text
stringlengths 80
6.25k
| text_len
int64 32
3.12k
| src
stringclasses 7
values |
|---|---|---|
opgelost als de onderliggende psychiatrische problematiek tegelijkertijd wordt behandeld De verslaving verergert de psychiatrische problematiek en andersom Het is daarom belangrijk dat behalve medicatie voor andere psychiatrische aandoeningen nu wordt onderkend dat er medicijnen als baclofen bestaan die specifiek werken op de psychiatrische aandoening verslaving De resultaten van twee kleinschalige dubbelblinde onderzoeken doen vermoeden dat baclofen weinig bijwerkingen heeft en goed wordt verdragen, ook in combinatie met alcohol Geregistreerde bijwerkingen waren verwardheid, concentratieverlies, duizelingen en vermindering van het reactievermogen Verder moet worden vermeld dat baclofen niet geschikt is om zomaar zelf mee te experimenteren vanwege een gerapporteerde agressie verhogende werking bij een verkeerde dosering of in combinatie met bepaalde andere medicatie Die dosering verschilt van persoon tot persoon en dient onder toezicht van een arts plaats te vinden Antidepressiva en stimulantia hebben die bijwerkingen overigens ook en toch is dat geen reden om die medicatie dan maar niet voor te schrijven De voordelen wegen doorgaans ruimschoots op tegen de nadelen Enkele door gebruikers als positief ervaren bijwerkingen, bekend van andere spierverslappers, als goede nachtrust, gestegen zelfvertrouwen en de door Ameisen beschreven luciditeit, hij schrijft "helder te kunnen denken", doen vermoeden dat baclofen geestelijk verslavend zou kunnen zijn Aan de andere kant hoeven als positief ervaren werking of bijwerkingen niet op verslavingsgevoeligheid te wijzen De kleine groep gebruikers die met baclofen stopte, meldde geen ontwenningsverschijnselen Baclofen wordt reeds decennialang voorgeschreven en in die tijd is het middel niet als verslavend bekend komen te staan Het niet willen voorschrijven van een medicijn omdat het chemische verwantschap toont met GHB en daarom weleens (niet bewezen) verslavend zou kunnen zijn, is aldus onterecht Het aantal onderzoeken naar de werkzaamheid van baclofen is talrijk, maar ze blijven qua grootte en degelijkheid beperkt Dit komt omdat dit patentloze middel financieel gezien niet meer interessant is voor de farmaceutische industrie Vooral grootschalige en langdurige klinische dubbelblinde onderzoeken waren er niet Er hebben inmiddels wel een aantal middelgrote onderzoeken plaatsgevonden, waaronder de in ### gepubliceerde "Nederlandse studie" en de Duitse BACLAD studie waarvan de resultaten elkaar in eerste instantie tegen lijken te spreken Men gaat in de diverse onderzoeken echter uit van verschillende te bereiken doelstellingen Het Nederlandse onderzoek stelt de tijd tot de eerste relapse centraal, het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met vijf klinieken bij ### patiënten, geselecteerd uit ###, terwijl het Duitse onderzoek naar meer parameters kijkt De co-auteur van de Nederlandse studie Prof <PERSOON> MD van het <INSTELLING> schrijft in een eigen conclusie over de nieuwste onderzoeken "baclofen probably (works) best in patients with high alcohol consumption and no psychotherapy" In mei ### werd in Schotland het volgende onderzoek gepresenteerd "Baclofen at a Tailored Dose Reduces Alcohol Use, Craving and Consequences of Drinking in Alcoholics with Medical Disease due to Alcohol Dependence" De dosis tijdens het onderzoek betrof tussen de ## and ### mg baclofen per dag.
| 526 |
www
|
Het niet willen voorschrijven van een medicijn omdat het chemische verwantschap toont met GHB en daarom weleens (niet bewezen) verslavend zou kunnen zijn, is aldus onterecht Het aantal onderzoeken naar de werkzaamheid van baclofen is talrijk, maar ze blijven qua grootte en degelijkheid beperkt Dit komt omdat dit patentloze middel financieel gezien niet meer interessant is voor de farmaceutische industrie Vooral grootschalige en langdurige klinische dubbelblinde onderzoeken waren er niet Er hebben inmiddels wel een aantal middelgrote onderzoeken plaatsgevonden, waaronder de in ### gepubliceerde "Nederlandse studie" en de Duitse BACLAD studie waarvan de resultaten elkaar in eerste instantie tegen lijken te spreken Men gaat in de diverse onderzoeken echter uit van verschillende te bereiken doelstellingen Het Nederlandse onderzoek stelt de tijd tot de eerste relapse centraal, het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met vijf klinieken bij ### patiënten, geselecteerd uit ###, terwijl het Duitse onderzoek naar meer parameters kijkt De co-auteur van de Nederlandse studie Prof <PERSOON> MD van het <INSTELLING> schrijft in een eigen conclusie over de nieuwste onderzoeken "baclofen probably (works) best in patients with high alcohol consumption and no psychotherapy" In mei ### werd in Schotland het volgende onderzoek gepresenteerd "Baclofen at a Tailored Dose Reduces Alcohol Use, Craving and Consequences of Drinking in Alcoholics with Medical Disease due to Alcohol Dependence" De dosis tijdens het onderzoek betrof tussen de ## and ### mg baclofen per dag Het onderzoek stelt in de conclusie dat een dosis boven de ### mg per dag verder onderzoek verdient De werking van baclofen is subtiel en neemt vooral de fysiek gevoelde zucht naar het middel weg (craving), maar toch wordt ook de psychische craving en onrust als minder hevig ervaren Die subtiele werking is echter ook meteen de reden dat naast de mogelijkheid nu te kunnen stoppen/minderen, vooral ook het willen stoppen aanwezig dient te zijn om echt succesvolle toepassing te garanderen En hier komt dan wellicht het hele arsenaal aan nu reeds bestaande hulpverleningsmogelijkheden en (desnoods, want bewezen ineffectief, zoals eerder aangegeven) <INSTELLING>/CA/NA bijeenkomsten van pas, doch hopelijk nu dan met meer garantie op succes dan voorheen het geval was Indien men geen baclofen inneemt, kan de verslaving vooral in het begin volledig terugkomen bij de eerste de beste trigger Het middel geneest dus niet, het onderdrukt "slechts" de symptomen Bemoedigend is dan weer wel dat indien de juiste dosis baclofen wordt ingenomen ten tijde van het innemen van het verslavende middel, het controleverlies dat normaal gesproken optreedt na een "terugval" dan niet optreedt Een uitgebreide bijeenkomst van vele partijen heeft plaatsgevonden op dinsdag <DATUM> georganiseerd door het Trimbos-instituut in samenwerking met de Stichting voor Alcoholverslavingszorg Er bestaat inmiddels ook een uit het <PERSOON> naar het <PERSOON> vertaalde handleiding voor professionals voor het voorschrijven van baclofen bij alcoholverslaving Ook bij eetstoornissen, eetverslavingen en obesitas wordt onderzocht of baclofen behulpzaam kan zijn bij een biologische benadering en behandeling van de ziekte.
| 555 |
www
|
dosis boven de ### mg per dag verder onderzoek verdient De werking van baclofen is subtiel en neemt vooral de fysiek gevoelde zucht naar het middel weg (craving), maar toch wordt ook de psychische craving en onrust als minder hevig ervaren Die subtiele werking is echter ook meteen de reden dat naast de mogelijkheid nu te kunnen stoppen/minderen, vooral ook het willen stoppen aanwezig dient te zijn om echt succesvolle toepassing te garanderen En hier komt dan wellicht het hele arsenaal aan nu reeds bestaande hulpverleningsmogelijkheden en (desnoods, want bewezen ineffectief, zoals eerder aangegeven) <INSTELLING>/CA/NA bijeenkomsten van pas, doch hopelijk nu dan met meer garantie op succes dan voorheen het geval was Indien men geen baclofen inneemt, kan de verslaving vooral in het begin volledig terugkomen bij de eerste de beste trigger Het middel geneest dus niet, het onderdrukt "slechts" de symptomen Bemoedigend is dan weer wel dat indien de juiste dosis baclofen wordt ingenomen ten tijde van het innemen van het verslavende middel, het controleverlies dat normaal gesproken optreedt na een "terugval" dan niet optreedt Een uitgebreide bijeenkomst van vele partijen heeft plaatsgevonden op dinsdag <DATUM> georganiseerd door het Trimbos-instituut in samenwerking met de Stichting voor Alcoholverslavingszorg Er bestaat inmiddels ook een uit het <PERSOON> naar het <PERSOON> vertaalde handleiding voor professionals voor het voorschrijven van baclofen bij alcoholverslaving Ook bij eetstoornissen, eetverslavingen en obesitas wordt onderzocht of baclofen behulpzaam kan zijn bij een biologische benadering en behandeling van de ziekte a obesitas En ook bij het (vooral blijvend) stoppen met roken (nicotine) kan baclofen een rol spelen Baclofen heeft mogelijk naast spierverslappende eigenschappen ook op psychisch niveau een "verslappende" werking Lopend onderzoek moet uitwijzen of baclofen om die reden ook een geschikt middel zou kunnen zijn om de symptomen van autisme te verlichten De eerste resultaten zijn bemoedigend Recent onderzoek naar autisme en verslaving wijst uit dat het aantal verslaafden onder autisten ruim acht keer hoger ligt dan vanuit de algemene bevolking is te verwachten In een andere studie bleek dat bij ## volwassenen met autisme het profiel van de persoonlijkheid minder afweek van het profiel van de algemene populatie als er sprake was (geweest) van een verslaving, vergeleken bij mensen uit die groep die nooit verslaafd waren geweest Datzelfde fenomeen zag men bij de cijfers die mensen met autisme gaven over hun sociaal functioneren; er werden minder sociale problemen gerapporteerd als er sprake was (geweest) van een verslaving Met het onderzoek naar baclofen bij autisme en het onderzoek naar baclofen bij verslaving hoopt men aan te tonen dat men op dit gebied twee vliegen in een klap kan slaan Ook naar de werkzaamheid van baclofen bij het syndroom van<PERSOON> is onderzoek gedaan <PERSOON>, <DATUM> â aldaar, <DATUM> was een <PERSOON> cardioloog, hoogleraar en auteur De ooit ernstig aan alcohol verslaafde arts schreef in zijn boek "<PERSOON> dernier verre" (Nederlandse vertaling.
| 543 |
www
|
En ook bij het (vooral blijvend) stoppen met roken (nicotine) kan baclofen een rol spelen Baclofen heeft mogelijk naast spierverslappende eigenschappen ook op psychisch niveau een "verslappende" werking Lopend onderzoek moet uitwijzen of baclofen om die reden ook een geschikt middel zou kunnen zijn om de symptomen van autisme te verlichten De eerste resultaten zijn bemoedigend Recent onderzoek naar autisme en verslaving wijst uit dat het aantal verslaafden onder autisten ruim acht keer hoger ligt dan vanuit de algemene bevolking is te verwachten In een andere studie bleek dat bij ## volwassenen met autisme het profiel van de persoonlijkheid minder afweek van het profiel van de algemene populatie als er sprake was (geweest) van een verslaving, vergeleken bij mensen uit die groep die nooit verslaafd waren geweest Datzelfde fenomeen zag men bij de cijfers die mensen met autisme gaven over hun sociaal functioneren; er werden minder sociale problemen gerapporteerd als er sprake was (geweest) van een verslaving Met het onderzoek naar baclofen bij autisme en het onderzoek naar baclofen bij verslaving hoopt men aan te tonen dat men op dit gebied twee vliegen in een klap kan slaan Ook naar de werkzaamheid van baclofen bij het syndroom van<PERSOON> is onderzoek gedaan <PERSOON>, <DATUM> â aldaar, <DATUM> was een <PERSOON> cardioloog, hoogleraar en auteur De ooit ernstig aan alcohol verslaafde arts schreef in zijn boek "<PERSOON> dernier verre" (Nederlandse vertaling Ameisen was een alcoholist die zichzelf in een "coma zoop" Onder invloed van baclofen noemde hij zich later in zijn leven een "sociale drinker" Ameisen was hoogleraar aan de Amerikaanse Cornell-universiteit en werkzaam in het NewYorkâPresbyterian Hospital In ### opende hij een goedlopende cardiologenpraktijk in New York Hij keerde later terug naar Parijs Vanaf ### was hij gasthoogleraar aan de SUNY Downstate Medical Center in New York Op <DATUM> overleed hij op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd aan een hartaanval in Parijs Verwenteling Verwenteling is een begrip uit de schapenhouderij Een schaap dat op zijn rug ligt, noemt men een verwenteld schaap Directe hulp is dan noodzakelijk Verwentelingen komen meestal voor bij schapen die geruime tijd niet geschoren zijn Hun rug is dan zo breed dat zij niet zelfstandig weer op kunnen staan Wanneer een verwenteld schaap niet geholpen wordt, drukken de ingewanden op de longen en de ruggengraat, waardoor het moeite krijgt met ademen en na verloop van tijd zal stikken Het dier moet altijd via het achterwerk weer op de poten geholpen worden, waarbij de achterpoten het eerst de grond moeten raken Er moet hierbij niet te veel aan de wol of de hoorns worden getrokken omdat er dan bloeduitstortingen ontstaan Het beste is, om het dier bij de "vangen" (de oksels van een schaap) te pakken Omdat een schaap soms wel ## tot ## kilogram kan wegen, is het verstandig het schaap met zijn tweeën op te tillen.
| 537 |
www
|
een alcoholist die zichzelf in een "coma zoop" Onder invloed van baclofen noemde hij zich later in zijn leven een "sociale drinker" Ameisen was hoogleraar aan de Amerikaanse Cornell-universiteit en werkzaam in het NewYorkâPresbyterian Hospital In ### opende hij een goedlopende cardiologenpraktijk in New York Hij keerde later terug naar Parijs Vanaf ### was hij gasthoogleraar aan de SUNY Downstate Medical Center in New York Op <DATUM> overleed hij op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd aan een hartaanval in Parijs Verwenteling Verwenteling is een begrip uit de schapenhouderij Een schaap dat op zijn rug ligt, noemt men een verwenteld schaap Directe hulp is dan noodzakelijk Verwentelingen komen meestal voor bij schapen die geruime tijd niet geschoren zijn Hun rug is dan zo breed dat zij niet zelfstandig weer op kunnen staan Wanneer een verwenteld schaap niet geholpen wordt, drukken de ingewanden op de longen en de ruggengraat, waardoor het moeite krijgt met ademen en na verloop van tijd zal stikken Het dier moet altijd via het achterwerk weer op de poten geholpen worden, waarbij de achterpoten het eerst de grond moeten raken Er moet hierbij niet te veel aan de wol of de hoorns worden getrokken omdat er dan bloeduitstortingen ontstaan Het beste is, om het dier bij de "vangen" (de oksels van een schaap) te pakken Omdat een schaap soms wel ## tot ## kilogram kan wegen, is het verstandig het schaap met zijn tweeën op te tillen Er komt dan weer zuurstof naar de spieren, en de organen krijgen weer ruimte Een schaap dat nog levenskracht heeft, zal zelf ook willen opstaan, en hoeft alleen maar geholpen te worden Een schaap dat geheel niet meewerkt, moet niet te plotseling op de poten gezet worden, maar in etappes, zodat de organen zich weer aan kunnen passen aan de nieuwe situatie Een schaap dat op tijd geholpen wordt, zal meestal binnen tien minuten weer gaan grazen Een schaap dat langer op de rug heeft gelegen, zal in het begin wat slingeren bij het lopen Men moet er dan altijd even bij blijven staan zodat het dier niet ergens in loopt, bijvoorbeeld een sloot <PERSOON> als de dronkemansloop over is en het dier gaat grazen, is het grootste gevaar geweken Een verwenteld schaap dat te snel of ruw omgerold en op de poten gezet is, loopt een grote kans op een maagkanteling (maagtorsie) Dan kan het gas, dat, zoals bij alle herkauwers in grote hoeveelheden in het maag-darmstelsel gevormd wordt, niet ontsnappen Dit kan leiden tot een coma en uiteindelijk de dood Verder kunnen allerlei weefsels en organen gekneusd of afgekneld worden Maagtorsie Een maagtorsie (ook wel "maagkanteling" of "volvulus" genoemd) is een acuut levensbedreigende aandoening bij dieren met een grote buikholte Bij een maagkanteling draait de maag binnen de buikholte om zijn as, waardoor de maag afgesloten raakt van de darmen en de slokdarm.
| 532 |
www
|
komt dan weer zuurstof naar de spieren, en de organen krijgen weer ruimte Een schaap dat nog levenskracht heeft, zal zelf ook willen opstaan, en hoeft alleen maar geholpen te worden Een schaap dat geheel niet meewerkt, moet niet te plotseling op de poten gezet worden, maar in etappes, zodat de organen zich weer aan kunnen passen aan de nieuwe situatie Een schaap dat op tijd geholpen wordt, zal meestal binnen tien minuten weer gaan grazen Een schaap dat langer op de rug heeft gelegen, zal in het begin wat slingeren bij het lopen Men moet er dan altijd even bij blijven staan zodat het dier niet ergens in loopt, bijvoorbeeld een sloot <PERSOON> als de dronkemansloop over is en het dier gaat grazen, is het grootste gevaar geweken Een verwenteld schaap dat te snel of ruw omgerold en op de poten gezet is, loopt een grote kans op een maagkanteling (maagtorsie) Dan kan het gas, dat, zoals bij alle herkauwers in grote hoeveelheden in het maag-darmstelsel gevormd wordt, niet ontsnappen Dit kan leiden tot een coma en uiteindelijk de dood Verder kunnen allerlei weefsels en organen gekneusd of afgekneld worden Maagtorsie Een maagtorsie (ook wel "maagkanteling" of "volvulus" genoemd) is een acuut levensbedreigende aandoening bij dieren met een grote buikholte Bij een maagkanteling draait de maag binnen de buikholte om zijn as, waardoor de maag afgesloten raakt van de darmen en de slokdarm Normaal gesproken zouden die gassen ontsnappen door winden en boeren Een maagtorsie kan een reeks aan bijkomende problemen geven doordat organen en weefsels afgekneld of gekneusd worden Ook scheuringen en het afsterven van weefsels komen voor Onmiddellijk ingrijpen van een dierenarts is vereist Als een dierenarts onmiddellijk kan komen, moet het dier niet vervoerd worden, maar meestal zal vervoer toch nodig zijn, aangezien een dierenarts op locatie erg beperkt is met de mogelijkheden Daarbij moet druk op de buik vermeden worden Als het dier kan lopen, heeft dit de voorkeur, en in het algemeen moet het zelf zijn houding kunnen kiezen Het dier moet zo mogelijk gemuilkorfd worden, omdat het uit pijn gevaarlijk kan bijten Soms zijn de symptomen overduidelijk (opgezwollen buik, gasophoping, loos braken) en kan er direct een spoedbehandeling worden ingezet Soms dient echter eerst een röntgenfoto gemaakt te worden om onderscheid tussen andere aandoeningen te maken hierbij vormt de maag met het gas meestal een typisch popeye teken De eerste remedie bij maagkanteling is het laten ontsnappen van de gassen Dit kan soms door een maagsonde in te brengen, maar meestal wordt de maag, dwars door huid en buikwand heen, aangeprikt met een holle naald die het gas afvoert Na het vrijlaten van het gas neemt het volume van de maag af Daardoor kan de maag de vrijheid krijgen om zich weer in een normale positie te draaien, waarmee het acute probleem verholpen is Meestal moet de dierenarts de maag echter operatief recht draaien.
| 524 |
www
|
winden en boeren Een maagtorsie kan een reeks aan bijkomende problemen geven doordat organen en weefsels afgekneld of gekneusd worden Ook scheuringen en het afsterven van weefsels komen voor Onmiddellijk ingrijpen van een dierenarts is vereist Als een dierenarts onmiddellijk kan komen, moet het dier niet vervoerd worden, maar meestal zal vervoer toch nodig zijn, aangezien een dierenarts op locatie erg beperkt is met de mogelijkheden Daarbij moet druk op de buik vermeden worden Als het dier kan lopen, heeft dit de voorkeur, en in het algemeen moet het zelf zijn houding kunnen kiezen Het dier moet zo mogelijk gemuilkorfd worden, omdat het uit pijn gevaarlijk kan bijten Soms zijn de symptomen overduidelijk (opgezwollen buik, gasophoping, loos braken) en kan er direct een spoedbehandeling worden ingezet Soms dient echter eerst een röntgenfoto gemaakt te worden om onderscheid tussen andere aandoeningen te maken hierbij vormt de maag met het gas meestal een typisch popeye teken De eerste remedie bij maagkanteling is het laten ontsnappen van de gassen Dit kan soms door een maagsonde in te brengen, maar meestal wordt de maag, dwars door huid en buikwand heen, aangeprikt met een holle naald die het gas afvoert Na het vrijlaten van het gas neemt het volume van de maag af Daardoor kan de maag de vrijheid krijgen om zich weer in een normale positie te draaien, waarmee het acute probleem verholpen is Meestal moet de dierenarts de maag echter operatief recht draaien Een dierenarts zal dit onderzoeken Als de milt ook verdraaid is, zal de arts die meestal verwijderen, vanwege het risico van afsterven Soms heeft de maag via het middenrif op het hart gedrukt, wat tot acute of blijvende hart- en ademhalingsproblemen kan leiden Maagtorsie komt voor bij dieren met een grote buikholte waarbij de maag door oorzaken als voeding, beweging en gasvorming afwijkend is gaan bewegen Verder zijn bij enkele gedomesticeerde diersoorten oorzaken en remedies bekend die specifiek zijn voor die soort Een schaap dat een tijdje op zijn rug heeft gelegen (een verwenteld schaap) en dan te snel of ruw overeind geholpen wordt, kan een maagtorsie oplopen Een verwenteld dier moet dus rustig en in fasen op de buik gedraaid worden, te beginnen bij de achterpoten Daarna moet het dier geholpen worden met opstaan Vooral bij de Deense dog en andere grote hondenrassen komt maagkanteling voor Waarschijnlijk hangt dit samen met het eetgedrag Hoewel de oorzaak niet volkomen duidelijk is, wordt aangenomen dat geschrok en wild spel kort na het eten kunnen leiden tot maagtorsie Anuskloofje Een anuskloofje, anusfissuur of fissura ani, is een kloofje in de huid rond de anus Een anaal kloofje bevindt zich in de huidplooien in en rond de anus, meestal aan de voor- of achterkant ervan De symptomen zijn een scherpe pijn aan de anus tijdens de stoelgang of bij aanraking, bijvoorbeeld tijdens het douchen.
