propriis illuc accesserint, sed in suis duntaxat expensis juxta facultatem et qualitatem suam viros idoneos destinarint, et illis similiter qui licet in alienis expensis, in propriis tamen personis accesserint, plenam suorum concedimus veniam peccatorum. Hujus quoque remissionis volumus et concedimus esse participes juxta quantitatem subsidii et devotionis affectum omnes qui ad subventionem terrae sanctae de bonis suis congrue ministrabunt. Personas quoque ipsorum et bona ex quo crucem assumpserint sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, nec non et sub archiepiscoporum et episcoporum et omnium praelatorum Ecclesiae Dei defensione consistant, statuentes ut donec de ipsorum obitu vel reditu certissime cognoscatur, integra maneant et quieta consistant. Quod si quisquam contra praesumpserit, per ecclesiarum praelatos appellatione postposita censura ecclesiastica compescatur. Si qui vero proficiscentium illuc ad praestandas usuras juramento tenentur astricti, creditores eorum per ecclesiarum praelatos, ut remittatur eis praestitum juramentum, et ab usurarum exactione desistant, eadem praecipimus districtione compelli. Quod si quisquam creditorum eos ad solutionem coegerit usurarum, eum ad restitutionem earum simili cogi animadversione mandamus. Judaeos vero ad remittendas ipsis usuras per saecularem compelli praecipimus potestatem; et donec illas remiserint, ab universis Christi fidelibus tam in mercimoniis quam in aliis per excommunicationis sententiam eis omnino communio denegetur. Ut autem terrae sanctae subsidium divisum in plurimos facilius impendatur, obsecramus omnes et singulos, per Patrem et Filium et Spiritum sanctum, unum solum verum, unum aeternum Deum postulantes, vice Christi, pro Christo, ab archiepiscopis et episcopis, abbatibus et prioribus, et tam cathedralium quam aliarum conventualium ecclesiarum capitulis et clericis universis, nec non civitatibus, villis et oppidis competentem numerum bellatorum cum expensis ad triennium necessariis secundum proprias facultates. Et si ad hoc unum quodlibet non suffecerit, plura conjungantur in unum; quia pro certo speramus quod personae non deerunt, si expensae non desint. Postulantes hoc ipsum a regibus et principibus, comitibus et baronibus, aliisque magnatibus, qui forsitan per seipsos personaliter non accesserint ad obsequium Crucifixi. A civitatibus vero maritimis navale subsidium postulamus. Et ne aliis onera gravia et importabilia imponere videamur quae digito nostro movere nolimus, protestamur veraciter coram Deo quia quod ab aliis exigimus faciendum, hoc ipsi prompto animo faciemus. Clericis autem ad hoc negotium necessariis providimus indulgendum ut, omni contradictione cessante, beneficiorum suorum proventus propter hoc valeant usque ad triennium pignori obligare. Quia vero subsidium terrae sanctae multum impediri vel retardari contingeret si ante susceptionem crucis examinari quemlibet oporteret an esset idoneus et sufficiens ad hujusmodi votum personaliter prosequendum, concedimus ut, regularibus personis exceptis, suscipiant quicunque voluerint signum crucis; ita quod cum urgens necessitas aut evidens utilitas postulaverit, votum ipsum de apostolico possit mandato commutari aut redimi vel differri. Et propter eamdem causam remissiones et indulgentias hactenus a nobis concessas procedentibus in Hispaniam contra Mauros vel contra haereticos in Provinciam revocamus; maxime cum illis concessae fuerint ad tempus quod jam ex toto praeteriit, et istis ob causam quae jam ex majori parte cessavit; utroque negotio per Dei gratiam adeo prosperato ut vehementem instantiam non requirat; et si forte requireret, nos ingruenti necessitati prospicere curaremus. Concedimus tamen ut hujusmodi remissiones et indulgentiae apud provinciales remaneant et Hispanos. Caeterum quia cursarii et piratae nimis impediunt subsidium terrae sanctae capiendo et spoliando, transeuntes ad illam et revertentes ab illa, nos eos et principales adjutores et fautores eorum excommunicationis vinculo innodamus, sub interminatione anathematis inhibentes ne quis cum eis scienter communicet in aliquo venditionis vel emptionis contractu, et injungentes rectoribus civitatum et locorum suorum ut eos ab hac iniquitate revocent et compescant. Alioquin, quia nolle perturbare perversos nihil est aliud quam fovere, nec caret scrupulo societatis occultae qui manifesto facinori desinit obviare, nos in personas et terras eorum severitatem ecclesiasticam curabimus exercere, cum tales non minus quam Saraceni adversentur nomini Christiano. Innovamus praeterea excommunicationis sententiam in Lateranensi concilio promulgatam adversus eos qui Saracenis arma, ferrum et lignamina deferunt galearum, quique piraticis Saracenorum navibus curam gubernationis exercent, eosque rerum suarum privatione multari et capientium servos, si capti fuerint, fore censemus; praecipientes ut per omnes urbes maritimas diebus Dominicis et festivis hujusmodi sententia publice innovetur. Verum cum longe plus de divina clementia quam de humana potentia confidere debeamus, oportet nos in tali conflictu non tam corporalibus armis quam spiritualibus dimicare. Ideoque statuimus et mandamus ut singulis mensibus semel fiat generalis processio seorsum virorum, ac seorsum, ubi fieri poterit, mulierum, in humilitate mentis et corporis, cum devota orationum instantia postulantium ut misericors Deus auferat a nobis hoc confusionis opprobrium, liberando terram illam in qua universa redemptionis nostrae sacramenta peregit de manibus paganorum, restituendo eam ad laudem et gloriam nominis sui sancti populo Christiano, proviso prudenter ut semper in ipsa processione verbum salutiferae crucis cum diligenti exhortatione populo proponatur. Orationi vero jejunium et eleemosyna conjungantur; ut iis quasi aliis facilius et celerius ipsa volet oratio ad piissimas aures Dei, qui nos clementer exaudiat in tempore opportuno. Singulis quoque diebus intra missarum solemnia, post pacis osculum, cum jam pro peccatis mundi offerenda vel sumenda est hostia salutaris, omnes tam viri quam mulieres humiliter prosternantur in terram, et a clericis psalmus iste, Deus venerunt gentes in haereditatem tuam , alta voce cantetur: quo cum hoc versu devote finito: Exsurgat Deus, et dissipentur inimici ejus, et fugiant a facie ejus qui oderunt eum , sacerdos qui celebrat, orationem istam super altare decantet: Deus, qui admirabili providentia cuncta disponis, te suppliciter exoramus ut terram quam unigenitus Filius tuus proprio sanguine consecravit de manibus inimicorum crucis eripiens, restituas cultui Christiano, vota fidelium ad ejus liberationem instantium misericorditer dirigendo in viam salutis aeternae. Per eumdem Dominum nostrum, etc. In illis autem ecclesiis in quibus conveniet processio generalis, truncus concavus statuatur tribus clavibus consignatus, una penes honestum presbyterum, alia penes devotum laicum, et tertia penes aliquem regularem fideliter conservandis, in quo clerici et laici, viri et mulieres, eleemosynas suas ponant in terrae sanctae subsidium convertendas secundum dispositionem eorum quibus haec fuerit sollicitudo commissa. Porro super processu et transitu modesto et ordinato, congruo loco et tempore faciendo, nondum oportet aliquid diffinire, donec exercitus Domini cruce signetur; sed tunc pensatis undique circumstantiis, quaecunque viderimus opportuna de prudentum virorum consilio statuemus. Ad haec igitur exsequenda dilectos filios . . . de Salem et . . . quondam de Novocastro abbates et C. decanum Spirensem et praepositum Augustensem, viros utique probatae honestatis et fidei, deputamus: qui ascitis secum viris providis et honestis, auctoritate nostra statuant et disponant quaecunque ad hoc negotium promovendum viderint expedire, facientes quae statuerint in singulis dioecesibus per viros idoneos ad hoc specialiter deputatos fideliter ac sollicite procurari. Quocirca universitatem vestram rogando monemus et obsecramus in Domino, per apostolica vobis scripta mandantes et in virtute Spiritus sancti injungentes quatenus eis pro Christo legatione fungentibus tales vos exhibere curetis, necessaria ministrantes eisdem, quod per vos et in vobis fructum faciant exoptatum. In eumdem modum per Magdeburgensem et Bremensem provincias. In eumdem modum per Coloniensem provinciam. In eumdem modum per Sardiniam. In eumdem modum per Salzeburgensem provinciam. In eumdem modum per Dalmatiam. In eumdem modum per Treverensem provinciam. In eumdem modum per Ravennatem. In eumdem modum per Poloniam. In eumdem modum per Mediolanensem et Januensem provincias constitutis. In eumdem modum per Suetiam. In eumdem modum per Marchiam Anconitanam. In eumdem modum per Lundensem provinciam. In eumdem modum per Hungariam. In eumdem modum per Angliam. In eumdem modum Pragensi episcopo, et abbatibus, prioribus et universis Christi fidelibus per Boemiam constitutis. In eumdem modum per Tusciam. In eumdem modum per Hiberniam. In eumdem modum per Norwegiam. In eumdem modum per Calabriam. In eumdem modum per Scotiam. In eumdem modum universis per regnum Franciae constitutis. Pium et sanctum propositum quod de subventione terrae sanctae pro communi salute, Deo inspirante, concepimus et perducere satagimus ad effectum, ex generalibus litteris poteritis advertere manifeste. Cum ergo de sinceritate ac sollicitudine vestra geramus fiduciam pleniorem, vosque reputemus idoneos ad fungendum pro Christo legationis officio in hac causa, devotionem vestram monemus, rogamus et obsecramus in Domino, per apostolica vobis scripta districte praecipiendo mandantes et in remissionem peccaminum injungentes quatenus, accensi zelo fidei Christianae, per Maguntinensem provinciam portetis in humilitate cordis et corporis verbum crucis, et ad vindicandam injuriam crucifixi fideles ipsius, prout in generalibus litteris continetur, cura sollicita et accurata sollicitudine inducatis, exsequentes diligenter et efficaciter universa quae ad subsidium terrae sanctae in eisdem litteris videbitis comprehensa, quae a vobis volumus studiose notari. Ut autem operum exhibitione monstretis vos portare in cordibus vestris stigmata Jesu Christi, districte praecipimus quatenus, excutientes ab omni munere manus vestras, nec aliquid praeter victum et alia necessaria recipientes a quoquam, qui etiam moderate sumentes haec eadem et modeste, in evectionibus quatenarium et in personis senarium numerum singuli vestrum nullatenus excedatis; ita modum atque modestiam in iis aliisque servantes ut in vobis nihil reprehensibile valeat inveniri per quod offendiculum credito vobis Evangelio praebeatur; promoventes eo studio ac vigilantia causam Christi ut multorum et magnorum bonorum quae de ipsa credimus proventura participes existatis. Si quid autem pro terrae sanctae succursu fuerit vobis oblatum, faciatis illud apud aliquem religiosum locum studiose reponi, significaturi nobis in fine anni processum et profectum sollicitudinis vestrae, ut cognoscere valeamus apud quos profeceritis in personis aut rebus ad hoc salutare negotium deputatis, nostrumque vobis beneplacitum rescribamus, docentes qualiter in antea procedere debeatis. In eumdem modum episcopo quondam Halberstatensi, et F. quondam abbati de Sichen, per Magdeburgensem et Bremensem provincias. In eumdem modum magistris Oliverio Coloniensi scholastico, et Hermanno decano Bunnensi, per Coloniensem provinciam. In eumdem modum episcopo Ratisponensi, et praeposito Salzeburgensi. In eumdem modum Vilariensi et de Romerdorf abbatibus per Treverensem provinciam. In eumdem modum archiepiscopo Gneznensi. In eumdem modum Upsallensi archiepiscopo. Pium et sanctum, etc., usque rescribamus. Sane volumus et mandamus ut per totam Suetiam cum consilio venerabilis fratris nostri Ludensis archiepiscopi apostolicae sedis legati, secundum praescriptam formam hoc negotium exsequaris. Nos enim eidem archiepiscopo nostris damus litteris in mandatis ut tibi super hoc consilium tribuat opportunum. In eumdem modum Lundensi archiepiscopo apostolicae sedis legato. Pium, etc., usque accensus zelo fidei Christianae adjungas tibi viros idoneos, cum quibus per totum regnum Danorum portes, etc., usque fideles ipsius diligenter inducas, etc., usque in evectionibus, cum pro hac causa processeris, vicenarium numerum non excedas, etc., usque causam Christi, ut particeps fias multorum et magnorum, etc., usque rescribamus. Sane scribimus venerabili fratri nostro Upsallensi archiepiscopo ut ipse per totam Suetiam cum tuo consilio secundum praescriptam formam hoc negotium exsequatur. Quare volumus et mandamus ut super hoc ei consilium tribuas opportunum. In eumdem modum Galtero Londoniensi archidiacono, cancellario et magistro Phi. de Oxoniae per Angliam. In eumdem modum episcopo Florentino, et archiepiscopo Pistoriensi per Tusciam. In eumdem modum archiepiscopo Dubliniensi et abbati Mellifontis per Hiberniam. In eumdem modum Nidrosiensi archiepiscopo per Norwegiam. In eumdem modum Ariminensi et Anconitano episcopis per Anconitanam marchiam. In eumdem modum Sancti Andreae et Glasquensi episcopis per Scotiam. In eumdem modum Calaritano et Turritano archiepiscopis per Sardiniam. In eumdem modum Spalatino et Ragusino episcopis per Dalmatiam. In eumdem modum Parmensi episcopo et abbati Sancti Stephani Bononiensis. In eumdem modum archiepiscopis et episcopis Hungariae, ita quod quilibet in dioecesi sua. In eumdem modum Nicolao subdiacono nostro. In eumdem modum Cusentino archiepiscopo et abbati Sambucinensi. In eumdem modum Roberto tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbytero cardinali, apostolicae sedis legato. Vineam Domini Sabaoth multiformes moliuntur bestiae demoliri, quarum incursus adeo invaluit contra ipsam ut ex parte non modica pro vitibus spinae succreverint, et, quod gementes referimus, ipsae jam vites proferant pro uva labruscam, infectae multipliciter et corruptae. Illius ergo testimonium invocamus qui testis est in coelo fidelis quod inter omnia desiderabilia cordis nostri duo in hoc saeculo principaliter affectamus, ut ad recuperationem videlicet terrae sanctae ac reformationem universalis Ecclesiae valeamus intendere cum effectu: quorum utrumque tantam requirit provisionis instantiam ut absque gravi et grandi periculo ultra dissimulari nequeat vel differri. Unde supplicationes et lacrymas frequenter effudimus coram Deo, humiliter obsecrantes quatenus super iis suum nobis beneplacitum revelaret, inspiraret affectum, accenderet desiderium, et propositum confirmaret, facultatem et opportunitatem praestando ad ea salubriter exsequenda. Quapropter habito super iis cum fratribus nostris et aliis viris prudentibus frequenti ac diligenti tractatu, prout tanti sollicitudo propositi exigebat, hoc tandem ad exsequendum praedicta de ipsorum consilio providimus faciendum, ut quia haec universorum fidelium communem statum respiciunt, generale concilium juxta priscam sanctorum Patrum consuetudinem convocemus propter lucra solummodo animarum opportuno tempore celebrandum: in quo ad exstirpanda vitia et plantandas virtutes, corrigendos excessus, et reformandos mores, eliminandas haereses, et roborandam fidem, sopiendas discordias, et stabiliendam pacem, comprimendas oppressiones, et libertatem fovendam, inducendos principes et populos Christianos ad succursum et subsidium terrae sanctae tam a clericis quam a laicis impendendum, cum caeteris quae longum esset per singula numerare, provide statuantur inviolabiliter observanda circa praelatos et subditos regulares et saeculares quaecunque de ipsius approbatione concilii visa fuerint expedire ad laudem et gloriam nominis ejus, remedium et salutem animarum nostrarum, ac profectum et utilitatem populi Christiani. Quia vero ante biennium universale non posset concilium commode congregari, disposuimus interim per viros prudentes in singulis provinciis plenius explorare quae apostolicae provisionis limam exposcunt, et praemittere viros idoneos ad terrae sanctae negotium procurandum, ut si, exigente necessitate sacrum concilium approbaverit, nos personaliter ipsum negotium assumamus efficacius promovendum. Credentes igitur hoc salutare propositum ab illo descendere a quo est omne datum optimum et omne donum perfectum, universitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus vos taliter praeparetis quod a praesenti Dominicae Incarnationis millesimo ducentesimo decimo tertio anno usque ad duos annos et dimidium, praefixis vobis pro termino Kalendis Novembris, nostro vos conspectui praesentetis cum modestia et cautela, ita quod in vestra provincia unus vel duo de suffraganeis valeant episcopi remanere pro Christianitatis ministeriis exercendis; et tam illi quam alii qui canonica forte praepeditione detenti personaliter venire nequiverint, idoneos pro se dirigant responsales, personarum, et evectionum mediocritate servata quam Lateranense concilium definivit, ut nullus omnino plures, quivis autem pauciores secum adducere possit; nec quisquam superfluas faciat et pomposas, sed necessarias tantum et moderatas expensas, ostendendo se actu et habitu verum Christi cultorem, cum non saecularis applausus, sed spiritualis profectus in hoc sit negotio requirendus. Injungatis autem vos, fratres archiepiscopi et episcopi, ex parte nostra universis Ecclesiarum capitulis, non solum cathedralium, sed etiam aliarum, ut praepositos vel decanos aut alios viros idoneos ad concilium pro se mittant, cum nonnulla sint in ipso tractanda quae specialiter ad Ecclesiarum capitula pertinebunt. Interim vero et per vos ipsos et per alios viros prudentes universa subtiliter inquiratis quae correctionis aut reformationis studio indigere videntur, et ea fideliter conscribentes, ad sacri concilii perferatis examen, circa subventionem necessariam terrae sanctae, ubi Deus rex noster ante saecula salutem in medio terrae dignatus est operari, opem et operam efficaciter impensuri, assistendo fideliter et prudenter iis quos deputaverimus ad hoc negotium specialiter procurandum. Nullus itaque se fallaciter excusando ab exsecutione tam sancti operis subtrahat, si canonicam vult effugere ultionem. Nemo dissensionum obstacula vel itinerum impedimenta causetur, quae, Domino faciente signum in bonum, ex magna jam parte cessare coeperunt. Nam et quanto imminent majora pericula, tanto potiora remedia convenit adhiberi. Nunquam enim navigavit per aequora qui semper exspectat ut mare non concitet ex se fluctus. Datum Laterani, XIII Kal. Maii, pontificatus nostri anno decimo sexto. In eumdem modum scriptum est archiepiscopo et episcopis, abbatibus, prioribus constitutis per provincias Maguntinensem, Bremensem, Gneznensem, Salzebargensem, Treverensem, Magdeburgensem, Coloniensem, Eboracensem, Tarantasiensem, Armachanensem, Ravennatensem, Ragusiensem, Mediolanensem, Arelatensem, Narbonensem, Jadrensem, Nidrosiensem, Januensem, Bisuntinensem, Arborensem, Aquilegensem, Cantuariensem, Spalatinensem, Gradensem, Turritanensem, Dubliniensem, Upsallensem, Ebredunensem, Casselensem, Heracliensem, Atheniensem, Thessalonicensem, Larissensem, Patracensem, Cretensem, Tuamensem, Lundensem, Strigoniensem, Calaritanensem, Andrinopolitanensem, Lugdunensem, Aquensem, Antibarensem, Macrensem, Neupratensem, Messinopolitanensem, Pisanam, Tripolitanam, Verisiensem, Tyrensem, Philippensem, Terraconensem, Toletanensem, Bracarensem, Compostellanam, Corinthiensem, Nazarensem, Senonensem, Rotomagensem, Turonensem, Bituricensem, Burdegalensem. In eumdem modum archiepiscopo, episcopis, abbatibus et prioribus constitutis per Cyprum, Calabriam, Siciliam, Bulgariam et Blachiam, Scotiam. In eumdem modum Catholico et archiepiscopis et episcopis nec non abbatibus per Armeniam. In eumdem modum episcopo Pragensi, episcopo Regensi, et Maronitanensi, Sertensi, et Miditensi archiepiscopis, et episcopo Cofonensi, ita quod unicuique seorsim. In eumdem modum episcopis per Tusciam et Marchiam Anconitanam et ducatum Spoleti constitutis. In eumdem modum patriarchae et Archiepiscopis et episcopis et abbatibus tam Latinis quam Graecis per Constantiponolitanam provinciam constitutis. In eumdem modum illustri Constantinopolitano Imperatori, usque ex se fluctus. Cum ergo deceat et expediat ut tua imperialis sublimitas ad synodum tam solemnem nuntios dirigat speciales, serenitatem tuam monemus et exhortamur attentius quatenus praescripto termino, vita comite, viros idoneos dirigere non postponas, per quos tuae nobis aperias beneplacitum voluntatis; quia, quantum cum honestate poterimus, ad tuum libenter et efficaciter intendemus commodum et honorem. Datum. In eumdem modum Philippo illustri regi Francorum. In eumdem modum regibus Aragonum, Navarrae, Castellae, Legionensi, Portugalensi, Cypri, Norwegiae, Corkaiae, Lumbricensi, Conacciae, Mindiensi, Suetiae, ita quod unicuique seorsim. In eumdem modum magistro et fratribus militiae Templi. Vineam Domini Sabaoth, etc., usque donum perfectum, universis archiepiscopis et episcopis ac aliis ecclesiarum praelatis per universas fere Christianorum provincias constitutis per apostolica scripta praecipiendo mandamus ut se ipsos taliter praeparent, etc., verbis competenter mutatis, usque requirendus. Injungant etiam archiepiscopi et episcopi ex parte nostra universis Ecclesiarum capitulis, etc., usque fluctus. Cum igitur in hoc generali concilio sint multa tractanda quae ad statum vestri ordinis pertinebunt, decet et expedit ut ad idem concilium viros idoneos destinetis, qui negotia vestra debeant fideliter procurare. In eumdem modum magistro et fratribus Hospitalis Jerosolymitani. In eumdem fere modum abbati et conventui Cisterciensi, et abbati et conventui Praemonstratensi, unicuique seorsim. In eumdem modum capitulo Constantinopolitano, usque cum modestia et cautela. Qui vero canonica forte praepeditione detenti personaliter venire nequiverint, idoneos pro se dirigant responsales; nec quisquam superfluas, etc., usque requirendus. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ei qui, auctore Deo, Constantinopolitanae Ecclesiae praesidebit, ex parte nostra quae praemissa sunt fideliter nuntietis, ut et ipse juxta priscam formam nostro se conspectui repraesentet; nihilominus de collegio vestro viros idoneos pro vobis ad hoc sacrum concilium transmissuri, cum nonnulla sint in ipso tractanda quae specialiter ad Ecclesiarum capitula pertinebunt. Interim vero per vos ipsos et alios viros prudentes, etc., usque perferatis examen. Nullus itaque se fallaciter, usque ex se fluctus. Datum. Pium et sanctum propositum quod de subventione terrae sanctae pro communi utilitate, Deo inspirante, concepimus et perducere satagimus ad effectum, ex generalibus litteris poteritis advertere manifeste. Ad hoc igitur salutare propositum exsequendum dilectum filium nostrum Robertum tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyterum cardinalem, apostolicae sedis legatum, virum utique probatae honestatis et fidei, destinamus, merito suae probitatis speciali gratia nobis acceptum, per apostolica vobis scripta praecipiendo mandantes quatenus eum vice nostra, imo potius vice Christi, devote suscipere ac honeste tractare curetis, ipsius salubribus monitis et mandatis humiliter intendentes, praesertim in iis quae pertinent ad subsidium terrae sanctae. Nos enim quod super iis et aliis ad suae legationis officium pertinentibus provida deliberatione statuerit praecipimus inviolabiliter observari; concedentes eidem ut evellat et destruat, aedificet atque plantet, quae sibi evellenda et destruenda, aedificanda occurrerint et plantanda. Datum, etc. Ut efficacius possis intendere ad subsidium terrae sanctae, praesentium tibi auctoritate concedimus ut iis qui ad tuam vocationem devote convenerint ad audiendum verbum salutiferae crucis, de injunctis sibi poenitentiis vice nostra certam valeas indulgentiam impertiri. De torneamentis autem hoc tibi duximus concedendum, ut de virorum prudentum consilio salubriter statuas quod terrae sanctae utilitati secundum Deum videris expedire. Datum, etc. Quam sincerum dilectionis affectum erga te ac filium tuum et regnum Franciae habeamus novit ille qui testis est in coelo fidelis, cujus super hoc testimonium secure possumus invocare. Adeo quippe regni tui exaltationem diligimus, privilegiata semper opera commendantes quae processerunt de ipso, quod aequanimius Ecclesiae Romanae quam ipsi regno sustineremus magnum aliquid adversitatis accidere, cum facilius haec quam illud ab imminenti posset periculo liberari. Ut ergo super hoc amplius securus reddaris et certus, mittimus ad tuam regalem praesentiam dilectum filium nostrum Robertum tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyterum cardinalem, apostolicae sedis legatum, virum utique probatae honestatis et fidei, qui ea quae plenius accepit a nobis, expressius tibi referat viva voce; serenitatem tuam rogantes et exhortantes in Domino quatenus eum benigne recipias et honeste pertractes, ipsius acquiescendo salubribus monitis et consiliis propter Deum. Datum. In eumdem modum nobili viro Ludovico charissimi in Christo filii nostri Philippi regis Francorum illustris primogenito. In eumdem modum nobili mulieri Blancae uxori nobilis viri Ludovici charissimi in Christo filii nostri illustris regis Francorum primogeniti. Ex litteris quas aliquoties tua nobis fraternitas destinavit et aliis quoque indiciis cognovimus evidenter te non solum ad sacrosanctam Romanam Ecclesiam matrem tuam, verum etiam ad personam nostram specialiter devotionem habere debitam et devotam. Propter quod habentes te in visceribus charitatis, tibi compatimur in tribulationibus quas pateris et pressuris: quamquam et tibi et nobis sit in eis ipsius gloriandum, cum id quod in praesenti est momentaneum et leve tribulationis hujusmodi supra modum in sublimitate pondus aeternae gloriae operetur, nec sint condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam revelandam in illis qui pro Christi nomine patiuntur. Propter quod Apostolus sibi placebat in infirmitatibus suis, in contumeliis, in necessitatibus, in persecutionibus et angustiis quas sustinebat pro Christo, et cum infirmabatur, tunc maxime potens erat, sciens quod virtus in imfirmitate perficitur, et quod licet per eam homo corrumpatur exterior, interior tamen per eamdem jugiter renovatur. Timentibus enim Deum omnia cooperantur in bonum, qui suos non solum de tribulationis angustia liberat, sed etiam in ipsa tribulatione dilatat, ut quasi meridianus fulgor consurgat eis ad vesperam, et cum se consumptos putaverint, ut lucifer oriantur. Benedicas igitur Deo et Patri Domini nostri Jesu Christi, qui te in omni benedictione spirituali secundum gratiae suae divitias benedixit, et ut esses immaculatus in conspectu ipsius, dedit tibi ut non solum credas in Christum, sed pro Christo etiam patiaris. Porta ergo, charissime frater, in corpore tuo stigmata Jesu Christi, per quem mundus tibi crucifixus est et tu mundo. Stabilis esto et adversus mundanas adversitates immobilis, abundans in opere Dei semper, sciens quod labor tuus non est inanis in Domino, et sicut in te Christi passiones abundant, ita et per Christum abundet consolatio tua, qui te supra id quod potes non patietur tentari, sed faciet in ipsa tentatione proventum, ut valeas sustinere; cum jam ipso docente didiceris in quibus es esse sufficiens, et cum Apostolo scias satiari, scias et esurire, et abundare, et penuriam pati, ac possis in eo qui te confortat omnia tolerare. Fideles quoque ab infidelibus in captivitate detentos sedulis exhortationibus corrobora et confirma, ne deficiant in tribulationibus suis, sed cogitantes in lucta victoriam et praemium in labore, bonum certamen certare, non desinant, et cursum servando fidem feliciter consummare, ut de reliquo coronam justitiae merito valeant exspectare, quam reddet eis in illa die Dominus justus judex; scientes quod nos ab liberationem eorum studium diligens et operam efficacem, si desuper datum fuerit, satagimus adhibere. Denique ad tuam duximus notitiam perferendum quod cum inter omnia desiderabilia cordis nostri duo in hoc saeculo principaliter affectemus, ut ad recuperationem videlicet terrae sanctae ac reformationem universalis Ecclesiae valeamus intendere cum effectu, hoc ad exsequendum praedicta de fratrum nostrorum consilio providimus faciendum, ut scilicet quia haec universorum fidelium communem statum respiciunt, generale concilium juxta priscam sanctorum Patrum consuetudinem convocemus opportuno tempore celebrandum: in quo ad exstirpanda vitia et plantandas virtutes, corrigendos excessus, et reformandos mores, eliminandas haereses, et roborandam fidem, sopiendas discordias, et stabiliendam pacem, comprimendas oppressiones, et libertatem fovendam, inducendo principes et populos Christianos ad succursum et subsidium terrae sanctae tam a clericis quam laicis impendendum, cum caeteris quae longum esset per singula numerare, provide statuantur, inviolabiliter observanda circa praelatos et subditos regulares et saeculares, ad divini nominis gloriam et honorem, remedium et salutem animarum nostrarum, ac profectum et utilitatem populi Christiani; patriarchis, archiepiscopis et episcopis per universas fere Christianorum provincias constitutis per scripta nostra mandantes ut se taliter studeant praeparare quod a praesentis Dominicae Incarnationis millesimo ducentesimo tertio decimo anno usque ad duos annos et dimidium, praefixis sibi pro termino Kalendis Novembris, nostro se conspectui repraesentent cum modestia et cautela; ita quod qui canonica forte praepeditione detenti personaliter venire nequiverint, aut remanserint pro Christianis ministeriis exercendis, idoneos pro se dirigant responsales. Quia igitur in tanto negotio tuam desideramus habere praesentiam, fraternitatem tuam rogandam duximus et monendam, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus, si fieri poterit, personaliter ad praesentiam nostram accedas termino suprascripto. Quod si forsan venire nequiveris, saltem aliquem virum idoneum pro te ad concilium mittere non postponas. Tu denique, venerabilis frater in Christo, tuarum nobis apud justissimum judicem et piissimum Patrem orationum impertire suffragium, quo plurimum indigemus. A memoria vestra non excidit quam solemni voto vos ad terrae sanctae subsidium astrinxistis. Licet autem propositum vestrum ad alia postmodum declinaverit, votum tamen nihilominus in sua firmitate permansit; quia etsi cuique sit in vovendo libertas, est tamen necessitas in reddendo, cum sit scriptum: Vovete et reddite Domino Deo vestro : quorum primum pertinet ad consilium, secundum pertinet ad praeceptum. Cum igitur opportunum vobis tempus immineat reddendi Domino vota vestra, universitatem vestram rogamus, monemus et exhortamur in Domino, per apostolica vobis scripta praecipiendo mandantes quatenus vos taliter praeparetis quod non transgressores voti, sed exsecutores diligentes inveniamini et fideles; pro certo scientes quod si forte divino timore postposito negligeretis efficere quod mandamus, grave vobis immineret salutis dispendium apud Deum et infamiae quoque opprobrium apud mundum; quemadmodum econtrario, si quod vobis injungimus curaveritis adimplere, et laudem apud homines temporalem et mercedem apud Deum merebimini sempiternam. Pium et sanctum propositum quod de subventione terrae sanctae pro communi utilitate, Deo inspirante, concepimus et perducere satagimus ad effectum, ex generalibus litteris ad universas pene Christianorum provincias destinatis, quorum tibi transcripta dirigimus, intelliges manifeste. Super quo tanto pleniori gaudio hilaresces quanto profecto id ardentiori desiderio affectasti. Ne vero detestabilis conversatio quorumdam inhabitantium terram ipsam hujus salutaris exsecutionem propositi aut impediat aut retardet, cum Deum suis nefandis operibus non ad indulgentiam provocent, sed ad iram, charissimam nobis tuae fraternitatis prudentiam obsecramus in Domino quatenus more prudentis medici ad lethalem eorum plagam curandam diversis experimentis utaris, eosque studeas ad veram poenitentiam revocare, si forte salubribus acquiescendo consiliis divinae virtutis accipiant medicinam, per quam divinae sentiant medicinae virtutem. Licet autem dura Saracenorum perfidia non consueverit humilibus Christianorum precibus emolliri, ut tamen ille nostram humilitatem respiciat qui superbis resistit, humilibus vero dat gratiam, de virorum prudentum consilio divinum prae oculis timorem habentium, Soldanum Damasci et Babyloniae, qui haereditatem Christi detinet occupatam, apostolicis providimus litteris humiliter praemonendum secundum formam quam in ipsis litteris videbis expressam. Nam et dispositionibus nostris auditis, quae utinam cum possent omnino latere, fortassis omnipotens Deus suum in eum terrorem immittet, et benigne rogatus ostendet facere se spontaneum quod dure compulsus facturum se putaret invitum. Unde volumus et mandamus quatenus cum nuntiis nostris viros providos et fideles ad eum facias destinari, qui apud ipsum nostrum studeant promovere mandatum. Interim autem charissimum in Christo filium nostrum Joannem Jerosolymitanum regem illustrem et tam Hospitalis quam militiae Templi fratres, cum peregrinis pariter et indigenis, ad defensionem et custodiam hujus terrae prudenter moneas et inducas; ne ei quidquam adversi valeat evenire, divino semper auxilio invocato. Quia vero tuam nobis praesentiam ad hoc salutare propositum exsequendum valde credimus necessariam, imo quammaxime fructuosam, fraternitatem tuam rogandam duximus et monendam, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus, si videris posse fieri absque gravi dispendio terrae sanctae, praefixum ad universale concilium celebrandum quam cito poteris satagas terminum praevenire, ducens aliquos viros tecum in consilio providos et in commisso fideles, qui plene noverint circumstantias causarum et rerum, temporum et locorum: quibus undique circumspectis, ad liberationem haereditatis Dominicae utilius intendere valeamus. Tu denique, venerabilis frater in Christo, tuarum nobis apud justissimum judicem et piissimum Patrem orationum impertire suffragium, quo plurimum indigemus. Daniele propheta testante, didicimus quod est Deus in coelo, qui revelat mysteria, mutat tempora, et transfert regna, ut universi cognoscant quod dominatur Excelsus in regno hominum, et cui voluerit dabit illud. Hoc autem evidenter ostendit quando Jerusalem et fines ipsius in manus fratris tui tradi permisit, non tam propter ejus virtutem quam propter offensam populi Christiani Deum ipsum ad iracundiam provocantis. Nunc autem ad illum conversi speramus quod ipse miserebitur nostri, qui secundum Prophetam cum iratus est, non obliviscitur misereri. Unde illum imitari volentes qui de se dicit in Evangelio: Discite a me quia mitis sum et humilis corde , magnitudinem tuam humiliter obsecramus quatenus ne propter violentam detentionem praefatae terrae plus adhuc effundatur humani sanguinis quam hactenus est effusum, saniori utens consilio restituas eam nobis, de cujus detentione, praeter inanem gloriam, forte plus tibi difficultatis quam utilitatis accrescit; ipsaque reddita, et dimissis utrinque captivis, quiescamus a mutuis impugnationum offensis; ita quod apud te non sit deterior conditio gentis nostrae quam apud nos est conditio gentis tuae. Latores ergo praesentium ad tuam praesentiam destinatos rogamus ut benigne suscipias et honeste pertractes, dignum illis responsum tribuens cum effectu. Ex vestris accepimus litteris quod cum ordinationem de quibusdam praebendis in Ecclesia Xantonensi vacantibus vobis duobus et dilecto filio abbati de Talemundo duxerimus committendam, . . archidiacono et A. Fulcerio canonico Xantonensibus, instantibus vobis duobus, tertio per litteras excusato, ut mandatum apostolicum impleretis, pars capituli facultatum insufficientiam allegavit, producens nihilominus quoddam privilegium felicis recordationis Alexandri papae praedecessoris nostri, per quod ei videbatur indultum ne plures recipere cogerentur quam suppeterent Ecclesiae facultates. Vos tandem, auditis hinc inde propositis, de assensu partium ipsum negotium cum attestationibus quas ad praesentationem capituli recepistis de insufficientia facultatum et transcripto memorati privilegii vestris sigillis inclusis ad sedem apostolicam remisistis. Cum autem nobis fuerit pro capitulo supplicatum ut secundum hoc dignaremur illi Ecclesiae providere, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, inquisita super praemissis plenius veritate, de omnibus vel aliquibus praebendarum illarum secundum facultates Ecclesiae ordinetis juxta cursum in Xantonensi Ecclesia consuetum. Quod si forte de omnibus vel aliquibus nequiveritis ordinare, ordinationem ipsam usque ad tempus concilii differatis; praefato capitulo injungentes ut tunc nuntios mittant ad nostram praesentiam speciales, super hoc mandatum apostolicum recepturos. Nullis litteris veritati et justitiae praejudicantibus, etc. Tu denique, fili abbas, super te ipso, etc. Datum Laterani, II Non. Junii, pontificatus nostri anno XVI. Sanctissimo Patri et benignissimo domino Innocentio Dei gratia summo pontifici Hugosola Dei permissione Regensis episcopus et Thedisius canonicus Januensis, humiles servi ejus, cum longitudine dierum et vita perenni, ad oscula pedum seipsos. Sanctitati vestrae insinuatione praesentium innotescat quod de facto comitis Tolosani, quod olim insufficientiae nostrae providentia vestra commisit, processimus in hunc modum. Sane prius apud Sanctum Aegidium infra tres menses secundum tenorem apostolici rescripti concilium habuimus archiepiscoporum, episcoporum et aliorum praelatorum Ecclesiae, baronum etiam, et aliorum quorum praesentiam novimus opportunam; ante omnia per litteras nostras comiti memorato mandantes ut haereticos et rotarios de terra sua expelleret, alia etiam mandata impleret humiliter ad quae tenebatur astrictus pluribus juramentis; ne si forte mandata illa implere negligeret, purgationi suae impedimentum praestaret. Cumque vocatus venisset ad concilium, et per operis evidentiam manifeste nobis et toti concilio constitisset quod mandata quae de haereticis et rotariis expellendis et aliis causis multis et negotiis diversis temporibus a diversis legatis, et praecipue a bonae memoriae magistro Milone, sibi facta fuerant non impleverat nec implebat, consilium fuit omnium et communis deliberatio, ipsum non debere tunc temporis ad purgationem admitti. Non enim verisimile videbatur quod in tantis criminibus, videlicet super haeresi et nece legati, bene juraret qui toties in minoribus causis et articulis sua fuerat juramenta transgressus. Injunctum itaque sibi fuit a praelatis qui convenerant ad colloquium et a nobis ut haereticos et rotarios de suo districtu expelleret, et alia nihilominus impleret humiliter et devote de quibus constabat ipsum juramentis plurimis obligatum fuisse; quatenus cum in iis et aliis se dignum fecisset, requisiti ab ipso circa personam ejus apostolicum exsequeremur mandatum. At ipse recedens a nobis, non solum non implevit quae mandavimus, verum datus in reprobum sensum ex toto, et oblitus multam gratiam et misericordiam quam ultra suorum exigentiam meritorum apud apostolicam sedem invenit, coepit iniquitati iniquitatem apponere ac praeteritis abominationibus et criminibus committere graviora: propter quae a legatis de communi consilio praelatorum multoties fuit anathematis mucrone percussus, et exposita terra ejus. Nec credat apostolica circumspectio nos in exsequendo mandato vestro exstitisse aliquatenus desides vel remissos. Saepissime enim dictum comitem ex parte vestra citavimus, et ad praesentiam nostram venire contempsit; nec venerabilibus Patribus Carpentoractensi et Vasionensi episcopis et clericis eorum, quibus usque ad summam fere mille marcharum per me Regensem et bonae memoriae magistrum Milonem sub poena excommunicationis quondam fuerat condemnatus, et aliis ecclesiasticis et miserabilibus personis, quas exhaeredaverat, voluit satisfacere coram nobis, quae omnia per venerabilem Patrem Nemausensem episcopum, tunc Sancti Ruffi abbatem, et litteras nostras et per me Thedisium, qui postmodum ad pedes vestros accessi, benignitati vestrae curavimus diligentissime intimare. Postquam autem a beatitudine vestra hoc anno recepimus super eodem negotio iteratum mandatum, licet a comite ipso nunquam fuerimus requisiti, apud Avenionensem civitatem in Provincia continuo vocavimus Ecclesiarum praelatos, quorum consilio et deliberatione mandatum vestrum tutius exsequi valeremus. Verum ego Thedisius gravissima infirmitate praeventus, et multi ex praelatis, quia generalis corruptio aeris ibi erat, nequivimus colloquio interesse; sicque factum est ut necessario negotium differretur. Deinde quando tempus habuimus opportunum, venerabiles Patres Narbonensis apostolicae sedis legatus et Burdegalensis archiepiscopi, multi praeterea episcopi, et alii Ecclesiarum praelati, juxta Tolosam apud Vaurum ad citationem nostram ad concilium convenerunt: a quibus, prout tenebamur, in tanto negotio consilium requisivimus diligenter. Ipsi vero post multam deliberationem et diligentem tractatum consilium suum nobis in scriptis dederunt, quatuor, nomine omnium, sigillatum sigillis, sicut de verbo ad verbum inferius plenius continetur. In nomine Domini nostri Jesu Christi. Amen. Hoc est consilium quod dominus Narbonensis archiepiscopus, apostolicae sedis legatus, et alii Ecclesiarum praelati qui fuerunt in concilio apud Vaurum, dederunt Regensi episcopo et magistro Thedisio canonico Januensi judicibus delegatis a domino papa super negotio comitis Tolosani. Consuluerunt enim eis quod comes Tolosanus propter multiplices causas et rationes non debebat ab eis ad purgationem admitti, tam super crimine haereticae pravitatis, quam super nece legati. Constat enim et notorium est quod de expellendis haereticis et rotariis de terra sua et aliis multis articulis multoties praestitit juramenta in manibus legatorum, quorum nullam servavit. Imo postquam ab apostolica sede rediit, apud quam multam misericordiam et gratiam invenit ultra suorum exigentiam meritorum, iniquitatem iniquitati apponens, adauxit pedagia, impugnavit Ecclesiam et pacem cum rotariis et haereticis incessanter impugnat, receptavit haereticos, fovit et fovet, et quanta potuit et potest virtute defendit. Mille insuper et ultra de crucesignatis clericis et laicis rotarii ejus et complices occiderunt. Praeterea abbatem de Montealbano fere per annum captum detinuit, abbatem de Moysiaco coepit, episcopum Agennensem de propria sede cum rotariis ejecit, et civitate sua et aliis bonis omnibus spoliavit, et damnificavit eum in valentia quindecim millium solidorum. Adeo praeterea infamatus fuit et est de haeresi a longis retro temporibus apud bonos et graves quod invincibiliter praesumitur contra ipsum. Propter istas et alias plurimas enormitates et manifestos excessus ipsius, quae omnia longum est enarrare, dixerunt praelati et concorditer responderunt quod adeo se fecit indignum ut ei fieri copia Evangeliorum non deberet a legatis vel judicibus delegatis, et etiam quia tali excommunicationis genere propter ea quae dicta sunt tenetur astrictus quod ab eis sine speciali mandato domini papae non potest absolvi. Placuit enim toti concilio ut praesens scriptum sigillis dicti domini Narbonensis archiepiscopi et Albiensis, Tolosani, et Convenarum episcoporum suo et aliorum nomine signaretur. Et quia non poteramus ad purgationem injungendam comiti procedere, juxta consilium praelatorum per litteras nostras bis protestati fuimus comiti saepe dicto quod per ipsum stabat et impedimentum praestiterat ne factum ipsius posset ulterius habere progressum absque summi pontificis licentia speciali. Profecto, praeter alias iniquitates et abominationes ipsius, abbatem de Montealbano fere per annum tenuerat vinculis mancipatum, nec non de sede propria bonis omnibus spoliatum ejecerat episcopum Agennensem. Ipse tamen nobis postea per quemdam notarium suas litteras destinavit, in quibus misericordiam potius quam judicium implorabat, postulans a nobis ut vel mitteremus Tolosam ad ipsum, aut ei assignaremus locum alium competentem. Quibus diligenter in scriptis rescripsimus quod in causa ejus propter rationes praefatas procedere nullatenus poteramus, et idcirco noluimus eum gravare vel etiam nos ipsos inutiliter laboribus et expensis. Volentes igitur fines mandati diligentissime custodire, meram et plenam veritatem, scilicet totius facti seriem et processum, beatitudini vestrae breviter intimamus, cui soli Dominus imponendi finem tantis claudibus plenissimam scientiam et potestatem concessit. Ecclesiae suae omnipotens praesidentiam vestram in longitudinem dierum conservet. Sanctissimo Patri ac benignissimo domino Innocentio Dei gratia summo pontifici, Michael divina promissione Arelatensis archiepiscopus, Willelmus Avenionensis, Burnus Vivariensis, Raimundus Uticensis, Arnaldus Nemausensis, Guillelmus Magalonen. Guillelmus Carpentoractensis, Guillelmus Aurasicensis, Gaufridus Tricastinensis et Bertrandus Cavellicensis episcopi, et Raibaldus Vasionensis electus, et Pontius monasterii Sancti Aegidii abbas, humiles servi sanctitatis ipsius, longitudinem dierum cum vita et salute perenni. Utinam infallibiliter et oculata fide posset vestra sanctitas sicut nos possumus intueri qualiter videlicet partes nostras et fere totam provinciam Narbonensem, terras olim miseriae tenebrarum et umbrae mortis, et in quibus nullus ordo, sed confusio inerat sempiterna, per ministerium vestrum et illorum quos ad exstirpandum lolium agro Dominico ante faciem vestram operarios destinastis, Rex gloriae, Dominus fortis et potens, Dominus potens in praelio, ad cultum fidei, ad statum quietis et pacis, et ad debitam reformationem potenter et mirabiliter revocavit. Sane regiones et provinciae quae traditae fuerant Satanae et ministris ejus haereticis, rotariis et caeteris criminosis in exterminium et direptionem, praecipue, quod detestabilius erat, in conculcationem et contemptum nominis Christiani modo sub vigilantia vestra, per gratiam Jesu Christi, qui oriens eas visitavit ex alto, translatae quasi de morte in vitam et de tenebris et confusione ad lucem, in religionis fervore, in tranquillitate temporum, et in multis aliis benedictionibus vestris exsultant adeo et respirant ut quae prius partes et haereditas daemonum poterant non immerito appellari, nunc haereditas sancta et pacis visio rectissime appellentur. Et ut brevitate succincta plurima colligamus magnalia Dei et vestra, quibus de doloribus inferi erepti sumus et ab Aegyptiaca servitute, vix possent auribus apostolicis per alicujus scientiam vel facundiam intimari ad plenum. Pro iis et aliis beneficiis vestris et vere operibus vicarii Jesu Christi, quae ab oriente in occidentem illuminant totum mundum, et a mari usque ad terminos orbis terrae coruscant, firmiter credimus et speramus pro certo quod in retributione justorum reposita est vobis corona justitiae, quam in illum diem redditurus est vestrae beatitudini justus Judex. Verum, Pater sanctissime, adhuc summopere timendum est et cavendum ne venenum hydrae, hoc est, dolosissimae civitatis Tolosae, si non tanquam membrum putridissimum succidatur, et ipsa circumstantia loca jam plene purgata et salubria inficiat iterum et corrumpat, et quod aedificatum est et reformatum a vobis multis laboribus et expensis, in antiquum chaos recidat, aut in multo deterius relabatur. Proinde benignitati vestrae cum devotione omnimoda flexis genibus et profusis lacrymis supplicamus quatenus secundum zelum Phinees, quem habetis, arripiat judicium manus vestra, et fermentatissima civitas illa cum sceleratis omnibus spurcitiis et sordibus quae se infra tumidum ventrem viperae receperunt, cum in sua malitia non sit inferior Sodoma et Gomorrha, debito exterminio radicitus explantetur. Si enim laqueus ille contritus fuerit, et nos erimus liberati. Alioquin in veritate, quae Deus est, vobis loquimur et testamur quod si forte peccatis nostris exigentibus tyrannus ille vel potius haereticus Tolosanus, aut etiam filius ejus, contritum caput et fortius conterendum erigeret, assumptis aliis septem spiritibus nequioribus se, ut singularis ferus et leo rugiens et quaerens quos devoret, singula devastaret, et subverteret universa; ut longe tolerabilius esset Ecclesiam quae est in partibus nostris esse vel habitare inter barbaras nationes quam ad pristinam confusionem redire. Provideat igitur apostolica circumspectio futuris cladibus et occurrat, ne praevaleat inimicus, nec a tam pio, tam sancto, et tam utili opere manus vestra desistat quousque draco Moysi prorsus devoraverit Pharaonis dracones, et fugato Jebusaeo cum incircumcisis aliis et immundis, populus acquisitionis pacifice terra promissionis fruatur. Ad haec, discretioni magistri Thedisii plurima paternitati vestrae referenda commisimus; qui super negotiis et necessitatibus totius provinciae tanquam nobis ipsis indubitanter credatis, si placet. Ipse enim novit in omnibus plenissime veritatem. Conservet Deus sanctitatem vestram Ecclesiae sanctae suae per tempora multa. Datum Aurasicae, decimo Kalendas Martii, anno Domini 1212. Sanctissimo in Christo Patri ac beatissimo domino suo Innocentio Dei gratia summo pontifici, devoti et humiles servi ejus archiepiscopi, episcopi et alii Ecclesiarum praelati in concilio apud Vaurum pro sanctae fidei congregati negotio, cum omni affectione longum vitae spatium et salutem. Ad agendas paternitatis vestrae sollicitudini dignas grates cum nec lingua nec calamus nobis sufficiat, retributorem omnium bonorum exoramus ut nostrum in hac parte suppleat defectum, et abunde vobis retribuat omne bonum quod nobis et nostris aliisque partium nostrarum ecclesiis tribuistis. Cum enim in partibus ipsis pestis haeretica ibi antiquitus seminata nostris temporibus usque adeo succrevisset quod cultus divinus ibidem haberetur omnino in opprobrium et derisum, et in clerum et bona ecclesiastica hinc haeretici, inde rotarii grassarentur, et tam princeps quam populus in reprobum sensum dati a fidei rectitudine deviarent, tandem vigilantiae vestrae sollicitudine faciente, ita nos ex altis oriens misericordia visitavit per sanctos exercitus signatorum, quos ad emundandas spurcitias pestis hujusmodi sapientissime deputastis, et Christianissimum eorum principem comitem Montisfortis, intrepidum Christi athletam, et invictum Dominici praelii bellatorem, Ecclesia, quae tam miserabiliter corruerat, caput incoeperit relevare, et in parte maxima jam destructis adversitatibus et erroribus universis, terra dudum a cultoribus falsorum dogmatum conculcata, nunc divino cultui laudabiliter assuescat. Restant vero adhuc reliquiae dictae pestis. Tolosana videlicet civitas, cum castris aliquot, ubi tanquam sordes in sentinam cadentes residuum pravitatis haereticae se collegit: quorum princeps, comes scilicet Tolosanus, qui ab antiquis temporibus, sicut multoties jam audistis, haereticorum et fautor exstitit et defensor, pro viribus quae sibi remanserunt impugnat Ecclesiam, et quoad potest, pro fidei hostibus, ejus cultoribus se opponit. Ex quo enim a sanctitatis vestrae rediit praesentia cum mandatis in quibus ultra omnem suorum exigentiam meritorum egeratis misericorditer cum eodem, introivit, sicut manifeste videtur, angelus Satanae in cor ejus, et gratiae vestrae beneficiorum ingratus, de iis quae coram vobis promiserat nil implevit. Imo pedagia saepius abjurata vehementer adauxit, et ac si mandatorum ipsorum beneficio renuntiasse intenderet, ad omnes quos scivit vestros et Ecclesiae Dei adversarios se convertit. Sane per Ottonem Dei et Ecclesiae inimicum, opinatus contra ipsam Ecclesiam vires assumere sub ipsius confidentia, manifeste, sicut asseritur, minabatur quod Ecclesiam de finibus suis et clerum radicitus exstirparet, haereticos et rotarios, quos multoties abjuraverat, ex tunc ferventius solito fovere studuit et tenere. Cum enim Catholicorum exercitus obsideret Vaurum, ubi sedes erat Satanae atque erroris haeretici primatia, ipse in subsidium perversorum misit milites et clientes, et in castro suo quod Casseri appellatur fuerunt inventi et combusti a crucesignatis plusquam quinquaginta haeretici de vestitis, praeter credentium eorum multitudinem copiosam. Invocavit etiam contra Dei exercitum Savaricum regis Angliae inimici Ecclesiae senescallum, cum quo Christi pugilem praedictum comitem Montisfortis apud Castrum novum Arii obsidere praesumpsit; sed, Christi dextera faciente, cito fuit ejus praesumptio in confusionem conversa, ita ut pauci Catholici infinitam Arianorum multitudinem effugarent. Praedictorum autem Ottonis et regis confidentia defraudatus, ut qui baculo arundineo nitebatur, cogitavit iniquitatem abominabilem et catholicis auribus detestandam et ad regem Marrochitanum suos nuntios destinavit, subsidium ejus, non solum in terrae nostrae, sed totius Christianitatis excidium, implorando. Sed conatum ejus et damnabilem intentionem superna pietas impedivit. Episcopum Agennensem a sede propria expellendo, bonis omnibus spoliavit. Abbatem de Moissiaco coepit, et abbatem Montisalbani fere per annum tenuit captivatum. Rotarii quoque ipsius et complices peregrinos clericos et laicos innumerabiles variis affecere martyriis, et nonnullos detinent ac diutius tenuere captivos. In omnibus iis non est aversus furor ejus, sed adhuc manus ejus extenta; ita ut fiat quotidie semetipso deterior, et omnia mala quae potest per seipsum et filium ac complices suos Fuxensem et Convenarum comites et Gastonem de Bearno, viros sceleratissimos et perversos, contra Dei Ecclesiam operetur. Cum autem ultione divina et censura ecclesiastica memoratus athleta fidei, comes Christianissimus Montisfortis, terram ipsorum tanquam hostium Dei et Ecclesiae sancto et justo praelio occupaverit fere totam, ipsi adhuc persistentes in sua malitia, et humiliare se sub potenti manu Dei contemnentes, nuper ad regem Aragonensem recurrerunt, per quem forte intendunt ves ram circumvenire clementiam et Ecclesiam suggillare. Adduxerunt enim ipsum Tolosam nobiscum, qui de mandato legati et delegatorum vestrorum apud Vaurum conveneramus, colloquium habiturum. Qui quae ac qualia proposuerit, et quae nos ei duxerimus respondenda, ex rescriptis quae vobis sigillata mittuntur plenius cognoscetis. Mittitur etiam sanctitati vestrae consilium quod delegatis vestris super facto comitis Tolosani tribuimus requisiti. Omnes igitur unanimiter et concorditer haec praemissa sanctitati vestrae intimamus, liberantes animas nostras, ne per defectum significandi in negotio fidei de contingentibus aliquid omittatur. Demum vero pro animabus nostris ac commissarum nobis Ecclesiarum substantiis vestrae misericordiae supplicantes exposcimus per viscera misericordiae Dei nostri ut liberationis et pacis, imo vitae nostrae negotium, quod in parte maxima jam feliciter promovistis, cum manifesta justitia et potentia sit in promptu, feliciori fine dignemini consummare, ponentes ad radicem arboris damnosae securim, et eam, ne noceat ultra, perpetuo succidentes. Pro certo namque sciatis quod si terra quae dictis tyrannis cum tanta justitia et multa Christianorum effusione sanguinis est ablata, ipsis aut eorum haeredibus restituatur, praeter scandalum fidelium qui hoc negotium promoverunt, non solum fieret novissimus error pejor priore, sed excidium exinde clero et Ecclesiae inaestimabile immineret. Ad haec, quoniam enormitates, blasphemias, abominationes et alia scelera praedictorum per singula praesenti paginae non credidimus adnotanda, ne librum texere videremur, quaedam in ore nuntiorum posuimus, quae sanctis auribus vestris poterunt viva voce referre. Sanctissimo in Christo Patri ac beatissimo domino Innocentio Dei gratia summo pontifici, devoti et humiles servi ejus, Willelmus Burdegalensis, Vasatensis et Petragoricensis episcopi, cum omni affectione vitae spatium et salutem. Ad agendas paternitatis vestrae sollicitudini dignas grates cum nec lingua nec calamus nobis sufficiat, retributorem bonorum omnium exoramus ut nostrum suppleat in haec parte defectum, et abunde vobis retribuat omne bonum quod in Narbonensi et Auxitanensi provinciis et etiam in partibus nostris tam Ecclesiis quam Ecclesiarum praelatis paterna misericordia tribuistis. Cum enim in dictis partibus pestis haereticae pravitatis jam adeo pullulasset quod eisdem corruptis penitus, partes affines affectura morbo simili videbatur, cumque rotariorum violentia, principibus omnibus ejusdem terrae consentientibus et hoc idem facientibus, Ecclesias fidemque catholicam omnemque religionem Christiani nominis impugnaret, vestrae providae discretioni placuit has incommoditates sapienti consilio refrenare, quia fidelium signatorum et comitis Montisfortis mediante labore, mandatum vestrum in parte maxima tam haereticos quam rotarios de sedibus suis ejecit; ita quod divinus cultus et pax ecclesiastica videntur in dictis partibus reflorere, nec jam aliud restat nisi illud quod per sanctitatem vestram feliciter est incoeptum, per eamdem felicius consummetur. Quocirca paternae sanctitati cum omni devotionis affectu duximus supplicandum quatenus ad exstirpandas reliquias pestium praedictarum dignemini salubre consilium adhibere; ita quod flores pacis, qui jam videntur oriri, in hoc quod in isto negotio est incoeptum, ad consummationem fructus faciant exspectatos. Si vero, quod absit! opus tam laudabiliter incoeptum cum manifesta justitia et potentia sic in promptu imperfectum relinqueretur, non solum foret novissimus error pejor priore, sed excidium exinde clero et Ecclesiae irrecuperabile immineret. Bene et diu valeat sanctitas vestra. PETITIONES REGIS ARAGONENSIS IN CONCILIO APUD VAURUM. Quoniam sacrosancta mater Ecclesia non solum verbera sed ubera quoque docetur habere, devotus Ecclesiae filius Petrus Dei miseratione rex Aragonensis pro comite Tolosano ad sinum ejusdem matris Ecclesiae cupiente redire a sanctitate vestra petit humiliter et rogat instanter quatenus faciendo satisfactionem personalem pro excessibus quamcunque ipsi Ecclesiae visum fuerit expedire, ac pro damnis et injuriis illatis diversis Ecclesiis et praelatis satisfaciendo secundum quod clementia matris Ecclesiae ipsi comiti duxerit injungendum, restituatur clementer et misericorditer ad possessiones suas et alia quae amisit. Quod si forte pro persona comitis nollet Ecclesia ipsius regis petitionem audire, petit et rogat hoc idem pro filio, ita tamen quod Pater nihilominus satisfaciat personaliter pro excessibus suis, vel in frontaria Saracenorum eundo in subsidium Christianorum cum militibus suis, vel in partibus transmarinis, secundum quod Ecclesia melius arbitrabitur expedire, et infans de terra sua in tam fideli cura et tam diligenti custodia ad honorem Dei et sanctae matris Ecclesiae habeatur usquequo de bonitate sua signa compareant manifesta. Et quoniam comes Convenarum nec fuit unquam haereticus nec eorum susceptor, sed potius impugnator, et ideo terram dicitur amisisse quia astitit consobrino et domino suo comiti Tolosano, petit idem rex et rogat pro eo sicut pro vassallo suo, ut restituatur ad terram suam, satisfaciendo quoque ad arbitrium Ecclesiae, si apparuerit eum in aliquo deliquisse. Item cum comes Fuxensis nec haereticus fuerit nec sit, pro eo memoratus rex petit et rogat sicut pro consanguineo suo charissimo et vassallo, cui sine verecundia in jure suo deesse non potest, quatenus pro reverentia ipsius et gratia restituatur ad sua, satisfaciendo nihilominus ad arbitrium Ecclesiae in iis et pro iis super quibus clementiae matris Ecclesiae eumdem apparuerit deliquisse. Item pro Gastone de Bearno vassallo suo petit saepedictus rex et rogat affectuose quatenus restituatur ad terram suam et fidelitates vassallorum suorum, maxime cum paratus sit juri parere et ad arbitrium sanctae matris Ecclesiae satisfacere coram judicibus non suspectis, si vobis causam ipsius audire et expedire non licet. In omnibus tamen praemissis duxit memoratus rex misericordiam potius quam judicium invocandum, mittens ad clementiam vestram episcopos, clericos et barones suos super praemissis, ratum habiturus quidquid a vobis cum eis fuerit ordinatum; supplicans ut talem habere dignemini circumspectionem et diligentiam in hoc facto ut in negotio Christianitatis in partibus Hispaniae ad honorem Dei et sanctae Ecclesiae dilatationem praedictorum baronum et comitis Montisfortis subsidium possit habere. Datum Tolosae, XVII Kalend. Februarii. RESPONSUM PRAELATORUM IN CONCILIO APUD VAURUM. Illustri et dilecto in Christo Petro Dei gratia regi Aragonum, comiti Barchinonensium, concilium apud Vaurum, salutem et sinceram in Domino dilectionem. Petitiones et preces vidimus quas pro Tolosano et ejus filio, et Fuxensi et Convenarum comitibus, et nobili viro Gastone de Bearno vestra regalis serenitas destinavit; in quibus etiam litteris inter caetera Ecclesiae filium dicitis vos devotum. Super quo multiplices Domino Jesu Christo ac regali vestrae celsitudini gratiarum referimus actiones, et in cunctis in quibus secundum Deum possemus, propter illam mutuam dilectionem qua vos sancta Romana Ecclesia mater, sicut intelligimus, amplectitur, et vos ipsam, nec non et ob reverentiam excellentiae vestrae regalis admitteremus affectuosius preces vestras. Super eo quod pro comite Tolosano et ejus filio petitis et rogatis, hoc duximus serenitati regiae respondendum. Quod tam causa comitis quam causa filii, quae pendet ex facto Patris, auctoritate superioris exstat nobis exempta; cum idem comes Tolosanus venerabili fratri Regensi episcopo et magistro Thedisio a domino papa negotium suum fecerit sub certa forma committi. Unde, sicut credimus, memoriter retinetis quot et quantas gratias dicto comiti post multos excessus ipsius dominus papa fecit, nec non et quam gratiam ad intercessionem vestram et preces venerabilis Pater Narbonensis archiepiscopus, apostolicae sedis legatus, tunc abbas Cisterciensis, apud Narbonam et Montempessullanum eidem comiti faciebat biennio, si bene meminimus, jam transacto. Volebat siquidem idem legatus omnes dominicaturas et proprietates eidem comiti remanere integras et illaesas, et ut illa jura quae habebat in castris aliorum haereticorum, quae de feudo ejus erant, sive alberga, sive quista, sive cavalgata, eidem integra remanerent. De illis praeterea castris quae erant aliorum haereticorum, quae de feudo ejus non erant, quae idem comes dicebat esse ad minus quingenta, volebat praefatus legatus ut quarta vel etiam tertia pars eorum cederet in proprietatem comitis supradicti. Spreta vero idem comes illa magna gratia domini papae ac praedicti legati et Ecclesiae Dei, veniens directo contra omnia juramenta quae olim praestiterat in manibus legatorum, et addens iniquitatem iniquitati, crimina criminibus, mala malis, Ecclesiam Dei et Christianitatem, fidem et pacem cum haereticis et rotariis et aliis pestilentibus fortius impugnavit et damnificavit, adeo ut omni gratia et beneficio reddiderit se indignum. Quod autem petitis et rogatis pro comite Convenarum, taliter super hoc duximus respondendum. Pro certo intelleximus quod, cum post excessus suos multiplices et juramenti transgressionem foedus cum haereticis et eorum fautoribus contraxisset, et ipsam Ecclesiam, tanquam in aliquo laesus esset, cum eisdem pestilentibus impugnasset, licet postmodum fuerit diligenter admonitus ut cessaret a coeptis, et rediens ad cor, reconciliaretur tandem ecclesiasticae unitati, nihilominus idem comes in sua nequitia exstitit et existit excommunicationis et anathematis vinculo innodatus; de quo etiam, ut dicitur, comes Tolosanus asserere consuevit quod eum ipse comes Convenarum ad guerram impulit et induxit. Unde idem comes auctor exstitit per hoc guerrae et malorum quae inde Ecclesiae multipliciter provenerunt, et existit. Verumtamen si taliter se exhibuerit ut absolutionis beneficium mereatur, postmodum, cum fuerit absolutus et habuerit personam standi in judicio, si de aliquo quereletur, Ecclesia ei justitiam non negabit. Petiit praeterea et rogavit pro comite Fuxensi regia celsitudo. Ad quod taliter respondemus quod constat de ipso quod haereticorum exstitit a longo tempore receptator, et impraesentiarum etiam receptator est eorum et defensor; praesertim cum non sit dubium quin credentes haereticorum haeretici sint dicendi: qui etiam post multiplices excessus suos et gravissimos, post dirutionem et spoliationem ecclesiarum, post praestita corporaliter juramenta et obligationes tam personarum quam rerum, post injectionem manuum in clericos et detrusionem eorum in carcerem, pro quibus causis et multis aliis excommunicationis et anathematis est mucrone percussus, post illam etiam gratiam quam idem legatus ad intercessionem et preces vestras olim ipsi comiti faciebat, cruentam caedem exercuit in signatos tam clericos quam laicos, qui in paupertate et simplicitate sua in Dei servitium contra Vauri haereticos ambulabant. Qualis autem et quanta erat illa gratia bene recolit, sicut credimus, vestra regia celsitudo, ad cujus intercessionem et preces cum eodem comite compositionem legatus faciebat; sed quod non fuit facta illa compositio, per comitem ipsum stetit. Exstant etiam litterae vestrae ad dominum comitem Montisfortis, regali sigillo munitae, talem super illa gratia clausulam continentes: Dicimus etiam vobis quod si comes saepedictus noluerit stare placito illi, et vos postea non audiveritis preces nostras quas pro eo faciemus, non erimus inde ultra dispacati. Verumtamen si dederit operam ut absolutionis beneficium consequatur, si postmodum, cum absolutionis fuerit gratiam consecutus, de aliquo quereletur, justitiam ei Ecclesia non negabit. Postulastis insuper et rogastis pro Gastone de Bearno ut restitueretur ad terram suam et ad fidelitates vassallorum suorum. Super quo vobis taliter respondemus, ut alia multa, imo potius infinita, quae in ipsum Gastonem dicuntur ad praesens, silentio transeamus, confoederatus est cum haereticis et receptatoribus seu defensoribus eorumdem contra Ecclesiam et signatos. Est Ecclesiarum et personarum ecclesiasticarum manifestissimus et gravissimus persecutor. Venit ad obsidionem Castrinovi in auxilium Tolosani et Fuxensis comitum contra eos qui de mandato domini papae insequebantur haereticos et fautores eorum. Interfectorem sanctae memoriae fratris Petri de Castronovo apostolicae sedis legati habuit secum, rotarios diu tenuit atque tenet, in anno praeterito rotarios suos in cathedralem ecclesiam Oloronis induxit; ubi amputato fune de quo pendebat pyxis continens corpus Domini nostri Jesu Christi, in terram cecidit, et, quod nefas est dicere, ipsum corpus Domini est per terram expansum. Rotarius quidam in irrisionem et contumeliam ordinis clericalis se induit pontificalibus ornamentis, pontificem cantantem missam repraesentare intendens: qui etiam dicitur praedicasse ibidem, ex oblationes rotariorum recepisse. Transgressus quoque juramenta, manus in clericos violentas injecit. Pro quibus et aliis causis pluribus, quas ad praesens tacemus, idem Gasto excommunicationis est et anathematis nexibus innodatus. Verumtamen si satisfecerit Ecclesiae, prout debet, et absolutionis beneficium consequatur, postmodum, cum fuerit absolutus, et conquestus fuerit de aliquo, audietur de jure suo. Aliter siquidem pro praedictis sic excommunicatis, charissime princeps, vestram regiam majestatem intercedere non deceret, nec nos pro talibus et in talibus auderemus aliter respondere. Ad haec, serenitatem vestram regalem monemus in Domino et hortamur quatenus ad memoriam dignemini revocare honorem quem vobis apostolica sedes fecit, et illum quem impraesentiarum illustri regi Siciliae sororio vestro facit, quid etiam domino papae in vestra promisistis unctione, et quid apostolica sedes vobis dederit in mandatis. Oramus ut Deus ad honorem suum et sanctae Romanae Ecclesiae per multa tempora vos conservet. Quod si per hanc nostram responsionem vestrae regiae majestati non fuerit satisfactum, nos ob reverentiam vestram et gratiam factum domino papae curabimus intimare. Datum Vauri, XV Kal. Februarii. Serenissimo viro ac Christianissimo principi domino PETRO Dei gratia illustrissimo regi Aragonensi, frater ARNALDUS divina miseratione Narbonensis archiepiscopus, apostolicae sedis legatus, salutem in charitate animi et visceribus Jesu Christi. Intelleximus non sine multa turbatione ac amaritudine animi quod civitatem Tolosanam ac castrum Montisalbani et terras alias propter crimen haereseos ac alia multa nefanda facinora traditas Satanae, ac omni communione sanctae matris Ecclesiae separatas, et crucesignatis auctoritate Dei, cujus nomen graviter in eis blasphemabatur, expositas, disponitis in protectione ac custodia vestra recipere ac eas contra Christi exercitum et Ecclesiae defensare. Cum igitur haec, si vera sint , non solum in salutis vestrae dispendium, sed in honoris regii ac opinionis et famae possint cedere detrimentum, nos qui salutem vestram et gloriam et honorem zelamus totis visceribus charitatis, celsitudinem regiam rogamus, consulimus, monemus et exhortamur in Domino et in potentia virtutis ejus, et ex parte Dei et Redemptoris Domini Jesu Christi ac sanctissimi vicarii ejus Domini nostri summi pontificis, auctoritate legationis qua fungimur, inhibemus, et modis quibus possumus obtestamur ne, per vos vel alios, terras recipiatis vel defendatis praedictas. Optamus autem quatenus tam vobis quam vestris taliter dignemini providere ne communicando excommunicatis et maledictis haereticis et fautoribus eorumdem, labem excommunicationis incurrere vos contingat. Unum autem volumus serenitatem regiam non latere, quod si quos de vestris hominibus in defensionem praedictae terrae duxeritis relinquendos, cum omnes excommunicati sint ipso jure, nos ipsos denuntiari excommunicatos, tanquam defensores haereticorum, publice faciemus. Sanctissimo in Christo Patri ac domino suo reverendissimo INNOCENTIO Dei gratia summo pontifici, BERTRANDUS dictus episcopus Bitterrensis, servus ejus humilissimus et fidelis, cum sanctissimorum pedum osculo salutem et vitam. Cum ineffabili Dei clementia vestraeque ministerio sanctitatis terra nostra ac aliae circumpositae, in quibus diabolus peccati populi exigentibus tantam sibi potentiam usurparat ut omnem in eis rectitudinem pervertisset, et per ministros ipsius sponsa Christi opprobriis, blasphemis, et quaecunque possint excogitari afficeretur injuriis, et omnis divinis cultus esset in opprobrium et derisum, in lucem pacis ac fidei tam feliciter coeperint respirare ut errorum et aliarum perversitatum auctoribus jam pro parte maxima exturbatis, vexilla ibi Ecclesiae sint erecta et ad divini cultus augmentum pax et securitas habeatur, remansit adhuc ibi magna quaedam errorum ommiumque vitiorum sentina, Tolosa videlicet civitas, et alia quaedam loca, in quibus totius pravitatis haereticae reliquiarum spurcitia se collegit, quae nisi fuerit per longanimitatem vestrae sanctae sollicitudinis avulsa funditus et radicitus exstirpata, genimina procul dubio viperarum et spuria vitulamina iterum pullulabunt, et longe deteriorem priore morbum facient recidivum. Nos igitur, beatissime pater, quos tanquam propius positos magis negotium istud tangit, sanctissimam pietatem vestram rogamus, fusisque votivis lacrymis exoramus in visceribus Jesu Christi, quatenus nostro aliorumque praelatorum jugulis et Ecclesiarum substantiis, quibus comitis Tolosani et filii ejus, si resurgerent, gladius inexorabiliter immineret, misericorditer prospicientes in posterum, negotio pacis et fidei, quod tam prudenter ac potenter hactenus promovistis, finem perfectum et stabilem imponatis. De infidelitate namque dicti comitis et immanitate quam per satellitem suum exercuit in legatum, super quo per ratihabitionem et honorem et beneficia quae ipsi occisori exhibuit convincitur manifeste, satis potest vestra sanctitati constare. Provideat quoque vestrae paternitas ne rex Aragonensis, qui, ut salva reverentia unctionis loquamur, factus videtur filius infidelis, et praesumptuose se jactat quod dicto comiti et complicibus ejus haereticis, rotariis sacrilegis, homicidis et omnium flagitiorum generibus irretitis restitutionis terrarum suarum et gratiae vestrae beneficium obtinebit, ad vestram praesentiam eos ducens, aliquatenus vos circumveniat. Profecto namque, si dicta civitas, quae nidus haereticorum existit et exstitit ab antiquo, ita quod, sicut legitur, ob causam similem fuit olim eversa funditus et etiam exarata, remanserit pestilentibus memoratis, adhuc flamma egredietur de ipsa, quae partes nostras et alias circumpositas pejus solito profligabit. Sanctissimo Patri et domino suo INNOCENTIO Dei gratia summo pontifici, BERMUNDUS sola Dei miseratione minister Aquensis humilis, salutem et seipsum ad pedes. Compendiosa narratione beatitudini vestrae duximus intimandum quod reformatio pacis et Ecclesiae ac alia bona quae per sollicitudinem vestram in partibus nostris dignatus est dominus operari, nulla possent ratione, secundum inferiores causas, durare in posterum, si forte Tolosanus comes aut filius ejus, peccatis nostris exigentibus, terram quovis ingenio recuperaret amissam. Ideoque sanctitati vestrae humiliter supplicamus quatenus super hoc taliter et tam caute dignemini providere, si placet, quod novissimus error non sit pejor priore. Conservet Dominus sanctitatem vestram Ecclesiae sanctae suae. EPISCOPORUM IN OPPIDO VAURENSI CONGREGATORUM CONSILIUM. In nomine Domini nostri Jesu Christi. Amen. Hoc est consilium quod dominus Narbonensis archiepiscopus, etc., ut supra in epistola 39. Nobili viro RAIMUNDO comiti Tolosano, HUGO. Dei gratia Regensis episcopus, et magister THEDISIUS canonicus Januensis, spiritum consilii sanioris. Nuper litteras vestras per quemdam militem, Quam bonum nomine, recepimus, in quibus licet contineretur expresse quod parati eratis mandatis nostris humiliter obedire, vos tamen neque mandatis domini papae secundum tenorem rescripti quod olim obtinuistis ab ipso, neque mandatis quae vobis fecimus in concilio apud Sanctum Aegidium, neque insuper mandatis et monitis legatorum et Ecclesiae quae vobis apud Narbonam et Montempessulanum postmodum facta fuerunt, obedistis in aliquo vel etiam obeditis, sicut per evidentiam operis manifeste apparet. Sane postquam recessistis a nobis, abjurata pedagia in vestrae famae ac animae praejudicium multipliciter adauxistis, et, ut in paucis multa breviter concludamus, fere nihil ex iis quae diversis temporibus in manibus legatorum jurastis, et praecipue tempore bonae memoriae magistri Milonis, prout satis manifestum est, curastis implere; imo, quod dolentes et inviti dicimus, rotarios et haereticos contra fidem et Ecclesiam et pacem etiam tenuistis postmodum et tenetis; a quibus et aliis complicibus vestris mille signati et ultra clerici et laici in gravissimam Creatoris injuriam et contemptum occisi fuerunt. Iniquitatem etiam iniquitati addentes, abbatem de Montealbano longo tempore tenuistis in vinculis, venerabilem Patrem Agennensem episcopum civitate sua et bonis aliis spoliatum cum rotariis vestris a sede propria ejecistis. Ad nos etiam aliquando auctoritate domini papae citati contempsistis venire; nec super negotio vestro quod nobis a summo pontifice postulastis commiti, fuimus aliquando requisiti a vobis. Quamvis enim sciveritis nos per octo dies fecisse moram propter factum vestrum iis temporibus in concilio apud Vaurum, ad nos neque litteras vestras direxistis neque nuntium specialem. Propter igitur supradicta et alia multa adeo vos fecistis indignos quod in negotio vestro ad purgationem secundum mandatum domini papae procedere non valemus, prout fuit coram nobis a toto concilio diffinitum. Ideoque vobis per praesentes litteras protestamur quod haec omnia per proprium nuntium litteris nostris domino papae curabimus diligentissime intimare, ut ipse circa personam vestram et factum secundum quod suae beneplacitum fuerit sanctitati procedat. Sanctissimo Patri et domino INNOCENTIO Dei gratia summo pontifici, RAIMUNDUS per eamdem Tarraconensis archiepiscopus et episcopi et abbates qui secum praesentes fuerunt, summa cum devotione subjectionem et debitum famulatum. Sanctitati vestrae notum facimus dominum regem Aragonensem, cum Tolosam accessit ut comites Tolosanum et Fuxensem et Convenarum et Gastonem de Bearno ad beneplacitum et mandatum vestrum libere et absolute recipiendum induceret et pro viribus fideliter adimplendum, ad abundantem cautelam securitatem in scriptis redactam ab eisdem recepit in hunc modum: Ego Raimundus Dei gratia comes Tolosae, dux Narbonae, marchio Provinciae, et ego Raimundus filius ejus, gratuita voluntate, non coacti, nec vi nec dolo inducti, mittimus personaliter nos ipsos et Tolosam civitatem et suburbium et villam Montisalbani cum omnibus eorum pertinentiis, terminis sive adjacentiis, et totam aliam terram nostram quam habemus et habere debemus, cum militibus et hominibus singulis et universis nunc vel in futurum habitantibus, et ad ultimum cum omnibus juribus et rationibus quae ad nos ubique pertinent vel pertinere debent aliquo jure sive aliqua ratione, in manu et posse vobis domino Petro Dei gratia regi Aragonensi et comiti Barchinonensi et eis qui de voluntate vestra vel mandato vices vestras obtinuerint, mittimus, inquam, in posse vestro ac potestate praedictam terram totam sicut dictum est, et aliam quam, Deo praestante, recuperabimus. Tradentes vobis etiam et in vos eosque qui locum vestrum tenuerint transferentes corporalem possessionem horum omnium et jura omnia seu rationes cum plena jurisdictione ac potestate, tali modo quod tam in personis nostris quam in omnibus nominatis voluntati Domini papae et mandato possitis obtemperare et satisfacere et cogere cum effectu nos, si forte proni et acclines ad mandatum ejus prosequendum, quod Deus avertat, noluerimus adesse. Promittentes vobis bona fide quod tam ea quae dominus papa vel vos pro eo vobis mandaveritis pro posse nostro faciemus et adimplebimus sine dolo et fraude. Haec omnia, quemadmodum superius scripta sunt, attendemus et observabimus bona fide et sine malo ingenio pro posse nostro, et contra non veniemus per nos vel per aliam quamcunque personam vel venire contra faciemus, nec aliquid contra machinabimus. Quae omnia praedicta per Deum et haec sacrosancta Evangelia corporaliter a nobis tacta juramus. Mandamus praeterea capitulo et universitati Tolosae urbis et suburbii ut vobis domino Petro regi praedicto faciant fidelitatem et sacramentum ad omnia supradicta exsequenda, adimplenda et fideliter observanda. Hoc fuit ita appositum quinta die Januarii in exitu, feria prima, Philippo Francorum rege regnante, et eodem Raimundo Tolosano comite, et Fulcone episcopo, anno ab Incarnatione Domini millesimo ducentesimo decimo secundo. CONSULUM TOLOSAE JURAMENTUM. Nos consules Tolosae urbis et suburbii, Bertrandus de Sancto Lupo, Arnaldus de Castronovo, et Bernardus Petrus de Toytius, et Arnaldus Gilabertus, et Petrus de Sancto Romano, et Guillelmus de Pozano, et Arnaldus de Roaisio filius Arnaldi de Roaisio qui fuit, et Raimundus de Roaisio, et Guillelmus Arnaldus de Monte Totino, et B. Arnaldus Rainaldus, et Stephanus Vitalis de Dealbata, et B. Petrus de Cozan, et Guillelmus Isarnus, et Raimundus Robertus de Tauro, et Vitalis de Princhaco, et P. Embrinus, et G. Pontius Astro, et Bernardus Raimundus, et R. de Schalchensibus, et Arnaldus de Roaisio filius B. de Roaisio qui fuit, et Hugo Surdus, et Bernardus Gerardus, et Stephanus Signarius, de voluntate expressa et mandato domini Raimundi Dei gratia Tolosae comitis, ducis Narbonae, marchionis Provinciae, et Raimundi filii ejus, de communi consensu universitatis Tolosae promittimus vobis domino Petro Dei gratia regi Aragonensium et comiti Barchinonensium quod ad omnia tenenda et habenda et plenarie exsequenda et potenter possidenda quae dominus Raimundus comes Tolosae et Raimundus ejus filius vobis promiserunt, quemadmodum in superiori instrumento ab eis vobis facto plenius continetur, curam dabimus et operam, et diligentiam quam poterimus adhibebimus, ut tam de personis suis quam de honoribus suis, quos nunc habent vel habere debent, vel, Deo praestante, recuperabunt, possitis satisfacere voluntati et mandato domini papae, et vobis in iis quae eisdem dominus papa decreverit injungenda promittimus bona fide et sine dolo ac fraude auxilium, consilium et opem quantam poterimus et juvamen, et ad omnia adimplenda omnimodam fidelitatem vobis et eis qui locum vestrum tenuerint. Promittimus etiam vobis nos singuli et universi praenominati consules et tota Tolosae universitas quod in iis omnibus quae ex parte domini papae et sanctae Romanae Ecclesiae nobis mandaveritis vos vel illi qui vices vestras tenuerint, voluntati domini papae stemus in omnibus et per omnia et arbitrio seu cognitioni unusquisque per se, et contra non veniemus aliqua ratione. Haec omnia superius scripta attendemus et observabimus ac complebimus bona fide, et contra aliquid non machinabimus per nos vel per aliam quamcunque personam. Sic nos Deus adjuvet et haec sacrosancta Evangelia, a nobis singulis jurejurando corporaliter tacta. Et ad hujus negotii fidem pleniorem, hanc paginam sigillorum comitis et filii ejus et capituli Tolosae auctoritate roboramus. Hoc