| 503 |
www
|
Een dierenarts zal dit onderzoeken Als de milt ook verdraaid is, zal de arts die meestal verwijderen, vanwege het risico van afsterven Soms heeft de maag via het middenrif op het hart gedrukt, wat tot acute of blijvende hart- en ademhalingsproblemen kan leiden Maagtorsie komt voor bij dieren met een grote buikholte waarbij de maag door oorzaken als voeding, beweging en gasvorming afwijkend is gaan bewegen Verder zijn bij enkele gedomesticeerde diersoorten oorzaken en remedies bekend die specifiek zijn voor die soort Een schaap dat een tijdje op zijn rug heeft gelegen (een verwenteld schaap) en dan te snel of ruw overeind geholpen wordt, kan een maagtorsie oplopen Een verwenteld dier moet dus rustig en in fasen op de buik gedraaid worden, te beginnen bij de achterpoten Daarna moet het dier geholpen worden met opstaan Vooral bij de Deense dog en andere grote hondenrassen komt maagkanteling voor Waarschijnlijk hangt dit samen met het eetgedrag Hoewel de oorzaak niet volkomen duidelijk is, wordt aangenomen dat geschrok en wild spel kort na het eten kunnen leiden tot maagtorsie Anuskloofje Een anuskloofje, anusfissuur of fissura ani, is een kloofje in de huid rond de anus Een anaal kloofje bevindt zich in de huidplooien in en rond de anus, meestal aan de voor- of achterkant ervan De symptomen zijn een scherpe pijn aan de anus tijdens de stoelgang of bij aanraking, bijvoorbeeld tijdens het douchen Hoe een anale kloof ontstaat is niet geheel duidelijk Constipatie, verhoogde spanning van de sluitspier, verstoorde bloedvoorziening, achtergebleven vocht in de huidplooitjes, het te veel oprekken van de huid rond de anus, zwangerschap/bevalling en niet op tijd verwisselen van een vuile luier bij baby's kunnen een rol spelen Nadat een kloofje is dichtgetrokken duurt het nog # weken tot # maanden voor een kloofje geheel is genezen Tot die tijd springt het kloofje gemakkelijk weer open, zodat het wondje steeds weer terugkeert Een huisarts kan verschillende middelen voorschrijven om de anusfissuur te behandelen Onder andere pijnstillende zalf of zetpillen, laxeermiddel en zinkzalf (zinkoxide werkt beschermend en licht samentrekkend op de huid, zodat de huid sneller heelt) Hiernaast kan een huisarts adviezen geven over verzorging van de fissuur en verbetering van spijsvertering en stoelgang Als de anusfissuur chronisch is geworden, zijn er twee kleine operatieve ingrepen mogelijk De sluitspier kan door een chirurg worden ingeknipt of opgerekt Ook een botox-injectie, die de sluitspier ontspant, kan een gunstig effect hebben Anuskloofjes komen geregeld voor bij mensen met de ziekte van Crohn Isosorbidedinitraatzalf is in Nederlandse apotheken ontwikkeld om te gebruiken bij kleine scheurtjes rond de anus Isosorbidedinitraat is een vaatverwijder De druk rond de anus vermindert en de bloedvoorziening op de plaats van het kloofje verbetert Inmiddels is de formulering zoals opgesteld door het FNA in <LOCATIE> in de handel als geregistreerd geneesmiddel Het betreft de #% isosorbidedinitraat-vaselinecreme FNA Deze plaatselijk toe te passen zalf mag alleen op recept worden afgeleverd.
| 520 |
www
|
verhoogde spanning van de sluitspier, verstoorde bloedvoorziening, achtergebleven vocht in de huidplooitjes, het te veel oprekken van de huid rond de anus, zwangerschap/bevalling en niet op tijd verwisselen van een vuile luier bij baby's kunnen een rol spelen Nadat een kloofje is dichtgetrokken duurt het nog # weken tot # maanden voor een kloofje geheel is genezen Tot die tijd springt het kloofje gemakkelijk weer open, zodat het wondje steeds weer terugkeert Een huisarts kan verschillende middelen voorschrijven om de anusfissuur te behandelen Onder andere pijnstillende zalf of zetpillen, laxeermiddel en zinkzalf (zinkoxide werkt beschermend en licht samentrekkend op de huid, zodat de huid sneller heelt) Hiernaast kan een huisarts adviezen geven over verzorging van de fissuur en verbetering van spijsvertering en stoelgang Als de anusfissuur chronisch is geworden, zijn er twee kleine operatieve ingrepen mogelijk De sluitspier kan door een chirurg worden ingeknipt of opgerekt Ook een botox-injectie, die de sluitspier ontspant, kan een gunstig effect hebben Anuskloofjes komen geregeld voor bij mensen met de ziekte van Crohn Isosorbidedinitraatzalf is in Nederlandse apotheken ontwikkeld om te gebruiken bij kleine scheurtjes rond de anus Isosorbidedinitraat is een vaatverwijder De druk rond de anus vermindert en de bloedvoorziening op de plaats van het kloofje verbetert Inmiddels is de formulering zoals opgesteld door het FNA in <LOCATIE> in de handel als geregistreerd geneesmiddel Het betreft de #% isosorbidedinitraat-vaselinecreme FNA Deze plaatselijk toe te passen zalf mag alleen op recept worden afgeleverd De belangrijkste bijwerking is hoofdpijn In Angelsaksische landen is een zalf op basis van nitroglycerine geregistreerd In België wordt een dergelijk preparaat op basis van nitroglycerine vaak zelf door de apotheek (op voorschrift) gemaakt ter behandeling van kloofjes Cloacale bevruchting Cloacale bevruchting is een vorm van inwendige bevruchting waarbij het mannetje echter geen gebruik maakt van een penis Cloacale bevruchting komt onder andere voor bij de brughagedissen, een zeer primitieve groep van reptielen <PERSOON>, geboren als "<PERSOON>, <DATUM> - Berlijn, <DATUM> was een Duitse componist en tekstschrijver voor veel DDR-rockgroepen Als zoon van artsen, werd <PERSOON> zelf ook arts in ### en werkte tot ### in een kliniek in Leipzig Hij begon zelf als zanger, maar werd in de jaren ### en ### vooral de belangrijkste schrijver van liedjesteksten in <PERSOON>-Duitsland Hij was mede-ondertekenaar van de protestresolutie tegen de uitburgering <PERSOON> Biermann in ### en van de resolutie van rockmuzikanten en liedesmakers voor de "democratisering en vrijheid van de media in de DDR" van september ### Demmler trad op bij de grote demonstratie van <DATUM> in <PERSOON>-Berlijn, waar hij een toespraak hield en nadien met zijn gitaar het lied "Irgendeiner ist immer dabei" inzette, een ironische aanval op de alomtegenwoordige Stasi In augustus ### werd hij opgepakt op verdenking van seksueel misbruik van zeker zes minderjarige meisjes.
| 541 |
www
|
belangrijkste bijwerking is hoofdpijn In Angelsaksische landen is een zalf op basis van nitroglycerine geregistreerd In België wordt een dergelijk preparaat op basis van nitroglycerine vaak zelf door de apotheek (op voorschrift) gemaakt ter behandeling van kloofjes Cloacale bevruchting Cloacale bevruchting is een vorm van inwendige bevruchting waarbij het mannetje echter geen gebruik maakt van een penis Cloacale bevruchting komt onder andere voor bij de brughagedissen, een zeer primitieve groep van reptielen <PERSOON>, geboren als "<PERSOON>, <DATUM> - Berlijn, <DATUM> was een Duitse componist en tekstschrijver voor veel DDR-rockgroepen Als zoon van artsen, werd <PERSOON> zelf ook arts in ### en werkte tot ### in een kliniek in Leipzig Hij begon zelf als zanger, maar werd in de jaren ### en ### vooral de belangrijkste schrijver van liedjesteksten in <PERSOON>-Duitsland Hij was mede-ondertekenaar van de protestresolutie tegen de uitburgering <PERSOON> Biermann in ### en van de resolutie van rockmuzikanten en liedesmakers voor de "democratisering en vrijheid van de media in de DDR" van september ### Demmler trad op bij de grote demonstratie van <DATUM> in <PERSOON>-Berlijn, waar hij een toespraak hield en nadien met zijn gitaar het lied "Irgendeiner ist immer dabei" inzette, een ironische aanval op de alomtegenwoordige Stasi In augustus ### werd hij opgepakt op verdenking van seksueel misbruik van zeker zes minderjarige meisjes Diffuse intravasale stolling Bij diffuse intravasale stolling (afgekort DIS) wordt de bloedstolling in de vaten (intravasculair) geactiveerd Hierbij zet trombine fibrinogeen om tot fibrine waardoor fibrine draden vormt in de bloedvaten (microtrombi) Tijdens DIS is er een versnelde vorming en afbraak van fibrine De microtrombi worden het meest frequent gevonden in de nieren, longen, milt, bijnieren, hart, hersenen en lever De microtrombi kunnen zowel lokaal als wijdverspreid voorkomen Door de activatie van de bloedstolling worden de stollingsfactoren verbruikt dit kan leiden tot een bloedingsneiging Deze intravasculaire afzetting van fibrine is een reactie van het lichaam op een ziekte of aandoening, maar is eigenlijk onjuist en kan voor veel schade zorgen De meest voorkomende oorzaken van DIS zijn complicaties bij de bevalling, infecties, maligniteiten en vasculaire schade Het gevolg van DIS kunnen bloedingen of trombotische complicaties zijn, zoals het afsterven van weefsels De diagnose wordt gesteld op een verhoogde D-dimeer uitslag, in combinatie met een verlaging van de bloedplaatjes en de stollingsfactoren (verlenging van de APTT en PT) De behandeling bestaat uit het wegnemen van de oorzaak Bij bloedingen kan het nodig zijn om bloedplaatjes, vers bevroren plasma en fibrinogeen toe te dienen Safranal Safranal is een organische verbinding die voorkomt in saffraan en verantwoordelijk is voor het aroma ervan Vermoed wordt dat safranal een afbraakproduct is van het carotenoïde zeaxanthine via het tussenproduct van picrocrocine Safranal is een monoterpeenaldehyde, en het kan ook synthetisch bereid worden uitgaande van citral Dat wordt omgezet in cyclocitral, hetgeen op zijn beurt kan worden omgezet in safranal.
| 555 |
www
|
(intravasculair) geactiveerd Hierbij zet trombine fibrinogeen om tot fibrine waardoor fibrine draden vormt in de bloedvaten (microtrombi) Tijdens DIS is er een versnelde vorming en afbraak van fibrine De microtrombi worden het meest frequent gevonden in de nieren, longen, milt, bijnieren, hart, hersenen en lever De microtrombi kunnen zowel lokaal als wijdverspreid voorkomen Door de activatie van de bloedstolling worden de stollingsfactoren verbruikt dit kan leiden tot een bloedingsneiging Deze intravasculaire afzetting van fibrine is een reactie van het lichaam op een ziekte of aandoening, maar is eigenlijk onjuist en kan voor veel schade zorgen De meest voorkomende oorzaken van DIS zijn complicaties bij de bevalling, infecties, maligniteiten en vasculaire schade Het gevolg van DIS kunnen bloedingen of trombotische complicaties zijn, zoals het afsterven van weefsels De diagnose wordt gesteld op een verhoogde D-dimeer uitslag, in combinatie met een verlaging van de bloedplaatjes en de stollingsfactoren (verlenging van de APTT en PT) De behandeling bestaat uit het wegnemen van de oorzaak Bij bloedingen kan het nodig zijn om bloedplaatjes, vers bevroren plasma en fibrinogeen toe te dienen Safranal Safranal is een organische verbinding die voorkomt in saffraan en verantwoordelijk is voor het aroma ervan Vermoed wordt dat safranal een afbraakproduct is van het carotenoïde zeaxanthine via het tussenproduct van picrocrocine Safranal is een monoterpeenaldehyde, en het kan ook synthetisch bereid worden uitgaande van citral Dat wordt omgezet in cyclocitral, hetgeen op zijn beurt kan worden omgezet in safranal Safranal werkt ook als een sterke antioxidant en kan vrije radicalen onschadelijk maken Ook blijkt de stof in vitro tegen kankercellen te werken Verder werkt de stof als een antidepressivum Natuurlijke bronnen van safranal zijn Drugstest Een drugstest is een onderzoek waarmee kan worden vastgesteld of iemand drugs heeft gebruikt Zo'n onderzoek wordt uitgevoerd wanneer een arts een patiënt verdenkt van het gebruik van drugs Ook kan een drugstest buiten het ziekenhuis toegepast worden, zoals op de werkplek (bijvoorbeeld de drugtest bij werknemer in België), bij sportactiviteiten, in gevangenissen of bij het vaststellen van iemands doodsoorzaak Ook kunnen ouders hun kind testen op het gebruik van verdovende middelen Voor het onderzoek wordt gebruikgemaakt van urine, haar of speeksel Of een verdovend middel aantoonbaar is, hangt af van de aard van de drug, het moment van inname, de ingenomen hoeveelheid en het tijdstip waarop urine of speeksel is afgenomen Afhankelijk van het middel kan drugsgebruik na enkele dagen (heroïne of cocaïne) tot weken (cannabis) nog worden aangetoond De drugstest bestaat uit een cassette of dip test waaraan enkele druppels urine of speeksel worden toegevoegd De testen zijn ook verkrijgbaar voor particulier gebruik bij drogist, apotheek of webwinkels Vrijwel alle drugssoorten zijn aantoonbaar, waaronder Dit is een onvolledige opsomming Vrijwel alle drugs zijn aantoonbaar in urine of speeksel, via een enkele drugstest of via een zogenaamde multidrugstest, die meerdere soorten drugs in een keer kunnen detecteren.
| 517 |
www
|
Safranal werkt ook als een sterke antioxidant en kan vrije radicalen onschadelijk maken Ook blijkt de stof in vitro tegen kankercellen te werken Verder werkt de stof als een antidepressivum Natuurlijke bronnen van safranal zijn Drugstest Een drugstest is een onderzoek waarmee kan worden vastgesteld of iemand drugs heeft gebruikt Zo'n onderzoek wordt uitgevoerd wanneer een arts een patiënt verdenkt van het gebruik van drugs Ook kan een drugstest buiten het ziekenhuis toegepast worden, zoals op de werkplek (bijvoorbeeld de drugtest bij werknemer in België), bij sportactiviteiten, in gevangenissen of bij het vaststellen van iemands doodsoorzaak Ook kunnen ouders hun kind testen op het gebruik van verdovende middelen Voor het onderzoek wordt gebruikgemaakt van urine, haar of speeksel Of een verdovend middel aantoonbaar is, hangt af van de aard van de drug, het moment van inname, de ingenomen hoeveelheid en het tijdstip waarop urine of speeksel is afgenomen Afhankelijk van het middel kan drugsgebruik na enkele dagen (heroïne of cocaïne) tot weken (cannabis) nog worden aangetoond De drugstest bestaat uit een cassette of dip test waaraan enkele druppels urine of speeksel worden toegevoegd De testen zijn ook verkrijgbaar voor particulier gebruik bij drogist, apotheek of webwinkels Vrijwel alle drugssoorten zijn aantoonbaar, waaronder Dit is een onvolledige opsomming Vrijwel alle drugs zijn aantoonbaar in urine of speeksel, via een enkele drugstest of via een zogenaamde multidrugstest, die meerdere soorten drugs in een keer kunnen detecteren Inmiddels zijn er wel GHB urine testen beschikbaar Wel zijn testen beschikbaar waarmee binnen enkele seconden de aanwezigheid van GHB, ketamine, benzodiazepinen (waaronder Rohypnol, "<PERSOON>") in een drankje kan worden vastgesteld Ook op het gebruik van alcohol als verdovend middel kan worden getest Bij een (acute) alcoholintoxicatie kan het alcoholgehalte in het bloed worden vastgesteld Voor de detectie van langdurig overmatig alcoholgebruik wordt de koolhydraatdeficiënt transferrine (CDT) bepaald Kleihauer-Betke-test De Kleihauer-Betke-test is een laboratoriumtest waarbij een onderscheid kan worden gemaakt tussen HbF en HbA Het principe van de test is dat een bloeduitstrijkje wordt gemaakt dat wordt gefixeerd waardoor de membraan van de rode bloedcellen doorlaatbaar wordt Hierna worden de cellen behandeld met een zure buffer Deze zure buffer zorgt ervoor dat het HbA (dit is het hemoglobine van volwassenen) oplost en uit de cellen stroomt, terwijl het HbF, het hemoglobine van de foetale cellen, niet oplost en achterblijft Hierna worden de cellen gekleurd met een roze kleurstof (eosine), die het achtergebleven hemoglobine aankleurt Onder de microscoop wordt vervolgens geteld hoeveel HbF bevattende cellen per ### rode bloedcellen worden gezien De uitslag wordt uitgedrukt als promillage (# HbF bevattende cel per ### HbA bevattende cellen) Deze test is van belang bij buiktrauma's van zwangere vrouwen om te bepalen of het bloed van het kind zich heeft vermengd met het bloed van de moeder Deze foetomaternele transfusie kan ook optreden tijdens de bevalling.
| 526 |
www
|
testen beschikbaar Wel zijn testen beschikbaar waarmee binnen enkele seconden de aanwezigheid van GHB, ketamine, benzodiazepinen (waaronder Rohypnol, "<PERSOON>") in een drankje kan worden vastgesteld Ook op het gebruik van alcohol als verdovend middel kan worden getest Bij een (acute) alcoholintoxicatie kan het alcoholgehalte in het bloed worden vastgesteld Voor de detectie van langdurig overmatig alcoholgebruik wordt de koolhydraatdeficiënt transferrine (CDT) bepaald Kleihauer-Betke-test De Kleihauer-Betke-test is een laboratoriumtest waarbij een onderscheid kan worden gemaakt tussen HbF en HbA Het principe van de test is dat een bloeduitstrijkje wordt gemaakt dat wordt gefixeerd waardoor de membraan van de rode bloedcellen doorlaatbaar wordt Hierna worden de cellen behandeld met een zure buffer Deze zure buffer zorgt ervoor dat het HbA (dit is het hemoglobine van volwassenen) oplost en uit de cellen stroomt, terwijl het HbF, het hemoglobine van de foetale cellen, niet oplost en achterblijft Hierna worden de cellen gekleurd met een roze kleurstof (eosine), die het achtergebleven hemoglobine aankleurt Onder de microscoop wordt vervolgens geteld hoeveel HbF bevattende cellen per ### rode bloedcellen worden gezien De uitslag wordt uitgedrukt als promillage (# HbF bevattende cel per ### HbA bevattende cellen) Deze test is van belang bij buiktrauma's van zwangere vrouwen om te bepalen of het bloed van het kind zich heeft vermengd met het bloed van de moeder Deze foetomaternele transfusie kan ook optreden tijdens de bevalling Om deze reactie te voorkomen, kan een antistof gericht tegen resus-D worden toegediend om te voorkomen dat de moeder geïmmuniseerd raakt en zelf deze antistoffen gaat maken De hoeveelheid die zou moeten worden toegediend, kan ingeschat worden met de Kleihauer-Betke-test Bij een resus-D-negatieve moeder vangt één ampul resus-D ## ml foetaal bloed weg, wat overeenkomt met # foetale cellen op ### erytrocyten Bij hematologische maligniteiten of aanmaakstoornissen kan het HbF verhoogd zijn Dit wordt meestal onderzocht met HPLC- of elektroforesetechnieken Het is belangrijk om er op bedacht te zijn dat bij patiënten met erfelijke afwijkingen in de hemoglobineaanmaak, zoals bij thalassemie, een verhoogd promillage HbF kan worden aangetoond zonder dat er sprake was van een bloeding Zwaveloxiden Zwaveloxiden (SO) is de verzamelnaam voor zwaveldioxide (SO) en zwaveltrioxide (SO) Het is een verbrandingsproduct van zwavel met lucht Het komt met name vrij bij het verbranden van zwavelhoudende fossiele brandstoffen, zoals sommige soorten aardolie, bruinkool of steenkool en is een van de belangrijkste componenten van luchtvervuiling en smog Het vormt in lucht in aanwezigheid van vocht en andere verbindingen makkelijk zwaveltrioxide (SO), een verbinding waaruit zich in water zwavelzuur vormt Dit regent uit de atmosfeer op de aarde neer (zure regen) Mierennesthofje Het Mierennesthofje is een hofje in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden Het hofje telt vijf huisjes en is te betreden via een toegangspoort aan de Hooglandse <LOCATIE>Het hofje is echter alleen toegankelijk voor bewoners.
| 537 |
www
|
voorkomen dat de moeder geïmmuniseerd raakt en zelf deze antistoffen gaat maken De hoeveelheid die zou moeten worden toegediend, kan ingeschat worden met de Kleihauer-Betke-test Bij een resus-D-negatieve moeder vangt één ampul resus-D ## ml foetaal bloed weg, wat overeenkomt met # foetale cellen op ### erytrocyten Bij hematologische maligniteiten of aanmaakstoornissen kan het HbF verhoogd zijn Dit wordt meestal onderzocht met HPLC- of elektroforesetechnieken Het is belangrijk om er op bedacht te zijn dat bij patiënten met erfelijke afwijkingen in de hemoglobineaanmaak, zoals bij thalassemie, een verhoogd promillage HbF kan worden aangetoond zonder dat er sprake was van een bloeding Zwaveloxiden Zwaveloxiden (SO) is de verzamelnaam voor zwaveldioxide (SO) en zwaveltrioxide (SO) Het is een verbrandingsproduct van zwavel met lucht Het komt met name vrij bij het verbranden van zwavelhoudende fossiele brandstoffen, zoals sommige soorten aardolie, bruinkool of steenkool en is een van de belangrijkste componenten van luchtvervuiling en smog Het vormt in lucht in aanwezigheid van vocht en andere verbindingen makkelijk zwaveltrioxide (SO), een verbinding waaruit zich in water zwavelzuur vormt Dit regent uit de atmosfeer op de aarde neer (zure regen) Mierennesthofje Het Mierennesthofje is een hofje in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden Het hofje telt vijf huisjes en is te betreden via een toegangspoort aan de Hooglandse <LOCATIE>Het hofje is echter alleen toegankelijk voor bewoners Er werd bepaald dat het hof onder toezicht kwam van de pastoor van <LOCATIE> en twee 'wereldlijke personen' Het is niet bekend waar het huis van Katrijne Jacobsdochter precies lag In ieder geval bevond het begijnhof zich vanaf ### op de huidige plaats aan de oostzijde van de Hooglandse <LOCATIE>Toen na de Reformatie en het Beleg van Leiden (###-###) de stad Leiden het begijnhof in bezit kreeg, liet het stadsbestuur een aantal gezinnen in het hof wonen De intensieve bewoning leidde tot de bijnaam Ruypenest (rupsennest) of Mierennest In ### kwam het hofje in het bezit van de protestantse kerkbesturen In ### werd het verkocht aan de rijke <PERSOON>, die er in ### ook formeel een hofje van maakte met een college van regenten De laatste regenten verkochten het inmiddels sterk verwaarloosde hofje in ### aan de gemeente Leiden Die droeg het in ### over aan de Stichting Diogenes Leiden, die het in de jaren ###-### volledig liet opknappen De woningen worden tot op heden door deze stichting beheerd en verhuurd <PERSOON>, <DATUM> is een Vlaamse doctor in de geneeskunde en hoogleraar Hij is de oprichter van het Kinderkankerfonds en van het project KOESTER <PERSOON> brengt zijn jeugd door in de <PERSOON>te Deerlijk> Na zijn humaniora in Kortrijk studeert hij geneeskunde aan de universiteit <PERSOON> Aan deze instelling blijft hij na het voltooien van zijn opleiding ook verbonden Tijdens zijn studententijd is <PERSOON> praeses van studentenvereniging Gavergild (### en ###).
| 568 |
www
|
Het is niet bekend waar het huis van Katrijne Jacobsdochter precies lag In ieder geval bevond het begijnhof zich vanaf ### op de huidige plaats aan de oostzijde van de Hooglandse <LOCATIE>Toen na de Reformatie en het Beleg van Leiden (###-###) de stad Leiden het begijnhof in bezit kreeg, liet het stadsbestuur een aantal gezinnen in het hof wonen De intensieve bewoning leidde tot de bijnaam Ruypenest (rupsennest) of Mierennest In ### kwam het hofje in het bezit van de protestantse kerkbesturen In ### werd het verkocht aan de rijke <PERSOON>, die er in ### ook formeel een hofje van maakte met een college van regenten De laatste regenten verkochten het inmiddels sterk verwaarloosde hofje in ### aan de gemeente Leiden Die droeg het in ### over aan de Stichting Diogenes Leiden, die het in de jaren ###-### volledig liet opknappen De woningen worden tot op heden door deze stichting beheerd en verhuurd <PERSOON>, <DATUM> is een Vlaamse doctor in de geneeskunde en hoogleraar Hij is de oprichter van het Kinderkankerfonds en van het project KOESTER <PERSOON> brengt zijn jeugd door in de <PERSOON>te Deerlijk> Na zijn humaniora in Kortrijk studeert hij geneeskunde aan de universiteit <PERSOON> Aan deze instelling blijft hij na het voltooien van zijn opleiding ook verbonden Tijdens zijn studententijd is <PERSOON> praeses van studentenvereniging Gavergild (### en ###) Hij richt in ### het Kinderkankerfonds op, het jaar dat hij aan het hoofd komt van de Kinderkankerafdeling van het Universitair Ziekenhuis <PERSOON> In ### sticht hij het project KOESTER (Kinder Oncologische Eenheid voor Specifieke Thuiszorg En Rehabilitatie), het thuiszorgproject voor kinderen met kanker <PERSOON> is als eerste hoogleraar in België benoemd in zijn specialisme âpediatrische hematologie-oncologieâ Samen met <PERSOON> en <PERSOON> is hij ereburger van de gemeente Deerlijk In februari ### werd hij bekroond met de titel 'Strafste Gentenaar ###' door stad Gent Hij woont in Dikkelvenne (Gavere) G-hockey G-hockey is een speciale vorm van hockey voor verstandelijk gehandicapten die niet in een regulier hockeyteam kunnen meekomen Naast deze groep bestaan de deelnemers van een G-team vaak uit personen die een andere beperking hebben Om deze mensen ook een kans te geven om te ervaren hoe hockey is, is er speciale G-hockeytraining Hiervoor zijn er opgeleide trainers, die meestal één op één met het 'G-tje' trainen In de training is een zeer duidelijke structuur Wedstrijden kunnen worden gespeeld, maar het hangt van de graad in geestelijke beperking af of een G-tje mee kan doen met een wedstrijd In België begon G-hockey in ### bij Royal Wellington THC, maar groeide al snel tot ## teams in ### met ### actieve spelers Sinds ### heeft België een nationale selectie voor <PERSOON> Red Giants Voor lichamelijk gehandicapten is er LG-hockey, voor hockeyers met een rolstoel is er rolstoelhockey Kinderkankerfonds.
| 598 |
www
|
### het Kinderkankerfonds op, het jaar dat hij aan het hoofd komt van de Kinderkankerafdeling van het Universitair Ziekenhuis <PERSOON> In ### sticht hij het project KOESTER (Kinder Oncologische Eenheid voor Specifieke Thuiszorg En Rehabilitatie), het thuiszorgproject voor kinderen met kanker <PERSOON> is als eerste hoogleraar in België benoemd in zijn specialisme âpediatrische hematologie-oncologieâ Samen met <PERSOON> en <PERSOON> is hij ereburger van de gemeente Deerlijk In februari ### werd hij bekroond met de titel 'Strafste Gentenaar ###' door stad Gent Hij woont in Dikkelvenne (Gavere) G-hockey G-hockey is een speciale vorm van hockey voor verstandelijk gehandicapten die niet in een regulier hockeyteam kunnen meekomen Naast deze groep bestaan de deelnemers van een G-team vaak uit personen die een andere beperking hebben Om deze mensen ook een kans te geven om te ervaren hoe hockey is, is er speciale G-hockeytraining Hiervoor zijn er opgeleide trainers, die meestal één op één met het 'G-tje' trainen In de training is een zeer duidelijke structuur Wedstrijden kunnen worden gespeeld, maar het hangt van de graad in geestelijke beperking af of een G-tje mee kan doen met een wedstrijd In België begon G-hockey in ### bij Royal Wellington THC, maar groeide al snel tot ## teams in ### met ### actieve spelers Sinds ### heeft België een nationale selectie voor<PERSOON> Red Giants Voor lichamelijk gehandicapten is er LG-hockey, voor hockeyers met een rolstoel is er rolstoelhockey Kinderkankerfonds De officiële start van het Kinderkankerfonds vond plaats op <DATUM> met de verschijning van de statuten in het Belgisch Staatsblad Ondertussen was het Kinderkankerfonds een Vereniging zonder winstoogmerk (vzw) geworden "Kom op tegen Kanker" werd een belangrijke sponsor van de vereniging Het Kinderkankerfonds neemt veel initiatieven om het lot van kinderen met kanker te verbeteren Naast het bieden van materiële hulp in de vorm van speelgoed, televisies en dergelijke, is er de professionele hulp aan de kinderen en hun familie Daarnaast is er ook sinds ### het thuiszorgproject "Kinder Oncologische Eenheid voor Specifieke Thuiszorg En Rehabilitatie" (KOESTER) Azinfos-methyl Azinfos-methyl (ISO-naam) is een insecticide en acaricide Het is een organofosforverbinding en een benzotriazine Azinfos-methyl is niet-systemisch en heeft een breed werkingsspectrum Het werkt via contact- of maagwerking Het werd rond ### geïntroduceerd De voornaamste producenten zijn Bayer en Makhteshim Agan Merknamen zijn onder meer "Guthion" en "Gusathion" Het werd een van de meest gebruikte insecticides en werd of wordt toegepast op vele teelten, waaronder fruit, groenten en suikerriet Zoals andere organofosforverbindingen is azinfos-methyl een cholinesterase-inhibitor, die werkt als een zenuwgif De stof is ook zeer giftig voor andere dieren, waaronder vogels, ongewervelde waterdieren, vissen en zoogdieren Blootstelling aan de stof (via inslikken of huidcontact) kan resulteren in misselijkheid, duizeligheid of stuiptrekkingen en kan bij hoge doses zelfs dodelijk zijn Azinfos-methyl is niet opgenomen in de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen in de Europese Unie.
| 583 |
www
|
De officiële start van het Kinderkankerfonds vond plaats op <DATUM> met de verschijning van de statuten in het Belgisch Staatsblad Ondertussen was het Kinderkankerfonds een Vereniging zonder winstoogmerk (vzw) geworden "Kom op tegen Kanker" werd een belangrijke sponsor van de vereniging Het Kinderkankerfonds neemt veel initiatieven om het lot van kinderen met kanker te verbeteren Naast het bieden van materiële hulp in de vorm van speelgoed, televisies en dergelijke, is er de professionele hulp aan de kinderen en hun familie Daarnaast is er ook sinds ### het thuiszorgproject "Kinder Oncologische Eenheid voor Specifieke Thuiszorg En Rehabilitatie" (KOESTER) Azinfos-methyl Azinfos-methyl (ISO-naam) is een insecticide en acaricide Het is een organofosforverbinding en een benzotriazine Azinfos-methyl is niet-systemisch en heeft een breed werkingsspectrum Het werkt via contact- of maagwerking Het werd rond ### geïntroduceerd De voornaamste producenten zijn Bayer en Makhteshim Agan Merknamen zijn onder meer "Guthion" en "Gusathion" Het werd een van de meest gebruikte insecticides en werd of wordt toegepast op vele teelten, waaronder fruit, groenten en suikerriet Zoals andere organofosforverbindingen is azinfos-methyl een cholinesterase-inhibitor, die werkt als een zenuwgif De stof is ook zeer giftig voor andere dieren, waaronder vogels, ongewervelde waterdieren, vissen en zoogdieren Blootstelling aan de stof (via inslikken of huidcontact) kan resulteren in misselijkheid, duizeligheid of stuiptrekkingen en kan bij hoge doses zelfs dodelijk zijn Azinfos-methyl is niet opgenomen in de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen in de Europese Unie Het Permanent Comité voor de voedselketen en de diergezondheid, dat binnen de voorziene termijn geen advies had uitgebracht, stemde echter tegen deze ontwerprichtlijn Op <DATUM> meldde de Europese Commissie per brief aan het Duitse agentschap dat de stof had onderzocht, dat ze geen beslissing over de toelating van azinfos-methyl zou nemen omwille van het gebrek aan advies De fabrikant Makhteshim Agan ging op <DATUM> tegen deze beslissing in beroep bij het <PERSOON>; volgens haar kwam die neer op een "de facto" verbod van de stof <PERSOON> verklaarde het beroep echter niet-ontvankelijk In de Verenigde Staten is het gebruik van azinfos-methyl tijdelijk nog toegelaten bij een aantal oogsten Op <DATUM> besloot de Environmental Protection Agency dat het resterende gebruik van azinfos-methyl tegen <DATUM> moest beëindigd worden Persoonlijkheidsstoornis niet anderszins omschreven Persoonlijkheidsstoornis niet anderszins omschreven (<PERSOON> "personality disorder not otherwise specified", PD-NOS) is een persoonlijkheidsstoornis gedefinieerd in het Amerikaanse handboek DSM-IV uit ### Deze diagnose kan gesteld worden wanneer een patiënt symptomen van een persoonlijkheidsstoornis vertoont die onder geen enkele andere stoornis in het handboek vallen De afkorting PD-NOS moet niet worden verward met PDD-NOS Dit zijn twee totaal verschillende begrippen <PERSOON>, <DATUM> â Wenen, <DATUM> was een Oostenrijks neuroloog en psychiater, maar werd vooral ook bekend als overlever van de holocaust.
| 540 |
www
|
voor de voedselketen en de diergezondheid, dat binnen de voorziene termijn geen advies had uitgebracht, stemde echter tegen deze ontwerprichtlijn Op <DATUM> meldde de Europese Commissie per brief aan het Duitse agentschap dat de stof had onderzocht, dat ze geen beslissing over de toelating van azinfos-methyl zou nemen omwille van het gebrek aan advies De fabrikant Makhteshim Agan ging op <DATUM> tegen deze beslissing in beroep bij het <PERSOON>; volgens haar kwam die neer op een "de facto" verbod van de stof <PERSOON> verklaarde het beroep echter niet-ontvankelijk In de Verenigde Staten is het gebruik van azinfos-methyl tijdelijk nog toegelaten bij een aantal oogsten Op <DATUM> besloot de Environmental Protection Agency dat het resterende gebruik van azinfos-methyl tegen <DATUM> moest beëindigd worden Persoonlijkheidsstoornis niet anderszins omschreven Persoonlijkheidsstoornis niet anderszins omschreven (<PERSOON> "personality disorder not otherwise specified", PD-NOS) is een persoonlijkheidsstoornis gedefinieerd in het Amerikaanse handboek DSM-IV uit ### Deze diagnose kan gesteld worden wanneer een patiënt symptomen van een persoonlijkheidsstoornis vertoont die onder geen enkele andere stoornis in het handboek vallen De afkorting PD-NOS moet niet worden verward met PDD-NOS Dit zijn twee totaal verschillende begrippen <PERSOON>, <DATUM> â Wenen, <DATUM> was een Oostenrijks neuroloog en psychiater, maar werd vooral ook bekend als overlever van de holocaust Zijn boek "De zin van het bestaan" (uitgegeven in ### als vertaling van "Ein Psycholog erlebt das Konzentrationslager" dat al in ### verscheen) schetst zijn ervaringen als gevangene in een concentratiekamp en beschrijft zijn psychotherapeutische methode voor het vinden van bedoeling van het leven in alle levensomstandigheden en daarmee een reden om verder te leven Frankl werd geboren in Wenen als zoon van een Joodse ambtenarenfamilie (Beamtenfamilie) Zijn interesse voor psychologie kwam al in zijn jeugdjaren naar boven Voor zijn eindexamen gymnasium (Matura) schreef hij een scriptie over de psychologie van het filosofisch denken Na het behalen van zijn diploma in ###, studeerde hij geneeskunde aan de Universiteit van Wenen en specialiseerde zich later in neurologie en psychiatrie, waarbij hij zich toelegde op depressie en zelfmoord Hij kende Sigmund Freud en <PERSOON> persoonlijk In ### werd hij voorzitter van de Sozialistische Mittelschüler Ãsterreich In deze functie verschafte hij afstuderende studenten een speciaal adviesprogramma Tijdens zijn ambtstermijn pleegde geen enkele student zelfmoord Het succes van dit programma kwam onder de aandacht van mensen zoals <PERSOON>, die hem uitnodigde om naar Berlijn te komen Van ### tot ### gaf hij leiding aan het zogenaamde "zelfmoordenaarspaviljoen" (Selbstmörderpavillon) van het Algemeen Ziekenhuis in Wenen Hij behandelde hier jaarlijks drieduizend vrouwen met zelfmoordplannen Nochtans werd het hem verboden om arische patiënten te behandelen, vanwege zijn Joodse achtergrond Hij werkte in een eigen praktijk, totdat hij aan de slag ging in het Rothschild Hospital in ###, waar hij leiding gaf aan de neurologische afdeling en tevens actief was als hersenchirurg.
| 561 |
www
|
das Konzentrationslager" dat al in ### verscheen) schetst zijn ervaringen als gevangene in een concentratiekamp en beschrijft zijn psychotherapeutische methode voor het vinden van bedoeling van het leven in alle levensomstandigheden en daarmee een reden om verder te leven Frankl werd geboren in Wenen als zoon van een Joodse ambtenarenfamilie (Beamtenfamilie) Zijn interesse voor psychologie kwam al in zijn jeugdjaren naar boven Voor zijn eindexamen gymnasium (Matura) schreef hij een scriptie over de psychologie van het filosofisch denken Na het behalen van zijn diploma in ###, studeerde hij geneeskunde aan de Universiteit van Wenen en specialiseerde zich later in neurologie en psychiatrie, waarbij hij zich toelegde op depressie en zelfmoord Hij kende Sigmund Freud en <PERSOON> persoonlijk In ### werd hij voorzitter van de Sozialistische Mittelschüler Ãsterreich In deze functie verschafte hij afstuderende studenten een speciaal adviesprogramma Tijdens zijn ambtstermijn pleegde geen enkele student zelfmoord Het succes van dit programma kwam onder de aandacht van mensen zoals <PERSOON>, die hem uitnodigde om naar Berlijn te komen Van ### tot ### gaf hij leiding aan het zogenaamde "zelfmoordenaarspaviljoen" (Selbstmörderpavillon) van het Algemeen Ziekenhuis in Wenen Hij behandelde hier jaarlijks drieduizend vrouwen met zelfmoordplannen Nochtans werd het hem verboden om arische patiënten te behandelen, vanwege zijn Joodse achtergrond Hij werkte in een eigen praktijk, totdat hij aan de slag ging in het Rothschild Hospital in ###, waar hij leiding gaf aan de neurologische afdeling en tevens actief was als hersenchirurg Verschillende keren voorkwam zijn medische oordeel dat patiënten geëuthanaseerd werden via het eugenetische naziprogramma Aktion T# In december ### trad hij in het huwelijk met <PERSOON> Op <DATUM> werd hij samen met zijn vrouw en ouders naar het concentratiekamp Theresienstadt "(Tsjechisch TerezÃn)" gedeporteerd Hoewel hij net zoals de medegevangenen dwangarbeid moest verrichten, probeerde Frankl ook (geassisteerd door onder andere <PERSOON> en rabbijn <PERSOON>) medegevangenen te behandelen bij zwaarmoedigheid en zelfmoord te voorkomen Hij werkte in het blok voor psychiatrische hulp en gaf leiding aan een neurologische kliniek in blok B IV Daarnaast werd door hem een kampdienst voor psychische hygiëne en geesteszorg voor zieken en levensmoeden opgezet en onderhouden In Theresienstadt gaf Frankl lezingen over onderwerpen zoals "Slaap en slaapstoornissen", "Lichaam en geest", "Medische geesteszorg", "Psychologie van de bergsport", "Rax en Schneeberg", "Hoe houd ik mijn zenuwen gezond", "Existentiële problemen in psychotherapie" en "Sociale psychotherapie" Op <DATUM> organiseerde hij een besloten ontmoeting van de Wetenschappelijke Sociëteit met als titel "Levensuitputting & Levensmoed" in Terezin De titel van zijn lezing op <DATUM> was "Over speciale personen ervaringen van een neuroloog" en zijn laatst bekende lezing in Terezin op <DATUM> had hij als titel meegegeven "Bescherming van psychische gezondheid" Bovendien beschreef hij de psychische gezondheidsdienst van Terezin in een jaarlijks rapport, de eerste besloeg de periode oktober ### - oktober ###.
| 568 |
www
|
voorkwam zijn medische oordeel dat patiënten geëuthanaseerd werden via het eugenetische naziprogramma Aktion T# In december ### trad hij in het huwelijk met <PERSOON> Op <DATUM> werd hij samen met zijn vrouw en ouders naar het concentratiekamp Theresienstadt "(Tsjechisch TerezÃn)" gedeporteerd Hoewel hij net zoals de medegevangenen dwangarbeid moest verrichten, probeerde Frankl ook (geassisteerd door onder andere <PERSOON> en rabbijn <PERSOON>) medegevangenen te behandelen bij zwaarmoedigheid en zelfmoord te voorkomen Hij werkte in het blok voor psychiatrische hulp en gaf leiding aan een neurologische kliniek in blok B IV Daarnaast werd door hem een kampdienst voor psychische hygiëne en geesteszorg voor zieken en levensmoeden opgezet en onderhouden In Theresienstadt gaf Frankl lezingen over onderwerpen zoals "Slaap en slaapstoornissen", "Lichaam en geest", "Medische geesteszorg", "Psychologie van de bergsport", "Rax en Schneeberg", "Hoe houd ik mijn zenuwen gezond", "Existentiële problemen in psychotherapie" en "Sociale psychotherapie" Op <DATUM> organiseerde hij een besloten ontmoeting van de Wetenschappelijke Sociëteit met als titel "Levensuitputting & Levensmoed" in Terezin De titel van zijn lezing op <DATUM> was "Over speciale personen ervaringen van een neuroloog" en zijn laatst bekende lezing in Terezin op <DATUM> had hij als titel meegegeven "Bescherming van psychische gezondheid" Bovendien beschreef hij de psychische gezondheidsdienst van Terezin in een jaarlijks rapport, de eerste besloeg de periode oktober ### - oktober ### Zijn vrouw was ondertussen overgebracht naar het concentratiekamp <PERSOON>-Belsen, waar zij omkwam; zijn vader en moeder waren vanuit Auschwitz naar Theresienstadt overgebracht en kwamen daar om Op <DATUM> werd Frankl bevrijd door de Amerikaanse troepen Van zijn directe verwanten had alleen zijn zuster de oorlog overleefd, dankzij emigratie naar Australië Door het lijden dat hij en anderen hadden ondergaan in de concentratiekampen kwam hij tot de opzienbarende conclusie dat zelfs in de meest absurde, pijnlijke en inhumane situaties het leven potentieel zinvol is Deze conclusie vormde de sterke basis voor Frankls logotherapie Nadat hij was bevrijd uit kamp Türkheim door het Amerikaanse leger, keerde hij terug naar Wenen In ### nog schreef hij zijn wereldberoemde boek getiteld "De zin van het bestaan; een inleiding tot de logotherapie" In dit boek beschrijft hij het leven van een gewone gevangene in het concentratiekamp vanuit het perspectief van een psychiater In ### werd hij aangesteld als directeur van de Weense polikliniek voor neurologie, welke functie hij zou blijven vervullen tot ### In ### hertrouwde hij met <PERSOON>, met wie hij een dochter, Gabriele, zou krijgen Vanaf ### was hij hoogleraar in de neurologie en psychiatrie aan de Universiteit van Wenen Daarnaast vervulde hij enkele gastprofessoraten in de Verenigde Staten (Harvard University, Dallas, Pittsburgh) In de naoorlogse jaren publiceerde Frankl meer dan ## boeken, waarvan er meerdere in tien tot twintig talen werden vertaald.