fuit ita positum quinta die Januarii in exitu, feria prima, Philippo rege Francorum regnante, et eodem Raimundo Tolosano comite, et Fulcone episcopo, anno ab Incarnatione Domini millesimo ducentesimo decimo secundo. PROFESSIO COMITIS FUXENSIS. In Dei nomine. Cunctis pateat quod nos Raimundus Rogerii Dei gratia comes Fuxensis, et Rogerius Bernardi filius ejus, ad honorem Dei et sanctae Matris Ecclesiae et domini Innocentii, qui sacrosanctae Romanae sedis obtinet praesulatum, ponimus et mittimus personas nostras et universa castra nostra et munitiones et fortias et caunas, scilicet castrum de Fuxo, de Montegalardi, de Monteolivo, de Castropendenti, de Tarascone, de Aifnasco, de Ravato, de Miramonte, de Mereglos, de Cenacto, de Ugenacco, de Vico, de Monteregali, de castro Virdunensi, de Lurdat, de Unacco, et de Hans, et universas caunas de Solobria, de Subitan, de Onolacco, de Verdun, de Agnavis, et de Heliato, et montana et valles, et omnem aliam terram quae ad nos et nostros quocunque jure vel causa pertinet aut pertinere debet aut potest, in manu et potestate vestri domini nostri regis Aragonensis et comitis Barchinonensis, ut ea omnia plenarie et potenter teneatis et possideatis. Eo tamen pacti tenore apposito et forma, ut per detentionem praedictorum honorum et nostrarum personarum possitis compellere et urgere nos ad omnia illa exsequenda et observanda quae dominus papa et sacrosancta Romana Ecclesia de personis nostris et rebus decreverit statuenda. Sub periculo ergo commissionis et poena omnium praedictorum castrorum et totius terrae nostrae, vobis stipulantibus per solemnem stipulationem bona fide promittimus quod omnia quae dominus papa nobis de personis aut de terra nostra injunxerit fideliter curabimus adimplere et in perpetuum modis omnibus observare; et quod ita totum adimpleamus, et contra non veniamus, vel aliqua arte vel ingenio vel ab aliqua persona veniri sustineamus, de omnibus concedentes vobis potestatem plenariam, per Deum et haec sancta Evangelia, corporaliter tacta, sponte juramus, cognoscentes per idem sacramentum vobis pridem nos eamdem potentiam concessisse. Et ad majorem hujus facti evidentiam hanc paginam nostri sigilli praesentia communimus. Actum est hoc et ita concessum apum Tolosam, VI Kal. Februarii, anno Dominicae Incarnationis millesimo ducentesimo decimo secundo. Bernardus de Ugenacco praedicti domini comitis Fuxensis notarius existens hanc scripsit et sigillo ejusdem corroboravit. PROFESSIO COMITIS CONVENARUM. In Dei nomine. Cunctis sit manifestum quod nos Bernardus comes Convenarum et Bernardus filius ejus ad honorem Dei et sanctae matris Ecclesiae et domini Innocentii, qui sacrosanctae Romanae sedis obtinet praesulatum, ponimus et mittimus personas nostras in manu et potestate vestri domini nostri Petri Dei gratia regis Aragonensis et comitis Barchinonensis, cognoscentes et veraciter confitentes nos quidem tradidisse terram nostram vobis et militi vestro nomine P. de Alcano speciali nuntio a vobis ad hoc misso, ut eam plenarie teneatis et potenter possideatis; eo tenore apposito et forma, ut per detentionem personarum nostrarum et terrae nostrae possitis compellere et urgere nos ad omnia illa exsequenda et observanda quae dominus papa et sacrosancta Romana Ecclesia de personis nostris et rebus decreverit statuenda. Sub periculo ergo commissionis et poena totius terrae nostrae, vobis stipulantibus per solemnem stipulationem bona fide promittimus quod omnia quae dominus papa nobis de personis aut terra nostra injunxerit fideliter curabimus adimplere et in perpetuum modis omnibus observare. Et quod ita totum adimpleamus, et contra non veniamus, vel aliqua arte aut ingenio ab aliqua persona veniri sustineamus, de omnibus concedentes vobis potestatem plenariam, per Deum et haec sancta Evangelia, corporaliter tacta, sponte juramus. Et ad majorem hujus facti evidentiam hanc paginam nostri sigilli praesentia confirmamus. Haec acta sunt apud Tolosam, VI Kal. Februarii, anno Dominicae Incarnationis millesimo ducentesimo decimo secundo. PROFESSIO GASTONIS DE BEARNO. In Christi nomine. Sit notum cunctis quod ego Gasto Dei gratia vicecomes Bearnensis et comes Bigorrae ad honorem Dei et sanctae matris Ecclesiae et domini Innocentii, qui sacrosanctae Romanae Ecclesiae sedis obtinet praesulatum, pono et mitto personam meam et castra de Lurda, de Olerone, de Montanerio, de Miramon, de Cadelo, et omnem aliam terram quam habeo et habere debeo, vel ad me vel meos pertinet aut pertinere debet et potest aliqua ratione, aliquo jure vel causa, et illam totam quam habere et recuperare potero, Deo dante, in manu et potestate vestri domini Petri Dei gratia regis Aragonensis et comitis Barchinonensis, ut ea omnia plenarie et potenter teneatis et possideatis; eo pacti tenore apposito et forma, ut per detentionem praedictorum bonorum et meae personae possitis compellere et urgere me ad omnia illa exsequenda et observanda quae dominus papa et sacrosancta Romana Ecclesia de persona mea et rebus decreverit statuenda. Sub periculo ergo commissionis et poena omnium praedictorum castrorum et totius terrae meae, vobis stipulantibus per solemnem stipulationem bona fide promitto quod omnia quae papa mihi de persona aut terra mea injunxerit curabo fideliter adimplere et in perpetuum modis omnibus observare; et quod ita totum adimpleam, et contra non veniam, vel aliqua arte vel ingenio ab aliqua persona veniri sustineam, de omnibus concedens vobis potestatem plenariam, per Deum et haec sancta Evangelia, corporaliter tacta, sponte juro. Et ad majorem hujus facti firmitatem hanc paginam mei sigilli auctoritate confirmo. Actum est hoc apud Tolosam, VI Kal. Februarii, anno Dominicae Incarnationis millesimo ducentesimo decimo secundo. Et quoniam visum est domino regi ejusque curiae ipsa originalia penes se potius retinere quam incertis casibus fortunae committere, ad pedes sanctitatis vestrae eorum mittit scripta sigillis nostris communita verba ad verbum fideliter sumpta, nullo addito, vel diminuto, vel in aliquo immutato. Hoc autem transcriptum factum fuit apud Perpinianum fideliter, II Kal. Aprilis, anno ab Incarnatione Domini millesimo ducentesimo tertio decimo. Is in cujus manu sunt omnium corda regum inspiret tibi humiliter exoratus ut prudenter attendens quod juxta mandatum apostolicum nos oportet obsecrare, arguere, increpare, nostras increpationes, quas paterna in te affectione deponimus, devotione recipias filiali, et sic nostris obtemperes salubribus monitis et consiliis ut correctionem apostolicam devote recipiendo, domonstres te in iis etiam affectum habuisse sincerum in quibus absque dubio et effectum nosceris deliquisse. Sane ad totius fere mundi notitiam jam pervenit, nec serenitatem tuam ignorare credimus aut etiam diffiteri, quod inter caeteros principes Christianos te specialiter studuimus honorare: per quod et potentia tibi accrevit et fama. Utinamque cum iis prudentia et devotio tibi amplius accrevissent: quod licet utile nobis existeret, tibi tamen potius expediret. Verum in hoc neque tibi providisse dignosceris, neque nobis, ut decuit, detulisse, quod cum cives Tolosani a corpore Ecclesiae sint excommunicationis mucrone praecisi, et ipsorum civitas supposita interdicto pro eo quod quidam eorum sunt haeretici manifesti, plures vero credentes, fautores et receptatores ipsorum ac etiam defensores, adeo ut alii quoque, quos Christi exercitus, imo verius ipse Christus, quem contra seipsos suis adinventionibus provocarunt, a suis fecit tabernaculis emigrare, ad Tolosanam quasi quamdam erroris sentinam confugerint civitatem, observantes tempus et opportunitatem captantes quo fidem in partibus illis quasi de novo plantatam, velut locustae de puteo abyssi egressae, valeant exstirpare, tu divini timoris oblitus, quasi praevalere valeas contra Deum vel avertere manum ejus contra eos exigentibus suis culpis extentam, ipsos et eorum complices in defensionem, quasi sub specie pietatis impietatem exercens, in scandalum populi Christiani et propriae famae dispendium recepisti, post inhibitionem a legato nostro ex parte Dei et nostra districtissime tibi factam, non sine nota gravis infamiae ac suspicionis scrupulo gravioris. Nuper igitur auditis quae venerabilis frater noster Segobricensis episcopus et dilectus filius magister Columbus nuntii tui ac nuntii legati nostri ac nobilis viri Simonis comitis Montisfortis in praesentia nostra proponere voluerunt, et litteris directis hinc inde plenius intellectis, habito cum fratribus nostris tractatu atque consilio diligenti, volentes honori tuo quantum ad famam, saluti quantum ad animam, et indemnitati quantum ad terram paterna sollicitudine praecavere, serenitati tuae in virtute Spiritus sancti sub obtentu divinae ac apostolicae gratiae districte providimus injungendum ut sine mora praenotatos deseras Tolosanos et complices eorumdem, non obstante promissione vel obligatione quacunque praestita vel recepta in elusionem ecclesiasticae disciplinae, ipsis, quandiu tales exstiterint, non impensurus per te vel alios consilium, auxilium, vel favorem. Si vero iidem ad Ecclesiae redire desiderant unitatem, prout fuit a dictis nuntiis tuis propositum coram nobis, nos venerabili fratri nostro Fulconi Tolosano episcopo, viro integrae opinionis et vitae, qui testimonium habet non solum ab iis qui sunt intus, sed ab iis etiam qui sunt foris, nostris damus litteris in mandatis ut, adjunctis sibi duobus viris prudentibus et honestis, eos qui voluerint de corde puro et conscientia bona et fide non ficta redire, sufficienti ab eisdem cautione recepta, reconciliet ecclesiasticae unitati; illos vero quos in erroris sui tenebris persistentes idem episcopus de labe notaverit haereticae pravitatis, exterminari praecipimus a civitate jam dicta, et bona eorum omnia confiscari; ita quod nullo unquam tempore recipiantur in ipsa, nisi forte divinitus inspirati se viros fidei orthodoxae cultores exhibitione operum demonstrarent; et sic civitas ipsa reconciliata pariter et purgata sub apostolicae sedis protectione consistat non molestanda de caetero a comite supradicto vel aliis fide Catholicis, sed defendenda potius et fovenda. Miramur insuper et movemur quod tu pro terra nobilium virorum Convenarum et Fuxensis comitum ac Gastonis de Bearno restituenda sibi apostolicum per nuntios tuos suppressa veritate mendacium exprimentes subripi fecisti mandatum, cum propter multa et magna eorum flagitia, ob haereticorum favorem, quos manifeste defendunt, excommunicationis sint vinculo innodati. Verum cum mandatum pro talibus sic obtentum non teneat, illud tanquam subreptum penitus revocamus. Si vero iidem ecclesiasticae unitati reconciliari desiderant, prout dicunt, venerabili fratri nostro Narbonensi archiepiscopo, apostolicae sedis legato nostris damus litteris in mandatis ut recipiens ab ipsis non solum juratoriam cautionem, cum jam sua sint juramenta transgressi, sed et aliam quam viderit expedire, beneficium eis absolutionis impendat. Et iis rite praemissis tanquam verae devotionis indiciis, cardinalem de latere nostro legatum, virum honestum, providum et constantem, juxta petitionem tuam ad partes illas curabimus destinare: qui non declinans ad dexteram vel sinistram, sed incedens regia via semper; quae recte facta invenerit approbet et confirmet, errata vero corrigat et emendet, et tam nobilibus antedictis quam aliis conquerentibus exhiberi faciat justitiae complementum. Interim ergo inter te et terram tuam et dictum comitem Montisfortis ac suam volumus et mandamus firmas treugas fieri ac servari, haereticis prorsus exceptis; cum quibus, cum nulla sit societas lucis ad tenebras, nec participatio Christi ad Belial, aut pars fideli cum infideli, orthodoxae fidei professores treugas habere non convenit sive pacem. Mandantes nihilominus comiti antedicto ut tibi pro terra quam a te tenet reverenter exhibeat quod exhibere tenetur. Illud autem excellentiam tuam volumus non latere, quod si Tolosani ac nobiles saepedicti adhuc quoque in errore suo duxerint persistendum, nos per indulgentias innovatas crucesignatos et fideles alios praecipimus excitari ut ad exstirpandam pestem hujusmodi divino freti auxilio insurgentes, tam contra ipsos quam quoslibet alios receptatores aut defensores ipsorum, qui plus ipsis haereticis sunt nocivi, procedant in nomine Domini Sabaoth. Monemus igitur serenitatem tuam, rogamus et obsecramus in Domino quatenus quae praemisimus prompto animo, quantum ad te pertinet, exsequaris, sciturus pro certo quod si aliter, quod non credimus, duceres faciendum, praeter indignationem divinam, quam ex hoc facto contra te procul dubio provocares, grave ac irreparabile posses incurrere detrimentum, nec nos, quantumcunque tuam diligamus personam, tibi contra fidei Christianae negotium possemus parcere vel deferre. Quantum enim tibi periculum immineret, si Deo et Ecclesiae, praesertim in causa fidei, te opponeres, ut consummationem sancti operis impedires, non solum vetera sed et moderna te possunt exempla docere. Datum Laterani, Kal. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem fere modum nobili viro Simoni comiti Montisfortis. Is in cujus manu, etc. usque Sabaoth. Si enim praedictus rex aliter duceret faciendum, etc. usque docere. Monemus igitur nobilitatem tuam et exhortamur attentius, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus quae praemisimus prompto animo, quantum ad te pertinet, exsequaris. Datum, ut supra. In eumdem fere modum scriptum est Narbonensi archiepiscopo apostolicae sedis legato. Is in cujus manu, etc., usque docere. Unde nos regem et comitem saepedictos per litteras nostras monuimus ut quae praemisimus prompto animo, quantum ad eos pertinet, exsequantur. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus praefatos regem et comitem monens ad id efficaciter et inducens, procedas circa tres nobiles antedictos secundum formam superius comprehensam Tu denique, frater archiepiscope, etc. In eumdem fere modum scriptum est Tolosano episcopo. Is in cujus manu, etc., usque inducens, procedas circa cives praedictos secundum formam superius comprehensam. Tu denique, frater episcope, etc. Datum, ut supra. Oblata nobis M. mulieris petitio continebat quod cum olim S. frater suus una cum quibusdam aliis morti cujusdam interfuisset presbyteri, diabolo suadente, tandem reversus ad cor, humiliter suum recognovit excessum, et paratus ut iter arriperet ad sedem apostolicam veniendi, praeveniente mortis articulo exsequi non potuit quod intendit; juramento tamen promiserat quod nostris staret super excessu saepedicto mandatis. Unde nobis dicta mulier supplicavit ut cum illum non religionis contemptus, sed necessitatis articulus impedierit quo minus ad sedem accesserit apostolicam absolvendus, super absolutione ac sepultura ipsius dignaremur misericorditer providere. Quia vero sicut in contumacia persistentibus rigidos esse nos convenit, sic humiliatis ad poenitentiam negare gratiam Ecclesiae non debemus, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si praedictus S. dum adhuc viveret, satisfactionem condignam promisit vel sufficiens de satisfactione mandatum, et alias manifesta in eo poenitentiae indicia praecesserunt, cum psalmo poenitentiali, Oratione Dominica, et aliis consuetis, defuncto absolutionis beneficium impendatis, tradi facientes corpus ejusdem ecclesiasticae sepulturae, dummodo contra terrae consuetudinem ex hoc grave non debeat scandalum generari. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Vos denique, filii abbates, etc. Datum Laterani, III Idus Maii, pontificatus nostri anno XVI. Licet injunctae tibi legationis processum in pluribus commendemus, super negotio tamen Herbipolensis Ecclesiae, quantumcunque tuae fraternitati deferre velimus, non possumus salva conscientia commendare: in quo et si forte zelum habueris, non tamen secundum scientiam habuisti, cum in destitutione unius et substitutione alterius processeris minus juste. Nos quidem receptis olim super hoc litteris tuis per dilectum filium decanum de Onoldesbath meminimus respondisse quod cum, disponente domino, simus in sede justitiae constituti et omnibus in justitia debitores, negare non debemus alicui quod postulat ordo juris. Unde mandavimus ut si forte substitutus et destitutus de jure suo vellent in judicio experiri, praefigeres eis terminum competentem quo se nostro conspectui praesentarent justum judicium recepturi. Accedente autem ad nostram praesentiam dilecto filio Deutautto clerico procuratore venerabilis fratris nostri Ottonis Herbipolensis episcopi super eo quod diceris nolle ratum habere processum venerabilis fratris nostri Magdeburgensis archiepiscopi, apostolicae sedis legati, circa episcopum memoratum ad communionem et gratiam Ecclesiae de mandato nostro receptum et ad regimen Herbipolensis Ecclesiae restitutum, fuit inter alia propositum coram nobis et in nostro Regesto repertum quod cum olim apostolica sedes ad vindicandam crudelem et lacrymabilem mortem bonae memoriae Conradi Herbipolensis episcopi, Petri exeruerit gladium, ut sicut notorius erat interfectorum excessus, sic memorialis esset in generationem ac generationem sceleris perpetrati vindicta, inter caetera statuit ut tam homicidae ipsi quam haeredes eorum universis feudis et beneficiis Herbipolensis Ecclesiae, quam specialiter offenderant, et ecclesiarum etiam caeterarum, cum in ea laeserint ecclesiam generalem, carerent in perpetuum, illa nullo tempore habituri, nisi forsan aliquando de speciali apostolicae sedis indulgentia secutura posteritas misericordiam mereretur. Et cum nec tutum nec honestum existeret ut iste Henricus, qui dicitur substitutus, filius Henrici de Ravesburg fratris Botonis, cujus pater et patruus fuerunt in necem memorati episcopi machinati, consiliis Herbipolensis Ecclesiae interesset, bonae memoriae Guidoni Penestrinensi episcopo, tunc apostolicae sedis legato, dedimus in mandatis ut ei auctoritate nostra per commutationem idoneam in alia Ecclesia ab Herbipolensi remota, appellatione postposita, provideret, praebendam illius alii collaturus. Et quidem eam gerimus de tua circumspectione fiduciam quod si hoc in tuam deductum fuisset notitiam, sic circa praedictum Henricum, quantumcunque ipsum dilectionis brachiis amplectaris, nullatenus processisses. Verum ne demus Herbipolensi Ecclesiae labores pariter et dolores, et memoratum Henricum inutiliter laborare contingat, eum quem a praebenda Herbipolensis Ecclesiae olim decrevimus amovendum, a regimine ipsius Ecclesiae perpetuo removemus, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus supradictum Herbipolensem episcopum, cum, parte Othonis reprobi penitus abdicata, publice ad Ecclesiae devotionem reversus catholicae parti patenter adhaeserit et potenter, super Ecclesia saepedicta de caetero non molestes; ut qui persequebaris vitium in averso, amplectaris in converso virtutem. Sic etenim decrevimus expedire, quoniam speramus quod si beneficiorum non erit ingratus, se tanto devotiorem exhibere studebit quanto majorem invenit gratiam post offensam. Tu denique, frater archiepiscope, etc. Datum Laterani, VIII Idus Junii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Auditis olim et intellectis quae a procuratoribus partium super duabus electionibus in vestra ecclesia celebratis fuere proposita coram nobis, de communi fratrum nostrorum consilio electionem factam de praeposito Sanctae Mariae cassavimus, et electionem de praeposito Sancti Gaudentii celebratam duximus confirmandam, si quoddam instrumentum reprobaretur infra temporis certum spatium contra ipsum super cujusdam arbitrii forma productum, quod venerabili fratri nostro archiepiscopo Januensi et dilectis filiis de Tillieto et de Ceretro abbatibus sub bulla nostra misimus interclusum. Ipsi vero receptis probationibus exhibitis coram eis, causam sufficienter instructam ad nostram audientiam remiserunt. Procuratoribus igitur partium in nostra praesentia constitutis et auditis hinc inde propositis, quia per ea quae contra praedictum instrumentum objecta sunt et ostensa idem adeo redditum est suspectum quod ad fidem in judicio faciendam debeat invalidum reputari, et ita reprobatum quod ad illud ad quod probandum erat inductum, cum proniora sint jura ad absolvendum quam ad condemnandum, electionem factam de praedicto praeposito Sancti Gaudentii confirmavimus, per apostolica scripta vobis praecipiendo mandantes quatenus ipsi obedientiam et reverentiam debitam impendatis, eidem reverenter in spiritualibus et temporalibus intendentes. Alioquin, venerabili fratri nostro Vercellensi episcopo, apostolicae sedis legato, nostris damus litteris in mandatis ut vos ad id monitione praemissa per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellant. Datum Laterani, XII. Kal. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Illi scriptum est super hoc, verbis competenter mutatis. Accepimus ex litteris vestris quod, cum causam quae inter illustrem regem Portugaliae ex parte una, et nobiles mulieres Tarasiam et S. sorores ipsius ex altera, super castris Montismajoris et Alanker, damnis et rebus aliis vertitur, sub certa forma vobis duxerimus committendam, vos ad locum debitum accedentes, cum velletis ad regis et regni absolutionem procedere, dictae regis sorores proposuere per litteras scriptum apostolicum vobis exhibitum falsitate suggesta et veritate tacita impetratum, et ad hoc probandum locum securum et competentem terminum postularunt. Vobis autem de prudentum virorum consilio diem et locum congruum eis et regi volentibus assignare, rex ex hoc asserens se gravari, cum crederet se ac regnum suum praestito juramento quod nostris pareret mandatis ab excommunicationis et interdicti sententiis sine dilatione absolvi debere, petiit et impetravit a vobis ut totum negotium ad nostram audientiam referretur. Constitutis itaque procuratoribus partium coram nobis, et auditis hinc inde propositis, utrique parti volentes in sua justitia providere, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, accedentes ad locum et recepto ab ipso rege corporaliter juramento quod super iis pro quibus excommunicatus existit et terra ejus supposita interdicto nostris mandatis absolute parebit, excommunicationis et interdicti sententias relaxetis, inter ipsum et praedictas sorores ipsius treugarum foedera statuentes, quae juramentis et aliis idoneis cautionibus faciatis utrinque firmari, et ad illa firmiter observanda eos per districtionem ecclesiasticam, sublato contradictionis et appellationis obstaculo, compellatis, ut nec per se nec per alios sibi invicem nocere praesumant; ac deinde facientes utrique parti de manifestis damnis et injuriis satisfieri competenter, super dubiis audiatis quaecunque duxerint proponendo; et nisi per vos inter eos amicabilis poterit concordia reformari, causam sufficienter instructam ad nostrum remittatis examen, praefigentes partibus terminum competentem quo nostro se conspectui repraesentent mandatum apostolicum recepturae. Vos denique filii abbates, etc. Datum Laterani, XII Kal. Junii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Martini clerici, qui se olim pro archipresbytero plebis de Sacco gerebat, pluribus nota malitia transire non debet inulta; quoniam latum pandit delinquentibus sinum qui non condemnat errata, et nutrit in perversis impunitas audaciam delinquendi. Suffecisse quidem ei poterat ad infamiae suae notam quod auctoritate sedis apostolicae per venerabilem fratrem nostrum episcopum Cenetensem et suos conjudices ob falsitatis vitium quod commiserat officio beneficioque suspensus, ipsius exigente contumacia, vinculo fuit excommunicationis astrictus. Sed sibi accumulans iram in die irae, procuratorem venerabilis fratris episcopi Paduani apud sedem apostolicam constitutum adeo circumvenit quod cum ad eligendos judices in quibusdam litteris, quas sub forma communi contra processum supradicti Cenetensis episcopi et suorum conjudicum de causa suspensionis et excommunicationis tacita veritate ad venerabilem fratrem nostrum episcopum Civitatis novae ac collegas ipsius impetrarat, fraudulenter induxit. Qui, ut aliqua ipsi ad impetrationem litterarum illarum via pateret, interposuit personam extraneam, quae nomen repraesentans ipsius, Martini videlicet, super ecclesia Sancti Martini de plebe, hoc additamento, scilicet de Sacco, suppresso, ne per agnomen loci, ejus impediretur propositum, litteras impetravit, intendens nihilominus et non prudenter occasione istius clausulae, rebus aliis, quae nostris litteris inseri consuevit, sub quodam involucro super falsitatis vitio quaestionem suscitare sopitam. Ac licet ei graviter increpato mandaverimus viva voce ut nullatenus ab apostolica sede recederet absque nostra licentia speciali, ipse tamen clanculo talibus litteris obtentis, imo potius obreptis, aufugit. Ut autem nobis longas intelligat esse manus, qui absentes per contumaciam poena comprimimus, praesentes, quos humiliatos aspicimus, relevantes, per apostolica vobis scripta praecipiendo mandamus quatenus dictum Martinum ab omni officio et beneficio ecclesiastico sublato appellationis obstaculo perpetuo deponatis, non obstante clausula illa, videlicet nullis litteris obstantibus praeter assensum partium a sede apostolica impetratis, quae, sicut accepimus, litteris fuit inserta supradictis; nec obstantibus in posterum quibuslibet litteris, harum expressa mentione non habita, si quae quovis ingenio apparuerint impetratae. Tu denique, fili abbas, etc. Datum Laterani, XII Kal. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum dilectus filius Leonardus nepos dilecti filii nostri Joannis Sanctae Mariae in Cosmidin diaconi cardinalis, S. R. E. cancellarii, consanguineus noster praebendam in vestra noscatur Ecclesia obtinere, decuisset quidem et forsitan expedisset ut proventus illius, praefati cancellarii et nostrae considerationis obtentu, non exspectatis nostris super hoc precibus aut mandato, curassetis eidem offerre liberaliter et conferre. Monemus igitur universitatem vestram attentius et rogamus, per apostolica scripta vobis praecipiendo mandantes quatenus, nullius praetextu consuetudinis obsistente, proventus eosdem tam perceptos hactenus quam percipiendos in posterum sibi vel ejus nuntio sine difficultate vel diminutione qualibet assignetis, preces apostolicas et mandatum taliter impleturi quod idem cancellarius, qui, sicut vestra discretio non ignorat, vobis et Ecclesiae vestrae potest esse plurimum fructuosus, ad ejusdem obsequia fortius animetur, et nos devotionem vestram teneamur merito commendare. Tu denique, fili electe, etc. Datum Laterani, II Kal. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Accedens ad praesentiam nostram nobis humiliter supplicasti ut comitatum Melgorii, quem ex successione a viae tuae jure ad te asseris haereditario pertinere, tibi faceremus integre assignari, sub annuo censu in feudum ab Ecclesia Romana tenendum. Verum quia super iis fidem nobis facere nequivisti, nobilitati tuae duximus respondendum quod, cum legatum de latere nostro proponamus ad partes illas in proximo destinare, tu ad praesentiam ejus accedens tuas coram eo rationes ostendas, et ipse tibi faciat exhiberi justitiae complementum. Datum Laterani, X Kal. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Ex parte nobilis viri ducis Brabantiae fuit nobis humiliter supplicatum ut cum venerabilis frater noster Maguntinensis archiepiscopus apostolicae sedis legatus ipsum contra Ecclesiam Ottoni reprobo adhaerentem excommunicationis vinculo innodarit et terram ejus supposuerit interdicto, tam praedictas sententias quam eas quas pro damnis venerabili fratri nostro Leodiensi episcopo irrogatis, relaxari misericorditer faceremus, cum paratus existat super primo articulo nostris obedire mandatis et super secundo satisfactionem congruam praedicto episcopo exhibere. Ad haec, ex parte ipsius fuit propositum coram nobis quod cum causam quae inter G. clericum et quosdam laicos Leodiensis dioecesis super quadam terra noscitur agitari, decano Sancti Joannis in Burgo et conjudicibus suis fine commisissemus debito terminandam, orta discordia inter quosdam servientes ipsius ducis et clericum memoratum, unus eorum eumdem clericum ausu temerario usque ad sanguinis effusionem et gravem laesionem oculi verberavit. Propter quod praefati judices in dictum ducem, licet absentem et inscium hujus facti, excommunicationis et in terram ejus interdicti sententias protulerunt: pro quibus relaxandis fuit nobis nihilominus supplicatum. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus memoratum ducem moneas attentius et inducas ut sequela praefati Ottonis penitus abjurata, se catholicae parti potenter et patenter adjungens, super damnis quae irrogavit episcopo antedicto ei satisfaciat competenter, vel componat amicabiliter cum eodem: quae cum fuerint adimpleta, praefato duci juxta formam Ecclesiae auctoritate nostra beneficium absolutionis impendas, et relaxes sententiam interdicti. Illum vero qui verberavit clericum jam dictum, tandiu appellatione remota, etc. Tu denique, frater archiepiscope, etc. Datum Laterani, VIII Kal. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Dilecto filio nostro Petro Sanctae Mariae in Aquiro diacono cardinale dilecto filio Guidoni canonico Laudunensi procuratori capituli et Anselmo nuntio majoris et juratorum Laudunensium auditore concesso, pro parte capituli fuit propositum coram eo quod, cum major et jurati praedicti quemdam hominem Ecclesiae minus juste cepissent, et eum, monente capitulo, nec reddere nec saltem recredere secundum approbatam consuetudinem Laudunensis Ecclesiae voluissent, licet offerretur eisdem in omnibus justitiae complementum, capitulum auctoritate ipsis ab apostolica sede concessa, per quam in molestatores eorum ecclesiasticam possunt exercere censuram, in ipsos excommunicationis sententiam promulgarunt, quam dilectus filius Laudunensis electus exigente justitia confirmavit. Unde petebat procurator jam dictus ut sententiam faceremus eamdem usque ad satisfactionem condignam firmiter observari. Nuntius autem adversae partis proposuit quod, cum olim major et jurati, scabini et universitas communiae Laudunensis transmissa nobis intimaverint quaestione quod per excommunicationem et interdictum sine causa rationabili ab electo et clero Laudunensis saepius gravarentur, illis duximus inhibendum ne in ipsos seu terras et familias eorumdem sine rationabili causa excommunicationis et interdicti sententias promulgarent, decernentes hujusmodi sententias, si quae post appellationem ad nos legitime interpositam proferrentur, penitus non tenere, super hoc venerabili fratri nostro Atrebatensi episcopo usque ad triennium eis conservatore concesso. Unde ad ipsum post praedictam sententiam habuere recursum. Sed licet fuisset coram ipso a partibus diutius disputatum, parte capituli ad sedem apostolicam appellante, per eum, cum appellationi detulerint major et jurati, nequiverunt justitiam obtinere. Unde petebat nuntius supradictus per nos denuntiari sententiam esse nullam. Intellectis igitur iis et aliis coram cardinale propositis memorato, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus a majore ac juratis saepedictis super iis pro quibus est in eos lata sententia sufficienti cautione recepta, sententiam ipsam secundum formam Ecclesiae protinus relaxetis, et nisi sufficienter ostenderint infra tres menses eamdem sententiam irrationabiliter fuisse prolatam, vos eos ad satisfaciendum capitulo, sublato appellationis obstaculo, per censuram ecclesiasticam compellatis; audituri postmodum si quid fuerit quaestionis, et illud, appellatione remota, fine canonico decisuri, facientes quod decreveritis districtione simili firmiter observari. Quod si non omnes, iis, etc., duo vestrum, etc. Datum Laterani, III Idus Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Gratia quam apostolica sedes terrae vestrae ab ipsa sui fundatione noscitur impendisse, adeo est vobis et aliis manifesta ut nos eam, quam abunde opera protestantur, verbis nequaquam oporteat recensere. Verum habitatores ejusdem, quos si etiam praedecessorum nostrorum erga eos beneficia universa cessarent, ea sola quae nos ipsis contulimus ad perpetuam apostolicae sedis devotionem et nostram sufficienter poterant obligasse, omnino praeteritorum ingrati, et improvidi futurorum, non solum debitum nobis censum, quem nonnisi semel recepimus, subtraxerunt, verum etiam, in nostram injuriam et contemptum, Ottoni reprobo adhaerentes, W. de Pusterula exigentibus culpis suis vinculo excommunicationis astrictum et nihilominus super haereseos crimine infamatum in rectorem suum, post inhibitionem auctoritate apostolica sibi factam, praesumpserunt recipere ac tenere, iis et aliis modis reddentes nobis offensam pro gratia et injuriam pro honore. Non solum igitur providum et rationabile factum legatorum nostrorum debitam volumus firmitatem habere, verum etiam super terram ipsam alias, si diutius in suae praesumptionis errore perstiterint, aggravabimus taliter manus nostras quod sicut nos senserunt promptos ad gratiam, ita pronos sentient ad vindictam, Apostolum utique imitantes, qui ad ulciscendam omnem inobedientiam promptus erat. Datum Laterani, II Nonas Junii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Pauperibus clericis apostolicae provisionis subsidium denegare nec possumus nec debemus, qui, secundum Apostolum, facti sumus sapientibus et insipientibus debitores. Hinc est quod pro dilecto filio magistro G. de Sancto Sigismundo diacono, cui et vitae meritum et talentum scientiae suffragari dicuntur, fraternitatem tuam rogamus attentius et monemus, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus ob reverentiam apostolicae sedis et nostram auctoritate nostra eidem, qui a te fuit, prout asserit, in diaconum ordinatus, vel in Ecclesia Engolismensi provideas, vel in alio ecclesiastico beneficio competenti; preces et mandatum nostrum taliter auditurus quod idem assecutum se gaudeat quod intendit, et nos devotionem tuam possimus non immerito commendare. Tu denique, frater episcope, etc. Datum Laterani, Idibus Junii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Scriptum est super hoc priori Sulbisiensi Xantonensis dioecesis, et poenitentiario et magistro F. canonico Xantonensibus, ut dictum episcopum ad id moneant et inducant. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum, ut supra. Felicis recordationis Joanne in Cosmidin diacono cardinale, S. R. E. cancellario, de medio Domino vocante sublato, praebendam quam idem in Eboracensi obtinebat Ecclesia dilecto filio Leonardo ipsius ac nostro nepoti duximus concedendam, ac de ipsa eumdem manu propria curavimus investire, credentes quod per ipsum et suos multa vobis et Ecclesiae vestrae poterunt commoda provenire. Ideoque universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus dictum Leonardum de caetero vestrum concanonicum habeatis, et tu, fili decane, de ipsa praebenda ejus procurator existas. Quod autem super hoc dilectus filius Pandulphus subdiaconus noster duxerit disponendum recipiatis humiliter et inviolabiliter observetis. Datum Laterani, XVIII Kal. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Illi scriptum est super hoc, ut super hoc ordinare procuret quod utilitati ejusdem Leonardi viderit expedire. In eumdem modum scriptum est episcopo apostolicae sedis legato et capitulo Vercellensibus. Felicis recordationis, etc., usque sublato, praebendam quam idem habebat in Ecclesia Vercellensi dilecto filio Gregorio nato nobilis viri L. de Montelongo consobrini nostri duximus concedendam, credentes, etc., usque provenire. Ideoque universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus dictum G. de caetero vestrum concanonicum habeatis, et tu, frater episcope, fructus ejusdem praebendae ad opus ipsius colligi facias et servari. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Laterani, XVIII Kal. Julii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Exhibita nobis ex parte vestra quaedam felicis memoriae Adriani, Joannis atque Marini praedecessorum nostrorum authentica scripta diligenter inspeximus, et per dilectum filium Henricum sanctae Romanae Ecclesiae scriniarium jussimus fideliter exemplari; qui ea quae de ipsis scriptis papyriis ex quadam parte prae nimia vetustate consumptis colligere potuit, in publicam formam redigere procuravit: quibus nos apostolici favoris praesidium impendentes, in hac pagina fecimus sub bulla nostra conscribi, supplendo quaedam quae secundum litterae circumstantias in integris praesumebantur originalibus fuisse descripta, quae causa discretionis mandavimus in hac charta tonsis litteris exarari. « IN NOMINE Domini nostri Jesu Christi. Amen. Anno Dominicae Incarnationis millesimo ducentesimo decimo tertio, pontificatus vero domini Innocentii III papae, anno ejus sexto decimo, indictione prima, mense Januarii exeunte, die quarta decima. Privilegium domini Adriani papae domibus atque familiis, servis originalibus, simulque rebus atque possessionibus, nec non aquimolis, olivetis, vel quidquid IN QUIBUScunque locis habere vel tenere videtur, vel si quid in potestate legaliter donatum vel largitum fuit, aut quolibet modo juste evenerit, tenere et possidere sine qualibet controversia perpetuis temporibus valeat, et nulli unquam liceat regum, episcoporum, ducum vel actorum parvae vel magnae personae in praedicto venerabili monasterio vel in eis quae eidem venerabili monasterio pertinere. . . . . . STAbilitate permaneant. Interdicentes omnino EPISCOPO in cujus parochia esse videtur supradictum monasterium CONSTITUtum . . . . . . . contra tenorem praesentis decreti pia postulatione indulti quidquam attentet, neque ullo modo ejus baptismales ecclesias sibi vindicet, neque ipse suique successores praesumant prohibita contingere; sed neque missarum solemnia ibidem persolvere praeSUMAT, nisi ab abbate suprascripti monasterii fuerit invitatus; neque ordinationem sacerdotum quilibet episcoporum in PRAEfato monasterio vel ejus in re . . . . . celebrare audeat, nisi, ut praedictum est, ab abbate fuerit invitatus. Chrisma igitur vel quidquid ad sacra ministeria pertinet, si a Patre monasterii fuerit postulatus, a quocunque praeviderit concedimus tribuenda. Sed neque decimas usquam dare concedimus nisi ecclesiis supradicti venerabilis monasterii ad nostram dioecesim pertinentis. Sed et hoc statuimus et inviolabili sanctione auctoritate apostolica firmamus, ut nullus aliquando in praedicto monasterio de aliis monachis seu quibuscunque Ecclesiis. . . . . . . Abbas. . . . . . . divina vocatione abbas praefati monasterii pertransierit, et resolutionis TEMPUS advenerit, de propria semper congregatione eligatur abbas, qui ab omni . . . . . « JOANNES episcopus, servus servorum Dei, BENEDICTO religioso abbati monasterii Sancti SILVestri DE NONANtula et in eodem venerabili monasterio in perpetuum . . . Salvatoris nostri Jesu Christi pertinere noscuntur, et ad stabilitatem venerabilium locorum respiciunt cum magno sollicitudinis studio nos convenit apostolica et rationali censura PROCUrare; quatenus ex hoc juges eidem propitiatori nostro Domino Deo efficacius persolvi possint carminum laudes, et nobis, qui, licet immeriti, divina tamen gratia praeveniente, pastoralis regiminis curam gerimus, opima in sidereis arcibus remunerationis praemia ascribantur. Igitur quia constat tuam nobis religiositatem detulisse praeceptum praedecessoris nostri domini Adriani et Joannis sive Stephani reverendae memoriae pontificum de praefato monasterio et omnibus ei pertinentibus locis ac possessionibus, quae petiistis ut per nostri privilegii paginam confirmaremus. Unde nos precibus vestris inclinati, et a praesenti quarta decima indictione in perpetuum praedictum monasterium successorum tuorum abbatum ditione et potestate cum omnibus sibi pertinentibus confirmantes irrefragabili jure decernimus permanenda, id est, monasterium Sancti Silvestri de Nonantula territorio MutiNENSI. Quapropter auctoritate beati Petri apostoli, cui a Domino Deo nostro coelorum regni claves traditae sunt, et potestas ligandi atque solvendi coelo terraque tradita est, promulgantes decernimus et firma stabilitate et censura statuimus ut ipsum venerabile monasterium cum omnibus locis . . . . . fundis, casis, casalibus, domibus atque familiis, servis originalibus, simulque rebus et possessionibus, nec non aquismolis, olivetis, vel quidquid in quibuscunque locis . . . . . habere vel tenere videtur, vel si quid in potestate legaliter donatum vel largitum fuerit, aut quolibet modo juste evenerit, tenere et possidere sine qualibet controversia perpetuis temporibus valeat. Et nulli unquam liceat regum, episcoporum, ducum vel actorum parvae vel magnae personae in praedicto monasterio vel in eis quae eidem monasteRIO PERTINERE noscuntur quocunque modo incumbere . . . . . invasionem facere, aut quispiam sacerdotum ibidem praesumat accedere vel missarum solemnia celebrare. Et neque episcopus, neque abbas, vel comes aut quaelibet magna parvaque persona in praefato monasterio vel in ejus cellis aut ecclesiis mansiones facere aut expensas expetere aut aliquod per potestatem servitium praeter peregrini et legitimi hospites. Sed neque colloquium qualecunque aut placitum in ipso monasterio aut in ejus praenominatis locis esse quis audeat, nisi ab abbate fuerit invitatus. Quatenus hoc quod ad laudem Dei et stabilitatem praedicti monasterii statuimus firma stabilitate permaneat: interdicentes omnino episcopo in cujus parochia esse videtur supradictum monasterium constitutum ut nihil contra tenorem praesentis decreti pia postulatione indulti quidquam attentet, neque ullo modo baptismales ecclesias sibi vindicet, neque ipse suique successores praesumant prohibita contingere. Sed neque missarum solemnia ibidem persolvere praesumat, nisi ab abbate suprascripti monasterii fuerit invitatus; neque ordinationem sacerdotum quilibet episcoporum in praefato monasterio vel ejus jure aut de suo clero celebrare audeat, nisi, ut praelatum est, ab abbate fuerit evocatus. Chrisma igitur vel quidquid ad sacra ministeria pertinet, si a Patre monasterii fuerit postulatus, quibuscunque praeviderit concedimus . . . . . . . . nisi ecclesiis supradicti venerabilis monasterii ad nostram dioecesim pertinentis. Sed et hoc statuimus et inviolabili sanctione apostolica auctoritate firmamus, ut nullus aliquando in praedicto monasterio de aliis monachis seu quibuscunque ecclesiis. . . . . . . esse praesumat, neque a quacunque potestate in postero ducantur. Sed cum divina vocatione abbas praefati monasterii perstrinxerit, et resolutionis tempus advenerit, de propria semper congregatione eligatur abbas, qui ab omnium monachorum. . . . . . . . . eorum pro Dei amore arantium monachico ordine militantium. Nihilominus omnibus huic nostri pontificii interdictione inhibemus aliquam scripturam vel confirmationem de praedicti monasterii rebus vel de praenominata abbatia quo ingenio contra hoc praeceptum petere. Si qua scriptura vel petitio impetrata fuerit, aut in reliquo apparuerit, has irritas esse vacuasque omni robore jubemus. Si quis praeterea, quod non credimus, praesumpserit hoc nostrum privilegii constitutum in aliquo transgredi aut contemnere, sciat se auctoritate beatorum Petri et Pauli apostolorum principum anathematis vinculo esse innodatum et a regno Dei penitus segregatum. Porro qui observator et custos exstiterit, benedictionis gratiam a misericordissimo Deo nostro et vitam perpetuam feliciter consequatur. Scriptum per manum Sergii sanctae Romanae Ecclesiae scriniarii in mense Januarii, indictione suprascripta. Bene valete. Ego Sergius Idus Januarias per manum Anastasii primicerii defensoris sanctae sedis apostolicae, anno, Deo propitio, pontificatus domini Joannis summi pontificis et universalis noni papae in sacratissima sede beati Petri apostoli secundo, indictione secunda. « MARINUS episcopus, servus servorum Dei, THEODORICO religioso abbati venerabilis monasterii Sancti Silvestri. . . . territorio Mutinensi nec non omnibus subjacentibus et in perpetuo. . . . . . quaeque ad laudem Redemptoris Dei et Domini Salvatoris nostri Jesu Christi pertinere noscuntur, et ad stabilitatem venerabilium locorum respiciunt, cum magno sollicitudinis studio nos convenit apostolica et rationali censura procurare, quatenus ex hoc juges eidem propitiatori nostro Domino Dei efficacius persolvi possint carminum laudes, et nobis, qui, licet immeriti, divina tamen gratia praeveniente, pastoralem regiminis curam gerimus, opima in sidereis arcibus remunerationis praemia ascribantur. Igitur quia constat religiositatem tuam nobis detulisse praeceptum praedecessoris nostri domini Adriani et Joannis reverendae memoriae pontificum de praedicto monasterio et omnibus ei pertinentibus locis ac possessionibus, quae petistis ut per nostri apostolici privilegii paginam confirmaremus. Unde nos precibus vestris inclinati, et a praesenti prima indictione in perpetuum, saepedictum monasterium successorum tuorum abbatum ditione et potestate cum omnibus sibi pertinentibus confirmantes irrefragabili jure decernimus permanenda, id est, monasterium Sancti Silvestri qu . . . . a Nonantula territorio Mutinensi. Quapropter auctoritate beati Petri apostoli, cui a Domino Deo nostro coelorum regni claves traditae sunt, et potestas ligandi atque solvendi coelo terraque concessa est, promulgantes decernimus et firma stabilitatis censura statuimus ut ipsum venerabile monasterium cum omnibus locis, mansis, fundis, casis, casalibus, domibus atque familiis, servis originalibus, simulque rebus et possessionibus, nec non aquis molis, olivetis, vel quidquid in quibuscunque . . . . . . . . . . . . . . . . . . videtur vel potestate legaliter donatum vel largitum fuerit, aut quolibet modo juste evenerit, tenere et possidere sine qualibet controversia perpetuis temporibus valeatis. Et nulli unquam liceat regum . . . . .. . . . . . . . . . . . episcoporum. . . . . . . . . vel actorum parvae vel magnae personae in praedicto venerabili monasterio vel in eis quae eidem venerabili monasterio pertinere videntur quocunque modo incumbere aut invasionem facere. . . . . . . . . accedere vel missarum solemnia celebrare, nisi ab abbate fuerit invitatus; quatenus hoc quod ad laudem et stabilitatem supradicti sancti monasterii statuimus firma stabilitate permaneat: interdicentes omnino episcopo in cujus parochia esse videtur supradictum monasterium constitutum ut nihil contra tenorem praesentis decreti pia postulatione indulti quidquam attentet, sed neque ullo modo baptismales ecclesias sibi vindicet. Et ego Henricus sacrosanctae Romanae Ecclesiae scriniarius una cum Bartholomaeo clerico Sancti Petri ad Vincula horum supradictorum exemplorum authentica privilegia, dominorum videlicet Adriani, Joannis atque Marini papae, videns et perlegens, ut in eis continebatur, sic in suprascriptis continetur exemplis, et ea fideliter exemplavi, et signum feci. » Nulli ergo, etc., conscriptionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, Idibus Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Ex vestris accepimus litteris quod, cum causam, quae inter venerabilem fratrem nostrum Vesprimiensem episcopum ex parte una, et dilectos filios Strigoniense capitulum ex altera, super quarumdam decimis vinearum positarum juxta Strigonium vertitur, experientiae vestrae sub certa forma duxerimus committendam, vos in ipso negotio propter quasdam exceptiones adversus eumdem episcopum ex parte capituli propositas coram vobis, quas sub vestris sigillis ad nostrum transmisistis examen, et nos sub bulla nostra vobis remittimus interclusas, procedere distulistis. Volentes igitur ut finis litibus imponatur, vobis per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, non obstantibus exceptionibus supradictis, in causa ipsa juxta prioris mandati nostri tenorem ratione praevia procedatis, recipientes testes et alias probationes episcopi, quibus uti voluerit; cum per narrationem ejusdem episcopi et responsionem capituli asserentis bonae memoriae K. praedecessorem episcopi saepedicti a quaestione quam super eisdem decimis coram bonae memoriae I. Strigoniensi archiepiscopo adversus idem capitulum moverat, cum decimas illas sui juris non esse recognosceret, humiliter destitisse, lis intelligi debeat contestata. Si quid autem praetextu decimarum ipsarum venerabilis frater noster Strigoniensis archiepiscopus contra ipsum episcopum proponere forte voluerit audiatis, et auditis hinc inde propositis, causam, si de partium processerit voluntate, fine canonico terminetis. Alioquin, eam sufficienter instructam ad nostram audientiam remittatis, praefigentes partibus terminum competentem quo per se vel procuratores idoneos nostro se conspectui repraesentent justam, dante Domino, sententiam recepturae. Vos denique, fratres episcopi et filii abbas, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, VII Kalendas Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Auditis et intellectis quae super inquisitione facta contra venerabilem fratrem nostrum archiepiscopum Bisuntinum fuere proposita coram nobis, quia per depositiones testium constitit evidenter ipsum clericos, cum eos promovebat ad ordines, fecisse promittere data fide quod eum per sedem apostolicam vel per alium super obtinendo beneficio non vexarent, ut puniatur in quo deliquit, eumdem a collatione ordinum duximus suspendendum, et quandiu nobis placuerit volumus manere suspensum. Interim autem per aliquem de suffraganeis Ecclesiae Bisuntinae, cum necessitas postulaverit, clericis Bisuntinae dioecesis ordines conferri mandamus. Caeterum quoniam idem archiepiscopus super vitio Simoniae ac lapsu carnis nec non venditione justitiae dignoscitur infamatus, super iis ei purgationem cum tertia manu episcoporum suae provinciae vel etiam vicinarum et trium abbatum Bisuntinae dioecesis bonae opinionis et vitae, qui conversationem ejus cognoverint, indicentes, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ab eo infra tres menses praefixos a nobis hujusmodi recepta, ipsum super illis articulis boni testimonii publice nuntietis. Quod si forte in purgatione defecerit, ipsum a pastorali regimine amoventes, faciatis Ecclesiae Bisuntinae de persona idonea provideri. Vos denique, frater episcope et fili abbas, super vobis, etc. Datum Laterani, IV Kalend. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Constitutus in praesentia nostra, venerabilis frater noster Burdegalensis archiepiscopus nobis humiliter supplicavit quatenus, cum venerabilis frater noster Bituricensis archiepiscopus in provincia sua jus primatiae ad se asserat pertinere, super hoc causam inter eos committere dignaremur. Quocirca discretioni tuae per apostolica scripta mandamus quatenus duobus viris providis et honestis, quorum unus a parte una, reliquus vero ab altera tibi praesentetur, assumptis, causam super hoc audias cum eisdem, et usque ad diffinitivae sententiae calculum procedens in ipsa, eamdem ad nos remittas sufficienter instructam, praefixo partibus termino competenti quo per se vel procuratores idoneos nostro se conspectui repraesentent justam, auctore Domino, sententiam recepturae. Tu denique, fili abbas, etc. Datum Laterani, VI Idus Junii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Cum olim venerabilis frater noster Bituricensis archiepiscopus auctoritate primatiae quam in provincia vestra sibi asserit pertinere venerabilem fratrem nostrum Burdegalensem archiepiscopum a metropoliticae dignitatis officio suspendisset pro eo quod ad suum vocatus concilium accedere non curavit nec pro se aliquem responsalem idoneum destinare, ac super hujusmodi suspensionis sententia fuisset inter eumdem Bituricensem et dilectum filium magistrum Amaneum procuratorem ipsius Burdegalensis archiepiscopi coram nobis diutius disputatum, tandem de fratrum nostrorum consilio sententiam ipsam ratam habuimus et usque ad satisfactionem idoneam praecepimus observari, hoc ad cautelam expresso, quod lis coram nobis, non de primatia, sed de sententia exstitit ventilata. Postmodum vero credentes ad satisfactionem sufficere competentem, pro praedicta sententia relaxanda, ut memoratus Burdegalensis archiepiscopus per seipsum aut alium virum idoneum ad praesentiam dicti Bituricensis accederet, relaxationem ejusdem sententiae humiliter petiturus, et promissurus firmiter sub suarum, si necesse foret, testimonio litterarum quod ad ejus concilium vocatus accederet, facturus quod foret faciendum de jure, per litteras nostras ipsi Bituricensi dedisse meminimus in praeceptis ut cum a Burdegalensi praedicto foret taliter requisitus, praedictam non differret sententiam relaxare; nullam poenam inflicturus eidem, si forte dictam sententiam non servarat, antequam per nos declaratum fuisset an esset eadem observanda; venerabili fratri nostro Turonensi archiepiscopo et conjudicibus suis per scripta nostra mandantes ut, Bituricensi jam dicto in mandati nostri exsecutione cessante, ipsi saepedictam sententiam relaxarent absque praejudicio juris sui. Nuper autem idem Burdegalensis archiepiscopus ad nostram praesentiam accedens proposuit coram nobis quod de hujusmodi confirmatione sententiae nihil unquam per litteras ipsius Bituricensis aut nuntium sibi fuerat intimatum. Propter quod ipsam petiit a nobis humiliter relaxari. Nos igitur volentes utrique paterna sollicitudine providere, sententiam relaxamus memoratam firmam promissionem recipientes a Burdegalensi praedicto quod vocatus accedet ad ipsius Bituricensis concilium, facturus quod de jure fuerit faciendum. Vos denique, fratres episcopi, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, VIII Idus Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Oblata nobis ex parte venerabilis fratris nostri Salzeburgensis archiepiscopi petitio continebat quod infra fines parochiae suae in insula quae Chiemense vocatur duo sunt monasteria constituta; quorum unum moniales inhabitant, aliud vero canonici regulares. Verum moniales abjecto pene penitus jugo modestiae regularis, sine freno pudoris et verecundiae obice evagantur per campos licentiae dissolutae, ac sic se motibus exposuere carnalibus quod locus in quo habitant dici potest lupanar potius quam oratorium ab effectu. Dictus autem archiepiscopus ad expurgandam tantam labem volens extendere manus suas, ut eaedem moniales divisae per alia religiosa coenobia forte proficiant, quae in suo collegio merito deficiunt et exemplo, mutuo contagio corruptelae, proposuit quod ipsis per alia loca, in quibus religio floreat, collocatis, cathedram ibi pontificalem instituat, et bonis ipsius monasterii cum possessionibus quas ipse proponit sufficienter adjicere ad mensam futuri episcopi deputatis, illuc canonicos alterius monasterii transferat, cum ibi fuerit ecclesia cathedralis, facultatibus quas nunc possident ad eorum sustentationem integre conservatis. Causas autem hujus sui propositi allegabat, zelum religionis, quam in altero praedictorum monasteriorum asserebat penitus dissolutam, et utilitatis evidentiam, quae in partibus illis hiemali maxime tempore impeditur. Cum enim ejus provincia sit longe lateque diffusa, frequenter iis quae limam correctionis exposcunt visitationis et reformationis officium nequit impendere competenter, cum propter hiemalis asperitatis obstaculum et propter annonae defectum locum ipsum multoties adire non possit et ibidem prout utilitas exigit immorari. Ne igitur locus praedictus visitationis officio et sacramentis ecclesiasticis per episcopum conferendis plus debito defraudetur, idem archiepiscopus supplicavit ut ejus proposito dignaremur favoris apostolici praesidium impertiri. Quia vero in talibus sine deliberatione provida procedere non debemus, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus inquiratis sollicite veritatem de lapsu monasterii supradicti, et utrum ordo monialium ibi valeat reformari, et si moniales aliquas defensiones ostendunt, quantumque ad opus episcopalis mensae bonis ejusdem monasterii de suis facultatibus velit adjicere archiepiscopus memoratus, et si canonici supradicti negotio isti suum impertiantur assensum, et si non, quam causam contradictionis allegent, qualem et quantam partem de dioecesi sua conferre disponat ad episcopalem dioecesim faciendam, si expressus consensus capituli Salzeburgensis cum voluntate archiepiscopi conveniat in hoc facto, et si etiam in electione futuri episcopi sibi velit archiepiscopus jus aliquod vindicare, privilegia quoque utriusque monasterii transcribi fideliter faciatis, super iis et aliis circumstantiis quod inveneritis nobis prudenter et veraciter rescribentes, ut super hoc, prout expedire viderimus, procedamus. Tu denique, fili abbas, etc. Datum Laterani, XII Kal. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Ortam dudum inter vos ex parte una et abbatem et conventum Sancti Secani Lingonensis dioecesis super domo Vallis Sussionis ex altera quaestionem venerabili fratri nostro Senonensi archiepiscopo duximus committendam. Cum igitur idem causam remisisset ad nos sufficienter instructam, te, fili praeposite, ac procuratore partis alterius propter hoc in nostra praesentia constitutis, eamdem examinavimus diligenter; et tam actis coram dicto archiepiscopo quam iis quae coram nobis fuere proposita plenius intellectis, de fratrum nostrorum consilio domum vobis sententialiter adjudicavimus supradictam. Nulli ergo, etc., diffinitionis, etc,. usque incursurum. Datum Laterani, XII Kal. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum a nobis petitur, etc., usque perducatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, etc., usque assensu, concambium inter vos ex parte una et bonae memoriae Romanum Gurcensem episcopum et nobilem virum Poponem de Waldethe ex altera super qnondam castro et rebus aliis celebratum, prout continetur in authentico scripto ejusdem episcopi sigilli munimine roborato, cujus tenorem de verbo ad verbum praesentibus jussimus litteris annotari, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Tenor autem scripti praedicti talis existit: « In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Amen. Ego Romanus sanctae Gurcensis Ecclesiae humilis episcopus, humanae pia facta conditionis, dum incertis casibus rapiantur, ne cum obeuntibus pereant, scriptis digno annotantur. Unde omni aevo notum esse cupimus qualiter fratres nostri praefatae Ecclesiae canonici super Popone de Waldethe ministeriali Ecclesiae ob damnosam violentiam quam ipsis in bonis eorum praefato castro adjacentibus, sicut et nobis in nostris intulit, flebilem querimoniam multoties nobis deferentes, aliquod pacis suffragium tibi disponi rogaverunt. Nos vero tanquam pastor ovium et qualiscunque dispensator, ab incursu tali obsecrando, increpando, arguendo, ipsum Poponem mitigavimus, donec tandem conscientia delicti sui compunctus, ipsum castrum cum bonis adjacentibus in aliquod placabile concambium se daturum eis asseruit. Hoc audito, fratres praefati tali consilio cum illo coram nobis sunt coadunati, ut quodcunque de commutatione utrorumlibet disponeremus, utraque pars consentiret. Hoc utrinque confirmato, praedictus Popo castrum cum decem novalibus nec non et incultis quibusdam infra hos terminos, via qua itur in Hylamibus, et ultra castrum usque in cacumen montis, ubi adjacet praedium Rodolphi de Albekke, deinde in vertice montis contra Tlatniz, et ex altera parte montis Zobodin, qui infra terminos est usque in vallem, quoniam iis infeudatus erat ab Ecclesia, ut res gesta seriatim procederet, nobis primum resignavit, hac conditione, ut ea fratribus nostris contraderemus, et exsecutionem promissi eorum illi similiter exigeremus. Quod et factum est. Dederuut enim ei duos mansos apud Meterekke, duos in Grivinaralbe, duos in Urezenuelt, et septem marchas, quadraginta modios frumenti, centum urnas brazzii, undecim porcos, ducentos caseos. Praeterea fratres praedicti conscientiam nostram de institutione pontificalis sedis commonentes, rogaverunt ut justitiam quam a prima institutione in nemore Wispriach per hos terminos, a nemore Moderic usque in locum quo dividitur ipsum nemus a nemoribus Moteniz et Fuziris pertinentibus; obtinuerant, scilicet hanc, nullum custodem sine consensu eorum ibi fore instituendum, vel si consentirent, custodem quoque suum cum custode episcopi simul injungendum, et jus foresti aeque illis dividendum, successoribus nostris in hac praesenti pagina notificaremus, et tam ea quam praedicta impressione sigilli nostri certificaremus. Hujus rei testes sunt Sanson, Duringus, fratres, Rodulphus de Dunvunsperch, Ernestus de Pilstam, Hermannus de Wolchenburch, Engelbertus et fili ejus Purcardus, primo Henricus, Engelscus, Nudungus, Eglolfus, Walterus, Walfridus et filius ejus, Engelbertus, Purcardus, Franco et filii ejus, Marchwardus, Walchinus Firtel et frater ejus, Rainhalin, Pertholdus, Sevus, Siboto de Sininge, et alii quamplures. » Nulli ergo, etc., confirmationis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, XV Kal. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Accedens olim ad praesentiam nostram, dilectus filius Brun Fridesleriensis canonicus nobis humiliter intimavit quod cum in Ecclesia Fridesleriensi praebendam quam auctoritate apostolicae sedis fuerat assecutus per octo annos et amplius pacifice possedisset, venerabilis frater noster Maguntinensis archiepiscopus, apostolicae sedis legatus, ad instantiam R. presbyteri causam quae super dicta praebenda inter eos fuerat auctoritate apostolica judiciali calculo terminata G. praeposito et A. scholastico Frideslariensibus delegavit; a quibus, tum quia ipsos habebat certa ratione suspectos, tum quia causa, ut dictum est, auctoritate apostolicae sedis fuerat terminata, nostram duxit audientiam appellandum. Sed iidem judices, ipsius exceptionibus et appellatione contemptis, dictum R. in praebendam ipsam intrudere praesumpserunt. Unde nos ad supplicationem canonici memorati praefato archiepiscopo dedimus in mandatis ut praedicta corrigeret per seipsum; nihilominus abbati de Valle Sancti Georgii et suis conjudicibus per scripta nostra mandantes ut ipso in mandati nostri exsecutione cessante, ipsi, amoto a dicta praebenda quolibet illicito detentore, praefatum Brun facerent ejusdem pacifica possessione gaudere. Verum sicut idem in nostra proposuit praesentia constitutus, dictus archiepiscopus non solum praedicta juxta mandatum nostrum corrigere non curavit; quinimo, cum dictus R. carnis debitum exsolvisset, idem archiepiscopus Ecclesiae praefatae capitulo suis dedit litteris in mandatis ut Henricum clericum suum ad praebendam reciperent saepedictam. Propter quod jam dictus canonicus coactus est rursus ad nostram praesentiam laborare. Nos igitur laboribus compatientes ejusdem, irritum prorsus decernimus et inane si quid de praebenda ipsa in praejudicium suum exstitit post mandatum hujusmodi attentatum, per apostolica vobis scripta praecipiendo mandantes quatenus eumdem B. faciatis auctoritate nostra praebendam ipsam pacifice possidere, fructus quoque medio tempore perceptos ex ipsa ei, sicut justum fuerit, per censuram ecclesiasticam restitui faciatis; contradictores, si qui fuerint, per censuram eamdem sublato appellationis obstaculo compescentes. Quod si non omnes iis exsequendis potueritis interesse, duo vestrum ea nihilominus exsequantur. Datum Laterani, II Idus Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Si utile ac sincerum membrum Ecclesiae . . . dictus Hildesemensis episcopus exstitisset, et voluisset prudenter advertere quod praecisus ab arbore ramus beneficium radicis amittit, non solum in devium excommunicati et reprobi non declinasset Ottonis, sed adhuc in unitate ac devotione fideliter Ecclesiae Romanae persisteret, quae, disponente Domino, mater est omnium fidelium et magistra. Verum cum adversus eamdem calcaneum praesumptuosus erexerit, non intelligens quod bestia, si montem tetigerit, lapidabitur, et durum est contra stimulum calcitrare, nec se magistrum per opera exhibet, nec discipulum recognoscit. Et quidem si vitium ingratitudinis in eo beneficiorum nostrorum non abolevisset memoriam, licet timorem amiserit, forte reverentiam conservasset. Sed utrumque, sicut perpendimus, amisisse dignoscitur, cum nec timoris indicia nec alicujus devotionis scintilla remansisse videatur in ipso. Pro sua enim rebellione ac inobedientia, sicut accepimus, primo suspensus, ac deinde vinculo excommunicationis astrictus, contra nobiles viros Lantcravium Thuringiae et Albertum comitem de Hevesten devotos et fideles Ecclesiae per suos cum exercitu, ac si hoc deceret episcopum, insurrexit, et non sine ridiculo, qui de pastoribus habebatur, lupum inducebat in oves quas Petri concludebat ovile, dum eo impugnante per suos, pro excommunicato praedicto, terras nobilium praefatorum, multi fuerint interempti pro Ecclesiae libertate, quam ancillare assistendo tyranno talis episcopus nitebatur. Et quasi haec non suffecissent ad injuriam et offensam, non sine contemptu sedis apostolicae ad curiam Ottonis accessit, in judiciis et aliis episcopus excommunicato communicans quem laicorum pars potior evitabat. Ut autem Romanam Ecclesiam factus hostis agnoscat, quam sprevit qui videbatur amicus, et culpam in poenis intelligat, qui beneficia non agnovit, cum etiam tanto tempore non sine gratia exspectatus, pro tantis excessibus nec unum curaverit nuntium ad sedem apostolicam destinare, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, inquisita plenius veritate, si vobis constiterit de praemissis aut aliis quae ad ejus amotionem sufficiant, auctoritate nostra ipsum a regimine Hildesemensis Ecclesiae perpetuo amoventes, faciatis eidem Ecclesiae de persona idonea et Ecclesiae Romanae plene devota, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, per electionem canonicam provideri, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescentes. Tu denique, fili abbas, super teipso, etc. Datum Laterani VI, Idus Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Si utile ac sincerum membrum Ecclesiae . . dictus Halberstatensis episcopus exstitisset, etc., ut supra in eumdem modum, usque scintilla remansisse videatur in ipso. Pro sua enim inobedientia et rebellione, sicut accepimus, primo suspensus, ac deinde vinculo excommunicationis astrictus, publice divina praesumpsit officia celebrare, oleum sacrum et chrisma conficiens, aliaque sacramenta Ecclesiae temerarius administrans. Et quasi haec non suffecissent ad injuriam et offensam, non sine contemptu sedis apostolicae ad curiam Ottonis accessit, in judiciis et aliis episcopus excommunicato communicans quem laicorum pars potior evitabat. Cum eodem etiam Ottone contra nobilem virum lantgravium Thuringiae, devotum et fidelem Ecclesiae, intrepidus cum exercitu, ac si hoc deceret episcopum, insurrexit, et non sine ridiculo, qui de pastoribus habebatur, lupum inducebat in oves quas Petri concludebat ovile, dum eo impugnante cum excommunicato praedicto castrum quod Wrcen vocatur et terram nobilis memorati, multi fuerint interempti pro Ecclesiae libertate, quam ancillare assistendo tyranno talis episcopus nitebatur. Ut autem Romanam Ecclesiam factus hostis agnoscat, etc., ut supra usque in finem. Datum Laterani, VII Idus Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum olim causam quae inter vos ex parte una et venerabilem fratrem nostrum Claromontensem episcopum ex altera super ecclesiis villae Brivatensis et Sancti Ferreoli et Sancti Germani et de Bajassa et de Brassac et de Paulac et de Bellomonte, quas idem ad se dioecesana lege spectare dicebat, et vos eas legitime praescripsisse, Casae-Dei, Bellaeaquae, ac Novemfontium abbatibus sub certa forma duxerimus committendam, judices ipsi, receptis testibus et attestationibus publicatis, causam ipsam sufficienter instructam ad nostram audientiam remiserunt. Nos igitur, auditis et intellectis quae a vestris et partis alterius procuratoribus fuere proposita coram nobis, quia super ecclesiis villae Brivatensis et Sancti Ferreoli et de praescriptione legitima docuistis, vos quoad illas ab impetitione ipsius duximus sententialiter absolvendos, eidem episcopo super illis perpetuum silentium imponentes. In ecclesiis autem Sancti Germani, de Bajassa, de Brassac, et de Paulac, et de Bellomonte, quia in probatione praescriptionis canonicae defecistis, cum intentio partis alterius sit eo ipso de communi jure fundata quod eaedem Ecclesiae infra limites Claromontensis dioecesis concluduntur, super illis jus episcopale adjudicavimus episcopo memorato, vobis in eis, quoad jus episcopale, perpetuum silentium imponentes. Nulli ergo, etc., diffinitionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, XIII Kal. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Etsi debito pastoralis officii pro universarum Ecclesiarum statu satagere compellamur, illis tamen quae apostolicae sedi specialius adhaerere noscuntur studiosius nos convenit providere. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus benigne duximus annuendum, et praefatam ecclesiam Sancti Juliani, quae ad apostolicam sedem nullo mediante noscitur pertinere, ad exemplar felicis recordationis Calisti papae praedecessoris nostri sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, etc., usque duximus exprimenda vocabulis: Ecclesias villae Brivatensis et Sancti Ferreoli cum parochiis suis, super quibus vos ab omni impetitione dioecesani episcopi sententialiter judicavimus absolutos, abbatiam Sancti Germani de Hebron, abbatiam Sancti Marcellini de Cantogila, abbatiam Sanctae Mariae de Pebrac, abbatiam Sancti Juliani Turonensis, ecclesiam de Brassac, ecclesiam de Valle cum decima, ecclesiam de Solmiac cum decima, ecclesiam de Spelenco cum decima, villam Tarazas, ecclesiam de Faveroles cum decima, ecclesiam de Soleto cum decima, ecclesiam de Cultus cum decima, ecclesiam de Bellomente cum decima, ecclesiam de Fontibus. Porro ecclesiae ac praedia quae per praepositorum aut aliarum ecclesiasticarum personarum temeritatem vel per laicorum violentiam sunt distracta, ad jus et proprietatem ipsius ecclesiae revocentur, et sine contradictione alicujus personae illibata in posterum conserventur. Statuimus etiam ut nullus infra terminos parochiarum vestrarum domum religiosam vel capellam aut oratorium sine assensu vestro aedificare praesumat, salvis privilegiis pontificum Romanorum. Sane ut eadem ecclesia libera semper et quieta permaneat, omnem prorsus episcopum aliquam in ea ditionem habere, praeter Romanum pontificem, prohibemus chrisma quoque, oleum sanctum, consecrationes altarium vel ecclesiarum, ordinationes clericorum qui ad sacros fuerint ordines promovendi, a quocunque malueritis catholico suscipietis episcopo; si quidem gratiam et communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis et sine pravitate voluerit exhibere. Obeunte vero te nunc ejusdem loci praeposito, etc., usque secundum Deum duxerint eligendum. Ad indicium autem juris et proprietatis Romanae Ecclesiae et libertatis vestrae aureum unum nobis et successoribus nostris annis singulis persolvetis. Decernimus ergo, etc. usque usibus omnimodis pro futura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur, etc., usque districtae subjaceat ultioni. Cunctis autem, etc. usque, pacis inveniant. Amen. Amen. Amen. Datum Laterani per manum Raynaldi acolythi et capellani domini Innocentii III papae, Kal. Julii, indictione prima, Incarnationis Dominicae anno 1213, pontificatus vero ejusdem domini Innocentii anno sexto decimo. Divina Providentia sacrosanctam Romanam Ecclesiam omnium fidelium caput constituens et magistram, potestatis plenitudinem penes eam voluit residere; ut quae pro puniendis seu cohibendis excessibus humana solertia statuenda providit, ejus auctoritas, nunc pensatis rerum circumstantiis et meritis personarum, severe faceret observari, nunc severitati detrahens, dispensando rigorem mansuetudine temperaret. Cum igitur ad sacros ordines desideres promoveri, ac in iniquitatibus cum propheta conceptus nobis humiliter duxeris exponendum quomodo in peccatis te peperit mater tua, contra impedimentum casualis originis apostolicae benignitatis remedium implorando, nos attendentes quod per litteraturam tuam et vitam ac conversationem honestam, super quibus laudabile tibi testimonium perhibetur, redimis hunc defectum, de misericordia, quae superexaltat judicio, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut, dummodo impedimentum aliud canonicum non obsistat, quod natus de legitimo matrimonio non fuisti tibi non officiat quo minus ad sacros ordines valeas promoveri et ecclesiastica beneficia canonice obtinere ac etiam ad ecclesiasticas dignitates assumi; ita tamen quod si te ad honorem vocari contigerit praesulatus, illum nequaquam recipias absque sedis apostolicae licentia speciali. Nulli ergo, etc., concessionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, Kal. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Felicis recordationis Joanne Sanctae Mariae in Cosmedin diacono cardinale, S. R. E. cancellario, de medio Domino vocante sublato, praebendam quam idem habebat in ecclesia Compostellana dilecto filio Normano nato nobilis viri G. de Gualera consanguinei nostri duximus concedendam, credentes quod per ipsum et suos multa vobis et ecclesiae vestrae poterunt commoda provenire. Ideoque universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus dictum Normanum de caetero vestrum concanonicum habeatis, et tu, frater archiepiscope, fructus ejusdem praebendae ad opus ipsius colligi facias et servari. Datum ut supra. In eumdem modum priori et conventui Sancti Pancratii de Leges pro Tholomeo consanguineo nostro, super vicaria quam idem cancellarius in eorum ecclesia de Coningeburc ad praesentationem nostram fuerat assecutus, sicut in litteris bonae memoriae Eboracensis archiepiscopi continetur, usque provenire. Ideoque universitati vestrae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus quod a nobis factum est in hac parte ratum habeatis et firmum, et tu, fili prior, fructus ejusdem vicariae ad opus ipsius colligi facias et servari. Datum Laterani, XVIII Kal. Julii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Joannes Dei gratia rex Angliae, dominus Hiberniae, dux Northmanniae et Aquitaniae, comes Andegavensis, omnibus praesentes litteras inspecturis salutem. Per has patentes litteras sigillo nostro munitas volumus esse notum quod nobis praesentibus et mandantibus ii quatuor nostri barones, scilicet Walterus comes Sarisberiae frater noster, Reginaldus comes Bononiensis, Willelmus comes Warennae, Willelmus comes de Ferraria, juraverunt in animam nostram quod nos subscriptam pacis formam bona fide curabimus per omnia observare. In primis itaque solemniter et absolute jurabimus stare mandatis domini papae coram ejus legato vel delegato super omnibus pro quibus excommunicati sumus ab ipso, et veram pacem ac plenam securitatem praestabimus venerabilibus viris Stephano Cantuariensi archiepiscopo, Willelmo Londoniensi, Eustachio Eliensi, Aegidio Herefordensi, Jocelino Bathoniensi et Huberto Lincolniensi episcopis, priori quoque ac monachis Cantuariensibus, et Roberto filio Walteri, ac Eustachio de Vesci, nec non et caeteris clericis ac laicis hoc negotium contingentibus, praestando simul coram eodem legato vel delegato publice juramentum quod ipsos cum suis nec laedemus nec laedi faciemus vel permittemus in personis vel rebus, eisque dimittemus omnem indignationem, et in gratiam nostram recipiemus eosdem ac tenebimus bona fide, quodque praefatos archiepiscopum et episcopos non impediemus nec faciemus aut permittemus aliquatenus impediri quo minus ipsi libere suum exsequantur officium et plena suae jurisdictionis auctoritate, prout debent, utantur; et super iis tam domino papae quam ipsi archiepiscopo et singulis episcopis nostras patentes litteras exhibebimus, facientes ab episcopis et comitibus ac baronibus nostris, quot et quos praefati archiepiscopus et episcopi postulaverint, juramenta et eorum patentes litteras exhiberi quod ipsi bona fide studebunt ut haec pax et securitas firmiter observetur. Et si forte , per nos ipsos vel alios contravenerimus, ipse pro Ecclesia contra violatores securitatis et pacis mandatis apostolicis inhaerebunt, nosque perpetuo vacantium ecclesiarum custodiam amittamus. Quod si forte nequiverimus eos ad hanc ultimam juramenti partem inducere, videlicet quod si per nos ipsos vel alios contravenerimus, ipsi pro Ecclesia contra violatores securitatis et pacis mandatis apostolicis inhaerebunt, nos propter hoc domino papae ac Ecclesiae Romanae per nostras patentes litteras obligavimus omne jus patronatus quod habemus in ecclesiis Anglicanis. Et omnes litteras quae pro securitate praedictorum sunt exhibendae praefatis archiepiscopo et episcopis ante suum ingressum in Angliam transmittemus. Si vero nobis placuerit, saepefati archiepiscopus et episcopi praestabunt, salvo honore Dei et Ecclesiae, juratoriam et litteratoriam cautionem quod ipsi nec per se nec per alios contra personam vel coronam nostram aliquid attentabunt, nobis praedictam eis securitatem et pacem servantibus illibatam. De ablatis autem plenam restitutionem et de damnis recompensationem sufficientem omnibus impendemus, tam clericis omnibus quam etiam laicis universis ad hoc negotium pertinentibus, non solum rerum, sed etiam libertatum, et restitutas conservabimus libertates, archiepiscopo quidem et episcopo Lincolniensi a tempore suae confirmationis, aliis autem a tempore discordiae inchoatae. Nec obstabit aliqua pactio vel promissio seu concessio quo minus et damna recompensentur et restituantur ablata tam vivorum quam etiam defunctorum. Nec de iis aliquid retinebimus praetextu servitii quod debuerit nobis impendi, sed postea debita nobis pro servitio recompensatio tribuetur. Statimque omnes quos detinemus clericos faciemus absolute dimitti ac restitui propriae libertati, et etiam laicos qui occasione hujus negotii detinentur. Incontinenti quoque post adventum illius qui nos debebit absolvere faciemus de parte restitutionis ablatorum octo millia librarum legalium sterlingorum pro persolvendis debitis et faciendis expensis nuntiis praedictorum archiepiscopi et episcoporum ac monachorum Cantuariensium assignari, sine impedimento quolibet per potestatem nostram ad eos libere deferenda, ut expediti revertantur in Angliam honorifice revocati, videlicet Stephano Cantuariensi archiepiscopo duo millia et quingentas libras, Willelmo Londoniensi septingentas et quinquaginta libras, Eustachio Elensi mille et quingentas libras, Aegidio Herefordensi septingentas et quinquaginta libras, Jocelino Bathoniensi septingentas et quinquaginta libras, Huberto Lincolniensi septingentas et quinquaginta libras, priori et monachis Cantuariensibus mille libras. Sed protinus absque mora postquam pacem istam duxerimus acceptandam resignari faciemus archiepiscopo et episcopis et clericis ac ecclesiis universis in manibus nuntiorum vel procuratorum ipsorum omnia immobilia cum administratione libera eorumdem et in pace dimitti. Interdictum vero vulgariter utlagatio nuncupatum, quod proponi fecimus contra personas ecclesiasticas, publice revocabimus, protestando per nostras patentes litteras archiepiscopo tribuendas id ad nos de personis ecclesiasticis nullatenus pertinere, quodque illud de caetero contra personas ecclesiasticas nullatenus faciemus proponi. Revocantes praeterea utlagationem laicorum ad hoc negotium pertinentium, et remittentes hominia quae post interdictum recipimus ab ecclesiarum hominibus praeter regni consuetudinem et ecclesiasticam libertatem. Si vero super damnis vel ablatis aut eorum quantitate vel aestimatione quaestio fuerit de facto suborta, per legatum vel delegatum domini papae receptis probationibus publice terminetur. Et his omnibus rite peractis, relaxabitur sententia interdicti. Super caeteris autem capitulis si quae fuerint dubitationes subortae, de quibus merito valeat dubitari, nisi per legatum vel delegatum domini papae de partium fuerint voluntate sopitae, ad ipsius referantur arbitrium, ut super iis quod ipse decreverit observetur. Teste me ipso, apud Doveram 13 die Maii, anno regni nostri quarto decimo. Joannes, Dei gratia rex Angliae, dominus Hiberniae, dux Northmanniae et Aquitaniae, comes Andegaviae, omnibus Christi fidelibus praesentem chartam inspecturis salutem. Universitati vestrae per hanc chartam nostram sigillo nostro munitam volumus esse notum; quia, cum Deum et matrem nostram sanctam Ecclesiam offenderimus in multis, et proinde divina misericordia plurimum indigere noscamur, nec quid digne offerre possimus pro satisfactione Deo et Ecclesiae debita facienda nisi nos ipsos habeamus et regna nostra, volentes nos ipsos humiliare pro illo qui se pro nobis humiliavit usque ad mortem, gratia sancti Spiritus inspirante, non vi inducti, nec timore coacti, sed nostra bona spontaneaque voluntate, ac communi consilio baronum nostrorum, offerimus et libere concedimus Deo et sanctis apostolis ejus Petro et Paulo et sanctae Romanae Ecclesiae matri nostrae ac domino nostro papae Innocentio ejusque catholicis successoribus totum regnum Angliae et totum regnum Hiberniae cum omni jure et pertinentiis suis pro remissione peccatorum nostrorum et totius generis nostri, tam pro vivis quam defunctis. Et amodo illa a Deo et Ecclesia Romana tanquam feodatarius recipientes et tenentes, in praesentia prudentis viri Pandulphi domini papae subdiaconi et familiaris fidelitatem exinde praedicto domino nostro papae Innocentio ejusque catholicis successoribus et Ecclesiae Romanae secundum subscriptam formam facimus et juramus; et homagium ligium in praesentia domini papae, si coram eo esse poterimus, eidem faciemus; successores et haeredes nostros de uxore nostra in perpetuum obligantes ut simili modo summo pontifici, qui pro tempore fuerit, et Ecclesiae Romanae sine contradictione debeant fidelitatem praestare et homagium recognoscere. Ad indicium autem hujus nostrae perpetuae oblationis et concessionis volumus et stabilimus ut de propriis et specialibus redditibus praedictorum regnorum nostrorum pro omni servitio et consuetudine quod pro ipsis facere deberemus, salvo per omnia denario beati Petri, Ecclesia Romana mille marcas sterlingorum percipiat annuatim, scilicet in festo sancti Michaelis quingentas marcas, et in Pascha quingentas marcas, septingentas scilicet pro regno Angliae, et trecentas pro regno Hiberniae, salvis nobis et haeredibus nostris justitiis, libertatibus et regalibus nostris. Quae omnia, sicut supra dicta sunt, rata esse volentes perpetuo atque firma, obligamus nos et successores nostros contra non venire. Et si nos vel aliquis successorum nostrorum hoc attentare praesumpserit, quicunque fuerit ille, nisi rite commonitus resipuerit, cadat a jure regni, et haec charta oblationis et concessionis nostrae semper firma permaneat. Ego Joannes Dei gratia rex Angliae et dominus Hiberniae ab hac hora inantea fidelis ero Deo et beato Petro et Ecclesiae Romanae ac domino meo papae Innocentio ejusque successoribus catholice intrantibus. Non ero in facto, dicto, consensu, vel consilio ut vitam perdant vel membra, vel mala captione capiantur. Eorum damnum, si scivero, impediam, et remanere faciam, si potero. Alioquin eis quam citius potero intimabo, vel tali personae dicam quam eis credam pro certo dicturam. Consilium quod mihi crediderint per se vel per nuntios seu litteras suas secretum tenebo, et ad eorum damnum nulli pandam me sciente. Patrimonium beati Petri, et specialiter regnum Angliae et regnum Hiberniae, adjutor ero ad tenendum et defendendum contra omnes homines pro posse meo. Sic Deus me adjuvet et haec sancta Dei Evangelia. Teste me ipso, apud domum militiae templi juxta Doveram coram domino Henrico archiepiscopo Dublinensi, domino Joanne episcopo Norwicensi, Galfrido filio Petri comitis Essex, justitiario nostro, Willelmo comite Saresberiensi fratre nostro, W. Marescallo comite Pembroc., R. comite Bonon., W. comite Warenae, G. comite Wintoniensi, W. comite Arundell., W. comite de Ferrariis, W. Broubert, Petro filio Heiberti, Warino filio Geroldi, 15 die Maii, anno regni nostri XIV. Sanctissimo Patri et domino suo Innocentio Dei gratia summo pontifici suus devotus et fidelis Joannes eadem gratia rex Angliae, dominus Hiberniae, dux Northmanniae et Aquitaniae, et comes Andegaviae, salutem et tam debitum quam devotum obsequium. Sanctae paternitati vestrae significamus quod cum magister Pandulphus nuntius et familiaris vester formam pacis nobis transmissam ostendisset, nos ob reverentiam sanctae Romanae Ecclesiae illam admisimus sine aliqua diminutione pro voluntate vestra observandam. Caeterum inspirante gratia sancti Spiritus ad perpetuam Ecclesiae pacem et exaltationem regna nostra, scilicet Angliae et Hiberniae, de vobis et successoribus vestris et sancta Romana Ecclesia tenenda suscepimus, annuatim vobis et successoribus vestris mille marcas reddendo, sicut ex transcripto chartae nostrae, quam inde fecimus, perpendere poteritis. Rogamus ergo sanctam paternitatem vestram quatenus de caetero nos in gratiam vestram recipere dignemini et misericorditer nobiscum agere velitis de onere nobis imposito, quod gratanter suscepimus. Teste me ipso, apud templum de Well. 15 die Maii. Ei qui de malis novit eligere bona gratiarum referimus actiones quod tibi misericorditer inspiravit ut idonee satisfaceres de damnis et injuriis Ecclesiae irrogatis; cum non solum formam satisfactionis receperis multimoda deliberatione provisam, verum etiam personam et terram tuam apostolicae subdideris ditioni, conferendo in perpetuum jure dominii sacrosanctae Romanae Ecclesiae regna tua per ipsam et ab ipsa tenenda sub annuo censu septingentarum marcarum de Anglia et de Hibernia trecentarum sicut in instrumento tuo legitime inde confecto, plenius et expressius continetur. Quis enim te docuit, quis induxit nisi Spiritus ille divinus, qui ubi vult, spirat, et nescis unde veniat aut quo vadat, dividens dona singulis prout vult, ut tam discrete, tam pie simul in unum et tibi consuleres et Ecclesiae provideres? Ecce sublimius et solidius nunc obtines ipsa regna quam hactenus obtinueris, cum jam sacerdotale signum et sacerdotium sit regale; sicut in epistola Petrus et Moyses in lege testantur. Eia igitur, magnifice princeps, comple promissa et concessa confirma, ut omnipotens Deus tuum semper et rectum compleat desiderium et propositum confirmet honestum, sicque te faciat per temporalia bona transire ut non amittas sed acquiras aeterna. Nos ergo juxta tuae petitionis instantiam legatum ad te de nostro latere destinamus, quasi angelum salutis et pacis, venerabilem fratrem nostrum Tusculanum episcopum, virum Deo gratum, et acceptum hominibus, quem inter fratres nostros merito suae religionis et honestatis speciali diligimus charitate, ut in missi persona mittentis cognoscas affectum. Ipsum igitur, quem ad tuum commodum et honorem, quantum cum Deo potuit, promptum cognovimus et attentum, benigne recipias et honeste pertractes, ejus monitis et consiliis acquiescens quae si fuerint reverenter admissa, procul dubio tibi proficient et temporaliter ad quietem et aeternaliter ad salutem. Speramus autem in eo qui non vult mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat, quod sicut misericorditer ac mirabiliter coepit in virum alterum te mutare, sic tibi pium inspirabit devotionis affectum; ut quo vehementius contra eum sanctam Ecclesiam offendisti, eo reverentius propter ipsum sanctam Ecclesiam honorabis, cum jam in tantum processeris ut bonum principium finem optimum repromittat. Praedictus vero legatus, qui conscientiam nostram plene cognoscit, de nostro te beneplacito reddet certum pariter et securum; cui nos vices nostras commisimus, ut juxta verbum propheticum evellat et destruat, et aedificet et plantet quae secundum Deum evellenda et destruenda nec non aedificanda cognoverit et plantanda, concessa sibi plenaria potestate ut absque contradictione cujuslibet universa quae pertinent ad legationis officium efficaciter exsequatur. Nos enim sententias quas rite protulerit in rebelles ratas haberi praecipimus et inviolabiliter observari. Datum Laterani, II Non. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Gaudere debetis nobiscum in Domino et in virtutis ejus potentia gloriari quod post noctis tenebras adversitatum angustias dies serenus illuxit, et optata coepit prosperitas arridere. Vere quidem nunc scimus quod etsi quatiatur interdum Petri navicula, nunquam tamen submergitur; quoniam invalescentibus fluctibus procellarum, et jam pene naufragio imminente, justorum meritis Christus ad auxilium excitatur, qui paulo ante propter quorumdam dormiebat offensas. Inter alia siquidem in quibus de plenitudine gratiae ac misericordiae ubertate fecit nobiscum signum in bonum, is qui non vult mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat illustri regi Angliae inspiravit ut sufficienter Ecclesiae satisfaciat de damnis et injuriis irrogatis. Formam enim pacis a nobis cum multa deliberatione provisam cum magna devotione recepit, et ad eam exsecutioni mandandam legatum a latere nostro petiit destinari. Unde nos venerabilem fratrem nostrum episcopum Tusculanum apostolicae sedis legatum, quasi pacis et salutis angelum, destinamus, virum utique gratum Deo, et acceptum hominibus, quem inter alios fratres nostros merito suae religionis et honestatis speciali diligimus charitate, pro certo credentes sic eum via regia incessurum quod non declinabit ad dexteram vel sinistram; eique, de quo plenam fiduciam obtinemus, commisimus vices nostras, ut juxta verbum propheticum evellat et destruat, aedificet et plantet quae secundum Deum evellenda et destruenda, nec non aedificanda viderit et plantanda; plenaria sibi potestate concessa ut absque contradictione cujuslibet ea quae pertinent ad legationis officium exsequatur. Laudem igitur dicite Domino Deo nostro, qui bona de malis eliciens, fecit cum tentatione proventum; et cum humilitate suscipite prospera, qui cum fortitudine sustinuistis adversa, praedictumque legatum recipiatis benigne ac honeste tractetis; quia, cum nos recipiamur in ipso, in misso notabimus devotionis affectum quem geritis ad mittentem. Ipsius ergo monitis et mandatis humiliter intendentes, tales vos erga eum exhibere curetis quod non solum eidem, sed etiam nobis esse possit acceptum, scientes quod cum ei plenae legationis officium commiserimus, sententias quas rite protulerit in rebelles, ratas haberi praecipimus et inviolabiliter observari. Datum Laterani, III Non. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Ei qui non vult mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat, devotas gratiarum referimus actiones quod ipse Joanni regi Angliae misericorditer inspiravit ut formam pacis a nobis cum multa deliberatione dispositam devote reciperet, sicut per suas nobis litteras intimavit, humiliter postulans ad eam exsecutioni mandandam idoneum a latere nostro destinari legatum. Ut autem in missi persona mittentis cognoscatis affectum, ecce nos memores verbi vestri, mittimus quasi angelum salutis et pacis, virum Deo gratum, et acceptum hominibus videlicet venerabilem fratrem nostrum Tusculanum episcopum, apostolicae sedis legatum, quem inter fratres nostros merito suae religionis et honestatis speciali diligimus charitate, pro certo credentes quod ipse via regia sic incedet quod non declinabit ad dexteram vel sinistram. Cum igitur bonum pacis tam regno quam sacerdotio sit maxime necessarium, fraternitatem vestram rogandam duximus et monendam, per apostolica vobis scripta mandantes quatenus ad illud efficaciter promovendum exhibeatis vos promptos per omnia et paratos, nihil ingerentes difficultatis aut morae propter quod hujusmodi bonum impediri valeat vel differri. Nos enim ad justitiam et libertatem ecclesiasticam conservandam prompto semper et pio animo intendemus, ut qui pugnam exercuere legitimam, palmam consequantur optatam. Vos ergo praedicti legati monitis et mandatis humiliter intendentes, tales vos erga eum exhibere curetis quod ipse ad vestrum commodum et honorem merito debeat aspirare, scientes quod, cum ei plenae legationis officium commiserimus, sententias quas rite protulerit in rebelles, ratas haberi praecipimus et inviolabiliter observari. Vos denique, fratres archiepiscope et episcopi, etc. Datum Laterani, II Non. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Quanto specialius regnum Angliae ad Romanam Ecclesiam dignoscitur pertinere, tanto ferventius aspiramus ut per nostrae sollicitudinis studium grata prosperitate laetetur. Cum igitur ad reconciliationem regis ac regni venerabilem fratrem nostrum Tusculanum episcopum, apostolicae sedis legatum, quasi pacis et salutis angelum destinemus, virum utique gratum Deo et acceptum hominibus, quem inter alios fratres nostros merito suae religionis et honestatis speciali diligimus charitate, universitatem vestram rogandam duximus et monendam per apostolica vobis scripta mandantes quatenus eum recipiatis benigne ac honeste tratetis, ipsius monitis et mandatis humiliter intendentes, ut bonum pacis tam regno quam sacerdotio maxime necessarium feliciter consummetur, scientes quod cum per eum illustris rex vester juxta mandatum nostrum fuerit absolutus, omnimodam ei gratiam et plenum intendimus exhibere favorem. Unde volumus et mandamus ut vos ei fidelitatem devotam et fidelem devotionem exhibere curetis, ad defensionem et exaltationem ipsius regni prudenter et patenter assistentes eidem. Datum Laterani, II Non. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum pro reconciliatione regis ac regni venerabilem fratrem nostrum episcopum Tusculanum, virum Deo gratum et acceptum hominibus, quem inter alios fratres nostros merito suae religionis et honestatis speciali diligimus charitate, in Angliam destinemus, et expedire credamus quod inter te ac regem Angliae pacis foedera reformentur, serenitatem tuam rogandam duximus et monendam quatenus super hoc intendas humiliter monitis et consiliis ejusdem legati, ut preces et monitiones apostolicas, sicut hactenus fecisse dignosceris, nunc etiam admittere comproberis; ita quod devotio tua semper ad sedem apostolicam devotior approbetur. Datum Laterani, III Non. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Operante illo qui semper suam fecundat Ecclesiam nova prole, dilectum filium N. latorem praesentium, qui ad nos de partibus tuis Judaeus accesserat, ad te remittimus Christianum: cujus conversationis modum et ordinem, quia delectat Dei magnalia enarrare, praesenti paginae secundum quod accepimus ab eodem duximus inserendum. Nuper igitur in domo patris ejusdem habitabat quaedam mulier Christiana, quae a Catholica fide adeo facta fuit Judaeis seducentibus aliena ut constanter assereret, erroris Judaici tenebris obvoluta, quod Christus sibi nec prodesse poterat nec obesse, ac tantum valere panem de cujuslibet mensa sumptum quantum Christianorum hostia quae sumitur in altari. Haec poenam incurrere metuens si fidem Christi publice abnegaret, in festo Resurrectionis Dominicae tunc instantis ad Ecclesiam cum Christianis accessit, et acceptam eucharistiam, ac reservatam in ore, in manu patris praedicti N. qui tunc Isaac vocabatur projiciens, in haec verba prorupit: Ecce Salvator meus, ut asserunt Christiani. Qui cum in quadam pyxide vacua, quam habebat in arca, reponere vellet illam, idem, quodam ad ostium suum interim vocante, formidans ne inveniretur casu fortuito apud ipsum, in alia pyxide, in qua erant septem librae Parisienses, ipsa nescienter prae festinatione reposita, pulsanti ostium reseravit. Cum expeditus ab eo rediisset ad arcam, et in pyxide vacua, in qua se dictam hostiam posuisse credebat, non inveniret eamdem, inspecta reliqua, in qua pecuniam posuerat antedictam, eam non utique denariis, sed hostiis, vidit plenam. Amicos igitur stupefactus et trepidus convocavit, et eis revelans per ordinem supradicta, coepit in eorum praesentia hostias vertere cum festuca, ut illam quam viderat aliquantulum humefactam, cum tradita sibi fuit, ab aliis segregaret, sperans denarios ad naturam redire propriam, hac amota. Quo eam discernere ab aliis non valente, circumstantes magnitudinem divini miraculi advertentes, deliberaverunt ad fidem accedere Christianam. Sed aliis cum Abrahae pueris exspectantibus, idem N. nobili viro regio marescallo uxorem suam filiosque commendans, et rogans eumdem ut eos omnes faceret baptizari, ad nostram duxit praesentiam accedendum quem post multas collationes super lege ac prophetis habitis cum eodem venerabilis frater noster Tusculanus episcopus diligenter instructum in fide catholica baptizavit. Cum igitur hujusmodi nova plantatio non solum rore doctrinae riganda sit, sed etiam temporalibus beneficiis nutrienda, ut ei Dominus tribuat incrementum, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus ei ac familiae suae ad fidem Christianam conversae taliter facias in vitae necessariis provideri quod pro defectu temporalium retro aspicere non cogantur vel propter hoc ad sedem apostolicam denuo laborare, inquisiturus super praemisso miraculo plenius veritatem, et eam nobis fideliter rescripturus. Tu denique, frater archiepiscope, super te ipso, etc. Datum Laterani, VI Idus Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Venerabilis frater noster Quinquecclesiensis episcopus nobis intimare curavit quod vos extendentes ad lucra turpia manus vestras, multitudinem emitis vinearum, de quibus sibi vel ecclesiis suae dioecesis decimae solvi debent; quarum vinum licet nequaquam in usus proprios expendatis, sed vendendum ad alias faciatis provincias deportari, decimas tamen sibi vel ipsis ecclesiis subtrahitis ex eisdem. Cum igitur ex hoc ordini vestro plurimum detrahatur, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ab iis de caetero taliter desistatis quod materia scandali auferatur, et super hoc de vobis clamor ad nos ulterius non ascendat; scientes vobis esse merito formidandum ne propter clamores hujusmodi sacrum concilium, auctore Domino, in proximo celebrandum privilegia vestra coarctanda provideat vel etiam revocanda, cum privilegium mereatur amittere qui concessa sibi abutitur libertate. Datum Laterani, XII Kal. Julii pontificatus nostri anno decimo sexto. Justis petentium, etc., usque concurrentes assensu, parochiam quam Ecclesia vestra noscitur obtinere, sicut eam juste ac pacifice possidetis, et in litteris confirmationis bonae memoriae H. Januensis archiepiscopi plenius continetur, vobis et per vos Ecclesiae vestrae auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Ad majorem autem evidentiam litteras archiepiscopi memorati huic paginae nostrae de verbo ad verbum duximus inserendas. « In nomine sanctae et individuae Trinitatis Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen. Hugo, divina dignatione Januensis archiepiscopus, dilecto in Christo fratri Ottoni praeposito Ecclesiae Sanctae Mariae de Vineis et ejusdem ecclesiae canonicis filiis, benedictionem in perpetuum. Libenter modis omnibus praebemus assensum quoties est vox justa poscentium. Proinde considerata devotione quam erga nos et Ecclesiam Januensem geris, nec non et honorificabilitudinitate Ecclesiae tuae, parochiam quam Ecclesia jam dicta in praesentiarum noscitur obtinere, et a quadraginta annis possedit, tibi et successoribus tuis confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Decernimus itaque praescriptam parochiam a Balneo Balduini Guercii inferius, a domo Alpanum cum carubio corrigialium ex utraque parte usque ad littus maris, omnes stationes Malocelli, atque domum quondam Petri Capellani, deinde littus maris continue usque ad carubium Sardenarum, et ipsum carubium totum, et inde usque ad domum quondam Embronis, insuper a domo piperum cum domo. Benedicti Larabiae inferius, populus vero desuper via a domo piperum usque ad domum Donati pictoris de Castelleto, et inde usque ad domum Guillelmi de Litero inferius cum tota domo Ribaldi de Pinasca et eorum qui habitant in insula filiorum de infantibus, cum toto locali et parte Mortedi, et cum vertigine campi Liberi usque ad domum filiorum Donati quondam patris Oliverii septem linguae, cum eadem. Iterum domum Joannis Loripedis, et ipsum carubium inferius ex utraque parte a domo Guillelmi Sagonen. undique inferius. Praeterea a domo quondam Rainaldi Auriae totum inferius cum eadem domo. Tandem carubium totum de Reflatis a domo Nebularii inferius, et omnes qui habitant infra praedictos fines, parochianos Sanctae Mariae de Vineis de caetero firmiter decernimus. Nulli ergo omnino liceat hanc parochiam invadere ac temere perturbare, seu oratorium aliquod infra praescriptam parochiam aedificare. Ut autem cunctis haec confirmatio liqueat, eam scribi fecimus et nostro sigillo muniri mandavimus, anno millesimo centesimo octogesimo septimo, indictione quinta, VIII Kalend. Decembris. Ego Hugo Januensis archiepiscopus subscripsi. » Nulli ergo, etc., usque incursurum. Datum Laterani, XIII Kal. Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. In privilegio felicis recordationis Urbani papae II, praedecessoris nostri de verbo ad verbum perspeximus contineri. Urbanus episcopus, servus servorum Dei charissimo filio Petro Pampilonensium et Aragonensium regi ejusque successoribus in eadem beati Petri fidelitate permansuris in perpetuum. Cum universis sanctae Ecclesiae filiis ex apostolicae sedis auctoritate ac benevolentia debitores existamus, illis tamen personis quae familiarius ac devotius Romanae adhaerent Ecclesiae propensiori nos convenit charitatis studio imminere. Quia igitur bonae memoriae patris tui Sancti, cujus regno temporaliter successisti, fidem quoque ac devotionem erga Romanam Ecclesiam efficaciter sequeris, nos eadem benignitate qua patris tui postulationem implevimus, tuae quoque petitioni adesse curamus. Te enim tanquam regem beato Petro devotissimum et omne tuum regnum in tutelam sedis apostolicae speciali dilectione suscipimus. Constituimus ergo auctoritate apostolica sancientes ut omnes tui successores regnum illud de manu nostra nostrorumve successorum accipiant, eumdem censum, quingentorum scilicet mancusorum, rependant, et se beati Petri ministros ac famulos recognoscant. Quapropter nullus deinceps viventium et fidem Christianam tenentium regnum illud temere perturbare, invadere, aut diminuere quolibet occasione praesumat, nec molestiam ullam tibi tuisve successoribus, qui in eadem sedis apostolicae fidelitate permanserint, inferre audeat, ne Dei et apostolorum ejus indignationem incurrat. Tuam vero personam in beati Petri et nostrae manus tutelam ita omnino suscipimus ut nulli episcoporum, nulli archiepiscoporum, nulli sanctae Romanae Ecclesiae legato liceat sine certo praecepto nostro adversum te vel tuam conjugem excommunicationis aut interdictionis proferre sententiam. Tu igitur, fili in Christo charissime, in ea qua coepisti devotione persistens, ita regnum saeculare sub coelestis justitiae lege coerce, ita semper tuae et Catholicorum omnium matris Romanae Ecclesiae gratiam excole ut et in praesenti, annuente Domino, majora merearis, et in futuro sanctorum apostolorum intercessionibus aeterni regni gloriam consequaris. Sane ad indicium hujus perceptae a Romana Ecclesia libertatis quingentos Jaccensis monetae mancusos aureos per annos singulos Lateranensi palatio, ut superius dictum est, persolvetis. Hoc igitur nostrae privilegium sanctionis si quis in crastinum agnoscens archiepiscopus aut episcopus, imperator aut rex, princeps, dux vel marchio, comes aut vicecomes, judex aut persona quaelibet saecularis vel ecclesiastica, contra eam temere venire tentaverit, et regni tui bona, quae in praesenti ex paterna successione, retines, seu quae in futurum, largiente Domino, juste acquirere poteris, invadere, molestare, vel suis usibus applicare praesumpserit, secundo tertiove commonitus, si non satisfactione congrua emendaverit, a Christi eum et Ecclesiae corpore auctoritatis apostolicae potestate segregamus et honoris sui periculo subjacere decernimus. Cunctis autem conservantibus haec pax a Deo et misericordia praesentibus ac futuris saeculis conservetur. Amen. Datum Placentiae per manum Joannis, S. R. E. diaconi cardinalis XVII Kal. Aprilis, indictione III, anno Dominicae Incarnationis millesimo nonagesimo quinto, pontificatus autem domini Urbani II papae octavo. Cum autem adeo personam tuam dilexerimus et diligamus in Domino charitate sincera quod nostris manibus coronavimus te in regem, tuis petionibus, quantum cum Deo possumus, favorabilem impertientes assensum, praedictum privilegium ratum habemus et praecipimus inviolabiliter observari. Tu ergo, ne inde nascantur injuriae unde jura nascuntur, talem te circa usum praescripti privilegii studeas exhibere, praesertim circa id quod de interdicti et excommunicationis sententiis est praedictum, ne propter abusum, quod absit! privari ejusdem privilegii beneficio merearis, quia juxta canonicas sanctiones privilegium meretur amittere qui permissa sibi abutitur potestate. Nulli ergo, etc., praeceptionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, IV Nonas Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum Nicolaum diaconum latorem praesentium per abbatem et conventum Lexiensem ad ecclesiam Sanctae Mariae de Brafe et Bavegnies praesentatum tuus nollet officialis admittere pro eo quod filius fuerat sacerdotis, idem diaconus ad misericordiam sedis apostolicae convolans, supplicationibus et lacrymis institit ut ei multa inopia laboranti, ne ipsum ad saecularia divertere negotia instigante paupertate contingat, ad obtinendum beneficium aditum dignaremur per dispensationis gratiam aperire. Licet autem ad tales peccata parentum promotionis impedimenta transmittant, eo quod propagatio criminis in tali prole timetur, dum vitiati ramusculi de vitiosa radice procedunt, quia tamen aliquando ex sic genitis aliqui virtute propria redimunt quod de natalibus parentum vitio perdiderunt, quandoque in eis apostolica sedes de plenitudine potestatis notam originis abolet quam intulere parentes. Cum igitur praefato diacono, sicut per litteras dicti officialis accepimus, non desint suffragia bonae vitae, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus eidem diacono, si non est paternae incontinentiae imitator, et bona sibi merita suffragantur, dummodo aliud canonicum non obsistat, auctoritate nostra Ecclesiam supradictam dispensative concedas. Tu denique, frater episcope, etc. Datum Signiae, V Idus Julii, pontificatus nostri anno decimo sexto Quarto decimo die Julii litteras tuas recepimus eorum quae gesta sunt seriem usque ad missionem earum plenarie continentes. Illud autem pro certo noveris esse verum quod dilectus filius Pandulphus subdiaconus et familiaris noster super absolutione regia tibi suggessit, in tantum etiam quod antequam nobis de transitu ejus in Angliam constitisset, tibi et ipsi litteras nostras per proprium nuntium destinavimus, quas ad vos jam credimus pervenisse, mandantes ut ambo vel alter vestrum de assensu reliqui, propter instantem necessitatem quae tunc videbatur urgere, ad absolutionem procederetis personae regiae, si videretis negotio expedire. Caeterum, antequam ad nos tuae litterae pervenissent, receptis nuntiis et litteris regiis, nos memores verbi tui et coepiscoporum tuorum, venerabilem fratrem nostrum Tusculanum episcopum legatum in Angliam, duximus destinandum: qui jam a praesentia nostra recesserat, accepta licentia procedendi. Tu ergo de reliquo, sicut vir providus et fidelis, agere studeas quae ad salutem et pacem regis et regni videris pertinere, cum honore ac utilitate apostolicae sedis et Ecclesiae Anglicanae, significaturus nobis de singulis quam cito poteris plenarie veritatem, ut ea cognita, si quid viderimus addendum, addamus. Tu denique, frater archiepiscope, super te ipso, etc. Datum Signiae, Idibus Julii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Vitium pravitatis in Giezi leprae morbo et in Simone Mago perditione damnatum in regularibus transire non debet inultum; quoniam eo damnabilius ab illis committitur quo periculosius tales cadunt sibi per meritum et aliis per exemplum. Licet autem contra pestem istam mortiferam diversis temporibus a praedecessoribus nostris diversa prodierint instituta, nondum tamen usque adeo mortificari potuit quin etiam in terra quae funiculus est haereditatis Dominicae multos infecerit et effecerit sic habitus religiosi participes quod sanctae religionis expertes. Ipsam quoque domum militiae Templi, ad quam oculi respiciunt plurimorum, quosdam intelleximus Simoniace introisse, simplicitate tamen potius quam malitia, prout ex litteris tuae fraternitatis accepimus, simplicitate occasionem praestante delicto. Ad excludendum igitur talis simplicitatis periculum, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus magistro et fratribus militiae Templi ex parte nostra districte prohibeas et ab eis facias per omnes domos sui ordinis firmiter inhiberi ne pro alicujus receptione aliquid exigatur, nec etiam sub praetextu subventionis ad exactionem procedatur hujusmodi, cum superficies nominis reatum criminis non immutet. Si quis autem de caetero quemquam taliter admiserit ad ordinem supradictum, utque tam admittens videlicet quam admissus puniatur in quo deliquit, ab eo sine spe restitutionis perpetuo expellatur, ad alium districtioris regulae ordinem transferendus, in quo tam exsecrabilis culpae reatum poenitentia condigna deploret. Cum his autem qui hactenus simplicitate peccarunt, si urgens necessitas aut evidens utilitas postularit, mitius agere poteris, prout tuae discretionis prudentia viderit expedire. De illis autem fratribus qui deputati usui militari secreta confessione fatentur se in subdiaconatus ordine constitutos, consultationi tuae sic duximus respondendum, quod nisi de hoc legitima probatione constiterit, propter confessionem hujusmodi non est illis injungendum in publico ut ab usu militiae debeant abstinere: quod si legitimis id probaverint documentis nisi effusione sanguinis impedimentum irregularitatis incurrerint, aut aliud obviet de canonicis institutis, juxta ordines suos in habitu clericali, quod si forsan irregulares exstiterint, nihilominus juxta quod possunt servitiis domus insistant; ne si ob hoc pateret talibus exitus, aliis egrediendi occasio praestaretur. Datum Signiae, VIII Kal. Augusti, pontificatus nostri anno sexto decimo. Venientem ad apostolicam sedem dilectum filium M. Jacobi nuntium tuum, virum utique providum et fidelem, ac de circumspectione sollicita et sollicitudine circumspecta merito commendandum, benignitate recepimus consueta, eique audientiam tribuimus facilem et benignam. Inter caetera vero quae idem M. in nostra et fratrum nostrorum praesentia ex parte tua proposuit fideliter et prudenter, asseruit quod tu litteras apostolicas nuper tibi et populo Venetorum pro exhortatione subsidii terrae sanctae directas recepisti prompta et hilari voluntate, sperans et concepta fiducia de divina miseratione promittens terram eamdem a te populoque praedicto tantum in personis et rebus auxilium habituram ut ex maritimis civitatibus universis nulla prorsus majorem in hoc negotio sit exhibitura Domino famulatum; quippe cum tu ipse proposueris tollere crucem tuam ac tuum sequi, ut ejus comproberis esse discipulus, Redemptorem. Quod quidem tanto ampliori gaudio nos replevit quanto inter omnia desiderabilia cordis nostri specialius affectamus ut terra eadem ab impiorum manibus, si desuper datum fuerit, liberetur, ut restituatur populo Christiano ad divini nominis gloriam et honorem. Tuae igitur devotionis fervorem dignis in Domino laudibus commendantes, nobilitatem tuam monemus attentius et hortamur quatenus in hoc sancto proposito perseverans, ad Crucifixi obsequium te accingas viriliter et potenter, navigium et alia necessaria ea cura et studio faciens praeparari ut cum tempus advenerit opportunum, affectum quem tibi Dominus inspiravit valeas ipso prosequente perducere in effectum. Super eo autem nequivimus non mirari quod cum per Dei gratiam et sapientia vigeas, et circa te copiam habeas sapientum, electionem de dilecto filio L. Sancti Pauli plebano in Contantinopolitana Ecclesia celebratam confirmari simpliciter postulasti, cum scias causam super hoc anno praeterito fuisse in auditorio nostro praesentibus procuratoribus partium diutius ventilatam, nosque ad ejus decisionem procedere non valentes, pro eo quod super propositis coram nobis de studiis eligentium et meritis electorum non potuit fieri plena fides, eam sub certa forma de consensu partium commisisse, non parvam, si bene consideres, ut hoc tibi gratiam facientes quod illum cui causam eamdem commisimus, per Venetias ad tuam et partis quam foves instantiam curavimus destinare. Quantam autem idem sine culpa sua traxerit ibi moram, magnitudinis tuae discretio non ignorat: quem si per partes alias, prout petebat pars altera, misissemus, jam forte ad consummationem negotium pervenisset, quod non absque grandi et gravi dispendio est dilatum. Quoniam igitur preces tuas in hac parte nec decuit nec licuit exaudiri, per legatum, aut etiam per delegatum, si forte legati transitum nimis differri contingeret, juxta formam in litteris nostrae commissionis expressam in proximo, Deo dante, idem expediri negotium faciemus. Super renovatione vero privilegii Gradensis Ecclesiae, confirmatione abbatis in monasterio Sancti Hilarii per delegatos a nobis judices instituta, et electi Jadertinensis negotio precibus tuis benignius annuentes, ecce, dilectis filiis fratri Jordano de Padua et fratri Hugolino quondam priori Sancti Joannis in Monte nostris dedimus litteris in mandatis ut a te tuisque civibus juratoriam recipiant cautionem quod super excessibus contra Jadertinam civitatem commissis mandatis nostris curabitis obedire: quod cum fuerit humiliter adimpletum, nos ipsi electo pallium transmittemus, quod propter dictos excessus hactenus sibi distulimus destinare; habentes in firmo proposito petitiones tuas in iis et aliis, quantum cum Deo et honestate poterimus, exaudire, illa praecipue ratione quod intelleximus te virum esse catholicum et zelatorem fidei Christianae ac honestatis ecclesiasticae amatorem. Tu ergo te talem studeas exhibere, semper de bono in melius et de virtute proficiens in virtutem, quod de die in diem magis ac magis divinam et apostolicam gratiam assequi merearis. Datum Signiae, IV Non. Augusti, pontificatus nostri anno sexto decimo. Exhibita nobis ex parte venerabilis fratris nostri Kefalonensis episcopi petitio continebat quod cum Kefalonensis Ecclesia ad apostolicam sedem immediate spectaverit ab antiquo, et distet per septem dietas, duobus archiepiscopatibus mediis, a Corintho, venerabilis frater noster Corinthiensis archiepiscopus per quasdam litteras ad te contra Cefalonensem Ecclesiam super impendenda obedientia impetratas ipsum indebita molestatione fatigat. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, inquisita et cognita veritate, non permittas eumdem super hoc indebite molestari. Tu denique, frater archiepiscope, super te ipso, etc. Datum Signiae, Nonis Augusti, pontificatus nostri anno sexto decimo, Per tuas nobis litteras intimasti quod cum in Gratianopolitana Ecclesia suscipiendi habitum regularem votum solemniter emisisses, et postmodum promisisses in manibus episcopi ejusdem Ecclesiae te infra duos menses postquam apostolica sede rediisses, ad quam eo tempore accedebas, votum quod emiseras impleturum, ac termino ipso transacto non curasses quod voveras adimplere, tandem existens in voti trangressione hujusmodi, vocatus fuisti ad regimem Ecclesiae Gebennensis. Super quo a nobis tuae saluti postulas provideri. Nos igitur discretioni tuae breviter respondendo consulimus quatenus si tuam omnino sanare desideras conscientiam, regimen resignes Ecclesiae memoratae, ac reddas altissimo vota tua, in hoc tibi gratiam facientes, quod si capitulum ejusdem Gebennensis Ecclesiae te postmodum canonice duxerit eligendum, concedimus ut electionem recipias taliter de te factam. Datum Signiae, VI Idus Augusti, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum excommunicatis communicari non debeat, et personam in judicio standi non habeant ii qui vinculo sunt excommunicationis astricti, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus constitutiones et sententias Narniensium judicum, quos sententia excommunicationis involvit, auctoritate nostra decernas irritas et inanes. Tu denique, frater episcope, super te ipso, etc. Datum Signiae, Non. Augusti, pontificatus nostri anno sexto decimo. Memores devotionis et fidei quam erga personam nostram et Ecclesiam Romanam habetis, mandatum quod dilectus filius Stephanus basilicae Duodecim Apostolorum presbyter cardinalis camerarius noster super immunitate vendendi et emendi apud Cornetum pro vobis edidit, quatenus res hujusmodi ad nos spectat, ratum habemus et gratum; ita quod cum ad nos totaliter pertinere claruerit, immunitate ipsa totaliter gaudeatis. Quod si forte in aliqua parte ad Cornetanos pertineat, quia iidem omnimodis contradicunt, justitiam offerentes, ne alienum injuste concedere videamur, exhiberi vobis exinde faciemus quod ordo dictaverit rationis. Tales igitur vos exhibere curetis quod divinam et apostolicam gratiam ulterius mereamini, dilecto filio nobili viro Jacobo consobrino et mareschalco nostro, rectori patrimonii beati Petri in Tuscia, efficaciter intendendo in iis quae ad honorem et profectum Ecclesiae Romanae pertinere noscuntur, scientes pro certo quod multa per gratiam, per violentiam vero nihil apud nos poteritis obtinere. Datum Signiae, XII Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Coram dilecto filio nostro Petro Sanctae Mariae in Aquiro diacono cardinale, quem Romano Barunci et P. oeconomo Ecclesiae vestrae concessimus auditorem, idem Romanus ab ipso oeconomo petiit triginta tres libras ex nonaginta quinque libris quas sibi dudum ad certum terminum solvere promisistis: quae videlicet nonaginta quinque librae a vobis debebantur eidem pro locatione quarumdam possessionum ab ipso Ecclesiae vestrae facta. Oeconomus vero proposuit ex adverso quod cum dictus Romanus quoddam tenimentum terrarum pro trecentis triginta libris proveniensium Ecclesiae vestrae in perpetuum locavisset, centum quadraginta quinque libras ipsi Romano et triginta octo Petro Monaldi, cui quamdam pedicam terrae de ipso tenimento praedictus R. obligaverat, persolvistis: quibus etiam idem R. in instrumento locationis mandavit ut Joanni Oddonis decem et septem et Joanni Leonis triginta quinque libras proveniensium solveretis, quibus tenimentum reliquum obligaverat. Praeterea nonaginta quinque libras praedicto R. usque ad duos annos et duos menses solvere promisistis per publicum instrumentum, ab ipso eodem tempore obligatione recepta quod totum tenimentum quod vobis et Ecclesiae vestrae locaverat, usque ad duos annos recolligeret et scaloniaret, ac deliberaret a Joanne Leonis et Joanne Oddonis atque ab omni persona sine vestro et Ecclesiae vestrae gravamine vel expensis; adjecto quod si terram illam quae a Joanne Oddonis fuerat obligata, eodem anno liberam et absolutam sine aliquo gravamine vestro nequaquam vobis deliberaret, ipse redditus quos ex ea deberetis percipere vobis daret; alioquin ipsos redditus et expensas de pecunia ipsius R. quae penes vos eidem solvenda remanserat, vobis de suo mandato liceret auctoritate propria retinere. Porro cum praefato termino idem R. quod vobis promiserat non implesset requisitus a vobis, sicut dictus oeconomus asserebat, recursum habuistis ad B. tunc temporis senatorem; qui dicto R. et Joanne Leonis ac praefato oeconomo ad suam praesentiam convocatis, a Petro Malpilii et Nicolao Tullii judicibus palatinis, quibus specialiter cognitionem ejusdem causae commisit, et coram quibus a saepedicto R. confessiones factae fuerunt, ante alia consilium tale recepit, ut videlicet vobis liberam et absolutam concederet potestatem luendi et recolligendi terras Joanni Leonis et Joanni Oddonis seu personis aliis a praedicto R. pignori obligatas, de illis denariis qui de mercede locationis factae ab eodem R. Ecclesiae memoratae remanserant apud illam, et ut liceret vobis de denariis ipsis retinere atque deducere damna omnia et expensas factas et faciendas earumdem occasione terrarum, nec non aestimationem quindecim rublorum frumenti, quae a tempore factae locationis de pignore Joannis Oddonis percipere debuistis, et ut idem senator cogeret Joannem Leonis et alios creditores ut receptis pecunia et omnibus quae pro ipsis pignoribus a dicto R. debebantur eisdem, pignora ipsa vobis libere ac quiete dimitterent, et vobis nihilominus restituerent praedictorum pignorum instrumenta. Demum primo P. Malpilii, Oddone de Insula, N. Tullii, N. Joannis Bonifacii, ac Joanne Betti, et secundo eodem O. Andrea de Bulgaminis, et dictis N. Joannis Bonifacii et Joanne Betti, ac tertio P. Stephano Ciceronis et praedictis O. et N. Joannis Bonifacii et Joanne Betti dictum consilium postmodum confirmantibus, quidam ex ipsis illud fuerunt plenius prosecuti, adjicientes videlicet ut senator Joannem Leonis juxta consuetudinem senatus cogeret reddere ac restituere vobis totum illud tenimentum terrarum positum in Turricli, in loco qui dicitur Vallis Longari, quod per Joannem de Cerraccla quondam socerum suum et haeredes ipsius titulo pignoris detinebat, cui Joanni de Cerraccla tenimentum ipsum ab eodem Romano fuerat obligatum, et clericos ipsos compelleret eidem Joanni solvere triginta quinque libras Proveniensium veterum vel denarios senatus summam aequivalentes eamdem, et usuras duorum denariorum omni mense pro libra a secundo anno pontificatus felicis memoriae Lucii papae III praedecessoris nostri usque ad diem solutionis implendae, pro duabus videlicet partibus quinque partium totius pecuniae mutuatae. Quia cum tenimentum ad viginti modia terrae a Romano fuerit obligatum, facta consideratione a praedictis O. de Insula, P. Malpilii, N. Tullii, N. Joannis Bonifacii, et Joanne Betti, tanta modaitio reperta non fuit propter quod usura pro praedictis duabus partibus debebatur, et etiam quod tam ipse quam successores ipsius prohiberent dictum Romanum et ejus haeredes ac omnes alias personas submissas vel submittendas ab ipsis nihil repetere contra ipsam Ecclesiam de omnibus denariis qui pro recolligendis terris praedictis soluti fuerant ab eadem, et de retentis ab ea pro expensis et aestimationibus fructuum quos de pignore Joannis Oddonis a tempore locationis factae percipere debuistis. Unde cum vos tam ratione mandati ab R. saepedicto recepti, et quia ad repignorandum et liberandum possessiones praedictas ab eodem R. vobis cessae fuerant actiones, prout in instrumento locationis plenius reperitur, quam etiam per consilia sapientum saepius confirmata, a quorum ultimo idem R. se non asseruit appellasse, de centum octoginta quinque libris quae penes vos de supradicta locationis mercede remanserant, centum quinquaginta duas libras creditoribus solveritis supradictis, sicut in instrumentis publicis continetur, et decem et octo libras vobis retinueritis, tam pro quibusdam expensis factis de conscientia judicum praedictorum, prout scriptum eorum indicat evidenter, quam pro damnis et expensis aliis quas ex partium confessione constitit vos subiisse, ac quantitatem residuam post computationem ab ipso cardinale exactissime factam eidem cardinali ad opus saepedicti R. curaveritis assignare, idem oeconomus ab impetitione praefati R. Ecclesiam vestram postulavit absolvi. Cum igitur super praemissis coram cardinale jamdicto lite contestata legitime, ac praestito calumniae juramento, fuisset a partibus diutius litigatum, et idem auditis earum confessionibus, et inspectis publicis instrumentis, ac consiliis hinc inde exhibitis, nec non rationibus et allegationibus plenius intellectis, nobis quae super iis invenerat fideliter retulisset, nos. habito cum fratribus nostris consilio diligenti, Ecclesiam vestram ab impetitione praedicti Romani sententialiter absolvimus, justitia exigente, injuncto vobis ut vel pro usuris quas Joanni Leonis praefati R. creditori solvistis, eidem R. satisfactionem congruam impendatis, vel ad repetendas easdem dicto R. contra ipsum Joannem Leonis, quas habetis, curetis cedere actiones. Nulli ergo, etc., diffinitionis, etc, usque incursurum. Datum Signiae, X Kal. Septemb, pontificatus nostri anno sexto decimo. Dilecti filii decanus et cantor Nazarocensis ecclesiae suis nobis litteris intimarunt quod cum olim curam ejusdem ecclesiae Sidoniensi episcopo duxerimus committendam, idem Ecclesiam ipsam frumento, animalibus, possessionibus et rebus aliis spoliare praesumens, et muris obstrui faciens portas ejus, eam in usum cellarii, reverentia divini cultus posthabita, redigere non expavit, praefatis decano, cantore, aliisque fratribus ejectis penitus ab eadem. Cumque propter haec et alia nonnulla gravamina nostram audientiam appellassent, ipse appellationi nequaquam deferens eorumdem, quinimo in apostolicae sedis injuriam et contemptum eos durius aggravans et affligens, tantae persecutionis saevitiam exercuit in eosdem quod in praefata ecclesia nisi unus ex praefatis canonicis non remansit. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus, si est ita, praefatum episcopum, ut ea quae abstulit ecclesiae memoratae restituat universa, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellentes, ecclesiae saepedictae capitulo eligendi sibi personam idoneam canonice in pastorem tribuatis auctoritate nostra liberam facultatem. Testes autem qui fuerint, etc., usque perhibere. Quod si non omnes, etc., tu, frater episcope, etc. Datum Signiae, IX Kal. Septembris, pontificatus nostri anno decimo sexto. Venerabilis frater noster archiepiscopus Patracensis pro se ac venerabilibus fratribus nostris Philippensi, Sarrensi, Thessalonicensi, Neupatrensi, Thebano, Atheniensi et Corinthiensi archiepiscopis, ac suffraganeis eorumdem in nostra proposuit praesentia constitutus quod cum praefato Thessalonicensi archiepiscopo et Sidoniensi et Cardicensi episcopis nostris dedissemus litteris in mandatis ut nobilem virum Gaufridum de Villa Arduini Achaiae principem aliosque abbatiarum, ecclesiarum, papatuum, decimarum et possessionum ad eorum Ecclesias pertinentium illicitos detentores per censuram ecclesiasticam ad restitutionem compellerent eorumdem, dicti principes et alii citati legitime ab eisdem in eorum noluerunt praesentia comparere. Propter quod judices ipsi excommunicationis in eos et in terram eorum interdicti sententias protulerunt, quas idem archiepiscopus apostolico petiit munimine roborari, adjiciens nihilominus conquerendo quod per dictum principem et homines suos sede propria et castro et dimossario Patracensi, possessionibus et fructibus earum, et rebus aliis contra justitiam fuerat spoliatus, et quod tam idem princeps quam nobilis vir Oddo de Roca dominus Athenarum jura ecclesiarum suarum graviter perturbantes, ea quae donantur, venduntur, vel legantur eisdem, ab ipsis possideri pacifice non permittunt. Ex adverso autem dilecti filii W. decanus Mothonensis, magister I. de Borbonio, et W. de Bitis miles procuratores principis et nobilium praedictorum ac omnium Latinorum sub illorum dominio consistentium respondentes confessi fuerunt judices quidem antedictas sententias protulisse, sed asseruerunt quod ante tempus infra quod earum fuit suspensus effectus, cum fuerint sub conditione prolatae, ab eis ex legitimis causis exstitit appellatum; videlicet quia judices ipsi dicto principi et parti suae suspecti merito videbantur, cum eamdem haberent penitus quaestionem, et quia nostrarum copiam litterarum nequiverint ullatenus obtinere, licet eas cum instantia postularent, nec in eorum transcripto, quod solum fuit eis exhibitum, de compositione quae super praemissis inter ipsos et praefatum archiepiscopum intercesserat aliqua mentio habebatur. Unde procuratores ipsi humiliter postularunt ut cum propter causas praedictas merito fuerit appellatum, sententias ipsas decerneremus irritas et inanes. Ad ea vero quae praefatus archiepiscopus super propria spoliatione proposuit responderunt quod ipsum nequaquam spoliatum credebant, sed si de ipsius spoliatione constaret, quod ei debita fieret restitutio promiserunt. Cumque ipse archiepiscopus fateretur contra jam dictas fuisse sententias provocatum, sed provocationem ipsam negaret ex causis propositis factam esse, ac procuratores praedicti per duos ex ipsis et archidiaconus Argolicensis, qui procurator non erat, se id in praesentia nostra dicerent probaturos, et propter hoc etiam parati essent obligare omnia bona sua, nos, licet per hoc ad decisionem negotii legitime procedere non possemus, cum iidem in una eademque causa de jure non possent esse procuratores et testes, ad cautelam tamen ipsorum juramentis receptis, de fratrum nostrorum consilio sic duximus providendum, ut videlicet dicti nobiles corporaliter exhibeant juramentum quod parebunt praecise mandatis quae ipsis per litteras aut legatum vel delegatum nostrum super hoc duximus facienda, et tunc relaxatae denuntientur sententiae supradictae, cognitione negotii principalis et aliorum quae idem archiepiscopus proposuit coram nobis, legato quem ad partes illas de latere nostro destinare proponimus reservata. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus recepto a praefatis nobilibus secundum formam expressam superius juramento sententias ipsas denuntietis auctoritate apostolica relaxatas, et si praescriptae appellationis causae coram ipso fuerint probatae legato, nihil eis occasione dictarum sententiarum injungatur, sub debito praestiti juramenti. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Vos denique, frater episcope et fili electe, super vobis ipsis, etc. Datum Signiae, VII Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Justis petentium desideriis, etc., usque assensu, diffinitivam sententiam quam pro vobis major decanus Coloniensis et conjudices ejus contra nobilem virum Arnoldum de Hukenswage super allodio in Cassele rationabiliter promulgarunt sicut est justa nec legitima provocatione suspensa, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc., confirmationis, etc., usque incursurum. Datum Signiae, IX Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Solet annuere sedes apostolica, etc., usque assensu, possessiones de Ottefvuilre, de Rastede, de Winkil, de Hart, de Malsc, de Lindehart, de Schivenhart, de Brecheim, de Terdingen, de Bernardesvuilre, de Diethenhusen, de Delenbruunnen et pe Mosebruunne, ac alia bona vestra, sicut ea omnia juste ac pacifice possidetis, vobis et per vos monasterio vestro auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc., confirmationis, etc., usque, incursurum. Datum Signiae, IX Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum tibi curam et administrationem massae de Ficarolo duxerimus committendam, mandantes ut proventus ejus recipiens, ad opus nostrum reservares eosdem, miramur quod nihil nobis super hoc rescribere curavisti. Quocirca per apostolica tibi scripta praecipiendo mandamus quatenus quidquid super hoc feceris nobis quantocius scribere non omittas, et loci praedicti curam et administrationem habeas diligentem; contradictores aut detentores, si qui fuerint, per censuram ecclesiasticam appellatione remota compescens. Datum Signiae, VII Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Inter alias rationes eas consideratione potissimum clarae memoriae patri tuo Anconitanam marchiam in feudum duximus concedendam, quia promiserat nobis quod eam valida manu ingrediens, ipsam ad Ecclesiae Romanae dominium revocaret. Sperantes autem te in eodem negotio processurum, sicut tuis nobis litteras intimasti, super hoc litteras tibi transmisimus quales vidimus expedire. Verum cum in hoc nondum processeris, et de levi, maxime temporibus istis, marchiam ipsam ad dominium nostrum revocare possimus, nobilitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus in negotio ipso procedas. Alioquin, ne diutius Ecclesia spoliata remaneat, nos procedemus in ipso sicut videbimus expedire. Datum Signiae, V Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Licet nobilis vir Thomasius de Aquino cum sociis suis de mandato nostro captus non fuerit, volentes tamen indemnitati vestrae paternae sollicitudine praecavere, saepe vobis super hoc scripta nostra direximus, qualia pro tempore novimus expedire. Ipse vero, etsi quoddam modicum castrum germani nostri, quod dicitur Broccus, injuste detineat contra regiam jussionem, unde gratum nobis existeret si per vos ad illud reddendum posset induci, ut non vestrum solummodo commodum, sed etiam nostrum procuraretis honorem, liberationem tamen ipsius, qui propter hanc causam captus non fuit, nolumus impedire; sed vobis utique credimus profuturum si nobis curaveritis in hac parte deferre, ut nos propensius ad vestrum inducatis profectum, etiamsi conditionem ipsius oporteret vos propter hoc in aliquo facere meliorem, cum per divinae miserationis auxilium potentes simus vobis in majoribus respondere. Vos ergo, intellecto beneplacito nostro, tanquam viri providi et fideles, agatis quod utile fuerit et honestum, necessariam adhibentes cautelam ne circumveniri possitis; quia quantum vobis valeat compositio inter vos et illum tractata sine nostro favore prodesse, vestra, sicut credimus, discretio non ignorat. Datum Signiae, III Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Ipse summus angularis lapis Jesus Christus, in quo omnis aedificatio constructa crescit in templum sanctum in Domino, Ecclesiae fundamentum et fundator existens, inter caetera quibus salutaria providit remedia populo Christiano ad consolidandam fidei unitatem, ut et unus pastor esset et unum ovile, sedem apostolicam totius Christianitatis caput instituit et magistram: a qua sicut unguentum in capite, quod descendit in barbam Aaron, et ad oram etiam vestimenti, panis intellectus et vitae ad alias procedat Ecclesias, cum doctrina fidei et aqua sapientiae salutaris. Sane pastor ipsius et rector, cum ab eo plus Dominus exigat cui plura committit, ut in talento sibi credito negotietur utiliter, portat onera gravia cum plenitudine potestatis, sic in uno loco personaliter residens quod propter eventus plures et varios in spiritu per plura diffunditur et trahitur ad remota; quantoque magis potestas extenditur, tanto majori sollicitudine occupatur. Verum ne inter curas continuas et praegrandes pro defectu imperfectionis humanae deficeret, si solus consumendus inani labore ad suam sollicitudinem omnia revocaret, attendens quod messi multae operarius unus non sufficit, multos sibi operarios et coadjutores adjungit, ac per eos exsequitur quod per se non potest personaliter adimplere. Porro expedit ut cum fratribus onera partiatur, sic vices suas aliis committendo ut intelligatur ipsomet facere quod per alios fieri decernit, illius instructus exemplo qui discipulos suos in universum mundum ad praedicandum direxit. Cum igitur non solum necessitas Ecclesiae, sed etiam utilitas Constantinopolitani imperii postularit illuc a latere nostro destinari legatum, nos ad exaltationem et commodum Ecclesiae pariter et imperii, nec non personae tuae specialiter intendentes, ut in missi persona mittentis notetur affectus, illum ad partes ipsas duximus destinandum quem inter fratres nostros speciali diligimus charitate, videlicet venerabilem fratrem nostrum Pelagium episcopum Albanensem, virum litteratum, providum et honestum, nobis et fratribus nostris charum admodum et acceptum. Ipsum igitur magnum Ecclesiae Dei membrum, imo personam nostram in ipso, benigne recipias et honeste pertractes: cui nos vices nostras commisimus, ut juxta verbum propheticum evellat et destruat, aedificet et plantet quae secundum Deum evellenda et destruenda, nec non aedificanda cognoverit et plantanda. Ipsius itaque salubribus monitis et consiliis reverenter intendas, de cujus circumspectione provida et providentia circumspecta plenam fiduciam obtinemus quoniam, dirigente Domino, gressus ejus sic via regia curabit incedere quod non declinabit ab dexteram vel sinistram. Datum Signiae, III Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem fere modum nobilibus viris comitibus, baronibus et universis Christi fidelibus sub Constantinopolitano imperio constitutis, verbis competenter mutatis. Inconsutilis Domini tunica uni cessit in sortem, ut in ipsus Ecclesia servaretur unitas illibata. Ad conservandum autem in ea mysterium unitatis, unum eidem, beatum Petrum videlicet, Dominus caput instituit et magistrum, cui oves Christi, dicente Domino: Pasce ove meas , sunt sine distinctione commissae, alienis ab ovili Dominico reputatis qui Petrum in suis successoribus non agnoscunt esse pastorem. Ab hac unitate Graecorum Ecclesia quondam divertens, et Petri magisterio se subducens, exivit ovile Dominicum, post gregem sodalium evagando; et sic quae primo sanis affluebat doctrinis et pene magistra vocari poterat propter tempus, errorum postmodum circumfusa caligine, coepit plurimum indigere, rursus divini eloquii rudimenta mendicans. Sane Patre luminum, a quo est omne datum optimum et omne donum perfectum, ipsam misericorditer illustrante, ad Petri magisterium, unitatem et devotionem videlicet Romanae Ecclesiae, salubriter est reducta; et cum in novam quodammodo infantiam sit renata, plenis eam lactare volentes uberibus, ad reformationem ipsius opem et operam impendere nitimur efficacem. Et licet instantia nostra quotidiana sit omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, tanto tamen ad illam specialius aciem nostrae provisionis extendere volumus quanto plus reformationis officio indigere dignoscitur post errorem. Unde quod in abstentia possumus per nos ipsos, et quod praesentialiter non valemus, alterius praesentia exsequentes, venerabilem fratrem nostrum Pelagium Albanensem episcopum, virum litteratum, providum et honestum, quem inter fratres nostros speciali diligimus charitate, a latere nostro legatum in Constantinopolitanum imperium destinamus, pro certo credentes sic eum via regia incessurum quod non declinabit ad dexteram vel sinistram; eique, de quo plenam fiduciam obtinemus, commisimus vices nostras, ut juxta verbum propheticum evellat et destruat, aedificet et plantet quae secundum Deum evellenda et destruenda, nec non aedificanda viderit et plantanda; plenaria sibi potestate concessa ut absque contradictione cujuslibet ea quae pertinent ad legationis officium exsequatur. Ipsum ergo legatum recipiatis benigne ac honeste tractetis; quia cum nos recipiamur in ipso, in misso notabimus devotionis affectum quem geritis ad mittentem; et ipsius monitis ac mandatis humiliter intendentes, quae inter vos duxerit statuenda, tanquam devotionis filii studeatis reverenter admittere firmiterque servare, ac tales vos erga eum exhibere curetis quod non solum eidem, sed etiam nobis esse possit acceptum; scientes quod cum ei plenae legationis officium commiserimus, sententias quas rite protulerit in rebelles, ratas haberi praecipimus et inviolabiliter observari. Datum Signiae, III Kal. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Licet olim Ecclesia Graeca elongaverit se ab uberibus matris suae, a capite membrum et pars a suo toto divertens, quia tamen per illius misericordiam qui venit drachmam quaerere perditam, et errantem ovem in deserto mundi hujus propriis humeris reportavit ad cautam, ad devotionem sanctae Romanae Ecclesiae, quae, instituente Domino, mater est omnium et magistra, salubriter est reducta, sedes apostolica maternos affectus non exuens, ad reformationem ipsius tanto plus impendere nititur opem et operam efficacem quanto plus reformationis officio indiget post errorem. Sane cum utilitas, non solum spiritualis, sed etiam temporalis exigeret legatum a latere nostro in Graeciam destinari, nos illum ad partes illas duximus destinandum quem inter fratres nostros speciali diligimus charitate, videlicet venerabilem fratrem nostrum Pelagium episcopum Albanensem, virum litteratum, providum et honestum, nobis et fratribus nostris charum admodum et acceptum. Ipsum igitur magnum Ecclesiae Dei membrum, imo personam nostram in ipso benigne recipias et honeste pertractes; cui nos vices nostras commisimus, ut juxta verbum propheticum evellat et destruat, aedificet et plantet quae secundum Deum evellenda et destruenda, nec non aedificanda cognoverit et plantanda. Ipsius itaque salubribus monitis et mandatis reverenter intendas; de cujus circumspectione provida et providentia circumspecta plenam fiduciam obtinemus, quoniam, dirigente Domino gressus ejus, sic via regia curabit incedere quod non declinabit ad dexteram vel sinistram. Datum Signiae, II Kalend. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem modum scriptum est principibus, comitibus, baronibus. Illa te obtentu tuae devotionis et fidei, quas in arduis sumus rebus experti, charitatis sinceritate diligimus ut non solum pro tuis, verum etiam pro aliorum negotiis preces tuas parati simus, quantum cum Deo et honestate possumus, exaudire, cum diligenter ad tuum aspiremus commodum et honorem. Sane quod a. . Bambergensi episcopo pro Ecclesiae devotione pertulisse diceris gravamina et jacturas eo nobis amplius est molestum quo serviendo Ecclesiae a viro ecclesiastico non gravamen sed praemium nosceris meruisse. Cum ergo a venerabili fratre nostro Maguntinensi archiepiscopo, apostolicae sedis legato, qui super absolutione ipsius episcopi receperat scripta nostra, duxeris appellandum, et eodem appellationi tuae humiliter deferente, negotium ad nostrum sit delatum examen, justitiam tuam tibi, auctore Deo, diligenter curabimus conservare. Tu ergo termino tibi et episcopo ipsi a praefato archiepiscopo praefigendo talem ad nostram praesentiam dirigas responsalem qui causam tuam agat fideliter et prudenter. De caetero nobilitatem tuam monemus atque hortamur quatenus in nostra et apostolicae sedis devotione firmus et stabilis perseveres, ut negotio quod magnanimiter inchoatum est, et maxima jam ex parte promotum, feliciter consummato, de toleratis laboribus manipulos reportare valeas exspectatos. Datum Signiae, III Non. Septembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Quod juxta verbum Apostoli non videris altum sapere, sed timere, ac tuum cum propheta cognoscere imperfectum, et tamen confisus de illo qui dans affluenter omnibus, et non improperans, balbutientium linguas facit esse disertas, injunctum tibi exhortationis officium et suscepisti humiliter et sollicite niteris adimplere, tuam nobis commendat prudentiam, et quod sis laudabiliter in ipso negotio processurus, fiduciam tribuit pleniorem. Tuis ergo consultationibus benignius intellectis, de iis qui suscepto crucis signaculo proposuerunt contra haereticos in provinciam proficisci, necdum suum fuerunt exsecuti propositum, respondemus ut tales ad assumendum itineris Hierosolymitani laborem sedulo inducantur, cum illum majoris meriti esse constet: ad quod si forsan induci nequiverint, votum prosequi compellantur emissum. De illis vero qui uxoribus reclamantibus volunt suscipere signum crucis, de quibus dubitas an propter hoc eorum debeat propositum impediri, sic duximus respondendum, quod cum rex coelestis major sit rege terreno, et constet quod vocatos ad terreni regis exercitum uxorum non impedit contradictio, liquet quod ad summi Regis exercitum invitatos et ad illum proficisci volentes praedicta non debet occasio impedire, cum per hoc matrimoniale vinculum non solvatur, sed subtrahatur ad tempus cohabitatio conjugalis: quod in multis aliis casibus fieri frequenter oportet. Quid autem agendum sit de mulieribus et personis aliis quae crucis signaculum susceperunt, et ad prosequendum votum non sunt idoneae vel potentes, ex generalibus litteris conjicitur manifeste, in quibus continetur expressum ut, regularibus personis exceptis, suscipiant quicunque voluerint signum crucis, ita quod cum urgens necessitas aut utilitas evidens postularit, votum ipsum de mandato possit apostolico commutari aut redimi vel differri. Quia vero collegam tuum ab hac luce Dominus evocavit, abbatem de Sconovuia eidem juxta petitionem tuam duximus subrogandum; et ut fructuosior valeat existere labor vester, tam tibi quam abbati praedicto concedimus ut incendiariis et iis qui manus temerarias in clericos aut alias personas ecclesiasticas injecerunt, volentibus suscipere signum crucis, satisfactione passis injuriam exhibita competenti, auctoritate nostra libere absolutionis beneficium impendatis; nisi forsan aliquorum excessus adeo graves existerent et enormes quod merito essent ad sedem apostolicam transmittendi. Datum Signiae, V Idus Septembr., pontificatus nostri anno sexto decimo. Justis petentium desideriis, etc. usque complere. Accepimus sane quod Spirensis Ecclesia duo possidebat monasteria in Thuringia, quorum abbatissis Spirensis episcopus regalia porrigebat, et imperium abbatiam de Wizkenburch ad se in temporalibus pertinentem in Spirensi dioecesi dioecesi obtinebat, de quibus inter ipsum imperium et praefatam Spirensem Ecclesiam commutatio facta proponitur de communi et libera voluntate, quam charissimus in Christo filius noster Fredericus Siciliae rex illustris in Romanum imperatorem electus obnixe petiit auctoritate apostolica confirmari. Ejus igitur precibus inclinati, commutationem ipsam, sicut sine pravitate provide facta est et ab utraque parte sponte recepta, et in ipsarum abbatiarum dispendium non redundat, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc., confirmationis, etc., usque incursurum. Datum Signiae, VII Idus Septembris, anno XVI. Grave gerimus et indignum quod cum jam multoties mandaverimus per te Panormitanae Ecclesiae in pastorem de persona idonea provideri, sicut accepimus, mandatum nostrum nondum exstitit effectui mancipatum. Nolentes igitur ejusdem Ecclesiae provisionem ulterius prorogari, si forte nondum est illi de pastore provisum, venerabilem fratrem nostrum Barensem archiepiscopum, virum, sicut experimento cognovimus, providum et honestum, ac nobis et charissimo in Christo filio nostro Frederico illustri regi Siciliae in Romanum imperatorem electo, devotum pariter et fidelem, eidem Ecclesiae concedimus in pastorem, capitulo ejusdem Ecclesiae nostris dantes litteris in praeceptis ut eidem tanquam pastori suo intendant humiliter et devote. Ideoque discretioni tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus praeceptum nostrum sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo facias effectui mancipari, contradictores, si qui fuerint, vel rebelles per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Datum Signiae, IV Idus Septemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Scriptum est super hoc capitulo Panormitano. Gaudemus in Domino et in virtutis ejus potentia gloriamur quod in commisso tibi negotio crucis Christi te laudabiliter diceris exercere ac, bene divina cooperante gratia, proficere in eodem, charitatem tuam monentes attentius et hortantes quatenus supernae retributionis intuitu illud, calcatis pro Christi nomine cunctis difficultatibus, taliter exsequaris ut cum illis qui euntes ibant et flebant mittentes semina sua exsultationis manipulos valeas reportare. Quia vero propter diei malitiam evectionum numero, quem tibi taxavimus, contentus esse non potes, utpote qui cum eo longe a civitate tua per duo milliaria, sicut tuis nobis insinuasti litteris, procedere non auderes, nos remedium quod contra impedimentum hujusmodi tua providit discretio approbantes, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus ubi personaliter negotium exsequi nequiveris memoratum, auctoritate nostra, prout ipse cogitasti, committas viris honestis et providis vices tuas. Et quoniam de tuae circumspectionis modestia fiduciam gerimus pleniorem taxandi tam tibi quam illis evectionum numerum quem secundum locorum et temporum qualitatem videris expedire liberam tibi concedimus facultatem, moderamine quod ipse providisti circa eos qui ministrabunt procurationes, cum res ita videbitur postulare, servato; ut videlicet duarum vel trium aut etiam plurium parochiarum populis in unum ad audiendum verbum Domini convocatis, eorum praelati simul, ubi singuli non suffecerint, expensas bajulis verbi Dei exhibeant moderatas. Concedimus etiam ut incendiariis et iis qui manus temerarias in clericos aut alias personas ecclesiasticas injecerunt, volentibus suscipere signum crucis, satisfactione injuriarum exhibita competenti, auctoritate nostra munus absolutionis impendas; nisi forsan aliquorum excessus adeo graves existerent et enormes quod merito essent ad sedem apostolicam transmittendi. Ad haec, omnes qui, te circa hujusmodi negotium occupato, possessiones aut alia Ecclesiae tuae bona temere praesumpserint invadere vel turbare, in quacunque fuerint dioecesi constituti, tibi liceat appellatione remota per districtionem ecclesiasticam coercere. Taliter ergo in omnibus exhibere te studeas prudentem, sollicitum et modestum, quod per hoc crescas et nomine apud homines et merito apud Deum, nosque fraternitatem tuam magis ac magis apostolica prosequamur gratia et favore. Datum Signiae, IV Idus Septemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum causam super postulatione de venerabili fratre nostro Heracliensi archiepiscopo et electione de dilecto filio plebano Sancti Pauli de Venetiis in Constantinopolitana Ecclesia celebratis dilecto filio magistro Maximo notario nostro duxerimus committendam, et idem proficiscens usque Venetias in negotio pro parte processerit, quia tamen per Venetias Constantinopolim transitum habere non potuit, causam ipsam tuae fraternitati, de qua plene confidimus, duximus committendam, per apotolica tibi scripta mandantes quatenus in eadem secundum formam comprehensam in litteris directis ad eumdem magistrum appellatione remota procedas. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Signiae, XIV Kal. Octobris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum dudum ad correctionem et reformationem monasterii de Vangaditia laborantes proficere non possemus, nec hujusmodi Babylon, quam studio multo curavimus, ad sanitatem ullatenus perveniret, quinimo ejus computruissent adeo cicatrices ut earum fetor etiam laicos ad nauseam provocaret, demum attendentes ferro debere vulnera resecari quae fomentorum non sentiunt medicinam, venerabili fratri nostro Nicolao Reginensi episcopo, tunc electo, et dilectis filiis priori Sancti Georgii et Venturae subdiacono nostro canonico Veronensi dedimus in mandatis ut tam E. quondam ejusdem loci abbatem, qui a regimine ipsius nostra fuerat auctoritate amotus, quam etiam monachos universos per alia monasteria collocantes, virum aliquem religiosum, bonae opinionis et vitae, sollicitum in spiritualibus, et in temporalibus circumspectum, monasterio praeficerent antedicto, qui secum viris prudentibus et religiosis assumptis monasterium ipsum spiritualiter et temporaliter reformaret. Qui mandatum apostolicum fideliter exsequentes, dilectum filium S. domus vestrae de Verona priorem, virum utique providum et honestum, ipsi monasterio praefecerunt, injungentes eidem ut ad minus duodecim viris idoneis de ordine vestro assumptis, ad ejusdem reformationem intenderet sollicite ac prudenter; nobis nihilominus per suas litteras quod fecerant intimantes, ut eorum processus per approbationem nostram stabilitatem debitam sortiretur. Volentes igitur sic ejusdem monasterii reformationi ac statui providere quod ex hoc juri apostolicae sedis, ad quam nullo medio pertinet, minime derogetur, de fratrum nostrorum consilio ipsum priorem concedentes dicto monasterio in abbatem, liberam ejusdem monasterii correctionem et plenam tibi, fili prior, et successoribus tuis duximus committendam, ita tamen quod qui pro tempore fuerit electus ibidem, Romano pontifici praesentetur, ab eo confirmationis et benedictionis gratiam recepturus; ad cujus amotionem, si quando propter excessus suos fuerit amovendus, inconsulto Romano pontifice nullatenus procedatur. Datum Signiae, VII Kal. Octobris, pontificatus notri anno sexto decimo. In eumdem fere modum scriptum est Reginensi episcopo, priori Sancti Georgii, et V. subdiacono nostro canonico Veronensi, verbis competenter mutatis, usque nullatenus procedatur. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus monachos qui adhuc in praefato monasterio commorantur in aliis monasteriis recipi facientes, in corporalem possessionem ipsius praedictum inducatis abbatem, et ad reformationem ejusdem opportunum impendentes sibi consilium et favorem, faciatis ei de ipsius monasterii justitiis ab ejus fidelibus et subditis plenarie responderi; contradictores, si qui fuerint, vel rebelles per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Quod si non omnes, etc., tu, frater episcope, etc. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc Datum, ut supra. Cum tuum in multis offenderis redemptorem, et traditam tibi potestatem ab ipso multoties contra eum praesumpseris exercere, deberes saltem in vitae vespera constitutus tuae delicta corrigere juventutis, et Domini faciem in confessione oris et satisfactione operis taliter praevenire ut in tremendi necessitate judicii, ab ipso, qui reddet singulis secundum opera sua, posses indulgentiae gratiam exspectare. Tu vero, quod dolentes referimus, necdum a via mala cohibes pedes tuos, sed quasi propriae salutis curam ac divini nominis timorem abjeceris et amorem, contempta Dei patientia, quae, quantum in ipsa est, ad poenitentiam te adducit, confusionem tibi thesaurizas et iram, religiosos viros, quorum patrocinium tibi deberes beneficiis et obsequiis comparare, ut apud Dominum allegarent precibus causam tuam, in tuae famae ac salutis dispendium affligendo. Ecce enim, sicut multorum relatione didicimus, fratres Camaldulenses, qui saeculi vanitatibus abdicatis, mortificarunt cum vitiis et concupiscentiis membra sua, crucifigentes sibi mundum cum Apostolo et se mundo, multipliciter opprimens et affligens, nuper fecisti juxta ipsorum eremum quamdam viam, per quam non solum armatos, sed etiam histriones cum mulierculis ire facis, cum accessus terminorum suorum mulieribus ab antiquo fuerit interdictus. Nuper quoque quosdam boves ipsorum eisdem fecisti violenter auferri, nec eos, donec a quibusdam conversis eorum quamdam quantitatem bladi recepisti pro illis, reddere voluisti, his et aliis modis eorum quietem per te ac tuos adeo inquietans ut, nisi aliter provideatur eisdem, sui ordinis instituta nequeant observare. Volentes igitur et eorum tranquillitati et tuae saluti pariter providere, nobilitatem tuam monemus, rogamus et exhortamur in Domino, in remissionem tibi peccaminum injungentes quatenus, brevitatem considerans vitae tuae, quae cum jam senilem pervenerit ad aetatem, omne autem quod antiquatur et senescit prope interitum esse constet, procul dubio longa esse non potest, recogites in amaritudine annos tuos, et attendens quod ex universis quae habere videris sola tua opera te sequentur, quae si bona fuerint, ad aeterna gaudia te perducent; si vero mala, perpetuam te pertrahent ad gehennam, tui tandem incipias misereri, et satisfacere studens Domino de commissis, ab ecclesiasticorum virorum et specialiter dictorum Camaldulensium molestatione de caetero conquiescas, ne forte praeoccupatus subito die mortis, poenitentiae spatium quaeras, nec valeas invenire. Alioquin, cum pater filium quem diligit corrigat et castiget, nos specialiter ob salutem tuam, quam sollicitudine paterna zelamur, venerabilibus fratribus nostris archiepiscopo Pisano et episcopo Florentino et dilecto filio electo Aretino nostris damus litteris in mandatis ut tam super praedicta via quam aliis te ab eorumdem Camaldulensium vexatione cessare per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, praevia ratione compellant. Datum Signiae, XII Kal. Octobris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Illis scriptum est super hoc, verbis competenter mutatis. Cum a nobis petitur quod justum est, usque perducatur effectum. Sane oblata nobis ex parte vestra petitio continebat quod cum causam quae inter vos ex parte una et fratres domus Hierosolymitani hospitalis de Phitalea ex altera, super castro Cardicensi, casalibus et rebus aliis vertebatur, venerabilibus fratribus nostris Thessalonicensi et Philippensi archiepiscopis et episcopo Sidoniensi duxerimus commitendam, tandem mediante praefato archiepiscopo Philippensi, cui vicem suam supradicti conjudices sui, qui negotio interesse non poterant, commiserunt, inter vos et praedictos Hospitalarios utrinque praestito juramento amicabilis compositio intervenit, quam vos et pars altera per proprias litteras postulastis apostolico munimine roborari. Eapropter vestris justis postulationibus grato concurrentes assensu, compositionem ipsam, sicut sine pravitate provide facta est, et ab utraque parte sponte recepta, et juramento firmata, ut in litteris inde confectis supradicti archiepiscopi Philippensis sigillo munitis, quarum tenorem de verbo ad verbum praesentibus jussimus litteris adnotari, plenius continetur, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Tenor autem litterarum ipsarum talis existit. « Guillelmus Dei gratia Philippensis archiepiscopus universis Christi fidelibus ad quos praesens scriptum advenerit salutem in vero salutari. Cum causam inter venerabilem fratrem nostrum Bartholomaeum Cardicensem episcopum et fratres Hospitalis Sancti Joannis Hierosolymitani vertentem nobis et venerabilibus fratribus nostris archiepiscopo Thessalonicensi et Sidoniensi episcopo papa commisisset, et cum ipsi tum valetudine corporis, tum negotiorum frequentia impediti, ad haec exsequenda personaliter venire non possent, nobis mandarunt ut dictam causam effectui mandaremus. Quod cum facturi Armiro venissemus, de communi assensu et voluntate utraque pars nostro sicut judicis delegati se dedit mandato, ut quidquid super controversia inter ipsos habita statueremus, ratum haberent et firmum. Recepta igitur ab utraque parte juratoria cautione nostro stare mandato, auditaque simul et diligentius veritate discussa, tam per idoneos et legitimos testes in praesentia nostra juratos quam etiam per privilegium Constantini quondam cognati Alexii imperatoris concessum Ecclesiae Cardicensi perpendimus casalia de quibus quaestio erat ad eamdem Ecclesiam pertinere. Pro quo mandamus ut Ecclesia Cardicensis teneat, habeat et proprietario jure possideat casalia septem cum suis pertinentiis, scilicet Toliasiki, Jajadinami, Toalopocori, Olongos, Icanapiza, Iconzobi, Stenes, duoque molendina integra, et tria inaedificata in loco qui dicitur Suppettusu, cum fructibus exinde duobus annis perceptis. Super ducentis marchis argenti olim in compromisso statutis et nomine poenae solvendis, nec non et expensis factis cum dictus episcopus Romam accessit, quas dominus papa mandaverat nobis ut dicto episcopo solvi faceremus, taliter duximus statuendum. Episcopus enim antefatus et Ecclesia Cardicensis percipiant, teneant, et habeant proventus fori Armironensis per sex annos; ita tamen quod si dicti fratres episcopo et Ecclesiae per quemlibet annum solverint quatuor libras hyperperorum, dum idem episcopus debet tenere proventus, sic quod simul et una vice solvant, pro residuis annis percipiant fructus fori praefati. Frumentum vero, vinum, hyperperi, et quidquid de bonis Ecclesiae dictae praesenti et praeterito anno saepedicti fratres perceperunt, jubemus praefato episcopo reddi; sic tamen ut impraesentiarum restituant quinque vegetes vini, quartam partem triginta septem modiorum frumenti et dimidii, centum quinquaginta tres modiorum hordei, cicerum quatuordecim, nucum quatuor, hinc ad Martium, tres alias residuas partes per totum mensem Augusti ad magnum modium mensuratas exsolvant. Quia vero constitit nobis quod Hospitalarii habebant septem homines Ecclesiae Cardicensis, scilicet papam Leonem, Joannem Fot, Laviotissam et filium ejus, Parasque, Pifanum, Erinium, Nileiforum, jubemus illos a dictis fratribus episcopo restitui. Praeterea omnes abbatias et papates in tenimento hospitalis constitutas et existentes, dum tamen sint infra fines episcopatus Cardicensis, praecipimus reddi. Praesertim enim quamdam abbatiam in Armiro quae Valestinum dicitur, quam dominus papa eidem episcopo duxit concedendam, mandamus episcopum praefatum habere; et quidquid dominus papa ipsi adjudicavit episcopo vel concessit, eidem duximus auctoritate qua fungimur confirmandum. Litteras domini papae nobis et conjudicibus nostris transmissas, nec non et litteras imperiales domino Galterio Camerario delegatas praecipimus saepedictis fratribus reddi; ita ut ipsi fratres dominum papam et imperatorem precentur quod hanc pacem et compositionem custodiant, suarumque robore muniant litterarum. Idem etiam fratres omnes barones regionis precabuntur quod hanc custodiant pacem, ut si qua partium hoc non observarit contra eam existerent observanti parti faventes. Ut autem quod mandavimus majoris firmitatis robur assumat, magister Nicolaus tam pro episcopo quam pro se, magister Gregorius Signinus et Joannes clericus canonici Cardicenses juraverunt tactis sacrosanctis Evangeliis hanc pacem, compositionem, conventionem, seu mandatum observare, et contra nullo tempore venire; et promisit episcopus ab omnibus canonicis Cardicensibus hoc juramentum praestari. Quod similiter frater Stephanus praeceptor, fratres Petrus et Oddo juraverunt observare; et promisit idem Stephanus sacramentum istud a cunctis fratribus exhiberi. Nos vero ad majorem hujus rei firmitatem habendam jubemus tam sigillo nostro quam sigillo venerabilis fratris nostri Thessalonicensis archiepiscopi, et hoc utriusque partis voluntate, praesens scriptum communiri. Omnia quidem praedicta jubemus esse rata, salva utrique parti agendi potestate, si qua sunt inter ipsos agenda, exceptis iis quae pagina praesenti notantur. Nos Bartholomaeus Cardicensis episcopus una cum capitulo ejusdem Ecclesiae huic paci vel conventioni assentimus, ratamque et firmam semper habere promittimus; et praeterea tam apostolicae clementiae quam imperatoriae supplicamus majestati ut hanc pacem custodire suarumque munimine litterarum roborare dignentur. Barones insuper eodem modo precamur, scilicet dominos Conum seneschallum, Gaufridum de Villa-Arduini mareschalcum, Milonem de Brabant, et omnes alios barones, quod hanc custodiant pacem, suoque roborent sigillo, et parti observanti hanc pacem faventes contra non observantem existant. Nos frater Stephanus praeceptor domus de Phitalea et aliarum domorum hospitalis Sancti Joannis Hierosolymitani in Romania, una cum fratribus nostris huic paci vel conventioni assentimus, ratamque et firmam semper habere promittimus; et praeterea tam apostolicae clementiae quam imperatoriae supplicamus majestati quod hanc pacem custodire et suarum munimine litterarum roborare dignentur. Barones insuper eodem modo precamur, scilicet dominos Conum seneschalcum, Gaufridum de Villa-Harduini mareschalcum, Milonem de Brabant, et omnes alios barones, quod hanc custodiant pacem, suoque roborent sigillo, et parti observanti hanc pacem faventes contra non observantem existant. Datum et recitatum apud Armiro in praesentia domini Gualterii camerarii, Nicolai Rugulusu, Theobaldi, Yvonis, Thomae, et multorum aliorum, anno Domini millesimo ducentesimo duodecimo, anno XV pontificatus domini Innocentii papae III mense Decembri, die undecima. » Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem, etc., usque incursurum. Datum Signiae, V Kal. Octobr., pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum excommunicatorum communio sit aliis interdicta, ipsi officia publica exercere non debent. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, constitutiones et sententias Narniensium judicum, quos sententia excommunicationis involvit, tam promulgatas quam promulgandas in posterum auctoritate nostra decernas irritas et inanes. Prohibemus etiam ne quis extraneus in elusionem mandati nostri apud Narniam officium judicis exercere praesumat. Porro quia fraus et dolus cuiquam patrocinari non debet, constitutiones et sententias talium inanes et irritas decerni mandamus. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Signiae, VI Non. Octobris, pontificatus nostri anno decimo sexto. Credebamus hactenus quod Paduani cives nobis et apostolicae sedi desiderarent reverentiam majorem impendere quam exhibere probentur, cum, sicut accepimus, dilectum filium nobilem virum marchionem Estensem nobis et Ecclesiae Romanae devotum contra justitiam vehementer impugnent: cujus pater et ipse pro Ecclesiae defensione se laboribus et periculis multis exponere minime dubitarunt. Porro si Paduani praedicti aliquid contra praefatum marchionem habebant, poterant saltem in hoc apostolicae sedi deferre quod illud in nostram notitiam deduxissent, ut nos eis satisfieri faceremus, antequam contra eum, quem pro certo sciebant nos, quasi specialiter nostrum, charum et acceptum habere, cum Ecilino et aliis et excommunicatis procederint nobis penitus inconsultis et quasi omnino contemptis. Quocirca fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus Paduanos eosdem ut a memorati marchionis impugnatione desistant diligenter moneas et inducas, eis ex parte nostra firmiter repromittens quod nos ipsis faciemus satisfactionem impendi, cum nobis ostenderint se contra eum aliquam justam causam habere. Alioquin, ne marchionem ipsum pro derelicto videamur habere, qui post Deum non habet alium ad quem pro justitia consequenda in hac tempestate recurrat, tu cognita veritate Paduanos praedictos ab injusta ipsius impugnatione per censuram ecclesiasticam appellatione remota compescas. Datum Signiae, VI Non. Octob., pontificatus nostri anno sexto decimo. Quia circa minima et maxima frequenter humanus deficit intellectus, prudentis est quaerere ubi scrupulus dubitationis occurrit. Sane postuslati per sedem apostolicam edoceri si presbyteri successive duas concubinas habentes, bigami censeantur, ut cum eis, tanquam cum irregularibus, quoad exsecutionem sui officii nequeas dispensare, et si presbyterorum filii sint indifferenter ad sacros ordines promovendi, et utrum sacerdotes Suetiae in publicis debeas tolerare conjugiis, qui super hoc se asserunt cujusdam summi pontificis privilegio communitos. Ad quae sic duximus respondendum, quod cum sacerdotes praedicti, sive uno sive diversis temporibus, plures habuerint concubinas, irregularitatem non incurrerint bigamiae, cum eis, tanquam simplici fornicatione notatis, quoad exsecutionem sacerdotalis officii poteris dispensare, si vivere curaverint continenter. De presbyterorum vero filiis tam ex decreto Urbani papae secundi quam ex concilio colligitur Pictavensi quod ad sacros non sunt ordines promovendi, nisi aut in coenobiis aut in canonica regulari religiose fuerint conversati. De presbyteris autem Suetiae non possumus dare responsum, nisi viderimus privilegium quod praetendunt. Quaesivisti praeterea utrum in canonem incidant laici sententiae promulgatae qui sacerdotes aut alios clericos in manifesto furto comprehensos contrectaverint violenter, si citra violentiam nequeant comprehendi, et si clericus, quem vehementer praesumis esse falsarium, ad tuam praesentiam citatus legitime venire contemnens, citra excommunicationis sententiam ad judicium per violentiam trahi possit. Ad haec taliter respondemus, quod in neutro casuum praedictorum sententia excommunicationis incurritur, dummodo mandatum interveniat praelatorum, quorum tales clerici sunt jurisdictioni subjecti, cum hoc non ipsi laici, sed illi potius quorum auctoritate id faciunt facere videantur, nec amplius laicorum violentia extendatur quam defensio seu rebellio exegerit clericorum. Subsequenter etiam quaesivisti utrum monachi Omnium Sanctorum privilegium bonae memoriae E. praedecessoris tui super episcopalibus decimis retinendis indultum, extendere valeant ad possessiones postmodum acquisitas et in posterum acquirendas. Super quo tale damus tuae fraternitati responsum, quod si decimarum illarum remissio facta exstitit secundum canonicas sanctiones, praedecessor tuus indefinite decimas episcopales monasterio remittendo, cum nihil exceperit, et poterat excepisse, ac in beneficiis plenissima sit interpretatio adhibenda, nec debeat una eademque substantia diverso jure censeri, intellexisse videtur non solum de decimis possessionum illius temporis, sed futuri. Sane quia contingit interdum quod nullo accusatore publice comparente qui matrimonium impetat jam contractum, ad te privata quorumdam assertio defert consanguinitatis vel affinitatis impedimentum, an sub silentio praeterire, an ad denominationem jumentalium, ut tuis verbis utamur, procedere debeas, quaesivisti. Ad hoc sic breviter respondemus, quod si personae graves, quibus fides sit merito adhibenda, tuae fraternitati denuntient quod ii qui matrimonio sunt conjuncti se propinquitate contingant, etiamsi nullus manifestus appareat accusator, ex tuo procedere potes officio, ut veritate sollicite inquisita, quod postulaverit juris ordo decernas, maxime si ex tali copula scandalum sit subortum. Porro de nobili viro N. pro cujus dispensatione, indulgentia scilicet remanendi cum ea quae ipsum quinto gradu consanguinitatis contingit, a sede apostolica obtinenda, falsa nobis causa fuerat allegata, proles videlicet, cum tamen ante dispensationem obtentam unica filia, quam habebat, viam fuerit universae carnis ingressa, prout tua consultatio continebat, dissimulare poteris ut remaneat in copula sic contracta, cum ex separatione, sicut asseris, grave videas scandalum imminere. Tu denique, frater archiepiscope, super teipso. Datum Signiae, V Non. Octobris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum olim dilecti filii magister et fratres militiae Christi de Livonia transmissa nobis conquestione monstrassent quod venerabilis frater noster episcopus et praepositus Rigenses in insula quae Holme dicitur ecclesiam construi non permitterent populo suae partis, nec ad eam praesentare plebanum, ac dictus episcopus in civitate Rigensi ecclesias, decimas, advocatiam, monetam, piscationes, et ipsius civitatis tertiam partem eos non sineret, prout ad ipsos pertinet, possidere, contra compositionem inter episcopum et fratres praedictos nobis mediantibus initam veniendo, eisdem episcopo et praeposito per apostolica scripta mandavimus ut supradicta, juxta quod in authentico de praefata compositione confecto plenius continetur, possidere permitterint fratres ipsos libere ac quiete, nullam eis de caetero super illis inferentes molestiam indebitam et gravamen, ac idem episcopus in procurationibus quas ab ipsis et eorum Ecclesiis debet recipere annuatim sic se modeste haberet quod non gravaret eosdem, cum adhuc illorum et Ecclesiarum ipsarum sint tenues facultates. Vobisque nihilominus dedimus in mandatis ut si memorati episcopus et praepositus mandatum apostolicum negligerent adimplere, vos eos a praedictorum fratrum super iis molestatione indebita per censuram ecclesiasticam appellatione remota compescere curaretis. Sed miramur quod, sicut accepimus, cum episcopus et praepositus saepedicti ab eorumdem fratrum injuriis non revocaverint manus suas, eoque fortius persequantur eosdem quo difficilius possunt habere recursum ad sedem apostolicam tuam remoti, vos mandatum nostrum exsequi non curastis, ex absentia unius vestrum occasione dilationis assumpta, satis siquidem frivola et inani, cum in litteris pro eisdem fratribus ad vos missis contineretur expresse quod si non omnes iis exsequendis interesse possetis, duo vestrum ea exsequi procurarint, et sic fratres praedicti ob morae dispendium ad sedem apostolicam appellarunt. Nolentes igitur eorumdem fratrum differri justitiam, per iterata vobis scripta districte praecipiendo mandamus quatenus in praedicto negotio secundum tenorem praecedentium litterarum omni occasione et appellatione cessantibus procedatis, memoratum episcopum ad praedictae compositionis observantiam per suspensionem pontificalis officii et etiam, si opus fuerit, excommunicationis sententiam compellentes. Tu denique, fili abbas, super teipso, etc. Datum Signiae, VI Idus Octobris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum eo faciente qui venit salvum facere quod perierat et Ecclesiam suam nova semper prole fecundat, Sackela et Hugenhusen de novo receperint verbum Dei, et per illius misericordiam qui veste nostrae humilitatis indutus, dignatus est peregrinari pro subditis, ut eos supernae patriae cives et aeternae beatitudinis faceret cohaeredes, Dei Evangelium quasi semen cadens in terram bonam per partes illas sit longe lateque diffusum, nec huic novellae plantationi diligentis agricolae cura desit, nostro fuit apostolatui supplicatum ut et locis per episcopalis dignitatis insignia et populis per circumspecti praelati sollicitudinem faceremus sine morae dispendio provideri. Ne igitur gregi Dominico desit cura pastoris, cum adhuc lupus rapax circumeat quaerens quem devoret, paratus eo fortius ad rapinam quo recentius perdidit quod diu tenuerat occupatum, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus inquisita et cognita veritate, si qualitas locorum poposcerit, ac facultates sufficiant, et expedire videritis, episcopatum auctoritate nostra constituatis ibidem, et vocatis qui fuerint evocandi, per electionem canonicam faciatis loco et populo provideri de persona idonea in pastorem, et jura quae debent ad episcopum et Ecclesiam pertinere assignari eis integre ac quiete. Quod non si omnes, etc., tu, frater archiepiscope, etc. Tu denique, frater archiepiscope, super teipso, etc. Datum Signiae, V Idus Octobris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum pastores Ecclesiae oves per devium infidelitatis errantes ad ovile Dominicum, non solum praedicationis officio, sed etiam beneficiorum gratia, debeant invitare, grave gerimus et indignum quod, sicut accepimus, venerabilis frater noster Rigensis episcopus quosdam neophytos, vix adhuc plene in sanctae fidei eruditione plantatos, in injuriam fratrum militiae Christi exhaeredat in Riga, et alias indebita molestatione fatigat. Unde contingit quod respicientes retro qui ad aratrum jam manum posuerant, Christi jugum abjiciunt, relabentes in pristinae gentilitatis errorem, cum in jam Christianos ea praesumat memoratus episcopus quae in gentiles nullatenus attentaret. Volentes igitur praedictos neophytos debita quiete gaudere, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus supradictum episcopum ab ipsorum injuriis districtione qua convenit, sublato appellationis obstaculo, compescatis. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Tu denique, fili abbas, super teipso, etc. Datum Signiae, V Idus Octobris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Quoniam nimis dispendiosum est et grave dilectis filiis fratribus militiae Christi de Livonia, cum sint in remotis partibus constituti, pro singulis querelis apostolicam sedem adire, cum frequenter a multis tam clericis quam laicis gravibus sint injuriis lacessiti, ad supplicationem eorum super hoc eis duximus providendum. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus, cum a dictis fratribus fueritis requisiti, malefactores eorum in Bremensi provincia constitutos, ut eis ablata restituant, et de damnis et injuriis irrogatis satisfaciant competenter, vel in aliquos compromittant qui appellatione remota, justitia mediante, procedant, per censuram ecclesiasticam, sublato appellationis diffugio, compellatis. Quia vero venerabilis frater noster Rigensis episcopus eos, sicut accepimus, in multis opprimere consuevit, volumus ut cum vobis constiterit memoratum episcopum malitiose vexare fratres eosdem, eum ipsis in expensis legitimis condemnetis. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Tu denique, fili abbas, super teipso, etc. Datum Signiae, V Idus Octob., pontificatus nostri anno XVI. Cum a nobis petitur, etc., usque assensu, Saccale ac Hugenhusen Gutlandiae adjacentes et omnia bona quae obtinetis in Gutlandia, sicut ea omnia juste ac pacifice possidetis, salvo jure quod debet ad episcopum et Ecclesiam pertinere, vobis et per vos ordini vestro auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc., confirmationis, etc., usque incursurum. Datum Signiae, V Idus Octob., pontificatus nostri anno decimo sexto. Quoniam juxta sententiam Sapientis ab adolescentia prona est vita hominis ad peccandum et diversis inquinamentis obnoxia vitiorum, multa ei charitatis opera proponuntur, ut ibi multiplicentur remedia ubi morborum diversitas invalescit. Sane ad vestram domum credimus notitiam pervenisse quod Dominus noster, qui neminem vult perire, sed omnes ad agnitionem pertingere veritatis, calceamentum suum in Livoniam miseratus extendit, ad partes illas novos apostolos dirigendo, per quos populus, qui usque nunc ambulabat in tenebris cerneret lucem magnam ortam ambulantibus in medio umbrae mortis. Inter caeteros autem per quos in gentibus illis revelavit Dominus brachium sanctum suum, ut viderent salutare Domini Dei sui, venerabilis frater noster Estiensis episcopus plurimum laborasse dignoscitur, et, divina cooperante gratia, profecisse: qui quanquam sibi liceat eorum carnalia metere quibus spiritualia seminat, cum os bovis alligari non debeat triturantis, et Dominus iis qui annuntiant Evangelium de Evangelio vivere ordinarit; quia tamen, cum sit neophytorum episcopus, hac uti metuit potestate, ne quod offendiculum de Evangelio Christi, eumdem sine baculo atque pera portantem coram regibus et gentibus nomen Dei universitati vestrae duximus propensius commendandum, charitatem vestram monentes et obsecrantes in Domino, atque in remissionem vobis peccaminum injungentes, quatenus ipsum tanquam Jesu Christi legatum recipiatis benigne ac sincera tractatis in Domino charitate, suam et coadjutorum ejus in Evangelio ex abundantia vestra in hoc praesenti tempore supplentes inopia, ut et illorum abundantia vestra sit supplementum inopiae in futuro. Datum Laterani, III Kal. Novemb., pontificatus nostrii anno sexto decimo. Ab eo qui neminem vult perire, sed ut omnes ad agnitionem perveniant veritatis, tibi esse audivimus et credimus inspiratum ut venerabili fratri nostro Estiensi episcopo, qui sicut servus fidelis et prudens, in Domini vinea fideliter operatur, cooperator accedens, cum eo portare proposueris coram gentibus et regibus nomen Dei et dare salutis scientiam plebi suae. Nos igitur tuum pium propositum dignis in Domino laudibus commendantes, fraternitatem tuam monemus attentius et hortamur quatenus accensus zelo fidei Christianae, ac sperans quod qui affectum tibi dedit, adjiciet et effectum, evangelistae aggrediaris opus et officium confidenter, ut cum illis qui euntes ibant et flebant mittentes semina sua, exsultationis manipulos valeas reportare. Ut autem praedicationis officium valeas liberius exercere, statuimus ut, te hujusmodi pietatis operi mancipato, Ecclesia et persona tua cum omnibus bonis suis suo apostolicae sedis protectione consistant. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Laterani, III Kal. Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem modum scriptum est episcopo Verdensi. In eumdem modum scriptum est episcopo Paderburnensi. Ad vestram jamdudum notitiam credimus pervenisse quod Dominus noster, qui neminem vult perire, sed ut omnes ad agnitionem perveniant veritatis, ad partes Livoniae calceamentum suum miseratus extendit, et nonnullos gentilitatis tenebris obvolutos, ab eis ostensa sibi luce magna, quae ipse est misericorditer liberavit. Cum autem venerabilis frater noster Estiensis episcopus, qui praedicando in jam dictis partibus verbum Dei multum laboravit in Evangelio et divina gratia cooperante profecit, animo indefesso desideret portare coram gentibus et regibus verbum Dei, et ad messem, quae multa est, sufficere operarii pauci non possint, universitatem vestram monemus in Domino, apostolica vobis scripta mandates quatenus cum idem episcopus aliquos de fratribus vestris ad hujusmodi ministerium utiles et idoneos a vobis duxerit exigendos, sibi duos aut saltem unum de vestris collegiis singuli concedatis, ut cooperantibus ipsis, currat velociter sermo ejus qui emittit eloquium suum terrae. Vos denique, filii abbates, super vobis ipsis. Datum Laterani, III Kal. Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Commissi nobis officii sollicitudo deposcit ut iis quae ad divini cultus ampliationem pertinere noscuntur favorem studeamus benevolum impartiri. Cum ergo venerabiles fratres nostri Padeburnensis, Verdensis, Raskeburgensis et Rigensis episcopi te in episcopum Estiensis provinciae duxerint ordinandum, sicut ex litteris accepimus eorumdem, nos quod super hoc ab ipsis provide atque canonice factum est ratum habentes et gratum, praesentium tibi auctoritate concedimus ut in ea libere officium exerceas pastorale. Datum Laterani, II Kal. Novembr., pontificatus nostri anno sexto decimo. Etsi cunctis fidelibus cor unum in Domino et anima debeat esse una, specialiter tamen ii qui saecularibus desideriis abnegatis in medio nationis habitant infidelis, putantes necessarium in carne manere solummodo propter fratres, servare debent spiritus unitatem; ut se tanquam Dei ministros irreprehensibiles omnibus exhibentes, ac lucentes sicut luminaria inter eos, ipsos ad aemulationem fidei valeant provocare. Noveritis autem ad nostram audientiam pervenisse quod, cum venerabiles fratres nostri Padeburnensis, Verdensis et Raskeburgensis episcopi T. quondam montis Sancti Nicolai abbatem, qui calceatus pedes in praeparationem Evangelii pacis, infidelium multitudinem ad fidem, Domino cooperante, convertit, in episcopum Estiensis provinciae, quae per Dei gratiam jam pro magna parte conversa est, auctoritate nostra duxerint ordinandum, vos eidem in Evangelio laboranti non solum vestrum denegatis auxilium, sed etiam impedimenta paratis, nisi vobis certam concedat in eadem provincia portionem, non tam solliciti propagare nomen fidei Christianae quam conjungere domum ad domum et agrum agro usque ad loci terminum copulare, quasi soli habitare in terrae medio debeatis. Praeterea cum quosdam receperitis obsides ipsi episcopo praesentandos, ipsos sibi praesentare postmodum renuistis, temporale lucrum ex eorum retentione captantes, qui lucra hujusmodi detrimenta deberetis credere propter Christum. Denique Christi Evangelio praebere offendiculum non timetis, dummodo vestras possitis possessiones et redditus ampliare. Ne igitur qui Christi milites appellamini, militare probemini contra Christum, universitatem vestram monemus attentius et hortamur, per apostolica vobis scripta praecipiendo mandantes quatenus attendentes quod non est regnum Dei possessiones et villae, sed pax atque justitia et gaudium in Spiritu sancto, exstincto prorsus cupiditatis ardore, praefato episcopo et aliis bajulis verbi Dei pro viribus impendatis consilium et auxilium opportunum, ab eorum impedimento sic penitus abstinentes quod de vobis ad aures nostras clamores hujusmodi de caetero non ascendant; ne, si secus duxeritis faciendum, concessis vobis a sede apostolica privilegiis, ex quibus assumere dicimini audaciam excedendi, vos reddatis indignos, et a gratia quam hactenus vobis exhibere curavimus excidatis. Datum Laterani, II Kal. Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum in memoria hominum non existat quod Estiensis provincia cuiquam fuerit metropolitico jure subjecta, praesentium tibi auctoritate mandamus ne cuiquam tanquam metropolitano respondeas absque mandato sedis apostolicae speciali. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Laterani, IV Non. Novemb., pontificatus nostri anno XVI. Sicut in arca foederis Domini cum tabulis Testamenti virga continebatur et manna, sic in pectore summi pontificis cum scientia legis divinae rigor districtionis et favor dulcedinis continetur. Unde semper hanc consuevit moderantiam observare ut verbera patris et ubera matris habens, sic in rebelles et induratos severitatem exerceat quod benignitatem exhibeat erga humiles et correctos, ejus exemplo qui vinum superinfudit et oleum vulneribus sauciati. Gaudemus autem in Domino et in potentia virtutis ipsius quod adeo tibi nostra medicamina profecerunt ut tua per illa sanasse vulnera videamur, et qui medico fuisti molestus cum asperitatem medicaminis sentiebas, jam gratus existis ex quo percepisti gratiam sanitatis. Plane gratus, quia ut perfecte satisfaceres de commissis, te ipsum et tua Deo et Ecclesiae obtulisti. Et ecce, qui te jam quasi dejecerat, subito te erexit, humiliando sublimem, et humilem sublimando: quinetiam adeo te firmavit, super illam petram stabiliens pedes tuos de qua ipsa Veritas inquit ad Petrum: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam * et portae inferi non praevalebunt adversus eam , quod si non retraxeris pedes ab illa, nullum oportebit te casum aliquatenus formidare. Venientes igitur ad apostolicam sedem venerabilem fratrem nostrum Joannem Norwicensem episcopum, et dilectos filios H. abbatem Belliloci et fratrem A. Martel, et nobiles viros H. de Bova et P. de Maulay nuntios tuos paterna benignitate suscepimus, et petitiones tuas per ipsos nobis prudenter expositas, quantum cum honestate potuimus, curavimus exaudire, firmum gerentes invito propositum ea semper efficere quae ad tuum commodum et honorem debeant pervenire; cum pro certo speremus quod et tu in devotione ac obedientia sacrosanctae Romanae Ecclesiae matris tuae non solum persistere sed et proficere pura intentione studebis: quod utique tibi et spiritualiter et temporaliter ad magnum proficiet incrementum. Serenitatem itaque regiam rogamus attentius et monemus quatenus sanctam Ecclesiam sponsam Christi semper in regno tuo studeas honorare, faciens eam debita libertate gaudere, ut vere specialis Ecclesiae filius comproberis, quia tunc tibi regalis dignitas integra conservabitur cum ecclesiasticam libertatem integram conservabis; diligenter attendens quod principes illi pene penitus defecerunt qui ecclesiasticam praesumpserunt infringere libertatem, ii vero semper de bono profecerunt in melius qui jura studuerunt ecclesiastica confovere. Illum autem tuae regali prudentiae consulimus ad cautelam, ut cum archiepiscopis et episcopis regni tui contentiose non agas, maxime super negotiis spiritualibus et ecclesiastico jure; cum ad nos possis habere recursum, per quos multa poteris honeste perficere quae honeste non potes efficere per te ipsum; pro certo confidens quod nos petitiones et preces tuas, quantum honestas permiserit, intendimus efficaciter exaudire. Quid denique praedictis nuntiis responderimus super tua non excommunicanda persona neque tua interdicenda capella nisi de mandato sedis apostolicae speciali, aliisque nonnullis de quibus cum eis studiose contulimus, ipsi, tanquam viri providi et fideles, tuae poterunt excellentiae viva voce referre, quos merito suae probitatis et fidei tibi reddidimus commendatos. Datum Laterani, II Non. Novembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Rex regum et Dominus dominantium Jesus Christus, sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech, ita regnum et sacerdotium in Ecclesia stabilivit ut sacerdotale sit regnum et sacerdotium sit regale, sicut in Epistola Petrus et Moyses in lege testantur, unum praeficiens universis, quem suum in terris vicarium ordinavit; ut sicut ei flectitur omne genu coelestium, terrestrium, et etiam infernorum, ita illi omnes obediant et intendant, ut sit unum ovile et unus pastor. Hunc itaque reges saeculi propter Deum adeo venerantur ut non reputent se rite regnare nisi studeant ei devote servire. Quod tu, fili charissime, prudenter attendens, illo misericorditer inspirante in cujus manu sunt corda regum, et quo voluerit vertit illa, teipsum et regna tua etiam temporaliter ei subjicere decrevisti cui noveras spiritualiter esse subjecta; ut in unam vicarii Christi personam, quasi corpus et anima, regnum et sacerdotium uniantur ad magnum utriusque commodum et augmentum. Ille utique hoc dignatus est operari qui cum sit alpha et omega, finem retulit ad principium, et principium protraxit ad finem; ut illae provinciae quae olim sacrosanctam Romanam Ecclesiam propriam in spiritualibus habuere magistram, nunc etiam in temporalibus dominam habeant specialem. Tu quippe, quem Deus ad hoc idoneum ministrum elegit, tam te quam etiam regna tua, Angliae videlicet et Hiberniae, cum omni jure ac pertinentiis suis devota et spontanea voluntate ac communi consilio baronum tuorum Deo et sanctis apostolis ejus Petro et Paulo sanctaeque Romanae Ecclesiae nobisque ac successoribus nostris in jus et proprietatem sub annuo mille marcharum censu offerens concessisti, sicut in tuo continetur authentico scripto, cujus de vebo ad verbum talis tenor existit: Joannes Dei gratia rex Angliae, dominus Hiberniae, dux Northmaniae et Aquitanioe, comes Andegaviae, omnibus Christi fidelibus praesentem chartam inspecturis salutem. Universitati vestrae per hanc chartam nostram sigillo nostro munitam volumus esse notum, quia cum Deum et matrem nostram sanctam Ecclesiam offenderimus in multis, etc., ut supra epist. 77. Nos autem oblationem et concessionem hujusmodi pie ac provide factas gratas et ratas habentes, personam tuam et personas haeredum tuorum cum praedictis regnis et pertinentiis eorumdem et omnibus bonis aliis rationabiliter nunc possessis et in posterum possidendis sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, tibi et ipsis secundum praescriptam formam de communi consilio fratrum nostrorum supradicta regna concedentes in feudum et praesenti privilegio confirmantes; ita quod quilibet haeredum tuorum, cum regni coronam acceperit feudum hujusmodi summo pontifici et Romanae Ecclesiae publice recognoscat, et eis fidelitatis exhibeat juramentum. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis et confirmationis infringere vel ei usu temerario contraire. Si quis autem, etc., usque incursurum. Datum Laterani, per manum Rainaldi acolythi et capellani domini Innocentii III papae, II Non. Novembris, indictione secunda, Incarnationis Dominicae anno millesimo ducentesimo decimo tertio, pontificatus vero ejusdem domini Innocentii anno sexto decimo. In forma concordiae qua cum multa deliberatione providimus pro reformanda pace inter charissimum in Christo filium nostrum Joannem Anglorum regem illustrem et Ecclesiam Anglicanam hoc inter caetera continetur expressum, quod idem rex veram pacem et plenam securitatem praestabit venerabilibus viris Stephano Cantuariensi archiepiscopo, Willelmo Londoniensi, Eustachio Eliensi, Aegidio Herefordensi, Jocelino Bathoniensi et Huberto Lincolniensi episcopis, priori quoque ac monachis Cantuariensibus et Roberto filio Walteri, ac Eustachio de Vesci, nec non caeteris clericis ac laicis hoc negotium contingentibus, praestando simul coram legato vel delegato nostro publice juramentum quod ipsos cum suis nec laedet nec laedi faciet vel permittet in personis vel rebus, eisque omnem indignationem dimittet, et in gratiam suam eosdem recipiet ac bona fide tenebit, quodque praefatos archiepiscopum et episcopos non impediet nec faciet aut permittet aliquatenus impediri quominus ipsi libere suum exsequantur officium et plena suae juridictionis auctoritate, prout debent utantur, et super iis tam nobis quam ipsi archiepiscopo et singulis episcopis suas patentes litteras exhibebit, faciens ab episcopis et comitibus ac baronibus suis, quot et quos praefati archiepiscopus et episcopi postulaverint, juramenta et eorum patentes litteras exhiberi quod ipsi bona fide studebunt ut haec pax et securitas firmiter observetur, et si forte , idem rex per seipsum vel alios contravenerit, ipsi pro Ecclesia contra violatores securitatis et pacis mandatis apostolicis inhaerebunt, ac dictus rex perpetuo custodiam vacantium Ecclesiarum amittat. Sane intelleximus vos pro praescripta securitate ac pace jurasse vestrasque patentes litteras tradidisse. Unde per apostolica vobis scripta mandamus quatenus ad consummandam et conservandam formam ejusdem securitatis et pacis diligens studium impendatis et operam efficacem. Ne quis autem ex hujus vinculo cautionis occasionem assumat contra praefatum regem aliquam turbationis materiam suscitandi, cum per eam sic illis ad necessariam securitatem et pacem velimus esse provisum quod isti ad gravamen indebitum vel incommodum non redundet, praesentium vobis auctoritate praecipimus quatenus, si quid forsan emerserit quod contra praescriptam securitatem et pacem facere proponatur, non ante cujusquam instinctu adversus eumdem regem aliquatenus moveamini quam consulto Romano pontifice ipsius recipiatis cum responso mandatum qui omnia consuevit aequo libramine moderari, cum hoc ipsum in praedicta forma contineatur expressum, quod vos pro Ecclesia contra violatores securitatis et pacis debetis mandatis apostolicis inhaerere. Datum Laterani, II Kal. Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum de charissimo in Christo filio nostro Joanne illustri Anglorum rege ac ejus regno, quod ad Romanam Ecclesiam ex ejus dono jure pertinet speciali, oporteat nos curam et sollicitudinem gerere diligentem, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, postquam relaxatum fuerit interdictum, venerabilibus fratribus nostris Stephano Cantuariensi archiepiscopo, S. R. E. cardinali et coepiscopis ejus ex parte nostra districte praecipias quatenus omnes litteras, tam priores quam posteriores, impetratas a nobis contra eumdem regem si formam pacis non duceret admittendam, illasque praesertim quae sic incipiunt: Exspectantes hactenus exspectavimus, per regnum Franciae, Angliam, Scotiam et Hiberniam ad archiepiscopos et episcopos, nec non Leodiensem et Trajectensem pontifices destinandas, tibi sine diminutione aliqua repraesentent, easque protinus facias minutatim incidi vel igne comburi, ne contra eum ipsarum occasione quidquam sinistri valeat attentari; ipsos ad hoc, si necesse fuerit, districtione qua convenit compellendo. Datum Laterani, II Kalend. Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Fraternitati tuae praesentium auctoritate mandamus quatenus postquam interdictum Angliae fuerit relaxatum, omnes conjurationes et factiones, si quae occasione discordiae inter regnum et sacerdotium factae sunt, denunties auctoritate nostra irritas et inanes, cum causa cessante, cessare debeat et effectus. Datum Laterani, II Kal. Novemb. pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum per ipsius gratiam qui discordantes parietes in se angulari lapide copulavit, vera pax et plena concordia sit inter regnum et sacerdotium in Anglia reformata, nos, qui tenemur curam et sollicitudinem gerere specialem de charissimo in Christo nostro Joanne illustri Anglorum ac ejus regno, quod ad Romanam Ecclesiam per donum ipsius speciali jure noscitur pertinere, sibi et haeredibus suis providere volentes per apostolica vobis scripta mandamus atque praecipimus quatenus in fidelitate ipsius regis ac haeredum suorum prompto animo et corde siucero perseverare curetis, tales vos circa devotionem ipsius per omnia exhibentes quod tam a nobis quam ipso debeatis merito commendari; scientes pro certo quod nos ad ipsius commodum et honorem efficaciter aspiramus. Datum Laterani, V Kal. Novembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem modum scriptum est archiepiscopis, episcopis, et abbatibus, et caeteris Ecclesiarum praelatis et nobilibus viris principibus, comitibus, baronibus et universis militibus, et populis per Hiberniam constitutis. In eumdem modum Willelmo illustri regi Scotiae, et nobili viro Alexandro filio ejus. Cum per ipsius gratiam, etc., ut supra usque mandamus quatenus nobis inconsultis in cismarinam terram ipsius non proferas aliquo modo sententiam interdicti. Datum Laterani, V Kal. Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Olim venerabilibus fratribus nostris Stephano Cantuariensi archiepiscopo S. R. E. cardinali, Willelmo Londoniensi, Eustachio Eliensi, Aegidio Herefordensi et Huberto Lincolniensi episcopis apostolicis dedimus litteris in mandatis quatenus concessiones, pactiones, sive promissiones quas clerici seu religiosi viri cujuscunque professionis vel ordinis Joanni regi Angliae super ablatis vel extortis post interdictum fecerunt quo minus ipsa restituantur ad plenum denuntiarent irritas et inanes auctores etiam et procuratores illarum, nisi moniti satisfecerint, excommunicationis vinculo innodarent, si qui vero praedictorum noluerint ablata vel extorta repetere, detentores eorum nihilominus ipsa restituere compellerent in terrae sanctae subsidium juxta mandatum apostolicum reservanda. Cum igitur ad subsidium terrae sanctae totis affectibus aspiremus, volentes id per tuae sollicitudinis studium effectui mancipari, per apostolica tibi scripta mandamus quatenus ea quae taliter fuerint reservanda facias apud domos Hospitalii et Templi accurate deponi et fideliter custodiri, recipiens super ipsis depositis testimoniales litteras magistrorum; contradictores, si qui fuerint, vel rebelles per censuram ecclesiasticam, sublato appellationis obstaculo, compellens. Datum Laterani, III Kal. Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum non possit Ecclesiis melius provideri quam si eis praeficiantur pastores idonei, qui non tam praeesse cupiant quam prodesse, fraternitati tuae, de qua plenam fiduciam obtinemus, per apostolica scripta mandamus quatenus episcopatus et abbatias Angliae nunc vacantes facias cum tuo consilio de personis idoneis per electionem vel postulationem canonicam ordinari, quae non solum vita et scientia sint praeclarae, verum etiam regi fideles et regno utiles, nec non ad consilium et auxilium efficaces, assensu regio requisito. Cum ergo vacantium Ecclesiarum capitulis nostris demus litteris in praeceptis ut tuo consilio acquiescant, tu Deum habens prae oculos, consulas super hoc viros providos et honestos, qui plene norint merita personarum, ne te cujusquam astutia circumveniri contingat. Si qui vero contradictores fuerint vel rebelles, tu eos per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, compescas. Datum Laterani, II Kal. Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Scriptum est super hoc vacantium Ecclesiarum capitulis. Constitutis in nostra praesentia venerabili fratre nostro Alferio archiepiscopo et dilecto filio Matthaeo canonico Surrentinis, dum idem M. accusationis concepto libello eumdem archiepiscopum deferret de crimine Simoniae, asserens nihilominus eum crimini laesae majestatis obnoxium, eo quod, ut dicebat, eodem archiepiscopo machinante Surrentina civitas a regia fidelitate recessit et reprobo juravit Othoni, ac ipsum archiepiscopum excommunicatum celebrasse divina, cum post talem machinationem per quam machinatores hujusmodi latam a sede apostolica excommunicationis sententiam incurrerunt, divina praesumpserit celebrare, archiepiscopus, antequam describendi libellum fieri sibi copiam postularet, in personam accusatoris quod esset inimicus et conspirator excepit, allegans interdicendum ei aditum accusandi, cum secundum instituta canonica inimici et conspiratores in nullius debeant accusationem admitti. Ad quod pars adversa respondit quod cum tanta sit labes simoniacae pravitatis ut servi adversus dominos et criminosi quilibet admittantur, et in prodendo crimine laesae majestatis socius etiam initae factionis non solum auditur, quinimo praemio et honore donatur, super praemissis exceptiones hujusmodi accusationem elidere non valebant, praesertim cum publicae utilitatis intersit ne crimina remaneant impunita. Fuit autem ad haec ex adverso responsum quod cum in decreto Anacleti papae caveatur expresse accusatores esse non posse qui ante hesternum diem aut nudiustertius inimici fuerunt, ne irati nocere cupiant vel laesi ulcisci, et inoffensus accusatorum quaeratur affectus, et non suspectus, ac constitutio Calisti papae generaliter interdicat conspirationem in alicujus accusationem admitti, nec in aliquo canone sit expressum quod inimicus ac conspirator in exceptis criminibus audiatur, ne quod sanctorum Patrum documento sancitum non est superstitiosis adinventionibus attentetur, circa praemissa prohibitioni standum est generali, praesertim secundum aequitatem canonicam, quae viam non debet malignitatibus aperire, Inter haec autem de causis inimicitiarum et conspirationis archiepiscopus interrogatus respondit quod memoratus M. ipsi archiepiscopo et cum in archidiaconum et cum in archiepiscopum fuit assumptus se opposuit adversarium manifestum. Praeterea cum quidam Neapolitanus fuisset in mortem fratris archiepiscopi machinatus, et per amicos ipsius ejiceretur de propria civitate, quidam magnates quos dictus Neapolitanus consanguinitatis linea contingebat ejectionem illius ad injuriam reputantes eumdem induxere Matthaeum ut cum quibusdam aliis in damnationem ipsius archiepiscopi conjuraret. Porro priorem causam non duximus admittendam, maxime cum reconciliatio fuerit subsecuta; prout ex narratione ipsius archiepiscopi notabatur. Super alia vero quam inficiabatur M. fuit pro ipsius parte propositum quod non est interdicta subjectis omnis conjuratio in praelatum; quia, cum secundum decretum Gelasii papae quisdam clericorum confidere non debeat offensae apostolicae se immunem, si in iis quae sequenda salubriter apostolica deprompsit auctoritas episcopum viderit excedentem, et non protinus ad aures Romani pontificis deferre curaverit, in pestilentem praelatum non immerito possunt conjurare subjecti, exemplo quadraginta episcoporum Illyrici ac Graeciae, qui per professionem in scriptis factam convenientes in unum, a Timotheo, qui per metum imperatoris Anastasii fuerat in Constantinopolitanum assumptus episcopum, discesserunt. Verum asserente archiepiscopo ex fomite malignitatis in eum conjurasse Matthaeum et hoc se legitime probaturum, ad ultimum consentientibus partibus sic duximus providendum, ut archiepiscopus porrectum libellum accipiens, super objectis criminibus responderet, reservata sibi facultate probandi quod idem M. ex malignitate conjuravit in ipsum. Libelli vero conceptio talis erat. « In nomine Domini, Amen. Anno Domini millesimo ducentesimo decimo tertio, pontificatus domini Innocentii III summi pontificis anno sexto decimo, mense Octobris, septimo Idus ejusdem. Apud vos, domine Innocenti Dei gratia summe pontifex, ego Matthaeus canonicus Surrentinus defero dominum Alferium Surrentinum archiepiscopum lege canonica reum de Simonia; quia dico ipsum promisisse archidiaconatum Surrentinum Joanni Ciroleon olim canonico Surrentino ut consentiret electioni suae in civitate Surrenti in camera, juxta triclinium episcopii, tempore domini Coelestini tertii summi pontifis, mense Januarii. Item defero eum reum de crimine laesae majestatis; quia civitas Surrentina recedendo a fidelitate regia, juravit Othoni, ipso hoc procurante, tempore domini Innocentii tertii summi pontificis in civitate Surrenti, in palatio suo, mense Maii. Et defero eum postmodum multoties celebrasse divina in ecclesia Surrentina, cum per sententiam vestram credam eum ob hoc excommunicationis vinculum incurrisse. Ego dictus M. profiteor me hunc libellum inscriptionis dedisse. » Oblato tandem libello, pars archiepiscopi allegavit quod erat minus legitime in quadam sui parte conceptus, eo quod non continebatur in ipso quo anno fuerint crimina objecta commissa. Cum enim libelli conceptio continere debeat mensem et consules sub quibus crimen dicitur fuisse commissum et antiquitus consules constituerentur annales, videtur quod admissi criminis annus exprimi debeat in libello. Frustra etiam mensis juberetur apponi, si anni cujus est mensis non habetur aliqua certitudo. Ad quod pars accusatoris respondit quod cum in forma concipiendi libellum de anno non inveniatur expressum, sicut nec dies, ita nec annus admissi criminis debet apponi ne subornationi testium occasio praebeatur. Nec propter hoc quod in foro civili debent exprimi consules, licet consules essent antiquitus annui, sequitur quod certus annus sit exprimendus, cum idem consul diversis vicibus et pluribus annis gerere potuisset officium consulatus; unde per expressionem nominis ejus de certo anno constare non posset. Et cum in denominatione mensis non constet cujus anni mensis existat, non ita per expressionem mensis, sicut et anni, ad subornandum testes occasio posset assumi. His autem et aliis hinc inde propositis, cum ad ultimum accusator expresserit archiepiscopum eo anno commisisse Simoniae crimen objectum quo fuit archiepiscopatum adeptus, promittendo archidiaconatum Ecclesiae Surrentinae J. Ciroleon quondam canonico Surrentino si consentiret in ipsum, ac de tempore quo praedicta civitas juravit Othoni, satis manifeste constaret, ad contestationem litis, inficiante archiepiscopo crimina sibi opposita, est processum. Confessus est tamen quod postquam civitas juravit Othoni, multoties celebravit. Productis autem ex parte archiepiscopi quibusdam testibus ad probandam exceptionem objectam cum hujusmodi protestatione M., scilicet quod post publicationem depositionum illorum, si vellet, posse objicere in personas, quia illis archiepiscopus contentus esse nolebat, depositiones ipsorum minime publicantes, receptionem testium tam super principali quam super exceptione praedicta de consensu partium fraternitati tuae duximus committendam, per apostolica tibi scripta mandantes quatenus testes quos utraque pars duxerit producendos diligenter examines, et eorum dicta conscripta fideliter ad nos sub tuo conclusa sigillo transmittas, praefigens partibus terminum competentem quo nostro se conspectui repraesentent. Caeterum quoniam a principio protestatus est praefatus M. nobilem virum Simonem de Surrento germanum archiepiscopi memorati et quosdam alios ipsius archiepiscopi consanguineos multa impedimenta per suam potentiam praestitisse quo minus probationis copiam in nostra praesentia secum habuerit, cum quosdam induxerint ad jurandum ne adversus archiepiscopum aliquid dicerent, et alios minis ac terroribus a perhibendo testimonio nitantur arcere, nos ex officio nostro super hoc providere volentes, mandamus ut generalem feras excommunicationis sententiam in omnes qui aliquod impedimentum ipsi M. praestare praesumpserint in testibus producendis. Illos autem quos, sicut dictum est, jurasse constiterit quod contra archiepiscopum nihil dicerent denunties juramento hujusmodi non teneri quominus valeant in hac causa perhibere testimonium veritati. Si quis autem de consanguineis archiepiscopi aliquos de testibus praesumpserit impedire, quia verisimile non videtur ut eo invito talia fierent, et ob hoc non caret scrupulo societatis occultae, eo quod, si voluerit, poterit prohibere cum secundum legitimas sanctiones ostendat se iniquam litem fovere, ac experiri debeat judicis auctoritatem elusam qui defensionis copiam subtrahit adversario, eumdem archiepiscopum ab officio pontificali suspendas, et facias, sublato appellationis obstaculo, manere suspensum donec illum fecerit a tali praesumptione cessare. Tu denique, frater archiepiscope, etc. Datum Laterani, VIII Idus Novembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Venerabilis frater noster Aquensis episcopus nobis per litteras suas humiliter supplicavit ut eumdem senectute confectum a sollicitudine pontificalis officii absolvere dignaremur. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus cessionem ipsius recipias vice nostra, ipsum, si a cedendi proposito forte destiterit, ad id per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compellendo. Ejus autem cessione recepta, relaxes suspensionis sententiam quam dilecti filii abbas Sancti Stephani Bononiensis et magister Gra. in eum auctoritate nostra protulisse noscuntur; ac sibi de proventibus Aquensis Ecclesiae juxta facultates ipsius et necessitatem personae provisionem congruam facias assignari ; injungens capitulo ejusdem Ecclesiae ut personam idoneam sibi per canonicam electionem praeficiant in pastorem non obstante privilegio Alexandrinis ab apostolica sede concesso, cum eodem reddiderint se indignos. Tu denique, frater episcope, etc. Datum Laterani, II Idus Novembris, anno decimo sexto. Receptis litteris nostris quibus vobis dedimus in mandatis ut causam electionum et postulationis in vestra celebratarum Ecclesia, quam dudum ad petitionem vestram duximus committendam, coram judicibus quibus illam commisimus usque ad festum Sanctae Crucis proximo praeteritum finaliter prosequi studeretis, alioquin ex tunc procuratores idoneos ad nostram curaretis praesentiam destinare, pastorem quem Domino inspirante vobis et eidem providerimus. Ecclesiae recepturos nuper dilectos filios Alkerium subdiaconum nostrum, Stephanum Balbum, et Willelmum canonicos vestros ad sedem apostolicam cum vestris litteris destinastis, cum multimoda gratiarum actione, mandatum nostrum humiliter admissuros, suppliciter postulantes ut quem mallemus de gremio Ecclesiae vestrae vobis dignaremur concedere in pastorem. Nos autem super hoc deliberatione habita diligenti, suspicionis et dissensionis materiam vitare volentes, dilectum filium Henricum cimiliarcham Ecclesiae vestrae, virum providum et honestum, in pastorem vobis duximus concedendum, per apostolica scripta mandantes quatenus ei tanquam pastori vestro reverentiam et obedientiam impendatis debitam ac devotam. Datum Laterani, VII Idus Novembris, anno XVI. Quam graviter et enormiter intrinsecam et extrinsecam pestem in spiritualibus et temporalibus a longo jam tempore Farfense monasterium sit collapsum manifesta demonstrant indicia et certa comprobant argumenta. Nos autem quibus divinitus omnium Ecclesiarum est sollicitudo commissa frequenter ad ejus curationem intendimus; sed propter lethalem plagam cordis et capitis, quae quasi a planta pedis usque ad verticem corpus infecit, nondum illam potuimus ex toto curare, ut dicere valeamus: Curavimus Babylonem, et non est sanata . Nunc vero tempus advenit ut si ei caput praeficiatur idoneum totum corpus valeat a languore curari. Verum mirari cogimur et moveri quod nobis irrequisitis penitus et contemptis, qui Deo teste ad reformationem ipsius monasterii pura semper intentione processimus, vos ad electionem abbatis de praeposito faciendam praepropere processistis, qui, ut de caeteris taceamus, in tantae praesumptionis et ambitionis arrogantiam est elatus ut antequam confirmatio postularetur a nobis, quin etiam prius quam quidquam nobis de ipsius fuisset electione relatum, praesumpserit monachorum obedientias et laicorum fidelitates recipere, in choro, in capitulo, in refectorio, et in camera locum abbatis usurpans, recipiendo munitiones et castra, seque Farfensem electum non solum gerere sed et scribere non expavit; sicut per juramenta constitit monachorum, quorum nonnulli super pravitate Simoniaca requisiti, tam de auditu quam etiam de crudelitate testimonium perhibuere jurati. Nos igitur ecclesiasticae puritatis zelo succensi, quod tam improbe factum est irritantes, universos ab obedientia et fidelitate illi praestita decernimus auctoritate apostolica penitus absolutos; districte praecipientes eidem ut, si periculum vult ordinis evitare, de ipsa electione se nullatenus intromittat, sed incontinenti universa resignet quae tali occasione recepit, ac deinde vocatis omnibus ad quos spectat electio Deum habentes prae oculis, talem personam, sive de ipso monasterio sive de alio vobis eligatis regulariter in abbatem cui nihil obsistat de canonicis institutis. Nos enim ex parte Dei omnipotentis Patris et Filii et Spiritus sancti, auctoritate quoque beatorum apostolorum Petri et Pauli ac nostra, excommunicamus et anathematizamus omnes et singulos qui contra conscientiam suam quemquam nominare vel eligere praesumpserint in abbatem, maxime pro quo sciant aut credant donationem sive promissionem factam esse aut etiam faciendam; et si aliquo tempore de tali fuerint reatu detecti, sciant se ab ipso monasterio perpetuo removendos. Has denique litteras districte praecipimus coram clero et populo publice legi et diligenter exponi, ne valeant excusari si qui forte praesumpserint mandatis apostolicis obviare. Datum Laterani, XVI Kal. Decemb., pontificatus nostri anno XVI. De tua confisi prudentia et potentia, post obitum bonae memoriae Ferrariensis episcopi curam et administrationem massae Ficaroli tibi duximus committendam, mandantes ut redditus tam ipsius massae quam civitatis Ferrariensis, quos Romana Ecclesia percipere consuevit, nomine nostro colligeres et fideliter conservares. Verum, sicut ex tuis accepimus litteris, ad te non pervenit illud mandatum. Unde credimus ipsum non sine malitia fuisse suppressum. De illis autem redditibus ad Ecclesiam Romanam spectantibus quos quidam Ferrarienses, sicut intelleximus, ex concessione clarae memoriae marchionis Estensis percipiunt, scire te volumus concessiones hujusmodi non esse factas de nostrae arbitrio voluntatis. Unde nos ipsas decernimus, et tu de mandato nostro denunties irritas et inanes. Tu igitur redditus ipsos et alios ad Romanam Ecclesiam pertinentes tam in Ferraria quam in massa praedicta nomine nostro recolligas et studeas conservare. Quae vero male alienata vel concessa repereris, auctoritate sedis apostolicae revoces; contradictores, si qui fuerint, vel rebelles per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Quidquid autem super his feceris, nobis rescribere non postponas. Datum Laterani, XII Kal. Decemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Significavit nobis venerabilis frater noster archiepiscopus Senonensis quod cum dilectus filius abbas Sancti Petri Vivi olim bona quondam Menardi defuncti, hominis Ecclesiae suae, tanquam res proprias et sibi debitas accepisset, et ipsas ad mandatum majoris et parium Senonensium reddere vel recredere non curasset, ipsi homines Ecclesiae jam dictae auctoritate propria capere praesumpserunt, et licet postmodum ad mandatum dilecti filii P. officialis praefati archiepiscopi restituerint viros illos, quia tamen post haec dicti cives admoniti saepius recusarunt abbati praedicto injuriam de captione suorum hominum emendare, prout idem officialis per sententiam diffinivit, excommunicavit officialis eosdem. Propter quod ipsi plusquam duodecim homines Ecclesiae Sancti Petri capere iterum praesumpserunt, ipsos Senonis in carcerem detrudentes: quos quia pluries requisiti reddere vel recredere noluerunt, denuo dictus officialis eos excommunicationis poenae subjecit, et civitatem Senonensem, in qua tenebantur in carcere religati homines Ecclesiae memoratae, supposuit interdicto. Consequenter vero dicti cives propter suam contumaciam manifestam, quia respondere in Senonensi curia contempserunt, occasionem frivolam praetendendo, et quia noluerunt securos reddere homines Ecclesiae Sancti Petri, sicut per officialis praefati sententiam fuerat diffinitum, nec non et quia reddere noluerunt res cujusdam feminae ipsius Ecclesiae quas ceperant, iterato per dictum officialem insuper triplici excommunicationis laqueo sunt astricti; sicque tam gravi poenae quinquies subjici meruerunt. Postmodum autem ad partes illas accedens dilectus filius Robertus tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyter cardinalis, apostolicae sedis legatus, et coram se utramque partem faciens praesentari, praescriptis majori et paribus, recepto prius ab ipsis corporaliter juramento quod mandatis ejus in omnibus et per omnia obedirent, beneficium absolutionis impendit, praecipiens eis firmiter in virtute praestiti juramenti quod ecclesiae praedictae captos homines liberarent et emendas tribuerent, ac insuper de solvendis excommunicationum emendis nec non et de restituendis integre universis quae restituenda forent, fidejussores idoneos exhiberent, sicut praesentatae nobis ipsius legati litterae continebant. Ipsi vero, licet homines liberarint, spreta tamen postmodum in suarum periculum animarum religione praestiti juramenti, mandatum ipsius cardinalis implere de faciendis emendis et fidejussionibus exhibendis penitus contempserunt, sicut per litteras exsecutorum praefati legati nobis constitit manifeste. Cum igitur cardinalis praedictus in negotio crucis Dominicae promovendo multipliciter occupatus, decisioni hujus causae non valeat absque dispendio interesse, nec velimus tantam contumaciam totque injurias, quae asseruntur Christi Ecclesiae irrogatae, surdis auribus pertransire, volentes etiam dictorum majoris et civium spirituali periculo praecavere, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus nisi dicti major et pares emendas fecerint, et de solvendis emendis et restituendis integre universis quae propter haec restituere tenebuntur, fidejussores idoneos dederint archiepiscopo memorato, prout eis dictus cardinalis praecepit sub debito praestiti juramenti, vos ipsos auctoritate nostra in priores excommunicationum sententias appellatione postposita reducatis, facientes easdem cum interdicti sententia usque ad satisfactionem congruam inviolabiliter observari. Si vero praescripti major et pares praedicta fecerint universa, sicut superius est expressum, audiatis quae partes hinc inde contra suprascriptas sententias vel pro ipsis duxerint proponenda. Et si forsan infra certum tempus quod eis duxeritis praefigendum legitime vobis constiterit injuste fuisse latas sententias antedictas, ipsos cives ac fidejussores eorum ab emendis penitus absolvatis, et faciatis ei congrue satisfieri de injuriis irrogatis. Alioquin tam ipsos quam fidejussores eorum ad satisfaciendum plenarie de injuriis et emendis et restituendum omnia quae propter hoc restituere tenebuntur per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellatis. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Tu denique, fili abbas, etc. Datum Laterani, Idibus Novemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Dilectus filius abbas Sancti Judoci proposuit coram nobis quod cum olim propter alleviationem oneris debitorum quibus ejus monasterium premebatur, et deprimendam quorumdam contumaciam monachorum, apostolicae sedis auxilium implorasset, ad petitionem ipsius vobis dedimus in mandatis ut ad dictum monasterium personaliter accedentes, ei vice nostra visitationis impenderetis officium, corrigendo et reformando in ipso quae inveniretis correctionis et reformationis officio indigere. Vos autem hujus auctoritate mandati quaedam pro parte in ipso monasterio correxistis, jurisdictione vobis in aliis reservata, ut certo tempore rediretis ad statum ipsius monasterii plenarie reformandum. Interim autem per nuntium venerabilis fratris nostri Ambianensis episcopi ad abbatem et priorem de Gardo dioecesana sibi lege subjectos et Atrebatensem praepositum quondam suum concanonicum et speciali sibi familiaritate conjunctum a sede apostolica quibusdam generalibus litteris impetratis super inquisitione facienda in monasteriis per Ambianensem dioecesim constitutis, iidem occasione litterarum ipsarum in memorato monasterio Sancti Judoci volebant correctionis officium exercere. Verum cum abbas et conventus ad eorum citati praesentiam rescripti apostolici copiam sibi fieri, ut ex ipsius tenore constaret si tales inquisitores haberent aliquid jurisdictionis in ipsis, et dari sibi ad deliberandum inducias postularent, nec obtinere valerent, ad sedem apostolicam appellarunt; sed illi, appellatione contempta, in eumdem abbatem suspensionis, sicut audivit, sententiam promulgarunt, alias in ipsius et quorumdam aliorum de monasterio praejudicium perperam procedentes. Unde petebat a nobis abbas praedictus eorumdem processum irritum nuntiari. Auditis igitur iis et aliis propositis coram nobis tam per abbatem eumdem quam per magistrum P. nuntium episcopi memorati, qui tamen nuntius de iis quae proposuit non potuit facere nobis fidem, quia generale mandatum non derogat speciali, praesertim cum in eo de speciali mentio non habetur, praedicti abbatis de Gardo et collegarum ejus processum decrevimus irritum et inanem. Verum ne saepedictum monasterium tali praetextu plenariae correctionis officio defraudetur, per apostolica vobis scripta mandamus quatenus cum intersit episcopi ne in sua dioecesi monasteria remaneant incorrecta, praedicto Ambianensi vocato, ut per se vel per nuntium, si velit, intersit, non ut impediat, sed ut in praesentia vestra proponat si quid viderit corrigendum, ad ipsum monasterium personaliter accedatis, eidem secundum tenorem praecedentium litterarum plenae visitationis officium impensuri. Vos denique, filii abbates, super vobis ipsis, etc. Datum Laterani, XVIII Kal. Decembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Religiosis desideriis dignum est facilem praebere consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Eapropter dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praedecessorum nostrorum felicis memoriae Innocentii, Eugenii et Coelestini, Romanorum pontificum, vestigiis inhaerentes, praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, etc. usque et illibata permaneant: in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Ipsum videlicet monasterium in beatorum Petri et Exuperii honore fundatum, quod utique ipsius burgi principalis ecclesia esse dicitur, cum capella sua, quae vocatur Sancti Salvatoris, juxta providentiam tuam et successorum tuorum, fili abbas, tam in temporalibus quam in spiritualibus libere et absque contradictione aliqua disponenda, salvo nimirum jure debito Leodiensis episcopi. Similiter etiam villas et capellas de Corcis, de Esnagia, et de Salveniriis, et de Lircil, et de Arentin, ad praedictum locum tam parochiali quam saeculari jure pertinentes. Praeterea fundum ipsius burgi et terras adjacentes, cum banno et justitia, percussura monetae, mercato et teloneo, foragio vini; cambatico et materia, positione villici sive scabinorum atque caeterorum officialium ad eumdem locum pertinentium. Piscarias et vivaria, cum molendinis, terris cultis et incultis, pratis, pascuis et silvis, ac partem allodii Gemblacensis quae fuit Aegidii et Joannis fratrum de Corcis et comparticipum suorum. Ecclesiam quoque de Castris, Pictam villam, villam quae dicitur Eineis, vicum qui dicitur Boferolus, vicum qui dicitur Maisnil, censum de Roseriis, villam quae dicitur Soe cum ecclesia, banno, justitia, terris, silvis, pratis, pascuis et piscaria. Censum villae quae dicitur Templiacus, cum tribus placitis annualibus, villam quae dicitur Ferolt, villam de Molenrivo cum ecclesia, villam Sancti Gaurerici cum ecclesia, villam de Niele cum ecclesia, allodium de Walchem, villam de Bellorivo, montem qui dicitur Sancti Wiberti cum ecclesia et appendiciis suis, decimas quorumdam sartorum de Sumbresia, villam de Diona cum ecclesia, terris, pratis et silvis, allodium de Jandrenolio, apud Puccium viginti duos solidos Leodiensis monetae, ecclesiam de Bossuth, ecclesiam de Baverechircum cum terris ad eam pertinentibus, villam de Stirs. Apud Leodium duos mansos, unum in insula juxta Sanctum Paulum, altera Sanctum Lambertum, et vineam unam apud Viniacum. Apud Namucum aliam vineam; villam de Soffri cum ecclesia, eremum Sanctae Mariae apud Brenam cum ecclesia. In episcopatu Cameracensi villam de Turp cum ecclesia. Adjicientes vicesimam partem totius allodii de Bevenchin, quam tenetis de ecclesia Sancti Lamberti sub annuo censu viginti quinque solidorum Leodiensis monetae; ecclesias quoque de Bossuth et de Bavenchien cum omni jure quod habetis in eis tam ex patronatu quam ex donatione piae recordationis Alberti Leodiensis episcopi, quam vobis specialiter sedes apostolica confirmavit, decimam sartorum totius silvae episcopi Leodiensis apud Bavenichen; decimam quoque in villa Smirci, quadraginta bunuariorum terrae et amplius, cum decimis quas habetis in monte Sancti Wiberti a parochianis mansionariis vestris; medietatem ecclesiae de Uvares cum dominio dotis et terrae et census et Gallianorum. Praeterea libertatem, donationes et possessiones ab illustri quondam viro imperatore Ottone et Wilbodone Leodiensi episcopo rationabiliter eidem venerabili loco collatas, et praedecessoris nostri bonae memoriae Benedicti papae privilegio roboratas, et usque ad hanc diem quiete a vestro monasterio habitas, nos quoque vobis concedimus et firmamus, sicut in eorum scriptis et privilegiis authenticis continetur. Sane novalium vestrorum, etc., usque exigere vel extorquere praesumat. Liceat quoque vobis clericos vel laicos, etc., usque contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper, etc., usque nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum, etc., usque divina officia celebrare. Chrisma vero, oleum sanctum, etc., usque voluerit exhibere. Alioquin liceat vobis, etc., usque quod postulatur impendat. Adjicimus etiam ut si quando in aliquo negotio vos gravari senseritis, sedem apostolicam vobis libere liceat appellare. Quoties etiam sanctam Romanam Ecclesiam pro gravaminibus vestris aut certa utilitate adire volueritis, idipsum faciendi facultatem liberam habeatis. Sancimus etiam ut bonae atque canonicae consuetudines quae in vestro monasterio hactenus viguerunt, eidem venerabili loco in perpetuum illibatae serventur. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, etc., usque providerint eligendum. Decernimus ergo, etc., usque omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum, etc., usque districtae subjaceat ultioni. Cunctis autem eidem loco, etc., usque pacis inveniant. Datum Laterani, per manum Rainaldi acolyti et capellani domini Innocentii papae III, XVII Kal. Decembris, indictione II, Incarnationis Dominicae anno millesimo ducentesimo decimo tertio, pontificatus vero domini Innocentii papae III, anno sexto decimo. Cum olim cives Pisani ad apostolicae sedis jura manus avidas extendere cupientes, dilectum filium nobilem virum judicem Calaritanum, qui ab Ecclesia Romana terram quam habet in Sardinia in feudum tenere dignoscitur, super quibusdam ejusdem terrae partibus coram potestate Pisana per suum syndicum convenissent, ac pro suae voluntatis arbitrio quasdam promulgari fecissent sententias contra eum in juris apostolici laesionem, nos attendentes quod idem judex super iis quae a Romana tenet Ecclesia nonnisi sub Romano pontifice debuit conveniri, sententias ipsas, tanquam a non suo judice latas, denuntiari fecimus irritas et inanes, ac inhiberi nihilominus civibus antedictis ne ipsarum occasione praefatum judicem de caetero molestarent. Nuper autem ad audientiam nostram eodem significante pervenit quod dicti cives uti volentes sententiis antedictis, nuntios suos in Sardiniam postmodum transmiserunt, ut per ipsos eorum possessionem apprehenderent quae ipsis per sententias adjudicata fuerant saepedictas. Praeterea B. Cajetanus Pisanus civis super fructibus cujusdam partis quam in Caleri se habere proponi, coram rectoribus Pisanis in causam traxit nobilem memoratum, eumque sibi obtinuit condemnari. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus nobilem saepedictum sententiarum occasione dictarum non sinatis ab aliquo molestari, molestatores, quoties ab eo fueritis requisiti, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescentes. Quod si non omnes, etc., tu ea, frater episcope, etc., Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Laterani, VI Kal. Decembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Constitutus in praesentia nostra dilectus filius P. Ecclesiae tuae canonicus nobis humiliter intimavit quod cum bonae memoriae Sedunensis episcopus olim in eadem ecclesia in solemnitate beati Mauricii celebraret, idem ad praesentationem bonae memoriae Willelmi praedecessoris tui eum in subdiaconum ordinavit, a quo ad ejusdem praesentationem abbatis in festo Annuntiationis beatae Mariae in diaconum fuit postmodum ordinatus; nec recolit utrum dies qua ordinem subdiaconatus accepit esset Sabbatum Quatuor Temporum, utrumve dies quo fuit in diaconum ordinatus esset Sabbatum quo canitur Sitientes. Unde licet statuto tempore in sacerdotem promotus divina diu officina celebrarit, postmodum tamen, ut a conscientia sua dubitationis scrupulum amoveret, a divinorum celebratione duxit humiliter abstinendum, quousque super hoc nostrae recepisset beneplacitum voluntatis. Quocirca discretioni tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, si super iis veritas ignoratur, eumdem in susceptis permittas ordinibus libere manifestare; quia ubi contrarium non apparet, episcopus rite praesumitur processisse; praesertim cum et solemnitas beati Mauricii Quatuor jejuniorum Temporibus, et festum Annuntiationis Sabbato quo Sitientes canitur, frequenter occurrant. Verum ex anno quo exstitit ordinatus per diligentem computationem posset veritas indagari; etsi constaret quod extra statuta fuisset Sabbata ordinatus, quanquam sustineri posset quod fuit de ordine subdiaconali praesumptum, diaconalis tamen ordinis ei deberet exsecutio interdici. Tu denique, fili abbas, etc. Datum Laterani, XVI Kal. Januarii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Dilecta in Christo filia nobilis mulier Blancha, comitissa Campaniae, ac Theobaldus natus ejus nostris auribus intimarunt quod inclytae recordationis Henricus comes Campaniae atque Briae profecturus in terram sanctam, baronibus et militibus suis jussit ut si eum de transmarinis partibus contingeret non redire, clarae memoriae Theobaldo fratri suo intenderent, utpote terrae domino, faciens eos super hoc praestare corporaliter juramentum: qui post mortem ejusdem comitis praefato Theobaldo, tanquam Campaniae ac Briae comiti, terris suis receptis ab ipso, fidelitatem ad homagium praestiterunt. Verum quia praefatus Henricus in partibus transmarinis duas filias ex clarae memoriae regina Hierosolymitana sibi, ut dicitur, minus legitime copulata suscepit, comitissa praefata et filius ejus timentes sibi ab illis vel a viris earum, cum fuerint matrimonio copulatae, moveri super eisdem comitatibus quaestionem, ne pro defectu testium jus eorum valeat deperire, nobis humiliter supplicarunt ut valitudinarios testes et senes recipi faceremus. Nos igitur eorum volentes indemnitatibus praecavere, ne veritas valeat occultari, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus testes senes et valitudinarios, quos super iis iidem producendos duxerint, admittatis, et diligenter examinantes eosdem, ac depositiones ipsorum fideliter redigentes in scriptis, ipsa sigillorum vestrorum munimine roboratas faciatis cautius custodiri. Quod si non omnes, etc., tu, frater episcope, etc. Vos denique, frater episcope, ac fili abbas, super vobis ipsis et creditis vobis gregibus taliter, etc. Datum Laterani, II Idus Decemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem modum Vindocinensi et de eleemosyna abbatibus Carnotensis dioecesis * et subdecano Sancti Martini Turonensis usque in finem. Datum Laterani, ut supra. Ex parte dilectae in Christo filiae nobilis mulieris Blanchae comitissae Campaniae ac Theobaldi nati ejus nostro est apostolatui reseratum quod nobilis vir Erardus de Brena nuper ad partes vestras accessit ut unam de filiabus clarae memoriae Henrici comitis Campaniae accipiat in uxorem, quae ipsum dicitur in eo gradu consanguinitatis attingere quod secundum sanctorum Patrum statuta legitime nequeunt copulari, cum inclytae recordationis Ludovicus rex Grossus, proavus videlicet comitis supradicti, frater exstiterit Florii, cujus pronepos est Erardus: quod ut asserunt, satis est in Galliarum partibus manifestum, et constare de facili poterit evidenter. Cum igitur ipsi, si necesse fuerit, id probare in eisdem partibus sint parati, et satius sit in hujusmodi ante tempus occurrere quam post tempus remedium mendicare, fraternitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus sub poena excommunicationis appellatione remota inhibere curetis hujusmodi contrahi copulam inter eos, ne scandalum oriatur ex eo ex quo debet utilitas provenire. Quod si non ambo, etc., alter vestrum, etc. Vos denique, fratres patriarcha et archiepiscope, super vos ipsis, etc. Datum Laterani, XVII Kal. Januarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem modum Suessionensi et Catalaunensi episcopis, et decano Suessionensi usque ad partes ultramarinas accessit, etc., usque probare in vestris partibus, etc., usque quatenus si forte idem Erardus in Galliam venerit cum puella, sub poena excommunicationis, etc., usque provenire. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Vos denique, fratres episcopi, etc. Datum Laterani, etc., ut supra. Ex parte vestra fuit propositum coram nobis quod dilectus filius noster Robertus, tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyter cardinalis, apostolicae sedis legatus, adjunctis sibi quibusdam episcopis et aliis bonis viris, super hoc quod inclytae recordationis comes Henricus ad partes ultramarinas iturus terram suam Theobaldo fratri suo fecit jurari si de illis partibus non rediret, et quod praedictus comes cum clarae memoriae regina Hierosolymitana post mortem marchionis Montisferrati, qui eam Unfredo de Toron legitimo viro ejus violenter abstulerat, ipso Unfredo vivente contraxit, quosdam testes recepit, pro eo quod de morte quorumdam illorum, cum essent senes, poterat merito dubitari, et de longa timeri absentia aliorum, nec non et periculis aliis quae propter guerras poterant imminere. Nos igitur vestris precibus annuentes, quod super iis provide ac legitime factum est per cardinalem praedictum, robur habere praecipimus firmitatis. Datum Laterani, III Idus Decembris, pontificatus nostri anno sexto decimo. Ex multarum tenore perpendimus litterarum quod cum olim causam quae inter te ex parte una et G. militem de Curi et Majorem, Scabinos, Oisellum et magistrum domus Dei de Bancingnis dioecesis Laudunensis ex altera super terris, pratis, frumento, pomoerio, foragiis, minuta decima, et rebus aliis vertebatur, dilecto filio abbati Sancti Eligii Noviomensis et conjudicibus suis duxerimus committendam, ipsi rationibus utriusque partis auditis, et causae meritis intellectis, pro te super praedictis omnibus diffinitivam sententiam promulgarunt, condemnantes partem alteram in expensis. Cumque postmodum super hoc a nobis plures litterae ad diversos judices emanassent, demum dilecto filio cantori Noviomensi et suis conjudicibus nostris litteris dedimus in mandatis ut dictam sententiam, sicut esset justa, exsecutioni mandantes, ipsam facerent firmiter observari, contradictores appellatione remota per censuram ecclesiasticam compescendo. Coram quibus proposuit pars adversa quod ab eadem sententia fuerat ad nostram audientiam appellatum. Sed quamvis ad hoc probandum testes plurimos produxisset, penitus tamen in probatione defecit. Propter quod iidem judices invenientes eamdem sententiam juste latam, ipsam auctoritate apostolica confirmarunt, praedictos militem, majorem et alios, eo quod parere diffinitivae sententiae contempserunt diutius et contemnunt, excommunicationis laqueo innodantes. Ne igitur de caetero causa ista semper repullulet, adversariorum malitia procurante, in tuum praejudicium et gravamen, tuis laboribus finem imponere volumus atque liti. Unde quod ab ipsis rationabiliter factum esse dignoscitur approbantes, diffinitivam sententiam justitia exigente prolatam auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc., confirmationis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, IV Idus Decemb., pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum quaedam dioeceses olim Ecclesiae Toletanae subjectae, quas, Christianorum exigentibus culpis, inimici nominis Christiani tenuerunt diutius occupatas, nuper dextera Domini faciente virtutem, per studium et prudentiam charissimi in Christo filii nostri Adelphonsi, illustris regis Castellae, sint extortae de manibus impiorum, ne cura pastoris desit fidelibus positis in eisdem, eas sollicitudini tuae duximus committendas ut, donec apostolica sedes de illis aliter duxerit disponendum, curam eis exhibeas pastoralem. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus eas habeas taliter commendatas quod divini nominis cultus in eis per tuam sollicitudinem amplietur, ad restaurandum tamen in eis episcopos impendas studium et operam efficacem. Tu denique, frater archiepiscope, etc. Datum Laterani, XIII Kal. Januarii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Ascitis aliis in partem sollicitudinis, summus pontifex assumptus est in plenitudinem potestatis: qui cum moderator sit canonum, juri non facit injuriam si dispensat; praesertim cum dispensatio sic juris vincula laxet in aliquo quod in aliis non dissolvit, et sic beneficium gratiae specialis inducat quod vigorem constitutionis non perimit generalis. Sane supplicastis nobis ut cum per tredecim annos in conspectu Ecclesiae cohabitaveritis vobis adinvicem, de cohabitatione hujusmodi sobole procreata, impedimentum ex eo quod vos quarto gradu parentelae vel remotiori contingitis amovere per dispensationis gratiam dignaremur, maxime ob reverentiam crucifixi, ad cujus vos obsequium devovistis, signo crucis assumpto in subsidium terrae sanctae. Quia vero dignum est ut in ejus vicario cujus causam in isto negotio specialiter assumpsisse videmini favorem inveniatis gratiae specialis, considerato etiam quod super facto Virziliacensis Ecclesiae circa procurationes mandatum apostolicum implevistis, vobiscum in gradu praedicto et remotiori, si eo vos forte contingitis, auctoritate apostolica de fratrum nostrorum consilio dispensamus. Nulli ergo, etc., dispensationis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, XIII Kal. Januarii, pontificatus nostri anno sexto decimo Cum Ecclesiam vestram speciali diligamus in Domino charitate, utpote maximum Ecclesiae Dei membrum, ipsius commodum et honorem sollicite volumus procurare, cupientes ut eidem praeficiatur, annuente Domino, talis pastor qui sibi non sit oneri sed honori, et qui magis prodesse desideret quam praeesse, plebem sibi subjectam aedificans verbo pariter et exemplo. Cum igitur in cujuslibet electione pastoris cum multa sit discretione ac prudentia procedendum, et omni carnalitate, timore, ac amore mundano exclusis, timor Domini sanctus prae oculis sit habendus, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus et sub divini judicii obtestatione praecipimus quatenus convenientibus vobis in unum in capitulo ad tractandum de vestri electione pastoris, et Spiritus sancti gratia invocata, electionem canonicam de persona idonea celebretis cum consilio venerabilis fratris nostri episcopi Tusculani apostolicae sedis legati; districtius inhibentes ne per violentiam aliquam sive fraudem mandatum nostrum deludere quis praesumat. Datum Laterani, X Kalend. Januarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Diligenter examinatis et perspicaciter intellectis meritis causae quae inter te ac G. subdiaconum Leodiensis dioecesis super praebenda ejusdem Ecclesiae vertebatur, tibi exigente justitia praebendam adjudicantes eamdem, super ea perpetuum silentium memorato subdiacono duximus imponendum. Nulli ergo, etc., diffinitionis, etc., usque incursurum. Datum Laterani, IX Kalend. Januarii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Cum a nobis petitur, etc., usque concurrentes assensu, hospitale apud Frisacum et decimas omnium victualium quae solent adduci in castrum Frisaci, quae venerabilis frater noster Eberhardus Salzeburgensis archiepiscopus, praepositi et capituli Salzeburgensis Ecclesiae assensu legitimo accedente, ordini vestro intuitu obtulit pietatis, sicut ea omnia juste ac pacifice possidetis, et in authentico scripto praedictorum archiepiscopi et capituli continetur, vobis et per vos ordini supradicto auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc., confirmationis, etc. Si quis autem, etc. Datum Laterani, V Kal. Januarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Recepimus litteras vestras, quibus nobis intimare curastis quod apostolico suscepto mandato super indicenda purgatione venerabili fratri nostro archiepiscopo Bisuntinensi, ad diem sibi praefixum comparuit coram vobis, juramentum purgationis offerens sub hac forma, videlicet quod immunis erat ab illis criminibus super quibus se purgare debebat. Cumque vos diceretis hanc non esse formam canonicam, et super hoc fuisset aliquandiu disputatum, ipse tandem ad nos vocem appellationis emisit, cui de prudentum virorum consilio detulilistis. Ipse vero ad praesentiam nostram accedens humiliter supplicavit ut saltem super purgatione incontinentiae dignaremur temperare rigorem, quia non audebat asserere quod a nativitate sua nunquam passus fuerit lapsum carnis. Porro cum ab eo non credatur exactum fuisse hujusmodi juramentum, potius forte praesumitur quod alia de causa volebat sub praescripta forma jurare, videlicet quod immunis esset ab illis criminibus de quibus fuerat infamatus, tanquam dimissis per poenitentiam jam esset immunis ab illis. Sed hoc jurare non parvae temeritatis existeret, cum beatus Job dicat: Etiamsi simplex fuero, hoc ipsum ignoravit anima mea . Et Salomon: Quis potest dicere, mundum est cor meum, et purus sum a peccato . Unde Psalmista dicebat: Delicta quis intelligit, ab occultis munda me, Domine . Apostolo attestante: Nihil mihi conscius sum, non tamen in hoc justificatus sum . Ideoque praescriptam purgationis formam, secundum quam idem archiepiscopus coram vobis obtulit se purgare, penitus reprobamus, utpote indiscretam et temerariam nec non incongruam et ineptam; injungentes eidem ut si potuerit et voluerit, sub hac forma se purget secundum sanum intellectum quem ei duximus exprimendum, videlicet quod illa crimina graviora, id est Simoniam, venditionem justitiae atque incontinentiam, de quibus infamatus existit, juret se minime commisisse postquam ad archiepiscopalem promotus est dignitatem, et compurgatores sic jurent, quod credunt eum verum jurasse. Quo facto, vos illum dimittatis in pace. Alioquin eum sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo removere curetis a regimine pastorali, processuri secundum formam in prioribus litteris nostris expressam. Quod si forte non ambo iis exsequendis potueritis interesse, tu, frater episcope, cum dilecto filio priore Morimundensi ea nihilominus exsequaris. Vos denique, frater episcope et fili abbas, etc. Datum Laterani, IV Nonas Januarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum litigantium utilitatis intersit ne sopitae judicio vel concordia quaestiones iterum suscitentur, si ea quae provida sunt deliberatione firmata, auctoritatis nostrae robur exposcant, eis grato concurrentes assensu, favoris apostolici praesidium impertimur. Sane postulastis a nobis ut concordiam quae inter vos ex parte una et comitem ac comitissam Nivernenses ex altera super procurationibus, damnis et injuriis intervenit, sicut per litteras vestras accepimus, quas de verbo ad verbum jussimus praesentibus adnotari, dignaremur apostolico munimine roborare. Tenor autem litterarum talis existit: « Sanctissimo patri et domino reverendo Innocentio Dei gratia summo pontifici, devoti et humiles filii frater Galterius dictus abbas et conventus Virziliacensis, devota pedum oscula. Noverit sanctitas vestra quod dominus Herveus comes et Mathildis comitissa Nivernenses fecerunt nobis authenticum instrumentum, cujus tenor est talis: Universis Christi fidelibus ad quos praesens scriptum pervenerit, Herveus comes et Mathildis comitissa Nivernenses salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod cum inter nos ex una parte et abbatem et conventum monasterii Virziliacensis ex altera super quibusdam procurationibus annuis, damnis et injuriis quaestio verteretur, tandem mandavimus domino papae quod per omnia volebamus in hac causa ipsius obtemperare mandatis. Ipse vero, communicato fratrum suorum consilio, scripsit in hunc modum: Innocentius episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri episcopo et dilectis filiis abbati Sancti Victoris et cancellario Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Cum pro quaestione quae inter nobilem virum Herveum comitem Nivernensem ex parte una et dilectos filios abbatem et conventum monasterii Virziliacensis dioecesis Eduensis ex altera super quibusdam procurationibus annuis, damnis et injuriis vertebatur, ipsius nobilis et partis alterius procuratores ad nostram praesentiam accessissent, et in ea fuisset aliquandiu coram nobis prudenter et provide disputatum, tandem ex parte nobilis antedicti relatione suorum procuratorum accepimus quod ipse volens per omnia complacere nostrae beneplacito voluntatis, paratus erat in hac causa nostris obtemperare mandatis. Nos autem communicato fratrum nostrorum consilio hoc duximus injungendum, ut cum ipse et successores sui comites Nivernenses in festo paschali ad monasterium accesserint memoratum, nomine procurationis centum librarum usualis monetae, quae pro tempore curret, sint summa contenti tantumdem in festo beatae Mariae Magdalenae procurationis nomine recepturi si ad monasterium accesserint supradictum, ad protectionem ejusdem monasterii, secundum quod de jure tenentur, dantes operam efficacem. Ut ergo super hoc nulla possit in posterum via patere calumniae, mandavimus ut praedictus nobilis et uxor ipsius per authenticum instrumentum abbati et conventui monasterii ejusdem promittant se id firmiter servaturos, suos nihilominus successores ad hujus rei observantiam obligantes, et ad majorem cautelam faciant hoc per charissimum in Christo filium nostrum illustrem regem Francorum auctoritate regia confirmari. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus postquam nobilis memoratus et uxor sua litteras secundum formam concesserint supradictam, eumdem nobilem juxta formam Ecclesiae ab excommunicationis vinculo absolvatis quo propter idem negotium nostra est auctoritate ligatus, injungentes eidem sub debito praestiti juramenti ut ad impetrandam super hoc confirmationem regiam det operam bona fide. Abbatem vero et conventum praedictos ab omni decrevimus impetitione cessare, omnemque remittere quaestionem quae ipsis adversus nobilem saepedictum super damnis et injuriis competebat; decimis de Dornitiaco duntaxat exceptis, super quibus eis satisfieri volumus et mandamus. Quod si non omnes, etc. Datum Laterani II Idus Aprilis, pontificatus nostri anno sexto decimo. Nos autem, ut promisimus, volentes, sicut decuit, mandatum apostolicum adimplere, mediante venerabili patre Roberto, tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbytero cardinale, apostolicae sedis legato, solemni coram eo praestito corporaliter sacramento concessimus quod pacem praescriptam cum maxima deliberatione a domino papa et cardinalibus ordinatam observabimus bona fide, et litteris praesentibus ad praedictae pacis observationem successores et haeredes nostros in perpetuum obligamus, volentes modis omnibus et liberaliter concedentes ut suprascriptae pacis forma a nobis et successoribus et haeredibus nostris in aeternum firmiter et inviolabiliter penitus observetur. Ut igitur quae praedicta sunt majori gaudeant firmitate, ista omnia . . . filia nostra laudavit, et nos ea praesenti scripto et sigillorum nostrorum appositione roboravimus. Actum apud Leigniacum castrum anno gratiae millesimo ducentesimo decimo tertio, mense Octobris. » Inde est quod sanctitatem vestram quo humilius possumus exoramus quatenus pacem istam per vos et a vobis factam ita dignemini confirmare quod firma et stabilis permaneat in aeternum. Nos igitur precibus vestris favorem benevolum impendentes, id auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc., confirmationis, etc. Si quis autem, etc. Datum Laterani, IV Non. Januarii, pontificatus nostri anno decimo sexto. Licet dilectus filius magister Maximus notarius noster et collegae ipsius, per quos inquisitionem quam venerabilis frater noster Cremonensis episcopus, tunc apostolicae sedis legatus, fecerat contra venerabilem fratrem nostrum episcopum Tervisinum, ac etiam illam quae primo contra eumdem facta exstiterat auctoritate bonae memoriae Albanensis electi apostolicae sedis legati, examinari mandavimus, ejusdem Cremonensis processum exigente justitia irritarint, et nos postmodum quod super hoc factum exstitit ab eisdem duxerimus approbandum, quia tamen eumdem episcopum propter alienationes quasdam et debita quibus suam dicebatur Ecclesiam onerasse habuimus de dilapidatione suspectum, super hoc venerabilibus fratribus nostris patriarchae Gradensi et episcopo Castellano direximus scripta nostra. Qui, juxta formam sibi traditam procedentes, veritatem super iis et aliis per Tervisinos canonicos juramento praestito sollicite inquisitam sub suis nobis destinavere sigillis, certo termino ipsi episcopo assignato quo personaliter vel per procuratorem idoneum nostro se conspectui praesentaret. Ipso igitur in nostra praesentia constituto, et inquisitione facta per patriarcham et episcopum antedictos plenius intellecta, nobis manifeste innotuit per eumdem vetus debitum quo tenetur Ecclesia Tervisina tredecim millium librarum summam attingere, computatis usuris, ac praefatum episcopum debito ipso in quinque librarum millibus ampliato, molendinum quoddam Ecclesiae ipsi perutile octingentarum librarum pretio vendidisse, ac sustinuisse vassallos suos circa duorum millium librarum valentiam alienare de feudis quae ab Ecclesia tenebant eadem, data ipsi episcopo juxta Tervisinae civitatis statutum pretii sexta parte; quanquam et a subditis suis quaedam receperit pro collecta, et episcopii redditus circa duo millia librarum valeant annuatim. Civibus etiam Tervisinis teloneum ipsi Ecclesiae auferentibus se nequaquam opposuit, ut debebat, quinimo illud duobus millibus librarum aestimari obtinuit ab eisdem; quanquam de ipsa pecunia nihil receperit, nisi quod commune septingentas libras, quas extorquere nitebatur ab ipso, sibi recompensavit ex illis. Ad haec, post confirmationem suam nobili viro Guercio duo millia librarum, Ecclesiae suae onere non considerato, donavit quietem propriam ipsius Ecclesiae dispendio satagens procurare. Etsi ergo eumdem episcopum ab administratione possemus merito removisse, utpote qui de dilapidatione non suspectus solummodo, vero etiam procul dubio culpabilis est inventus; quia tamen vexationes quas a dicto Guercio pertulisse dignoscitur aliquatenus extenuant culpam ejus, et quia etiam a vobis testimonium sibi laudabile perhibetur, eum, rigore juris mansuetudine temperato, adhuc in administratione ipsa duximus tolerandum, volentes cum evangelico illo agricola experiri utrum arbor hujusmodi fructum missis circa eam stercoribus sit factura; ut dimittamus eamdem, siquidem fructum fecerit exspectatum, alioquin ipsam, ne terram inutiliter occupet, succidamus. Ne autem Ecclesia saepedicta sub voragine pereat usurarum, ipsius necessitate ac utilitate pensatis, licentiam dedimus episcopo memorato ut cum consilio dilectorum filiorum Jordani prioris Sancti Benedicti et Jacobi archidiaconi Paduani et assensu vestro, tantum de possessionibus ejusdem Ecclesiae remotioribus ac minus utilibus alienet quod decem millia librarum veteris debiti de pretio solvi valeant earumdem, omnem aliam alienationis speciem penitus interdicentes eidem; ita ut ipso jure contractus alienationis sit irritus, si quem forte alium a praedicto de bonis Ecclesiae saepedictae praesumpserit attentare. Ipse vero sic suas moderetur expensas quod mille libras proprii debiti de proventibus solvat episcopalibus annuatim quousque totum fuerit persolutum, ac usuras trium millium librarum, quae remanent de antiquo, interim excrescere non permittat; proviso sollicite ut dictarum possessionum pretium in solutionem debiti praenotati sine diminutione qualibet convertatur. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ipsi, quem ad vos cum favore gratiae nostrae remittimus, in his et aliis quae ad ejus spectant officium fideliter assistatis, impendentes ei consilium et auxilium opportunum. Datum Laterani, V Idus Januarii, pontificatus nostri anno decimo sexto. In eumdem modum scriptum est Jordano priori Sancti Benedicti et Jacobo archidiacono Paduano, usque et quia etiam a capitulo suo testimonium sibi laudabile, etc., usque ut cum consilio vestro et assensu capituli sui tantum de possessionibus, etc., usque convertatur. Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus praedicta faciatis ab ipso episcopo firmiter observari, alioquin eumdem ab administratione curetis sublato appellationis obstaculo removere. Datum, ut supra. In illis non modicum superabundat iniquitas qui praesumunt Christos Domini tangere, in praelatis Ecclesiae malignantes. Sane intelleximus quosdam Hungaros in tantum prorupisse furorem quod inter alia quae commiserunt enormia, in venerabilem fratrem nostrum Colocensem archiepiscopum manus praesumpserunt injicere temere violentas, et audacter desaevientes in gregem, qui non timuerant in pastorem, ipsius archiepiscopi clericos nec non et monachos verberibus, damnis, et aliis injuriis afflixerunt. Volentes igitur eosdem sacrilegos in praesenti confundi, si forte resipiscant, ne pereant in futuro, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus si est ita, ipsos singulis diebus Dominicis et festivis, pulsatis campanis, et candelis accensis, per vestras dioeceses excommunicatos denuntiari publice faciatis et tandiu ab omnibus arctius evitari, etc., usque absolvendi. Vos denique, fratres archiepiscope ac episcopi, etc. Datum Laterani, VII Idus Januarii, pontificatus nostri anno decimo sexto In eumdem modum scriptum est nobilibus viris universis ducibus Poloniae, usque et aliis injuriis afflixerunt. Quia vero dignum est ut suffragiis et solatio careant devotorum qui se adversus Dei ministros in tantae indevotionis malitiam erexerunt, nobilitatem vestram rogandam duximus et monendam, per apostolica scripta mandantes quatenus si quos de memoratis sacrilegis ad vos confugere forte contigerit, eos in vestrae salutis dispendium nullatenus admittatis, ne illicito favore, quod absit! eorum videamini communicare peccatis. Datum, ut supra. Ex relatione dilectorum filiorum abbatis et monachorum monasterii Sanctae Mariae de Chortato Thessalonicensis dioecesis nos noveritis accepisse quod cum ipsorum monasterium, sicut et alia multa, juxta morem patriae a jurisdictione quorumlibet ecclesiasticorum praelatorum exemptum fuerit ab antiquo et soli Constantinopolitano imperatori subjectum, tanta quondam bonorum omnium affluentia redundabat quod idem magna temporalium ubertate refertum, et jucunda spiritualium venustate praeclarum, ducentorum monachorum collegium sustentabat. Sed olim clarae memoriae marchione Montisferrati partium illarum, sicut Domino placuit, dominium obtinente, ipsisque a facie hominum fugientibus in solitudinem prae timore, P. abbas Lucetii Cisterciensis ordinis ab eodem marchione dare sibi dictum monasterium interim impetravit, et ipsius Ecclesiae praesumens infringere libertates, G. monachum suum instituit in eodem: qui, tanquam lupus rapax et praedo crudelis, abbatis thesauro et omnibus aliis Ecclesiae ipsius ornamentis, venditisque victualibus et caeteris bonis quibus ipsa Ecclesia copiosissime affluebat, exinde furtive recessit; nec, quaesitus a marchione, ut poenas solveret de commissis, potuit inveniri. Verum quia peccatis exigentibus in iis omnibus aversus furor Domini nondum erat, sed ad percutiendum extenta fortius manus ejus, pessimus successit iniquo. Nam R. monachus de Lucetiis tunc temporis superveniens, et nequiter se humilians, cum interiora ejus existerent plena dolo, ac se in lucis angelum transfigurans, ab eodem marchione obtinuit monasterii custodiam antedicti: cujus iniquitas postmodum tanta fuit ut prioris praedonis non videretur frater vel discipulus, sed magister. Nempe cellis dirutis et domibus desolatis, ac eradicato quodam funditus oliveto, quod repraesentabat quodammodo terrestris delicias paradisi tanquam mercator improbus ligna vendebat clibanis impudenter. Nec sic tamen potuit ejus inexpleta cupiditas satiari quin omnibus animalibus venditis et inique distractis ita consumpserit omnia bona domus quod novissimi exactoris crudelitas priore pejor exstitit in universum; quia lupi rapacitas praecedentis, subsequentis respectu somnium potuit reputari. Cumque ad aures marchionis haec omnia pervenissent, idem considerans se fore a dictis monachis circumventum, et dolens per se factam ruinam miserabilem tantae domus, exinde dictum monachum expelli praecepit, et supradicto abbate ac monachis convocatis, praefatum ipsis monasterium disposuit resignare perpetuo possidendum. Sed eodem morte praevento, charissimus in Christo filius noster Henricus, imperator Constantinopolitanus illustris, cui praemissa constabant, ipsos restituit in eodem, confirmans postmodum factum suum privilegio aurea bulla munito. Porro cum ipsi nihil invenissent ibidem unde possent unius diei esuriem saturare, ac propter hoc ad eleemosynarum suffragia convolantes, multa ibidem denuo congregassent, pestis alia supervenit, quorumdam videlicet monachorum de Lucetiis; qui se spoliatos dicto monasterio asserentes, auctoritate litterarum nostrarum se in ipso restitui et exinde monachos Graecos expelli fecerunt: quibus ob reverentiam apostolici mandati non fuit ausus contradicere imperator. Cum igitur tantae calamitatis immensitas non solum ad compatiendum corda movere, sed auribus horrorem incutere debeat ex auditu, nobis humiliter supplicarunt ut tantis ipsorum miseriis atque malis finem imponere dignaremur, sub nostra protectione suscipientes eosdem, et a dicto monasterio ejectis malignis invasoribus memoratis, ipsos in eodem restitui faceremus et pacifica possessione gaudere. Quia vero nobis non constitit de praemissis, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus inquisita plenius et cognita veritate, auctoritate nostra super iis statuas et disponas quae secundum Deum videris expedire; contradictores, si qui fuerint, vel rebelles per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Laterani, II Idus Januarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Quantum sit inobedientiae culpa gravis et obedientiae virtus magna protoplasti transgressoris poena demonstrat, quam adhuc solvit tota sua posteritas et deplorat, et secundi Adae obedientia humilis et devota, quam usque ad mortem Patri exhibuit, protestatur: propter quam Deus Pater super omnes ipsum exaltans, non solum dedit ei nomen quod est super omne nomen, et omnem sibi principatum et potestatem subjecit, verum etiam sibi concessit ut genus humanum perpetua morte damnatum sua morte redimeret et ad gaudia aeterna transferret. Cum igitur contra inobedientiae gradus, qui praecipitant in infernum, per Christum scala sit obedientiae praeparata, per quam conscendere valeamus in coelum, de vobis non sufficimus admirari quod vos viam regiam declinantes, ambulare per devia in contemptum nostrum et animarum vestrarum salutis dispendium contumaciter elegistis. Nam cum vobis pro dilecto filio magistro Raimundo scriptore ac familiari nostro, cujus fidelitatem et prudentiam laudabilem et devotam diutius sumus experti, jam quartum direxerimus scripta nostra, ut eidem, quem dudum ad mandatum nostrum nullo sibi beneficio assignato in fratrem et canonicum recepistis, curaretis, sicut uni ex vobis, tam in domibus quam in aliis providere, ac postmodum quibusdam ex vestris in nostra praesentia constitutis hoc idem injunxerimus viva voce, vos, quod grave gerimus et indignum, tanquam inobedientiae filii pingui cervice ac armato collo jugum praecepti nostri excutientes a vestris humeris impudenter, id hactenus efficere non curastis. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta districte praecipiendo mandamus quatenus juxta praescriptam formam ipsi magistro non differatis ulterius providere. Alioquin tantarum transgressionum non effugietis debitam ultionem; scientes nos dilecto filio Petro tituli Sanctae Mariae in Aquiro diacono cardinali, apostolicae sedis legato, per apostolica scripta districte praecipiendo mandasse ut si vos mandatum nostrum neglexeritis adimplere, ipse de bonis Ecclesiae vetrae secundum formam eamdem competentem sibi provisionem nostra suffultus auctoritate assignare procuret; contradictores, si qui fuerint, vel rebelles sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo per censuram ecclesiasticam compescendo. Datum Laterani, XIII Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cupientes secundum officii nostri debitum tam regno quam sacerdotio in Anglia providere, fraternitati tuae praesentium auctoritate mandamus atque praecipimus quatenus, cum charissimus in Christo filius noster Joannes illustris rex Angliae persolverit in manibus tuis et venerabilium fratrum nostrorum Cantuariensis archiepiscopi S. R. E. cardinalis ac episcopi Eliensis nec non dilecti filii Pandulphi subdiaconi nostri centum millia marcharum argenti ad opus eorum quibus facienda est restitutio ablatorum, computatis iis quae ipse jam tradidit praefato archiepiscopo et episcopis aut aliis hoc negotium contingentibus de ipsorum conscientia vel mandato, ita quod si facta inquisitione constiterit plus ablatum, suppleatur ab ipso, si vero minus, refundatur eidem, tu receptis ejus patentibus litteris suo sigillo munitis, quibus se profiteatur ad hoc etiam inter alia ex praestito pridem nobis juramento teneri quod tam super restituendis ablatis quam super recompensandis damnis mandatis nostris absque refragatione parebit, relaxes protinus sententiam interdicti, et super utrisque inquisitionem fieri facias diligentem, quam nobis mittere non postponas, praetaxatam vero pecuniam distribui facias secundum proportionem ablatorum inter eos quibus est restitutio facienda. Cum igitur hoc mandatum de certa scientia faciamus, volumus et jubemus ut illud sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo exsequaris, nisi jam aliter sit de communi voluntate provisum vel adhuc convenerit providendum pro relaxando celeriter interdicto; quia tali ac tanta cautione praemissa servari non decet ob hujusmodi causam diutius circa populum sententiam interdicti, quam circa regem absque mandato nostro idem archiepiscopus relaxavit, celebrando illi divina, ut alia taceamus in quibus ipse fines nostri mandati asseritur excessisse; per quae tamen ecclesiasticae libertati nolumus impedimentum afferri, pro qua est summopere insistendum. Datum Laterani, X Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Postulasti per sedem apostolicam edoceri utrum alicujus Ecclesiae perpetuo vicario de proventibus vicariae bonisque paternis habenti unde valeat commode sustentari tenearis per illam communem formam, Cum secundum Apostolum, in ecclesiastico beneficio providere. Ad quod sic duximus respondendum, quod cum per formam praedictam necessitatibus pauperum clericorum qui nullum sunt ecclesiasticum beneficium assecuti, sicut ibidem exprimi consuevit, sedes apostolica duxerit succurrendum, perpetuus vicarius, nisi de vicaria fecerit mentionem, commodum reportare non debet de hujusmodi litteris, utpote veritate tacita impetratis. Non enim carere beneficio ecclesiastico dici debet cui competenter de perpetuae vicariae proventibus est provisum; et pro habente beneficii sufficientis subsidium ex certa scientia super obtinendo alio beneficio de levi non scribimus, quin faciamus de primo in nostris litteris mentionem. Tu denique, frater episcope, super te ipso, etc. Datum Laterani, VI Idus Januarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Vacante quadam in Ecclesia tua praebenda, duas ex ea constituens, ad illas de assensu capituli tui duos canonicos assumpsisti: quorum altero apud sedem apostolicam viam universae carnis ingresso, praebendam quam defunctus habuerat, quidam clericus Hippolytus nomine fuit auctoritate sedis apostolicae assecutus. Verum cum idem Hippolytus te super integratione praebendae per quasdam nostras litteras inquietet, et alius idem jus adversus te se habere proponat, quid facere debeas postulasti per sedem apostolicam edoceri. Super quo fraternitati tuae sic duximus respondendum, quod cum Turonensis statuta concilii sectionem inhibeant praebendarum, teneris utique de his quae vacare contigerit integrare praebendam; nisi forte rationabili causa de vacante praebenda praedictae duae fuerint constitutae, ac tot sint utriusque proventus quod per utramque sit utrique provisum in beneficio competenti. Tu denique, frater episcope, super te, etc. Datum, ut supra. Equo rufo, de quo loquitur in Apocalypsi Joannes, jamdudum in provincia et convicinis partibus exeunte, qui super eum sedebat discordiae seminator pacem sumpsit de terra, prout sibi datum fuerat exigentibus meritis habitantium in eadem, ut se ad invicem interficerent, et terra penitus vastaretur, et non solum privata bona essent in direptionem et praedam, verum etiam ad sacra extenderent manus suas, ac Ecclesiae, quae domus orationis esse debebant et refugium miserorum, incastellarentur in castra, et fierent Satanae satellitibus munimentum. Huic autem pesti se niger equus adjunxit, videlicet haereticorum perversitas: qui quamvis multi sint numero, sunt tamen diabolo unus equus; quoniam etsi Samsonis vulpeculae significantes eosdem facies gerant diversas, caudas tamen habent ad invicem, quoniam in idipsum perversitatis conveniunt colligatas, ut qui super eum sedebat hostis antiquus, bilibrem tritici laederet, eos scilicet qui alios verbo et exemplo reficiunt, ac tres bilibres hordei minores fidem sanctae Trinitatis habentes, et etiam vinum et oleum, mansuetos pariter et austeros, quos omnes Christus uno denario, proprio videlicet sanguine, compararat. Verum cum se nullus pro domo Domini opposuisset eidem, facta est fames in terra, et parvuli petierunt panem; sed qui eis frangeret, nullus erat, pastoribus in mercenarios commutatis. Luxit et defluxit et infirmata est terra pariter et infecta, depopulata est regio, luxit humus, quoniam devastatum est triticum; confusum est vinum, elanguit oleum, et agricolae sunt confusi. Invaserunt enim gregem Domini lupi rapaces in vestimentis ovium venientes; et pastores, pascentes seipsos, illos nec canum latratu nec baculo ab ovili Dominico effugarunt; sed tanquam mercenarii, lupis dispergentibus oves, sunt in fugam conversi, qui debuerant accingi gladio super femur in ultionem illorum qui vitulum conflaverant adorandum. Nos igitur, quibus omnium sollicitudo imminet generalis, attendentes eos quos apostolica sedes in partem sollicitudinis evocavit, super gregem suum noctis vigilias non servare, sed dormitare potius ac dormire, utrique pesti volentes occurrere, ad partes illas pacis et fidei angelos curavimus destinare, ut alteros per exhortationis studium reducerent ad concordiam, et alteros per sanam doctrinam revocarent ad fidem, ac laedi triticum, hordeum, vinum et oleum prohiberent. Sed quoniam in verbo Domini pugnando cum bestiis proficere non valebant, super montem caliginosum signum fecimus elevari, contra eos sanctificatis Domini et fortibus evocatis: qui fines ejus ingressi conculcaverunt superbiam Chaldaeorum, haereticis ex maxima parte destructis, et ab illis partibus effugatis, virisque catholicis in locum succedentibus eorumdem. Pacis quoque foedera inter eos qui ad invicem dissidebant, pacis evangelistae praedicti, eo qui est pax nostra praestante auxilium, reformarunt, ut non aemularetur Ephraim Judam, et Judas Ephraim minime impugnaret. Verum quia ille qui paci hominum invidet et saluti, novas illic dissensionis materias seminavit, ne superexcrescente zizania triticum suffocetur cum labore tanto et studio seminatum, dilectum filium nostrum Petrum, tituli Sanctae Mariae in Aquiro diaconum cardinalem, apostolicae sedis legatum, virum utique litteratum, providum et honestum, quem inter caeteros fratres nostros specialis charitatis brachiis amplexamur, ad partes illas a latere nostro destinamus, qui auctoritate ac vice nostra pacis foedera jampridem inita corroboret et confirmet, et ut vir potens in opere et sermone, novellam plantationem irrigans in fide foveat et consolidet orthodoxa, et generaliter destruat et evellat, aedificet atque plantet quae destruenda et evellenda, nec non aedificanda viderit et plantanda, corrigendo et reformando quod correctionis et reformationis officio cognoverit indigere. Quocirca universitatem vestram monemus et exhortamur attentius, per apostolica vobis scripta districte praecipiendo mandantes quatenus legatum ipsum sicut personam nostram, imo nos in ipso, recipientes benigne ac honorifice pertractantes, ea quae statuenda duxerit vel etiam corrigenda recipiatis humiliter et inviolabiliter observetis. Alioqui sententiam quam rationabiliter tulerit in rebelles ratam habebimus et faciemus, auctore Domino, inviolabiliter observari. Datum Laterani, XVI Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Relatione illustrium et magnorum virorum nostrorum est apostolatui declaratum quod ille qui est mons domus Domini praeparatus in vertice montium, ut ad eum confluant omnes gentes, Sanctus videlicet sanctorum, qui Ecclesiae fundamenta in sanctis montibus collocavit, montem vestrum super mare situm ad inhabitandum suis fidelibus praeelegit: qui effectum sui nominis et nominis in se habens, licet aridus sit et asper ac temporalis fertilitatis gratia destitutus, est tamen inter alios mundi montes maxima spiritualium ubertate mirabiliter fecundatus. Nam cum trecentis monasteriis et gloriosa religiosorum virorum multitudine arctam et pauperem vitam ducentium decoretur, tanta usque modo refloruit excellentia honestatis, tanta religionis eximiae claritate refulsit, ut de ipso cum Jacob recte possit quis dicere admirando: Vere sanctus est iste locus ; quia hic est domus Dei, et quaedam quodammodo porta coeli, ubi multitudo coelestis exercitus, tanquam castrorum acies ordinata, et parata suscitare Leviatan, victoriose pugnat jugiter cum dracone, psallens Domino sapienter. Propter quod cum jamdudum fama vestri nominis, quae fuerat effusa sicut oleum circumquaque, multos populos ad se traxerit in odorem unguentorum vestrorum, ipsos currere faciens a remotis, Ecclesiarum praelati et imperatores Constantinopolitani pluresque principes saeculares per privilegia sua multa olim tantae libertatis praeeminentia vos dotarunt ut post Deum, cui vos volebant libere famulari, nullius unquam essetis jurisdictioni subjecti. Caeterum, peccatis exigentibus nunc ex parte has infregit mundana potentia libertates per quemdam Dei et Ecclesiae inimicum, qui latrunculis congregatis in quodam castro quod idem in monte vestro construxerat per auxilium brachii saecularis, non solum ecclesias vestras tanquam praedo sacrilegus et crudelis, auro, argento et ornamentis omnibus spoliavit, verum etiam ut pecuniam exhauriret, quam vos credebat ille perditionis filius congregasse, tanquam insanus carnifex atque tortor peremit crudeliter quosdam vestrum multiplici genere tormentorum; sed tandem sua prava intentione frustratus, quam in camino cupiditatis ignis avaritiae succendebat, exinde justitia exigente per imperatoris potentiam est dejectus. Unde ne cujusquam praesumptoris audacia volentis jurisdictionem aliquam super vos sibi temere usurpare vestra pax et tranquillitas de caetero perturbetur, nobis humiliter supplicastis ut vestris vobis libertatibus confirmatis, sub beati Petri ac nostra protectione vos suscipere dignaremur. Volentes igitur paci et quieti vestrae paterna sollicitudine providere, vestris justis postulationibus inclinati, personas et locum in quo divino estis obsequio mancipati, possessiones etiam et omnia bona vestra quae impraesentiarum rationabiliter possidetis, vel in futurum justis modis, dante Domino, poteritis adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus. Libertates autem et immunitates rationabiles et antiquas ac etiam approbatas, prout in vestris privilegiis dicitur contineri, vobis et per vos monasteriis vestris auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc., nostrae protectionis et confirmationis, etc. Si quis autem, etc. Datum Laterani, XVI Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Olim ad instantiam S. de Camilla civis Januensis asserentis quod ad Ecclesiam vestram, cujus parochianus existit, sine periculo vitae accedere non valebat, venerabili fratri nostro Januensi archiepiscopo dedimus in mandatis ut si dictus civis tantum annui redditus juxta bonorum virorum aestimationem assignare vellet Ecclesiae memoratae quantum a domo sua Ecclesia ipsa percipere consueverat annuatim, daret eidem licentiam oratorium in fundo proprio construendi sine juris praejudicio alieni. Cum igitur inter eumdem S. ac vos proponentes quod hujusmodi litterae per veri suppresionem et expressionem mendacii fuerant impetratae coram dicto archiepiscopo fuisset diutius disputatum, ac idem rei seriem per suas nobis litteras intimasset, nos iis quae W. concanonicus vester et W. presbyter procuratores partium in nostra proposuere praesentia plenius intellectis, praefatam Ecclesiam vestram ab ipsius civis impetitione super hoc duximus absolvendam. Nulli ergo, etc., nostrae diffinitionis, etc. Si quis autem, etc. Datum Laterani, XVII Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum dilectus filius nobilis vir Simon, comes Montisfortis, vicecomitatum Nemausensem, qui nomine nostro tenetur, ad vicecomitatum Biterrensem asserat pertinere, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus inquiras super hoc plenius veritatem, et quod inveneris, cures nobis fideliter intimare. Datum Laterani, XIII Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Etsi nobilium virorum comitis Convenarium et Gastonis excessus graves sint plurimum et enormes, quia tamen humiliter pulsantibus non est ecclesiae aditus praecludendus, discretioni tuae per apostolica scripta mandamus quatenus sufficienti ab eis, juxta quod videris expedire, cautione recepta, ipsos reconcilies ecclesiasticae unitati, et disponas de illis secundum Deum prout de prudentum virorum consilio videris disponendum. Datum Laterani, XI Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem modum scriptum est nobili viro Simoni comiti Montisfortis ut supra uno folio. Equo rufo, etc., usque orthodoxa, et natum inclytae recordationis Petri regis Aragonum, quem tu detines, restitui faciat regno suo, ut de ipsius custodia provideat et disponat. Quocirca nobilitatem tuam rogando monemus et exhortamur attentius per apostolica scripta mandantes quatenus legatum ipsum sicut personam nostram, imo nos in ipso, honorifice ac benigne recipias et pertractes, et ejus monitis ac praeceptis intendas humiliter et devote. Et quoniam amodo indecens esset ut quacunque occasione natum retineres regis praedicti, eumdem in manibus legati memorati resignes, ut de ipso provideat sicut viderit expedire. Alioquin super hoc idem legatus procedet prout in mandatis a nobis viva voce recepit. Datum Laterani, X Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Etsi Tolosanorum excessus gravis sit enormis, quia tamen saepe et nuper per dilectos filios P. Guilardum et B. Gilaberti nuntios suos pulsarunt ad januam, et humiliter pulsantibus non est Ecclesiae aditus praecludendus, discretioni tuae per apostolica scripta mandamus quatenus sufficienti ab eis, juxta quod videris expedire, cautione recepta, ipsos reconcilies ecclesiasticae unitati, et sic civitas ipsa reconciliata sub apostolicae sedis protectione consistat, non molestanda de caetero a comite Montisfortis vel aliis fide catholicis, dum in fide catholica et ecclesiastica pace duxerint persistendum. Quod si forte satisfacere noluerint, et in errore suo duxerint persistendum, nos per indulgentias innovatas crucesignatos et fideles alios praecipimus excitari ut ad exstirpandam pestem hujusmodi divino freti auxilio insurgentes, tam contra ipsos quam quoslibet alios receptatores aut defensores eorum, qui plus ipsis haereticis sunt nocivi, procedant in nomine Domini Sabaoth. Datum Laterani, VIII Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum, sicut vestra discretio plene novit, singulae domus totius Angliae singulos denarios pro censu beati Petri annuatim nobis solvere teneantur, praelati Angliae, qui eum nostro nomine collegerunt, rem invito domino contrectantes, majorem sibi exinde partem non sunt veriti retinere, cum nonnisi trecentas marcas nobis persolverint, et sibi mille vel amplius usurparint. Ut igitur jus Ecclesiae Romanae servetur illaesum, discretioni vestrae praesentium auctoritate districte praecipiendo mandamus quatenus prius recipientes ab eis denarium ipsum, prout hactenus exsolverunt, et eos ad id, si necesse fuerit, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellentes, firmiter postmodum ex parte nostra injungatis eisdem ut residuum cum integritate persolvant. Non enim videmus quo jure valeant se tueri, cum nec concessionem possint ostendere a sede apostolica sibi factam, nec centenariam contra Romanam Ecclesiam prescriptionem probare, maxime si tempora schismatum subducantur. Si tamen de jure voluerint experiri, praefigatis eis terminum competentem quo per responsales idoneos nostro se conspectui repraesentent, quidquid juris super iis habuerint ostensuri; protestatione praemissa, quod si judicio duxerint contendendum, nos quidquid hactenus est subtractum, in ipso judicio repetemus. Datum Laterani, V Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum quidam pontifices et ecclesiarum praelati de Anglia, qui a dilecto filio Richardo de Marisco jamdudum regiis obsequiis insudante in multis existimant se offensos, in quibus forte culpabilis non existit, moliantur eidem sicut accepimus, gravamina irrogare, nos ipsi volentes super hoc paterna sollicitudine providere, fraternitati vestrae praesentium auctoritate mandamus quatenus quoslibet molestatores ipsius ab ejus indebita molestatione per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescatis. Quod si non omnes iis, etc. Vos denique, fratres episcopi, etc. Datum Laterani, V Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Licet olim duxerimus providendum ut clerici Angliae, qui pro discordia inter sacerdotium et regnum exorta excommunicationis fuerunt vinculo innodati, cum litteris venerabilis fratris nostri Stephani Cantuariensis archiepiscopi, S. R. E. cardinalis, rei veritatem plenarie continentibus ad apostolicam sedem accederent absolutionis beneficium petituri, et dilectus filius Richardus de Marisco clericus regis sine hujusmodi litteris ad nostram venisse praesentiam dignoscatur, quia tamen non creditur id ex contemptu fecisse, sed ejusdem regis potius urgente mandato, qui ad nos cum festinantia destinabat eumdem, nolumus ut ea occasione ab aliquo molestetur; maxime cum ratiociniis et aliis regiis negotiis impeditus, facile non valeat super hoc denuo ad sedem apostolicam laborare: propter quod nos sibi de speciali gratia super praemissis fecimus beneficium absolutionis impendi. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus si eumdem propter hoc ab aliquibus contigerit molestari, tu eos ab ipsius molestatione, monitione praemissa, per censuram ecclesiasticam appellatione remota compescas. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Laterani, ut supra. Sacrosancta Romana Ecclesia, etc., usque concurrentes assensu, personam tuam cum omnibus bonis quae impraesentiarum rationabiliter possides, aut in futurum justis modis, praestante Domino, poteris adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti patrocinio communimus, ut donec te dignum reddideris, apostolica valeas protectione gaudere. Nulli ergo, etc., nostrae protectionis, etc. Si quis, etc. Datum Laterani, II Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Constitutus in nostra praesentia dilectus filius I. diaconus nobis humiliter supplicavit quod cum in Antiochena Ecclesia per novem annos et amplius in regimine scholarum et divinis officiis fideliter servierit et devote, diaconatus ordinem suscipiens in eadem, ipsum in canonicum ejusdem Ecclesiae recipi faceremus. Quia vero ei non solum venerabiles fratres nostri patriarcha Hierosolymitanus et Tripolitanus et Antaradensis episcopi per litteras suas, verum etiam tu, frater patriarcha, per tuas laudabile testimonium perhibes, asserens quod nisi propositum assumpsisset redeundi ad propria, cum tibi, frater patriarcha, et vobis, filii capitulum, servitium ejus gratum esset non modicum et acceptum, posset apud vos de facili beneficium adipisci, cum dignum sit ut ubi laborasse dignoscitur. ibi pro labor e stipendium consequatur, devotionem vestram rogandam duximus et monendam, per apostolica vobis scripta mandantes quatenus ob reverentiam apostolicae sedis et nostram, nec non ejusdem prudentiam, ipsum recipiatis in canonicum et in fratrem, ei stallum in choro et locum in capitulo assignantes. Alioquin venerabili fratri nostro Sidoniensi episcopo et dilectis filiis priori Sancti Michaelis et cantori Tripolitano damus nostris litteris id mandatis ut vos ad id, nisi aliquid canonicum obviet, per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellant. Tu denique, frater patriarcha, super teipso, etc. Datum Laterani, IV Kal. Februarii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Illis scriptum est super hoc. Cum in cruce Domini nostri Jesu Christi gloriari oporteat Christianos, eis non deerit doloris materia dum lignum salutiferae crucis, in quo salus mundi pependit et aeternae mortis chirographum vita moriendo delevit, sub manu tenetur hostili, sepulcro Dominici corporis glorioso utcunque facto inglorio et ab impiis profanato. Venerunt siquidem gentes in haereditatem Dominicam, et loca sancta proles polluit Chananaea. Sed cum in Christo simus haeredes, satis in publico nostrum, si volumus, videmus opprobrium, eo quod haereditas nostra versa est ad alienos, et domus nostrae ad extraneos devenerunt; et sic nobis injuriarum actiones abundant, cum et Dominicas persequi teneamur et nostras omittere minime debeamus, ne in illo minus devoti et in nobis desides reputemur, si super hoc non exsolverimus Domino debitum, et interesse neglexerimus nostrae fidei speciale; praesertim cum, etsi utriusque merita se contingant, utraque tamen felices et suos habet effectus, eo quod in hujusmodi casu causa Dei temporalis honoris commodum non excludit, et nostra aeternae gloriae praemio non privatur. Unde ferventer et provide currendum est in hujusmodi stadio, ut tale possit bravium comprehendi, feliciter et constanter est in hoc agone pugnandum, ut tanti praemii corona sequatur. Quapropter gaudere potestis in Domino vobis esse divinitus, sicut credimus, inspiratum ut vos ad tanti regis devoveritis obsequium, signo crucis assumpto in subsidium terrae sanctae, ibi peregrinaturi pro Domino ubi Rex regum et Dominus dominantium dignatus est peregrinari pro servis, ut eos supernae patriae cives et aeternae beatitudinis faceret cohaeredes. Eia igitur, viri prudentes, jactate in Domino cogitatum, et ipse diriget gressus vestros, non in viribus vestris sive prudentia, sed in illius potentia et misericordia confidentes qui currum et exercitum Pharaonis projecit in mare, gloriosus in sanctis suis, et in majestate mirabilis, cujus verbo coeli firmati sunt, et cum imperat mari et ventis, cessat tempestas. Nec est vobis de adversae partis multitudine desperandum, si puro corde praelium Domini Sabaoth curaveritis praeliari, memores quod in Gedeonis praelio sub brevi satis numero suum Dominus restrinxit exercitum, et de inermis funda David emissi lapides armati Philisthaei superbiam depresserunt. Caeterum cum procedatis in Domino parare viam exercitui generali, ea remissionis et immunitatis gratia volumus vos gaudere quam in generalibus litteris duximus exprimendam. Datum Laterani, XV Kal. Martii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum in cruce Domini, etc., ut supra, usque debeamus. Sane dilectus filius nobilis vir Grimaldus de Monte Silicis et quamplures socii sui zelati Christianae gentis honorem, humeris suis signo crucis in presso, se devoverunt ad obsequium crucifixi, Hierosolymam profecturi, ut ibidem sub crucis vexillo militent Deo regi, qui pro nobis triumphavit in cruce. Verum cum ipsi non in viribus suis nec virorum multitudine, sed in illius potentia confidentes qui currum et exercitum Pharaonis projecit in mare, gloriosus in sanctis, et in majestate mirabilis, proponant cum cautela procedere ac parare viam exercitui generali, nobis cum multae devotionis instantia supplicarunt ut cum navigio egeant super hoc vobis scribere dignaremur. Porro a tanti regis obsequio manus vestra non debet esse remota quoniam sic causa Dei agitur quod cujuslibet fidelis commoditas geritur in hoc casu. Absurdum quoque videretur et absonum si prudens potentia et potens prudentia vestra, quae in multis temporalibus eminet, lateret, quod absit! in negotio Jesu Christi, ubi dum temporale praestatur obsequium, aeternae felicitatis praemium exspectatur. Eia igitur, viri prudentes et providi, ad factum tam laudabile auxilii manum porrigite, ut praedicti crucesignati pro competenti naulo vestro navigio transeant, vel de vestra licentia naves emant a Venetis, quibus valeant transfretare. Verum quia jacula impraevisa plus nocent, transitus talium ante tempus in publicam deduci non debet notitiam, ut praelium Domini eo salubrius praelientur quo minus praescientiae clypeo adversarii fuerint praemuniti. Datum, ut supra. Quam laudabile, quam pium et favorabile pro subsidio terrae sanctae propositum lator praesentium nobilis vir Grimaldus assumpserit, ipsius relatione poteritis edoceri. Cum igitur res sit digna favore, imo dignissima, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus habentes ad illum respectum cujus causa specialius geritur in hoc casu, opem detis et operam ut viros inveniat secundum cor suum, cum quibus in divinae virtutis potentia quod pio concepit proposito in subsidium terrae sanctae salubri persequatur effectu. Caeterum quia praevisa jacula minus nocent, expedit ut quod idem vobis secreto retulerit in publicam non deducatur notitiam ante tempus ut, dante Domino, exsequatur efficacius quod intendit quo minus adversarii fuerint praemuniti. Vos denique, fratres archiepiscopi et episcopi, etc. Datum Romae, apud Sanctum Petrum, XI Kal. Martii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Inter caetera devotionis obsequia quae tenentur episcopi et praecipue archiepiscopi sedi apostolicae tanquam matri fideliter exhibere, hoc unum praecipue debet esse, ut ad concilium veniant evocati: ad quod archiepiscopi juramento praestito sunt astricti. Unde plurimum admiramur quod te super hoc excusare aliquatenus voluisti, cum etiam non vocatus deberes modis omnibus laborare ut tam sancto concilio interesses, ad quod ex omni parte cum desiderio multo current principes et praelati et totius cleri generaliter flos et decus, ut tot et tantos patres conscriptos ad aedificationem suam videre valeant et audire, ac mereantur esse participes orationum suarum et bonorum omnium quae sancta synodus duxerit statuenda. Non ascendat igitur in cor tuum vel cujusquam pontificis aut praelati ut tam ignominiosam maculam in gloria sua ponat quod se a tanta solemnitate ac opere sic necessario et tam pio qualibet occasione subducat; quia praeter inobedientiae culpam et poenam, indignationem Dei et nostram et confusionem incurreret ac opprobrium sempiternum. Ideoque per apostolica scripta mandamus et districte praecipimus quatenus tam tu praecipue quam caeteri Ecclesiarum praelati per tuam provinciam constituti juxta primi mandati nostri tenorem a Kalendis Novembris proximo nunc futuris usque ad annum, sive per mare, sive per terram, quocunque modo poteritis, ad sedem apostolicam venire pro viribus laboretis. Speramus enim in Domino quod interim ille qui potenter imperat ventis et mari, frementis freti fluctus sedabit, ut fiat optata tranquillitas navigantibus, et inimicos reducet ad pacem, ut fiat iter agentibus via tuta. Ad haec, quoniam consimiles litteras venerabili fratri nostro archiepiscopo misimus Upsalensi, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus ei et suffraganeis ejus districte praecipias ut usque praedictum terminum quocunque modo poterint ad apostolicam sedem venire pro viribus elaborent. Sane quia, ut asseris, ad crucis negotium promovendum tibi non sufficit evectionum numerus nostris litteris designatus, et usque ad tricesimum numerum postulas licentiam tibi dari, nos hoc tuae conscientiae duximus committendum, ut super hoc procedas sicut videris expedire. Tu denique, frater archiepiscope, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum, IX Kal. Martii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum in memoria hominum non existat Rigensem Ecclesiam alicui metropolitico jure subesse, volumus et mandamus ut donec in generali concilio super hoc aliquid certum duxerimus statuendum, nulli tanquam metropolitano interim respondere cogaris. Tu denique, frater episcope, super teipso, etc. Datum Romae apud Sanctum Petrum X Kalend. Martii, pontificatus nostri anno sexto decimo. In eumdem modum scriptum est Estoniensi episcopo pro Estoniensi Ecclesia. Cum causa quae inter Cluniacensem Ecclesiam ex parte una et monasterium Menotense ac venerabilem fratrem nostrum Claromontensem episcopum ex altera super ejusdem monasterii subjectione noscitur agitari diversis judicibus fuisset ab apostolica sede commissa, tandem ad instantiam Cluniacensium dilectum filium W. abbatem praefati monasterii ad praesentiam nostram vocavimus responsurum. Ipso igitur et dilectis filiis H. et P. monachis et procuratoribus ipsius Ecclesiae in nostra praesentia constitutis, et tam super petitorio quam possessorio lite legitime contestata, quia super hinc inde propositis per assertiones eorum fieri nobis non potuit plena fides, causam eamdem de ipsorum assensu vobis duximus committendam, per apostolica scripta mandantes quatenus partibus convocatis, et auditis hinc inde propositis, quod canonicum fuerit appellatione postposita decernatis, et faciatis quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes autem, etc., usque perhibere. Nullis litteris obstantibus, etc. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Datum Laterani, V Kal. Junii, pontificatus nostri anno sexto decimo. Cum Boniensis episcopus olim ad consilium et suggestionem bonae memoriae Gerardi Albanensis electi, suam insufficientiam recognoscens, sarcinam pontificalis officii, quam sine suo et commissi sibi gregis periculo portare non poterat, infra certum tempus deponere promisisset, idem praeesse gaudens potius quam prodesse, post recessum illus promissionem inficiari non metuit supradictam, adeo ut a tabellione qui fecit super hoc publicum instrumentum, illud, sicut accepimus, faciat occultari. Cum igitur dicta promissio dubia non existat, et insuper ejus sit insufficentia manifesta, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus ex parte nostra moneatis eumdem ut Bononiensem Ecclesiam exoneret de seipso, eum, si monitis vestris infra quindecim dies acquiescere forte noluerit, ab eadem sublato cujuslibet contradictionis seu tergiversationis diffugio penitus amoventes, et compellentes eumdem ut in manibus vestris resignet pecuniam quam pro terrae sanctae succursu noscitur congregare, injungatis capitulo Ecclesiae memoratae ut virum scientia, vita et fama praeclarum sibi per electionem canonicam infra octo dies praeficiant in pastorem. Alioquin vos ex tunc auctoritate nostra, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, personam quae tanto congruat oneri et honori praeficiatis eidem, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescentes. Vos denique, fratres archiepiscope et episcope, super vobis ipsis ac credito vobis grege taliter vigilare curetis, exstirpando vitia, plantando virtutes, ut in novissimo districti examinis die coram tremendo judice, qui reddet unicuique secundum opera sua, dignam possitis reddere rationem. Datum Laterani, IV Idus Junii, anno decimo sexto. Dilecta in Christo filia nobilis mulier Blancha, comitissa Campaniae, nobis conquerendo monstravit quod quidam clerici et laici crucesignati homines suos super feodis quae immediate ab ipsa tenere noscuntur auctoritate nostrarum conveniunt litterarum in ipsius non modicum praejudicium et gravamen, quod res de quibus agitur ad eamdem pertineant nullam facientes in commissionis litteris mentionem. Quocirca discretioni tuae per apostolica scripta mandamus quatenus super hoc indemnitati ejusdem comitissae, prout expedire videris, sublato appellationis obstaculo, studeas providere. Datum Signiae, V Idus Augusti, pontificatus nostri anno decimo sexto. HONORIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus ratribus archiepiscopis et episcopis et dilectis filiis capitulis eorumdem in terra nobilis viri G. de Villa Arduini principis Achaiae citra passum Megarae Corinthiensis constitutis, salutem et apostolicam benedictionem. Sedis apostolicae circumspectio constituta super gentes et regna ut evellat et destruat, aedificet atque plantet, ubique retinens moderamen, interdum rigore, interdum mansuetudine utitur, interdum consideratis circumstantiis temporum et locorum, medium faciens ex utroque, aspera in vias planas et prava dirigit in directa, et lite confusionis implicita explicans et dirimens, litem ipsam ad certas imaginem, et rectitudinis normam provida distinctione reducit, ut quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo congrua dispensatione reddantur. Sane cum ex principum imperii Romaniae insolentia confutanda hujusmodi confusionis inoleverit corruptela ut nunc iidem bona conferrent Ecclesiis, et nunc ea ipsis auferrent pro suae libito voluntatis, et collata praecipue abbatiis juxta beneplacitum suum propriis usibus applicarent, ac Graeci praelati receptis muneribus indifferenter quoslibet ad sacerdotium promoverent, et dilectus filius nobilis vir G. de Villa Arduini princeps Achaiae innisus hujusmodi corruptelae abbatias et possessiones ecclesiasticas in suis manibus retinens, et fructus earum propriis usibus applicans, et quibus volebat pro libito tribuens, papates tanquam rusticos retineret, quia monitus ab abolenda corruptela praedicta nolebat desistere, ipsum contigit excommunicationis laqueo innodari; sed non tactus ab eo qui tangit montes et fumigant, se mandatis Ecclesiae obtulit saniori usus consilio pariturum. Et quia humiliter redeuntibus non est Ecclesiae additus praecludendus, juxta formam Ecclesiae intra castra ipsius obtinuit per humilitatem reduci, a quibus ejectus fuerat per contumaciam et contemptum. Nos ergo non minus ipsius principis saluti quam Ecclesiarum utilitatibus providere volentes, sibi praecipimus ut vel resignationem Ravenicae auctoritate sedis apostolicae ampliatam reciperet, vel pacem quam ecclesiastici inierunt, Constantinopolitani barones qui erga Romanam Eeclesiam majorem devotionem habentes in servitiis defensionis imperii potius sunt gravati. Verum licet resignationem praedictam, quae gravior videbatur, dictus princeps se dixerit recepisse, quia tamen eam nullatenus effectui mancipavit, sed vobiscum compositionem iniit valde illicitam et penitus inhonestam, nos de ipsius salute solliciti, ipsumque de confusione consilii Achitofel volentes eruere et ad devotionem Ecclesiae revocare, duximus concedendum ut per venerabilem fratrem Pelagium Albanensem episcopum et dilectos filios nostros Thomam tituli Sanctae Sabinae et Joannem tituli Sanctae Praxedis presbyteros cardinales cum dilectis filiis clericis Ecclesiarum vestrarum apud sedem apostolicam existentibus, nec non P. de Altomagno milite ac nuntio principis memorati, inter principem ipsum ac clericos memoratos pax tractaretur honesta, et eisdem episcopo et cardinalibus mediantibus, post tractatum diutius habitum, in pacem hujusmodi convenerunt, ampliata resignatione Ravenicae de assensu vestro, deducta terra nobilis viri Oddonis de Roccha domini Athenarum taliter moderata, ut videlicet omnes Ecclesiae vestrae omnes possessiones suas quas obtinentin habuisse aliquando dignoscuntur a tempore coronationis Alexii Bambacoratii ab omni exactione ac jurisdictione liberas habeant laicali, salvis justis et debitis acrosticis secundum moderationem inferius adnotatam, non obstantibus compositionibus, si quae reperiantur factae perpetuo, ne illis super quibus non apparent aliqua instrumenta nisi a vobis et subditis vestris eorum aliquae merito acceptentur; ita tamen quod super possessionibus quas in praesenti eaedem tenent Ecclesiae nulla eis prorsus a quoquam quaestio moveatur. In casali vero XXV et ultra usque ad LXX lares habenti duo erunt papates cum uxoribus, filiis et familiis suis, nisi forte filii manserint extra domos paternas sub Ecclesiarum dominio a laicali jurisdictione omnino liberi et immunes. Quilibet vero papas unum ennicarium in scatia sua liberum habeat, si illum nunc habet vel habuerit a tempore supradicto. Quod si larium numerus septuagenarium excesserit, in casali quatuor papates erunt in illo liberi et immunes cum singulis ennicariis, sicut superius est expressum. Quod si ultra centenarium et vicesimum quintum excesserit, numerus papatum excrescet in sextum. Et sic deinceps papates addentur cum libertate praescripta. At si casalis XXV lares non habeat, de vicinioribus casalibus seu locis tot adjungantur eidem quod praefatus XXV numerus impleatur; et sic erunt duo papates in illo praescripta libertate gaudentes. Caeterum reliqui rurales papates cuncta servitia et auxilia consueta et praestita hactenus laicis exhibebunt; eo tamen salvo, quod ipsorum dominus temporalis et sui in personas eorum manus mittere non audebunt, nec permittent quod in terra contra Latinorum clericorum celebretur voluntatem. Papates vero seu clerici Graeci ecclesiarum cathedralium viventes a tempore quo mandatum apostolicum emanavit ad quod resignationem Ravenicae dictus princeps dicitur recepisse erunt omnino liberi, ut de aliis superius est expressum. Sed et circa reliquos papates civitatum illud idem servetur quod est de ruralibus ordinatum. Praelati quoque de laicorum hominibus contra voluntatem ipsorum tam in ecclesiis cathedralibus quam in aliis civitatum seu casalium de caetero aliquem non instituent nec ad ordines promovebunt ultra papatum numerum praetaxatum. Sed et papates a jurisdictione liberi laicorum debitum et antiquum acrosticum, si quod debent pro terris quas nunc tenent ex illis quas a praedicto tempore tenuerunt, laicis sine difficultate persolvent. Saepedictus vero princeps et Latini sibi subjecti decimas integre solvent et facient a Graecis sibi subditis et non rebellantibus simili modo persolvi. Porro vos eidem principi et suis ecclesiarum thesauros et alia mobilia vestra nec non et injurias irrogatas, praeter personales, remittetis omnino. Verumtamen de personalibus fructibusque perceptis et damnis datis tempore quo princeps ipse fuit a dilecto filio nostro Joanne tituli Sanctae Praxedis presbytero cardinale, nunc apostolicae sedis legato, excommunicationis sententia innodatus, nec non de perceptis fructibus ex possessionibus et bonis ecclesiasticis et damnis illatis a tempore quo mandatum emanavit praedictum, princeps ipse ac sui vobis competentem satisfactionem impendent et dimittent vobis si in aliquo reputant se offensos, ac in recompensationem omnium praedictorum vestris cathedralibus ecclesiis, deducta Argolicensi Ecclesia pro parte nobilis memorati, mille hyperperorum annuum redditum assignare curabunt; ita quod cuilibet cathedrali ecclesiae sors quae ipsam contingit, videlicet centum septuaginta Ecclesiae Patracensi, Corinthiensi totidem, nec non centum quinquaginta Lacedaemonensi et Amiclensi Ecclesiis, Coronensi quoque centum quinquaginta, et totidem Mothonensi, nec non Olenensi Ecclesiae totidem; et Argolicensi Ecclesiae sexaginta octo certo loco et congruo in ejus dioecesi assignetur, nisi forte eadem Ecclesia in acrostico teneatur, quod pro quantitate ipsius eadem sibi reputabit in sortem; si quid ex ipsa defuerit, loco idoneo de aliis suppleturi. Quod si saepefatus princeps ac sui ab Ecclesiis acrosticum duxerint exigendum, de ipso et quantitate ipsius, nisi jam sit remissum, erit prius veritas inquirenda. Et cum constiterit de illo et quantitate ipsius, inquiri debet nihilominus utrum possessiones et bona pro quibus illud debetur acrosticum deteriorata sint propter malitiam temporis seu etiam imminuta; et juxta quantitatem deteriorationis vel diminutionis illorum acrosticum pro illis debitum minuatur; reliquis in suo robore remanentibus in praedicta resignatione Ravenicae ac praedicto mandato apostolico comprehensis, nec non et privilegio quod super Ecclesiarum et clericorum libertatibus voluntarie princeps ipse concessit. Ipse quoque ac sui et illi quibus de novo terra dabitur vel baliva pacem praescriptam servare bona fide jurabunt ac contra ipsam penitus non venire. Quod si eidem principi vel suis quisquam subjectus contravenire praesumpserit, et ob hoc laqueo excommunicationis ligatus super eo non satisfecerit infra annum, dictus princeps vel ille cui noscitur immediate subesse compellet ad satisfactionem competentem et debitam exhibendam, quem tanquam excommunicatum ipse et sui in omnibus evitabunt praeterquam in perceptione servitii quod sibi vel illis exhibere tenetur. Cum igitur vos ex parte una nec non et memoratus princeps ac sui ex altera praescriptam pacem sponte duxeritis acceptandam, et tam ex parte vestra quam sua fuerit nobis humiliter supplicatum ut eamdem dignaremur apostolico munimine roborare, nos vestris et ipsius precibus inclinati, ne negotium possit iterate labyrinthum confusionis immergi, pacem ipsam sive concordiam praedictis episcopo et cardinalibus mediantibus auctoritate nostra provide factam et ultro receptam, gratam et ratam habentes, auctoritate apostolica confirmamus et praecipimus firmiter observari. Ad majorem autem evidentiam saepedictam resignationem Ravenicae, prout exinde confecto authentico continetur, huic nostrae paginae de verbo ad verbum fecimus adnotari. « In nomine Domini. Amen. Ad honorem Dei et sanctae matris Ecclesiae et domini papae Innocentii tertii. Hoc est pactum sive conventio super universis ecclesiis positis sive sitis vel fundatis in Thessalonica usque Corinthum, quod intervenit inter dominum Thomam Dei gratia Constantinopolitanae Ecclesiae patriarcham et archiepiscopos Atheniensem, Larissensem, Neopatrensem et episcopos infra ponendos et barones inferius propriis nominibus declarandos. Renuntiaverunt quidem domini Nameus Roffredus comestabulus regni Thessalonici, Otto de Roccha dominus Athenarum, Guido marchio, Ravanus dominus insulae Nigripontis, Raynerius de Traval, Albertinus de Canosa, Thomas de Stromoncort, comes Bertuldus, Nicolaus de Sancto Omer, Guillelmus de Blanel, Guillelmus de Arsa pro se et hominibus suis et fidelibus et vassalis, in manibus supradicti domini patriarchae recipientis pro Ecclesia nomine domini papae et suo et archiepiscoporum et episcoporum infra dictos terminos positorum et ecclesiarum cunctarum, omnes ecclesias et monasteria, possessiones redditus, mobilia et immobilia bona, et universa jura Ecclesiae Dei, volentes et firmissime promittentes dictas ecclesias et monasteria cum omnibus rebus suis habitis et habendis, et personas in eis positas et ponendas, et claustra ecclesiarum, et servientes et servos et ancillas et homines, et universa suppellectilia et bona libera et absoluta per se successoresque suos, homines, milites, vassallos, fideles, servientes et servos in perpetuum permanere ab omnibus augariis et parangariis, taliis, servitiis et servitutibus universis, excepto acrostico tantum, quod eis debent cuncti sive Latini sive Graeci tam in dignitatibus quam in minoribus officiis et ordinibus constituti propter terras quas tenent ab ipsis, si quas tenent vel tenuerunt, quod tempore captionis civitatis regiae Constantinopolitanae solvebatur a Graecis, et nihil aliud debent et nihil aliud praefati barones per se, successores suos, vassallos, homines, fideles, servientes et servos, sibi in praedictis ecclesiis sive monasteriis vindicare nihil in posterum usurpare, sed si qui ex praedictis clericis tam praelatis quam caeteris ecclesias vel monasteria destruere voluerint, debent quantum eis licuerit repugnare decenter et turbare ne compleant quod nequiter conceperunt. Si qui vero fuerint de clericis Latinis vel Graecis, sive monachis, papatibus vel calogeris, in dignitatibus vel minoribus ordinibus vel officiis constituti, qui dictorum baronum terras detineant et laborent et acrosticum solvere noluerint, termino inter eos statuto, nisi solverint quod tenentur, potestatem habeant nominati barones accipiendi de bonis eorum tantum quod eorum debitum et nihil amplius persolvatur; sed in cunctis absoluti et liberi quantum ad personas et res ipsorum et ecclesiarum quae superabundant debitum perpetuo in posterum perseverent. Haeredes quoque sive filios clericorum sive papatum et uxores eorum non capiant vel detineant vel faciant detineri vel capi quandiu ad mobilia eorum suas poterint extendere manus, sive de eorum mobilibus eis poterit super debiti quantitate satisfieri competenter. Filii quoque laicorum Graecorum sive clericorum seu papatum in baronum servitio juxta morem solitum perseverent, nisi per archiepiscopos vel episcopos vel de eorum licentia fuerint ordinati. Post ordinationem vero eodem privilegio gaudeant quo funguntur clerici in obedientia Romanae Ecclesiae constituti. Si qui vero papatum vel monachorum Graecorum baronum detinuerint et laboraverint terras quae ad ecclesiarum vel monasteriorum non pertineant jura, eodem modo praedictis respondeant dominis quo fecerint laici qui eorum terras detinent et laborant. Alioquin, si praefati barones contra jam dicta venerint vel aliquod praemissorum, post admonitionem per suos excommunicentur praelatos, et tandiu in excommunicatione persistant quandiu de damnis et injuriis canonice satisfecerint irrogatis. Ut autem praemissis fides plenior habeatur, de voluntate et consensu et auctoritate dominorum Thomae patriarchae et imperatoris Henrici Constantinopol. et archiepiscoporum et omnium baronum in praesenti chartula positorum appensa sigilla consistunt, salvis in omnibus domini papae auctoritate, reverentia et honore. Acta sunt haec apud Ravenicam anno Domini 1210, indictione XIII, praesentibus archiepiscopis et episcopis, et electis, et clericis, et militibus, videlicet Heracliensi, Atheniensi, Larissensi, Neopatrensi archiepiscopis, Avallonensi, Fermopilensi, Davaliensi, Zaratoriensi, Castoriensi, Sidoniensi episcopis, Nazariensi, Citrensi electis, de quorum consensu et voluntate et auctoritate sunt praemissa peracta et praesentibus cantore Leonardo, Jacobo presbytero, Henrico, magistro Bonifacio canonico ecclesiae Sanctae Sophiae de Constantinopoli, et priore cruciferorum Bononiae, archidiacono Thebano, decano Davaliensi, domino Arduino et Arnuldo capellanis imperatoris praefati, et praesentibus Guiffredo mareschalco totius imperii Romaniae et Rolandino de Canosa et Rainerio de Gumbulla et Guillelmo de Sarz et Bonuz de Sancto Sepulcro et Gerandino de Gummula et Jacobe de Assesso et Hugone de Settenguen, Albuin de Plunges et Philippo de Mombis et aliis pluribus. Haec autem completa sunt mense Maii die secundo intrante. » Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis et jussionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Signiae secundo Nonas Septembris, pontificatus nostri anno octavo. Moriens Hierosolymorum rex Amalricus anno 1174, regnum Balduino filio reliquit istius nominis quarto, Is vero leprae morbo laborans, uxorem ducere noluit. Sed cum duas haberet sorores, Sybillam et Isabellam, in his quaesivit posteritatem. Primam ergo collocavit Guillelmo cui Longae-spatae cognomen fuit: quae dein, eo mortuo, nupsit Guidoni Luziniano nobili Aquitano. Isabellam, vero, octo tum annorum puellam, despondit Henfredo de Torono nobili Hierosolymitano, filio Henfredi regii constabularii, anno 1180, ut Willelmus Tyrius tradit. Mortuo denique Balduino anno 1185, succedens Sibylla maritum Guidonem nominavit regem. Tandem ista filiabusque ejus in obsidione Acconensi mortuis anno 1191, regnandi jus ad Isabellam transiit. Quod ubi Conrado Montisferrati marchioni, penes quem major ac praecipua auctoritas erat in regno Hierosolymitano, notum fuit, a matre Isabellae patriarchaque Hierosolymorum Heraclio petiit eam sibi conjugem dari. Haud aegre impetratum; tamen etsi proxima consanguinitatis linea conjuncti forent, et tamen etsi Henfredus valde repugnaret, fieri id clamitans contra sacrosanctas connubii leges. Celebrato itaque divortio, Conradus duxit Isabellam, ac mox in regium nomen invasit. Anno demum 1192. Conradus occisus est in oppido Tyrio a duobus Assassinis. Post interfectionem vero praedicti Conradi, inquit Rogerius de Hoveden, uxor illius nupsit Henrico comiti de Campania, nepoti regis Angliae et regis Franciae. Et statim per communem totius exercitus electionem praedictus Henricus est electus in regem terrae Hierosolymitanae. Matrimonium illud approbatum in Occidente non fuit, ut patet ex epistola 75, libri secundi, tum etiam ex epistolis Honorii III quae exstant in quinta compilatione Decretalium lib. II, tit. 5, cap. 5. et apud Odoricum Raynaldum ad an. 1219, in quibus Honorius docet motam fuisse coram se ac pendere adhuc controversiam de natalibus Alaydis reginae Cypri et Philippae uxoris Erardi de Brena, quae erant Henrici et Isabellae filiae. Unde et in Actis illorum temporum cum retractatur controversia de comitatu Campaniae inter Theobaldum fratris Henrici filium et Philippam, quia nuptias Henrici cum Isabella vitio coiisse nonnulli contendebant, cum ad Henrici nomen ventum est, additur, quem ipsa Philippa patrem suum esse dicebat. Ex quo colligitur statum liberorum Henrici fuisse incertum, neque satis constitisse inter Gallos nostros justum fuisse illius matrimonium. Nam si istud constitisset, dubium esse non poterat quin Philippa adire patris haereditatem posset, quando Alaydis, quae Henrici filia natu major erat, haeredem se patris non ferebat, regno Cyprio contenta. Quanquam et ipsa quoque postea litem movit de comitatu Campaniae, quae in initiis regni sancti Ludovici sopita est. Caeterum Theobaldi causam adversus Philippam multa juvabant. Primum, mortuo Henrico, nulla filiarum ejus adivit haereditatem, quae Theobaldo Henrici fratri venit, secundum quod ipse statuerat paulo ante quam in Orientem proficisceretur. Theobaldo vero mortuo, Blancha vidua ejus anno 1211 homagium Philippo Francorum regi praestitit pro comitatibus Campaniae et Briae, investituramque ab eo accepit nomine liberorum suorum. Aliquanto post enixa est filium, cui Theobaldo quoque nomen fuit. Rursum vero Philippus Blancham filiosque ejus agnovit ut legitimos comitum Campaniae successores et haeredes, nullo contra tendente. Res in eo statu mansit donec, anno 1311, Erardus de Brena dominus Rameruci, qui anno proximo in Orientem profectus erat ut favore adjutus Joannis regis Hierosolymitani, cujus consanguineus erat, duceret unam ex filiabus Henrici regis Hierosolymitani, captata dein occasione mortis Alberti patriarchae, qui tum recenter obierat, Philippam sibi junxit, quam vivente Alberto habere non potuerat. Gravem quippe eum adversarium expertus erat Erardus, dicentem non posse Philippam ei nubere cui proxima affinitatis linea conjuncta erat. Ita quippe Albertum edocuerat Innocentius in epistola ad eum scripta, quae est 150 hujus libri, ex relatione Romam e Galliis missa. Quin et illud ipsum ad Joannem regem Hierosolymorum scripsit etiam Ludovicus Philippi Francoruum regis primogenitus, ut postea videbimus. Durante ergo controversia inter Theobaldum et Philippam, matrimonium illud ratum non fuit. Unde in Actis illorum temporum ita vulgo legitur: Erardus de Brena, et Philippa, quae dicitur uxor ejus. Rediit tandem concordia anno 1121 ope et industria Giroldi episcopi Valentini, qui postea fuit Hierosolymorum patriarcha. Tum vero reperio Philippam vocari simpliciter uxorem Erardi, aut Philippam dominam Rameruci, Erardum vero dominum Rameruci. Denique Alaydis regina Cypri anno 1234 jus omne quod habere poterat in comitatibus Campaniae et Briae transtulit in Theobaldum Blanchae filium posterosque ejus. Et sic omnino conquievit magna illa controversia. Ista nos collegimus ex historicis illorum temporum et ex certissimis monumentis quae exstant in antiquis chartulariis comitum Campaniae: quorum unum exstat Parisiis in camera computorum, aliud in bibliotheca regia, tertium in Colbertina. Hinc ergo descripsimus vetera monumenta quae sequuntur. INNOCENTIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri patriarchae Hierosolymitano, salutem et apostolicam benedictionem. Cum olim ex parte dilectae in Christo filiae nobilis mulieris Blanchae comitissae et Theobaldi nati ejus comitis Campaniae nostro fuisset apostolatui reseratum quod nobilis vir Erardus de Brena in partes Hierosolymitanas accesserat ut unam de filiabus bonae memoriae Henrici comitis Campaniae acciperet in uxorem, quae ipsum dicitur in eo consanguinitatis gradu attingere quod, secundum sanctorum Patrum statuta, legitime nequeunt copulari, cum inclytae recordationis Ludovicus Grossus rex, proavus videlicet comitis supradicti, frater exstiterit Florii, cujus pronepos est Erardus, quod, ut asseverant, satis est in Galliarum partibus manifestum, et ipsi, si necesse fuerit, parati erant in eisdem partibus id probare, nos, quia satius est in hujusmodi ante tempus occurrere quam remedium mendicare post tempus, bonae memoriae praedecessori tuo et venerabili fratri Tyrenensi archiepiscopo nostris dedimus litteris in praeceptis ut sub poena excommunicationis, appellatione postposita, inhiberent hujusmodi contrahi copulam inter eos, ne scandalum oriretur ex eo ex quo debebat utilitas provenire. Ipsi vero, sicut praefata comitissa et filius suus nobis intimare curarunt, receptis litteris hujusmodi prohibitionem fecere privatim, sed non processerunt ad eamdem publice ac solemniter faciendam, cum interim praedecessor jam dictus rebus fuerit humanis exemptus. Cum igitur tibi constet, ut dicunt, per dictos praedecessorem tuum et archiepiscopum jam factam fuisse prohibitionem praedictam, et ministros Christi, qui veritas est, deceat veritati testimonium perhibere, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus, si est ita, litteras tuas in testimonium tuum super hoc concedas eisdem. Tu denique, frater patriarcha, super te ipso et credito tibi grege taliter vigilare procures, exstirpando vitia et plantando virtutes, ut in novissimo districti examinis die coram tremendo judice, qui reddet unicuique secundum opera sua, dignam possis reddere rationem. Datum Laterani, X Kalend. Martii, pontificatus nostri anno septimo decimo. INNOCENTIUS, etc. venerabili fratri Caesariensi archiepiscopo et dilectis filiis priori Dominici sepulcri et cantori Acconensi, salutem et apostolicam benedictionem. Cum olim ex parte dilectae in Christo filiae nobilis mulieris Blanchae comitissae ac Theobaldi nati ejus comitis Campaniae nostro fuisset apostolatui reseratum quod nobilis vir Erardus de Brena in provinciam Hierosolymitanam accesserat ut unam de filiabus clarae memoriae Henrici comitis Campaniae acciperet in uxorem, quae ipsum dicitur in eo consanguinitatis gradu attingere quod, secundum sanctorum Patrum statuta, legitime nequeunt copulari, cum inclytae recordationis Ludovicus rex Grossus, proavus videlicet comitis supradicti, frater exstiterit Florii, cujus pronepos est Erardus, quod, ut asseverant, satis est Galliarum partibus manifestum, et ipsi, si necesse foret, parati erant in eisdem partibus id probare, nos, quia satius est in hujusmodi ante tempus occurrere quam remedium mendicare post tempus, bonae memoriae Hierosolymitano patriarchae ac venerabili fratri nostro Tyrenensi archiepiscopo nostris dedimus litteris in praeceptis ut sub poena excommunicationis, appellatione postposita, inhiberent hujusmodi contrahi copulam inter eos, ne scandalum oriretur ex eo ex quo deberet utilitas provenire. Ipsi vero, sicut praefata comitissa et filius ejus nobis intimare curarunt, receptis litteris nostris hujusmodi prohibitionem fecere privatim, sed non processerunt ad eamdem publice ac solemniter faciendam, cum interim patriarcha praedictus rebus fuerit humanis exemptus. Ne igitur ad hujusmodi copulam aspirantes excusationem assumere valeant in peccatis, discretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus sub poena praedicta, occasione qualibet et excusatione ac appellatione cessantibus, infra quindecim dies post susceptionem praesentium publice inhibere curetis hujusmodi contrahi copulam inter eos, facientes in ecclesiis et locis in quibus videritis expedire inhibitionem praedictam solemniter publicari. Quod si non omnes, etc. tu ea, frater archiepiscope, cum eorum altero nihilominus exsequaris. Tu denique, frater archiepiscope, super te ipso, etc. Datum Laterani, X Kal. Martii, pontificatus nostri anno septimo decimo. Sanctissimo in Christo Patri et domino INNOCENTIO, Dei gratia summo pontifici, frater GAUFRIDUS, thesaurarius domus Templi, pedum sanctitatis apostolicae pulvis exiguus, se ipsum ad pedes, cum osculo eorumdem. Sciat vestrae sanctitatis superexcellens pietas me libertatis apostolicae litteras accepisse super negotio domini Erardi dominaeque Philippae, ipsasque domino patriarchae Hierosolymitano Alberto bonae memoriae et archiepiscopo Tyrenensi humiliter reddidisse. Ipsi vero auctoritate apostolica convocatis domino rege praedictoque Erardo, utrique divisim et separatim sub poena excommunicationis inhibuerunt ne iste consentiret vel alter contraheret matrimonium in vestris litteris denegatum. Ad haec, dominus patriarcha Tyrenensem archiepiscopum ad dominam Philippam direxit in regis palatio, qui eidem auctoritate sua et apostolica poena prohibuit sub eadem. His autem omnibus exsecutis, mihi pedum vestrorum pulveri duo supradicti domini, patriarcha videlicet et archiepiscopus, prout ex mandato sedis apostolicae habuerunt et exsecuti fuerunt, exponere penitus curaverunt. Dictus vero Erardus non multo post, ut contumax et rebellis ductus, ut opinor, non bono spiritu, contra prohibitionem apostolicam et sententiam in factores vel consentientes huic matrimonio promulgatam, cum dicta domina contraxit Philippa matrimonium inde Veneris clandestinum et occultum. Quocirca coram sanctitatis apostolicae clementia hujus rei provise habui veritati testimonium perhibens, quantum scio, explico et ostendo, paternae pietati significans cum omni supplicatione ut quod super hoc viderit faciendum paterna sanctitas provideat et disponat. Excellentissimo et charissimo consanguineo suo JOANNI, Dei gratia illustri regi Hierosolymitano, LUDOVICUS, domini regis Franciae primogenitus, salutem et sinceri amoris constantiam. Scire vos volumus quod consuetudo antiqua et per jus approbata talis est in regno Franciae, quod nullus ante viginti et unum annos potest vel debet trahi in causam de re quam pater ejus teneret sine placito cum decessit. Hujus igitur ratione consuetudinis charissimus dominus et genitor noster et nos statuimus et concessimus charissimae amissae nostrae comitissae Trecensi et Theobaldo filio ejus, praesentibus et audientibus vobis ipsis, quod si filiae comitis Henrici vel aliqui pro ipsis vellent praedictum Theobaldum vel matrem ejus in causam trahere de terra quam pater ejus tenuit, nos non audiremus inde verbum donec idem Theobaldus haberet viginti et unum annos, nec ipsum vel matrem ejus in antea in causam trahi permitteremus; praecipue cum de testimonio multorum nobilium virorum, quibus fidem bene adhibere debemus, bene constet quod charissimus quondam consanguineus noster comes Henricus, cum vellet Hierosolymam proficisci, totam terram suam dimisit et dedit fratri suo Theobaldo quondam comiti Trecensi, si ipsum comitem Henricum de transmarinis partibus contingeret non redire. Ad haec, nullo modo volumus quod Erardus de Rameruco filiam comitis Henrici habeat in uxorem, sed id fieri modis omnibus prohibemus; quia, si fieret, contra nos fieret. Et praeterea dictum est nobis quod in eo gradu consanguinitatis se attingunt quod non possunt nec debent legitime copulari. Actum apud Compendium, anno 1214, mense Martio. Reverendo Patri ac domino suo charissimo INNOCENTIO, Dei gratia summo pontifici, PHILIPPUS, eadem gratia Francorum rex, salutem et debitam in Christo reverentiam. Noverit paternitas vestra quod nos cum dilecta et fideli nostra Blancha comitissa Campaniae per concilium baronum nostrorum et per consuetudinem in regno Franciae hactenus approbatam tales conventiones fecimus et habemus. Videlicet quod si aliquis dictam comitissam vel dilectum et fidelem nepotem nostrum Theobaldum comitem Campaniae filium ejus in causam traheret super comitatu Campaniae et Briae vel eorum altero, nos non audiremus inde clamorem nec placitum teneremus donec idem Theobaldus compleverit vicesimum primum annum, et quod dicta comitissa habeat tutelam filii sui et dictorum comitatum usque ad terminum supradictum, et tam ipsa quam ipse filius ejus interim. . . . . que possideant et teneant pacifice comitatum. Cum igitur secundum praedictam consuetudinem nullus possit vel debeat in causam trahi de re quam pater ejus teneret sine placito cum decessit, antequam compleverit vicesimum primum annum, paternitatem vestram rogamus et attente requirimus quatenus praedictam consuetudinem et conventiones praedictas praefatis comitissae et comiti auctoritate apostolica confirmare velitis. Actum Parisius, anno Domini 1214, mense Martio. INNOCENTIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri episcopo Carnotensi et dilectis filiis abbati Sanctae Genovefae et priori Sancti Martini de Campis Parisiensis, salutem et apostolicam benedictionem. Cum nostris dudum fuisset auribus intimatum quod Erardus de Brena Hierosolymitanas partes adierat ut sibi duceret in uxorem unam de duabus filiabus Henrici quondam Trecensis comitis procreatis de illegitima copula quam cum filia regis Hierosolymitani, ad quam regnum spectabat, contraxerat idem comes, quae antea modo simili Conrado quondam marchioni Montisferrati copulata fuerat per incestum, propter quod gravis poena peremit utrumque, per hoc intendens Erardus praedictus sibi comitatum Trecensem et aliam terram pertinentem ad eumdem quondam comitem vindicare, quoniam intelleximus quod illa ipsum proxima linea consanguinitatis attingit, fecimus ei ex parte nostra per sanctae memoriae Albertum Hierosolymimitanum patriarcham solemniter interdici ne praesumeret cum illa contrahere, cum mandaverimus testes recipi super linea consanguinitatis praedictae, ut redderemur de impedimento legitimo certiores. Ipse vero post praedicti obitum patriarchae, captata successoris absentia, non est veritus eam sibi clandestine copulare, ambitiosa cupiditate caecatus, cum non sit filia primogenita, quae utcunque succederet si jus haberet alterutra succedendi. Et cum idem nuper cum multis aliis applicuisset Gaietam, caeteris ad nostram praesentiam accedentibus, ipse tanquam conscius male sibi nostrum declinavit aspectum, cursu concito ad Januensem navigans civitatem, ut opportunitate adepta quantocius transalpinans, contra dilectum filium nobilem virum Theobaldum Trecensem comitem suscitet schisma, si possit, non solum in grave scandalum regni Franciae, verum etiam in grande dispendium terrae sanctae. Sed speramus in Domino et in potentia virtutis ipsius quod ejus machinatio non poterit praevalere, cum et charissimus in Christo filius noster Philippus rex Francorum illustris per suas nobis litteras intimarit quod cum praefatum Theobaldum ad suum comitatum remisit, per privilegium sibi regale concessit, quod auctoritate petiit apostolica confirmari. ut usque ad legitimam ejus aetatem nullam de his contra ipsum querelam audiret. Unde nos volentes imminentibus periculis obviare, venerabilibus fratribus nostris archiepiscopis et episcopis per regnum Franciae constitutis olim dedimus nostris litteris in praeceptis ut dictum Erardum, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, per ecclesiasticam censuram compescerent, si forte occasione praescripta praesumeret malignari. Consulibus etiam et populo Januensibus districte dedimus in praeceptis ut cum dictus Erardus, sicut nostris fuit auribus intimatum, moram faciat apud ipsos, ut juxta iniquitatem conceptam ipsorum fretus auxilio intendat, si poterit, arcum suum, ipsi eidem intendere volenti malignitati praedictae omnino suum subtrahant auxilium et favorem, sicut charam habent apostolicae sedis gratiam et Dei ac nostram, terrae sanctae ac regis Franciae volunt offensam et dispendium evitare, attentius praecaventes ne si forsan, quod absit! inventi fuerint tantae iniquitatis fautores, tunc facile non possint poene consortium, ut nunc culpae participium, declinare. Nos autem hujus rami male pullulantis radices debilitare volentes, dilectis filiis abbati Sancti Andreae de Sexto et Sancti Theodori et Sanctae Mariae de Albaria prioribus Januensis dioecesis dedimus in mandatis ut si quos ex ipsis culpabiles invenerint in hoc facto, per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, cessare a sua praesumptione compellant. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta districte praecipiendo mandamus quatenus cum, sicut creditur, tota illius Erardi circa hoc versetur intentio ut aliquibus sibi ascitis complicibus et fautoribus comparatis, praefatum comitem molestet, si poterit et offendat, de terra sua cupiens aliquid sibi subripere, sicut praedo in insidiis latitando, vos auctoritate nostra suffulti, si quos in Senonensi provincia inveneritis qui praedicto Erardo super hoc inique praesumpserit impendere auxilium vel favorem, ab hujusmodi praesumptione cessare, appellatione remota, per censuram ecclesiasticam compellatis. Volumus enim malis obviare principiis, nec per negligentiam vires sumant seu per insolentiam invalescant. Quod si non omnes iis exsequendis potueritis interesse, tu, frater episcope, cum eorum altero ea nihilominus exsequaris. Datum Laterani, III Non. Februarii, pontificatus nostri anno octavo decimo. In eumdem modum scriptum est episcopo Cabilonensi, et abbati Cisterciensi et priori de Vergiaco Cabilonensis et Eduensis dioecesum in Lugdunensi provincia, etc. ut in alia per totum. In eumdem modum episcopo Cabilonensi, et abbati Sancti Joannis in Vineis, et decano Suessionensi, in Remensi provincia, etc. ut in prima per totum. INNOCENTIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus archiepiscopis et episcopis per regnum Franciae constitutis, salutem et apostolicam benedictionem. Olim cum ageretur coram nobis in publico consistorio de quadam incestuosa copula quae contracta fuerat in Hispania, pronuntiasse meminimus, praesente clericorum et laicorum multitudine copiosa, quod sicut in Syria una fuerat incestuose copulata duobus, sic in Hispania unus sibi duas copulaverat per incestus. Et quidem peccatum quod fuerat in Oriente commissum graviter est punitum, quia Conradus marchio Montisferrati gladio et Henricus comes Trecensis praecipitio perierunt, qui filiam regis Hierosolymitani, ad quam regnum spectabat, sibi praesumpserant illegitime copulare. Unde illorum exemplum alium debuerat deterrere ne similem culpam in Occidente committeret; qui forsan idcirco poenam similem non incurrit, quia poenitens de commissis, utramque a suo consortio separavit. Nuper autem cum nostris fuisset auribus intimatum quod Erardus de Brena Hierosolymitanas partes adierat ut unam de duabus filiabus praefati comitis, quas de tali copula procreaverat, sibi duceret in uxorem, ut comitatum Trecensem et aliam terram ad eumdem quondam comitem pertinentem sibi occasione hujusmodi vindicaret, quoniam intelliximus quod illa ipsum proxima linea consanguinitatis attingit, fecimus ei ex parte nostra per sanctae memoriae Albertum Hierosolymitanum patriarcham solemniter interdici ne praesumeret cum illa contrahere, cum mandaverimus testes recipi super linea consanguinitatis praedictae, ut redderemur de impedimento legitimo certiores. Ipse vero post praedicti obitum patriarchae, captata successoris absentia, etc., ut in superiore usque aspectum, sed concito cursu Januam navigavit, ut celeriter transalpinans, etc., usque querelam audiret. Volentes igitur imminentibus periculis obviare, universitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus dictum Erardum, si forte occasione praescripta praesumeret malignari, vos Deus habentes prae oculis, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, per censuram ecclesiasticam compescatis, mandatum apostolicum taliter impleturi quod de diligentia studiosa mereamini commendari. Datum Ferentini, secundo Kal. Augusti, pontificatus nostri anno octavo decimo. INNOCENTIUS, etc., venerabili fratri episcopo Suessionensi et dilectis filiis Cluniacensi et Longipontis abbatibus, Masticonensis et Suessionensis dioecesum, salutem et apostolicam benedictionem. Querelam nobilis mulieris Blanchae comitissae Campaniae pro nobili viro Theobaldo nato suo pupillo comite Campaniae recipimus continentem quod Erardus de Brena et Philippa illegitima filia quondam Henrici comitis Campaniae ipsum et sua molestare nituntur, moliente praedicta Philippa in terra quam possidet idem comes succedere occasione incestuosae copulae quam mater ipsius Philippae cum praedicto comite, alio etiam legitimo viro vivente, contraxit, ex qua non sine duplici nota progenita, cum manifestum habeat defectum natalium, successionis titulum non meretur. Volentes autem in causa natalium publicam exhiberi justitiam, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus comitissae pro filio suo et praedictis Erardo et Philippae ex parte nostra praecipiatis expresse quod usque ad terminum competentem, quem vos eis peremptorium assignetis, per se vel procuratores idoneos nostro se conspectui repraesentent, ut, auditis et plenius intellectis quae fuerint hinc inde proposita, utrum ipsa Philippa ex copula praedicta suscepta illegitima debeat reputari, justo judicio declaretur. Caeterum cum successionis causa ex ista dependeat, ne forte negotium confundi contingat, terram praedictam in statu in quo nunc esse dignoscitur conservetis, molestatores interim per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo. Datum Perusii, XIII Kal. Junii, pontificatus nostri anno nono decimo. Universis Christi fidelibus ad quos praesentes litterae pervenerint, R. Arremarensis monasterii, O. Quinciaci, et G. Vallislucentis dicti abbates, salutem et sinceram in Domino dilectionem. Universitati vestrae notum facimus et testificamur quod nos de mandato venerabilis Patris Roberti tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyteri cardinalis, apostolicae sedis legati, recepimus testimonium virorum nobilium Simonis de Corpalais, Petri de Bauveoir et Guidonis Gasteble juratorum quod inter nobilem domicellam filiam bonae memoriae comitis Henrici et Erardum de Rameruco tanta et talis est parentela quod inter eos non potest nec debet matrimonium celebrari. Hujus autem parentelae lineam computaverunt tali modo, quod rex Franciae qui cognominatur Grossus rex fratrem habuit nomine Florium. Hujus Florii filia fuit Isabellis de Nangies. Hujus Isabellae filia fuit domina de Venisiaco, mater praefati Erardi. Ex alia parte Grossi regis filius, Ludovicus rex. Regis Ludovici filia fuit comitissa Maria; comitissae Mariae filius fuit comes Henricus, pater praefatae domicellae. In testimonium igitur eorum quae in nostra praesentia testificati sunt praesentes litteras emisimus sigillorum nostrorum munimine roboratas. Actum anno Verbi incarnati 1213, mense Julio. ROBERTUS, servus crucis Christi, miseratione divina tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyter cardinalis, apostolicae sedis legatus, universis Christi fidelibus praesentes litteras inspecturis, salutem et sinceram in Domino charitatem. Noverit universitas vestra quod plures nobiles viri juramento interposito testificati sunt coram nobis quod inter nobilem domicellam filiam quondam inclytae recordationis comitis Henrici, qui decessit in partibus transmarinis, et Erardum de Brena tanta est consanguinitas quod inter eos non potest nec debet matrimonium celebrari. Lineam autem hujus consanguinitatis computant hoc modo: Grossus rex fratrem habuit nomine Florium. Hujus Florii filia fuit Elisabeth de Nainville. Cujus Elisabeth filia fuit domina Venisiaci. Hujus dominae Venisiaci filius est praefatus Erardus. Ex alia parte, Grossi regis filius fuit rex Ludovicus. Regis Ludovici filia fuit comitissa Maria. Comitissae Mariae filius fuit comes Henricus praedictus, pater domicellae praefatae. Datum Meleduni, anno gratiae 1213, mense Augusto. Universis praesentes litteras inspecturis, ROBERTUS, servus crucis Christi, divina miseratione tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyter cardinalis, apostolicae sedis legatus, salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod nos, habito virorum prudentium consilio, adjunctis etiam nobis venerabilibus fratribus H. Suessionensi et G. Meldensi episcopis et aliis bonis viris, audivimus testes, et eorum depositiones sub nostro et dictorum episcoporum sigillis inclusimus. Audivimus autem eos super his articulis nobis expressis, scilicet quod comes Henricus, iturus ultra mare, terram suam fecit jurari Theobaldo fratri suo si non rediret de partibus transmarinis et de pertinentibus ad hoc, et quod regina Hierosolymitana per marchionem ablata fuit per violentiam Umfredo de Thorun viro suo, et, eodem Umfredo adhuc vivente, habuit eam comes Henricus post mortem marchionis, et de pertinentibus ad hoc. Hoc autem fecimus quia de morte quorumdam ex illis testibus, qui erant senes, poterat merito timeri, et de longa absentia aliorum, et propter guerras et propter alia pericula quae imminebant et poterant imminere et propter negotii qualitatem. Hi sunt autem testes: Guido de Dampetra vir nobilis juratus dixit quod non interfuit quando comes Henricus fecit jurari terram fratri suo comiti Theobaldo, audivit tamen dici. Requisitus de causa Henrici, quomodo habuit reginam, respondit quod vivebat Umfredus prior ejus maritus quando cum ea contraxit: qui Umfredus eam in matrimonio tenuerat per tres annos et amplius. Et adjunxit quod audivit praefatum Umfredum conquerentem saepe per exercitum de eo quod uxor sua erat ablata a marchione. Et adjecit quod quando Umfredus tenuit eam tanquam uxorem, ipsa erat ducem et octo annorum. Et hoc totum vidit in obsidione Accon et in Tyro, testificatus etiam quod fama publica erat in exercitu quod ipsa uxor erat Umfredi. Et hoc idem bene sciebat ipse comes. Et adjunxit quod comes fuit in auxilium eorum qui rapuerunt eam, et ipse comes adduxit eam cum aliis ut traderetur marchioni. Et hoc fuit factum apud Accon. Nobilis vir Odardus marescallus Campaniae juratus dixit idem quod Guido de terra jurata. De Umfredo autem, an viveret quando comes cum ipsius uxore contraxit, idem. De conquestione Umfredi idem dixit, et adjecit quod praesente comite et coram multis baronibus repetebat idem Umfredus sibi restitui uxorem suam per os domini Reginaldi de Tabaria, et fere omnes comminati sunt ipsi Umfredo dicentes: « Domine, vultis vos ut nos omnes pereamus in exercitu fame propter vos solum. Melius est ut domina tradatur alicui bono viro qui regat exercitum, ne fame pereat. » De aetate, loco et aliis idem quod primus. Adjecit etiam quod tres filiae illius reginae natae fuerunt, vivente Umfredo. Iste nuntius fuit ad impetrandum illud matrimonium marchioni; et nuntiavit quod nisi hoc fieret, exercitus fame periret. Guido de Capis juratus dixit quod praesens fuit apud Sezanniam quando comes Henricus fecit jurari terram Theobaldo fratri suo. Nam et ipse juravit. De vita Umfredi et loco ablationis, de aetate, idem cum praedictis. Et dixit quod fere exercitus clamans conquerebatur: « O quantum flagitium commissum est in exercitu quod abstulerunt Umfredo uxorem suam per violentiam! » aliis dicentibus quod factum fuit pro meliorando foro exercitus per marchionem. Et adjunxit quod nec audivit, nec credit quod unquam factum fuerit divortium per Ecclesiam inter Umfredum et reginam uxorem suam. Petrus Turkinus nobilis vir dicit idem quod Guido de Capis de juratione terrae, et quod credit se ipsum jurasse. De vita Umfredi et aetate reginae et loco ablationis idem quod alii. Willelmus comes Jonviniacensis juratus de juratione terrae et vita Umfredi idem quod primus. De aliis nihil scit nisi de auditu. Tamen adjecit quod audivit magnum clamorem saepe fieri per exercitum de eo quod Umfredus perdidit tam turpiter uxorem suam ei per violentiam ablatam. Hugo de Sancto Mauritio juravit et dixit de juratione terrae idem quod Guido de Capis. De vita Umfredi, aetate reginae, de conquestione Umfredi quam fecit ubique pro uxore sua ablata, idem per omnia quod Guido de Capis. Et adjecit quid in eodem tentorio fuit cum Umfredo quando ab alio tentorio vicino fuit uxor ejus violenter ablata, et dixit ei Umfredus: « Domine Hugo, timeo ne illi qui sunt cum uxore mea faciant illam dicere aliquid diabolicum. » Et tunc venit quidam miles suus dicens ei: « Ecce illi abducunt uxorem tuam. » Et cum ipse Umfredus insequeretur eam, dixit illi: « Domina, non est haec recta via ad hospitium tuum; redeas ad me. » At illa submisso capite in aliam viam se convertit. In omnibus aliis concordat cum Guidone de Capis. Robertus de Miliaco vir nobilis juravit et dixit idem de juratione terrae; de vita Umfredi, de loco ablationis, idem quod Guido de Capis. De aetate idem quod alii; nec credit nec audivit quod unquam factum divortium fuerit inter Umfredum et reginam uxorem suam. Dominus Rogerius de Sancto Karauno juravit et dixit de juramento terrae, de vita Umfredi, de aetate reginae, idem quod G. de Capis, et audivit barones saepe dicentes: « Umfredus nihil valet ad regnum tenendum. » Et ideo dicebant: « Auferamus ei uxorem suam et demus eam marchioni, qui bene reget regnum, et faciet bonum forum per exercitum. » De conquestione Umfredi idem quod alii. Lambertus de Barro juratus dixit idem de juramento terrae quod Guido de Capis, excepto quod tunc apud Sezanniam non juravit. De aliis nihil scit. Omnes istis concordant in hoc, praeter Robertum, quod dicebatur publice per exercitum quod propter peccatum illud, scilicet quia ablata erat Umfredo uxor sua, multa mala evenerunt exercitui, videlicet quod die nuptiarum multi milites et alii homines capti sunt a Saracenis et occisi, in modico tempore succedente ipse marchio ab Assacinis interfectus est, et ipse comes Henricus, postquam contraxit cum ea, similiter a fenestra corruit et mortuus est. Nos igitur attendentes praedictas rationes et utilitatem regni et totus Ecclesiae Gallicanae, et pro bono pacis in posterum melius conservandae, communicatio etiam prudentum et virorum religiosorum consilio, de auctoritate legationis nostrae volumus ut attestationes istae vim ac fidem habeant, quando necesse fuerit, ac si essent auditae post litem inchoatam, et ipsas eadem auctoritate ad hanc virtutem habendam confirmamus. Actum anno gratiae 1200, tertio decimo, mense Octobri. Universis Christi fidelibus praesentes litteras inspecturis, frater A. dictus abbas Prulliaci, in Domino salutem. Noverit universitas vestra quod venerabilis pater Robertus Dei providentia tituli Sancti Stephani in Coelio monte presbyter cardinalis, apostolicae sedis legatus, mandavit nobis per litteras suas ut praeciperemus dilecto fratri Gerardo Aventato monacho nostro quatenus interposito sacramento perhiberet testimonium veritati super eo quod a nobis esset requisitus de parentela quae est inter nobilem domicellam Philippam filiam quondam inclytae recordationis comitis Henrici, qui decessit in partibus transmarinis, et Erardum de Brena. Qui vocatus coram nobis, tactis sacrosanctis reliquiis cum juramento parentelam Erardi praenominati et domicellae praefatae ad inquisitionem nostram per sacramentum quod fecerat taliter enarravit. Grossus et Florius fuerunt fratres. Hujus regis qui cognominabatur Grossus filius fuit Ludovicus rex qui sepultus est apud Sanctum Portum. Hujus regis Ludovici filia fuit comitissa Maria. Comitissae Mariae filius fuit praefatus comes Henricus, pater praedictae domicellae. Ex alia parte, de Florio exiit Ysabiaus. Mater fuit Aalaidis dominae Venisiaci. Aalaidis domina Venisiaci mater est praedicti Erardi. In cujus rei memoriam praesentes litteras fecimus sigilli nostri charactere consignatas. Actum Prulliaci anno gratiae millesimo ducentesimo tertio decimo, in festo Assumptionis beatae Mariae virginis. HONORIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus archiepiscopis et episcopis per regnum Franciae constitutis, salutem et apostolicam benedictionem. Anima nostra turbata est valde, ac impletus amaritudine venter noster, conturbataque sunt viscera nostra, et lumbi nostri dolore repleti, quoniam filii venerunt usque ad partum, et ecce virtus videtur deficere pariendi et efflorere cui benedixerat Dominus ager satus exhortationis apostolicae semine ante messem. Leviathan enim sanctificatis Domini, qui super montem caliginosum signum levaverunt, ut redderent Aegypto et habitatoribus ejus malum quod fecerunt in Sion et Hierusalem in conspectu Domini Dei nostri, iter rectum per anfractus ut serpens tortuosus distorsit et obseravit ut vectis, coram eis ponens offendiculum quo impingant et convertantur retrorsum. Attendite igitur et videte si sicut dolor noster est dolor, cum exercitus ad obsequium Domini praeparatus tanto studio et labore, passagio imminente, quasi regione albescente ad messem, astutia diabolica retrorsum videatur converti, ne ascendant in palmam et colligant fructus ejus, quodque nos magis monet ac turbat, vos videntes hoc malum, non solum non habeatis, sicut dicitur, ex hoc luctum, et eidem nequaquam, prout ad vestrum officium pertinet, obvietis, verum etiam, sicut accepimus, quidam vestrum tanto malo incentivum potius tribuunt et fomentum. Olim sane felicis recordationis Innocentius papa praedecessor noster volens imminentibus periculis obviare, audito quod Erardus de Brena, cui per sanctae memoriae Albertum Hierosolymitanum patriarcham solemniter fecerat interdici ne cum Philippa, quam comes quondam Henricus de copula incestuosa susceperat, contrahere praesumeret, cum, sicut acceperat, eadem ipsum proxima consanguinitatis linea contingeret, et ipse praedecessor noster mandaverit testes recipi super consanguinitate praedicta, cupiditate ambitiosa caecatus eamdem Philippam sibi clandestine copularat, et de partibus rediens transmarinis, in regnum Franciae festinaret accedere, ut, si posset, schisma contra dilectum filium nobilem virum Theobaldum Campaniae comitem suscitaret, non solum in grave scandalum regni ejusdem, verum etiam in grande dispendium terrae sanctae, apostolicis vobis dederit litteris in praeceptis ut dictum Erardum, Deum habentes prae oculis, sublato cujuslibet contradictionis et appellationis obstaculo, per censuram ecclesiasticam compescere curaretis, si forte occasione praescripta praesumeret malignari; cujus nos vestigiis inhaerentes, ne hujusmodi occasione posset ejusdem terrae sanctae impediri succursus, contra dictum Erardum et eamdem Philippam nuper vobis praeceptum simile recolimus direxisse. In generali quoque concilio, quoniam ad crucis negotium exsequendum est permaxime necessarium ut principes populi Christiani ad invicem pacem observent, provida fuit deliberatione statutum ut saltem per quadriennium in toto orbe Christiano pax generaliter servaretur, ita quod per Ecclesiarum praelatos discordantes reducerentur ad plenam pacem aut firmam treugam inviolabiliter observandam, et qui acquiescere forte contemnerent, per excommunicationem in personas et interdictum in terras arctissime cogerentur; nisi tanta esset injuriatorum malitia quod ipsi tali non deberent pace gaudere. Licet igitur dictus Erardus cum complicibus et coadjutoribus suis, sicut ex litteris dilecti filii nobilis viri Odonis, ducis Burgundiae crucesignati, nobis innotuit, terram comitis memorati nuper hostiliter intrans, quasdam villas incendio devastarit, et mercatores euntes ad nundinas in strata publica fuerit depraedatus, eumdem comitem et terram suam infestare non cessans, quanquam dilecta in Christo filia Blancha comitissa mater ipsius comitis, quae ballium gerit ejusdem, parata sit secundum approbatam regni Franciae consuetudinem stare juri, vos tamen tam praeceptum ejusdem praedecessoris nostri et nostrum quam constitutionem praefati concilii surdis auribus transeuntes, non tantum praedicti Erardi et fautorum ipsius temeritatem et malitiam, sicut dicitur, compescere non curatis, sed et quidam vestrum, quod grave gerimus et molestum, omissa pontificalis officii gravitate, ambulantes secundum carnem et luctum viarum Sion ducentes pro nihilo, eidem auxilium tribuunt et favorem, qui, ut de praedictis rationibus taceamus, ratione homagii quod receperunt ab eo, deberent eumdem comitem defensare. Adjunxit etiam idem dux quod nisi huic morbo citius apponatur remedium, plusquam credatur terrae sanctae impedietur succursus, eo quod ex hujusmodi guerra non ipsius et suorum duntaxat, qui, sicut asserit, propter hoc etiam de partibus transmarinis rediret ad propria festinanter, cum tum ratione hominii quo idem comes tenetur astrictus, tum propter juramentum quod ipse de illo juvando pro viribus praestitit, tum propter necessitudinem sanguinis, eidem ullatenus deesse non possit, et dictus comes defensionem et auxilium debitum instanter postulet ab eodem, voti exsecutio retardatur, verum etiam omnium baronum regni Franciae, qui affixerunt suis humeris signum crucis, et qui adhuc ad ipsum habent in proposito faciendi, quoniam guerra ista plures quam aestimetur involvet, et pecunia pro votorum exsecutione parata in expugnationem hostium crucis Christi consumetur in interitionem populi Christiani dextras in sua viscera convertentis. Ecce quomodo astutia Satanae laetitiam afferre nititur Philisthaeis, quasi percussoris eorum comminuta sit virga, dum ii qui signum levaverant contra eos, a via in invium declinando fiunt in adjutorium filiis Loth, eis videlicet qui disponentes adversus Dominum testamentum dicunt: Haereditate possideamus sanctuarium Dei nobis . Nos igitur, qui ex hoc tacti sumus dolore cordis intrinsecus, et de tanto scandalo urimur vehementer, illius volentes, prout ad nostrum officium pertinet, versutiis obviare, qui laetatur cum male fecerit et in pessimis rebus exsultat, ne modico malignitatis fermento tota massa eorum qui de regno Franciae ad obsequium Jesu Christi facta est quasi nova conspersio corrumpatur, sed in azymis sinceritatis et veritatis potius epulando reddat Domino vota sua, fraternitati vestrae per apostolica scripta firmiter praecipiendo mandamus quatenus Deum habentes prae oculis, gratia, odio ac timore postpositis, contra eorumdem Erardi et Philippae praesumptionem malignam juxta praedecessoris nostri mandatum et nostrum taliter sine morae dispendio procedatis, quod zelum habere videamini terrae sanctae, cujus ex hujusmodi temeritate auxilium impeditur, et expiasse nihilominus inobedientiam quae dicitur praecessisse per obedientiam subsecutam, ac nos vobis scribere durius non cogamur, qui habemus in promptu omnem inobedientiam vindicare, spiritualibus armis et Deo potentibus militantes. Datum Laterani, VI Non. Maii, pontificatus nostri anno primo. In eumdem modum scriptum est episcopo Silvanectensi et abbati Sanctae Genovefae et priori Sancti Martini de Campis, verbis competenter mutatis, usque Domino vota sua, discretioni vestrae per apostolica scripta firmiter praecipiendo mandamus quatenus Deum habentes prae oculis, gratia, odio ac timore postpositis, dictos Erardum et Philippam nec non et fautores eorum ut ab infestatione praedicti comitis et terrae suae et suorum ob Christi reverentiam desistentes, firmam treugam inviolabiliter observandam usque ad tempus in praedicto concilio diffinitum ineant cum eodem, monitione praemissa per excommunicationis sententiam in personas et interdictum in terras eorum, sublato appellationis obstaculo, sine morae dispendio compellatis, praesertim cum comitissa praefata parata existat pro eo ubi debuerit secundum consuetudinem regni ejusdem ipsis justitiae plenitudinem exhibere. Et quoniam saepe contingit quod illis praebet temporalis vexatio intellectum quos a malis non retrahit amor Dei nec ecclesiastica censura compescit, illustrem regem Francorum moneatis prudenter et efficaciter inducatis, ut tactus injuria Jesu Christi, cujus ex praesumptione hujusmodi negotium impeditur, eorumdem Erardi et Philippae ac fautorum ipsorum malignitatem temerariam tradita sibi coelitus potestate compescat; in hoc Deo potius quam homini serviendo. Taliter autem sine dilatione mandatum apostolicum exsequi procuretis quod zelus terrae sanctae vos comedere videatur, et reprehendi de negligentia non possitis, sed de diligentia potius commendari. Quod si non omnes iis exsequendis potueritis interesse, tu, frater episcope, cum eorum altero ea nihilominus exsequaris. Datum, ut in alia. HONORIUS, etc. venerabili fratri episcopo Catalaunensi et dilectis filiis sancti Joannis in Vineis et Vallis secretae Praemonstratensis ordinis Suessionensis dioecesis abbatibus, salutem et apostolicam benedictionem. Dilecta in Christo filia nobilis mulier Blancha comitissa et dilectus filius nobilis vir Theobaldus natus ejus, comes Campaniae, nobis insinuare curarunt quod charissima in Christo filia nostra illustris regina Cypri, illegitima filia Henrici quondam comitis Campaniae, ipsos et sua nititur molestare, moliendo in terram quam possidet idem comes succedere occasione incestuosae copulae quam mater ipsius reginae cum Henrico comite supradicto, alio etiam legitimo viro vivente, contraxit, ex qua non sine duplici nota progenita, cum manifestum patiatur defectum natalium, successionis titulum non meretur. Volentes igitur in causa natalium justitiam publicam exhiberi, per apostolica vobis scripta mandamus quatenus ipsi reginae, si ad partes accesserit Gallicanas, auctoritate nostra injungatis expresse ut, usque ad terminum competentem quem ipsi peremptorium assignetis, personaliter vel per procuratores idoneos apostolico se conspectui repraesentet; id ipsum injungentes ejus procuratori, si aliquem forte propter hoc ad partes destinaverit supradictas; ut auditis et plenius intellectis quae fuerint hinc inde proposita, justo declaretur judicio utrum ipsa regina ex copula praedicta suscepta debeat illegitima reputari. Quod si forte dicta regina vel aliquis nomine seu etiam occasione ipsius super ipsa causa successionis litigare vellet in partibus Gallicanis, ipsos non permittatis audiri quousque causa natalium, ex qua illa dependet, per apostolicae sedis judicium terminetur. Quinimo, ne forte negotium confundi contingat, praefatam terram in statu in quo nunc esse dignoscitur conservantes, illam non permittatis hujusmodi occasione ab aliquo perturbari; perturbatores, si qui fuerint, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo. Quod si non omnes, etc. tu, frater episcope, cum eorum altero, etc. Datum Reatae, VIII Kal. Julii, pontificatus nostri anno tertio. HONORIUS, etc. charissimo in Christo filio PHILIPPO, regi Francorum illustri, salutem et apostolicam benedictionem. Licet indubitanter noverimus te promptum esse ad justitiam cunctis petentibus exhibendam, ex abundanti tamen nuper ad preces charissimae in Christo filiae nostrae illustris reginae Cypri serenitatem tuam rogavimus et adhuc quoque rogamus ut eamdem reginam, cum ipsam ad praesentiam tuam venire contigerit, cures benigne recipere, et tam eam quam A. nuntium suum in ipsius reginae justis petitionibus exaudire. Verum, sicut dignum est ut exaudiantur a te in petitionibus justis, ita etiam dignum est ut eis audientiam deneges in injustis. Injusta autem esset petitio si forsitan peterent ut super successione comitatus Campaniae audires ipsius reginae hoc tempore quaestionem; quia, cum ad examen nostrum jam deducta sit causa natalium, quae ad forum ecclesiasticum pertinet, et ex qua illa dependet, nihil aliud esset antequam haec sit terminata illam incipere quam diversis processibus intricare negotium et confusione quadam ordinem judicii perturbare. Ideoque serenitatem tuam praemonendam duximus et rogandam quatenus, si forsan ab ipsa regina seu a praefato nuntio ejus vel alio super hoc fueris requisitus, eorum precibus aures regias, donec jam dicta causa natalium apostolico judicio finem acceperit, non inclines. Datum Viterbii, IV Kal. Novembris, pontificatus nostri anno quarto. HONORIUS, etc. charissimo in Christo filio LUDOVICO, regi Francorum illustri, salutem et apostolicam benedictionem. Tuam non credimus latere prudentiam causam natalium charissimae in Christo filiae nostrae illustris reginae Cypri ad examen nostrum, utpote quae ad forum ecclesiasticum pertinet, jamdudum esse delatam. Unde clarae memoriae Philippum regem Franciae patrem tuum litteris nostris curavimus praemonere ut, si forsan regina ipsa super successione comitatus Campaniae quaestionem proponeret coram eo, non audiret eamdem quousque terminata esset praedicta causa natalium, ex qua illa noscitur dependere. Licet ergo, sicut eidem patri tuo scripsimus, velimus reginam ipsam in suis justis petitionibus, exaudiri, quia tamen antequam natalium causa terminata sit, dependentem ex illa successionis causam incipere nihil aliud esset quam diversis processibus intricare negotium et confusione quadam ordinem judicii perturbare, tuam quoque serenitatem praemonendam duximus et rogandam quatenus, si forte ab ipsa regina vel nuntio ejus seu quolibet alio super hoc fueris requisitus, eorum precibus aures regias, donec jam dicta causa natalium apostolico judicio finem acceperit, non inclines. Datum Laterani, XVII Kal. Decembris, pontificatus nostri anno octavo. Ego Erardus de Brena notum facio universis tam praesentibus quam futuris quod cum discordia exstitisset inter me et dominam Philippam uxorem meam ex una parte, et nobilem virum Theobaldum Campaniae et Briae comitem Palatinum ex altera, super comitatibus Campaniae et Briae et pertinentiis eorumdem, super quibus coram domino rege Franciae traxeramus in causam ego et praedicta uxor mea comitem supradictum, et etiam guerram moveramus contra eum: tandem propria et spontanea voluntate mea, nullo metu, nulla coactione compulsus, de consensu et voluntate praedictae uxoris meae quitavi penitus et remisi supradicto Theobaldo comiti et haeredibus ex corpore suo successive in perpetuum descendentibus quidquid clamabam seu clamaveram ex parte dictae Philippae uxoris meae in comitatibus et pertinentiis supradictis; tali conditione apposita, quod si forte contingeret praedictum Theobaldum comitem sine haerede corporis sui vel haeredes ex corpore suo successive descendentes sine haerede corporum suorum decedere, nullum mihi nec praedictae uxori meae nec haeredibus ex corpore ipsius successive descendentibus fieret praejudicium ex quitatione et remissione praedictis quin ad jus nostrum, si quod unquam habuimus vel habere debuimus super praemissis, libere possemus redire, non obstantibus praedictis; ita tamen quod nobilis domina Blancha comitissa mater comitis supradicti libere ac pacifice sine contradictione ac molestatione aliqua teneret et possideret quandiu viveret totum doarium suum cum omnibus pertinentiis, sicut ei factum fuit a comite Theobaldo quondam marito ipsius, et insuper omnes conquestus suos quos habere debet de jure consuetudinario sive scripto, idem esset de doario et conquestibus uxoris Theobaldi comitis, quaecunque illa foret. Et sciendum quod si soror praedictae uxoris meae regina Cypri vel haeredes ipsius venient ad partes istas, et de comitatibus Campaniae et Briae ac pertinentiis supradictis aliquid acquirerent per guerram vel placitum sive pacem, postquam essent in saisina et teneura illius conquestae seu acquisitionis quas ad remanentiam, id est, sine contradictione praedictorum comitissae et comitis et haeredum ex corpore ejusdem comitis successive descendentium retinerent, si ego vel praedicta uxor mea seu haeredes ex corpore successive descendentes aliquo modo a praedicta regina vel haeredibus suis aliquid de praedicta conquesta seu acquisitione possemus acquirere, illud nobis remaneret pacifice non obstantibus praedictis. Sic autem intelligimus quod contradictio dictorum comitissae et comitis non valeret, si prius laudassent et concessissent praedictam conquestam seu acquisitionem aliquo praedictorum modorum factam. Praedictus autem comes Theobaldus propter quitationem et remissionem praedictas dedit praedictae Philippae uxori meae et haeredibus ex corpore suo successive in perpetuum descendentibus mille et ducentas libratas terrae in feodum ligium; tali conditione apposita, quod si contingeret eamdem Philippam sine haerede corporis sui vel haeredes ex corpore suo successive descendentes sine haerede corporum suorum decedere, terra praedicta ad ipsum Theobaldum comitem vel ad haeredes ex corpore suo successive descendentes sine contradictione aliqua reverteretur. Praeterea idem comes Theobaldus dedit mihi et praedictae Philippae uxori meae quatuor mille libras Pruvinenses, et quitavit nobis damna omnia quae intulimus ei per guerram nos et coadjutores nostri. Et quitavit etiam grueriam quam clamabat in propriis nemoribus meis. Et insuper quitavit me de omni debito quod debebam Judaeis et burgensibus ipsius, qui scilicet Judaei et burgenses sui erant in vigilia Omnium sanctorum proximo praeterita: quod quidem debitum contraxeram antequam ivissem ultra mare. Per haec itaque supradicta mihi et praedictae Philippae uxori meae data et quitata tenui et teneo me pro pagato per consensum et voluntatem ejusdem uxoris meae de omni eo quod clamabam seu clamaveram ex parte ipsius Philippae in comitatibus Campaniae et Briae et in pertinentiis eorumdem, salva tamen conditione quae superius est expressa. Praeterea concessi propria et spontanea voluntate mea, et etiam de consensu praedictae uxoris meae, ut si forte, quod absit! contigerit me vel eamdem uxorem meam aut haeredes ex corpore ipsius successive descendentes vel alium nomine nostro contra quitationem vel remissionem praedictas venire movendo placitum seu guerram, praedictus Theobaldus comes vel haeredes ex corpore suo successive descendentes sine mesfacere et sine fidem mentiri possint accipere praedictas mille et ducentas libratas terrae et debita superius quitata repetere ac quidquid juris habebant in memorata grueria reclamare. Et teneremur etiam in hoc casu ego et praedicta uxor mea vel haeredes ex corpore ipsius successive descendentes reddere eidem comiti Theobaldo vel haeredibus ex corpore suo successive descendentibus quatuor millia librarum Pruvinensium, et de damnis quae idem comes incurrit per guerram praedictam essemus in eodem statu et puncto in quo eramus ego et praedicta uxor mea antequam dicta quitatio seu remissio facta esset. Haec omnia et singula, sicut supra sunt expressa, propria et spontanea voluntate mea, et etiam de consensu et voluntate supradictae Philippae uxoris meae, juravi me in perpetuum observaturum et nunquam contra venturum. Quod ut notum permaneat et firmum teneatur, litteris adnotatum sigilli mei munimine roboravi. Actum anno ab Incarnatione Domini 1220 primo mense Novembri. Nos Erardus de Brena et ego Philippa uxor ejus notum facio universis tam praesentibus quam futuris quod cum dies esset assignata apud Calvummontem in recessu venerabilis Patris Giroldi patriarchae Hierosolymitani, quo mediante facta fuit pax, dum esset episcopus Valentinensis, inter charissimam dominam nostram Blancham comitissam Trecensem palatinam et charissimum dominum nostrum Theobaldum comitem Campaniae et Briae palatinum ex una parte, et nos Erardum et Philippam uxorem ejus ex altera, nos dicto loco, videlicet apud Calvummontem, eidem patriarchae promisimus per praesentes litteras quod quantumcunque dominus Theobaldus comes Campaniae super hoc monebit, et ubicunque voluerit, veniemus, et pacem praedictam cum correctione quam apposuerit dominus patriarcha per suas litteras patentes, nos concedemus de novo et sigillabimus iterum quando fuerimus requisiti. Quod ut notum permaneat et firmum teneatur, litteris adnotatum sigillorum nostrorum fecimus munimine roborari. Actum anno gratiae 1226, die Veneris in festo Sancti Vincentii. HONORIUS, etc. dilecto filio nobili viro THEOBALDO, comiti Campaniae, salutem et apostolicam benedictionem. Si pedes evangelizantium pacem pulchri voce prophetica nuntiantur, facientium illam seu etiam conservantium tanto pulchriores possunt non immerito aestimari quanto praeeminet opus verbo. Propter quod nobis, qui licet immeriti, ejus locum tenemus in terris qui pacificavit quae in terris et quae in coelis sunt per sanguinem crucis suae, ex officio apostolatus incumbit ad ea quae sunt pacis intendere, ut videlicet discordantes reducamus ad pacem, et ad concordiam revocatos circumspectione apostolica foveamus in illa, ne sopita patiatur discordia recidivum in discrimen corporum et periculum animarum, consecuturi ex hoc pulchritudinem praemii amplioris, cum in pace principum saecularium Ecclesiarum tranquillitas ex magna parte consistat, et ex ipsorum discordia eaedem incurrant frequenter oppressiones non modicas et jacturas. Cum igitur gravis et periculosa discordia, quae inter te ac dilectam in Christo filiam nobilem mulierem Blancham comitissam Campaniae, matrem tuam, ex parte una, et nobilem virum Erardum de Brena et Philippam uxorem ejus ex altera vertebatur, sit, eo faciente ad cujus imperium spiritus procellae subsistit et fluctus silent ejusdem, amicabili pace sopita, et praedicti Erardus et uxor ejus suis nobis litteris supplicarint ut eamdem dignaremur apostolico munimine roborare, nos tam tuis quam eorum precibus inclinati pacem ipsam sive concordiam, sicut provide facta est et ab utraque parte sponte recepta et hinc inde juramento firmata, nec non et in authenticis inde confectis plenius continetur, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc. confirmationis, etc. usque incursurum. Datum Signiae, IV Kal. Septembris, pontificatus nostri anno octavo. Ego Aelidis Dei gratia regina Cypri notum facio universis tam praesentibus quam futuris quod ego dedi et do, quitavi et quito, cessi et cedo, concessi et concedo Theobaldo, comiti Campaniae et Briae palatino, et haeredibus suis quos habet et habiturus est ab ipso et uxore sua et uxoribus jam habitis vel habendis linea matrimoniali descendentibus perpetuo habendum et possidendum omne jus quodcunque habebam vel habueram vel habere poteram in comitatibus Campaniae et Briae et pertinentiis eorumdem in tota terra quam habuit, tenuit, seu possedit in proprietate, dominio, et feodis bonae memoriae Henricus avus meus, quondam comes Trecensis, si quod jus habebam vel habueram vel habere poteram in dictis comitatibus et pertinentiis eorumdem in terra jam dicta; ita quod de caetero nec ego nec haeredes mei in dictis comitatibus et pertinentiis eorumdem ac terra praedicta aliquid poterimus reclamare contra dictum comitem vel haeredes supradictos, sicut dictum est, ab ipso linea matrimoniali descendentes. Et me devestivi de omni jure, si quod habebam vel habueram in dictis comitatibus et pertinentiis eorumdem et terra jam dicta, in manu charissimi domini mei Ludovici Dei gratia regis Francorum illustris. Et haec omnia feci in mea propria et libera potestate constituta et spontanea voluntate, nullo timore, captione, violentia, vel compulsione alia inducta. Promisi etiam et promitto dicto comiti quod procurabo bona fide sine meo ponendo quod haeredes mei omnia quae continentur in charta ista laudabunt et approbabunt comiti supradicto et haeredibus ejus jam dictis, et juri suo, si quod habent in dictis comitatibus et pertinentiis eorumdem et jam dicta terra, renuntiabunt et quitabunt ac cedent dicto comiti et ejus haeredibus jam dictis; et haec facient coram aliquibus authenticis personis, quae dicto comiti litteras suas patentes dabunt omnia quae in charta ista exprimuntur continentes. Promisi et promitto etiam me rogaturam dominum papam et alias personas quas dictus comes, haeredes ejus, vel eorum mandatum mihi nominabunt, ut super dictis conventionibus sive promissionibus suas patentes litteras confirmatorias testimoniales conficiant et tradant comiti supradicto et haeredibus suis jam dictis. Suppono etiam me jurisdictioni praelatorum quorumcunque qui mihi a dicto comite vel haeredibus suis supradictis vel eorum mandato fuerint nominati, in quorum dioecesibus fuero vel terram habuero, petendo supplicando humiliter eisdem ut si contra praedictas conventiones sive promissiones vel aliquam earum aliquo tempore contingeret me venire, in personam meam excommunicationis et in terram meam interdicti sententias promulgarent et usque ad condignam satisfactionem easdem facerent inviolabiliter observari. Volo etiam et concedo quod me et haeredes meos ad restitutionem omnium damnorum et expensarum hujusmodi occasione factarum dicto comiti et haeredibus ejus supradictis compellant, cessionibus et conventionibus supradictis nihilominus in suo robore duraturis. Juravi etiam quod ante confectionem harum litterarum dictos comitatus vel alterum eorum vel etiam partem dictae terrae nemini dederam, vendideram, vel concesseram; excepto hoc quod promisi septingentas libratas terrae ante confectionem istarum litterarum quae non poterunt capi nec solvi in terra a dicto comite mihi assignata; nisi forte centum libratae terrae quas promisi et concessi Florentio de Villa militi per litteras meas sub certo modo, quae etiam ibidem non assignabuntur nisi jus domini regis ad hoc me compellat, et ego me defendam in causa quantumcunque potero bona fide. Nec jus, si quod ibi habebam vel habere poteram, vel actiones meas, si quas habebam, alicui concesseram, vel quocunque alio modo alienaveram; nec de caetero cedam vel alienabo jus vel actiones, si quas habebam vel habueram ante compositionem istam ad petendos dictos comitatus vel alterum eorum. Praedicta omnia universa et singula juravi tactis sacrosanctis Evangeliis me servaturam et impleturam, et quod nullo tempore per me vel per alium contra non eam, et quod non procurabo quod ab hoc juramento absolvat, vel quod mihi aliquid jus petendum in supradictis restituatur, et quod si quod horum ab aliquo esset pro me impetratum per me vel per alium, non utar, et quod nec jamdictum comitem nec supradictos haeredes ipsius super praemissis per me vel per alium de caetero molestabo; sub eodem juramento renuntians litteris impetratis et impetrandis super praemissis, et omni privilegio et omni auxilio juris canonici et civilis. Propter cessiones autem, quitationes et conventiones et alia supradicta dedit mihi dictus comes quadraginta millia librarum Turonensium in pecunia numerata, et plene satisfecit mihi de dicta pecuniae summa. Dedit insuper mihi et assignavit duo millia libratarum terrae in terra plana in comitatibus Campaniae et Briae; in qua nec habebo fortericiam, nec potero facere, quam teneo et tenebo in allodio ad usus et consuetudines aliorum allodiorum Campaniae et Briae quandiu vixero. Post decessum autem meum haeres meus, si citra mare fuerit, homagium ligium inde faciet dicto comiti vel haeredi ejus. Si autem citra mare non venerit, dictus haeres requiret per nuntium suum et suas litteras patentes a comite Campaniae vel haerede ejus terram. Et tunc dictus comes vel haeres ejus sine dilatione remittet nuntium suum cum litteris suis patentibus, qui loco ejus recipiet homagium ligium a dicto haerede. Et dictus haeres nuntio comitis vel haeredis ejus faciet homagium ligium, quod recipiet nuntius nomine comitis. Et dabit dictus haeres dicto nuntio litteras suas patentes de facto homagio, et super hoc litteras testimoniales Templi vel Hospitalis vel patriarchae Hierosolymitani. Et haec debent fieri infra annum a morte mea vel haeredis mei qui dictam terram post me tenuerit; et simili modo in perpetuum fiet haerede meo vel eo qui terram tenuerit moriente, et simili modo comite seu haerede suo moriente. Mortuo autem eo qui dictam terram mihi assignatam tenuerit, si ultra mare decesserit, omnes proventus intermedii temporis per manum dicti comitis vel ejus haeredis reservabuntur, et successori meo, scilicet haeredi meo, restituentur. Si autem haeres meus infra annum non mitteret pro homagio faciendo, sicut praedictum est, proventus terrae essent dicti comitis vel haeredis usque ad factum homagium. Si autem per comitem vel haeredem ejus staret quominus ipsi fieret homagium infra annum, cum fuisset competenter requisitus, nihil haeredi meo deperiret, sed omnes proventus totius temporis intermedii haeredi meo salvi essent, et saisina terrae ballivo ejusdem haeredis mei traderetur. Nihilominus tamen cum ad haeredem meum dictus comes vel haeres ejus nuntium mitteret, ipsi nuntio homagium facere eo modo quo dictum est haeres meus teneretur. Insuper ballivus haeredis mei in terra dicta comiti jurabit fidelitatem se servaturum quandiu erit ballivus, et de dicta terra dicto comiti vel haeredi ejus competentia servitia se facturum quandiu haeres meus moram fecerit ultra mare. Sciendum autem est quod si dictus comes decederet sive haerede vel haeredibus de uxore vel uxoribus, sicut supra dictum est, propter ista quae in charta ista continentur mihi vel haeredi meo non minueretur jus vel augmentaretur in aliquo quin ego et haeres meus essemus in eodem puncto prosequendi jus nostrum, si quod haberemus, in quo eramus ante haec omnia supradicta, salvo doario Margaretae comitissae Campaniae uxoris dicti comitis, filiae domini Archambaudi de Borbon, quod tale est: Sparnacum, Virtutum, Sesannia, Cantumerula, Pontes, Nogentum, Meriacum, Peantium et castellaniae et pertinentiae, eorumdem locorum, Semonia et Barbona, salvis etiam pactionibus initis super maritagio dictae Margaretae pro triginta et sex millibus librarum Parisiensium in maritagio eidem Margaretae a dicto patre suo datis. Ita tamen quod de dicta pecunia data in maritagio nihil poterit capi in terra praedicta mihi assignata. Super praedictae terrae assignatione nec non quadraginta millium librarum satisfactione teneo me pro pagata, et confiteor me gratum meum recepisse, renuntians exceptioni terrae non assignatae et pecuniae non numeratae et omni privilegio et auxilio juris canonici et civilis et omni alii exceptioni quae posset objici contra factum hujusmodi vel praesens instrumentum et omni penitus suffragio quod mihi vel haeredibus meis posset in hoc facto prodesse et dicto comiti vel haeredi ejus obesse. Et sciendum quod post mortem meam dictus comes dictam terram teneret et retineret usque dum dictus haeres meus omnia supradicta laudasset et approbasset, si haeres meus requisitus nollet conventiones supradictas laudare et approbare. Facta vero sunt et dicta haec omnia praemissa in praesentia domini Ludovici Dei gratia regis Francorum illustris: quem rogavi et rogo ut super praemissis omnibus litteras suas patentes totam seriem istarum litterarum continentes et omnia supradicta confirmantes conficiat et tradat dicto comiti sigilli sui munimine roboratas, et quod faciat omnia supradicta in fendis suis et baronum Franciae tanquam dominus firmiter observari, et quod de caetero aliquem contra praedicta venientem non audiat, nec in regno suo ab aliquo audiri permittat. Item sciendum quod charissimus dominus meus Ludovicus, Dei gratia rex Francorum illustris, praedictum Theobaldum regem Navarrae, Campaniae et Briae comitem palatinum investivit de praedicto jure, de quo, ut continetur superius, me in manu ipsius devestivi secundum conventiones supradictas. In cujus rei testimonium praesentes litteras fieri volui sigilli mei munimine roboratas. Actum anno gratiae 1234, mense Septembri. Ludovicus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi praesentem paginam inspecturi quod nobilis mulier Aleydis regina Cypri, in praesentia nostra constituta, quitavit charissimo consanguineo et fideli nostro Theobaldo Campaniae et Briae comiti palatino omne jus quod habebat vel dicebat se habere in comitatibus et Briae et pertinentiis eorumdem, et de eodem jure se devestivit in manu nostra, et nos ad petitionem dictae reginae investivimus de eodem jure dominum Archembaudum de Borbonio, nomine dicti comitis, salvo hoc, quod si dictus comes decederet sine haerede ab ipso linea matrimoniali descendente, supradicta non obessent dictae reginae quin posset petere dictos comitatus sicut poterat ante, nec propter supradicta jus suum minueretur vel augmentaretur. Pronuntiamus etiam quod quando assisia duorum millium libratarum terrae . . . . . . facta dictae reginae, nos ita sicut continentur in charta dictae reginae tradita dicto comiti faciemus scribi et sigillari et tradi dicto comiti. Et his omnibus supradictis scriptis et sigillatis et dicto comiti traditis, praesentes litterae nobis reddentur. Actum anno gratiae 1234, mense Septembris. Desiderantur Libri XVII, XVIII et XIX.
|
(Jer. IX) (Jer. 1) (Matth. XVI) (Matth. VII) (Psal. LXXVIII) (Psal. LXVII) (Psal. LXXV) (quod avertat Dominus) (Matth. XI) (Tolosae, XVII Kal. Fabruarii.) (Vauri, XV Kal. Februarii.) (quod Deus avertat) (Tolosae, VI Kal. Februarii.) (Tolosae, VI Kal. Februarii.) (Tolosae, VI Kal. Februarii.) (quod Deus avertat) (Joan. XXI) (Matth. XVI) (quod Deus avertat) (Jer. LI) (Job IX) (Prov. XX) (Psal. XVIII) (I Cor. IV) (Gen. XXVIII) (Psal. LXXXII)
|
[quia] [Philippum] [ l. quoad] [dilectis] [Berardum] [Isabella] [Isabella] [Conradi] [Willelmo] [quod] [Campaniae]
|
http://viaf.org/viaf/16017787
|
[] | |
Hilarus papa
| 1 |
EPISTOLA I. HILARI PAPAE AD EPISCOPOS TARRACONENSES. DE SYNODALI DECRETO.
|
Flavio Basilisco et Herminerico viris clarissimis consulibus.
|
I. Quoniam religiosus, sancto Spiritu congregante, conventus hortatur, ut quaecunque pro disciplina ecclesiastica necessaria sunt, cura diligentiore tractemus: si placet, fratres, ea quae ad ordinationum tenorem pertinent, juxta divinae legis praecepta et Nicaenorum canonum constituta, ita adjuvante Domino in omne aevum mansura solidemus, ut nulli fas sit sine status sui periculo vel divinas constitutiones, vel apostolicae sedis decreta temerare: quia nos, qui potissimi sacerdotis administramus officia, talium transgressionum culpa respiciet, si in causis Dei desides fuerimus inventi: quia meminimus, quod timere debemus, qualiter comminetur Dominus negligentiae sacerdotum, siquidem reatu majore delinquit, qui potiori honore perfruitur: et graviora facit vitia peccatorum, sublimitas dignitatum. II. Cavendum ergo imprimis est, ne ad sacratos gradus, sicut gestis prioribus ante praescriptum est, quisquam, qui uxorem non virginem duxit, aspiret. Repellendus est etiam quisque, qui in secundae uxoris nuptias contra apostolica praecepta convenit. III. Inscii quoque litterarum, necnon et aliqua membrorum damna perpessi, et hi qui ex poenitentibus sunt , ad sacros ordines aspirare non audeant. Quisquis talium consecrator exstiterit, factum suum dissolvet. IV. Sed et quod quis commisit illicite, aut a decessoribus suis invenit admissum, si proprium periculum vult vitare, damnabit: nos enim in nullo volumus severitatem ultionis exercere. Sed qui in causis Dei vel contumacia, vel in aliquo excessu deliquerit, aut ipse quod perperam fecit abolere noluerit: in se, quiquid in alium non resecarit , inveniet. Quod ut deinceps possit tenacius custodiri, si placet, sententias, causas et subscriptiones proprias omnes commendate , ut synodali judicio auditus claudatur illicitis . Ab universis episcopis et presbyteris acclamatum est: Exaudi Christe, Hilaro vita: dictum est sexies. Haec et confirmamus, et haec docemus dictum est octies. Haec tenenda sunt, haec servanda sunt: dictum est quinquies. Doctrinae vestrae gratias agimus: dictum est decies. Ista ut in perpetuum serventur, rogamus: dictum est quindecies. Ista per sanctum Petrum, ut in perpetuum serventur optamus: dictum est octies. Haec praesumptio nunquam fiat: dictum est decies. Qui haec violaverit, in se inveniet: dictum est septies. Et facto silentio, Hilarus episcopus dixit. V. Praeterea, fratres, nova et inaudita in quibusdam locis perversitatum semina subinde nascuntur. Denique nonnulli episcopatum, qui non nisi meritis praecedentibus datur, non divinum munus, sed haereditarium putant esse compendium: et credunt, sicut res caducas atque mortales, ita sacerdotium, velut legali aut testamentario jure, posse dimitti. Nam plerique sacerdotes in mortis confinio constituti, in locum suum feruntur alios designatis nominibus subrogare: ut scilicet non legitima exspectetur electio, sed defuncti gratificatio pro populi habeatur assensu. Quod quam grave sit, aestimate, atque ideo, si placet, etiam hanc licentiam generaliter de ecclesiis auferamus, ne homini quisquam putet deberi, quod Dei est. Ut, autem quod ad nos prolatum est, ad vestram etiam possit pervenire notitiam, Hispanorum fratrum et coepiscoporum nostrorum scripta legantur. Paulus notarius recitavit Additur in ms. Justelli: Et statutum est ne quid ultra hujusmodi a sacerdotibus praesumatur.
|
(sicut ad nos
missis de Hispaniis epistolis, sub certa relatione
pervenit) (quod turpe dictu est)
|
[ ex poenitentes sunt ] [ alio ] [ resecuerit ] [ commodate ] [ aditus ] [ illicitus ] [ legatorio ] [ praebeatur ] [ perlatum ]
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | |
Hilarus papa
| 2 |
EPISTOLA II. HILARI PAPAE AD ASCANIUM ET RELIQUOS TARRACONENSIS PROVINCIAE EPISCOPOS.
|
IV. De removendis episcopis qui illicite ordinati sunt, I. Ut nullus sine consensu episcopi metropolitani episcopus ordinetur. II. Ut nullus episcoporum, relicta propria Ecclesia, ad aliam transeat. III. Ut Irenaeus remotus a Barcinonensi Ecclesia, ad propriam revertatur. et ne in una Ecclesia duo episcopi habeantur. V. De damnatione Irenaei, si ad suam Ecclesiam non revertatur.
|
Hilarus episcopus Ascanio et universis episcopis Tarraconensis provinciae. Postquam litteras vestrae dilectionis accepimus, quibus praesumptiones Silvani episcopi Calagurensium Ecclesiae retundi petistis, et rursum Barcinonensium quaeritis nimis illicita vota firmari: honoratorum et possessorum Turiassonentium, Calcantesium, Calaguritanorum, Virgiliensium, Triciensium, Legionensium et Civitatensium, cum subscriptionibus diversorum, litteras nobis constat ingestas: per quas id quod de Silvano querela vestra deprompserat, excusabant. Sed reprehensione justissima eorum pariter justa allegatio non carebat; quia praeter conscientiam metropolitani, fratris et coepiscopi nostri Ascanii, nonnullis civitatibus ordinatos claruit sacerdotes. Unde, quoniam quidquid ab alterutra parte est indicatum, omni videmus perversitate confusum, temporum necessitate perspecta, hac ratione decernimus ad veniam pertinere quod gestum est, ut nihil deinceps contra praecepta beati apostoli, nihil contra Nicaenorum canonum constitutum tentetur. I. Hoc autem primum, juxta eorumdem Patrum regulas, volumus custodiri, ut nullus praeter notitiam atque consensum fratris Ascanii metropolitani aliquatenus consecretur antistes; quia hoc vetus ordo tenuit, hoc trecentorum decem et octo sanctorum Patrum definivit auctoritas; cui quisquis obvias tetenderit manus, eorum se consortio fatetur indignum, quorum praeceptionibus resultarit. II. In quorum contumeliam a superbo spiritu etiam pars illa contemnitur, qua vetatur , ne quis, relicta Ecclesia sua, ad alteram transire praesumat. Quod nimis improbe conniventibus, et vobis asserentibus, Irenaeus episcopus conatur admittere, qui nostra auctoritate roborari cupitis, quos maxime de rebus illicitis magna indignatione probatis accendi. Lectis ergo in conventu fratrum, quos natalis mei festivitas congregarat, litteris vestris, quae de ordinandis episcopis secundum statuta canonum vel praedecessorum meorum decreta sunt, prolata sententia, gestorum, quae pariter direximus, tenore discetis. III. Unde remoto ab Ecclesia Barcinonensi; atque ad sua remisso Irenaeo episcopo, sedatis per sacerdotalem modestiam voluntatibus, quae per ignorantiam ecclesiasticarum legum desiderant, quod non licet, obtinere; talis protinus de clero proprio Barcinonensibus episcopus ordinetur, qualem te praecipue, frater Ascani, oporteat eligere, et deceat consecrare: ne si similiter forte factum fuerit, non sine objurgatione tui maxime nominis retundat nostra praeceptio, quod in injuriam Dei, a quo specialiter sacerdotalium est gratia dignitatum, didicerimus admissum. Nec episcopalis honor haereditarium jus putetur, quod nobis sola Dei nostri benignitate Christi confertur. IV. Ordinatos ergo nunc episcopos hac ratione firmamus, si nec viduarum maritus fuerit quisquam, et in unius virginis nuptias ac vota convenerit, sicut et legalia constituta praecipiunt, dicendo: Sacerdos virginem uxorem accipiat, non viduam, non repudiatam : secundum quod etiam beatus apostolus Paulus, magister gentium, de his qui fieri desiderant sacerdotes, propria institutione non tacuit, dicens: Unius uxoris virum . Cujus sane tenore sententiae ita informati esse debetis, fratres carissimi, ut inter caetera quae cavenda sunt, haec studeatis praecipue custodire, quae cognoscitis ante universa mandari. In quibus etiam prospiciendum est, ne duo simul sint in una Ecclesia sacerdotes: nec litterarum ignarus, aut carens aliqua parte membrorum, vel etiam ex poenitentibus aliquis ad sacrum ministerium prorsus sinatur accedere. Nec tantum putetis petitiones valere populorum, ut cum his parere cupitis, voluntatem Dei nostri, qui nos peccare prohibet, deseratis. Cujus indignatio ex hoc gravius commovetur, quia benignitas ejus, dum fiunt illicita per eos qui sunt interpretes placationis, offenditur. V. Ut autem omnia secundum haec quae scripsimus, corrigantur, praesentes litteras, Trajano subdiacono nostro veniente, direximus. Quod si Irenaeus episcopus ad Ecclesiam suam, deposito improbitatis ambitu, redire neglexerit, quod ei non judicio, sed humanitate praestabitur, removendum se ab episcopali consortio esse cognoscat. Deus incolumes vos custodiat, fratres carissimi. Data tertio calendas Januarii , Basilisco et Herminerico viris clarissimis consulibus.
|
(ut doleatur
gravius) ( licet dum te ] qui,
licet te ignorante provecti sunt, cum suis auctoribus
meruerunt submoveri) (Levit.
XXI; Ezech. XLIV) (I Tim. III) (an. Dom. 495)
|
[ cavetur ] [ quod ] [ retundatur ] [ qui ] [abest a cod. Just.] [ viduae ] [ perspiciendum ] [ expoenitens ]
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | |
Hilarus papa
| 3 |
EPISTOLA III. HILARI PAPAE AD ASCANIUM TARRACONENSEM EPISCOPUM PRIVATIM SCRIPTA: ESTQUE EJUSDEM ARGUMENTI CUM EPISTOLA PRAECEDENTE.
|
Dilectissimo fratri Ascanio Hilarus episcopus.
|
Divinae circa nos gratiae memores esse debemus, qui nos per dignationis suae misericordiam ob hoc ad fastigium sacerdotale provexit, ut mandatis ipsius inhaerentes, et in quadam sacerdotii ejus specula constituti, prohibeamus illicita, et sequenda doceamus. Unde directis per Trajanum subdiaconum nostrum litteris admonemus, ut quae male sunt facta, corrigantur. Et miramur admodum dilectionem tuam Barcinonensium petitiones non solum nulla auctoritate retudisse, verum etiam, directis ad nos litteris, consummationem pravi desiderii postulasse, adhibendo in epistolarum prooemio concilii mentionem: tanquam culpae minuerentur excessus per multitudinem imperitorum , cum si etiam sub significatione unusquisque sui nominis tecum pariter retulisset, et subscriptiones proprias factas singulis commodassent , dilectionem tamen tuam rei, de qua displicet, summa tangebat: quia pro loco et honore tibi debito, caeteri sacerdotes docendi fuerant, non sequendi. Unde sicut in generalibus litteris indicavi, Irenaeus ad propriam revertatur Ecclesiam, et Barcinonensibus de suo clero protinus consecretur antistes, cui tamen statuta canonum et apostolica praecepta concordent. Et licet hi qui praeter notitiam atque consensum tuae dilectionis ordinati sunt sacerdotes, cum suis debuerint auctoribus submoveri: ne quid tamen in tanta necessitate decernamus austerum, eos qui episcopi facti sunt, ita volumus permanere, ut in apostolicis praeceptionibus et statutis sanctorum Patrum non reperiantur obnoxii, ac deinceps nihil, quod contra disciplinam ecclesiasticam veniat sicut hactenus factum est perpetretur. Tuae sollicitudinis est, frater carissime, omnia debita tibi auctoritate tueri, et illicitis non modo non praebere assensum, sed etiam cuncta, quae contra regulam facta repereris, coercere: atque ante omnia, quae sola unitate decernimus, Irenaeum ad Ecclesiam suam redire compelle. Ad quam sponte potius redire debebit, si a sacerdotali consortio non metuit separari. Nec unius Ecclesiae duo esse permittantur antistites, quod opportunius supradicti subdiaconi fieri delegamus instantia, quem etiam pro conservanda Ecclesiae disciplina, commeare ad Hispanias, dispositionis nostrae fecit auctoritas. Deus autem incolumem te custodiat, frater carissime.
|
[ gratiam ] [ sacerdotum ] [ consensionem: ita
et cod. Just.] [ impetitorum. Forte petitorum ] [ subsignationem ] [ fratres ] [ commendassent ] [ quae ] [ humanitate ] [ remeare ] [ deest negatio in cod. Just., eademque superflua ]
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | ||
Hilarus papa
| 4 |
EPISTOLA IV. HILARI PAPAE AD LEONTIUM, VERANUM ET VICTURUM EPISCOPOS.
|
Delegat illis Ingenui et Auxanii episcoporum controversiam, statuitque, ut Cemelenensis civitas et Nicaense castellum ad unius episcopi regimen revertantur.
|
Dilectissimis fratribus Leontio, Verano, et Victuro episcopis, Hilarus papa. Movemur ratione justitiae, quae licet ab omnibus qui recta sapiunt, debeat custodiri, tum praecipue Domini sacerdotibus non est temere negligenda, quorum caeteros informari convenit institutis. Frater igitur et coepiscopus noster Ingenuus Ebredunensis, Alpium maritimarum provinciae metropolitani semper honore subnixus in praejudicium suum, sicut annexa declarant, quaedam nos, petente fratre et coepiscopo nostro Auxanio, statuisse commemorat, quae universis in hac eadem causa defensionibus contrairent. Siquidem relationibus in nostro judicio recensitis, quas frater et coepiscopus noster Veranus ad sanctae memoriae decessorem meum cum caeteris provinciae sacerdotibus misit, et apostolicae sedis, quae tunc directa fuerat, responsione patefacta manifestum est, nihil postea debuisse tentari, nec ad injuriam synodalium regularum quidquam per obreptionem, quae proxime facta est, oportere constitui. Nam licet et hoc etiam quod a nobis est elicitum censeatur infirmum, quia et ipsum insinuatum est exsequi noluisse qui meruit; tamen ne odio vel gratia moveamur, quae in causarum disceptationibus esse non debet, ita vestrae caritati cognitionem annexae querimoniae delegamus, ut nihil adversum venerandos canones, nihil contra sanctae memoriae decessoris mei judicium valeat, quidquid obreptum nobis esse constiterit. Nolumus namque fratres carissimi, ecclesiarum privilegia, quae semper sunt servanda, confundi: nec in alterius provincia sacerdotis alterum jus habere permittimus: quia per hoc non minus in sanctarum traditionum delinquitur sanctiones, quam in injuriam ipsius Domini prosilitur, cujus exspectatio fructus nostri ministerii non in latitudine regionum, sed in acquisitione ponitur animarum. Habeat itaque pontificium frater et coepiscopus noster Ingenuus provinciae suae, de cujus dudum ab apostolica sede est illicita cessione culpatus: et custoditis omnibus, quae super ecclesiis Cemelenensis civitatis, vel castelli Nicaensis, sicut diximus, sanctae memoriae decessoris mei definivit auctoritas, nihil ecclesiarum juri noceat, quod in altera memoratarum a praedicto fratre, ad excludendam cupiditatem, quemadmodum perhibuit, ambitionis alienae, proxime est episcopus consecratus: sed statutae correctionis forma permaneat, ut ad unius antistitis regimen praedicta loca revertantur, quae in duos dividi non decuit sacerdotes. Deus vos incolumes custodiat, fratres carissimi.
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | |||
Hilarus papa
| 5 |
EPISTOLA V. HILARI PAPAE AD LEONTIUM EPISCOPUM ARELATENSEM.
|
De episcopatus sui primordiis.
|
Dilectissimo fratri Leontio, Hilarus papa. Quantum reverentiae in spiritu Dei, qui subditos sibi inhabitat sacerdotes, beato Petro apostolo et sedi ipsius deferatur, omnibus arbitror esse compertum, quibus paternarum traditionum incorrupta custodia est. Quos cum volumus de nostrae ordinationis primordiis gratulari, opera quae in nos divinae pietatis dignatio ostendit, sanctitati tuae duximus indicanda: ut ipse primum pro eo quem nobis invicem semper impendimus, praestante Domino, laeteris affectu: deinde ut dispositione tuae fraternitatis omnibus per universam provinciam fratribus et consacerdotibus innotescat, quod humilitatem meam dextera Domini visitare dignata sit, et mihi apostolicae sedis regimen non pro merito, sed pro suae gratiae abundantissima largitate commiserit. Proinde, frater carissime, quod sanctitati tuae praesenti sermone patefecimus, in omnium fratrum, quemadmodum diximus, notitiam deferre dignaberis ut supplicaturi Domino nostro Jesu Christo, sicut exsultationis gaudia, ita profutura universali Ecclesiae orationum suarum nobis vota conjungat. Deus te incolumem custodiat, frater carissime. Data VIII calendas Februarias , D. N. Severo Augusto consule.
|
(anno
Christi 462)
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | ||
Hilarus papa
| 50 |
EPISTOLA LEONTII ARELAT. EPISCOPI AD HILARUM PAPAM.
|
Gratulatur Hilaro pontificatum: rogatque, ut Arelatensis Ecclesiae jura tueatur.
|
Quod Leonem sanctissimum praedecessorem tuum mors abstulerit contra haereses invigilantem, et lolium in agro Domini, heu! nimis fruticans eradicantem, dolemus: quod de tua sanctitate reparaverit, gratulamur. Nam gaudet filius de honore matris: et cum Ecclesia Romana sit omnium mater, fuit nobis gaudendum, quod in tanta consternatione rerum, et infirmitate saeculorum super eam te erexerit, ut judices populos in aequitate, et gentes in terra dirigas. Unde cum nobis nuntius ille per Concordium Ecclesiae nostrae diaconum, qui tunc praesens erat cum sanctitas tua ad id honoris fastigatum culmen evecta est, relatus est, gratias Deo nostro reddidimus, et te decrevimus quam primum hac humilitatis nostrae epistola salutare: ut et sic affectus, qui inter tuam sanctitatem et nos jamdiu coaluit, in Domino corroboraretur, et de caetero augeatur cum debita reverentia, qua decet filios patrem prosequi. Benedictus itaque qui venit in nomine Domini. Jam fortiter sanctitati tuae insudandum, et anhelandum est, ut quod sanctissimus Leo papa incepit, ad terminabilem perducas limitem, et cum exercitu Gedeonis per tubas in ore fortium concrepantes, et per lampades in robusta manu agitatas et ventilatas, maledictos muros Jericho jam toties anathematizatos et quassatos sanctitas tua faciat prosternere. Caeterum cum Ecclesia nostra Arelatensis semper ab apostolica sede amplis favoribus et privilegiis fuerit decorata; rogamus sanctitatem tuam ut per eam nihil nobis decedat, sed potius augeatur, ut et collaborare tecum in vinea Domini Dei Sabaoth valeamus, et invidorum conatus infringere: quos, si non esset auctoritas reprimens, certum est de die in diem grassaturos in pejus, quia malitia qua nos oderunt, ascendit semper. Dat. Severo Aug. cos.
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | |||
Hilarus papa
| 6 |
EPISTOLA VI. HILARI PAPAE AD LEONTIUM.
|
Respondet ad litteras Leontii, quas scripserat cum praecedentem Hilarii epistolam nondum accepisset.
|
Dilectissimo fratri Leontio Hilarus papa. Dilectioni meae, quae circa Ecclesias Gallicanas, omnesque in eis Domini sacerdotes, etiam in inferiori gradu positos, abundat, multum accedit augmenti, quod per virum spectabilem Pappolum filium nostrum sermonis tui ad me sunt delata principia. Ex quo tamen conjicio, paginam meam, quam dudum de episcopatus mei primordiis misi, nec dum traditam tibi fuisse cum scriberes: de qua utique non siluisses, nisi perlatorum aliqua causa tardasset. Unde quod et consuetudo poscebat et caritas, jampridem me exsecutum fuisse significo, et hoc ipsis litterarum exemplaribus, quae direxi, plenius nosse vos cupio; ut officio fraterno in nullo intelligatis fuisse me desidem, et ita vicissim frequentandis studeamus alloquiis, ut vicem nobis communis praesentiae scribendi cura compenset, frater carissime. Affectus itaque tui gratiam perire non passus es, quod ei sollicitudni intentum te esse cognosco, ut custodiendi paternorum canonum regulis studere me cupias. Quo desiderio nihil concipi salubrius potest, quam ut in una Ecclesia, cui oportet nec maculae aliquid inesse, nec rugae; una sit in omnibus observatio disciplinae. Cui si aliquid eruditionis aut correptionis addendum est, rectissime per vestram diligentiam consuletur, si quemadmodum es dignatus scribere, tam instructa ad nos fuerit persona directa, quae inquisitionem nostram plene ex omnibus possit instruere. Spondeo enim, quantum gratia Dei donat ut spondeam, hoc me ad universalem sacerdotum Domini concordiam provisurum, ut omnes non sua audeant quaerere, sed quae sunt Christi studeant obtinere. Deus te incolumem custodiat, frater carissime.
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | |||
Hilarus papa
| 7 |
EPISTOLA VII. HILARI PAPAE AD LEONTIUM.
|
Monet ut relationem mittat de Herme, qui Ecclesiae Narbonensis episcopatum temere usurpasse dicebatur.
|
Dilectissimo fratri Leontio Hilarus papa. Miramur fraternitatem tuam ita legis catholicae immemorem esse, ut quaeque iniqua, et contra Patrum nostrorum statuta, in provincia quae ad monarchiam tuam pertinet, si ipse aut non vis, aut non potes, etiam nec nos silentii tui taciturnitate permittas corrigere. Siquidem quod et rumore cognovimus, et quantum diligenter a diacono Joanne, qui a magnifico viro filio nostro Friderico litteris suis nobis insinuatus est, requisivimus, quod iniquissima usurpatione quidam Hermes episcopatum civitatis Narbonensis exsecrabili temeritate praesumpserit. Quam rem decuerat sanctitatem tuam ut nobis in vestigio indicaret. Qua de re, frater carissime, monemus, ut si fides adhibeatur assertis, seposita excusatione, ad nos tam tuae dilectionis, quam fratrum nostrorum, aut per portitorem litterarum, aut per quem ipsi elegeritis, subscriptam manuum vestrarum relationem transmittatis; ut quod definire possimus recurrenti pagina possitis agnoscere. Deus te incolumem custodiat, frater carissime. Data III nonas Novembris .
|
(anno Chr. circ. 462)
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | ||
Hilarus papa
| 8 |
EPISTOLA VIII. HILARI PAPAE AD EPISCOPOS DIVERSARUM PROVINCIARUM GALLIAE. I. II. III. IV. V.
|
IV. De parochiis Ecclesiae Arelatensis, quas repetebat I. Hermen Narbonensi Ecclesiae praesidere ita permittit, ut ordinandorum episcoporum careat potestate. II. Ut concilia quotannis fiant ex quibus provinciis poterunt, et a Leontio convocentur. III. Ut sine metropolitani litteris episcopi in aliam provinciam non proficiscantur. Quod si eas impetrare non poterunt, causam discutiet episcopus Arelatensis. Leontius, judicium ad episcopos remittit. V. Ut praedia ecclesiastica non alienentur, nisi apud concilium alienationis causa prius doceatur.
|
Dilectissimis fratribus episcopis provinciae Viennensis, Lugdunensis, Narbonensis primae et secundae, et Alpium Poeninarum , Hilarus episcopus. Quanquam notitiam dilectionis vestrae quanta vel qualia in Narbonensi ac Biterrensi Ecclesia dudum sint admissa non lateant, et praesumptionis improbitas ad nos usque perveniens procul dubio regionibus manifesta sit Gallicanis, apostolicae tamen sollicitudinis interest culpas in nostro deprehensas examine non tacere; ne per incongruum silentium cum iniqua agentibus habere videamur conniventiae portionem. Olim igitur urbium praesides praedictarum sanctae memoriae decessori meo non minus quam nobis, etiam tunc attulerunt doloris, illicitis petitionibus audendo prosequi, quod vix apud patientiam nostram sola necessitatum potuit deploratione leniri. Quibus enim, sicut etiam vos probatis, factum constat exemplis, et qua non objurgatione dignissimum est, quod sanctorum Patrum decretis, et ipsis repugnat canonum institutis? cum ideo se frater jam et coepiscopus noster Hermes a Narbonensi Ecclesia credidit jure suscipi, quia indigne a Biterrensibus, quibus ordinatus est, dicebat excludi. Qui si vere hoc in se factum doleret, et legitimo remedio subvenire propriae scisset injuriae, vindictam magis debuit sperare perpessis, quam veniam perpetratis. Denique si nunc saltem communi omnium Domini sacerdotum utatur animo, si imitetur exemplum, si ad haec quae ecclesiasticae quietis contemplatione utcunque sopita sunt, oculis cordis intendat, et pro totius Ecclesiae pace, vel fide, quae sunt multipliciter errata consideret: nihil est profecto quod non etiam ipse reprehendat, et erubescat sibi annui quod in altero laudabiliter improbarit. Scimus enim, et jamdiu de memorati fratris conversatione nihil habemus ambiguum, cum anteactae vitae ipsius cursum, et retro antepositum nostro revolventes animo, hos illum, quos in eo arguimus, incurrisse potius, quam fecisse, aestimamus excessus. De quibus praesidente fratrum numeroso concilio, et ex diversis provinciis ad diem natalis nostri in honorem beati Petri apostoli per Dei gratiam congregato, praesidentibus fratribus et coepiscopis nostris Fausto et Auxanio, atque agentibus plurimis, quae vigorem respiciunt auctoritatemque judicii, id a nobis pacis est amore constitutum, ut in sententia, quam sub adversione utriusque legationis inde directae, Christo Domino nostro inspirante, protulimus, neque caritas evangelicae indulgentiae, neque apostolicae virga defuerit disciplinae. Namque in totum nec remittere nos fecit indulgentia, nec affectio coercere. Ei qui nunc Ecclesiae Narbonensi praesidere permittitur, ordinandorum episcoporum, ob haec quae prave facta sunt, sustulimus potestatem, quam ita ad fratrem et coepiscopum nostrum Constantium Uceticae Ecclesiae antistitem, quia aevo honoris primas esse dicitur, pertinere censuimus, ut si superstite Herme episcopo defunctus fuerit, illum haec cura respiciat, quem repererit episcopalis ordo primatem. Herme autem episcopo deficiente, faciendorum mos antistitum Narbonensi mox reddatur Ecclesiae, quem non civitas, sed causa praesumptionis amisit. Unde vestrae fraternitatis in Domino sincera dilectio, sollicitudinem pastoralis curae in suis sedibus partita nobiscum, commissarum sibi Ecclesiarum diligentiam vigilanter exerceat, et eorum taliter quae in Narbonensi provincia emersere, meminerit, ut detestetur factum potius quam sumat exemplum. Quod ita deinceps esse nolumus, sicut novimus, non fuisse. Itaque, fratres carissimi, necessariis studiis est agendum, ne error, quem juvante Christo Domino nostro nuper abolevimus, aut in similes, aut in novos unquam prodire possit excessus. Quod utique non aliter poterit praecaveri, nisi statuta venerandorum canonum in faciendis conventibus, quos hactenus omitti fecit certa necessitas, exsequamur: in quibus possint, pro emergentium necessitate causarum, ad ecclesiasticae observantiam disciplinae, et quae secus facta fuerint, corrigi, et sequenda constitui. Per annos itaque singulos, ex provinciis quibus potuerit, congregari, habeatur episcopale concilium: ita ut opportunis locis atque temporibus, secundum dispositionem fratris et coepiscopi nostri Leontii, cui sollicitudinem in congregandis fratribus delegavimus, metropolitanis per litteras ejus admonitis, celebretur: ut si quid usquam vel in ordinandis episcopis, vel presbyteris, aut cujuslibet loci clericis faciendis, contra praecepta apostolica reperitur admissum, aut in eorum conversatione quippiam reprobatur, communi omnium auctoritate resecetur. In ea praecipue celebritate conveniatur, quae praesidente Christo Domino nostro, et veneranda sit sanctis, et formidanda perversis. Nec cuiquam licebit a regulis evagari, quas sibi juxta canonum definitiones unita fraternitas in commune praefixerit; cum imminente quotannis examine ita singuli actus suos dirigent, ut his discussio judicii optari magis debeat, quam timeri. In dirimendis sane gravioribus causis, et quae illic non potuerint terminari, apostolicae sedis sententia consulatur. Illud etiam non possumus praeterire, quod sollicitudine diligentiore curandum sit, ne praeter metropolitanorum suorum litteras aliqui ad quamlibet provinciam audeant proficisci: quod etiam in omni genere officii clericalis per singulas debet Ecclesias custodiri. Quibus econtrario hac ratione prospicimus, ut si hoc impetrare per aliquam non meruerint simultatem, cum duobus metropolitanis provinciarum, quae congruae sunt, Arelatensis episcopus cuncta discutiens, pro causae qualitate observanda constituat: nec in injuriam alterius alienum clericum suscipi praeter testimonium proprii antistitis secundum canonum statuta praecipiet. Singuli autem fratres, universique cognoscant parendum esse praesentibus constitutis, quibus etiam commonitio nostra denuntiat in eos Christi Domini nostri judicium minime defuturum, qui declinando superba rebellione conventus, conscientiae suae testimonio confutantur sacerdotalis innocentiae fiduciam non habere. Praeterea ejusdem fratris libellus oblatus est nobis, quo perhibet parochias Arelatensis Ecclesiae a praedecessore suo Hilario in alios fuisse translatas, petens illas pristino juri nostra auctoritate restitui. Sed moderaminis apostolici memores, fraternitati vestrae querelam ipsius remisimus audiendam: ut in vestro conventu ea quae a nobis sperata sunt, allegentur, et quae ecclesiasticis regulis congruunt, decernantur. Simul etiam super hoc universam fraternitatem volumus esse commonitam, ne praedia, quae neque deserta, neque damnosa sunt, et ad Ecclesiam pertinent, ex quibus plurimorum consuevit necessitatibus subveniri, aliquo jure in alterum transferantur, nisi prius apud concilium alienationis ipsius causa doceatur, ut quid fieri debeat, communi omnium deliberatione tractetur. Deus vos incolumes custodiat, fratres carissimi. Data III nonas Decembris , GL. P. Severo Augusto consule.
|
(quod non licuit) (anno
Chr. 470)
|
[ Penninarum ] [ omne
propositum ]
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | |
Hilarus papa
| 9 |
EPISTOLA IX. HILARI PAPAE AD LEONTIUM.
|
De Mamerto episcopo, qui extra suos fines Deensibus episcopum ordinarat, ut illius causam in synodo examinet.
|
Dilectissimo fratri Leontio Hilarus. Qualiter contra sedis apostolicae veniens constituta, sacerdotalem modestiam Mamertus episcopus Viennensis excesserit, dilectionis tuae debuimus relatione cognoscere, ut ausibus talibus maturum et juxta ecclesiasticarum ordinem regularum congruum judicium proferremus. Quantum enim filii nostri, viri illustris, magistri militum Gunduici sermone est indicatum, praedictus episcopus invitis Deensibus, et qui ad ecclesiarum ejus numerum, quem ei apostolicae sedis deputavit auctoritas, sicut in seriniis nostris legimus, minime pertinebant, hostili more, ut dicitur, occupans civitatem, episcopum consecrare praesumpsit. In quo, frater carissime, si ita est, quam multiplex culpa sit, pronuntiare possimus, nisi judicii ut diximus, et moderatio nobis esset, et ordo servandus. Atque ideo memor sollicitudinis, quam dilectioni tuae scis esse commissam, quidquid nunc ad notitiam nostram brevi insinuatione delatum est, in conventu synodali, qui secundum statuta nostra annis singulis te sibi praesidente est congregandus, discutere quae sunt acta debebis, et a praedicto rationem facti sui sub universo coetu fraternitatis exigere, ac deinde omnium litteris nostrae intimare notitiae: ut quod sancto Spiritu dictante est faciendum, ad comprimendos conatus illicitos ordinemus. Deus te incolumem custodiat, frater carissime. Data VI idus Octobris , Basilio viro clarissimo consule.
|
(anno Chr. 463)
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | ||
Hilarus papa
| 10 |
EPISTOLA X. HILARI PAPAE AD EPISCOPOS DIVERSARUM PROVINCIARUM GALLIAE.
|
Ne quisquam suos terminos transcendat, et ut concilia quotannis Leontii episcopi opera convocentur.
|
Dilectissimis fratribus episcopis provinciae Viennensis, Lugdunensis, Narbonensis primae et secundae, Alpinae, Hilarus episcopus. Etsi meminerimus fraternitatem vestram ea quae sunt a nobis statuta retinere, nec aliquid ex his dissimulare quae scripsimus: ut scilicet pro disciplina ecclesiastica, et pro causis quas inter Domini sacerdotes oboriri plerumque non dubium est synodalia quotannis concilia, quorum maxime in fratre et coepiscopo nostro Leontio Arelatensis Ecclesiae sacerdote summam placuit esse, celebrentur; nec aliud fieri posse credamus quam quod pro communis Domini domo nostra ordinatio vobis placitura constituit: tamen repetitis litteris eadem nunc quoque observanda decernimus; praecipue cum gravissima Viennensis civitatis episcopus involvatur offensa, in injuriam fratris et coepiscopi nostri Leontii Deensibus antistitem consecrando. De cujus facto vindictae congruae sententiam differentes, relationi fratrum quae interim fuerant visa respondimus. Sed quoniam tanti excessus majorem nobis sollicitudinis materiam detulerunt, haec ad universam caritatem etiam per fratrem et coepiscopum nostrum Antonium scripta direximus, quibus admonita communis omnium sollicitudo procuret, ne quisquam fratrum in alterius prorupturus injuriam, transcendat terminos a venerandis Patribus constitutos. Unde omnia quae a nobis sunt per fratres et coepiscopos nostros Faustum et Auxanium definita roborantes, congregationes annuas, ordinante fratre et coepiscopo nostro Leontio, admonitis metropolitanis, quod saepe dicendum est, iis locis celebrare dignemini, ad quae conveniendi nulla sit cuiquam commeantium difficultas. Cui diligentiae etiam provisio adhibenda est, ut opportunitas quemadmodum locorum, ita constituatur et temporum: ut inexcusabilior quisquis tam necessarium et salubre constitutum nostrum negligendum putaret, appareat, fratres carissimi. Illius autem confirmationem, quem Viennensis episcopus alienum, et ad se minime pertinentem, graviter ordinare praesumpsit, fratris et coepiscopi nostri Leontii reliquimus voluntati; quem confidimus non praeter humanitatem pensare quae justa sunt. Deus vos incolumes custodiat, fratres carissimi.