| 559 |
www
|
omkwam; zijn vader en moeder waren vanuit Auschwitz naar Theresienstadt overgebracht en kwamen daar om Op <DATUM> werd Frankl bevrijd door de Amerikaanse troepen Van zijn directe verwanten had alleen zijn zuster de oorlog overleefd, dankzij emigratie naar Australië Door het lijden dat hij en anderen hadden ondergaan in de concentratiekampen kwam hij tot de opzienbarende conclusie dat zelfs in de meest absurde, pijnlijke en inhumane situaties het leven potentieel zinvol is Deze conclusie vormde de sterke basis voor Frankls logotherapie Nadat hij was bevrijd uit kamp Türkheim door het Amerikaanse leger, keerde hij terug naar Wenen In ### nog schreef hij zijn wereldberoemde boek getiteld "De zin van het bestaan; een inleiding tot de logotherapie" In dit boek beschrijft hij het leven van een gewone gevangene in het concentratiekamp vanuit het perspectief van een psychiater In ### werd hij aangesteld als directeur van de Weense polikliniek voor neurologie, welke functie hij zou blijven vervullen tot ### In ### hertrouwde hij met <PERSOON>, met wie hij een dochter, Gabriele, zou krijgen Vanaf ### was hij hoogleraar in de neurologie en psychiatrie aan de Universiteit van Wenen Daarnaast vervulde hij enkele gastprofessoraten in de Verenigde Staten (Harvard University, Dallas, Pittsburgh) In de naoorlogse jaren publiceerde Frankl meer dan ## boeken, waarvan er meerdere in tien tot twintig talen werden vertaald Hij gaf wereldwijd lezingen en seminars en ontving ## eredoctoraten Euthanasiezaak-Eluana Englaro Eluana Englaro (Lecco, <DATUM> - Udine, <DATUM> was een Italiaanse vrouw die vooral bekendheid genoot vanwege de strijd die haar vader, "Beppino Englaro", heeft gevoerd rond het uitvoeren van euthanasie In januari ### raakte Englaro in een onomkeerbare coma ofwel coma vigil, na een zwaar auto-ongeluk De hoogste rechter in Italië heeft in november ### toestemming gegeven om de kunstmatige voeding te staken Na de uitspraak van de rechter was Englaro onderwerp van heftige discussies in Italië tussen voor- en tegenstanders van euthanasie Ook het Vaticaan, dat in Italië veel invloed heeft, bemoeide zich met de zaak De Italiaanse minister van <PERSOON> verbood alle ziekenhuizen, op straffe van stopzetten van financiering, Englaro op te nemen Na lang zoeken vond de vader van Eluana een privéziekenhuis, dat niet afhankelijk is van staatssteun, in Udine bereid om haar op te nemen en de kunstmatige voeding te stoppen Daar is zij op <DATUM> overleden Ze is <LEEFTIJD> jaar geworden en lag al meer dan <LEEFTIJD> jaar in coma Om <DATUM> uur overleed ze aan een hartstilstand veroorzaakt door vochttekort, terwijl er op dat moment een debat in de senaat gaande was over een spoedwet om euthanasie alsnog bij wet te regelen (lees verbieden), nadat president <PERSOON> een eerder decreet met dezelfde strekking van premier <PERSOON> niet wilde ondertekenen, omdat hij een uitspraak van het <LOCATIE>niet wilde doorkruisen Overigens heeft ook het Vaticaan zich regelmatig in deze kwestie gemengd.
| 562 |
www
|
Udine, <DATUM> was een Italiaanse vrouw die vooral bekendheid genoot vanwege de strijd die haar vader, "Beppino Englaro", heeft gevoerd rond het uitvoeren van euthanasie In januari ### raakte Englaro in een onomkeerbare coma ofwel coma vigil, na een zwaar auto-ongeluk De hoogste rechter in Italië heeft in november ### toestemming gegeven om de kunstmatige voeding te staken Na de uitspraak van de rechter was Englaro onderwerp van heftige discussies in Italië tussen voor- en tegenstanders van euthanasie Ook het Vaticaan, dat in Italië veel invloed heeft, bemoeide zich met de zaak De Italiaanse minister van <PERSOON> verbood alle ziekenhuizen, op straffe van stopzetten van financiering, Englaro op te nemen Na lang zoeken vond de vader van Eluana een privéziekenhuis, dat niet afhankelijk is van staatssteun, in Udine bereid om haar op te nemen en de kunstmatige voeding te stoppen Daar is zij op <DATUM> overleden Ze is <LEEFTIJD> jaar geworden en lag al meer dan <LEEFTIJD> jaar in coma Om <DATUM> uur overleed ze aan een hartstilstand veroorzaakt door vochttekort, terwijl er op dat moment een debat in de senaat gaande was over een spoedwet om euthanasie alsnog bij wet te regelen (lees verbieden), nadat president <PERSOON> een eerder decreet met dezelfde strekking van premier <PERSOON> niet wilde ondertekenen, omdat hij een uitspraak van het <LOCATIE>niet wilde doorkruisen Overigens heeft ook het Vaticaan zich regelmatig in deze kwestie gemengd Na het overlijden van Englaro riep <PERSOON> kardinaal Lozano Barragán, president van de Pauselijke Raad voor de Gezondheidswerkers op tot het doen van een onderzoek naar de omstandigheden waaronder Englaro was overleden Macrosomie Van macrosomie wordt gesproken indien het geboortegewicht van een pasgeborene te hoog is in vergelijking met het gemiddelde gewicht van een pasgeborene Dit kan als gevolg van genetische predispositie, als ouders ook groot zijn Meestal is de oorzaak diabetes (type I, II of zwangerschapsdiabetes) bij de moeder Moeders die voorafgaand aan de zwangerschap obees zijn hebben ook een verhoogde kans op een groot kind Biosynthese Biosynthese of anabolisme is de opbouw van biologische stoffen (biomoleculen) onder verbruik van energie zoals deze in organismen plaatsvindt De energie kan worden geleverd door licht (zoals bij fotosynthese bij planten) of door redoxreacties De wetenschap van de biosynthese is een onderdeel van de fysiologie en de biochemie Vergelijkbare reacties kunnen vaak ook in het laboratorium worden uitgevoerd, maar vereisen dan vaak voor een levend systeem onmogelijke omstandigheden Het tegengestelde van biosynthese is katabolisme, waarbij meer gecompliceerde moleculen worden afgebroken en de opgeslagen energie weer vrijkomt in de vorm van ATP, zoals bij de celademhaling Als voorbeeld kan de omzetting van glucose via de citroenzuurcyclus in kooldioxide en water gelden In warmbloedige organismen verloopt deze omzetting bij ca ##°C en de vrijkomende energie kan op een zeer efficiënte wijze voor veel verschillende doeleinden benut worden.
| 532 |
www
|
Englaro riep <PERSOON> kardinaal Lozano Barragán, president van de Pauselijke Raad voor de Gezondheidswerkers op tot het doen van een onderzoek naar de omstandigheden waaronder Englaro was overleden Macrosomie Van macrosomie wordt gesproken indien het geboortegewicht van een pasgeborene te hoog is in vergelijking met het gemiddelde gewicht van een pasgeborene Dit kan als gevolg van genetische predispositie, als ouders ook groot zijn Meestal is de oorzaak diabetes (type I, II of zwangerschapsdiabetes) bij de moeder Moeders die voorafgaand aan de zwangerschap obees zijn hebben ook een verhoogde kans op een groot kind Biosynthese Biosynthese of anabolisme is de opbouw van biologische stoffen (biomoleculen) onder verbruik van energie zoals deze in organismen plaatsvindt De energie kan worden geleverd door licht (zoals bij fotosynthese bij planten) of door redoxreacties De wetenschap van de biosynthese is een onderdeel van de fysiologie en de biochemie Vergelijkbare reacties kunnen vaak ook in het laboratorium worden uitgevoerd, maar vereisen dan vaak voor een levend systeem onmogelijke omstandigheden Het tegengestelde van biosynthese is katabolisme, waarbij meer gecompliceerde moleculen worden afgebroken en de opgeslagen energie weer vrijkomt in de vorm van ATP, zoals bij de celademhaling Als voorbeeld kan de omzetting van glucose via de citroenzuurcyclus in kooldioxide en water gelden In warmbloedige organismen verloopt deze omzetting bij ca ##°C en de vrijkomende energie kan op een zeer efficiënte wijze voor veel verschillende doeleinden benut worden Tijdens de achtereenvolgende stadia van biosynthese treden vaak gespecialiseerde katalysatoren op die enzymen genoemd worden en opgebouwd zijn uit ketens van aminozuren In de biotechnologie wordt gebruikgemaakt van enzymen of organismen om biosynthetische processen uit te voeren Proctitis Proctitis is een ontsteking van de anus en het rectum waarbij alleen de laatste ## cm zijn aangedaan Proctitis wordt onder meer gekenmerkt door diarree, bloeding, linkszijdige lage buikpijn en continue aandrang De aandoening kan verschillende oorzaken hebben, zoals de ziekte van Crohn, coeliakie, SOA's en trauma Picrocrocine Picrocrocine is een chemische verbinding die voorkomt in saffraan Het is een glucoside van safranal De stof heeft een bittere smaak; de smaak van saffraan wordt vooral bepaald door de picrocrocine erin Saffraan, en meer bepaald safranal, picrocrocine en crocine die erin voorkomen, blijken (bij in-vitroproeven) in staat om de groei van kankercellen te remmen <PERSOON> (Roeselare, <DATUM> is een Vlaams pedagoog en een autoriteit op het gebied van autisme <PERSOON> werkte na zijn studies aan de Katholieke Universiteit Leuven als pedagoog in de geestelijke gezondheidszorg Later ging hij werken voor de Vlaamse Vereniging Autisme en behaalde een doctoraat aan de Universiteit Leiden omtrent diagnostiek bij normaal begaafde personen met autisme Hij is medewerker van Autisme Centraal, een kennis- en ondersteuningsvereniging omtrent autisme en is tevens eindverantwoordelijke voor het tijdschrift van die vereniging.
| 495 |
www
|
genoemd worden en opgebouwd zijn uit ketens van aminozuren In de biotechnologie wordt gebruikgemaakt van enzymen of organismen om biosynthetische processen uit te voeren Proctitis Proctitis is een ontsteking van de anus en het rectum waarbij alleen de laatste ## cm zijn aangedaan Proctitis wordt onder meer gekenmerkt door diarree, bloeding, linkszijdige lage buikpijn en continue aandrang De aandoening kan verschillende oorzaken hebben, zoals de ziekte van Crohn, coeliakie, SOA's en trauma Picrocrocine Picrocrocine is een chemische verbinding die voorkomt in saffraan Het is een glucoside van safranal De stof heeft een bittere smaak; de smaak van saffraan wordt vooral bepaald door de picrocrocine erin Saffraan, en meer bepaald safranal, picrocrocine en crocine die erin voorkomen, blijken (bij in-vitroproeven) in staat om de groei van kankercellen te remmen <PERSOON> (Roeselare, <DATUM> is een Vlaams pedagoog en een autoriteit op het gebied van autisme <PERSOON> werkte na zijn studies aan de Katholieke Universiteit Leuven als pedagoog in de geestelijke gezondheidszorg Later ging hij werken voor de Vlaamse Vereniging Autisme en behaalde een doctoraat aan de Universiteit Leiden omtrent diagnostiek bij normaal begaafde personen met autisme Hij is medewerker van Autisme Centraal, een kennis- en ondersteuningsvereniging omtrent autisme en is tevens eindverantwoordelijke voor het tijdschrift van die vereniging Het boek "Brein bedriegt, als autisme niet op autisme lijkt" verscheen in ### en meer boeken volgden Hij neemt deel aan internationaal georganiseerde workshops en lezingen over autisme en wordt vaak gevraagd als spreker in België, <LOCATIE>, Scandinavië, het Verenigd Koninkrijk en Canada <PERSOON> (achternaam soms als Metzger gespeld) (<LOCATIE>, <DATUM> - Parijs <DATUM> was een Nederlands arts en masseur Deze Amsterdamse slagerszoon wordt beschouwd als een van de grondleggers van de fysiotherapie Zijn ouders waren van Württemberg naar <LOCATIE> geëmigreerd Mezger werkte in de slagerij van zijn vader en volgde tegelijkertijd een gymnastiekopleiding aan de Inrigting voor Gymnastiek aan de <LOCATIE>De jonge <PERSOON> werd hier in ### als kwekeling aangenomen Aan dat instituut vond ook behandeling van skeletdeformiteiten als scoliose plaats onder leiding van de Amsterdamse stadsorthopedist <PERSOON>, een groot stimulator van de heilgymnastiek Door deze orthopedist werd zijn talent voor bewegingsleer opgemerkt en zijn medische studie gestimuleerd Terwijl Mezger werkte, volgde hij een opleiding tot plattelandsgeneesheer, gevolgd door een studie medicijnen aan de universiteit van Leiden Al tijdens zijn studie kreeg hij toestemming om <PERSOON> frictieÂÂmethoden te beproeven op patiënten met enkeldistorsies In ### haalde hij zijn doctoraalexamen en in datzelfde jaar promoveerde hij op het ## paginaâs tellende proefschrift "De behandeling van distorio pedis met fricties", waarop hij zijn verdere carrière zou baseren De dure opleidingen kon hij alleen volgen dankzij de steun van anderen Als arts rees zijn ster steeds meer, hij maakte een ongeëvenaarde carrière Hij kneep, wreef en beklopte de ledematen van zijn patiënten met zijn 'gouden duimen'.
| 553 |
www
|
vaak gevraagd als spreker in België, <LOCATIE>, Scandinavië, het Verenigd Koninkrijk en Canada <PERSOON> (achternaam soms als Metzger gespeld) (<LOCATIE>, <DATUM> - Parijs <DATUM> was een Nederlands arts en masseur Deze Amsterdamse slagerszoon wordt beschouwd als een van de grondleggers van de fysiotherapie Zijn ouders waren van Württemberg naar <LOCATIE> geëmigreerd Mezger werkte in de slagerij van zijn vader en volgde tegelijkertijd een gymnastiekopleiding aan de Inrigting voor Gymnastiek aan de <LOCATIE>De jonge <PERSOON> werd hier in ### als kwekeling aangenomen Aan dat instituut vond ook behandeling van skeletdeformiteiten als scoliose plaats onder leiding van de Amsterdamse stadsorthopedist <PERSOON>, een groot stimulator van de heilgymnastiek Door deze orthopedist werd zijn talent voor bewegingsleer opgemerkt en zijn medische studie gestimuleerd Terwijl Mezger werkte, volgde hij een opleiding tot plattelandsgeneesheer, gevolgd door een studie medicijnen aan de universiteit van Leiden Al tijdens zijn studie kreeg hij toestemming om <PERSOON> frictieÂÂmethoden te beproeven op patiënten met enkeldistorsies In ### haalde hij zijn doctoraalexamen en in datzelfde jaar promoveerde hij op het ## paginaâs tellende proefschrift "De behandeling van distorio pedis met fricties", waarop hij zijn verdere carrière zou baseren De dure opleidingen kon hij alleen volgen dankzij de steun van anderen Als arts rees zijn ster steeds meer, hij maakte een ongeëvenaarde carrière Hij kneep, wreef en beklopte de ledematen van zijn patiënten met zijn 'gouden duimen' Een Duitse krant uit Düsseldorf maakte op <DATUM> melding van de succesvolle genezing door zijn toedoen van een bejaarde vrouw in Bonn die na een val al jarenlang bedlegerig was Hij sloot er vriendschap met de chirurg Von Mosengeil, die hem tegen beschuldigingen van charlatanerie verdedigde Ook in eigen land verwierf hij snel bekendheid Nadat hij een zoon van koning <PERSOON> III succesvol had behandeld, benoemde de koning hem op <DATUM> tot âspecialiteit in het behandelen van gewrichtsaandoeningenâ en verkreeg hij zijn eerste koninklijke onderscheiding Officier in de Orde van de Eikenkroon Er zouden nog vele koninklijke onderscheidingen volgen Vanaf ### behandelde <PERSOON> Hotel patiënten die tot de hoogste Europese adel behoorden en die hij voor een genezend zeebad vaak naar <PERSOON> verwees Hij bleef ook af en toe in Bonn praktiseren, waar hij de <LEEFTIJD>-jarige prins <PERSOON> (de latere koning <PERSOON>) <PERSOON-##> onderzocht, die na een val op zijn heup invalide was geworden Mezger beweerde dat hij de prins binnen drie weken weer kon laten lopen, maar hij moest daarvoor wel naar <LOCATIE> komen <PERSOON> arriveerde daar in november ###, kreeg tweemaal daags massages en liep reeds weer na tien dagen Het leverde Mezger behalve grote roem zijn tweede koninklijke onderscheiding op.
| 533 |
www
|
Düsseldorf maakte op <DATUM> melding van de succesvolle genezing door zijn toedoen van een bejaarde vrouw in Bonn die na een val al jarenlang bedlegerig was Hij sloot er vriendschap met de chirurg Von Mosengeil, die hem tegen beschuldigingen van charlatanerie verdedigde Ook in eigen land verwierf hij snel bekendheid Nadat hij een zoon van koning <PERSOON> III succesvol had behandeld, benoemde de koning hem op <DATUM> tot âspecialiteit in het behandelen van gewrichtsaandoeningenâ en verkreeg hij zijn eerste koninklijke onderscheiding Officier in de Orde van de Eikenkroon Er zouden nog vele koninklijke onderscheidingen volgen Vanaf ### behandelde <PERSOON> Hotel patiënten die tot de hoogste Europese adel behoorden en die hij voor een genezend zeebad vaak naar <PERSOON> verwees Hij bleef ook af en toe in Bonn praktiseren, waar hij de <LEEFTIJD>-jarige prins <PERSOON> (de latere koning <PERSOON>) <PERSOON> onderzocht, die na een val op zijn heup invalide was geworden Mezger beweerde dat hij de prins binnen drie weken weer kon laten lopen, maar hij moest daarvoor wel naar <LOCATIE> komen <PERSOON> arriveerde daar in november ###, kreeg tweemaal daags massages en liep reeds weer na tien dagen Het leverde Mezger behalve grote roem zijn tweede koninklijke onderscheiding op <PERSOON> woonde de eerste jaren zelf ook <PERSOON> Hotel Later verhuisde hij naar het hoekhuis tegenover het hotel op het adres Amstel ###, en vervolgens naar de <LOCATIE>, een opvallend huis <PERSOON> ten zuiden van het hotel Voor zijn gasten huurde het hotel vanaf ### woningen boven het 'Café Continental' tegenover het hotel, en later panden op de Weesperzijde met de huidige nummers ##, ## en ##a, pal naast <LOCATIE> Prinses <PERSOON-##>, echtgenote van de Zweedse prins en latere koning <PERSOON-##> II <PERSOON-##>, schonk hem bouwgrond in <LOCATIE>als dank voor de behandeling van haar oudste zoon <PERSOON> Zo kon hij zijn gefortuneerde klantenkring met reuma-, ischias- of jicht ook net buiten <LOCATIE> onderbrengen in een schonere omgeving dan een dichtbevolkte en vervuilde stad Hier liet Mezger rond ### de neoclassicistische herenhuizen <LOCATIE>-### bouwen De woningen bestaan nog steeds en werden lange tijd verhuurd als normale sociale huurwoningen door het Gemeentelijk Woningbedrijf <LOCATIE> en diens rechtsopvolger woningcorporatie Ymere Inmiddels zijn de meeste woningen verkocht aan de zittende huurders en andere particulieren In ### vertrok Mezger naar Den Haag Hij vestigde zich in een ander gerenommeerd hotel âDes Indesâ Hij was boos op het Amsterdamse gemeentebestuur, omdat hij meende dat de stad zijn patiënten 'niet welgevoeglijk' zou behandelen en onvoldoende werden beveiligd Een van zijn beroemdste patiënten in Den Haag was keizerin <PERSOON-##> was teleurgesteld dat de beroemde (en geld in het laatje brengende) dokter de stad had verlaten, en probeerde hem met een hoogleraarschap te verleiden om terug te keren Het bracht Mezger niet op andere gedachten.
| 586 |
www
|
naar de <LOCATIE>, een opvallend huis <PERSOON> ten zuiden van het hotel Voor zijn gasten huurde het hotel vanaf ### woningen boven het 'Café Continental' tegenover het hotel, en later panden op de Weesperzijde met de huidige nummers ##, ## en ##a, pal naast <LOCATIE> Prinses <PERSOON>, echtgenote van de Zweedse prins en latere koning <PERSOON> II <PERSOON>, schonk hem bouwgrond in <LOCATIE>als dank voor de behandeling van haar oudste zoon <PERSOON> Zo kon hij zijn gefortuneerde klantenkring met reuma-, ischias- of jicht ook net buiten <LOCATIE> onderbrengen in een schonere omgeving dan een dichtbevolkte en vervuilde stad Hier liet Mezger rond ### de neoclassicistische herenhuizen <LOCATIE>-### bouwen De woningen bestaan nog steeds en werden lange tijd verhuurd als normale sociale huurwoningen door het Gemeentelijk Woningbedrijf <LOCATIE> en diens rechtsopvolger woningcorporatie Ymere Inmiddels zijn de meeste woningen verkocht aan de zittende huurders en andere particulieren In ### vertrok Mezger naar Den Haag Hij vestigde zich in een ander gerenommeerd hotel âDes Indesâ Hij was boos op het Amsterdamse gemeentebestuur, omdat hij meende dat de stad zijn patiënten 'niet welgevoeglijk' zou behandelen en onvoldoende werden beveiligd Een van zijn beroemdste patiënten in Den Haag was keizerin<PERSOON> was teleurgesteld dat de beroemde (en geld in het laatje brengende) dokter de stad had verlaten, en probeerde hem met een hoogleraarschap te verleiden om terug te keren Het bracht Mezger niet op andere gedachten Mezger vertrok in ### naar Wiesbaden De inboedel van de panden aan de Weesperzijde werd geveild Na Wiesbaden vertrok hij al snel naar Parijs, maar werd daarna een grote attractie voor <PERSOON>, dat als badplaats steeds populairder werd Zijn vrouw kwam uit <PERSOON> Via haar kwam hij in <PERSOON> terecht Vanaf ### werkte Mezger hier 's zomers Hij liet hier in ### een villa bouwen, Villa <PERSOON>, waar hij 's zomers patiënten ontving Mede dankzij Mezger werd <PERSOON> zo een zeer populaire badplaats op Walcheren In het <INSTELLING> <PERSOON-##> staat een standbeeld van Mezger, gemaakt door de kunstenaar <PERSOON-##> obliquus externus abdominis De musculus obliquus externus abdominis of buitenste schuine buikspier is een skeletspier van de romp Hij is samen met de binnenste schuine buikspier verantwoordelijk voor de rotatie en lateroflexie van de wervelkolom Verder zorgt hij samen met de rechte buikspier voor flexie van de wervelkolom en voor het toenemen van de druk in de longen, om uit te ademen De twee buitenste schuine buikspieren zijn te vinden aan beide zijkanten van de buik Ze liggen naast de rechte buikspier en over de binnenste schuine buikspieren Van voren bekeken maken de buitenste schuine buikspieren een Ë vorm.
| 538 |
www
|
Mezger vertrok in ### naar Wiesbaden De inboedel van de panden aan de Weesperzijde werd geveild Na Wiesbaden vertrok hij al snel naar Parijs, maar werd daarna een grote attractie voor <PERSOON>, dat als badplaats steeds populairder werd Zijn vrouw kwam uit <PERSOON> Via haar kwam hij in <PERSOON> terecht Vanaf ### werkte Mezger hier 's zomers Hij liet hier in ### een villa bouwen, <PERSOON>, waar hij 's zomers patiënten ontving Mede dankzij Mezger werd <PERSOON> zo een zeer populaire badplaats op Walcheren In het <INSTELLING> <PERSOON> staat een standbeeld van Mezger, gemaakt door de kunstenaar <PERSOON> obliquus externus abdominis De musculus obliquus externus abdominis of buitenste schuine buikspier is een skeletspier van de romp Hij is samen met de binnenste schuine buikspier verantwoordelijk voor de rotatie en lateroflexie van de wervelkolom Verder zorgt hij samen met de rechte buikspier voor flexie van de wervelkolom en voor het toenemen van de druk in de longen, om uit te ademen De twee buitenste schuine buikspieren zijn te vinden aan beide zijkanten van de buik Ze liggen naast de rechte buikspier en over de binnenste schuine buikspieren Van voren bekeken maken de buitenste schuine buikspieren een Ë vorm Cumeenhydroperoxide Cumeenhydroperoxide is een hydroperoxide, afgeleid van cumeen Het is een kleurloze tot bleekgele vloeistof met een licht aromatische geur Cumeenhydroperoxide wordt geproduceerd door de oxidatie van cumeen met zuurstofgas Commercieel is het verkrijgbaar als een geconcentreerde oplossing (## - ##%) in cumeen Cumeenhydroperoxide wordt in het cumeenproces gevormd als tussenproduct bij de productie van aceton en fenol uitgaande van cumeen Onder invloed van zwavelzuur wordt het gesplitst in fenol en aceton, met als bijproducten alfa-methylstyreen en acetofenon Cumeenhydroperoxide wordt ook gebruikt als radicaalinitiator, dit is leverancier van vrije radicalen voor chemische reacties die volgens een radicalair kettingmechanisme verlopen, zoals ketenpolymerisatie en de harding van onverzadigde polyesterharsen Er worden ook andere organische peroxiden van gemaakt, vooral dicumylperoxide Geconcentreerd cumeenhydroperoxide (##% of meer) is instabiel en kan door schokken of slagen exploderen Bij kamertemperatuur ontleedt het al langzaam Dit proces kan versneld worden bij hogere temperaturen en leidt bij ongeveer ### °C tot explosie Cumeenhydroperoxide is een reactieve, sterk oxiderende stof en reageert hevig met brandbare en reducerende stoffen, met gevaar op brand of explosie De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van aerosoldeeltjes kan longoedeem veroorzaken (de symptomen treden meestal pas na enkele uren op) Musculus obliquus internus abdominis De musculus obliquus internus abdominis of binnenste schuine buikspier is een skeletspier van de romp Hij is samen met de buitenste schuine buikspier verantwoordelijk voor de rotatie en lateroflexie van de wervelkolom Verder zorgt hij samen met de rechte buikspier voor flexie van de wervelkolom en voor het toenemen van de druk in de longen, om uit te ademen.
| 527 |
www
|
Commercieel is het verkrijgbaar als een geconcentreerde oplossing (## - ##%) in cumeen Cumeenhydroperoxide wordt in het cumeenproces gevormd als tussenproduct bij de productie van aceton en fenol uitgaande van cumeen Onder invloed van zwavelzuur wordt het gesplitst in fenol en aceton, met als bijproducten alfa-methylstyreen en acetofenon Cumeenhydroperoxide wordt ook gebruikt als radicaalinitiator, dit is leverancier van vrije radicalen voor chemische reacties die volgens een radicalair kettingmechanisme verlopen, zoals ketenpolymerisatie en de harding van onverzadigde polyesterharsen Er worden ook andere organische peroxiden van gemaakt, vooral dicumylperoxide Geconcentreerd cumeenhydroperoxide (##% of meer) is instabiel en kan door schokken of slagen exploderen Bij kamertemperatuur ontleedt het al langzaam Dit proces kan versneld worden bij hogere temperaturen en leidt bij ongeveer ### °C tot explosie Cumeenhydroperoxide is een reactieve, sterk oxiderende stof en reageert hevig met brandbare en reducerende stoffen, met gevaar op brand of explosie De stof is corrosief voor de ogen, de huid en de luchtwegen Inademing van aerosoldeeltjes kan longoedeem veroorzaken (de symptomen treden meestal pas na enkele uren op) Musculus obliquus internus abdominis De musculus obliquus internus abdominis of binnenste schuine buikspier is een skeletspier van de romp Hij is samen met de buitenste schuine buikspier verantwoordelijk voor de rotatie en lateroflexie van de wervelkolom Verder zorgt hij samen met de rechte buikspier voor flexie van de wervelkolom en voor het toenemen van de druk in de longen, om uit te ademen Hij ligt naast de rechte buikspier en onder de buitenste schuine buikspier Van voren bekeken maken de binnenste schuine buikspieren een ^ vorm De spier ontspringt aan de fascia thoracolumbaris, het ventrale <DATUM> van de linea intermedia van de crista iliaca en aan de laterale <DATUM> van het ligamentum inguinale om vervolgens met de craniale vezels aan te hechten aan de onderrand van rib <DATUM> De mediale vezels hechten aan linea alba (splitsen en vormen de ventrale rectusschede oppervlakkig blad en dorsale rectusschede diep blad) De caudale vezels hechten aan de falx inguinalis (pees die vastzit op de musculus rectus abdominis en het os pubis) Ze verloopt onder de musculus obliquus abdominis externus, waaiervormig naar craniaal-, mediaal-en caudaalwaarts Deze spier heeft verscheidene functies, nl ; Bij een gefixeerd bekken een unilaterale contractie latero- en anteflexie van de romp; een bilaterale contractie ribben omlaag trekken en anteflexie van de romp Bij een gefixeerde thorax een unilaterale contractie bekken ipsilateraal opheffen; een bilaterale contractie buikpers bevorderen Fecaal-orale besmetting Een fecaal-orale besmetting, ook fecaal-orale overdracht of fecaal-orale transmissie genoemd, is een besmetting door inname van ontlasting (feces) via de mond Fecaal-oraal wordt ook wel gespeld als faecaal-oraal, feco-oraal of faeco-oraal Fecaal-orale besmetting is een belangrijke besmettingsweg voor infectieziekten, met name van het maag-darmkanaal Besmetting kan direct plaatsvinden door contact van de mond met ontlasting, bijvoorbeeld door ontlasting op de handen na toiletbezoek of bij (oro-anale) seks.
| 538 |
www
|
onder de buitenste schuine buikspier Van voren bekeken maken de binnenste schuine buikspieren een ^ vorm De spier ontspringt aan de fascia thoracolumbaris, het ventrale <DATUM> van de linea intermedia van de crista iliaca en aan de laterale <DATUM> van het ligamentum inguinale om vervolgens met de craniale vezels aan te hechten aan de onderrand van rib <DATUM> De mediale vezels hechten aan linea alba (splitsen en vormen de ventrale rectusschede oppervlakkig blad en dorsale rectusschede diep blad) De caudale vezels hechten aan de falx inguinalis (pees die vastzit op de musculus rectus abdominis en het os pubis) Ze verloopt onder de musculus obliquus abdominis externus, waaiervormig naar craniaal-, mediaal-en caudaalwaarts Deze spier heeft verscheidene functies, nl ; Bij een gefixeerd bekken een unilaterale contractie latero- en anteflexie van de romp; een bilaterale contractie ribben omlaag trekken en anteflexie van de romp Bij een gefixeerde thorax een unilaterale contractie bekken ipsilateraal opheffen; een bilaterale contractie buikpers bevorderen Fecaal-orale besmetting Een fecaal-orale besmetting, ook fecaal-orale overdracht of fecaal-orale transmissie genoemd, is een besmetting door inname van ontlasting (feces) via de mond Fecaal-oraal wordt ook wel gespeld als faecaal-oraal, feco-oraal of faeco-oraal Fecaal-orale besmetting is een belangrijke besmettingsweg voor infectieziekten, met name van het maag-darmkanaal Besmetting kan direct plaatsvinden door contact van de mond met ontlasting, bijvoorbeeld door ontlasting op de handen na toiletbezoek of bij (oro-anale) seks Ziekten die op deze wijze kunnen worden overgedragen zijn bijvoorbeeld hepatitis A, cholera, buiktyfus, paratyfus, polio, rotavirus, norovirus, aarsmaden, amoebiasis en giardiasis Lijst van hofjes in <LOCATIE> Dit is een lijst van hofjes in <LOCATIE> Een hofje is veelal een binnenplaats of binnentuin met daar omheen gelegen een aantal meest kleine woningen Oorspronkelijk waren de oudste hofjes bedoeld voor zieken, ouderen of pelgrims Soms waren het hofjes voor begijnen De latere hofjes waren enkel nog voor bejaarden en weduwen De lijst vermeldt alleen hofjes die fysiek nog bestaan Bosentan Bosentan is een endothelinereceptorantagonist, een vaatverwijdend geneesmiddel, dat op de markt wordt gebracht in de Europese Unie, de V S en andere landen door Actelion Pharmaceuticals onder de merknaam "Tracleer"® Bosentan remt de werking van endotheline door de beide receptoren waar endotheline aan kan binden te blokkeren Endotheline is een stof in het lichaam die de bloedvaten vernauwt Bij ziekten als onder andere pulmonale arteriële hypertensie (PAH) wordt een overmatige hoeveelheid endotheline geproduceerd Bosentan kan door de bloedvatvernauwende werking van endotheline tegen te gaan de bloeddoorstroming verbeteren Bosentan wordt voorgeschreven voor de behandeling van pulmonale arteriële hypertensie (PAH) In de EU is Tracleer ook goedgekeurd voor het verminderen van het aantal nieuwe digitale ulcera bij patiënten met systemische sclerose en aanhoudende digitale ulcera Op <DATUM> oordeelde de Hoge Raad dat bij toepassing van het middel bij een meisje onder de <LEEFTIJD> jaar de verzekeraar toch moest betalen.
| 535 |
www
|
bijvoorbeeld hepatitis A, cholera, buiktyfus, paratyfus, polio, rotavirus, norovirus, aarsmaden, amoebiasis en giardiasis Lijst van hofjes in <LOCATIE> Dit is een lijst van hofjes in <LOCATIE> Een hofje is veelal een binnenplaats of binnentuin met daar omheen gelegen een aantal meest kleine woningen Oorspronkelijk waren de oudste hofjes bedoeld voor zieken, ouderen of pelgrims Soms waren het hofjes voor begijnen De latere hofjes waren enkel nog voor bejaarden en weduwen De lijst vermeldt alleen hofjes die fysiek nog bestaan Bosentan Bosentan is een endothelinereceptorantagonist, een vaatverwijdend geneesmiddel, dat op de markt wordt gebracht in de Europese Unie, de V S en andere landen door Actelion Pharmaceuticals onder de merknaam "Tracleer"® Bosentan remt de werking van endotheline door de beide receptoren waar endotheline aan kan binden te blokkeren Endotheline is een stof in het lichaam die de bloedvaten vernauwt Bij ziekten als onder andere pulmonale arteriële hypertensie (PAH) wordt een overmatige hoeveelheid endotheline geproduceerd Bosentan kan door de bloedvatvernauwende werking van endotheline tegen te gaan de bloeddoorstroming verbeteren Bosentan wordt voorgeschreven voor de behandeling van pulmonale arteriële hypertensie (PAH) In de EU is Tracleer ook goedgekeurd voor het verminderen van het aantal nieuwe digitale ulcera bij patiënten met systemische sclerose en aanhoudende digitale ulcera Op <DATUM> oordeelde de Hoge Raad dat bij toepassing van het middel bij een meisje onder de <LEEFTIJD> jaar de verzekeraar toch moest betalen De Hoge Raad wees de vergoeding toe omdat niet vaststaat dat het geneesmiddel onder de <LEEFTIJD> jaar niet zal werken Er is alleen nog te weinig onderzoek gedaan Arcus lipoides Een arcus lipoides is een witte ring van vetcellen in het hoornvlies van het oog, aan de buitenkant van de iris De aanwezigheid van een arcus lipoides kan wijzen op een te hoog cholesterolgehalte, maar bij de meeste mensen is dit niet het geval De arcus lipoides komt vaak voor bij oudere mensen aan beide ogen, dan arcus senilis genoemd Dan heeft het geen pathologische betekenis Arcus lipoides onder de leeftijd van <LEEFTIJD> jaar geeft een # maal hogere kans op het hebben van familiaire hypercholesterolemie, een erfelijke aandoening met een te hoog cholesterolgehalte Niercelkanker Niercelkanker, ook grawitztumor of "hypernefroom" genoemd, ("niercelcarcinoom" is de door de WHO geprefereerde term) is de meest voorkomende vorm van kanker in de nier ##% van de gevallen van alle soorten nierkanker Ze ontstaat in de proximale niertubulus Behandeling geschiedt gewoonlijk door totale of gedeeltelijke verwijdering van de nier ("nefrectomie"), hetgeen nog steeds het belangrijkste deel is van de behandeling Als de tumor beperkt is tot het functionele deel van de nier (parenchym) is de vijfjaarsoverleving ##-##% Dit percentage daalt aanzienlijk als er uitzaaiingen zijn ontstaan De tumor is resistent tegen bestraling en chemotherapie; sommige vormen van niercelkanker reageren op immunotherapie Gerichte 'tumortherapie' (behandeling van het gezwel) met medicijnen als sunitinib, pazopanib, temsirolimus, bevacizumab, interferon-alfa en mogelijk sorafenib biedt uitstel van de voortwoekering van de tumor.
| 553 |
www
|
het geneesmiddel onder de <LEEFTIJD> jaar niet zal werken Er is alleen nog te weinig onderzoek gedaan Arcus lipoides Een arcus lipoides is een witte ring van vetcellen in het hoornvlies van het oog, aan de buitenkant van de iris De aanwezigheid van een arcus lipoides kan wijzen op een te hoog cholesterolgehalte, maar bij de meeste mensen is dit niet het geval De arcus lipoides komt vaak voor bij oudere mensen aan beide ogen, dan arcus senilis genoemd Dan heeft het geen pathologische betekenis Arcus lipoides onder de leeftijd van <LEEFTIJD> jaar geeft een # maal hogere kans op het hebben van familiaire hypercholesterolemie, een erfelijke aandoening met een te hoog cholesterolgehalte Niercelkanker Niercelkanker, ook grawitztumor of "hypernefroom" genoemd, ("niercelcarcinoom" is de door de WHO geprefereerde term) is de meest voorkomende vorm van kanker in de nier ##% van de gevallen van alle soorten nierkanker Ze ontstaat in de proximale niertubulus Behandeling geschiedt gewoonlijk door totale of gedeeltelijke verwijdering van de nier ("nefrectomie"), hetgeen nog steeds het belangrijkste deel is van de behandeling Als de tumor beperkt is tot het functionele deel van de nier (parenchym) is de vijfjaarsoverleving ##-##% Dit percentage daalt aanzienlijk als er uitzaaiingen zijn ontstaan De tumor is resistent tegen bestraling en chemotherapie; sommige vormen van niercelkanker reageren op immunotherapie Gerichte 'tumortherapie' (behandeling van het gezwel) met medicijnen als sunitinib, pazopanib, temsirolimus, bevacizumab, interferon-alfa en mogelijk sorafenib biedt uitstel van de voortwoekering van de tumor De belangrijkste "drie symptomen" (de klassieke "trias") voor niercelkanker zijn bloed in de urine (hematurie), pijn in de flank, en een voelbare massa (klomp) in de buik Men spreekt ook wel van de "te-laattriade", omdat bij vaststelling van deze drie symptomen de ziekte vaak al te ver is gevorderd om er nog van te kunnen genezen Daarbij is deze trias wel 'zeer "suggestief"' (een duidelijke indicatie) voor niercelkanker, maar komt deze maar in ##% van de gevallen ook daadwerkelijk voor De meeste niertumoren worden tegenwoordig bij toeval gevonden tijdens het maken van afbeeldingen om andere medische redenen Symptomen Recent genetisch onderzoek heeft geleid tot een nieuwe indeling van de verschillende soorten niercelkanker Deze nieuwe indeling is als volgt Andere genen geassocieerd met (die een rol spelen bij) deze tumor zijn onder andere TRC#, OGG#, HNF#A, HNF#B, TFE#, RCCP# en RCC## De diagnose niercelkanker wordt jaarlijks over de hele wereld ongeveer #<DATUM> keer gesteld, iets minder dan #% van het totale aantal gevallen van kanker De incidentie is het hoogst in Noord-Amerika, het laagst in Afrika en Azië De incidentie stijgt gestaag in de Verenigde Staten waren er #<DATUM> nieuwe gevallen en <DATUM> overlijdensgevallen als gevolg van niercelkanker in ### Niercelkanker komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen in een verhouding van #,<DATUM> deze verhouding (dit verschil) vertoont de afgelopen tien jaar overigens een dalende lijn.
| 576 |
www
|
belangrijkste "drie symptomen" (de klassieke "trias") voor niercelkanker zijn bloed in de urine (hematurie), pijn in de flank, en een voelbare massa (klomp) in de buik Men spreekt ook wel van de "te-laattriade", omdat bij vaststelling van deze drie symptomen de ziekte vaak al te ver is gevorderd om er nog van te kunnen genezen Daarbij is deze trias wel 'zeer "suggestief"' (een duidelijke indicatie) voor niercelkanker, maar komt deze maar in ##% van de gevallen ook daadwerkelijk voor De meeste niertumoren worden tegenwoordig bij toeval gevonden tijdens het maken van afbeeldingen om andere medische redenen Symptomen Recent genetisch onderzoek heeft geleid tot een nieuwe indeling van de verschillende soorten niercelkanker Deze nieuwe indeling is als volgt Andere genen geassocieerd met (die een rol spelen bij) deze tumor zijn onder andere TRC#, OGG#, HNF#A, HNF#B, TFE#, RCCP# en RCC## De diagnose niercelkanker wordt jaarlijks over de hele wereld ongeveer #<DATUM> keer gesteld, iets minder dan #% van het totale aantal gevallen van kanker De incidentie is het hoogst in Noord-Amerika, het laagst in Afrika en Azië De incidentie stijgt gestaag in de Verenigde Staten waren er #<DATUM> nieuwe gevallen en <DATUM> overlijdensgevallen als gevolg van niercelkanker in ### Niercelkanker komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen in een verhouding van #,<DATUM> deze verhouding (dit verschil) vertoont de afgelopen tien jaar overigens een dalende lijn De oorzaak hiervan is niet duidelijk In Europa is de incidentie (het zich voordoen) van niercelkanker tusen ### en ### verdubbeld tot #<DATUM> per jaar in de Europese Unie; dat is bijna #% van het totale aantal maligniteiten (kwaadaardige gezwellen) In het Verenigd Koninkrijk staat de tumor met <DATUM> gevallen per jaar op de achtste plaats wat betreft kanker bij mannen Bij vrouwen werd de diagnose 'niercelkanker' <DATUM> keer gesteld, een man vrouwverhouding van #,<DATUM> Bij vrouwen staat de tumor op plaats ## Bij mannen is de incidentie gestegen van #,# naar ##,# per ### ### (meer dan ##% toename), bij vrouwen was de stijging van #,# naar #,# per ### ### (meer dan verdubbeld) De grootste stijging was in deze periode bij ouderen meer dan een verdubbeling bij mannen van <LEEFTIJD> jaar en ouder en bij vrouwen van ##+ In ### overleden <DATUM> aan GT <DATUM> mannen en <DATUM-##> vrouwen Meer dan ##% van de mensen in het Verenigd Koninkrijk bij wie deze ziekte werd gevonden, overlijdt hieraan De sterkste risicofactoren zijn het roken van sigaretten en obesitas Andere zijn hypertensie (hoge bloeddruk) en een "positieve familie-anamnese" (reeds aanwezige ziektegeschiedenis binnen de familie) voor de ziekte Dialysepatiënten met verworven cystenieren hebben een ## keer grotere kans op niercelkanker dan de gezonde populatie Blootstelling aan asbest, polycyclische aromatische koolwaterstoffen of dieselolie is niet overtuigend bewezen een risicofactor te zijn Ook patiënten die reeds lijden aan bepaalde erfelijke ziekten, zoals.