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | |||
Hilarus papa
| 11 |
EPISTOLA XI. HILARI PAPAE AD EPISCOPOS QUI DE MAMERTI CAUSA IN SYNODO COGNORANT. I. II.
|
Praeceptum Hilari papae de Ecclesia Deense, ubi episcopus indebite a Viennensi episcopo ordinatus est. II. Ut qui Deensibus a Mamerto consecratus est, Leontii Arelatensis episcopi, a quo consecrari debuit, arbitrio I. Ut per Veranum episcopum moneatur Mamertus ut ab ordinationibus indebitis, ordinis sui et privilegiorum periculo, in posterum abstineat. confirmetur.
|
Dilectissimis fratribus, Victuro, Ingenuo, Ydatio, Eustasio, Fonteio, Viventio, Eulalio, Verano, Fausto, Auxanio, Proculo, Ausonio, Paulo, Memoriali, Coelestio, Projecto, Eutropio, Avitiano, Urso, et Leontio, Hilarus. Sollicitis admodum nobis, et ex his quae proxima ad nos relatio certa detulerat, multa exspectatione suspensis, litterae dilectionis vestrae, fratre et coepiscopo nostro Antonio, quem dignum tanta legatione probamus interpretem, deferente, sunt traditae, quae nos ipsis contextus sui contristavere principiis. Nam qui requiescere sollicitudinem nostram, et magnam ex parte relevari in his quae a sanctae memoriae decessore meo de Viennensi episcopo praefixa sunt, credebamus, evidenti assertione cognovimus, et non sine dolore miramur, definitiones illas a Mamerto episcopo nunc potuisse transcendi, per quas Ecclesiae privilegium probarat acquiri; cum praecipue fratris et coepiscopi nostri Leontii moderatio formam continentiae praebere debuerit ambienti: aut si spiritu aemulationis inflatus, eum arbitratus est negligendum; decessoris sui saltem instructus exemplo, illius imitaretur temperantiam, cujus honore perfungitur, nec transgrediendo violaret, quod jam nunc, nisi patientiae moderamina teneremus, posset amittere. Cui unquam profuit mens rebellis? aut quem superbiae non inclinavit elatio? Altior est humilitatis gratia, cui paupertate spiritus ad praemium promissae beatitudinis iter regni coelestis aperitur. Nec perfunctorium praevaricator existimet esse quod fecit, si eruditus doctrinis ecclesiasticis, quid uterque mereatur agnoscit: cum alter secundum propheticam vocem in medio dominicae domus habitare prohibetur; alter respiciente se Deo semper junctus asseritur, cujus consolatione salvatur. Possent venerabilium veterum multa replicari, quae juxta veritatem dicta demonstrantur; sed ab eadem causa, quae se ut loqueremur, ingessit, recentiora sunt exempla sumenda. Nam dignitatem Viennensis Ecclesiae Mamertus episcopus Arelatensis antistitis quondam transgressione crevisse, et pro corrigendis quae perperam gerebantur, inviolabili postea definitione compositum, ne alter inglorius, alter in totum veteri honore per vitium praecessoris reperiretur exutus. Sicut ergo et vestrae dilectionis relatio, et fratris et coepiscopi nostri Antonii insinuatio reseravit, claret praedictum privilegia certis conclusa terminis velle perdere plus volendo, qui abusus fratris et consacerdotis Leontii moderantia, Deensibus contra fas episcopum, etiamsi est meritus, non timuit consecrare. In quo factum ejus convenerat sic resolvi, ut juxta eorum quae perpetrata sunt qualitatem, non sine jactura proprii ordinis, etiam illum a sacerdotali consortio submoveri cerneret, quem creavit indebite, quemque indignissime fecisse convincitur, correptum justa ultione sentiret, ne conceptae audaciae incastigata temeritas licentiae se peperisse putaret exemplum. Verum ad Ecclesiarum quietem tantae transgressionis vulnera, memores apostolicae sapientiae, curari volumus ante fomentis, ut corporis nostri membrum forte sanandum in integritatem pristinam per mitiora medicamenta revocetur, nec credatur negligi quod interim non monetur abscindi. Praevia medendi semper austeritatis est lenitas, nec omnis ferro statim culpa compescitur, aut inexplorato vel quod facile prodesse possit offertur. Nunc enim temporis opportunitas, nunc languentis necessitas, nunc medicinae ipsius et modus est quaerendus et qualitas; ut omnis per sapientiam facta in vitiis reprimendis sollicitudo curantis gaudeat reparatione quod salvat, nec careat moderatione quod resecat. His igitur vestra fraternitas graviter prudenterque perpensis, talia apud nos dissimulari posse non aestimet, in quorum se maxime contumeliam, qui non immerito pulsatur, erexit. Fratri enim nostro Leontio nihil constituti a sanctae memoriae decessore meo juris potuit abrogari, nihil valuit, quod honori ejus debetur, auferri: quia Christianorum quoque principum lege decretum est, ut quidquid Ecclesiis earumque rectoribus, pro quiete omnium Domini sacerdotum, atque ipsius observantia disciplinae, in auferendis confusionibus apostolicae sedis antistes suo pronuntiasset examine, veneranter accipi, tenaciterque servari, cum suis plebibus caritas vestra cognosceret: nec unquam possent convelli quae et sacerdotali ecclesiastica praeceptione fulcirentur et regia. Unde, fratres carissimi, praesumptionem praedicti, quae in fratris et coepiscopi nostri Leontii processit injuriam, ita convenit tolerari, dignae nunc interim ultionis immunem, ut si transgressor remediis abutitur satisfactionis et veniae, nec culpam praesentis excessus curandam futurae observantiae sedulitate promittit, redeunte querimonia, eo privilegia Viennensis Ecclesiae ad Arelatensem antistitem transferantur exemplo, quo migravere principio. Unde nostrae moderationis nomen tenentes, ad Veranum fratrem et coepiscopum nostrum scripta direximus, ut praedictum ex nostra delegatione conveniat, quatenus quid de eo retuleritis agnoscat: quia onerosum esse non debet, delinquentem fratrem de propriis excessibus increpare, quibus praeceptum constat frequenter ignoscere. Necesse est autem, si nullum correctionis ejus indicium sumpserimus , ad Arelatensem Ecclesiam easdem quatuor civitates, quarum non fuit aut non fuerit Mamertus episcopus ordinatione contentus, esse revocandas. Quod etiam tunc oportebit fieri, si ullus unquam post eum, quem nunc caritate corripimus, et ulterius ab illicitis confidimus abstinere, praesumptionis hujus imitator exstiterit. De hoc sane, qui licet indebite, Deensibus cognoscitur ordinatus, justitiae ratione censuimus, ut sacerdotium ejus fratris et coepiscopi nostri Leontii confirmetur arbitrio, a quo rite debuit consecrari. Deus vos custodiat, fratres carissimi, aevo longiore. Data sexto calendas Martias , P. C. Basilii viri clarissimi consulis.
|
(quod non oportuit) (quod
illa est professione retinendum, qua definitionem sedis
apostolicae periculo ordinis sui semper conservandam
sine ulla deinceps transgressione testetur) (anno Chr. 464)
|
http://viaf.org/viaf/250367776
|
[] | ||
Gregorius VII
| 2 |
II. Epistola Gregorii VII ad monachos Vallis Umbrosae. Ipsos Joannis Gualberti abbatis Vallumbrosiani discipulos ad imitationem magistri hortatur. (Anno 1073.) [MANSI, Concil. XX, 374.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clericis, monachis, disciplinam sanctae recordationis Joannis Gualberti abbatis imitantibus, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Licet venerandae memoriae eumdem Joannem patrem vestrum corporeis oculis non viderimus, quia tamen fidei ejus puritas in Tusciae partibus mirabiliter resplenduit, multum eum amore dileximus, ad cujus sanctae conversationis studium, quamvis vos imitatores esse non ambigimus, ut vigor rectitudinis vestrae ad exstirpandam de agro Dominico zizaniam sollicitius invigilet, attentiusque ferveat, paternae vobis exhortationis verba impendimus. Vos itaque, dilectissimi, in quantum humana possibilitas permittit, vitam illius sequentes, et vere filios ejus et haeredes simili vos conversatione probantes, viriliter agite, et confortamini in Domino, et in patientia virtutis ejus, documenta sanctarum Scripturarum, quibus haereticorum argumenta destruuntur, et fides sanctae Ecclesiae defenditur contra membra diaboli, quae diversis machinationibus Christianam religionem conantur evertere, mens vestra quotidie meditetur, et ea quae solet libertate in malorum confusione erigatur: eos vero qui in vobis confidunt, et consilium religionis vestrae sequi disponunt, more praedicti Patris vestri suscipite, et de his quae ad salutem eorum pertinere videntur sanctis exhortationibus instruite: ut non solum vestra, sed et vos sequentium circumpositi populi considerantes sancta opera, glorificent Patrem vestrum qui in coelis est. Nos autem ipsum amorem, quem Patri vestro et vobis olim impendimus, donec nostros spiritus rexerit artus, exhibere desideramus, et tanto quidem deinceps majori vos charitate fovebimus, quanto vos in divinis negotiis ferventiores esse probabimus, quibus non solum spirituale, sed et saeculare, si necesse fuerit, auxilium, Deo adjuvante, ministrabimus. Vos igitur omnipotentem Dominum exorate, ut ipse vires et facultates nobis tribuat, quatenus suscepti regiminis importabile pondus possimus tolerare, et sanctam Ecclesiam in statum antiquae religionis reducere. Valete.
|
[potentia]
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 3 |
III. Epistola Gregorii VII ad Sancium regem Aragonensium et Pampilonensium.--Gregorius, recens pontifex creatus, ad exemplum praedecessoris sui Alexandri secundi, ei successoribusque ejus permittit liberam dispositionem omnium ecclesiarum quas ipse vel successores ipsius eripient de manibus Saracenorum, vel quas ipsi in regno suo aedificabunt, fecibus duntaxat episcopalibus exceptis.--Descriptam ex archivo regio Barcinonensi ultro mihi libensque promiserat vir nunquam satis mihi commendandus Petrus de Marcae illustrissimus archiepiscopus Tolosanus et Parisiensis. Vide publicas solemnesque donationis illius tabulas, p. 379 historicae synopseos Conciliorum Mansi. (Anno 1073.) [MANSI, Concil. XX, 622.] IV. S. Gregorii epistola. Ad Ottonem episcopum Constantiensem.--De episcopis Simoniacis. (Anno 1074.) [BALUZ. Miscell. edit. Luc. II, 232.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo fratri OTTONI Constantiensi episcopo salutem et apostolicam benedictionem.
|
Instantia nuntiorum tuorum festinanter redire volentium non permisit nos fraternitati tuae quae in Romana synodo constituta sunt seriatim intimare. Haec tamen necessario tibi scribendo fore arbitrati sumus, nos juxta auctoritatem sanctorum Patrum in eadem synodo sententiam dedisse ut hi qui per Simoniacam haeresim, hoc est, interventu pretii, ad aliquem sacrorum ordinum gradum vel officium promoti sunt, nullum in sancta Ecclesia ulterius ministrandi locum habeant. Illi quoque qui Ecclesias datione pecuniae obtinent, omnino eas perdant; nec deinceps vendere vel emere alicui liceat. Sed nec illi qui in crimine fornicationis jacent missas celebrare aut secundum inferiores ordines ministrare altari debeant. Statuimus etiam ut si ipsi contemptores fuerint nostrarum, imo sanctorum Patrum constitutionum, populus nullo modo eorum officia recipiat; ut qui pro amore Dei et officii dignitate non corriguntur, verecundia saeculi et objurgatione populi resipiscant. Studeat igitur fraternitas tua sic se in his nobis cooperatricem exhibere, seu crimina ista de Ecelesiis tuis radicitus evellere, quatenus boni pastoris meritum apud Deum valeas obtinere et Romana Ecclesia de te sicut de bono fratre et studioso cooperatore debeat gaudere.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 5 |
V. Privilegium Gregorii VII papae pro eremio Camaldulensi. (Anno 1074, XIII Kal. Aprilis.) [MITTARELLI, Annal. Camaldul., tom. II, append., pag. 247, ex veteri authentico archivi S. Blasii de Fabriano.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, RUSTICO priori et cunctae ejus congregationi de loco qui dicitur Campus Amabilis, in perpetuum.
|
Nulli fidelium venit in dubium quin sedes apostolica, eo quod princeps et mater omnium Ecclesiarum, omnibus hoc jure et debita sollicitudine Ecclesiis praeesse debeat, ut non solum eas catholicae religionis unitate concludat, sed generaliter ab his quae extrinsecus promoventur, sua auctoritate salvet et muniat. Inter quas tamen complures inveniuntur, quae speciali ac propria commendatione in tutelam ejusdem sedis apostolicae se contulerunt, ut speciali charitate et studio suae matris amplectae securiores et liberiores ab omni infestatione consisterent. Quas, ut dignum erat, ita in suo sinu Romana suscepit Ecclesia, tantaque protexit undique diligentia, ut omnibus ornamenta praestaret, nonnullis quoque gratiam conferret amplificationis. Cujus rei plurima nobis exempla sanctissimi viri praecessores nostri reliquerunt, qui ante nos in ea, quam diximus, apostolica sede fulgentes pro honore Ecclesiarum Dei et earum exaltatione magis quam pro vita aut salute sua solliciti fuerunt. Novimus enim monasteria plurima et caetera bona ecclesiastica, quae a religiosis viris ad patrocinium et defensionem apostolicae sedis sunt delata, cum summa charitate ab illis suscepta, et privilegio apostolicae defensionis quasi muro munita firmissimo. In qua re quam pie, quam sancte fecerint, et illorum nobis ostendit gloria, et ipsius rei tam fructuosa gratia. Nam cum oratoria in pace et tranquillitate consistunt, et ecclesiastica beneficia pauperes Christi nutriunt, laus Deo digna depromitur, et remedia peccatorum tam vivis quam etiam defunctis pie impenduntur. Unde nos, in eadem apostolica sede non nostris meritis, sed divina locati gratia, oratorium Sancti Salvatoris in Campo Amabili constructum, et cellas ipsi adhaerentes et circum circa adjacentes, sive omnia ad ipsum pertinentia, communi rogatione fratrum in tutelam apostolicae auctoritatis et nostram, successorumque nostrorum, suscepimus defensionem, salva quidem suae matricis Aretinae Ecclesiae debita et canonica reverentia. Volentes ut tam pia collatio fidelium animarum, a quibus idem oratorium fuit incoeptum, et huc usque productum, Deo crescat, et illis eorumque posteris et successoribus ad salutem corporis et animae proficiat. Sic denique ipsum oratorium et praedictum locum cum omnibus cellulis et hospitiis suis, seu universis rebus ad eum pertinentibus in nostram defensionem suscipimus, ut tam illa quae modo habere et tenere videtur, quam quae in antea, Deo largiente, juste acquirere poterit, ubicunque posita fuerint, sub apostolica custodia et tuitione consistant. Primo itaque loco ponimus eremum et oratorium situm in loco qui dicitur Campus Amabilis. Secundo, hospitium ejus, quod dicitur Fons Bonus. Tertio, coenobium quod est constructum in loco qui dicitur Cerritum, qui est infra comitatum Vulternensem, nec non et abbatiam Sanctae Mariae virginis supradicto loco adhaerentem, positam in loco qui dicitur Puliciano. Quarto, in loco qui dicitur Agna. Quinto, in loco qui dicitur Monte et Soci. Sexto, in loco qui dicitur Caliano et Punina. Octavo, in loco qui dicitur in Chio, et ecclesia Sancti Savini. Nono, in loco qui dicitur Fogiano. Sancimus igitur hoc nostro privilegio ut neque rex, imperator dux, comes aut pontifex, aut aliqua persona idem oratorium, aut fratres ibi Deo servientes, ejusque territoria, aut aliqua sibi justo modo aut in antea pertinentia, invadere aut molestare, vel aliquo modo inquietare praesumat, libertatem aut licentiam ecclesiastici juris, quam huc usque habere visisunt, seu quam in antea juste habere poterint, in hac eadem serie confirmamus et perpetuam fore statuimus. Ne quis autem malas consuetudines superinducat, quibus idem oratorium a sua religione turbetur, apostolica auctoritate prohibemus; hoc tamen voluimus et constituimus ut jam dictum oratorium cum cellis suis omni tempore, eo modo atque tenore quo prius inchoatum est, et ad nostra usque tempora perductum, maneat in suo vigore atque stabilitate, scilicet ut semper eremitico tramite, et contemplativae vitae celsitudine perseveret, nec liceat cuiquam aut abbatem ibi ponere, aut coenobium facere, sed semper solitariae vitae locus ipse sit deditus, et firmitate continua dedicatus. Hoc quoque vestra charitate rogante, ut hic apostolicae sedis privilegio adnectimus, et si quando opportunum fuerit aliquem ex vestra congregatione in ecclesiasticos gradus ordinari, et episcopus, ad cujus parochiam pertinet jam dictum oratorium Sancti Salvatoris, seu aliqua ex ecclesiis vel cellis vestris in antea pertinebit, Simoniaca haeresi fuerit depravatus, ut rite et canonice episcopale non possit implere officium, tunc libera facultas ac licentia pateat vobis adire catholicum et bene viventem episcopum ubicunque in vestra vel proxima provincia inveniri poterit, ut ab ipso in ecclesiasticis gradibus et officiis ordinari et consecrari ex vestra congregatione, qui dignus est possit. Sacris enim canonibus et bonis omnino congruit moribus, ut sicut hi qui ordinandi sunt, bonae vitae erectaeque scientiae existere debent, sic, juxta Apostoli sententiam, illi qui manus ordinandis imponunt, irreprehensibiles et absque crimine inveniantur. Si quis autem temerario ausu et in incorrigibili temeritate, quod fieri non credimus, contra hujus nostrae apostolicae auctoritatis et confirmationis seriem agere tentaverit, sciat se auctoritate apostolorum Petri et Pauli districtae animadversionis sententiam subiturum. Qui vero custos et observator hujus nostri privilegii exstiterit, benedictionis gratiam et vitam aeternam a Domino Deo consequi mereatur. Datum Romae XIII Kal. Aprilis per manus Petri, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis archibibliothecarii, anno primo pontificatus Gregorii VII papae, anno videlicet Dominicae Incarnationis millesimo septuagesimo quarto, indictione tertia decima.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 6 |
VI. Gregorius VII Ecclesiae Bononiensis possessiones, petente Lamberto episcopo, confirmat. (Anno 1074.) [UGHELLI, Italia sacra, II, 16.]
|
GREGORIUS, servus servorum Dei.
|
Notum omnibus fieri volumus quod reverendissimus Lambertus civitatis Bononiensis episcopus Romam veniens visitare apostolorum limina, ostendit nobis munimina et investitiones factas ab antecessoribus nostris, id est Agapito, et Pelagio, et Gregorio, Dialogo et Formoso apostolicis de rebus suae Ecclesiae. Proinde inclinati precibus ejus concedimus atque confirmamus suae ecclesiae, salvo in omnibus jure et Romanae ecclesiae privilegio, monasterium S. Michaelis archangeli positum in fundo paterno cum omnibus rebus et pertinentiis suis, atque concedimus curtem de Brento, cum servis et ancillis, et cum omnibus suis pertinentiis. Seu donamus monasterium S. Mariae, situm in Massa quae vocatur monte Pulense, quam Joanninus imperator tradidit Bononiensi Ecclesiae cum curte ibique tenente, quaeque nominatur Aurelia, cum montibus, qui in circuitu praefati monasterii positi sunt, et curtem aliam, quae vocatur Bombiania cum casulibus et pertinentiis suis et montem, qui vocatur Cavallorum, et concedimus portum, qui cognominatur Galliona, cum ripatico, et teloneo, et paludibus, et piscariis, et silvis, et cum omnibus rebus quae ad ipsum pertinere dignoscuntur, et duas curtes, et unam, quae nominatur curtis Major, et aliam, quae dicitur Minor, posita infra plebem, quae dicitur Boida. Insuper et damus monasterium S. Anastasii fundatum in fundo Petriculo cum portu, et teloneo, et ripatico, cum silvis et venationibus, cum paludibus et cum omnibus, quae ad curtem, quae vocatur Petriculo, et ad praefatum monasterium pertinere videntur: nec non et curtem, quae vocatur Cellula juxta flumen, quod vocatur Savena, cum olivetis, vineis, campis, silvis, famulis, colonis, et cum omnibus sibi pertinentibus, et ibique non longe fundum Venetiae integrum, quod sociorum vocatur, pertinentem ad ipsam curtem, atque curtem in Panigale, quae continet in se tres fundos terrarum, et vinearum, quae hoc nomine vocantur Candidatis, Pulosia et Grisintilli, et monasterium S. Prosperi situm in supradicto loco, qui vocatur Panigale, et curtem, quae dicitur Cumo cum omnibus suis pertinentiis; et monasterium S. Martini in Pojo cum curte, et omnibus sibi pertinentibus; et monasterium S. Petri in Strata; et monasterium S. Mariae in Strata cum omnibus suis pertinentiis; et monasterium S. Petri cum curte, quae vocatur Nurisatico, et omnibus suis rebus; et monasterium S. Martini in Casalichio cum omnibus suis pertinentiis. Atque donamus fraternitati tuae portam in civitate Bononiae, quae communi nomine dicitur S. Petri, et stratam quae nominatur Salaria cum stratico, et cum omni redditu, quem antiquitus persolvere solent ipsi homines, qui per praenominatas stratas ire, vel redire soliti sunt. Commonemus quoque ut, statuto tempore, praefatum redditum absque negligentia persolvere studeant et monasterium S. Mariae, quae nominatur Major, cum omnibus suis pertinentiis, cum casa salariata infra civitatem Bononiae, quae est juris ipsius monasterii, et monasterium S. Columbani confessoris cum omnibus suis rebus; et monasterium SS. martyrum Gervasii et Protasii cum omnibus suis rebus; et monasterium S. Thomae apostoli situm ante portam S. Petri cum omnibus suis rebus; et monasterium S. Joannis evangelistae fundatum in monte, qui vocatur Oliveti, cum omnibus suis pertinentiis. Similiter concedimus monasterium S. Stephani, quod vocatur Hierusalem, et quod D. Petronius aedificavit ad usum ejusdem ecclesiae et cum mercato S. Joannis Baptistae ibique tenente. Seu confirmamus, atque stabilimus curtem quae nominatur Milonis, cum portu, et ripatico, et teloneo, et mercato, et silvis, et venationibus, et cum paludibus, et piscationibus, et cum servis, et ancillis, et cum omnibus ad se pertinentibus. Similiter concedimus cuncta praedia, et possessiones monasteria videlicet, et plebes, et ecclesias baptismales, castella, villas, abbates, monachos, presbyteros, diaconos, clericos, litteratos et illitteratos, servos et ancillas Dei, atque diaconissas, famulos utriusque sexus. et homines omnes super terram praedictae Ecclesiae Bonomensis residentes, ut in tua tuorumque successorum sint potestate, et defensione infra terminos, et confinia episcopatus Bononiensis, sicut esca flumine, quod dicitur Gaibana, et rivus qui Sablosolus vocatur, et strata, quae Ungarista dicitur atque ad Stalogalam, et locus, qui vocatur Culce, et fluvius, qui dicitur Leo, et alius, qui vocatur Mazza. Similiter concedimus praefatae Ecclesiae curtem, quae dicitur Maxamaticum cum rebus, et possessionibus, cunctisque pertinentiis. Haec omnia, quae superius leguntur, quae praefata Ecclesia nunc juste tenet, vel deinceps acquisitura est, tam tibi quam cunctis qui in eo, quo es ordine, loco successerint, vel eis, quorum interesse potuerit, in perpetuum reservanda decernimus. Datum X Kal. Aprilis per manum S. R. E. presbyteri cardin. ac bibliothecarii, an. primo pontificatus D. Gregorii VII papae, anno 1073, indict. XI.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 7 |
VII. Gregorius omnes abbates et praelatos per Gallias constitutos hortatur ut ecclesiarum B. Petro stipendiariarum census pensitent Hugoni episcopo Diensi, cui vices suas commissas nuntiat. (Anno 1074.) [ Chron. Hugonis Flavin., ap. PERTZ. Monum. Germ. hist., Script. VIII, 412.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omnibus abbatibus et praelatis tam monachorum quam et canonicorum per Gallias constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Fraternitatem vestram, dilectissimi fratres, latere minime credimus quasdam ecclesiarum vestrarum beato Petro et nobis annuos census persolvere ex praecedentium Patrum institutionibus debere. Sed quia quidam vestrum, partim negligentia, partim vero tenaci induratione haec hactenus minus plene quam oporteret egerunt, hos ut emendari et debita solvere studeant, omnes autem ut apostolico praecepto cui vectigal vectigal, cui tributum tributum obtemperetis commonemus. Unusquisque enim non quod suum est, sed quod alterius est quaerat; quoniam si digne redarguitur qui, prout oportet, propria non largitur, qua sententia dignus est qui nec aliena rapere nec debita metuit retinere, dicente Domino: Quae vultis ut faciant vobis, haec facite et vos illis; et: Quod tibi non vis, alii non feceris? Nunc igitur quia dilectum filium nostrum Hugonem Diensem episcopum ob ecclesiasticae utilitatis diversa negotia in Gallias vices nostras exsecuturum mittimus, et quia nemini potius credere debemus, quem in omnibus a nobis sibi injunctis fideliter egisse comperimus, quae nobis ex ecclesiis vestris specialiter debetis vos illi ad nos perferenda persolvere ac de retentis satisfacere jubemus.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 8 |
VIII. Gregorii epistola ad clerum et populum Matisconensem.--Ut Landrico Matisconensi episcopo a se ordinato reverentiam et adjutorium impendant. (Anno 1074.) [Dom BOUQUET, Recueil des historiens, XIV, 575.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero et populo Matisconensis Ecclesiae salutem et apostolicam benedictionem.
|
Quanta sit erga vos et locum vestrum apostolicae sedis benevolentia, ex amore quem in episcopum vestrum habemus cognoscere datur, qui episcopalis officii benedictionem et dignitatem per impositionem manuum nostrarum, auctore Deo, suscepisse dignoscitur. Caeterum, ut ordinationis suae certa demonstrare possit indicia, sicut oportere cognovimus, cum litteris nostris et apostolico sigillo eum ad vos remisimus, admonentes vos et apostolica auctoritate praecipientes, ut eum omni dilectione et gaudio recipientes unanimiter honoretis, et reverentiam quae patri debetur et episcopo, fideli obedientia ac devota subjectione sibi exhibeatis, attendentes Dominica verba: Qui vos audit, me audit: et qui vos spernit, me spernit . Tanto enim laetioribus animis hunc suscipere, venerari, timere debetis, ac diligere, quantum eum ab omni Simoniaca ambitione purum et incontaminatum, nec aliunde quam per ostium ad custodiam animarum vestrarum in Ecclesiam introisse, et episcopalis vigilantiae speculam constat ascendisse. Proinde nos multum vobis congaudentes rogamus et admonemus dilectionem vestram, quatenus ad regendam sibi commissam Ecclesiam, ejusque jura conservanda, et ubi opus fuerit recuperanda, quantum valetis, consilium sibi et adjutorium praebeatis, et in omnibus quae ad Christianam religionem pertinent, ejus admonitionibus acquiescatis, scientes sibi ac vobis, et Ecclesiae, cujus in Christo spiritales filii estis, apostolica suffragia, quantum, Deo praestante, possumus, ad libertatem fidei vestrae et nostram, profectumque salutis, ubique prompta atque parata fore.
|
( Landricum ) (Luc. X. 16)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 9 |
IX. Epistola Gregorii VII ad canonicos S. Hilarii Pictaviensis.--Privilegium pro ecclesia Sancti Hilarii Pictaviensis. (Anno 1074.) [MANSI, Concil. XX, 623.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis Sancti Hilarii Pictaviensis salutem et apostolicam benedictionem.
|
Igitur ob reverentiam beati Hilarii confessoris, cujus corpus in eadem ecclesia requiescit, cujusque doctrinae splendor non solum de Gallicanis partibus erroris tenebras expulit, verum etiam universali refulgens lumen contulit Ecclesiae, inclinati vestris precibus, praefatam beati Hilarii ecclesiam a Francorum regibus et Aquitaniae principibus constructam, eorumque praediis ac donis ditatam, in protectione ac tuitione sedis apostolicae specialiter suscipimus, hujus privilegium auctoritatis nostrae decreto indulgentes. Deinde statuimus ut quaecunque bona praefata beati Hilarii ecclesia ex donatione praedictorum regum et principum juste possidet, sive in futurum justis modis poterit adipisci, vobis perenni tempore et sine inquietudine aliqua illibata permaneant, adjicientes ne quisquam deinceps archiepiscopus aut episcopus beati Hilarii ecclesiam, aut ipsius canonicos aut clericos excommunicare aut interdicere praesumat, sed omnis eorum causa gravior ex apostolicae sedis judicio pendeat. Chrisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium sive basilicarum, ordinationes canonicorum et clericorum, a quocunque malueritis catholico suscipiatis antistite. Ad hoc adjicimus ut eadem beati Hilarii ecclesia soli Romanae Ecclesiae subdita permaneat, et de tanta semper libertate atque auctoritate gaudeat. Ad indicium autem perceptae hujus a Romana Ecclesia libertatis per annos singulos unam auri unciam Lateranensi palatio persolvat. Si quis autem archiepiscopus, episcopus, aut quaelibet persona hujus nostri privilegii paginam agnoscens, contra eam temere venire praesumpserit, si quae male facta fuerint non emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, et in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem illi loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeterna pacis inveniant. Datum Laterani X Kal. Maii, per manum Petri sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis ac bibliothecarii, primo anno pontificatus domini Gregorii VII papae, indictione XI.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 10 |
X. Privilegium Gregorii VII pro monasterio SS. Petri et Huberti Andaginensis. (Anno 1074.) [MARTEN. Ampliss. Collect. IV, 947.)
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio THEODERICO abbati monasterii Sancti Petri Sanctique Huberti Andaginensis, in Arduenna constituti, suisque successoribus regulariter ibidem canonice intrantibus in perpetuum.
|
Nulli fidelium est in dubio quin sedes apostolica, eo quod universalis mater et omnium Ecclesiarum princeps est, omnibus his jure ac debita sollicitudine praeesse debeat, ut non eas catholicae religionis unitate concludat, sed generali circumspectione etiam ab his quae extrinsecus promoventur pro sua auctoritate salvet et muniat: inter quas tamen cum plures inveniantur, quae speciali et propria commendatione in tutelam ejusdem sedis apostolicae se contulerunt, ut speciali charitate et studio suae matris amplexae usquequaque securiores et liberiores ab omni infestatione consisterent, quas, ut dignum erat, ita Romana suscepit Ecclesia, tantaque protexit undique diligentia, ut omnibus munimenta praesidii, nonnullis quoque gratiam conferret augendi. Cujus rei plurima nobis exempla sanctissimi viri reliquerunt, qui ante nos in illa, quam diximus, apostolica sede fulgentes, pro honore Ecclesiarum Dei et exaltatione earum magis quam pro vita aut salute sua solliciti fuerunt. Suscipientes monasteria et venerabilia loca in patrocinium apostolicae defensionis, et confirmantes ea propriis privilegiis, quatenus ex quotidiana tranquillitate ardentius in devotione divinae servitutis et in omni bono proficerent. Qua in re quam pie, quam sancte fecerunt, et illorum nobis ostendit gloria, et ipsius rei tam fructuosa gratia. Nam cum oratoria in pace et tranquillitate consistant, et ecclesiastica beneficia pauperes Christi nutriant; cum vero laus Deo digne promitur, et remedia peccatorum tam vivis quam defunctis impenduntur. Unde nos in eadem sede apostolica, non nostris meritis, sed divina locati gratia, suscepti officii debitum considerantes, praefatum monasterium, cui tu, dilecte fili et praenominate abba, praeesse dignosceris, tuo rogatu in tutelam apostolicae sedis et nostram et successorum nostrorum defensionem suscepimus, confirmantesque et corroborantes sibi per praesentis paginam privilegii, ecclesiam Sanctae Mariae super Axonam sitam, et ecclesiam S. Sulpitii super Mosam, caeterasque possessiones tam in villis quam castellis, caeterisque ecclesiis et terris cultis aut incultis, seu in omnibus rebus mobilibus et immobilibus, quas nunc jure possidet, aut in posterum, Deo miserante, acquiret, quatenus omnia ad communem utilitatem fratrum inibi Deo famulantium sub tuo tuorumque successorum regimine et congrua dispensatione semper inconvulsa illibataque permaneant. Si quis vero regum, sacerdotum, clericorum, judicum ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscentes, contra eam venire tentaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et nisi vel ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore et sanguine Dei Domini redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in aeterno examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem justa servantibus eidem loco, pax Domini nostri Jesu Christi, ut hic fructum bonae actionis recipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Subscripsit autem manu propria domnus papa: Miserationes tuae, Domine, super omnia opera tua. Bene valete. Datum Lateranis in Kalendis Maii, per manus Petri S. R. E. presbyteri cardinalis et bibliothecarii anno primo pontificatus domni Gregorii VII papae, indictione undecima.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 11 |
XI. Epistola Gregorii VII ad Tierneum vicecomitem.--Concedit « potestatem auspicandi conceptum ordinem monasticum juxta regulam B. Benedicti. » (Anno 1074.) [MABILL. Acta SS. ord. Bened. Saec. VI, parte II Praef., pag. L.]
|
GREGORIUS, servus servorum Dei, ad perpetuam rei memoriam dilecto filio STEPHANO, vicecomiti Tierneo, ejusque fratribus regularem vitam professuris, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Quoniam religiosam vitam instituentes apostolico oportet uti judicio et consilio, ne quidam post suum proprium sentire abeuntes. cum temeritate et inexpertis viribus aggrediantur poenitentiae iter, quod non possint perficere, ac deficiant in eo, ita ut a proposito resilire cogantur, ad confusionem et injuriam ordinis ecclesiastici. Nos vero cognito, quod apud venerabilem fratrem nostrum Milonem archiepiscopum Beneventanum cum frequentatione filiorum et fratrum nostrorum Benedictinensium de Calabria virtutis tirocinium sine habitu posueris, et sumpto de solido tui desiderii fervore experimento, per quatuor annos in aula pontificali sanctissimi Patris bonae memoriae Alexandri divina providentia papae hujus nominis secundi praedecessoris nostri, dum coram ipso beatissimo pontifice archidiaconum cardinalem ageremus: cum tuis viribus a natura delicatis diffideremus, non tam cito manus super te imposuimus , sicut nos cum Timotheo docuit Apostolus, ad cujus tumbam consistimus. Verum cum indesinenter ac indeficienter a sancta sede, in qua sedemus, licet indigni et inviti, postules potestatem auspiscandi conceptum ordinem monasticum juxta regulam B. Benedicti, quam diu exspertus es inter fratres de Calabria. Nos nolentes exstinguere spiritum, eo promptius ac benignius inclinati nunc tibi concedimus et annuimus, quo majori Spiritus sancti flamma accensi desideramus agrum Dominicum tam sanctis virtutum seminariis ditari. Benedicat ergo tibi Dominus corona justitiae, mons sanctus; asciscat te tuosque futuros bonae vitae sodales in filios aeternus Pater; recipiat vos in fratres aeternus Filius, et porrigat tibi latus apertum, in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae reconditi; accendat in te tuisque aeternus Spiritus sanctus ignem sui amoris et flammam aeternae charitatis; tuque, tuique in ingressu per professionem et in egressu per mortem benedicantur a Deo virtutum ex alto, qui coepit in te opus bonum perficiat, solidetque, confirmet illud et corroboret amodo et usque in sempiternum; concedat tibi sanctum angelum suum de coelis, quorum sanctorum vitam proponis imitari, ipsorum patrociniis confortare. Adducantur tibi socii innumeri, sicut stellae coeli, quae prae multitudine numerari non possunt; sint docibiles Dei in solatium mortalis tuae peregrinationis. De plenitudine itaque potestatis decernimus, ut nulli omnino hominum liceat quae postmodum electurus es loca tuae poenitentiae temere perturbare, seu quibuslibet vexationibus te aut tuos aggravare, sed nec fatigare. Si quae igitur saecularis aut ecclesiastica persona contra hanc nostrae ordinationis praesentis paginam venire tentaverit, sciat se ream pro perpetrata iniquitate ipsoque suo attentatu indigno privari omni honoris sui dignitate, et divino subjacere maledicto. Agri quos colueritis, sint agri primitiarum; beatus Pater Benedictus benedictiones pro te impetret in spiritualibus et temporalibus. Confortare et esto robustus in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen Datum Romae in praesentia charissimae filiae Agnetis Augustae imperatricis, et sex fratrum nostrorum cardinalium, Kalendis Maii, pontificatus nostri anno primo.
|
(I Tim. V, 22) (quia nullo medio
vos volumus ad sanctam sedem pertinere)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 12 |
XII. Gregorii epistola ad Ottonem Constantiensem episcopum. (Anno 1074.) [MANSI, Concil. XX, 626.]
|
Gregorius servus servorum Dei. Ottoni Constantiensi episcopo salutem et apostolicam benedictionem.
|
Perlatum est ad nos de fraternitate tua quod satis invitus et moestus audivi, quodque si vel de extremo Christianae plebis membro ad audientiam nostram deferretur, severiore districtioris disciplinae censura esset procul dubio castigandum. Cum enim apostolica auctoritate et veridicis sanctorum Patrum sententiis incitati, ad eliminandam Simoniacam haeresim et praecipiendam clericorum castitatem, pro nostri officii debito exarsimus; Moguntino venerabili archiepiscopo confratri nostro, cui plures et late dispersi suffraganei sunt, hoc obedientiae munus injunximus ut tam per se quam per coadjutores suos hoc Romanae Ecclesiae decretum universo clero studiosius inculcaret, et inviolabiliter tenendum proponeret; tibi quoque, cui plurimus Constantiensis episcopii clerus et populus amplissime dilatatus, ob eamdem causam speciales litteras cudere, bulla nostra impressas, collibuit, quarum fultus auctoritate tutius animosiusque praeceptis nostris obtemperares, et de sanctuario Domini Simoniacam haeresim et foedam libidinosae contagionis pollutionem expelleres. Apostolica namque B. Pauli praepollet auctoritas, qua fornicatores et adulteros cum caeteteris sceleratis connumerans, diffinitam suae jussionis sententiam subjicit, cum ejusmodi nec cibum capere. Praeterea universus Ecclesiae catholicae coetus, aut virgines sunt, aut continentes, aut conjuges; quicunque ergo extra hos tres ordines reperitur, inter filios Ecclesiae, sive intra Christianae religionis limites non numeratur: unde, et nos, si vel extremum laicum pellicatui adhaerentem liquido cognoverimus, hunc velut praecisum membrum a corpore Dominico, a sacramentis altaris, donec poeniteat, arcemus: quomodo ergo sanctorum sacramenrorum distributor vel minister esse debet, qui nulla ratione potest esse vel particeps? Sed illa beati papae Leonis nos impulit auctoritas, qui subdiaconis ineundi conjugii licentiam prorsus abstulit. Quod decretum S. Leonis posteriores sanctae Romanae Ecclesiae pontifices, maxime doctor eximius Gregorius, ita pro lege sanxerunt, ut deinceps his ordinibus ecclesiasticis, sacerdotibus, levitis et subdiaconis vincula conjugalia omnino sint prohibita. Cum autem haec omnia tibi observanda, pastorali providentia transmitteremus; tu, non sursum cor, sed deorsum in terra ponens, praedictis ordinibus frena libidinis laxasti; ut qui mulierculis se junxerunt, in flagitio persisterent, et qui necdum duxerunt tua interdicta non timerent. O impudentiam! o audaciam singularem! Videlicet episcopum sedis apostolicae decreta contemnere, praecepta sanctorum Patrum convellere, imo vero praeceptis contraria ac fidei Christianae repugnantia de sacratiore loco, et de cathedra pontificali subjectis ingerere. Quapropter tibi apostolica auctoritate praecipimus, ut ad proximam synodum nostram proximae hebdomada te praesentem exhibeas; tam de hac inobedientia et sedis apostolicae contemptu, quam de omnibus quae tibi objiciuntur canonice responsurus.
|
(sicut accepimus) (prima) (quadragesimae)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 13 |
XIII. Epistola Gregorii VII ad clericos et laicos Constantiensis episcopatus.--Ottonem episcopum ad synodum vocatum nuntiat. (Anno 1064.) [MANSI, Concil. XX, 627.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clericis et laicis majoribus et minoribus, in Constantiensi episcopatu consistentibus, Christianam legem diligentibus, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Misimus fratri nostro, episcopo vestro, Ottoni litteras exhortatorias, per quas pro nostri necessitate officii apostolica auctoritate injunximus illi ut Simoniacam haeresim de Ecclesia penitus sua excluderet, et castitatem clericorum studiose praedicandam susciperet, et firmiter tenendam episcopali vigilantia inculcaret. Nam sic eam nobis evangelicae et apostolicae litterae, authenticarum synodorum decreta, et eximiorum doctorum praecepta insinuant, ut eam dissimulare et negligere sine magno animae nostrae et populi Christiani detrimento non possimus. Sed episcopus vester, ut nobis relatum est, quae paterne suaseramus, perficere non curavit: et ut non solum inobedientiae, verum etiam rebellionis offensam contraheret, quemadmodum accepimus, palam clericis suis jussioni nostrae, imo beati Petri, omnino contraria permisit; ita ut qui mulierculas habuerant, retinerent et qui non habebant, illicita temeritate subintroducerent. Quod, ut audivimus, moleste forentes, secundam ei scripsimus epistolam, indignationis ei nostrae motus ostendentes, et idem praeceptum iterato acrius inculcantes: tum etiam ipsum ad synodum Romanam, quae prima proximae Quadragesimae hebdomada futura est, advocavimus ut pro se rationem reddat, et inobedientiae causas, si rationabiles habuerit, in audientiam totius conventus exponat. Hoc ideo, fratres charissimi, vobis innotescimus ut animae vestrae saluti consulamus. Si enim beato Petro et sanctae sedi apostolicae fronte aperta repugnans et contumax esse voluerit, liquido manifestum est quod qui matrem vel patrem inhonorat, nullam a fidelibus patris et matris jure obedientiam exigere aut quaerere debeat. Indignum est enim ut qui magistro detrectat subesse, magister auditoribus postulet praeesse. Quapropter omnibus, sicut praediximus, majoribus atque minoribus Deo et beato Petro adhaerentibus, apostolica auctoritate praecipimus, si in obduratione sua persistere voluerit, nullam ei obedientiae reverentiam exhibeatis, neque id animae vestrae perniciem esse putetis. Nam si, ut toties jam praediximus, praeceptis apostolicis voluerit esse contrarius, ab omni illius subjectionis jugo beati Petri auctoritate absolvimus ita universos, ut cum sacramenti obligatione quilibet ei fuerit obstrictus, quandiu Deo omnipotenti et sedi apostolicae rebellis exstiterit, nulla ei fidelitatis exhibitione fiat obnoxius. Non enim cuilibet personae contra Creatorem suum, qui cunctis praeponendus est, aliquis debet obedire; sed debemus contra Deum superbienti resistere, ut saltem hac necessitate coactus ad viam justitiae addiscat redire. Quanti enim periculi, quantaeque a Christiana lege sit alienationis obedientiam, maxime apostolicae sedi, non exhibere ex dictis beati Samuelis prophetae potestis cognoscere, quae sanctissimus papa Gregorius in ultimo libro Moralium procuravit exponere. Ut ea autem sint vobis in promptu, scripta transmisimus; quatenus indubitanter sciatis, nos vobis novam non dicere, sed antiquam sanctorum Patrum doctrinam propalare. Hinc Samuel ait: Melior est obedientia quam victima, et auscultare magis quam offerre adipem arietum ; quoniam quasi peccatum ariolandi est repugnare, et quasi scelus idololatriae nolle acquiescere; obedientia quippe victimis jure praeponitur, quia per victimas aliena caro, per obedientiam vero propria voluntas mactatur. Tanto igitur quisque Deum citius placat, quanto ante ejus oculos, repressa arbitrii sui superbia, gladio praecepti se immolat. Quo contra ariolandi peccatum inobedientia dicitur, ut quanta sit virtus obedientiae demonstretur. Ex adverso igitur melius ostenditur, quid de ejus laude sentiatur; si enim ariolandi peccatum est repugnare, et quasi scelus idololatriae nolle acquiescere, sola obedientia est, quae fidei meritum possidet; sine qua quisque convincitur infidelis, etsi fidelis esse videatur.
|
(I Reg. XV, 22)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 14 |
XIV. Epistola Gregorii VII ad Germanos. (Anno 1074.) [MANSI, Concil. XX, 625.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omnibus clericis et laicis in regno Teutonicorum constitutis salutem et apostolicam benedictionem.
|
Audivimus quod quidam episcoporum apud vos commorantium, aut sacerdotes, et diaconi, et subdiaconi mulieribus commisceantur aut consentiant aut negligant. His praecipimus vos nullo modo obedire, vel illorum praeceptis consentire, sicut ipsi apostolicae sedis praeceptis non obediunt neque auctoritati sanctorum Patrum consentiunt. Testante divina Scriptura facientes et consentientes par poena complectitur . Sciunt namque archiepiscopi et episcopi terrae vestrae, quod omnibus fidelibus notum esse debet, quoniam in sacris canonibus prohibitum est ut hi qui per Simoniacam haeresim, hoc est interventu pretii, ad aliquem sactorum ordinum gradum vel officium promoti sunt, nullum in sancta Ecclesia ulterius ministrandi locum habeant, nec illi qui in crimine fornicationis jacent missas celebrare, aut secundum inferiorem ordinem ministrare altari debeant. Et infra: Quapropter ad omnes de quorum fide et devotione confidimus nunc convertimur, rogantes vos et apostolica auctoritate commonentes ut quidquid episcopi dehinc loquantur aut taceant, vos officium eorum quos aut Simoniace promotos et ordinatos, aut in crimine fornicationis jacentes cognoveritis, nullatenus recipiatis.
|
(Rom. I, 32)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 15 |
XV. Ad canonicos ecclesiae Balvacensis. (Anno 1074.) [MANSI, Concil. XX, 624.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omnibus sanctae Dei Belvacensis Ecclesiae filiis benedictionem apostolicae sedis.
|
Quoniam audivimus vos perfecte redintegratos cum dilectissimo filio et coepiscopo nostro patre vestro Widone, gaudemus et ne quid scissurae ulterius fiat petimus et interdicimus. Sciatis etiam quoniam quidquid cum Lanzelino gestum est, nostra voluntate gestum est , multum renitente et reclamante domino filio et coepiscopo Widone, etiam aliquid gravius et acerbius in nos obloqui praesumente. Sed Ecclesiae vestrae nobis commissae commodo prospicientes, et excommunicationem a se factam rumpentes, quae inconsultius acta fuerat, eumdem coepiscopum nostrum absolvimus, et militi pro quo vobis et Ecclesiae vestrae et patri vestro minus fidelis erat redonavimus. Unde obnixe petimus et praecipimus ne super hoc minus benevoli coepiscopo nostro Patri vestro fueritis. Veritatem enim loquor vobis, quoniam nec voluit nec consensit. Valete, filii mei.
|
(Vide GREGOR. VII, lib. II, epist.
5)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 16 |
XVI. Gregorii papae VII declaratio canonizationis Heriberti Coloniensis Ecclesiae archiepiscopi. (Anno 1074.) [LACOMBLET, Urkundenburh für die Geschichte des Niederrheins, tom. I, p. 145.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, universis sanctae catholicae atque apostolicae Ecclesiae filiis vel maxime tamen in eis Alpinis gentibus, salutem charissimam cum benedictione apostolica.
|
Quidquid divinis testimoniis roboratur humanis non indiget ut roboretur. Heribertus Coloniensis archiepiscopus sanctissimae vitae meritis inter sanctorum agmina in coelesti numerari aula promeruit. Quod asseruerant, et dum vixit in hoc saeculo, factae per eum virtutes et posteaquam illuc translatus et signa subsecuta. Vitam ejus stylo traditam vidimus in qua magnam ejus sanctitatem didicimus; annuente igitur Domino, auctoritate apostolica nobis divinitus tradita, jubemus illum amodo inter sanctos connumerari, et in confessorum catalogo scribi, atque ab omnibus ut sanctissimum in suo natalitio celebrari. Condignum enim videtur ut quem Deus Pater honoravit in coelis, a nobis ejusdem servis honoretur etiam in terris.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 17 |
XVII. Gregorius VII « monasterii S. Mariae Virginis, constructi in loco qui dicitur Banza, » possessiones et privilegia confirmat. (Anno 1075.) [In tabulario Ecclesiae Romanae, ex Schedis Pertzii, teste JAFFÉ, Regesta pontif. Rom., pag. 417. Inc. Supernae miserationis. XVIII. Bulla Gregorii VII pro monasterio Pataviensi. (Anno 1075.) [ Monumenta Boica, tom. IV, pag. 290.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto fratri in Christo Alamno Pataviensi episcopo, et per eum ecclesiae quam in territorio ejusdem civitatis in portu Oeni fluminis construxit, et in honore Sanctae Trinitatis, et passionis Domini nostri Jesu Christi, et sanctorum Andreae apostoli, Pantaleonis martyris et sancti Nicolai confessoris, consecravit in perpetuum.
|
Convenit apostolico moderamini religiosis desideriis et petitionibus ea benignitate et pietatis studio condescendere effectumque praebere, ut, dum spiritualis auctoritas officii sui debitum peragit, dum fidelium statuta roborando venerabilibus locis praesidium defensionis impendit, hic affectus supernae retributionis lucretur incrementum, quod in praestando beneficio non minor fuit charitas quam pietas. Hoc enim et bonorum studiis spe proficiendi augmentum tribuit et opus proprium fructu perfectionis Deo acceptabile reddit. Itaque, dilecte frater, charissima sancti Petri filia imperatrice Agnete semper augusta indicante nobis, te in suburbio civitatis tuae juxta portum praedicti fluminis Oeni ad communem et regularem vitam ecclesiam construxisse, et ut eam, juxta propositum tuae devotionis, constitutionis apostolicae privilegiis confirmaremus, tum ipsa pro te sancto Desiderio postulante, tanto promptius utriusque voluntati annuendum esse judicavimus quanto et tua vota justa esse certius intelligimus, et illius desideria divino accensa Spiritu ubique prosperari cupimus. Concedentes igitur tibi et praefatae ecclesiae hujus nostri apostolici decreti , qui vel nunc in eadem ecclesia sunt ordinati, vel aliquo postea in tempore fuerint ordinandi, sub communi semper vita et claustrali conversatione consistant. Ad quorum communem usum confirmamus, et incommutabiliter tenenda determinamus, determinate quidem, et ea quae praenominata imperatrix Augusta remedio animae suae donavit, videlicet nonam partam omnium, quae ad Persenburg ad manus suas culta redduntur et ea quae tu ipse per manum advocati tui Remberti illuc tradidisti, scilicet antesignatum portum praedicti fluminis Oeni, cum omni utilitate sua gratis quidem transponendis, qui causa orationis vadunt. Insuper duas curtes Senftling, et Neunhoven cum omnibus pertinentiis, et unam hofsacham, quam Egeno ad usum episcopi dedit, et unum mansum et dimidium ad Stainfelde, et tres hofsachas in loco qui dicitur Alburch, et decimationem ejus villae cum uno manso, et unam curtem Enzenwis cum Genezeo et omni utilitate, et tres hofsachas de Euchendorf cum omni utilitate. Ad Richestorf unum mansum, et unum molendinum, ecclesiam unam quae dicitur Aitenbach cum omni utilitate quae ad ipsam pertinebat, et unam decimationem in parochia Huttarn, et unam hofsacham ad Ousta cum caeteris bonis illuc pertinentibus, et ad Alnkoven unum mansum cum decimatione ejusdem ecclesiae, ad Rustam decimationem, ad Leuben unam vineam, ad Mautarn unum mansum, ad Wachawe duas vineas, ad Schenenbohel duas, ad Aschach duas et tres sagenas, unam Pataviae, et aliam Sebach, tertiam Mathsee, pro vestitu autem XXIV, lib. X de navibus, VI de Golderbert, IV de Evirding, III de censu Mathsee, I de Aufhoven, et molendinum in eodem loco. Unam hofsacham ad Richerstorf, I Peringen, Aunchirchen et Altheim cum omnibus pertinentiis suis; I Gerichwis, I Heiming, unam decimationem Ruebrechtshoven, duas vineas Liumating, unam ecclesiam cum decimatione Grieschirchen, et I hofsacham, Kaltenpach, decimationem in rure Beugen, item decimationem Gumtis. Haec, inquam, omnia, et quaecunque etiam innominata bona eidem ecclesiae vel nunc juste collata sunt, vel in posterum Deo disponente conferenda eo tenore, et auctoritate ad communem usum fratrum ibidem Deo famulantium decernimus et corroboramus ut communem et regularem vitam ducentes, nihil de bonis ecclesiae propriae et singulariter sibi vindicent. Si quis vero imperatorum, regum, sacerdotum, clericorum, judicum, ac religiosarum personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam venire tentaverit, potestatis honorisque dignitate careat reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et nisi ea quae ab illo sunt male ablata restituerit vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore ac sanguine Domini Redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Datum Romae per manus Petri presbyteri cardinalis ac bibliothecarii, IX Kalend. Aprilis, anno II pontificatus domni Gregorii septimi, indictione XIII.
|
[auctoritate]
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 19 |
XIX. Gregorii VII epistola ad Liprandum sacerdotem. (Anno 1075.) [MURATORI, Rer. Ital. Script. V, 477.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, LIPRANDO sacerdoti salutem et apostolicam benedictionem.
|
Si sanctorum memoriam veneramur, de quorum legimus morte et abscisione membrorum, si patientiam laudamus eorum, quos a Christi fide gladius nec ulla poena divisit, tu quoque, absciso naso et auribus pro Christi nomine, laudabilior es, qui ad eam gratiam pertingere meruisti quae ab omnibus desideranda est, qua a sanctis, si perseveraveris in finem, non discrepas. Integritas quidem corporis tui diminuta est, sed interior homo, qui renovatur de die in diem, magnum sanctitatis suscepit incrementum: forma visibilis turpior, sed imago Dei, quae est forma justitiae, facta est in diminutione jucundior, in turpitudine pulchrior. Unde in Canticis canticorum gloriatur Ecclesia dicens: « Nigra sum, filiae Hierusalem. » Quod si interior species nihil passa est detrimenti, iis abscisionibus non est abscisum a te sacerdotale officium, quod proprium est sanctitatis, et non tantum consideratur in integritate membrorum quam in integritate virtutum. Unde imperator Constantinus Hierosolymitani episcopi cujusdam oculum pro nomine Christi erutum saepe osculabatur, et exemplo Patrum atque documento majorum didicimus non auferri sacrum officium martyribus pro hujusmodi caesura membrorum. Proinde martyr Christi, confortare in Domino, magis credas in te nunc esse presbyteratus officium, quod prius olei unctione, nunc vero tibi est sanguinis tinctione commissum; et quanto minus habes quod possit auferri, tanto minus timeas praedicare quae recta sunt, seminare quae centuplicata reddentur. Scimus quidem te ab inimicis sanctae Ecclesiae semper inimicari atque affligi: sed tu ne eos timeas, neque perterrearis, quia nos tam te quam tua omnia sub nostra et sub apostolicae sedis tutela cum magna charitate tenemus, et si in aliquibus tibi necessarium fuerit, apostolicam sedem appellare concedimus, et si ad nos et ad sedem nostram veneris, cum gaudio et magno honore suscipere parati sumus.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 20 |
XX. Privilegium Gregorii papae VII, quo confirmat monasterio Cluniacensi omnia loca et monasteria jam acquisita, quae et hic nominatim exprimit; item confirmat jus eligendi proprium abbatem, et advocandi quem maluerit antistitem pro consecratione ipsius, sicut et pro omnibus aliis consecrationibus et ordinationibus, etc. (Anno 1075.) [ Bullarium Cluniacense, 18.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio HUGONI abbati monasterii sanctorum apostolorum Petri et Pauli, constructi in loco qui dicitur Cluniacus suisque successoribus ibidem regulariter promovendis in perpetuum.
|
Supernae miserationis respectu ad hoc universalis Ecclesiae curam suscepimus et apostolici moderaminis sollicitudinem gerimus, ut justis precantium votis attenta benignitate faveamus, et libramine aequitatis omnibus in necessitate positis, quantum Deo donante possumus, subvenire debeamus, praecipue tamen de venerabilium locorum stabilitate pro debito honore summae et apostolicae sedis, cui speciali jure adhaerent, quantum ex divino adjutorio possibilitas datur, nobis pensandum et laborandum esse perpendimus. Proinde juxta petitionem tuam praefato monasterio cui tu praeesse dignosceris, cum capellis circumjacentibus, videlicet Sanctae Mariae, Sancti Maioli et Sancti Odilonis, hujusmodi privilegia praesenti auctoritatis nostrae decreto indulgemus, concedimus atque firmamus, statuentes nullum regum vel imperatorum, antistitum, nullum quemcunque dignitate praeditum, vel quemquam alium audere de his quae eidem venerabili loco a quibuslibet hominibus de proprio jure jam donata sunt vel in futurum, Domino miserante, collata fuerint, sub cujuslibet causae occasionisve specie minuere vel auferre, sive suis usibus applicare, vel aliis, quasi propriis de causis, pro suae avaritiae excusatione concedere. Sed cuncta quae ibi oblata sunt vel offerri contigerit, tam a te quam ab eis qui in tuo officio locoque successerint, perenni tempore illibata et sine inquietudine aliqua volumus possideri; eorum quidem usibus pro quorum sustentatione gubernationeque concessa sunt modis omnibus profutura. Nominatim etiam confirmantes eidem monasterio Cluniacensi in comitatu Matisconensi cellam in honore sancti Martini, et ecclesiam juxta positam in honore sancti Joannis cum omnibus suis appendiciis Cavinias villam cum ecclesia, et villam Solestriacum cum ecclesia, et Sactiolam cum ecclesia, Galliniacum cum ecclesia, Rufiacum cum ecclesia, Masiliam Bargiserenam villam cum ecclesia, Clarmanum cum ecclesia, Curtirias villam, Paronam cum ecclesia, Arpogiacum cum ecclesia, Darboniacum cum ecclesia, Betorniacum cum ecclesia, et ecclesiam Sanctae Columbae, Verreriam et Berguliensem villas, ecclesiam Sancti Laurentii, Castrum Lordonum Blanuscum, Costam cum ecclesia, Laisiacum cum ecclesia, monasterium Charum Locum cum omnibus ad se pertinentibus, cellam Regniacum cum omnibus sibi pertinentibus, ecclesiam Sancti Victoris cum omnibus sibi pertinentibus, cellam quoque Sancti Victoris in monte Algido cum omni sua pertinentia, ecclesias etiam et terras quae juxta illam sunt pro quibus data est quondam ecclesia Sancti Gengulfi, Equirandam curtem cum ecclesia Sancti Andreae, et cum aliis ecclesiis et appendiciis suis, novam villam in Petrogoico castro cum ecclesia, omnes quoque ecclesias et terras, seu quidquid praefatus locus habet in jam dicto comitatu. In comitatu vero Cabilonensi cellam de Bellomonte cum ecclesia Sanctae Mariae et omnibus ibi pertinentibus, ecclesiam de Campiloco cum suis appendiciis, curtem vocabulo Juliacum cum ecclesiis et terris eidem loco quondam ab episcopo Manasse collatis. Ecclesiam Sancti Gengulfi cum suis pertinentiis, cellam sanctorum martyrum Cosmae et Damiani, et monasterium Sancti Marcelli cum omnibus suis pertinentiis; omnes etiam ecclesias et terras et quodcunque supradictus locus comprobatur habere in jam dicto comitatu. In episcopatu Augustodunensi monasterium in Aurea Valle, quod vocatur Paredum cum omnibus suis pertinentiis; monasterium etiam Marciniacum cum omnibus suis, cellam de Oiadellis cum suis appendiciis, illas etiam terras et ecclesias quas Theodardus clericus contulit jam dicto Cluniacensi monasterio. Confirmamus etiam et corroboramus illam convenientiam nostra apostolica auctoritate quam fecit dominus Walterius Augustodunensis Ecclesiae episcopus de monasterio Magatro ad suam ecclesiam pertinente cum omnibus ad ipsum pertinentiis. Burbonum monasterium cum suis pertinentiis, ecclesiam in villa quae dicitur Melai et ecclesiam in villa quae dicitur Simullai et ecclesiam Sancti Christophori juxta Castrum Caninum; et abbatiam Vizeliacensem, omnes etiam ecclesias et terras, et quodcunque supradictus locus Cluniacus videtur habere in eodem episcopatu. In territorio vero Divionensi curtem Giuracum cum omnibus sibi pertinentibus. In pago Autissiodorensi, monasterium quod dicitur Sanctae Mariae ad Charitatem cum suis pertinentiis, Bonaiacum et monasterium Sanctae Dei genitricis in Donziaco castro cum omnibus quae in ipso episcopatu habere videtur Cluniacus. In comitatu Arvernensi, Silviniacum monasterium, ubi sancti Maiolus et Odilo requiescunt, cum ibidem pertinentibus, cellam quae vocatur Firmitas, cellam quae vocatur Scuriolas, ecclesiam Sancti Sulpitii in villa quae dicitur Langiacus, cellulam quae vocatur ad Boscum. Curtem quem vocant in Fridomonte, monasterium quod dicitur Rivis cum curte Lipsiaco et cum suis appendiciis, ecclesiam quae vocatur ad montes, monasterium Celsinianense cum cellis, ecclesiis, villis, terris et cum monasterio ubi requiescit sanctus Florus quod tradidit supradicto loco Eustorgius clericus cum omnibus sibi pertinentibus, mansiones in Brivatensi vico, monasterium quod dicitur Volta cum suis pertinentiis, Rocam fortem, cellam Reiliacum cum curte et omnibus ad eam pertinentibus, cellam Sanctae Mariae quae vocatur ad Pontem, omnes quoque ecclesias et terras, et quodcunque videtur Cluniacus possidere in jam dicto comitatu. In episcopatu Nivernensi monasterium Sancti Salvatoris quod est intra muros, monasterium Sancti Stephani quod est in suburbio ejusdem civitatis, cellam Sancti Reveriani cum suis pertinentiis, ecclesiam quae dicitur Lupertiacus quae Fraemundus dedit cum suis pertinentiis, locum qui dicitur Baiard; et obedientia quae dicitur Villa. In comitatu Pictaviensi villam quae dicitur Molgon. In episcopatu Sanctonico monasterium de insula quae dicitur Aias, monasterium Sancti Georgii juxta castrum Didonium, monasterium Sanctae Mariae juxta castrum Berbeziacum, abbatiam sancti Joannis quae vocatur Ingeriacus, abbatiam Malliacensem. In abbatia autem Sancti Cypriani quae est Pictavis, concedimus tibi quod antecessores tui ibi habuerunt. In episcopatu Lemovicensi monasterium Sancti Martialis. In episcopatu Engolismensi monasterium Sancti Mauritii quod est juxta castrum montis Berolti. In episcopatu Parisiensi monasterium de Longoponte. In episcopatu Trecassino monasterium Sanctae Margaritae cum his quae ad illud pertinent. In episcopatu Suessionensi Conciacum villam quam dedit Theotbaldus comes et uxor ejus Cluniacensi coenobio. In episcopatu Petragorico ecclesiam Sanctae Mariae quae dicitur Anessa. In episcopatu Cadurcensi abbatiam Sancti Petri de Moysiaco cum omnibus suis appendiciis; et monasterium quod dicitur Fiacus, et monasterium Caronnacum. Tolosae monasterium Sanctae Mariae de Aurate, et in eodem episcopatu monasterium quod dicitur Lajad; et castrum quod dicitur Lordag, et terras quas Rogerius comes dedit Cluniaco in valle Javartensi. In pago Agisinensi monasterium quod dicitur Lairacum; et alterum quod dicitur Muiracum, et alterum quod dicitur Sancta Genevera, et monasterium quod dicitur Meediziacum. In pago Lecturicensi monasterium Sancti Genu. In territorio Ausciensi monasterium Sancti Orientii et ecclesiam quae vocatur ad altum montem et monasterium quod dicitur Monasterium. Et monasterium Sancti Joannis quod dicitur ad Sanctum Montem cum suis pertinentiis. In territorio Bigorritano monasterium Sancti Licerii. In territorio Laccurrensi, in villa quae vocatur Fureas ecclesiam Sanctae Fidis. Ecclesias etiam villas et terras quascunque Cluniacus in Vasconia possidere comprobatur. In episcopatu Hispalensi monasterium Sancti Isidori martyris cum suis appendiciis. In episcopatu Vivariensi Misoscum, cellam de monte Rompono, cellam ad Fontes, cellam Rionis. In episcopatu Uticenci monasterium Sancti Saturnini cum castro Columcellas et curte Tueleta, et omnibus ad se pertinentibus ex utraque parte Rhodani fluminis. In episcopatu Nemausensi monasterium Sancti-Aegidii. In Tricassinensi civitate monasterium sancti Amandi. In episcopatu Arausico cellam quae dicitur Podiolenus, monasterium Sancti Pentaleonis. In Agapicensi episcopatu cellam Sancti Andreae concessam Cluniaco a Ricaudo clerico; Ganagobiense monasterium; curtem Valentiolam. In Valentinens. episcopatu, villam quae dicitur Ales et Montesium, monasterium Sancti Marcelli quod dicitur Salicetum. In episcopatu Viennensi monasterium Taherniacum; cellam quae dicitur Causella, villam Bracost, villam quae dicitur Insula, cellam in castro Candiaco. In episcopatu Lugdunensi monasterium quod dicitur de Amberta; cellam Talusiacum, cellam Poliacum, cellam Artedunum, cellam Saviniacum, curtem Ambariacum, ecclesiam Sancti Andioli, ecclesiam quae vocatur Ad oratorium, curtem de Romanis, cellam Cavariacum, ecclesiam in castro Gosan. Omnes quoque villas et terras quas Wichardus moriens Cluniaco contulit. In Gratianopolitano episcopatu cellam quae vocatur Borget, monasterium quod vocatur Domena. In episcopatu Vesontiensi cellam quae vocatur Portus. In episcopatu Tullensi cellam quae vocatur Ramengas. In Lausannensi episcopatu monasterium quod dicitur Paterniacas, et quae in Alsatia dederunt imperatores eidem loco; cellam quae dicitur mons Richeri et monasterium quod dicitur Romanum. In episcopatu Genevensi monasterium Sancti Victoris martyris. In Argentino episcopatu monasterium Salsense. In Constantiensi episcopatu cellam quae dicitur Romisino. In episcopatu Papiensi monasterium Sancti Maioli. In episcopatu Lausensi monasterium S. Marci. In Urbe Placentina ecclesiam Sancti Gregorii. Juxta urbem Cremonam monasterium in honore Sancti Gabrielis et sanctorum Barnabae et Lucae. Praeter ea, sicut supra diximus, quaecunque nunc habet aut in posterum, Domino annuente, habere contigerit in quibuslibet rebus mobilibus vel immobilibus. Item constituimus ut obeunte abbate non alius ibi quacunque obreptionis astutia ordinetur nisi quem fratres ejusdem coenobii cum communi consensu secundum timorem Dei elegerint. Et ad consecrandum illum ipsi fratres advocent episcopum quemcunque voluerint. Nec quovis modo quisquam episcopus vel archiepiscopus locum ipsum seu capellas supradictas, videlicet Sanctae Mariae, S. Maioli et S. Odilonis, vel presbyteros ab abbate ibi constitutos. Et monachos ipsius monasterii excommunicare, vel judicare audeat, sed semper sub tutela et immunitate Romana, soliusque Romani pontificis judicio consistentes, omnipotenti Domino quieti securique deserviant. A quocunque episcopo voluerint etiam in opus consecrationum in ipso loco agendarum, chrisma, oleum sanctum, oleum infirmorum accipere; necnon et consecrationis altarium et capellarum, seu ordinationes monachorum. Concedimus tibi et ipsi venerabili loco, et confirmamus apostolica auctoritate quandocunque vel quandiu vobis placuerit percussuram proprii numismatis vel monetae quemadmodum privilegiis venerabilium praedecessorum nostrorum comperimus vobis concessum et confirmatum esse, concedimus et confirmamus. Haec igitur omnia quae ejus praecepti decretique nostri pagina continet, tam tibi quam cunctis qui in eo quo es ordine locoque successerint, et eis quorum interesse poteris in perpetuum servanda decernimus. Si quis vero regum, sacerdotum, clericorum, judicum, ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, venire contra eam tentaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et nisi ea quae ab illo sunt male oblata restituerit et digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore et sanguine Domini Redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat atque in aeterno examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia pacis inveniant. Datum Lateranis, quinto Idus Decembris, per manus Petri sacrae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis ac bibliothecarii, anno quarto pontificacatus domni Gregorii papae septimi, indictione XIV. Bene valete.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 21 |
XXI. Privilegium Gregorii papae VII, per quod monasterium novum in suburbio Pictavicensi constructum a Willelmo comite Pictavorum, ad ejus preces, committit regendum perpetuo sancto Hugoni ejusque successoribus abbatibus Cluniacensibus. (Anno 1075.) [ Bullarium Cluniacense, 20.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio HUGONI abbati monasterii beatorum apostolorum Petri et Pauli constructi in loco qui dicitur Cluniacus.
|
Supernae miserationis respectu ad hoc universalis Ecclesiae curam suscepimus, et apostolici moderaminis sollicitudinem gerimus, ut justis precantium votis attenta benignitate faveamus, et libramine aequitatis omnibus in necessitate positis quantum, Deo donante, possumus subvenire debeamus; praecipue tamen de venerabilium locorum stabilitate pro debito honore summae et apostolicae sedis cui speciali jure adhaerent, quantum ex divino adjutorio possibilitas datur, nobis pensandum et laborandum esse perpendimus. Proinde juxta petitionem tuam et filii nostri Willelmi comitis Pictavorum, monasterio quod ipse comes in suburbio ejusdem civitatis, in honore beatorum apostolorum Joannis evangelistae, Simonis et Judae construxit. Nosque ut tibi ac tuis successoribus secundum Dominum perpetuo regendum committeremus exoravit. Hujusmodi privilegium praesenti auctoritatis nostrae decreto indulgemus, concedimus atque firmamus. Statuentes nullum regum et imperatorum, antistitum vel comitum, nullum quacunque dignitate praeditum vel quemquam alium audere de his quae a praefato comite, vel a quibuslibet hominibus eidem venerabili loco de proprio jure jam donata sunt, vel in futurum Domino donante collata fuerunt sub cujuslibet causa occasionisve specie minuere vel auferre, et sive suis usibus applicare, vel aliis quasi piis de causis pro suae avaritiae excusatione concedere. Sed cuncta quae ibi oblata sunt, vel offerri contigerit, tam a te quam ab iis qui in tuo officio locoque successerint perenni tempore illibata et sine inquietudine aliqua volumus possideri. Eorum quidem usibus, pro quorum sustentatione, gubernationeque concessa sunt, modis omnibus profutura. Item, constituimus ut, obeunte abbate, non alius ibi quacunque obreptionis astutia ordinetur, nisi quem tu tuique successores secundum timorem Dei elegeritis, et hoc quoque praesenti capitulo subjungimus, ut ipsum monasterium et abbates ejus vel monachi ab omni saecularis servitutis sint infestatione securi, omnique gravamine mundanae oppressionis remoti, in sanctae religionis observatione seduli atque quieti. Nulli alii nisi abbati Cluniacensi aliqua teneantur occasione subjecti. Consecrationis autem abbatum et ecclesiarum et ordinationis monachorum, sive clericorum, saepe fato coenobio pertinentium, ab episcopo in cujus dioecesi sunt accipiant, ita tamen, si episcopus canonice ordinatus fuerit, et ordinationem gratis fecerit. Sin autem aliquid horum obstiterit, habeant licentiam auctoritatis sedis apostolicae ad qualemcunque catholicum episcopum qui eis placuerit, causa consecrationis et ordinationis, tam locorum quam personarum, licenter pergere. Haec igitur omnia quae hujus praecepti decretique nostri pagina continet, tam tibi quam cunctis qui in eo quo es ordine locoque successerint vel iis quorum interesse potuerit, in perpetuum servanda decernimus. Si quis vero regum, sacerdotum, clericorum, judicum ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam venire tentaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reusque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat; et nisi ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, et digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore ac sanguine Dei Domini redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in aeterno examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco jura servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicium praemia aeternae pacis inveniant. Datum Lateranis, quinto Idus Decembris, per manus Petri sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis ac bibliothecarii, anno quarto pontificatus domni Gregorii septimi, indictione decima quarta. Bene valete.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 22 |
XXII. Privilegium Gregorii papae VII per quod monasterium Gigniacense committit regendum sancto Hugoni, et ejus successoribus abbatibus Cluniacensibus in perpetum. (Anno 1075.) [ Bullarium Cluniacense, 21.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo filio HUGONI Cluniacensi abbati.
|
Justa sanctaeque religioni profutura poscentibus aurem nos oportet benevolam commodare, quatenus et petentes remedia sperata reperiant, et ecclesiis monasteriisque destitutis debita non desit sollicitudo compassioque pastoris. Proinde Gigniacensis monasterii , monachi nostrae miserationis sperantes auxilium, idem monasterium et religionis, quae olim excellentissima ibi habebatur, nunc propter abbatum praepositorumque remissiorem sollicitudinem, penitus amisisse vigorem, et temporalibus etiam omnino destitutum esse subsidiis, lacrymabiliter conquesti sunt. Quibus miseriis propellendis ipsi quoque monachi quae medicina possit adhiberi suggerentes multis supplicationibus nobis institerunt, ut tuae vigilantiae praefatum monasterium debeamus commendare, quo per providentiae tuae studium quae aliorum somnolentia deperiit religio reviviscat, et corporalibus item, Domino auxiliante, suffragiis renovetur et crescat. Igitur, tibi Hugoni charissimo sanctae Romanae Ecclesiae filio, reverendissimo videlicet Cluniacensis coenobii abbati, praedictum Gigniense monasterium committentes, hujus nostrae praeceptionis auctoritate praecipimus, annuimus atque concedimus ut ab hac praesenti die, quandiu vixeris, illud, prout Domino miserante volueris, ordinandi, regendi, corrigendi commutandique cum omnibus suis pertinentiis liberam potestatem habeas. Postquam autem tu desideratam longi laboris mercedem a Christo recepturus, Domino vocante, ab hoc mundo transieris, omnesque successores tuos talem in praefato Gigniensi monasterio potestatem habere volumus et hanc auctoritate roboramus, scilicet ut nullus ibidem abbas eligatur aut ordinetur, nisi vel ipse Cluniacensis abbas adfuerit eumque approbaverit, vel per legatum suum secundum timorem Dei assensum praebuerit. Si quis autem regum, imperatorum, ducum, comitum, seu quaelibet omnino magna vel parva persona, hujus nostri praecepti sanctionem violaverit et infringere ausus fuerit, donec tibi aut tuis successoribus satisfecerit dignamque poenitentiam egerit, eum a sacrosancto corpore Domini, velut sacrilegum, removemus, et apostolica auctoritate prohibemus. Datum Lateranis, quinto Idus Decembris, per manus Petri, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri, cardinalis ac bibliothecarii, anno quarto pontificatus domni Gregorii papae septimi, indict. decima quarta. Bene valete.
|
(quod proprium beati Petri apostolorum
principis esse dignoscitur)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 23 |
XXIII. Gregorius VII monasterii S. Petri Condomiensis possessiones confirmat. (Anno 1076.) [Apud ACHERIUM, Spicilegii tom. II, 584.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio RAYMUNDO abbati monasterii Sancti Petri siti in loco qui dicitur Condomus, suisque successoribus in perpetuum.
|
Supernae miserationis respectu ad hoc universalis Ecclesiae curam suscepimus, et apostolici moderaminis sollicitudinem gerimus, ut justis precantium votis attenta benignitate faveamus, et libramine aequitatis omnibus in necessitate positis, quantum Deo donante possumus, subvenire debeamus. Proinde juxta petitionem tuam praefato monasterio, cui tu praeesse dignosceris hujusmodi privilegia praesenti auctoritatis nostrae decreto indulgemus; concedimus atque confirmamus; statuentes nullum regum, vel imperatorum, antistitum, nullum quacunque dignitate praeditum, vel quemcunque alium audere de his quae eidem venerabili loco quibuslibet hominibus de proprio jure jam donata sunt, vel in futurum, Deo miserante, juste collata fuerint, sub cujuslibet causae occasionisve specie minuere vel auferre, sive suis usibus applicare, vel aliis piis de causis per suae avaritiae excusationem concedere; sed cuncta quae ibi juste oblata sunt, vel offerri contigerit, tam a te quam ab eis, qui in tuo officio locoque successerint, perenni tempore illibata et sine inquietudine volumus possideri, eorum quidem usibus pro quorum sustentatione et gubernatione concessa sunt, modis omnibus profutura. Et quia Ugo episcopus idem monasterium ex bonis haereditatis suae ditatum Romanae Ecclesiae juri contradidit, ad futuram defensionis suae cautelam constitutum est ut singulis annis pensio quinque solidorum monetae illius terrae apostolicae sedi reddatur. Nominatim igitur confirmamus eidem monasterio illas possessiones, quas praedictus Ugo episcopus ejusdem monasterii fundator, in pago Leumaniae ex jure patrimonii sui praefato loco contulit: videlicet ecclesiam Sancti Petri et locum Condomus, quod interpretatur domus sublimis, cum omnibus suis appendiciis. Item constituimus ut, obeunte abbate, non alius ibi quacunque obreptionis astutia ordinetur, nisi quem fratres ejusdem loci communi consensu secundum timorem Dei elegerint. Hoc quoque praesenti capitulo subjungimus, ut ipsum monasterium et abbates ejus, vel monachi ab omni saecularis servitii sint infestatione securi, omnique gravamine mundanae oppressionis remoti, in sanctae religionis observatione seduli atque quieti, et nulla aliqua habeantur occasione subjecti. Haec igitur omnia, quae hujus praecepti decretique nostri pagina continet, tam tibi quam cunctis qui in eorum loca successerint, in perpetuum servanda decernimus. Si quis vero regum, sacerdotum, clericorum, judicum ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam venire tentaverit, possessionis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat. Et nisi ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore ac sanguine Domini redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum boni operis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Datum Lateranis VIII Idus Martii, per manus Petri, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri, cardinalis ac bibliothecarii, anno tertio pontificatus domini Gregorii VII papae, indictione XIV.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 24 |
XXIV. Gregorius VII suscipit monasterium Fontis Avellanae sub sua protectione. (Anno 1076, X Kal. Aprilis.) [MITTARELLI, Annal. Camaldul., tom. II, pag. 258.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, archiepiscopis, episcopis, marchionibus, comitibus, proceribus, valvasoribus omnibusque in Christo credentibus, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Notum sit vobis omnibus, quod nos ecclesiam sanctae Crucis Fontis Avellanae et omnia quae ipsius eremi sunt, scilicet monasteria, eremos cunctasque illi suppositas ecclesias vel capellas, castella, vicos villasque, praedia cum retinentibus ea, armenta quoque, etc., in nostram suscepisse custodiam solo Dei timore, atque charissimi filii nostri Petri Damiani hujus Romanae Ecclesiae cardinalis amore; unde omnibus hominibus praecipimus, et ex beati Petri auctoritate ac nostra mandamus ut omnia praefatae ecclesiae, ubi fuerint inventa, sine laesione custodiri, nullus a nobis vel ab aliqua potestate, etc. Datum Laterani X Kalendas Aprilis, per manus Petri sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis bibliothecarii, anno III pontificatus domni Gregorii VII papae.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 25 |
XXV. Gregorii VII epistola ad Henricum episcopum Tridentinum.--Exponit juste se Henricum imperatorem excommunicasse, et ut pontificem missis copiis juvet, rogat. (Anno 1076.) [MANSI, Concil. XX, 375.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, fratri, et coepiscopo Tridentino, HEINRICO, salutem et apostolicam benedictionem,
|
Miramur fraternitatis tuae prudentiam verba nostra neglexisse, ut secundum ea nullum decreveris dare responsum, maxime cum post synodalem sententiam in Heinricum regem prolatam dilectio tua minime differre debuerit; ad cujus nimirum sententiae promulgationem nos justitiae zelo impulsos, et non aliqua promotione injuriae concitatos manum exercuisse, neque solertiam tuam ignorare, neque aliquem sanae mentis hominem putamus posse ambigere. Quod tamen si in dubium cuiquam deveniret, constat ejus rei rationem prius ex nobis fore scrutandam, quam in illum praejudicium factum temere esse credendum. Verum, utcunque sese opinio habeat, factumve interpretetur, illud procul dubio clementia divina sperantes promittimus, festum beati Petri non prius transeundum, quam in cunctorum notitia certissime clareat, illum justissime esse excommunicatum. Et inde fraternitatem tuam volumus, atque monemus, ut certos nos studeat facere utrum Deo an hominibus magis elegerit obedire, utrumve justitiae obtemperando fidem Deo, et sanctae Romanae Ecclesiae observare, quam filiis iniquitatis haerendo conculcare censuerit. Rogamus ergo atque invitamus ut ad servitium beati Petri pro posse tuo milites mittere studeas, eosque si decreveris mittere, Mathildae filiae nostrae notificare procures, cujus ope conducti secure possint ad nos, et sine impedimento, favente Domino, pervenire.
|
[adhaerendo]
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 26 |
XXVI. Gregorii VII epistola ad Germanos.--Causas excommunicationis Heinrici imperatoris explicat. (Anno 1076.) [MANSI Concil. XX, 377.]
|
GREGORIUS, servus servorum Dei, omnibus episcopis, ducibus, comitibus, caeterisque in regno Teutonicorum Christianam fidem defendentibus salutem et apostolicam benedictionem.