| 627 |
www
|
zich voordoen) van niercelkanker tusen ### en ### verdubbeld tot #<DATUM> per jaar in de Europese Unie; dat is bijna #% van het totale aantal maligniteiten (kwaadaardige gezwellen) In het Verenigd Koninkrijk staat de tumor met <DATUM> gevallen per jaar op de achtste plaats wat betreft kanker bij mannen Bij vrouwen werd de diagnose 'niercelkanker' <DATUM> keer gesteld, een man vrouwverhouding van #,<DATUM> Bij vrouwen staat de tumor op plaats ## Bij mannen is de incidentie gestegen van #,# naar ##,# per ### ### (meer dan ##% toename), bij vrouwen was de stijging van #,# naar #,# per ### ### (meer dan verdubbeld) De grootste stijging was in deze periode bij ouderen meer dan een verdubbeling bij mannen van <LEEFTIJD> jaar en ouder en bij vrouwen van ##+ In ### overleden <DATUM> aan GT <DATUM> mannen en <DATUM> vrouwen Meer dan ##% van de mensen in het Verenigd Koninkrijk bij wie deze ziekte werd gevonden, overlijdt hieraan De sterkste risicofactoren zijn het roken van sigaretten en obesitas Andere zijn hypertensie (hoge bloeddruk) en een "positieve familie-anamnese" (reeds aanwezige ziektegeschiedenis binnen de familie) voor de ziekte Dialysepatiënten met verworven cystenieren hebben een ## keer grotere kans op niercelkanker dan de gezonde populatie Blootstelling aan asbest, polycyclische aromatische koolwaterstoffen of dieselolie is niet overtuigend bewezen een risicofactor te zijn Ook patiënten die reeds lijden aan bepaalde erfelijke ziekten, zoals Macroscopisch onderzoek (onderzoek met het blote oog) toont een gelige, multilobulaire (meerlobbige) tumor in de nierschors met vaak zones met necrose (afgestorven weefsel), bloeding en verlittekening Bij licht-microscopisch onderzoek is te zien dat de tumorcellen samenklonteren tot strengen, papillen, buisstructuren of nestjes De individuele cellen zijn atypisch (afwijkend van de normale structuur van de niercel), polygonaal (veelhoekig) en groot Omdat de cellen glycogeen en lipiden opslaan in het cytoplasma zien ze er helder (<PERSOON> "clear"), vetbeladen uit; de celkern blijft centraal in de cel, de celmembraan is duidelijk zichtbaar Sommige cellen zien er kleiner uit met eosinofiel cytoplasma en lijken op normale tubuluscellen Het stroma, het omringende steunweefsel van het gezwel, is verminderd, maar wel gevacuoliseerd (met vacuolen) De tumor drukt op het omringende parenchym van de nier en vormt een pseudokapsel Doordat de tumor vaak vasoactieve stoffen (zoals renine) produceert, kan er hypertensie (hoge bloeddruk) ontstaan; productie door het gezwel van erytropoëtine geeft poly-cythemie (vermeerdering van rode bloedcellen) Het karakteristieke beeld van niercelkanker is een solide laesie (breuk) in de nier die zorgt voor een verstoring van de normale niercontour Vaak heeft de tumor een onregelmatige of lobbige rand ##% Van dit soort laesies blijkt niercelkanker ##% van de tumoren heeft verkalkingen, sommige bevatten vet (waarschijnlijk door invasie (doordringen) van de tumor in het perirenale (om de nieren gelegen) vetweefsel Afbeeldingen met Computertomografie of MRI met contrast tonen aankleuring aan, waarmee de verdenking op niercelkanker, zich onderscheidend van het normale parenchym, wordt vergroot.
| 622 |
www
|
toont een gelige, multilobulaire (meerlobbige) tumor in de nierschors met vaak zones met necrose (afgestorven weefsel), bloeding en verlittekening Bij licht-microscopisch onderzoek is te zien dat de tumorcellen samenklonteren tot strengen, papillen, buisstructuren of nestjes De individuele cellen zijn atypisch (afwijkend van de normale structuur van de niercel), polygonaal (veelhoekig) en groot Omdat de cellen glycogeen en lipiden opslaan in het cytoplasma zien ze er helder (<PERSOON> "clear"), vetbeladen uit; de celkern blijft centraal in de cel, de celmembraan is duidelijk zichtbaar Sommige cellen zien er kleiner uit met eosinofiel cytoplasma en lijken op normale tubuluscellen Het stroma, het omringende steunweefsel van het gezwel, is verminderd, maar wel gevacuoliseerd (met vacuolen) De tumor drukt op het omringende parenchym van de nier en vormt een pseudokapsel Doordat de tumor vaak vasoactieve stoffen (zoals renine) produceert, kan er hypertensie (hoge bloeddruk) ontstaan; productie door het gezwel van erytropoëtine geeft poly-cythemie (vermeerdering van rode bloedcellen) Het karakteristieke beeld van niercelkanker is een solide laesie (breuk) in de nier die zorgt voor een verstoring van de normale niercontour Vaak heeft de tumor een onregelmatige of lobbige rand ##% Van dit soort laesies blijkt niercelkanker ##% van de tumoren heeft verkalkingen, sommige bevatten vet (waarschijnlijk door invasie (doordringen) van de tumor in het perirenale (om de nieren gelegen) vetweefsel Afbeeldingen met Computertomografie of MRI met contrast tonen aankleuring aan, waarmee de verdenking op niercelkanker, zich onderscheidend van het normale parenchym, wordt vergroot Het is niet mogelijk op een betrouwbare manier onderscheid te maken tussen niercelkanker en oncocytoom (een goedaardig gezwel) op grond van afbeeldingstechnieken of percutane biopsie (weefselpunctie door de huid heen) Niercelkanker kan cysteus van aard zijn, d w z dat er sprake is van pathologische (abnormale) holte-vorming Omdat er behalve kanker ook andere vormen zijn van cysteuze nierziekte enkelvoudige niercyste; hemorragische (met bloeduitstortingen) niercyste; multi-loculair (met veel holten) cysteus nefroom; poly-cysteuze nierziekte; is het voor de radioloog moeilijk op grond van fotoâs of scans het onderscheid te maken tussen een goed- en een kwaadaardige aandoening Er is een classificatiesysteem ontworpen voor cysteuze nierziekten dat uitgaat van specifieke kenmerken op de beelden om dit onderscheid te maken Ten tijde van de diagnose is ##% van de tumoren ingegroeid (doorgedrongen) in de vena renalis en <DATUM> in de onderste holle ader Om de juiste diagnose te kunnen stellen kan er door de radioloog een percutane biopsie onder CT- of echogeleide worden uitgevoerd Doordat er echter een grote kans is op een fout-negatief resultaat, en op complicaties bij de patiënt, wordt dit zelden gedaan om uitsluitsel te krijgen nadat een typisch beeld voor niercelkanker op de afbeeldingen eenmaal is vastgesteld Als de tumor zich alleen nog in de nier bevindt (##% van de gevallen) kan er in ##% van de gevallen volledige genezing worden bereikt door te opereren Als er verspreiding is, gewoonlijk via de lymfeklieren of de nierader is "adjuvante therapie" (aanvullende behandeling) nodig, vaak ook door operatief verwijderen van de uitgezaaide tumoren.
| 593 |
www
|
een betrouwbare manier onderscheid te maken tussen niercelkanker en oncocytoom (een goedaardig gezwel) op grond van afbeeldingstechnieken of percutane biopsie (weefselpunctie door de huid heen) Niercelkanker kan cysteus van aard zijn, d w z dat er sprake is van pathologische (abnormale) holte-vorming Omdat er behalve kanker ook andere vormen zijn van cysteuze nierziekte enkelvoudige niercyste; hemorragische (met bloeduitstortingen) niercyste; multi-loculair (met veel holten) cysteus nefroom; poly-cysteuze nierziekte; is het voor de radioloog moeilijk op grond van fotoâs of scans het onderscheid te maken tussen een goed- en een kwaadaardige aandoening Er is een classificatiesysteem ontworpen voor cysteuze nierziekten dat uitgaat van specifieke kenmerken op de beelden om dit onderscheid te maken Ten tijde van de diagnose is ##% van de tumoren ingegroeid (doorgedrongen) in de vena renalis en <DATUM> in de onderste holle ader Om de juiste diagnose te kunnen stellen kan er door de radioloog een percutane biopsie onder CT- of echogeleide worden uitgevoerd Doordat er echter een grote kans is op een fout-negatief resultaat, en op complicaties bij de patiënt, wordt dit zelden gedaan om uitsluitsel te krijgen nadat een typisch beeld voor niercelkanker op de afbeeldingen eenmaal is vastgesteld Als de tumor zich alleen nog in de nier bevindt (##% van de gevallen) kan er in ##% van de gevallen volledige genezing worden bereikt door te opereren Als er verspreiding is, gewoonlijk via de lymfeklieren of de nierader is "adjuvante therapie" (aanvullende behandeling) nodig, vaak ook door operatief verwijderen van de uitgezaaide tumoren Kleinere tumoren ((# cm) worden in toenemende mate behandeld door "partiële nefrectomie" (gedeeltelijke verwijdering van de nier) Meestal vertonen deze tumoren een zeer onschuldig gedrag met een uitstekende prognose Centra van betekenis voeren eerst naaldbiopsie uit voordat men overgaat tot operatie De kleinere tumoren worden, zeker bij ouderen, mensen 'met co-morbiditeit' (met meerdere aandoeningen) en mensen in slechte conditie, ongemoeid gelaten, maar wel nauwkeurig en regelmatig afgebeeld <PERSOON> vanaf een grootte van #â# cm neemt de kans op uitzaaien toe tot ongeveer #% Operatieve verwijdering van de gehele of een gedeelte van de nier wordt aanbevolen Hierbij worden zo nodig de bijnier, de retro-peritoneale lymfeklieren en eventueel omringende weefsels verwijderd als deze door de tumor zijn aangedaan In gevallen waarbij de tumor is doorgegroeid tot in de nierader, de onderste holle ader of zelfs de rechterhartboezem wordt ook dit deel van de tumor verwijderd Zelfs in het geval van uitzaaiingen zijn er aanwijzingen dat het verwijderen van de nier (âcytoreductieve nefrectomieâ) de termijn van overleven kan vergroten Dit geldt overigens ook voor het verwijderen van een enkele metastase Vóór de operatie wordt de nier vaak geëmboliseerd (afgesloten) om bloedverlies tijdens de operatie te verminderen (zie afbeelding) Steeds meer wordt de operatie laparoscopisch uitgevoerd Deze techniek is minder belastend voor de patiënt en heeft de dezelfde ziektevrije overleving als de âopenâ techniek Percutane, beeldgeleide behandelingen worden meestal uitgevoerd door de radioloog, gewoonlijk bij patiënten die een normale operatie niet aankunnen.
| 583 |
www
|
Kleinere tumoren ((# cm) worden in toenemende mate behandeld door "partiële nefrectomie" (gedeeltelijke verwijdering van de nier) Meestal vertonen deze tumoren een zeer onschuldig gedrag met een uitstekende prognose Centra van betekenis voeren eerst naaldbiopsie uit voordat men overgaat tot operatie De kleinere tumoren worden, zeker bij ouderen, mensen 'met co-morbiditeit' (met meerdere aandoeningen) en mensen in slechte conditie, ongemoeid gelaten, maar wel nauwkeurig en regelmatig afgebeeld <PERSOON> vanaf een grootte van #â# cm neemt de kans op uitzaaien toe tot ongeveer #% Operatieve verwijdering van de gehele of een gedeelte van de nier wordt aanbevolen Hierbij worden zo nodig de bijnier, de retro-peritoneale lymfeklieren en eventueel omringende weefsels verwijderd als deze door de tumor zijn aangedaan In gevallen waarbij de tumor is doorgegroeid tot in de nierader, de onderste holle ader of zelfs de rechterhartboezem wordt ook dit deel van de tumor verwijderd Zelfs in het geval van uitzaaiingen zijn er aanwijzingen dat het verwijderen van de nier (âcytoreductieve nefrectomieâ) de termijn van overleven kan vergroten Dit geldt overigens ook voor het verwijderen van een enkele metastase Vóór de operatie wordt de nier vaak geëmboliseerd (afgesloten) om bloedverlies tijdens de operatie te verminderen (zie afbeelding) Steeds meer wordt de operatie laparoscopisch uitgevoerd Deze techniek is minder belastend voor de patiënt en heeft de dezelfde ziektevrije overleving als de âopenâ techniek Percutane, beeldgeleide behandelingen worden meestal uitgevoerd door de radioloog, gewoonlijk bij patiënten die een normale operatie niet aankunnen De tumor wordt dan vernietigd door hitte (radiofrequente ablatie) of koude (cryotherapie zie verder) Het nadeel van deze behandeling is dat er geen pathologisch onderzoek gedaan kan worden om te zien of de tumor radicaal (geheel) verwijderd is Om dit te kunnen vaststellen is het nodig dat de patiënt langdurig gevolgd wordt Niercelkanker "lokt een immuunrespons uit, die er in sommige gevallen voor zorgt dat er een dramatische spontane remissie (afname van het gezwel) optreedt" Daarom zijn er immuun-modulerende behandelingen ontwikkeld, zoals kankervaccins en interleukine-# (IL-#) om deze immuunreactie kunstmatig op te wekken (kankerimmunotherapie) IL-# heeft âduurzame remissiesâ gebracht bij een klein aantal patiënten maar tegen behoorlijke toxiciteit (giftige bijwerking) Een andere strategie is om de functie van het VHL-gen te herstellen om daarmee de eiwitten te vernietigen die verantwoordelijk zijn voor de vorming van niet-wenselijke bloedvaten (als die in de tumor) Bevacizumab (Avastin), een antistof tegen VEGF, remt de progressie van de tumor, maar fase-#-studies zijn nog niet voltooid Sunitinib (Sutent), Sorafenib (Nexavar) en temsirolimus (Torisel) uit de groep tyrosinekinaseremmers (TKI's); ze zijn goedgekeurd door de FDA in de Verenigde Staten, maar zijn ook in <LOCATIE> in de handel Sorafenib was in ### de eerste van de groep tyrosinekinaseremmers, geregistreerd door de FDA voor de behandeling van gevorderde niercelkanker, een maand later gevolgd door sunitinib Beide middelen werken als RTK-remmer, alleen sunitinib werkt op meerdere plaatsen tegelijk om bloedvatvorming en tumorgroei tegen te gaan Door dit laatste effect zou Sunitinib krachtiger werken dan Sorafenib.
| 598 |
www
|
wordt dan vernietigd door hitte (radiofrequente ablatie) of koude (cryotherapie zie verder) Het nadeel van deze behandeling is dat er geen pathologisch onderzoek gedaan kan worden om te zien of de tumor radicaal (geheel) verwijderd is Om dit te kunnen vaststellen is het nodig dat de patiënt langdurig gevolgd wordt Niercelkanker "lokt een immuunrespons uit, die er in sommige gevallen voor zorgt dat er een dramatische spontane remissie (afname van het gezwel) optreedt" Daarom zijn er immuun-modulerende behandelingen ontwikkeld, zoals kankervaccins en interleukine-# (IL-#) om deze immuunreactie kunstmatig op te wekken (kankerimmunotherapie) IL-# heeft âduurzame remissiesâ gebracht bij een klein aantal patiënten maar tegen behoorlijke toxiciteit (giftige bijwerking) Een andere strategie is om de functie van het VHL-gen te herstellen om daarmee de eiwitten te vernietigen die verantwoordelijk zijn voor de vorming van niet-wenselijke bloedvaten (als die in de tumor) Bevacizumab (Avastin), een antistof tegen VEGF, remt de progressie van de tumor, maar fase-#-studies zijn nog niet voltooid Sunitinib (Sutent), Sorafenib (Nexavar) en temsirolimus (Torisel) uit de groep tyrosinekinaseremmers (TKI's); ze zijn goedgekeurd door de FDA in de Verenigde Staten, maar zijn ook in <LOCATIE> in de handel Sorafenib was in ### de eerste van de groep tyrosinekinaseremmers, geregistreerd door de FDA voor de behandeling van gevorderde niercelkanker, een maand later gevolgd door sunitinib Beide middelen werken als RTK-remmer, alleen sunitinib werkt op meerdere plaatsen tegelijk om bloedvatvorming en tumorgroei tegen te gaan Door dit laatste effect zou Sunitinib krachtiger werken dan Sorafenib Recent werd in het "New England Journal of Medicine" een onderzoek gepubliceerd, een fase-#-studie, waarin een RTKI vergeleken werd met cytokine Sunitinib was hierin superieur aan interferon-α De ziektevrije interval (eerste eindpunt) was meer dan verdubbeld Het voordeel van Sunitinib was significant in alle patiëntengroepen, ook bij degenen met een slechte prognose bij het begin van het onderzoek ##% Van de behandelden met Sunitinib had significante afname van de tumorgrootte tegen slechts #% in de interferon-α-groep Hoewel de cijfers over de overall overleving nog niet bekend zijn, zijn er duidelijk aanwijzingen voor een verlengde overlevingstijd met sunitinib Daarbij gaven de patiënten een betere kwaliteit van leven aan tijdens de behandeling dan degenen die interferon-α kregen Temsirolimus (CCI-###), een remmer van het mTOR kinase ("mammalian target of rapamycin") heeft laten zien dat het op drie of meer prognostische factoren beter werkt dan interferon-α bij patiënten die voordien niet behandeld konden worden Deze resultaten van deze fase-#-studie werden in ### gepresenteerd op het jaarlijkse congres van de American Society of Clinical Oncology ((WEBLINK)) In maart ### kwam everolimus in de V S op de markt onder de naam Afinitor (fabrikant Novartis AG) een orale mTOR-remmer die gebruikt kan worden als men niet goed (meer) reageert op Sunitinib of Sorafenib De meest gebruikelijke cytostatica zijn onwerkzaam bij niercelkanker en worden dan ook niet aanbevolen voor gebruik Voor de tyrosinekinaseremmers zie boven.
| 594 |
www
|
Recent werd in het "New England Journal of Medicine" een onderzoek gepubliceerd, een fase-#-studie, waarin een RTKI vergeleken werd met cytokine Sunitinib was hierin superieur aan interferon-α De ziektevrije interval (eerste eindpunt) was meer dan verdubbeld Het voordeel van Sunitinib was significant in alle patiëntengroepen, ook bij degenen met een slechte prognose bij het begin van het onderzoek ##% Van de behandelden met Sunitinib had significante afname van de tumorgrootte tegen slechts #% in de interferon-α-groep Hoewel de cijfers over de overall overleving nog niet bekend zijn, zijn er duidelijk aanwijzingen voor een verlengde overlevingstijd met sunitinib Daarbij gaven de patiënten een betere kwaliteit van leven aan tijdens de behandeling dan degenen die interferon-α kregen Temsirolimus (CCI-###), een remmer van het mTOR kinase ("mammalian target of rapamycin") heeft laten zien dat het op drie of meer prognostische factoren beter werkt dan interferon-α bij patiënten die voordien niet behandeld konden worden Deze resultaten van deze fase-#-studie werden in ### gepresenteerd op het jaarlijkse congres van de American Society of Clinical Oncology ((WEBLINK)) In maart ### kwam everolimus in de V S op de markt onder de naam Afinitor (fabrikant Novartis AG) een orale mTOR-remmer die gebruikt kan worden als men niet goed (meer) reageert op Sunitinib of Sorafenib De meest gebruikelijke cytostatica zijn onwerkzaam bij niercelkanker en worden dan ook niet aanbevolen voor gebruik Voor de tyrosinekinaseremmers zie boven Problemen als immunosuppressie door de tumor en het ontbreken aan geïdentificeerde tumorantigenen moeten eerst worden opgelost voordat deze behandeling op grote schaal kan worden toegepast bij niercelkanker Dit houdt in het door middel van bevriezen vernietigen van de tumor, dus zonder operatie Deze techniek kan ##% van de tumor in één behandeling verwijderen en wordt goed verdragen, ook door patiënten in slechtere conditie Het resultaat van behandeling hangt af van de grootte van de tumor; of deze beperkt is tot de nier of niet; en van de aan- of afwezigheid van uitzaaiingen De Fuhrmanindeling geeft de agressiviteit van de tumor en kan enige aanwijzing geven voor de overlevingskans De mate van accuraatheid van deze indeling is nog niet duidelijk De 'vijfjaarsoverleving' in het geval van tumoren kleiner dan # centimeter is ##-##% Ook bij grotere tumoren die zich beperken tot de nier, dus zonder vaatingroei (angiogenese), is de vijfjarige overlevingskans met ##-##% nog relatief goed Is het gezwel vanuit de nier via angiogenese doorgedrongen tot in het omringende weefsel, dan daalt deze kans naar ongeveer ##% Bij lymfeklier-uitzaaiing is de overleving na vijf jaar slechts #-##% Bij metastasen 'op afstand' (elders in het lichaam) daalt de vijfjaarsoverleving verder tot onder de #% Terugkeer van de tumor na operatie geeft een erg matige prognose, vooral vanwege de slechte reactie op radio- en chemotherapie Immunotherapie geeft bemoedigende resultaten, hoewel complete remissie (verdwijning van de kanker) voorlopig nog maar in ##-##% van de gevallen wordt bereikt Nierkanker.