|
Audivimus inter vos quosdam de excommunicatione, quam in regem fecimus, dubitare, ac quaerere utrum juste sit excommunicatus, et si nostra sententia ex auctoritate legalis censurae, ea, qua debuit, deliberatione egressa sit. Quapropter, qualiter ad excommunicandum illum adducti sumus, prout verius potuerimus, teste conscientia nostra, oculis et intellectibus omnium patefacere curabimus, non tam ut singulas causas, heu! quae nimium notae sunt, quasi nostro clamore projiciamus in publicum, quam ut eorum opinionibus satisfaciamus qui putant nos spiritualem gladium temere, et magis motu animi nostri quam divino metu et justitiae zelo, arripuisse. Cum adhuc in diaconatus officio positi essemus, perlata ad nos de regis actionibus sinistra et multum inhonesta fama: propter imperialem dignitatem, et reverentiam patris et matris ejus, nec non propter spem et desiderium correctionis ejus per litteras saepe admonuimus ut a pravitate sua desisteret, et, memor clarissimi generis ac dignitatis suae, vitam suam moribus quibus regem et futurum, Deo donante, deceret imperatorem, institueret. Postquam autem ad pontificatus apicem, licet indigni, venimus, et illi aetas pariter crescere coepit et iniquitas, intelligentes Deum omnipotentem tanto districtius de manu nostra animam ejus requisiturum, quanto nobis illum ad increpandum prae cunctis libertas data fuisset et auctoritas, multo sollicitius eum modis omnibus arguendo, obsecrando, increpando, ad emendationem vitae suae hortati sumus. Qui cum nobis saepe salutationes et litteras mitteret, excusans se cum ex aetate, quae fluxa esset et fragilis, tum quod ab his in quorum manibus cura ejus erat, multoties sibi male suasum atque consultum sit, monita nostra de die in diem se promptissime suscepturum verbis quidem promisit; caeterum re, et exaggeratione culparum penitus conculcavit. Inter haec quosdam familiares suos, quorum consiliis et machinationibus episcopatus et multa monasteria, inductis per pretium lupis pro pastoribus, Simoniaca haeresi foedavit, ad poenitentiam vocavimus: quatenus et bona ecclesiarum, quae per interventum tam scelerati commercii sacrilega manu susceperant, venerabilibus locis, ad quae pertinebant, cum adhuc locus esset emendandi, redderent, et ipsi de perpetrata iniquitate per lamenta poenitudinis Deo satisfacerent. Quos cum ad haec exsequenda datas inducias spernere, et in consueta nequitia pertinaciter stare agnovimus, sicut dignum erat, sacrilegos administros et membra diaboli a communione et corpore totius Ecclesiae separavimus, et regem ut eos a domo sua, a consiliis, et omni communione sua, sicut excommunicatos expelleret, admonuimus. Interim vero, ingravescente contra regem Saxonum causa, cum vires et praesidia regni ex parte maxima a se deficere velle conspiceret, interim direxit nobis epistolam supplicem, et omni humilitate plenam, in qua omnipotenti Deo, et beato Petro ac nobis valde se culpabilem reddens, preces etiam obtulit, ut, quod ex sua culpa in ecclesiasticis causis contra canonicam justitiam et decreta sanctorum Patrum factum fuisset, nostra apostolica prudentia et auctoritate corrigere studeremus, atque in eo suam nobis obedientiam, consilium, et fidele promisit adjutorium. Hoc idem etiam postea a confratribus et legatis nostris Humberto Praenestino episcopo, et Geraldo Hostiensi episcopo, quos ad illum misimus, ad poenitentiam susceptus in illorum manus per sacras stolas quas in collo tenebant, repromittendo confirmavit. Dein post aliquod tempus commisso cum Saxonibus praelio, rex, pro victoria quam adeptus est, tales Deo grates et victimas obtulit, ut vota quae de emendatione sua fecerat, continuo frangeret, et nihil eorum quae nobis promiserat, attendens, excommunicatos in suam familiaritatem et communionem reciperet, et ecclesias in eam quam consueverant confusionem traheret. Qua de re gravi dolore perculsi, quanquam potius, contempta regis coelestis beneficentia, pene omnis spes correctionis ejus nobis ablata sit adhuc, tamen animum temperandum fore decrevimus magis cupientes eum apostolicam audire mansuetudinem, quam experiri severitatem. Itaque misimus ei epistolas commonitorias, ut meminerit quid, et cui promiserit, ne credat se posse fallere Deum, cujus quanto prolixior est patientia, tanto severior est, cum vindicare coeperit, ira; ne inhonoret Deum honorantem se, nec potentiam suam ad Dei contemptum, et apostolicam tentet extendere contumeliam, sciens quod superbis resistit Deus, humilibus autem dat gratiam. Praeterea misimus ad eum tres religiosos viros, suos utique fideles, per quos eum secreto monuimus ut poenitentiam ageret de suis sceleribus, quae, quam horrenda sunt dicta, pluribus tamen nota, et in multis partibus terrae divulgata. Propter quae non solum excommunicari usque ad dignam satisfactionem, sed etiam ab omni honore regni eum absque omni spe recuperationis debere destitui, divinarum et humanarum legum testatur et jubet auctoritas. Postremo, nisi excommunicatos a sua participatione divideret, nos nihil aliud de eo vindicare aut decernere posse, quam ut, separatus ab Ecclesia, in excommunicatorum consortio foret, cum quibus ipse potius quam cum Christo habere partem elegerit. Sane si nostra monita suscipere, et vitam suam corrigere vellet, Deum testem invocavimus et invocamus, quantum nos de ejus salute gauderemus et bonore, et cum quanta charitate eum in gremio sanctae Ecclesiae amplecteremur, utpote eum qui, princeps populi constitutus, et amplissimi regni gubernaclua tenens, catholicae pacis et justitiae defensor esse deberet. Verum quanti ipse aut scripto, aut per legatos missa nostra verba fecerit, ejus facta declarant; qui indigne ferens se a quoquam reprehendi aut corripi, non solum a perpetratis ad emendationem revocari non potuit, sed ampliori conscientiae furore correptus, non prius cessavit, donec episcopos pene omnes in Italia, in Teutonicis vero partibus quotquot potuit, circa fidem Christi naufragare fecit, dum eos debitam beato Petro et apostolicae sedi obedientiam, et honorem a Domino nostro Jesu Christo concessum, abnegare subegit. Cum igitur iniquitatem ejus ad summum prodiisse vidimus, pro his causis, videlicet, primum, quod ab eorum communione qui pro sacrilego reatu Simoniacae haeresis excommunati sunt, se abstinere noluit, demum quod pro criminosis actionibus vitae suae poenitentiam, non dico suspicere, sed nec promittere voluit, immutata ea, quam in manus legatorum nostrorum promiserat, fide, nec non quod corpus Christi et unitatem sanctae scindere Ecclesiae non expaverit, pro his, inquam, culpis synodali eum judicio excommunicavimus, ut, quem mites non potuimus, vel severi ad viam salutis, Deo adjuvante, revocare valeamus; aut si, quod absit! ne districtionis quidem censuram pertimuerit, nostra saltem anima negligentiae aut timoris discrimini non succumbat. Si quis igitur hanc sententiam injuste vel irrationabiliter prolatam esse putaverit, si talis est, ut sacris regulis intelligentiae sensum praebere velit, nobiscum etiam agat, et non quod nos, sed quid divina auctoritas doceat, quid decernat, quid consona vox sanctorum Patrum indicet, patienter audiat, acquiescat. Nos tamen non aestimamus quemquam fidelium, qui ecclesiastica statuta noverit, hoc errore teneri, ut non hoc, et si publice affirmare non audeat, vel in corde suo rectum factum esse perhibeat. Quanquam si nos, quod Deus avertat! non satis gravi de causa aut minus ordinate eum hujusmodi vinculo ligavimus, sicut sancti Patres nostri asserunt, non idcirco spernenda sententia est; sed absolutio cum omni humilitate quaerenda. Vos autem Domini qui justitiam Dei nec pro regia indignatione, nec pro aliquo periculo deserere voluistis, fatuitates, quae de exsecratione et mendacio annuntiabuntur in consummatione parvipendentes, viriliter state et confortamini in Domino, scientes quod illius partem defenditis qui insuperabilis rex est, et magnificus triumphator, judicaturus vivos et mortuos, reddens unicuique secundum opus suum. De cujus multimoda retributione, et vos certi esse poteritis, si usque in finem fideles et inconcussi in ejus veritate perstiteritis. Propter quod et nos incessanter pro vobis rogamus Deum, ut det vobis corroborari per Spiritum sanctum in nomine ejus, et convertat cor regis ad poenitentiam, ut et ipse aliquando cognoscat nos multo verius amare eum, quam illos qui nunc suis iniquitatibus obsequuntur et favent. Quod si, Deo inspirante, voluerit resipiscere, quidquid contra nos moliatur, semper tamen nos ad recipiendum eum in sanctam communionem, prout vestra nobis charitas consuluerit, paratos inveniet.
|
[ Annalista Saxo legit:
dilectissimi]
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 27 |
XXVII. Gregorii VII epistola ad omnes episcopos, abbates, caeterosque fideles. (Anno 1076.) [Hugonis Flaviniac. Chronic., apud PERTZ Monum. Germ. Hist., Script. VIII, 442.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omnibus in Christo fratribus, episcopis, abbatibus, sacerdotibus, ducibus et principibus atque militibus, omnibusque Christianam fidem et beati Petri honorem revera diligentibus in Romano imperio habitantibus, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Postquam fraternitati vestrae epistolam direximus quae ita incipit: « Gratias agimus omnipotenti Deo, » a fidelibus sanctae Ecclesiae accepimus quod rex summopere procuret nos ab invicem sejungere, suaque fraude decipere, modo per spirituales, modo per saeculares personas. Proinde dubitamus ne forte ex nostris fratribus minus cauti pro licentia quam dedimus decipiantur; et ideo ex parte beati Petri apostolorum principis praecipimus ut nullus eum praesumat a vinculo anathematis absolvere, quousque illius satisfactio et poenitentia per idoneos vestros nobis fuerit renuntiata, ut simul decernentes per legatos nostros quod aequum fuerit ac Deo placitum, omni fraude remota, apostolica auctoritate. Vos autem diligenter studete eam promissionem eamque securitatem ab illo accipere ut non videamur pro columbae simplicitate serpentis prudentiam negligere. Quod si inter haec, quod non optamus, morte praeventus fuerit, non dubitet vestra fraternitas quam vera poenitentia veraque satisfactio promeretur absolutionis medicinam impendere. Data Triburis, IV Kal. Septembris.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 28 |
XXVIII. Gregorii VII epistola ad Willelmum regem Anglorum.--De Simonia, luxuria, et depositione Johoeni Dolensis episcopi, et ordinatione Oveni in ejus locum. (Anno 1076.) [MANSI, Concil. XX, 383.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, excellentissimo filio W. glorioso regi Anglorum, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Compertum esse celsitudini tuae non dubitamus quod dictus episcopus Dolensis Ecclesiae, quae Britannicae provinciae principalis est sedes, suae salutis immemor, et sanctorum canonum decreta conculcans, eamdem Ecclesiam per Simoniacam haeresim impudenter invaserit, et prolixo jam tempore oppresserit violenter. Datis namque comiti Alano copiosis muneribus, quae usque hodie ad probamentum prius nequitiae in propatulo exstant, non per ostium in ovile Christi, sed ut fur et latro aliunde irrepsit; qui etiam nec hoc scelere contentus, iniquitatem super iniquitatem apposuit, et quasi Simoniacum esse parum et pro nihilo deputaret, Nicolaita quoque fieri festinavit. Nam in ipso tam perniciose adepto episcopatu nuptiis publice celebratis, scortum potius quam sponsam ducere non erubuit, ex qua et filios procreavit, ut qui jam spiritum suum animarum corruptori per Simoniaca commercia prostituerat, per foedae libidinis incestum corpus suum ita in contumeliam diabolo consecraret, et sic in eo nullus locus superesset Conditori, quem intus exteriusque obligatum totum sibi adversarius non vindicasset. Nec tamen hucusque malitiae conatus substitit, sed atrocissimum facinus turpissimumque flagitium horrendo etiam sacrilegio cumulavit. Nam adultas ex illicito matrimonio filias, praediis ecclesiae et redditibus nomine dotis collatis, atque alienatis scelere immanissimo maritavit. His iniquitatibus coopertus, eamdem tamen ecclesiam dilaceratam dissipatamque si liceat incubare molitur, quibus de causis celsitudo tua noverit illum jam beati Petri apostoli spiculo perfossum, et, nisi sceleris resipuerit, anathemate mortifero esse damnatum. Quapropter paterna charitate te admonere, et causam breviter exponere studuimus, ne fortasse per ignorantiam tam scelesto homini tandiu in tenebris suis jacenti ulterius auxilium praebeas, neve scelerum ejus te participem facias, sed sedi apostolicae, nostrisque monitis modeste parendo illum a te repellas; vel etiam ut tandem aliquando sibi consulat, atque ad remedium poenitentiae confugiat, blande suadendo, si poteris, inducas. Nam tales in malo perseverantes fovere et adjuvare nihil est aliud quam iram Domini contra se provocare. Nos vero supradictae Ecclesiae afflictionem diutius non ferentes, Deo inspirante, virum vitae probabilem et compertae religionis inibi ordinavimus et consecravimus, videlicet S. Melanii abbatem qui, cum ob alias causas quas explicare prolixum est, ad nos venisset, pontificatus onus ex insperato subire compulsus est. De quo confidimus in Domino, quia si, ut desideramus litterisque nostris multipliciter implorare curavimus, principum terrae bonorum virorum gratiam et studia habere meruerit, Domino cooperante, sub B. Petri patrocinio ecclesiam in melius restaurabit.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 29 |
XXIX. Bulla Gregorii VII pro ecclesia S. Autberti Cameracensis. (Anno 1076.) [BALDERIC, Chronique d' Arras et de Cambrai, edit. LEGLAY, pag. 545, in notis.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, LIEBERTO dilecto in Christo filio, Cameracensis Ecclesiae episcopo, suisque successoribus, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Supernae miserationis respectu ad hoc universalis Ecclesiae curam suscepimus et apostolici moderaminis sollicitudinem gerimus ut justis precantium votis faveamus et nostro libramine charis omnibus in necessitate positis, quantum Deo donante possumus, subvenire debeamus. Proinde juxta personam tuam ecclesiae beati Autberti, hujusmodi privilegio auctoritatisque nostrae decreto indulgemus, concedimus atque firmamus, statuentes nullum successorum tuorum, nullum quoque dignitate praeditum, vel quemque alium, de his quae eidem venerabili monasterio a te vel a quibuslibet hominibus de proprio jure jam donata sint, vel in futurum, Deo miserante, allata fuerint, sub cujuslibet causae occasionisve specie, minuere, vel auferre, ac suis usibus applicare aut aliis concedere. Sed cuncta quae oblata sunt, vel ibi offerri contigerunt, perenni tempore integra a clericis loci illius et sine inquietudine volumus possideri; eorum quidem usibus, pro quorum sustentatione gubernationeque concessa sunt modis omnibus profutura. Haec igitur omnia quae hujus praedicti decretique nostri pagina continet tam tibi quam cunctis qui tibi successerint in perpetuum servando decernimus. Si quis vero episcoporum aut clericorum, vel saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens contra venire tentaverit, potestatis honorisque dignitate careat, reumque se divino judicio de perpetrata iniquitate cognoscat, et nisi quae ab illo sunt male ablata restituat, a sanctissimo corpore ac sanguine Dei Domini Redemptoris nostri Jesu Christi, alienus fiat, atque in aeterno examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, ut hic fructum bonae actionis recipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Datum Lateranis Kalendas Novembris per manus Petri, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis ac bibliothecarii, anno IV pontificatus domni Gregorii papae.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 30 |
XXX. Gregorii VII epistola ad Germanos.--Significat se ideo accelerare ad eos iter statuisse ut possit die 8 Januarii (1077) Mantues esse. Mandat curent ut bene recipiatur. (Anno 1076.) [MANSI, Concil. XX, 379.]
|
GREGORIUS, servus servorum Dei, archiepiscopis, episcopis, ducibus, comitibus, nec non majoribus et minoribus in regno Teutonicorum constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Nos, et indigni et inutiles principis apostolorum servi statuimus ad vos divina auxiliante clementia venire, et postponentes omnium fidelium nostrorum consilium, ita profectionem nostram maturare ut VI Idus Januarii apud . . . . . . . velimus esse, vestra quidem voluntate et desiderio, ut fiducia probatae fidei quaecunque aspera, et si necessarium fuerit, ipsam effusionem sanguinis pro libertate Ecclesiae sanctae et salute imperii, pura et sincera intentione subire non dubitemus. Vestri ergo studii sit de exceptione et servitio nostro praemonere eos, quos prudentia vestra cognoverit id posse, et nobis debere. Sit etiam studii vestri per partes vestras pacem firmare, ut intentionis nostrae propositum nihil impedire possit. Quot et quantas colluctationes cum nuntiis regiis habuerimus, et quibus rationibus dictis eorum obviaverimus, quidquid deesse videtur litteris, latores earum plenius judicabunt. Quibus, sicut de iis, quae beato Petro et nobis promisistis, indubitanter credimus, ita vos de his, quae ex nostra parte dixerint, nobis certissime volumus credere.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 31 |
XXXI. Gregorii VII epistola ad Germanos.--Nuntiat se contra voluntatem et consilium Romanorum iter ad eos habere. Hortatur dent operam ut eos possit adire. (Anno 1076.) [MANSI, Concil. XX, 383.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omnibus archiepiscopis, episcopis, abbatibus, ducibus, marchionibus, comitibus, omnibusque Christianam et B. Petri apostolorum, principis fidem, et doctrinam defendentibus, et observantibus in omni regno Teutonicorum, salutem et beatorum apostolorum Petri et Pauli benedictionem et omnium peccatorum absolutionem.
|
Ego qualiscunque sacerdos apostolorum principis servus, contra voluntatem et consilium Romanorum, confidens de misericordia Dei et vera fide catholica, venio ad vos, paratus propter honorem Dei et salutem animarum vestrarum mortem subire, ut per multas tribulationes tendamus, et perveniamus ad requiem. Vos autem, fratres mei dilectissimi, et desideratissimi, summopere curate ut vos possim, Deo auxiliante, adire, vobisque in omnibus prodesse. Benedicat vos ille ex cujus gratia dictum est mihi ad corpus beati Petri in die ordinationis meae: Quodcunque benedixeris benedictum erit, et quodcunque solveris in terra erit solutum in coelo. Amen.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 32 |
XXXII. Gregorius VII cathedralem ecclesiam Florentinam tuendam suscipit bonaque ejus confirmat, petente Ragnerio episcopo. (Anno 1076.) [UGHELLI, Italia sacra, III, 79.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MARTINO S. Florentinae Ecclesiae praeposito, aliisque confratribus canonicis, tuisque successoribus in perpetuum.
|
Si justis servorum Dei petitionibus satisfecerimus, procul dubio apostolica praecepta servamus. Quapropter, interveniente confratre nostro Raynerio episcopo vestro, confirmamus atque corroboramus tibi, tuisque successoribus, quidquid in pagina concessionis, et confirmationis, quam vester fecit vobis Gerardus, tunc episcopus, postea Romanae sedis pontifex, rescriptum esse constat, vel vestrae canonicae. Quam scilicet canonicam tuendam, et defendendam per eamdem paginam ipse vester episcopus, sanctissimi praedecessoris mei Leonis papae, suorumque successorum auctoritati tuendam, et defendendam commisit, atque supposuit, ut quieti, et securi ab omni laesione permanere valeatis. Desiderio itaque, ac petitione tua, ut diximus, inclinati, et praepositum, atque successores canonicam vitam ducturos sub nostrae apostolicae defensionis munimine suscipimus. Et bona omnia, quae vestra et habet, et habitura est, et sibi pertinent canonica, videlicet curtes, terras, et juxta Florentinam urbem pratum regis, campum regis totum cum mansis, et territoriis omnibus, quae in Florentina curte habet et retinet, vel sibi pertinent praedicta vestra canonica, curtem S. Andreae cum omnibus sibi pertinentibus, curtem de Quinto, curtem de Cintoria cum omnibus suis pertinentiis, et illam partem, quam Petrus primicerius contra canonica instituta usurpare visus est, plebem de Exinea cum curte, et mansis, et omnibus territoriis, et decimationibus, quaecunque ad eamdem plebem, vel curtem pertinere videntur. Insuper totum, quod Theuzo filius Lepizi pro salute animae suae in ecclesia S. Joannis contulit, vel in eadem canonica; terram S. Proculi in praedicta plebe, curtem de lacu, quae est infra plebem S. Petri sitam Valiam, cum omnibus adjacentiis et pertinentiis suis, campum nihilominus Randi; similiter ecclesiam S. Petri, quae dicitur Cantuari cum suis pertinentiis, quam Gerardus venerabilis episcopus Florentinae Ecclesiae praelibatae contulit canonicae. Nec non ubicunque aliquid habere, vel tenere, aut sibi pertinere videtur, ipsa vestra canonica: et quidquid Gerardus archipresbyter pro beneficio, et ipsa Florentina Ecclesia tenuit, tam in decimationibus quam quae in mansis, et in praediis, nec non et quaecunque Stephanus abbas ex beneficio tenuit. Similiter et quaecunque primicerii beneficia fuere; atque plebem S. Hippolyti sitam Elsae, itemque campum, et hortum, qui est juxta ecclesiam S. Reparatae, seu etiam curtes et ecclesias atque castellum in territorio plebium S. Joannis Majoris, et S. Laurentii, et S. Cassiani a finibus jugi Alpium Mucellensium usque in fluvium Sevae, quae Jeremias filius Ildeprandi pro sua filiique sui anima per chartulam offersionis praelibatae contulit canonicae, curtes et casas, sortes et domnicata, et ecclesiam S. Martini cum omnibus sibi pertinentibus rebus in villa de Bagnolo, quae scitur esse infra plebem S. Mariae de Pinita, quae dedere homines de Rufina in praedicta canonica. Ecclesiam S. Ambrosii cum suis pertinentiis, ecclesiam S. Mariae novellae cum rebus suis, castrum de Scharaboni, mansum unum in Conciano, et quidquid in praedicta canonica dedit Imelda in civitate Fesulana intus, et extra curtem de Petramala cum omnibus sibi pertinentibus rebus, et terram, quae dedit Thetberga uxor Rodulphi, et praeterea, sicut supra diximus, quaecunque vestra canonica juste nunc habet, aut in posterum, Domino annuente, habere contigerit in quibuslibet rebus mobilibus, vel immobilibus, sive ab ejusdem civitatis episcopo datis, sive ab aliis hominibus publicis, vel privatis tibi, tuisque successoribus confirmamus et stabilimus in perpetuum. Haec igitur omnia, quae hujus praecepti decretique nostri pagina continet, tam tibi quam cunctis, qui in eo, quo es ordine, locoque successerint, vel eis quorum interesse potuerit, apostolica auctoritate in perpetuum servanda decernimus. Si quis vero regum, sacerdotum, clericorum, judicum ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam temerario ausu venire tentaverit, potestatis, honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat. Et nisi ea, quae ab illo sunt male ablata, restituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore, ac sanguine Dei Domini redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in aeterno examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen. Signum Gregorii papae septimi: miserationes tuae, Domine, super omnia opera ejus. Datum Florentiae V Kal. Januarii per manus Petri sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis, ac bibliothecarii, anno IV pontificatus domini Gregorii VII papae; anno videlicet Dominicae incarnationis millesimo septuagesimo sexto, indict. XIV.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 33 |
XXXIII. Gregorii VII epistola ad archiepiscopos, episcopos, duces, comites caeterosque principes cum omni populo regni Teutonicorum. (Anno 1077.) [Hugonis Flaviniac. Chronicon, apud PERTZ, Monum. Germ. hist., Script. tom. VIII, pag. 445.]
|
GREGORIUS episcopus servus servorum Dei dilectissimis in Christo fratribus et filiis, archiepiscopis, episcopis, ducibus, comitibus, caeterisque principibus, cum omni populo regni Teutonicorum christianam fidem et religionem defendentibus, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Sicut in prioribus litteris et legatorum verbis vobis significavimus, intelligentes quod digne Deo defensores justitiae vos in vera obedientia et apostolici principatus reverentia exhibuistis, in vestra fide et consiliis fiducialiter spem ponentes, contra voluntatem pene omnium fidelium nostrorum, excepta charissima et fidelissima beati Petri filia, videlicet Mathilde, iter ad vos non solum inter multa incommoda, sed et pericula aggressi sumus, et pervenisse quidem potuissemus, si ducatum eo tempore, eo loco quo constitutum erat, ex vestra parte habuissemus. Cum autem ex ipsa suspensione nostrae profectionis regi in Italiam properanti ad nos perveniendi daretur occasio, victi ejus humilitate et multimodae poenitudinis exhibitione ab anathematis vinculo absolutum in gratiam communionis eum recepimus. De caetero nihil secum statuentes, nisi quod ad cautelam et honorem omnium vestrum fore putavimus. Cumque Langobardorum episcopi totius negotii summam ad communem conventum et prudentiae vestrae consultationem reservatam esse cognoscerent, nec de suis culpis ea quam sperabant impunitate absolutionem consequi potuissent, quantam superbiam quantosque malitiae conatus contra nos adorsi sint, ad dicendum quidem triste, ad audiendum est abominabile, cum illi, qui in Ecclesia Dei columnae esse debuerunt, non modo in compage corporis Christi nullum locum teneant, sed pertinaciter impugnatores, et quantum ad se destructores existant. De rege vero, ut in his quae nobis promisit simpliciter aut obedienter ambulaverit, non multum laetari possumus, praesertim cum ex ejus praesentia pessimi quique contra nos et apostolicam sedem plus audaciae quam terroris pro perpetrata iniquitate habeant. Inter haec vestra consilia exspectantes, tandem per filium nostrum Rapotonem, quem ad vos misimus, hoc vos velle et postulare cognovimus, si quomodo ad partes vestras transire possimus, atque id ut, cautius fieri possit, cum regis consilio et adjutorio, agere studeamus. Nos itaque sicut vobis mandavimus, vestrae voluntati atque consiliis in omnibus secundum beneplacitum Dei satisfacere cupientes, id ipsum per nuntios nostros cum rege statuere atque coaptare operam damus. Verum quo animo ipse nobis et vobis in hac causa consentire debeat, ante missionem hujus legationis, quoniam rex a nobis longe distabat, praenoscere non potuimus, sed mox ut cognoverimus, vobis intimare non tardabimus. Scitote igitur quoniam haec est voluntas et desiderium nostrum, ut vel consensu regis, vel si eo nolente fieri possit, ad vos pro communi utilitate et salute omnium vestrum pertranseamus. Quod si, peccatis et pravorum studiis obstantibus, fieri nequiverit, absens tamen omnipotentem Deum obnixis semper orabo precibus, ut corda vestra et fidem in omni gratia et virtute confirmet, et ita in omnibus vestra consilia et facta dirigat, ut libertatem Christianae religionis indefessa virtute defendere, et ea, quae ad statum et gloriam nobilissimi regni vestri Deo dignissima et vobis utilissima sunt, providere possitis et exsequi. Vos autem in proposito defendendae justitiae, quod pro nomine Christi et aeterna retributione incoepistis, ita persistite, ut ad coronam tam sancti, tam Deo placiti certaminis, Deo donante, pertingere valeatis. Plura vobis per scripta misissemus, nisi quod tales ad vos nuntios direximus, quibus indubitanter credere potestis, in quorum ore quidquid in epistola minus continetur, et pro vobis vel ad vos cor nostrum habet, posuimus. Amen.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 34 |
XXXIV. Gregorii VII epistola ad omnes archiepiscopos, episcopos, abbates, reges, principes, clericos et laicos in Narbonensi Gallia, Guasconia et Hispania regione constitutos quando Amatum, Oloronensem episcopum S. R. E. legatum misit in Galliam et Hispaniam. Anno 1077.[MANSI, Concil. XX, 622.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omnibus archiepiscopis, episcopis, abbatibus, regibus, principibus, clericis quoque ac laicis in Narbonensi Gallia, Guasconia Hispaniaque regione salutem et apostolicam benedictionem.
|
Dilectissimi fratres et filii, prudentiae vestrae manifestissime notum est quod Romana Ecclesia hanc consuetudinem habuit ab ipsis suae fundationis primordiis, ut ad omnes partes quae Christianae religionis titulo praenotantur suos legatos mitteret, quatenus ea quae gubernator et rector ejusdem Ecclesiae per suam praesentiam expedire non praevalet, vice sua legatis concessa, monita salutis ac morum honestatem per eos cunctis per orbem terrarum constitutis Ecclesiis nuntiaret, easque apostolica doctrina in omnibus quae sacrae religioni conveniant diligenter instrueret. Proinde horum praesentium portitorem venerabilem confratrem nostrum Amatum episcopum ad partes vestras dirigimus, ut, quae ibi vitia eradicanda sunt a fundamento evulsis, plantaria virtutum, Deo auctore, solerti vigilantia plantare procuret. Quem sicut nostram, imo beati Petri, praesentiam vos suscipere apostolica auctoritate jubemus; ac pro reverentia apostolicae sedis, cujus nuntius est, vos in omnibus sibi obedire atque eum audire mandamus ut propriam faciem nostram seu nostrae vivae vocis oracula. Scriptum est enim: Qui vos audit, me audit . Agite itaque prudenter ac religiose; et sic vos obedientes Deo et sancto Petro in omnibus exhibete, quatenus, ipso apostolorum principe interveniente, utriusque vitae gloriam et felicitatem consequi mereamini.
|
(Luc. X, 16)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 35 |
XXXV. Gregorius VII monasterium S. Michaelis Pisanum tuendum suscipit et ejus bona ac jura confirmet. (Anno 1077.) [UGHELLI, Italia sacra III, 361.]
|
Gregorius episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio LEONI, abbati monasterii S. Michaelis archangeli Pisae constituti, suisque successoribus ibidem regulariter promovendis in perpetuum.
|
Convenit apostolico moderamini pia religione pollentibus benevola compassione succurrere, et poscentium animis alacri devotione impertire assensum: ex hoc enim potissimum praemium a conditore omnium Deo procul dubio promerebimur, dum venerabilia loca opportune ordinata, ad meliorem fuerint sine dubio statum perducta. Proinde postulante te, dilecte fili, quatenus monasterium cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, apostolicis privilegiis muniremus ob reverentiam beati Michaelis archangeli, in cujus honorem venerabilis locus ille constitutus est, precibus tuis benevola concessione annuendum esse destinavimus. Suscipientes igitur praefatum locum, et omnia sibi pertinentia, nec non et congregationem fratrum inibi Deo servientium in tutelam et defensionem sanctae Romanae Ecclesiae, apostolicae tuitionis privilegium ex tunc, qua per beatum Petrum, Deo disponente, suscepimus, auctoritate concedimus; confirmantes et corroborantes eidem venerabili monasterio quacunque nunc sunt in terris cultis aut incultis, sive in quibuslibet rebus mobilibus vel immobilibus juste habet, aut in posterum, Deo opitulante, acquirere poterit, quatenus tum ad communem usum fratrum, tam in tua, quam in successorum tuorum providentia et congrua dispensatione, inconvulsa illibataque permaneant. Eadem praesentium auctoritate sancimus ut eos qui, pia devotione et amore coelestis patriae mundo abrenuntiantes, ibidem ad monasticam vitam regulariter se conferre voluerint, sine omni contradictione cujuslibet personae, ab abbate, qui pro tempore fuerit, caeterisque confratribus recipi ac teneri liceat. Praeterea statuimus, et, juxta quod beatus papa Agapito Urbis praescripsit, firma praeceptione censemus ut nemo fideles Christianos in eodem monasterio sepelire cupientes contradicat, vel missam aliquo modo cantare prohibeat, aut eleemosynas, quas vivorum aut defunctorum aliquis ibidem destinavit aut pro amore Dei destinaverit, inde evellere vel aliquo modo subtrahere praesumat. Si quis vero regum, sacerdotum, clericorum, judicum ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam venire tentaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et, nisi vel ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesus Christi alienus fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, ut hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Datum Florentiae IV Id. August. per manus Cononis cardinalis presbyteri, anno ab Incarnatione Domini 1077, pontificatus vero D. Greg. VII papae IV, ind. XV.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 36 |
XXXVI. Privilegium pro monasterio S. Salvatoris Septimiani. (Anno 1078.)
(UGHELLI, Italia sacra, III, 83.)
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio AZONI, abbati S. Salvatoris constructi in loco qui dicitur Septimo, suisque successoribus ibi regulariter promovendis in perpetuum.
|
Memores divinae gratiae circa nos, manifeste cognovimus quam benevola concessione rectis desideriis et justis petitionibus condescendere debeamus, et ita administrationem nobis creditae dispensationis ad multorum utilitatem exhibendo dilatare, sicut desuper erogato lucro ab eo mercedem accipere cupimus cujus talentorum gratuita bonitate sua dona suscipimus. Quapropter, dilectissime fili, sicut tua et fratrum tuorum devotio postulavit, suscipientes, sicut et praedecessores nostri, praefatum monasterium cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, in tutelam et defensionem sanctae Romanae Ecclesiae, per hujus nostri decreti paginam, ad corroborandum Deo auctore statum ejus, apostolicae tuitionis privilegium tibi concedimus. Confirmamus omnia quae eidem venerabili loco a quibuslibet hominibus de proprio jure jam donata sunt, vel in futurum, Deo miserante, collata fuerint, cujuscunque modi possessiones aut bona sunt, tam in rebus mobilibus quam immobilibus, et postremo universa quae nunc legaliter acquisita possidet, et in posterum, Deo opitulante, acquirere potuerit. Proinde apostolica auctoritate censemus atque statuimus ut nullus regum vel imperatorum, ducum, marchionum, comitum, castaldionum, nullus antistitum, vel quacunque dignitate praeditus, aut aliqua persona saecularis vel ecclesiastica, magna vel parva, audeat praefatum monasterium a sui ordinis ac firmitatis stabilitate divellere, aut bona sibi pertinentia, pro sua rapacitate vel violentia aut iniquae dominationis oppressione, invadere, vel diripere, vel inde auferre, sive suis usibus impia temeritate applicando, vel aliis quasi piis de causis pro suae avaritiae excusatione concedendo: sed cuncta quae ibi oblata sunt, vel offerri contigerit, tam a te quam ab eis qui in tuo officio locoque successerint, perenni tempore illibata ac sine infestatione aliqua volumus ac decernimus possideri, eorum quidem usibus, pro quorum sustentatione gubernationeque concessa sunt, modis omnibus profutura. Item constituimus ut, obeunte abbate, non alius ibi quacunque obreptionis astutia ordinetur nisi quem fratres ejusdem coenobii secundum timorem Dei elegerint, maxime de eadem congregatione, si idoneus inventus fuerit. Quod si talis qui huic regimini congruat inter eos inveniri non possit, aliunde sibi Patrem et magistrum expetant; qui non ab alio nisi a Romano pontifice secundum consuetudidinem priorum abbatum consecretur, neque alterius nisi ejusdem Romani pontificis subdatur judicio. Consecrationes autem ecclesiarum, et ordinationes clericorum praefato coenobio pertinentium, ab episcopo in cujus dioecesi est accipiant, ita tamen si ipse episcopus canonice ordinatus, aut a Romana Ecclesia tunc excommunicatus non fuerit, et ordinationem gratis fecerit. Sin autem aliquid horum obstiterit, abbas, ad qualemcunque catholicum episcopum ei placuerit, causa consecrationis et ordinationis tam locorum quam personarum licenter pergat: liceatque episcopo canonice, quod rogatus ab eo fuerit, peragere. Haec igitur omnia quae hujus praecepti decretique nostri pagina continet, tam tibi quam cunctis qui in eo quo es ordine locoque successerint, in perpetuum servanda decernimus. Si quis vero regum, imperatorum, clericorum, judicum, ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam cognoscens contra eam temerario ausu venire tentaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat. Et nisi ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore ac sanguine Domini nostri Redemptoris Jesu Christi alienus fiat, atque in aeterno examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum Judicem praemia aeternae pacis inveniant. Datum Laterani IV Idus Januarii per manus Petri sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis ac bibliothecarii, anno quinto pontificatus D. Gregorii septimi papae, ab incarnatione vero Domini 1078, indictione prima.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 37 |
XXXVII. Gregorii papae VII privilegium pro monasterio S. Crucis Kimperlegiensis. (Anno 1078.) [ Gallia Christiana vet. edit, tom. IV, p. 553.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio BENEDICTO, abbati monasterii Sanctae Crucis in Britannia siti, in villa quae dicitur Avantot, suisque successoribus ibidem regulariter viventibus, et monachis in perpetuum
|
Britannia, sicut nonnulli gentis nostrae testantur, non solum ab imperatoribus, verum etiam ab ipsis habitatoribus, tutelae et defensioni sanctae Romanae Ecclesiae commissa est. Verum antecessores nostri in hac causa, sicut in multis aliis, adeo negligentes fuerunt, ut amor, et promissio apostolicae tutelae, et pristina devotionis nostrae intentio, in injuriam et pene quasi in ablutionem utrinque devenerint. Nos itaque, Deo auctore, haec quae hactenus neglecta sunt ad memoriam satagimus reducere, et tanto sollicitius circa salutem et honorem patriae vestrae procuramus studium impendere quanto, sicut jam diximus, beati Petri patrocinio gentem vestram pro devotione colla submisisse cognoscimus, et licet universaliter quod a nobis requiris, charissime fili, Britanniae debeamus, specialius tamen ad liberationem et tutelam monasterii tui munimen auxiliumque praetendimus. Unde, secundum tenorem postulationis tuae, monasterium cui tu, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub tutela et defensione apostolicae sedis cum tota insula quae vocatur Guedel, vel alio nomine Bella Insula; quae, cum aliis possessionibus quae juste sibi pertinere videntur, suscipientes, hujusmodi sibi privilegia praesenti auctoritatis nostrae decreto indulgemus, concedimus atque firmamus, statuentes nullum regum, imperatorum, antistitum, nullum quacunque dignitate praeditum, vel quemcunque alium audere de his quae eidem venerabili loco a quibuslibet hominibus de proprio jure jam donata sunt vel in futurum, Deo miserante, collata fuerint, sub cujuslibet causae occasionisve specie minuere vel auferre, et suis usibus applicare, vel aliis quasi piis de causis pro suae avaritiae excusatione concedere; sed cuncta quae ibi oblata sunt, vel offerri contigerit, tam a te quam ab eis qui in tuo officio locoque successerint, perenni tempore illibata et sine inquietudine aliqua volumus possideri, eorum quidem usibus, pro quorum sustentatione gubernationeque concessa sunt, modis omnibus pro futura. Haec igitur omnia quae hujus praecepti decretique nostri pagina continet, tam tibi quam cunctis qui in eo quo es ordine locoque successerint, in perpetuum servanda decernimus. Si quis vero imperatorum, regum, ducum, marchionum, comitum, sacerdotum, clericorum, judicum, ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam temerario ausu venire tentaverit, admonitus semel et iterum, usque tertio per convenientes inducias, si non resipuerit atque praedicto monasterio non satisfecerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat; et nisi ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore et sanguine Domini nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in aeterno examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum Judicem praemia aeternae pacis inveniant. Datum Laterani VIII Kal. April. per manus Petri S. Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et bibliothecarii, anno V pontif. domini Gregorii VII papae, indict. prima.
|
( sic )
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 38 |
XXXVIII. Gregorii papae VII privilegium pro monasterio S. Benigni Divionensis. (Anno 1078.) [PERARD, Recueil de pièces pour servir à l' histoire ae Bourgogne, pag. 192.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili filio GERENTONI, abbati Divionensis monasterii, ejusque successoribus regulariter promovendis in perpetuum.
|
Supernae miserationis respectu, ad hoc venerabilis Ecclesiae curam suscepimus et apostolici modaraminis sollicitudinem gerimus, ut justis precantium votis intenta benignitate faveamus. Proinde, dilecte in Domino fili, Gerento abbas, petitionibus tuis grato occurentes assensu, libertati ac quieti monasterii vestri, auctore Domino, duximus providendum. Si quidem ipsum coenobium sub sedis apostolicae protectione suscipimus, et obeunte te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quorumlibet successorum nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, secundum timorem Dei et regulam sancti Benedicti, elegerint, maxime de eadem congregatione, si idoneus inventus fuerit. Quod si talis, qui huic regimini congruat, inter eos inveniri non possit, aliunde sibi Patrem et magistrum expetant, et Lingonensi episcopo consecrandum ordinandumque provideant, si tamen ipse episcopus gratiam apostolicae sedis habuerit, et canonice ipsam ordinationem facere voluerit. Quod si aliquid horum obstiterit, liceat electo ejusdem monasterii, aut ad apostolicam sedem recurrere, aut a quocunque voluerit religioso episcopo consecrationem et clericorum ordinationes atque caetera quae ad episcopum pertinent suscipere. Statuimus etiam ne ab episcopo vel ministris Lingonensis Ecclesiae divina vestro monasterio interdicantur officia, sed continue celebrentur, nisi eisdem causis fratres cessare oporteat quae sedis apostolicae praesulis Benedicti determinatione distinctae sunt. Illam quoque in monachis tuis quietem ac libertatem, quam idem praesul decreto suo firmavit, nos beati Petri et nostra auctoritate intemeratam perpetuo manere sancimus. Quicunque vero clericorum vel laicorum sese in monasterio vestro voluerint conferre, vobis liceat eos sine aliqua contradictione recipere, dummodo proprie excommunicati non fuerint vel nominatim interdicti. Confirmamus etiam vobis ecclesias vestras, quascunque nunc possidetis, seu quas, largiente Deo, in posterum canonice possidebitis, statuentes ut nullus clericorum sine assensu vestro in eis audeat ministrare; sed quotiescunque in aliqua earum minister fuerit subrogandus, vos idoneum ad hoc eligentes, episcopo praesente, qui episcopus curam ei animarum injungat, et sic vobis de temporalibus, episcopo vero de spiritualibus debeat respondere. Si quis autem contra hanc formam in eisdem ecclesiis ministrare praesumpserit, nos eum ab officii sui exsecutione suspendimus; claustro etiam, in quo monasterium vestrum situm est, eam libertatem et immunitatem concedimus quam illustris rex Robertus noscitur contulisse, ut ab omni invasione et violentia ducis et hominum suorum sit in perpetuum liberum ac securum, ita ut nihil prorsus a torrente, qui castri sanctique causam dividit, aliquis vel auferre praesumat vel accipere. Ecclesiam quoque Beati Germani de Laré, ubi sanctimoniales consistunt, vobis perpetuo confirmamus possidendam, et ut ipsae sanctimoniales nunquam a subjectione Ecclesiae Divionensis se removeant, sub anathemate prohibemus, sed semper per vestram providentiam gubernentur. Decernimus itaque ut nulli omnino hominum liceat idem monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, et ablata retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnino integra conserventur, eorum pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, usibus omnibus profutura. Si qua autem ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam agnoscens, contra eam temere venire tentaverit, et admonita semel et secundo, non congrua satisfactione emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem, praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Ego Gregorius sanctae catholicae Ecclesiae episcopus. Data Laterani, per manum Joannis R. Ecclesiae diaconi cardinalis, XIII Kal. Julii, anno ab Incarnatione Domini 1078, indictione I, pontificatus autem domni Gregorii PP. VII, VI.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 39 |
XXXIX. Gregorii VII epistola ad Gallos.--Vocat illos ad synodum pro discordiis inter regnum et sacerdotium componendis habendam. (Anno 1078.) [MANSI, Concil. tom. XX, col. 381.]
|
GREGORIUS, servus servorum Dei, archiepiscopis, episcopis, abbatibus in Gallia constitutis, qui in gremio sanctae Romanae Ecclesiae permanere videntur, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Quantas tribulationum angustias et persecutionum procellas ac pondera periculorum universalis mater sancta Romana Ecclesia perpessa sit temporibus istis, quod credi vix potest, ex majori parte latet scientiam vestram. Ad haec quoque quid consilii, quidve suffragii per vos, filios suos, debitae compassionis perceperit, vos ipsi agnoscitis. Quod itaque sine dolore vix possumus vel reminisci, ita charitas multorum circa eam refrigescit, ut haec ipsa per Evangelium praesignata quodammodo specialiter videantur, ut dicitur: « Quando abundaverit iniquitas, refrigescet cor multorum . » Unde quid aliud dixerim, nisi quod vos, qui aut segniter neglexistis ac pavide refugistis matri vestrae in tanta pressura solatiari, nomine filiorum indignos et charitatis visceribus alienos vos ostenditis? Quem vero pudorem, vel potius quantum dolorem, quisquis est sanae mentis non sentiat, cum consideret persecutores Christianae religionis tanta factionis conspiratione, sicut omnimodis adnisibus non solum res suas profundendo sed etiam se ipsos morti tradendo, ad explendam animi atrocitatem huc usque desudasse; neminem autem vel vix paucissimos, justitiae fautores, aut corporum laborem subire, aut rerum dispendia pati, aut de bonis suis opem matri suae Ecclesiae ferre curavisse. Verum, utcunque fraternitas vestra sese habuerit, benedictus Deus et Domini nostri Jesu Christi Pater, qui, nos ab adversariorum manibus et persecutorum violentia protegens, hactenus in manu nostra justitiam secundum testimonium conscientiae nostrae defendit; atque, potentiae suae vigore humanae infirmitatis imbecillitatem nostram corroborans, ad iniquitatem converti nullis nos promissionum blanditiis, nullis vexantium terroribus sinit. Ipsi ergo gratias immensas referimus, qui, nos infractos huc usque in pressurae tempestate conservans, ad quamdam spem tranquillitatis sicut liberis incessibus duxit; ut non nos contra principalem justitiae intentionem egisse, aut propria conscientia aut religiosorum, qui noverunt, examinatio reprehendat. De caetero, fratres, ut causa jurgiorum et discordia quae inter regnum et apostolicam sedem jam dudum agitatur, annuente Domino, congruum valeat finem sortiri, vos ad synodum quam in medio Novembri celebrare disponimus, praesentium litterarum vocatione, ex parte beati Petri apostolorum principis praecipientes invitamus. Hoc etiam fraternitatem vestram scire volumus quia, ut secure ad nos venire et in vestram patriam, Deo protegente, possitis redire, fideles nostri a majoribus, qui sunt in curia Henrici dicti regis, juramento securitatem receperunt. Desideramus igitur una vobiscum tractare, divino fulti auxilio, qualiter possimus pacem confirmare, atque ad gremium matris Ecclesiae sanctae schismaticos, Deo auxiliante, revocare.
|
(Matth. XXIX)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 40 |
XL. Gregorii VII papae privilegium pro Casinensi coenobio. (Anno 1078.) [GATTULA, Hist. Casin. 254.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo fratri DESIDERIO, abbati Montis Cassini, suisque successoribus.
|
Ea quae ante nos eorum definitionis finem percipiunt, necessarium et utile videtur ut ad memoriam futurorum non solum litteris intimare, verum etiam auctoritate sedis apostolicae munire debeamus. Cum enim Capuae essemus, clerici illius civitatis conquesti sunt, dicentes ecclesiam Sancti Angeli, quae olim fuerat juris Capuanae ecclesiae, in jus monasterii Sancti Benedicti injusto concambio transisse. Quam nimirum querimoniam indiscussam non permittentes, per discretos et veraces viros diligenter inquisivimus utrum concambium quod pro eadem Ecclesia datum fuerat, sufficere videretur. Qui videlicet viri illud quod eis injunximus studiose perquirentes, probaverunt, quod pro concambio donatum fuerat, videlicet ecclesiam Sancti Joannis infra Capuanam civitatem sitam, plus possessionis et ornamenti habuisse. Hoc etiam Erbeus tunc archiepiscopus ejusdem civitatis rem indulbitanter cognovisse testatus est. Unde testimonio competenti promoto, litis omni dubietate sublata, censuimus tam archiepiscopum quam Capuanos clericos in perpetuum ab hac quaestione quiescere, et de jam dicto concambio nullam deinceps litem promovere. Unde, juxta fraternitatis tuae postulationem, praesenti privilegio firmum hoc et in perpetuum stabile judicantes, decernimus ut in praedicto loco Sancti Angeli religio monachorum sub cura et regimine abbatis Montis Cassini omnipotenti Deo deserviat. Cui nimirum ecclesiae hujus modi privilegium indulgemus, concedimus atque firmamus, statuentes nullum imperatorum, regum, principum, antistitum, nullum quacunque dignitate praeditum, vel quemquam alium audere de his quae eidem venerabili loco a quibuslibet hominibus de proprio jure jam donata sunt, vel in futurum, Deo miserante, collata fuerint, sub cujuslibet causae occasionisve specie minuere, vel auferre, sive suis usibus applicare, vel aliis, quasi piis de causis, pro suae avaritiae excusatione concedere: sed cuncta, quae ibi oblata sunt, vel offerri contigerit a quoquam, ab eis qui in tuo officio locoque successerint, perenni tempore illibata et sine inquietudine aliqua volumus possideri, eorum usibus, pro quorum sustentatione gubernationeque concessa sunt, modis omnibus profutura. Haec igitur omnia quae hujus praecepti decretique nostri pagina continet in perpetuum reservanda decernimus. Si quis vero imperatorum, regum, principum, sacerdotum, clericorum, judicum ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam temerario ausu venire tentaverit, admonitus semel et iterum usque tertio per convenientes inducias, si non resipuerit, atque praedictae Ecclesiae non satisfecerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat; et nisi ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore et sanguine Domini redemptoris nostri Jesu Christi alienus sit, atque in extremo examine districtiori ultioni subjaceat. Cunctis autem in eidem loco juste observantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Miserationes tuae, Domine, super omnia opera tua . Datum Romae septimo Idus Decembris per manus Petri, Sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri, cardinalis et bibliothecarii; anno vero VI pontificatus Domini Gregorii septimi papae, indictione II.
|
(Psal. CXLIV)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 41 |
XLI. Litterae commendatitiae Gregorii VII datae Berengario post concilium Romanum. (Anno 1079.) [MANSI Concil. XX, 621.]
|
GREGORIUS, servus servorum Dei, omnibus beato Petro fidelibus salutem et apostolicam benedictionem.
|
Notum vobis omnibus facimus nos anathema fecisse ex auctoritate Dei omnipotentis Patris, et Filii, et Spiritus sancti, et beatorum apostolorum Petri et Pauli omnibus qui injuriam aliquam facere praesumpserint Berengario, Romanae Ecclesiae filio, vel in persona, vel in omni possessione sua, vel qui eum vocarit haereticum. Quem post multas quas apud nos, quantas voluimus, fecit moras, domum suam remittimus, et cum eo fidelem nostrum, Fulconem nomine.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 42 |
XLII. Gregorii VII epistola ad Germanos. (Anno 1079.) [MANSI Concil. XX, 383.]
|
GREGORIUS, servus servorum Dei, omnibus archiepiscopis in Teutonico atque in Saxonico regno commanentibus, omnibusque principibus, cunctisque majoribus et minoribus, qui non sunt excommunicati et obedire voluerint, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Quomodo ex lite et dissensione vestra maximum in sancta Ecclesia periculum fieri quotidie cognoscimus, visum est nobis, visum est et fratribus nostris in concilio congregatis, summa ope elaborare pro viribus, quatenus idonei nuntii tam religione quam scientia pollentes e latere apostolicae sedis ad partes vestras mitterentur, qui religiosos episcopos, laicos etiam pacis et justitiae amatores, in partibus vestris commorantes, ad hoc opus idoneos congregarent, qui, Domni gratia praeeunte, die et loco ab illis statuto, tam ipsi quam quos ipsis adjungere adhuc debemus, aut pacem componant, aut, veritate praecognita, super illos qui sunt tanti dissidii causa, canonicam censuram exerceant. Verum quomodo nonnullos, diabolico instinctu confectos, iniquitatis suae facibus ignitos, cupiditate inductos, discordiam potius quam pacem fieri et videre desiderantes fore non ignoramus, statuimus in hac synodo, sicut et in praeterita, ut nulla persona alicujus potentiae vel dignitatis, sive parva, sive magna, sive princeps, sive subjectus, aliqua praesumptione audeat legatis nostris obsistere, et, cum ad vos pervenerint, de componenda pace contraire, nec postea contra interdictum illorum, alter in alterum audeat insurgere, sed usque ad diem ab illis statutum firmam pacem omnes sine ulla occasione et fraude observent. Quicunque autem haec vestra statuta ulla praesumptione violare tentaverit, anathematis vinculo eum ligamus, et non solum in spiritu, verum etiam in corpore et in omni prosperitate hujus vitae apostolica auctoritate innodamus et victoriam in armis auferimus, ut sic saltem confundantur et duplici contritione conterantur.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 43 |
XLIII. Gregorii VII epistola ad Rodulfum regem. (Anno 1079.) [Bruno, De bello Saxonico, ap. PERTZ, Monum. Germ. hist., Script. V, 378.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, RODULFO regi et omnibus secum Christianam religionem defendentibus salutem et apostolicam benedictionem.
|
Quod regnum Teutonicorum, hactenus inter omnia mundi regna nobilissimum, jam video incendiis, caedibus et rapinis devastari, confundi et annullari, quam magnus exinde cordi meo dolor insideat, quam continuus in visceribus meis me gemitus afficiat, testis est ille solus, qui omnium hominum corda scrutatur et probat. Deferuntur enim mihi jam saepius legationes Henrici, cum per proprios nuntios, tum per cognatos et aliarum terrarum principes et affines, modo omnem obedientiam promittendo, modo per varia ingenia sollicitando, id a me summo conamine cupientes efficere quo me ad votum suum suis partibus valeant inclinare. Verum quia hinc inde et Romana gravitas et apostolica mansuetudo me per mediam justitiae viam incedere cogunt, omnibus quibus possum modis hoc oportet intendere quomodo veram a falsa justitiam, perfectam a ficta obedientiam judicio sancti Spiritus valeam discernere, et rato ordine ad finem usque perducere. Haec vero et alia, si, propitio Deo, ad vos sani perveniunt legati mei, melius quam hae litterae viva voce testificabuntur et docebunt.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 44 |
XLIV. Gregorii VII epistola ad Rodulphum regem et Saxones.--Nuntiat se curasse ut per legatos suos de rebus a se decretis in duabus synodis docerentur; tum ad patientiam hortatur et ut Magdeburgensis archiepiscopatus optime provideatur. (Anno 1079.)
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, R. regi omnibusque secum in regno Saxonum commanentibus, tam episcopis quam ducibus, comitibus, nec non majoribus et minoribus peccatorum absolutionem et apostolicam benedictionem.
|
Cum Veritas ipsa dicat omnium qui propter justitiam persecutionem patiuntur regnum esse coelorum , et Apostolus clamet neminem nisi qui legitime certaverit, posse coronari , nolite, filii mei, in hoc, qui vos jam multo tempore exagitat, bellico furore deficere; nolite per ullius fallentis personae mendacia de nostro fideli adjutorio dubitare; sed magis magisque pro tuenda veritate ecclesiastica, pro defendenda vestrae nobilitatis libertate, labori jam citius finiendo incumbite; et ex adverso ascendendo vos et corpora vestra quasi murum pro domo Dei opponere satagite. Quidquid jam in duobus synodi nostrae conventionibus de rege R. et de H. statutum sit, quidquid ibi de pace et concordia regni et cum juramentis sit diffinitum, per nostras litteras et per nostros legatos, nisi sorte capti sint, apertissime potestis cognoscere; et, si quid adhuc remanserit, per episcopos Metensem et Papiensem et abbatem Augustensem, qui nobiscum finem rei praestolando morantur, cum ad vos ipsi venerint, quasi in promptu habetis audire. Postremo hoc vos ignorare nolumus quod qua omni oportet instantia, cum orationis nostrae assiduitate, tum officii nostri gravitate, et prospiciendo consulere, et consulenda prospicere verae necessitati non dubitamus. Audivimus de vestro archiepiscopatu Magdeburgensi, in disciplinam quorumdam ejusdem Ecclesiae filiorum, pro acquirendo saeculari habitu et honore, obortam fuisse contentionem, quos modis omnibus ex praecepto Dei omnipotentis et sancti Petri, et nostro, ne sibi in locum damnationis culmen arripiant regiminis prohibete, et Deo dignum dispensatorem, prout jus postulat et ordo, cum nostra voluntate, et apostolica benedictione, et communi omnium bonorum tam clericorum quam laicorum electione disponite. Vos tamen ipsi nostis quod, in constituendis episcopis, neglecta sanctorum Patrum instituta hunc qui modo funditur sanguinem genuerunt, et adhuc, nisi provideantur, pejores prioribus errores fovendo parturiunt.
|
(Matth. V) (II Tim.
II)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 45 |
XLV. Gregorii epistola ad omnes fideles per Teutonicum et Italicum regnum. (Anno 1079.) [Mariani Scotti Chronicon, ap. PERTZ, Monum. Germ. hist., Script. V, 561.]
|
GREGORIUS papa, servus servorum Dei, per totum Italicum regnum et Teutonicorum, debitam sancto Petro obedientiam exhibentibus apostolicam benedictionem.
|
Si qui sunt presbyteri, vel diaconi, vel subdiaconi, qui jaceant in crimine fornicationis, interdicimus eis, ex parte omnipotentis Dei et auctoritate sancti Petri, introitum ecclesiae usque dum poeniteant et emendent. Si qui vero in peccato suo perseverare maluerint, nullus vestrum officium eorum auscultare praesumat; quia benedictio illius vertitur in maledictionem, et oratio in peccatum, testante Domino per prophetam: Maledicam, inquit, benedictionibus vestris.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 46 |
XLVI. Gregorii papae VII epistola ad monachos Casinenses. (Anno 1079.) [GATTULA, Hist. abbatiae Casin., II 149.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiis Sancti Benedicti monachis salutem et apostolicam benedictionem.
|
Audivimus, quod sine gravissimo dolore dicere non possumus, quosdam homines a Jordano principe suggestione diaboli missos, secretarium vestrum intrasse, et quaedam commissa vobis inaudita temeritate detulisse. In quo facto nimiae negligentiae, et acriter ulciscendae timiditatis vos et abbatem vestrum arguere possumus, et gravius adversum vos commoveri deberemus, nisi ea qua vos semper charitate dileximus, detineremur; si quidem tolerabilius nobis videretur villas et castella Sancti Benedicti in praedam et direptionem dari, quam ut sanctus locus, et per totam, ut credimus, christianitatem famosus et venerabilis, tantae ignominiae periculo subjaceret. Quapropter hujus temeritatis noxam inultam esse non ferentes, praesertim eum locum vestrum violatum esse, et exemplo hujus facinoris deteriora posse vobis contingere perpendentes, admonemus ut divinum officium in ecclesia Beati Benedicti non faciatis, sed altaria omnia quae intus sunt detegentes, quantum sit hujusmodi violationis periculum quosque cognoscere faciatis. Si enim in ecclesia Sancti Petri humano sanguine respersa divinum officium non sine diligenti reconciliatione celebratur, multo magis istud quod in ecclesia Beati Benedicti pernicio suis commissum est, competenti indiget expiatione. Vos itaque omnipotentem Dominum instanter deprecemini ut tristitiae mentis nostrae dignetur super hac re nobis consolationem impendere, et ad reparandam in omnibus vestram dignitatem, modis quibus decet, nos instruere.
|
( sic )
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 47 |
XLVII. Gregorii VII papae epistola ad monachos Casinenses. (Anno 1079.) [GATTULA Hist. abbatiae Casin., II, 149.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili congregationi Casinensis coenobii salutem et apostolicam benedictionem.
|
Nuper, dilectissimi fratres, nos violentia sacrilegii huic reverentissimo loco illata compulsi, vestrae ecclesiae officium ob tantum facimus irrogatum interdiximus. Verum quia ascensionis Domini solemnitas toto venerabilis orbi nunc imminet, nolentes jam propter alicujus scelus in tanto festo tam religi sum locum officio pietatis carere, decrevimus et vos et eumdem locum ab interdicto absolvere. Quapropter, apostolica mansuetudine ducti, reddimus et ecclesiae ministerium et cultum religionis devotioni vestrae licentiam celebrandi. Volumus etiam atque rogamus charitatem vestram ut, nostri memores, pro nobis preces fundatis ad Dominum, pro statu quoque sanctae Romanae Ecclesiae Rectori rerum quotidie supplicetis, nec non tam pro inimicis quam etiam pro amicis, dilectionis affectu, omnipotentem Dominum deprecari sedulo memineritis et studeatis; nec non et pro illo qui tam sanctissimum locum, toto mundo famosum, violavit preces effundite, ut Deus det illi cor poenitens, et sic eum ad se convertat, ut in hac vita et futura mereatur gratiam Dei obtinere. Et immediate sequuntur haec alia verba in codice: Hoc autem accidit per . . . . . Rosellano episcopo; nam idem episcopus non parvam pecuniam huic commendaverat loco. Jordanus autem princeps missis militibus praecepit ut eamdem sibi deferrent pecuniam. Fratres autem ad haec: Pecuniam, quae S. Benedicto credita est, nos alicui viventium minime damus, sed eam super corpus ejus ponimus; inde qui praesumpserit auferat. Milites autem tollentes thesaurum de altario ad principem deferunt. Quo accepto statim idem princeps, tanti auctor sceleris, lumen amisit, et usque ad mortem ita permansit.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 48 |
XLVIII. Gregorii VII epistola ad Petrum Albanensem et Odelricum Patavinum. (Anno 1079.) [Hugonis Flaviniac. Chronicon, ap. PERTZ, Monum. Germ. Hist. Script. VIII, 450.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo fratribus et coepiscopis, PETRO Albanensi et ODELRICO Pataviensi, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Sunt multi, quibus tamen non credimus, qui de legatione vestra murmurare incipiunt, suspicantes vos aliter velle incedere quam a nobis praeceptum est; et alterum vestrum nimis simpliciter, alterum vero non adeo simpliciter acturum esse causantur. Quapropter diligentissima circumspectione cavendum est vobis, ut utramque suspicionem possitis exstinguere. Quod ita facile cum Dei adjutorio proveniet, si praecepta nostra ante mentis oculos semper teneatis, et nihil aliud praesumatis efficere, nisi quod nos vobis noscimur, non modo nudis verbis, verum etiam litteris inculcando mandasse. Volumus autem ut de causa regum vel regni sive etiam de Trevirensi vel Coloniensi et Augustensi electis, vel de omnibus istis qui investituram per manum laicam acceperunt, nullum praesumatis exercere judicium, summumque vobis studium sit, si rex acquieverit vobis de statuendo colloquio et pace firmanda in regno, et de restituendis episcopis in sedibus suis, et haec eadem cito ad nos aut per vos ipsos aut per certos legatos annuntiare, ut tot et tales personas possimus illuc ad constitutum tempus dirigere, qui ad tantum negotium determinandum valeant una vobiscum, Deo auxiliante, sufficere. Interim vero sic vos utrique parti communes, et ab omni suspicionis naevo, quantum in vobis est, cum divinae gratiae adjutorio exhibete immunes, ut justitiae semper et nullo modo partibus faveatis, sicut habetis formam nostram; qui videlicet, postquam judicium tanti hujus negotii in manu beati Petri commissum est, nihil aliud vobis testibus intendimus, nisi ut per justitiae semitam incedamus. Ad nullam partem sinceritatem apostolicae discretionis infleximus, nullis promissionibus aut terroribus cessimus, nec aliud unquam, Deo protegente, acturos nos esse confidimus. Praeterea specialiter vobis de abbate Augiense injungimus, qui nuper ad apostolorum limina veniens, non solum captus est, sed etiam in loco ejus quidam est tyrannice subrogatus, ut ea bona sua, quibus exspoliatus est, expulso invasore illo, restitui faciatis. Qui tamen postquam de his quae perdidit, fuerit pleniter investitus, si quid contra illum habet aliquis, paratus erit in nostro judicio respondere. Non enim debet ab alio aliquo judicari, qui in apostolica sede scitur a memet consecratus. Et certe gravis fuit praesumptio, manum in eum ponere, qui tanto erat privilegio munitus. Quod si invasor ille contra interdictum nostrum praedicto fratri sua restituere contempserit, confestim in eum velut in rebellem et invasorem ex auctoritate apostolica sententiam excommunicationis intendite. Quidquid autem agitis, vel quidquid vobis contigerit, litteris semper mandare et frequenter ad nos mittere procurate. Omnipotens et misericors Deus, a quo bona cuncta procedunt, meritis beatae Dei genitricis Mariae, dominae nostrae, et beatorum apostolorum suorum Petri et Pauli, ab omni malo vos defendere, et in omnem veritatem inducere dignetur, quatenus quidquid agitis secundum timorem Dei et utilitatem sanctae Ecclesiae feliciter peragatis. Inter omnia studiosissime Wormatiensis episcopi mementote, qui cum esset diu ab Ecclesia sua expulsus, et ob id Romam veniret, ut auxilium apostolicae sedis acquireret, non solum nihil sibi profuit, sed modo etiam pejus incurrit. Interim vos salutamus, et rogamus ut sitis memores nostri, memoris vestri, apud Deum.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 49 |
XLIX. Gregorii VII epistola ad Hugonem episcopum Diensem.--Gratulatur de pace Ecclesiae ejus restituta. (Anno 1079.) [Hugonis Flaviniac. Chronicon, ap. PERTZ, Monum. Germ. hist., Scrip. VIII, 421.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo fratri HUGONI, Diensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Quod divina clementia pacem Ecclesiae tuae restituit, sciat fraternitas tua nos haud aliter quam de nostra, aut sanctae Romanae Ecclesiae tranquillitate et profectu gaudere. Et hoc in mente tua semper maneat fixum, quod omnipotens Deus, cui fideliter famulari toto cordis affectu adniteris, et temporalem tibi pacem competenter conciliabit, et sempiternam meritis tuis bonus remunerator retribuet. De discordia vero quam inter Lugdunensem archiepiscopum et abbatem Cluniacensem significasti, noverit dilectio tua nos non parum gravari, sed, quoniam inter religiosos jurgia sunt, multum profecto dolere. Quippe quorum concordia multis prodesse poterat et debuerat, non dubium est quin de corum dissensione plurimis oriatur et futura sit gravis pernicies. Unde fraternitatem tuam vigilare oportet et curare necesse est religiosos tibi viros adhibere, et ita praefatos ex parte nostra super concordia convenire. Denique quicunque illorum justitiae, secundum consilia vestra, non acquieverit, nulli sit ambiguum quod nos in eum graviter, omnis personae acceptione postposita, commovebimur. Quia vero in partibus praeordinatis concilium celebrare non potuistis utiliter, competens arbitramur ut aptum locum diligentia vestra inveniatis, ubi synodo congregata Remensis archiepiscopi causa diligenter examinetur. Et quidem, si idonei accusatores et testes inventi fuerint, quod objicitur ei canonice comprobantes, quam justitia dictaverit sententiam dare absque haesitatione vos volumus. Alioquin si tales personae fuerint quae recipi rationabiliter nequeant, quoniam turpis de eo fama non solum Galliam, verum etiam fere totam replevit Italiam, sex episcopis, quorum vita non notetur infamia, assumptis sibi, si potest, excuset se, et sic purgatus cum pace in Ecclesia sua et propria dignitate remaneat. Praeterea eum quem per saecularem potestatem, id est regiam investituram, Cabilonensem Ecclesiam intrasse significastis, ab omni regimine et spe ipsius Ecclesiae alienum esse apostolica auctoritate decernimus. Quod si post hujus nostrae interdictionis sententiam ad hujus regiminis dignitatem aspiraverit, quid beati Petri gladius valeat sine dubio experietur, et in perpetuum nulla sibi ecclesiastici regiminis fiducia relinquetur. Ad comprimendum etiam multorum conatus illicitos, qui obstinatis animis non timent Deum postponere et superbiam suam propalare, diabolum imitantes, qui non contentus sibi concessis, dum illicite nititur ad altiora, et quod habebat juste amisit, volumus vos in omnibus conciliis vestris, vice nostra, omnes illos excommunicare quicunque apostolicae sedis decreto super hac re synodaliter constituto obviare praesumpserint, et de manu alicujus Iaici investituram Ecclesiarum susceperint, ut his saltem terroribus a spe ambitionis suae reducti, non aliunde ut fures et latrones ad ovile Dominicum ascendant, sed ex habitatione religiosorum virorum invitati, ut boni et idonei pastores per ostium ingrediantur. Admonemus etiam ut viscera pietatis tuae dolor et calamitas Lingonensis Ecclesiae penetret, et una cum fratre nostro Lugdunensi archiepiscopo, modis quibus valetis, tantis ejus periculis consulatis, illud principaliter perficientes ut in decanum, qui fere omnia illius Ecclesiae officia pessimis studiis arripuit, justam sententiam detis, et officia illa per religiosos et competentes viros pure deinceps administrentur.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 50 |
L. Gregorii VII papae espistola ad Anselmum, monasterii Beccensis abbatem.--De celeberrima Anselmi fama. (Anno 1079.) [MANSI, Concil. XX, 619.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, ANSELMO, venerabili abbati Beccensi, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Quoniam fructuum tuorum bonus odor ad nos usque redoluit, quam dignas grates Deo referimus, et te in Christi dilectione ex corde amplectimur; credentes pro certo tuorum studiorum exemplis Ecclesiam Dei in melius promoveri, et tuis similiumque tui precibus etiam ab instantibus periculis. Christi subveniente misericordia, posse eripi. Nosti frater: si justi apud Deum praevaluit oratio , quid justorum? praevaluit equidem, imo impetrabit, sine dubio, quod petierit . Ipsius etiam Veritatis auctoritate cogimur hoc confiteri: Pulsate, inquit, et aperietur vobis, petite et accipietis . Pulsate simpliciter, petite simpliciter haec etiam quae sibi placeant. Simplex est ostium, simplex dator vult peti simplicia, et quae sibi conveniant: hoc modo aperietur, hoc modo accipietis, hoc modo justorum exaudietur oratio. Unde volumus tuam tuorumque fraternitatem assidue Deum orare, ut Ecclesiam suam, et nos ab instantibus haereticorum oppressionibus eripiat, et illos, errore dimisso, ad viam veritatis reducat. Querimoniam apud nos fecit quidem peregrinus de quodam converso tuo: Justus Dominus justitiam dilexit, aequitatem vidit vultus ejus . Imitare Dominum tuum, imitare magistrum, a quo habes doctrinam vitae. Praecipimus etiam et nos ut ei justitiam facias coram Huberto dilecto filio nostro, et amico tuo.
|
(Jac. V) (III Reg. XVII) (Matth.
VII, 7) (qui ei licet indigni praesidemus) (Psal. X, 8) (ut intelleximus)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 51 |
LI. Gregorii VII epistola ad Henricum episcopum Leodicensem. (Anno 1080.) [MANSI, Concil. XX, 625.]
|
Pervenit ad nos te, fratrem et coepiscopum nostrum Henricum, Leodicensem episcopum, ad apostolorum limina venientem, ab Arnulpho comite rebus tuis exspoliatum, et ad nequitiae augmentum gladiis jurare compulsum quod ablata nunquam repeteres, et hujus tanti sceleris a nobis sibi veniam impetrares. Cognita itaque contumelia tibi, imo beato Petro, illata, valde doluimus, asserentes fraternitatem tuam nullis juramenti vinculis posse teneri, quae tam nefandissime coacta juraverit. Unde et apostolica te auctoritate absolvimus, ut non tuae vel alicujus conscientiae ab hoc videaris innexus. Insuper etiam eadem freti potestate, ne hoc in exemplum caeteris improbis audendi pejora sit futurum, fratri nostro Virdunensi episcopo et aliis illius patri beati Petri fidelibus summopere praecipimus ut eum ut tyrannum et Christianae religionis conculcatorem impugnent, et armis tam carnalibus quam spiritualibus undique et ubique, quantum possunt, nisi digne satisfecerit, insequantur. Volumus itaque ut praefatus episcopus prius quoscunque potest episcopos et reliquos sacerdotes sibi adjungat, et illum Dei inimicum ad dignam satisfactionem convocet. Quod si digne poenitere et ablata restituere noluerit, datis sibi 15 dierum induciis, introitu ecclesiae privetur, et praefato modo injuria beati Petri vindicetur usque ad satisfactionem.
|
[ob] [partis]
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 52 |
LII. Gregorii VII epistola ad Aymericum vicecomitem et Narbonenses. (Anno 1080.) [MANSI Concil. XX, 621.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero, vicecomiti AYMERICO nec non universo populo Narbonensi apostolicam benedictionem libenter vobis manderemus, si in apostolicae sedis reatum incurrisse vos non cognosceremus. Verum ubi ab eadem vos resipuisse excommunicatione cognoverimus, et archiepiscopalem patri vestro Dalmatio obedientiam exhibere, benedictionem beati Petri mandabimus.
|
Sicut novit prudentia vestra, inimicus humani generis Ecclesiam vestram malis et Simoniacis pastoribus invasam quasi jus proprium longo tempore possedit. Sed condolentes necessitati et periculo vestro, bonum et legalem pastorem vobis praeficiendum censuimus non aliunde, sed per ostium, id est per Christum intrantem . Qui enim aliter, id est sine Christo, ingrediuntur, fures sunt et latrones, ad hoc constituti ut gregem Dominicum mactent et perdant . Hic itaque apostolicae sedis benedictione et auctoritate confirmatus per exemplum laudandae conversationis suae et documentum praedicationis, quidquid culpa et injuria malorum pontificum inter vos commissum est, Domino auxiliante, poterit corrigere, vosque bonus pastor summo Pastori devotissime commendare. Admonemus itaque prudentiam vestram, ut eum quem Romana Ecclesia vobis legaliter constituit, honeste et cum benevolentia recipiatis, et ei sicut spirituali Patri et archiepiscopo obedientiam et reverentiam impendatis, memores Dominici sermonis fideles suos commendantis: Qui vos audit, me audit; et qui vos spernit, me spernit . Neque enim vos ignorare volumus quod si quis vestrum, quod non speramus, obedientiam sibi contradixerit, iram Dei et vindictam B. Petri ad periculum suum provocabit et sententiam excommunicationis in Tolosana synodo a legatis nostris promulgatam apostolica auctoritate confirmabimus. Qui vero obediens fuerit, gratia et benedictione ejusdem apostolicae sedis gaudebit.
|
(Joan. X, 2) (Ibid., 10) (Luc. X, 16)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 53 |
LIII. Gregorii VII epistola ad Rodulfum archiepiscopum Turonensem et Eusebium episcopum Andegavensem.--Mandat ut Berengarium sacerdotem a Fulconis comitis Andegavensis aliorumque injuriis defendant. (Anno 1080.) [Franciscus de ROVE, Vita, Haeresis et Poenitentia Berengarii, 75.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, RODULPHO Turonorum archiepiscopo et EUSEBIO Andegavorum pontifici, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Audivimus, fratres, comitem Andegavensem, quorumdam instinctu, qui filio nostro charissimo Berengario inimicantur, in ejus odium exarsisse. Quapropter fraternitati vestrae mandamus quatenus ipsi comiti, nostra vice, praecipiatis ut non ulterius supradictum virum inquietare praesumat. Nec solum, sed et contra omnes inimicos et perturbatores rerum ipsius, vicem nostram ad ferenda illi auxilia suscipiatis, praecipiendo praecipimus ex auctoritate beatorum apostolorum Petri et Pauli. Valete, et nulla ratione quae praecipio contemnite.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 54 |
LIV. Gregorii VII privilegium pro monasterio S. Zenonis Pisano. (Anno 1080.) [UGHELLI, Italia sacra, III, 364.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio LEONI abbati monasterii S. Zenonis in Pisana urbe, et ejus successoribus.
|
Supernae miserationis respectu, ad hoc universalis Ecclesiae curam suscepimus et apostolici moderaminis sollicitudinem gerimus, ut justis postulantium votis attenta benignitate faveamus, praecipueque ad venerabilem locorum quietem stabiliendam, nostrae auctoritatis munimen conferre debeamus. Proinde praelibatum monasterium cui tu praeesse dignosceris, juxta petitionem tuam, sub apostolicae sedis defensione recipimus, et praesentis privilegii decreto cuncta quae hactenus jure possidere visum est, vel deinceps Domino largiente juste acquiret, concedimus atque firmamus; insuper etiam, consentiente Pisano episcopo, decimationes omnium terrarum quas ad dominicatum vestrum laborare feceritis annuimus: adjicientes ut fidelium oblationes accipere, et eos qui se devoverint in coemeterio vestro sepeliri, nec non etiam quicunque saeculo renuntiantes ad vestram conversationem venire voluerint, licitum sit vobis sine alicujus contradictione admittere. Quae omnia, sicut scripta sunt, ut memoratum coenobium tuum per succedentium temporum curricula secure ac sine inquietudine firmiter et inconvulse obtineat, apostolica auctoritate corroborantes statuimus nullum regum, vel imperatorum, antistitum nullum quacunque auctoritate praeditum, vel quempiam alium audere de his quae eidem venerabili loco a quibuslibet hominibus de proprio jure jam donata sunt, vel in futurum, Deo miserante, conferentur, sub cujuslibet ausu occasionisve specie minuere vel auferre, sive suis usibus applicare, vel aliis quamvis piis de causis pro suae avaritiae excusatione concedere. Si quis vero regum, sacerdotum, clericorum, judicum ac saecularium personarum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam temerario ausu venire tentaverit, admonitus semel, et iterum usque tertio per convenientes testes, si non resipuerit, atque praedictae Ecclesiae non satisfecerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat. At nisi ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore et sanguine Domini Redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Datum Laterani IV Non. Martii per manus Petri S. Romanae Ecclesiae presbyteri, cardinalis ac bibliothecarii, anno IX pontificatus D. Greg. VII papae, indict. IV, 1081.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 55 |
LV. Epistola Gregorii VII ad Landricum, Matisconensem episcopum, pro confirmandis per eum privilegiis Cluniacensis ecclesiae. (Anno 1081.) [ Bullarium Cluniacense, 21.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo fratri LANDRICO, Matisconensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Mirari valde compellimur quomodo fraternitas tua persuasione clericorum, sicut audivimus, in confirmatione privilegiorum Cluniensis ecclesiae, episcopo Albanensi legationem nostram ferenti inobediens exstiterit, praesertim cum, etiamsi aliquid, quod non credimus, inconsultius tibi irrogare voluisset, quidquid esset, pro reverentia apostolicae sedis ferre decuisset. Itaque, propter bonam vitam et pastoralem vigilantiam qua circa Ecclesiam tibi commissam desudas, hanc culpam supportantes, praecipimus tibi quatenus vocatis de melioribus monachis Cluniensis ecclesiae, ad communem locum inter Matisconem et Cluniacum venias, ut in praesentia illorum praedictum privilegium confirmes, et sic in episcopali officio restitutus, adjuvante Domino, populum tuum valeas consolari. De caetero fraternitatem tuam paterno affectu, quo eam amplectimur, admonemus ne improbitati vel levitati clericorum tuorum ulterius credulus existas, sed meis, qui te, non tua, diligo, potius quam illorum consiliis acquiescas. Quod si feceris, scias profecto quod nos Ecclesiam tibi commissam praejudicium sustinere nullatenus patiemur. Interim autem sine omni inquietudine et discordia vos et abbas Cluniensis pacifice maneatis, donec coram vicario Diensi episcopo hujusmodi lis religiosarum personarum consilio terminetur; aut, si illud non potuerit fieri, nos, utraque parte vocata et causa diligenter discussa, auxiliante gratia Dei, finem congruum imponere valeamus. Clerici autem qui, spiritu superbiae ducti, contra legatum nostrum Albanensem episcopum turbam fecerunt, et archiepiscopum Viennensem Cluniaco revertentem ablatis rebus suis contumeliose invaserunt, apud Cluniacum nudis pedibus ante altare sancti Petri satisfaciant, et sic emendatis moribus absolvantur. Absque data.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 56 |
LVI. Gregorii VII epistola ad canonicos S. Martini Turonensis. (Anno 1081.) [MABILL. Annal. S. Bened. V, 176.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, canonicis Sancti Martini Turonensis.
|
Quia legatis nostris et archiepiscopo vestro non obedire, sed insuper eum expulisse audivimus, et ab eis vos esse excommunicatos ob culpam vestram didicimus, idcirco salutem et apostolicam benedictionem mittere ausi non fuimus, cujus rei indignos vos existere profecto plus vobis ipsi dolemus. Nam si animarum vestrarum curam gereretis, omnino nec illud praesumere, nec post flagitium tandiu in impoenitudine manere consilium haberetis. Quapropter paterna vos allocutione monentes ex parte B. Petri praecipimus ut de tanto facinore digne satisfacientes, praedictum fratrem nostrum archiepiscopum ad Ecclesiam suam cum honore reducere procuretis; ac deinceps ei paternalem, sicut decet, obedientiam et reverentiam exhibentes, obedire nullatenus detrectetis. Praecipimus etiam vobis ut res tam ipsius archiepiscopi, quam canonicorum Sancti Mauricii in integrum restituatis; atque legatis nostris de caetero debitam obedientiam exhibentes, et ab ipso comite excommunicato Fulcone et ab omnibus excommunicatis vos custodire vigilanter studeatis. Quod si nec his etiam mandatis salubriter obedire volueritis, sententiam anathematis in vos confirmantes, apostolicae ultioni vos subjacere decernimus.
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | |||
Gregorius VII
| 58 |
LVIII. Gregorii VII epistola Ugoni Diensis Ecclesiae episcopo, et Richardo Massiliensi, cardinalibus (Anno 1082?)[D. BOUQUET, Recueil, tom. XIV, pag. 186.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, U. Diensi episcopo, et R. cardinali et abbati, salutem et apostolicam benedictionem.
|
Aquensis archidiaconus A. queritur quod archiepiscopus W. et A. legatus noster, nec non episcopus Vasatensis, insurgunt adversus ecclesiam suam, et ecclesias quasdam ejusdem episcopatus sui auferunt et violenter invadunt. Ausciensis quoque archiepiscopus et Amatus episcopus litteris suis nobis significavere ab Aquensibus easdem ecclesias proprietati Olorensis ecclesiae ab antiquo tempore pertinuisse. Unde fraternitati vestrae injungimus ut, si potestis, ambo, sin autem unus in competenti loco eorum negotium audiat, atque, canonicis rationibus diligenter utrinque perscrutatis, Deo placentem et justitiae congruum finem imponat.
|
(Arnaldus) (Willelmus) (Amatus)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] | ||
Gregorius VII
| 59 |
LIX. Gregorii VII epistola ad clerum, Aymericum vicecomitem et universum populum Narbonensem. (Anno 1082.) [CATEL, Mémoires de l' Hist. du Languedoc, pag. 782.]
|
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero, vicecomiti AYMERICO, necnon universo populo Narbonensi.
|
Apostolicam benedictionem libenter mandaremus si in apostolicae sedis reatum incurrisse vos non cognosceremus; verum ubi ab eadem vos resipuisse excommunicatione cognoverimus et archiepiscopalem Patri vestro Dalmatio obedientiam exhibere, benedictionem beati Petri mandabimus. Sicut novit prudentia vestra, inimicus humani generis Ecclesiam vestram malis et Simoniacis pastoribus invasam, quasi jus proprium longo tempore possedit; sed condolentes necessitati ac periculo vestro, bonum et legalem pastorem vobis praeficiendum censuimus, non aliunde sed per ostium, id est per Christum, intrantem; qui enim aliter, id est, sine Christo ingrediuntur, fures sunt et latrones ad hoc constituti ut gregem Dominicum mactent et perdant. Hic itaque apostolicae sedis benedictione et auctoritate confirmatus, per exemplum laudandae conversationis suae et documentum praedicationis, quidquid culpa et injuria malorum pontificum inter vos commissum est, Deo auxiliante, poterit corrigere, vosque bonus pastor summo Pastori devotissime commendare. Admonemus itaque prudentiam vestram ut eum quem legaliter Ecclesia Romana vobis constituit honesta etiam benevolentia recipiatis, ut ei sicut spirituali Patri et archiepiscopo obedientiam et reverentiam impendatis, memores Dominici sermonis fideles suos commendantis: Qui vos audit, me audit; et qui vos spernit, me spernit. Neque enim vos ignorare voluimus quod si quis vestrum obedientiam sibi contradixerit, iram Dei et vindictam beati Petri ad periculum suum provocabit, et sententiam excommunicationis in Tolosana synodo a legatis nostris promulgatam, apostolica auctoritate confirmabimus; qui vero obediens fuerit, gratia et benedictione ejusdem apostolicae sedis gaudebit.
|
(quod non
speramus)
|
http://viaf.org/viaf/95301181
|
[] |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.