| 589 |
www
|
eerst worden opgelost voordat deze behandeling op grote schaal kan worden toegepast bij niercelkanker Dit houdt in het door middel van bevriezen vernietigen van de tumor, dus zonder operatie Deze techniek kan ##% van de tumor in één behandeling verwijderen en wordt goed verdragen, ook door patiënten in slechtere conditie Het resultaat van behandeling hangt af van de grootte van de tumor; of deze beperkt is tot de nier of niet; en van de aan- of afwezigheid van uitzaaiingen De Fuhrmanindeling geeft de agressiviteit van de tumor en kan enige aanwijzing geven voor de overlevingskans De mate van accuraatheid van deze indeling is nog niet duidelijk De 'vijfjaarsoverleving' in het geval van tumoren kleiner dan # centimeter is ##-##% Ook bij grotere tumoren die zich beperken tot de nier, dus zonder vaatingroei (angiogenese), is de vijfjarige overlevingskans met ##-##% nog relatief goed Is het gezwel vanuit de nier via angiogenese doorgedrongen tot in het omringende weefsel, dan daalt deze kans naar ongeveer ##% Bij lymfeklier-uitzaaiing is de overleving na vijf jaar slechts #-##% Bij metastasen 'op afstand' (elders in het lichaam) daalt de vijfjaarsoverleving verder tot onder de #% Terugkeer van de tumor na operatie geeft een erg matige prognose, vooral vanwege de slechte reactie op radio- en chemotherapie Immunotherapie geeft bemoedigende resultaten, hoewel complete remissie (verdwijning van de kanker) voorlopig nog maar in ##-##% van de gevallen wordt bereikt Nierkanker Vormen hiervan zijn <PERSOON> in Pommeren (Pruisen, nu Polen)), <DATUM> - Greifswald, <DATUM> was een <PERSOON> patholoog Tijdens zijn studie geneeskunde aan de Universiteit van Berlijn was hij assistent van patholoog <PERSOON> (###-###) Na zijn afstuderen bleef hij Virchow assisteren tot ### Hij was van ### tot ### hoogleraar aan de Universiteit van Greifswald en was er directeur van het Pathologisch Instituut Grawitz is bekend door zijn pionierswerk op het gebied van weefselculturen en zijn experimenten op het gebied van de bacteriologie Hij is de naamgever van de "grawitztumor", ook wel hypernefroom of, zoals tegenwoordig gebruikelijk, niercelkanker genoemd Hartworm Een hartworm ("Dirofilaria immitis") is een parasitaire rondworm uit de familie van de Onchocercidae en de orde Spirurida waarin een groot aantal op zoogdieren parasiterende rondwormen zijn ondergebracht Een zoogdier kan besmet worden met deze parasiet door een steek van steekmuggen De meest voorkomende dieren die besmet worden zijn hondachtigen, maar ook bij katachtigen en andere zoogdieren komt besmetting voor Nadat de mug de infectie over heeft gebracht, ondergaat de worm verschillende transformaties passend bij stadia in zijn leven Uiteindelijk komt de worm via de bloedbaan in het hart terecht, waar hij zijn volwassen leven in het rechterventrikel (kamer) van het hart van de gastheer doorbrengt Een volwassen hartworm kan in het uiterste geval wel ## centimeter lang worden De besmetting kan in principe overal plaatsvinden waar steekmuggen voorkomen.
| 570 |
www
|
(Bytów in Pommeren (Pruisen, nu Polen)), <DATUM> - Greifswald, <DATUM> was een <PERSOON> patholoog Tijdens zijn studie geneeskunde aan de Universiteit van Berlijn was hij assistent van patholoog <PERSOON> (###-###) Na zijn afstuderen bleef hij Virchow assisteren tot ### Hij was van ### tot ### hoogleraar aan de Universiteit van Greifswald en was er directeur van het Pathologisch Instituut Grawitz is bekend door zijn pionierswerk op het gebied van weefselculturen en zijn experimenten op het gebied van de bacteriologie Hij is de naamgever van de "grawitztumor", ook wel hypernefroom of, zoals tegenwoordig gebruikelijk, niercelkanker genoemd Hartworm Een hartworm ("Dirofilaria immitis") is een parasitaire rondworm uit de familie van de Onchocercidae en de orde Spirurida waarin een groot aantal op zoogdieren parasiterende rondwormen zijn ondergebracht Een zoogdier kan besmet worden met deze parasiet door een steek van steekmuggen De meest voorkomende dieren die besmet worden zijn hondachtigen, maar ook bij katachtigen en andere zoogdieren komt besmetting voor Nadat de mug de infectie over heeft gebracht, ondergaat de worm verschillende transformaties passend bij stadia in zijn leven Uiteindelijk komt de worm via de bloedbaan in het hart terecht, waar hij zijn volwassen leven in het rechterventrikel (kamer) van het hart van de gastheer doorbrengt Een volwassen hartworm kan in het uiterste geval wel ## centimeter lang worden De besmetting kan in principe overal plaatsvinden waar steekmuggen voorkomen Die moet namelijk minimaal twee weken aaneengesloten ##°C zijn; zodra de temperatuur onder de ##°C daalt, is ontwikkeling onmogelijk In Europa komt de hartworm dan ook hoofdzakelijk voor in Zuid-Europa Andere gebieden in de wereld zijn de Verenigde Staten (behalve Alaska), bepaalde delen van Canada, Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië, Australië, het Midden-<PERSOON> Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Dirofilaria, is afgeleid van het Latijnse dīrus ('angstig' of 'onheilspellend') en fīlum ('draad') Samen is dat dus 'onheilspellende draad' Het tweede deel, immitis, is afgeleid van het Latijnse im ('niet') en mitis ('mild') Samen is dat dus 'ernstig' Enantheem Enantheem is de benaming voor niet specifieke inwendige uitslag op de slijmvliezen van mond en of maag-darmkanaal Enantheem komt onder andere voor bij mazelen, hiv of een "Streptococcus pyogenes"-infectie De term enantheem komt van het Griekse "anthema" (bloem) evenals de tegenhanger exantheem voor uitslag op de huid Sigmoïdoscopie Een sigmoïdoscopie of sigmoïdscopie is een endoscopisch onderzoek van het sigmoïd, het laatste deel van de karteldarm Het is een onderzoek dat meestal plaatsvindt op de endoscopieafdeling van een ziekenhuis Het onderzoek wordt uitgevoerd door een mdl-arts, internist of verpleegkundig endoscopist De precieze voorbereiding van een sigmoïdoscopie kan per instelling verschillen, maar in de hoofdlijn komt het met elkaar overeen De dag voor het onderzoek dient de patiënt een laxeermiddel in te nemen De patiënt krijgt ook als advies mee die dag veel water te drinken, zodat de darmen goed gespoeld worden.
| 586 |
www
|
onder de ##°C daalt, is ontwikkeling onmogelijk In Europa komt de hartworm dan ook hoofdzakelijk voor in Zuid-Europa Andere gebieden in de wereld zijn de Verenigde Staten (behalve Alaska), bepaalde delen van Canada, Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië, Australië, het Midden<PERSOON> Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Dirofilaria, is afgeleid van het Latijnse dīrus ('angstig' of 'onheilspellend') en fīlum ('draad') Samen is dat dus 'onheilspellende draad' Het tweede deel, immitis, is afgeleid van het Latijnse im ('niet') en mitis ('mild') Samen is dat dus 'ernstig' Enantheem Enantheem is de benaming voor niet specifieke inwendige uitslag op de slijmvliezen van mond en of maag-darmkanaal Enantheem komt onder andere voor bij mazelen, hiv of een "Streptococcus pyogenes"-infectie De term enantheem komt van het Griekse "anthema" (bloem) evenals de tegenhanger exantheem voor uitslag op de huid Sigmoïdoscopie Een sigmoïdoscopie of sigmoïdscopie is een endoscopisch onderzoek van het sigmoïd, het laatste deel van de karteldarm Het is een onderzoek dat meestal plaatsvindt op de endoscopieafdeling van een ziekenhuis Het onderzoek wordt uitgevoerd door een mdl-arts, internist of verpleegkundig endoscopist De precieze voorbereiding van een sigmoïdoscopie kan per instelling verschillen, maar in de hoofdlijn komt het met elkaar overeen De dag voor het onderzoek dient de patiënt een laxeermiddel in te nemen De patiënt krijgt ook als advies mee die dag veel water te drinken, zodat de darmen goed gespoeld worden In de scopiekamer op de endoscopieafdeling waar het onderzoek plaatsvindt, dient de patiënt op de onderzoekstafel te gaan liggen Vervolgens brengt de arts de endoscoop via de anus het rectum in om zo naar het sigmoïd te kunnen Tijdens het onderzoek kan de arts eventueel kleine ingrepen verrichten zoals het verwijderen van poliepen Tijdens het onderzoek krijgt men geen slaapmiddelen toegediend wat bij een coloscopie, een soortgelijk onderzoek van de gehele dikke darm, wel het geval is Dit is omdat een sigmoïdoscopie amper pijn doet Tijdens het onderzoek kan het af en toe wel gevoelig zijn voor de patiënt bij het passeren van bochten in het sigmoïd Er is bij dit onderzoek geen nazorg nodig, omdat er geen slaapmiddelen en verdovingen toegediend worden Compartimentsyndroom Het compartimentsyndroom (soms ook "logesyndroom") is een verstoring van de bloedtoevoer door zwelling binnen een 'compartiment' in (meestal een ledemaat van) het lichaam, waardoor acute medische zorg noodzakelijk wordt Meestal wordt de zwelling veroorzaakt door een ontsteking Zo'n ontsteking kan komen door een beschadiging in het 'compartiment' (betreffende lichaamsdeel) of bijvoorbeeld een operatie De zwelling kan nergens heen omdat de compartimenten worden gescheiden door onrekbaar bindweefsel Als de bloedtoevoer niet wordt hersteld, kunnen beschadigingen door zuurstoftekort optreden, zoals uitval van zenuwen en verschrompeling en afsterven van spieren Doordat het bindweefsel dat tussen de verschillende compartimenten niet op kan rekken om de zwelling meer plaats te geven, kan een kleine bloeding in het compartiment of zwelling van de spieren in het compartiment de druk al sterk verhogen.
| 569 |
www
|
op de onderzoekstafel te gaan liggen Vervolgens brengt de arts de endoscoop via de anus het rectum in om zo naar het sigmoïd te kunnen Tijdens het onderzoek kan de arts eventueel kleine ingrepen verrichten zoals het verwijderen van poliepen Tijdens het onderzoek krijgt men geen slaapmiddelen toegediend wat bij een coloscopie, een soortgelijk onderzoek van de gehele dikke darm, wel het geval is Dit is omdat een sigmoïdoscopie amper pijn doet Tijdens het onderzoek kan het af en toe wel gevoelig zijn voor de patiënt bij het passeren van bochten in het sigmoïd Er is bij dit onderzoek geen nazorg nodig, omdat er geen slaapmiddelen en verdovingen toegediend worden Compartimentsyndroom Het compartimentsyndroom (soms ook "logesyndroom") is een verstoring van de bloedtoevoer door zwelling binnen een 'compartiment' in (meestal een ledemaat van) het lichaam, waardoor acute medische zorg noodzakelijk wordt Meestal wordt de zwelling veroorzaakt door een ontsteking Zo'n ontsteking kan komen door een beschadiging in het 'compartiment' (betreffende lichaamsdeel) of bijvoorbeeld een operatie De zwelling kan nergens heen omdat de compartimenten worden gescheiden door onrekbaar bindweefsel Als de bloedtoevoer niet wordt hersteld, kunnen beschadigingen door zuurstoftekort optreden, zoals uitval van zenuwen en verschrompeling en afsterven van spieren Doordat het bindweefsel dat tussen de verschillende compartimenten niet op kan rekken om de zwelling meer plaats te geven, kan een kleine bloeding in het compartiment of zwelling van de spieren in het compartiment de druk al sterk verhogen breuken van scheenbeen of onderarm; tijdens het herstellen van de bloedsomloop in arm of been na een periode van zuurstoftekort; bloedingen; ledematen die in het gips zitten; verbrijzelingsongelukken; brandwonden Elke verhoging van de druk binnen een compartiment (of een verlaging van het volume van een compartiment) kan leiden tot een compartimentsyndroom Als de druk stijgt, worden de haarvaten dichtgedrukt waardoor de bloedtoevoer in gevaar komt Door het zuurstoftekort dat zo ontstaat, komen er cytokines vrij die een ontsteking in gang zetten Deze cytokines zorgen direct en indirect voor het aantrekken van vocht, wat voor oedeem zorgt Door dit vocht stijgt de druk binnen het compartiment verder De afvoer van bloed en vocht uit het aangedane compartiment komt daardoor stil te liggen en de druk stijgt weer meer Ook grotere bloedvaten kunnen worden dichtgedrukt en er ontstaat meer zuurstoftekort De normale druk in een compartiment is ongeveer # mm Hg Als de druk stijgt tot ## mmHg of meer worden kleine bloedvaten dichtgedrukt en ontstaat zuurstoftekort in het compartiment Voor medische professionals is vooral de bloeddruk van belang Als de onderdruk minder dan ## mm Hg boven de druk in het compartiment ligt, is de situatie ernstiger Er zijn vijf P's die aanwijzing kunnen zijn van een compartimentsyndroom Sommige mensen onderscheiden nog een zesde P poikilothermie, oftewel kou De meest betrouwbare indicaties zijn de eerste twee P's de pijn en de tintelingen.
| 513 |
www
|
tijdens het herstellen van de bloedsomloop in arm of been na een periode van zuurstoftekort; bloedingen; ledematen die in het gips zitten; verbrijzelingsongelukken; brandwonden Elke verhoging van de druk binnen een compartiment (of een verlaging van het volume van een compartiment) kan leiden tot een compartimentsyndroom Als de druk stijgt, worden de haarvaten dichtgedrukt waardoor de bloedtoevoer in gevaar komt Door het zuurstoftekort dat zo ontstaat, komen er cytokines vrij die een ontsteking in gang zetten Deze cytokines zorgen direct en indirect voor het aantrekken van vocht, wat voor oedeem zorgt Door dit vocht stijgt de druk binnen het compartiment verder De afvoer van bloed en vocht uit het aangedane compartiment komt daardoor stil te liggen en de druk stijgt weer meer Ook grotere bloedvaten kunnen worden dichtgedrukt en er ontstaat meer zuurstoftekort De normale druk in een compartiment is ongeveer # mm Hg Als de druk stijgt tot ## mmHg of meer worden kleine bloedvaten dichtgedrukt en ontstaat zuurstoftekort in het compartiment Voor medische professionals is vooral de bloeddruk van belang Als de onderdruk minder dan ## mm Hg boven de druk in het compartiment ligt, is de situatie ernstiger Er zijn vijf P's die aanwijzing kunnen zijn van een compartimentsyndroom Sommige mensen onderscheiden nog een zesde P poikilothermie, oftewel kou De meest betrouwbare indicaties zijn de eerste twee P's de pijn en de tintelingen Er zijn verschillende standaarden voor wat geldt als een 'te hoge druk' Sommigen houden ## mmHg aan, anderen ## mmHg of minder verschil met de onderdruk Om de druk van het compartiment af te halen is een operatie nodig waarbij het bindweefsel tussen de compartimenten wordt ingesneden Zo'n operatie wordt meestal uitgevoerd door een traumachirurg of vaatchirurg en heet fasciotomie Als een compartimentsyndroom niet wordt behandeld, zullen de spieren en zenuwen in het compartiment onherstelbaar beschadigd raken en afsterven Il y a longtemps que je t'aime Il y a longtemps que je t'aime is een <PERSOON> dramafilm uit ### met regie van <PERSOON>, die het verhaal zelf schreef Het was de eerste speelfilmregie van de <PERSOON> romanschrijver De titel van de film verwijst naar het <PERSOON> volksliedje "à la claire fontaine" over een verloren liefde, dat meermalen terugkomt in de film Wanneer lerares <PERSOON>) haar oudere zus <PERSOON> (<PERSOON>) oppikt in een wachtruimte op een vliegveld, is dat de eerste keer sinds jaren dat de twee elkaar zien <PERSOON> is een arts die zojuist is vrijgekomen na een gevangenisstraf van vijftien jaar Léa heeft amper herinneringen aan de tijd die ze samen als kind doorbrachten en <PERSOON> verdween achter slot en grendel vóór haar zusje de kindertijd ontgroeide.
| 496 |
www
|
druk' Sommigen houden ## mmHg aan, anderen ## mmHg of minder verschil met de onderdruk Om de druk van het compartiment af te halen is een operatie nodig waarbij het bindweefsel tussen de compartimenten wordt ingesneden Zo'n operatie wordt meestal uitgevoerd door een traumachirurg of vaatchirurg en heet fasciotomie Als een compartimentsyndroom niet wordt behandeld, zullen de spieren en zenuwen in het compartiment onherstelbaar beschadigd raken en afsterven Il y a longtemps que je t'aime Il y a longtemps que je t'aime is een <PERSOON> dramafilm uit ### met regie van <PERSOON>, die het verhaal zelf schreef Het was de eerste speelfilmregie van de <PERSOON> romanschrijver De titel van de film verwijst naar het <PERSOON> volksliedje "à la claire fontaine" over een verloren liefde, dat meermalen terugkomt in de film Wanneer lerares <PERSOON>) haar oudere zus <PERSOON> (<PERSOON>) oppikt in een wachtruimte op een vliegveld, is dat de eerste keer sinds jaren dat de twee elkaar zien <PERSOON> is een arts die zojuist is vrijgekomen na een gevangenisstraf van vijftien jaar Léa heeft amper herinneringen aan de tijd die ze samen als kind doorbrachten en <PERSOON> verdween achter slot en grendel vóór haar zusje de kindertijd ontgroeide Léa wilde zelf geen kinderen baren, al zou ze dat wel kunnen <PERSOON> merkt op dat het door haar komt, dat Léa geen kinderen wil krijgen <PERSOON> ziet het verblijf van <PERSOON> bij aanvang eigenlijk helemaal niet zitten Hij kan zich niets voorstellen bij de misdaad die <PERSOON> vijftien jaar geleden beging, toen ze haar eigen zesjarige zoontje <PERSOON> om het leven bracht De - passieve - weerstand van <PERSOON> is niet de enige frictie die <PERSOON> ondervindt wanneer ze probeert een nieuw leven op te bouwen Ze heeft grote moeite zich sociaal met andere mensen in te laten en werkgevers staan niet te springen om haar aan te nemen vanwege haar verleden Wanneer ze tijdens een etentje met collega's van Léa van school, na lang aandringen van een van hen, meer duidelijkheid geeft over waarom die nooit hebben geweten dat Léa een zus heeft, merkt ze op dat dat komt doordat ze vijftien jaar vast zat voor een moord De gehele tafel denkt dat ze daarmee <PERSOON>'s aandringerige collega de mond wilde snoeren, alleen <PERSOON> (<PERSOON-##>) voelt aan dat ze de waarheid sprak Hij werkte jarenlang drie dagen per week in een huis van bewaring en veroordeelt haar niet In plaats daarvan probeert hij, net als Léa, <PERSOON> te leren kennen en begrijpen, terwijl die stukje bij beetje uit haar schulp kruipt Tegen het eind van de film wordt duidelijk dat het kind een ernstige progressieve ziekte had In de film is een medische uitslag te zien met op de achterkant een gedicht van het zoontje van <PERSOON> Er is sprake van een cerebrosidase van nul, passend bij de erfelijke ziekte van Gaucher, in het verhaal een aflopende lysosomale stapelingsziekte.
| 571 |
www
|
Hij kan zich niets voorstellen bij de misdaad die <PERSOON> vijftien jaar geleden beging, toen ze haar eigen zesjarige zoontje <PERSOON> om het leven bracht De - passieve - weerstand van <PERSOON> is niet de enige frictie die <PERSOON> ondervindt wanneer ze probeert een nieuw leven op te bouwen Ze heeft grote moeite zich sociaal met andere mensen in te laten en werkgevers staan niet te springen om haar aan te nemen vanwege haar verleden Wanneer ze tijdens een etentje met collega's van Léa van school, na lang aandringen van een van hen, meer duidelijkheid geeft over waarom die nooit hebben geweten dat Léa een zus heeft, merkt ze op dat dat komt doordat ze vijftien jaar vast zat voor een moord De gehele tafel denkt dat ze daarmee <PERSOON>'s aandringerige collega de mond wilde snoeren, alleen <PERSOON> (<PERSOON>) voelt aan dat ze de waarheid sprak Hij werkte jarenlang drie dagen per week in een huis van bewaring en veroordeelt haar niet In plaats daarvan probeert hij, net als Léa, <PERSOON> te leren kennen en begrijpen, terwijl die stukje bij beetje uit haar schulp kruipt Tegen het eind van de film wordt duidelijk dat het kind een ernstige progressieve ziekte had In de film is een medische uitslag te zien met op de achterkant een gedicht van het zoontje van <PERSOON> Er is sprake van een cerebrosidase van nul, passend bij de erfelijke ziekte van Gaucher, in het verhaal een aflopende lysosomale stapelingsziekte Afgezien van de filmmuziek van <PERSOON> klinkt aan het begin en eind van de film op DVD het chanson "Dis, quand reviendras-tu?" (###, vertaalde titel Zeg wanneer kom je terug?) van de <PERSOON> zangeres <PERSOON> in een andere uitvoering met gitaarbegeleiding De twee kleine meisjes zingen "Meunier, tu dors, ton moulin va trop vite" Aan de piano zingen Léa en <PERSOON> samen "à la claire fontaine", het lied waaraan de titel van de film is ontleend en dat hen aanspreekt vanwege hun achternaam <PERSOON-##> Eerder verscheen de gelijknamige <PERSOON> film "Il y a longtemps que je t'aime" (###) van <PERSOON-##> met een ander verhaal Difenylamine Difenylamine is een aromatische verbinding met als brutoformule CHN Het is een secundair amine en derhalve een zwakke organische base De zuivere stof komt voor als kleurloze kristallen Difenylamine wordt bereid door aniline te verhitten in aanwezigheid van een katalysator Bij deze reactie komt ammoniak vrij Difenylamine wordt gebruikt voor de synthese van andere stoffen, waaronder rubberchemicaliën en de stof fenothiazine die een voorloper is van verschillende farmaceutische en fytofarmaceutische stoffen In de chemische analyse gebruikt men het voor de detectie van nitriet-, nitraat- en chloraationen Difenylamine zelf wordt ook gebruikt als plantengroeiregelaar, meer bepaald voor het bewaren van appels De appels worden na de oogst in een emulsie van difenylamine gedompeld vooraleer ze in koelcellen opgeslagen worden Ze kunnen ook na de oogst besproeid worden met dergelijke emulsie.
| 571 |
www
|
van de filmmuziek van <PERSOON> klinkt aan het begin en eind van de film op DVD het chanson "Dis, quand reviendras-tu?" (###, vertaalde titel Zeg wanneer kom je terug?) van de <PERSOON> zangeres <PERSOON> in een andere uitvoering met gitaarbegeleiding De twee kleine meisjes zingen "Meunier, tu dors, ton moulin va trop vite" Aan de piano zingen Léa en <PERSOON> samen "à la claire fontaine", het lied waaraan de titel van de film is ontleend en dat hen aanspreekt vanwege hun achternaam <PERSOON> Eerder verscheen de gelijknamige <PERSOON> film "Il y a longtemps que je t'aime" (###) van <PERSOON> met een ander verhaal Difenylamine Difenylamine is een aromatische verbinding met als brutoformule CHN Het is een secundair amine en derhalve een zwakke organische base De zuivere stof komt voor als kleurloze kristallen Difenylamine wordt bereid door aniline te verhitten in aanwezigheid van een katalysator Bij deze reactie komt ammoniak vrij Difenylamine wordt gebruikt voor de synthese van andere stoffen, waaronder rubberchemicaliën en de stof fenothiazine die een voorloper is van verschillende farmaceutische en fytofarmaceutische stoffen In de chemische analyse gebruikt men het voor de detectie van nitriet-, nitraat- en chloraationen Difenylamine zelf wordt ook gebruikt als plantengroeiregelaar, meer bepaald voor het bewaren van appels De appels worden na de oogst in een emulsie van difenylamine gedompeld vooraleer ze in koelcellen opgeslagen worden Ze kunnen ook na de oogst besproeid worden met dergelijke emulsie Een merknaam is "No Scald DPA" De Europese Commissie besliste op <DATUM> dat difenylamine niet gebruikt mag worden als gewasbeschermingsmiddel in de Europese Unie Bestaande toelatingen moesten ten laatste op <DATUM> ingetrokken worden Het bleek niet mogelijk om een betrouwbare evaluatie te maken van de blootstelling van consumenten aan de stof, onder andere bij gebrek aan gegevens over mogelijke afbraakproducten en hun toxiciteit en over de mogelijke vorming van nitrosaminen Difenylamine is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op de nieren en het bloed, met als gevolg de vorming van methemoglobine Difenylamine is niet carcinogeen De stof is zeer toxisch voor waterorganismen Magnesiumfosfide Magnesiumfosfide is een anorganische verbinding van magnesium en fosfor met als brutoformule MgP De stof komt voor als een gele tot groene vaste stof met een knoflookachtige geur Magnesiumfosfide wordt bereid door de reactie van fijn verdeeld magnesium en gele fosfor bij hoge temperaturen (tussen ### en ### °C) onder inerte atmosfeer en in de aanwezigheid van een katalysator (jood, chloor, broom of een verbinding daarvan) Magnesiumfosfide wordt gebruikt als verdelgingsmiddel tegen knaagdieren en insecten Magnesiumfosfide- of aluminiumfosfide-houdende korrels of tabletten worden in mollengangen of in gesloten opslagruimten of containers geplaatst, waar ze door contact met de luchtvochtigheid fosfine afgeven Ze kunnen ook gemengd worden met het voedsel van knaagdieren; in de maag reageert het magnesiumfosfide met maagzuur en vormt daarbij fosfine Een merknaam is "<PERSOON>).
| 551 |
www
|
DPA" De Europese Commissie besliste op <DATUM> dat difenylamine niet gebruikt mag worden als gewasbeschermingsmiddel in de Europese Unie Bestaande toelatingen moesten ten laatste op <DATUM> ingetrokken worden Het bleek niet mogelijk om een betrouwbare evaluatie te maken van de blootstelling van consumenten aan de stof, onder andere bij gebrek aan gegevens over mogelijke afbraakproducten en hun toxiciteit en over de mogelijke vorming van nitrosaminen Difenylamine is irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen De stof kan effecten hebben op de nieren en het bloed, met als gevolg de vorming van methemoglobine Difenylamine is niet carcinogeen De stof is zeer toxisch voor waterorganismen Magnesiumfosfide Magnesiumfosfide is een anorganische verbinding van magnesium en fosfor met als brutoformule MgP De stof komt voor als een gele tot groene vaste stof met een knoflookachtige geur Magnesiumfosfide wordt bereid door de reactie van fijn verdeeld magnesium en gele fosfor bij hoge temperaturen (tussen ### en ### °C) onder inerte atmosfeer en in de aanwezigheid van een katalysator (jood, chloor, broom of een verbinding daarvan) Magnesiumfosfide wordt gebruikt als verdelgingsmiddel tegen knaagdieren en insecten Magnesiumfosfide- of aluminiumfosfide-houdende korrels of tabletten worden in mollengangen of in gesloten opslagruimten of containers geplaatst, waar ze door contact met de luchtvochtigheid fosfine afgeven Ze kunnen ook gemengd worden met het voedsel van knaagdieren; in de maag reageert het magnesiumfosfide met maagzuur en vormt daarbij fosfine Een merknaam is "<PERSOON>) Ook met zuren reageert de verbinding hevig Magnesiumfosfide is irriterend voor de ogen en de luchtwegen Sigmoïd Het sigmoïd of colon sigmoideum is een deel van de dikke darm Het is het S-vormige gedeelte van de karteldarm dat overgaat in de endeldarm ("rectum") De lengte is ongeveer veertig centimeter en dit gedeelte van de karteldarm ligt in het algemeen in het bekken Door de beweeglijkheid ervan kan het zich ook verplaatsen naar de buikholte Benzothiazool Benzothiazool, een kleurloze vloeistof met een geur vergelijkbaar met die van chinoline, is een heterocyclische aromatische verbinding, gevormd door een thiazoolring gehecht aan een benzeenring Benzothiazool wordt gevormd door N,N-dimethylaniline met zwavel te verhitten Benzothiazool wordt vooral gebruikt voor de synthese van andere verbindingen Veel benzothiazoolderivaten zijn biologisch actieve stoffen die gebruikt worden in geneesmiddelen, biociden of pesticiden Ook veel kleurstoffen hebben een structuur gebaseerd op benzothiazool Benzothiazool zelf wordt, in kleine concentraties (grootteorde # ppm) gebruikt als smaakstof in sommige dranken en voedingsmiddelen Koutou De koutou, ook wel kowtow, was een onderwerpingsgroet aan bijvoorbeeld de keizer in het Chinees Keizerrijk Bij de groet werpt de groetende zich op passende afstand op de grond neer en raakt meermaals met het voorhoofd de grond Bij een koutou aan de keizer wierp de groetende persoon zich driemaal neer Daarna bleef men meestal in een knielende of zittende lichaamshouding Oorspronkelijk werd de koutou alleen gedaan door mensen voor een beeltenis van goden, heiligen, boeddha's, etc.
| 523 |
www
|
met zuren reageert de verbinding hevig Magnesiumfosfide is irriterend voor de ogen en de luchtwegen Sigmoïd Het sigmoïd of colon sigmoideum is een deel van de dikke darm Het is het S-vormige gedeelte van de karteldarm dat overgaat in de endeldarm ("rectum") De lengte is ongeveer veertig centimeter en dit gedeelte van de karteldarm ligt in het algemeen in het bekken Door de beweeglijkheid ervan kan het zich ook verplaatsen naar de buikholte Benzothiazool Benzothiazool, een kleurloze vloeistof met een geur vergelijkbaar met die van chinoline, is een heterocyclische aromatische verbinding, gevormd door een thiazoolring gehecht aan een benzeenring Benzothiazool wordt gevormd door N,N-dimethylaniline met zwavel te verhitten Benzothiazool wordt vooral gebruikt voor de synthese van andere verbindingen Veel benzothiazoolderivaten zijn biologisch actieve stoffen die gebruikt worden in geneesmiddelen, biociden of pesticiden Ook veel kleurstoffen hebben een structuur gebaseerd op benzothiazool Benzothiazool zelf wordt, in kleine concentraties (grootteorde # ppm) gebruikt als smaakstof in sommige dranken en voedingsmiddelen Koutou De koutou, ook wel kowtow, was een onderwerpingsgroet aan bijvoorbeeld de keizer in het Chinees Keizerrijk Bij de groet werpt de groetende zich op passende afstand op de grond neer en raakt meermaals met het voorhoofd de grond Bij een koutou aan de keizer wierp de groetende persoon zich driemaal neer Daarna bleef men meestal in een knielende of zittende lichaamshouding Oorspronkelijk werd de koutou alleen gedaan door mensen voor een beeltenis van goden, heiligen, boeddha's, etc Tijdens de Qing-dynastie werd het voor meerdere personen gebruikt Tijdens de inauguratie van een keizer voerde de gezamenlijke hofhouding de koutou uit in een geritualiseerde vorm, door middel van een toeroep door een paleiseunuch of ceremoniemeester Na de Xinhai-revolutie in ##<DATUM> en het uitroepen van de Republiek China verdween de macht van de keizer van China en werd de koutou officieel afgeschaft Niettemin werd de groet nog altijd verlangd voor Chinese en buitenlandse gasten aan de laatste keizer <PERSOON> in ### werd uitgeroepen, verloor de koutou aan betekenis De koutou wordt nagenoeg alleen nog voor speciale toepassingen gebruikt, zoals door de # Mei-bewegingen bij Chinese krijgskunsten En jaarlijks bij de vooravond van Chinees nieuwjaar wordt de koutou gedaan en nieuwjaarswensen gedaan voor de ouders, voor men een hongbao ontvangt Dit gebruik bij nieuwjaar komt steeds minder vaak voor Alleen bij het zeggen van nieuwjaarswensen wordt al een hongbao gegeven Door boeddhisten wordt de koutou gebruikt als vereringsgroet aan Boeddha Het heeft veel weg van een zonnegroet-oefening uit yoga De koutou wordt voor een boeddhistisch, taoïstisch, confucianistische of voorouderlijke beeld/afbeelding ook drie keer achter mekaar gedaan Hierdoor is de koutou alleen nog belangrijk in de Chinese religie In Thailand moeten politici bij een audiëntie bij de koning de kowtow uitvoeren Voortplantingssysteem Het voortplantingssysteem bij dieren is het orgaansysteem binnen een organisme dat bestaat uit het geslachtsorgaan, hormonen en feromonen die samenwerken ten behoeve van de voortplanting.
| 520 |
www
|
Qing-dynastie werd het voor meerdere personen gebruikt Tijdens de inauguratie van een keizer voerde de gezamenlijke hofhouding de koutou uit in een geritualiseerde vorm, door middel van een toeroep door een paleiseunuch of ceremoniemeester Na de Xinhai-revolutie in ##<DATUM> en het uitroepen van de Republiek China verdween de macht van de keizer van China en werd de koutou officieel afgeschaft Niettemin werd de groet nog altijd verlangd voor Chinese en buitenlandse gasten aan de laatste keizer <PERSOON> in ### werd uitgeroepen, verloor de koutou aan betekenis De koutou wordt nagenoeg alleen nog voor speciale toepassingen gebruikt, zoals door de # Mei-bewegingen bij Chinese krijgskunsten En jaarlijks bij de vooravond van Chinees nieuwjaar wordt de koutou gedaan en nieuwjaarswensen gedaan voor de ouders, voor men een hongbao ontvangt Dit gebruik bij nieuwjaar komt steeds minder vaak voor Alleen bij het zeggen van nieuwjaarswensen wordt al een hongbao gegeven Door boeddhisten wordt de koutou gebruikt als vereringsgroet aan Boeddha Het heeft veel weg van een zonnegroet-oefening uit yoga De koutou wordt voor een boeddhistisch, taoïstisch, confucianistische of voorouderlijke beeld/afbeelding ook drie keer achter mekaar gedaan Hierdoor is de koutou alleen nog belangrijk in de Chinese religie In Thailand moeten politici bij een audiëntie bij de koning de kowtow uitvoeren Voortplantingssysteem Het voortplantingssysteem bij dieren is het orgaansysteem binnen een organisme dat bestaat uit het geslachtsorgaan, hormonen en feromonen die samenwerken ten behoeve van de voortplanting Dit verschil zorgt voor diversiteit in genetisch materiaal tussen de mannelijke en vrouwelijke individuen, hetgeen, na de paring, de kans op genetisch fit nageslacht vergroot De belangrijkste organen van het menselijke voortplantingssysteem zijn de mannelijke externe (zichtbare) genitalia (penis, testikels) en de vrouwelijke vulva, naast interne (aan het oog onttrokken) vrouwelijke organen, zoals de eileiders, die de vrouwelijke gameten produceren, en de baarmoeder Ziektes behorende bij de voortplantingsorganen zijn met name Seksueel overdraagbare aandoeningen De meeste andere gewervelden hebben doorgaans vergelijkbare voortplantingsorganen, bestaande uit testikels, buizen en openingen Er is wel sprake van een grote variatie in uiterlijk voorkomen van de voortplantingsorganen, en in voortplantingsstrategieën tussen de verschillende soorten Menselijke voortplanting vindt plaats via interne bevruchting, tijdens de geslachtsgemeenschap Tijdens dit proces wordt de stijve penis van de man ingebracht in de vrouwelijke vagina, totdat de man ejaculeert Hierbij wordt sperma in de vagina gespoten Het sperma vindt, via de vagina en baarmoederhals, zijn weg naar de eileider, waar de bevruchting van de eicel plaatsvindt Na de bevruchting nestelt de gevormde zygote zich in de baarmoeder In de baarmoeder vindt de groei van zygote naar embryo, en vervolgens van embryo naar foetus plaats Het gehele proces van groei en ontwikkeling van bevruchte eicel tot voldragen foetus duurt ongeveer # maanden (## weken) Deze draagtijd wordt bij mensen de zwangerschap genoemd en eindigt met de bevalling.
| 513 |
www
|
verschil zorgt voor diversiteit in genetisch materiaal tussen de mannelijke en vrouwelijke individuen, hetgeen, na de paring, de kans op genetisch fit nageslacht vergroot De belangrijkste organen van het menselijke voortplantingssysteem zijn de mannelijke externe (zichtbare) genitalia (penis, testikels) en de vrouwelijke vulva, naast interne (aan het oog onttrokken) vrouwelijke organen, zoals de eileiders, die de vrouwelijke gameten produceren, en de baarmoeder Ziektes behorende bij de voortplantingsorganen zijn met name Seksueel overdraagbare aandoeningen De meeste andere gewervelden hebben doorgaans vergelijkbare voortplantingsorganen, bestaande uit testikels, buizen en openingen Er is wel sprake van een grote variatie in uiterlijk voorkomen van de voortplantingsorganen, en in voortplantingsstrategieën tussen de verschillende soorten Menselijke voortplanting vindt plaats via interne bevruchting, tijdens de geslachtsgemeenschap Tijdens dit proces wordt de stijve penis van de man ingebracht in de vrouwelijke vagina, totdat de man ejaculeert Hierbij wordt sperma in de vagina gespoten Het sperma vindt, via de vagina en baarmoederhals, zijn weg naar de eileider, waar de bevruchting van de eicel plaatsvindt Na de bevruchting nestelt de gevormde zygote zich in de baarmoeder In de baarmoeder vindt de groei van zygote naar embryo, en vervolgens van embryo naar foetus plaats Het gehele proces van groei en ontwikkeling van bevruchte eicel tot voldragen foetus duurt ongeveer # maanden (## weken) Deze draagtijd wordt bij mensen de zwangerschap genoemd en eindigt met de bevalling Daardoor zijn ook de mannelijke en vrouwelijke biologische psychologie en daaraan gerelateerd gedrag onderling verschillend Het menselijk mannelijk reproductief systeem is een serie van organen die zich buiten het lichaam, ter hoogte van de bekken bevinden De primaire directe functie van dit systeem is de aanmaak van de "spermatozoa" (mannelijke gameten), ten behoeve van de bevruchting van de vrouwelijke eicel (ovum) Belangrijke secundaire, mannelijke karakteristieken zijn grotere, gespierdere bouw, verlaagde stem, gezichts- en lichaamsbeharing, brede schouders, en de ontwikkeling van de adamsappel Een belangrijk mannelijk hormoon is androgeen, in het bijzonder testosteron De (evolutie van) de mannelijke penis wijkt in vorm en bouw sterk af van die van de evolutionaire, genetische verwanten van Homo sapiens, de primaten Onderzoeken naar details zijn nog jong Alleen het geslachtsorgaan van de mannelijke "Homo sapiens" vertoont de specifieke, paddenstoelvormige eikel, verbonden met de schacht door een dun weefsel van frenulum (het tere gedeelte van de huid recht onder de urinebuis) Het geslachtsorgaan van chimpansees, gorilla's en orang-oetans heeft een minder fallische vorm, het is min of meer slechts een schacht De meest onderscheidende karakteristiek van de menselijke penis is niet de eikel zelf, maar de kroonrug die eronder gevormd wordt De diameter van de eikel waar die vastzit aan de schacht is wijder dan de schacht zelf Dit resulteert in een kroonbrug langs de gehele omtrek van de schacht - iets dat Gallup, door middel van reverse engineering, uitlegde als een belangrijke evolutionaire aanwijzing over het ontstaan van de mannelijke penis.
| 536 |
www
|
mannelijk reproductief systeem is een serie van organen die zich buiten het lichaam, ter hoogte van de bekken bevinden De primaire directe functie van dit systeem is de aanmaak van de "spermatozoa" (mannelijke gameten), ten behoeve van de bevruchting van de vrouwelijke eicel (ovum) Belangrijke secundaire, mannelijke karakteristieken zijn grotere, gespierdere bouw, verlaagde stem, gezichts- en lichaamsbeharing, brede schouders, en de ontwikkeling van de adamsappel Een belangrijk mannelijk hormoon is androgeen, in het bijzonder testosteron De (evolutie van) de mannelijke penis wijkt in vorm en bouw sterk af van die van de evolutionaire, genetische verwanten van Homo sapiens, de primaten Onderzoeken naar details zijn nog jong Alleen het geslachtsorgaan van de mannelijke "Homo sapiens" vertoont de specifieke, paddenstoelvormige eikel, verbonden met de schacht door een dun weefsel van frenulum (het tere gedeelte van de huid recht onder de urinebuis) Het geslachtsorgaan van chimpansees, gorilla's en orang-oetans heeft een minder fallische vorm, het is min of meer slechts een schacht De meest onderscheidende karakteristiek van de menselijke penis is niet de eikel zelf, maar de kroonrug die eronder gevormd wordt De diameter van de eikel waar die vastzit aan de schacht is wijder dan de schacht zelf Dit resulteert in een kroonbrug langs de gehele omtrek van de schacht - iets dat Gallup, door middel van reverse engineering, uitlegde als een belangrijke evolutionaire aanwijzing over het ontstaan van de mannelijke penis Dit gecombineerd met de relatief grote kracht waarmee de menselijke ejaculatie plaatsvindt, over een relatief grote afstand (tot zestig centimeter in de open lucht), suggereert dat mannen "evolutionair zijn ontworpen" om hun zaad zo ver mogelijk in het achterste einde van de vagina te brengen En dus, suggereren <PERSOON> in een theoretisch, hypothetisch stuk, gepubliceerd in het kwartaaltijdschrift "Evolutionary Psychology" in ###, dat "een langere penis niet alleen een voordeel oplevert bij het brengen van het sperma in een moeilijk bereikbaar gedeelte van de vagina, maar door deze te vullen zorgt het er ook voor dat zaad dat door andere mannen is aangebracht wordt tegengehouden en zo de kans op de eigen voortplanting vergroot" Het bepalen van het geslacht van een (jong) dier aan de hand van de geslachtsorganen heet "seksen " Dodemorf Dodemorf (ISO-naam) is een macrocyclisch derivaat van morfoline, gebruikt als fungicide Er bestaan twee stereo-isomeren van, "cis" en "trans", die zich onderscheiden door de ruimtelijke schikking van de twee methylgroepen die aan de morfolinering zijn gebonden De stof is ontwikkeld door BASF Dodemorf is een systemisch fungicide en het werkt zowel curatief als preventief De voornaamste toepassing is tegen echte meeldauw op rozen In de commerciële formulatie ("Meltatox" van BASF) wordt het acetaat van dodemorf gebruikt De Europese Commissie heeft dodemorf (en dodemorfacetaat) op <DATUM> opgenomen in de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen De stof mag enkel gebruikt worden op sierplanten in kassen De stof is irriterend voor de ogen en de huid.
| 555 |
www
|
relatief grote afstand (tot zestig centimeter in de open lucht), suggereert dat mannen "evolutionair zijn ontworpen" om hun zaad zo ver mogelijk in het achterste einde van de vagina te brengen En dus, suggereren <PERSOON> in een theoretisch, hypothetisch stuk, gepubliceerd in het kwartaaltijdschrift "Evolutionary Psychology" in ###, dat "een langere penis niet alleen een voordeel oplevert bij het brengen van het sperma in een moeilijk bereikbaar gedeelte van de vagina, maar door deze te vullen zorgt het er ook voor dat zaad dat door andere mannen is aangebracht wordt tegengehouden en zo de kans op de eigen voortplanting vergroot" Het bepalen van het geslacht van een (jong) dier aan de hand van de geslachtsorganen heet "seksen " Dodemorf Dodemorf (ISO-naam) is een macrocyclisch derivaat van morfoline, gebruikt als fungicide Er bestaan twee stereo-isomeren van, "cis" en "trans", die zich onderscheiden door de ruimtelijke schikking van de twee methylgroepen die aan de morfolinering zijn gebonden De stof is ontwikkeld door BASF Dodemorf is een systemisch fungicide en het werkt zowel curatief als preventief De voornaamste toepassing is tegen echte meeldauw op rozen In de commerciële formulatie ("Meltatox" van BASF) wordt het acetaat van dodemorf gebruikt De Europese Commissie heeft dodemorf (en dodemorfacetaat) op <DATUM> opgenomen in de lijst van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen De stof mag enkel gebruikt worden op sierplanten in kassen De stof is irriterend voor de ogen en de huid Dodemorf is acuut toxisch voor waterorganismen en zeer toxisch op chronische schaal Kobalt(II)fluoride Kobalt(II)fluoride (CoF) is een fluoride van kobalt Het is een roze tot paars kristallijne stof en niet oplosbaar in water Nikkeltetracarbonyl Nikkeltetracarbonyl, kortweg nikkelcarbonyl genoemd, is een anorganische verbinding van nikkel, met als brutoformule Ni(CO) De stof, een zeer toxische kleurloze vloeistof, werd voor het eerst beschreven in ### door <PERSOON> Mond Nikkeltetracarbonyl is vrijwel onoplosbaar in water De moleculaire geometrie is tetraëdrisch, hetgeen ook eerder uitzonderlijk is voor metaalcomplexen Nikkeltetracarbonyl werd in ### voor het eerst bereid door een reactie van nikkel met koolstofmonoxide Geen enkele metaalcarbonylverbinding wordt onder zulke milde reactieomstandigheden (## tot ## °C) gevormd als nikkeltetracarbonyl Nikkeltetracarbonyl wordt gevormd tijdens het zuiveren van nikkelertsen Dit proces wordt het Mondproces genoemd en maakt gebruik van het feit dat nikkel als enige metaal zeer gemakkelijk een carbonylcomplex vormt Nikkeltetracarbonyl is zeer toxisch De giftigheid is, zoals bij alle metaalcarbonylcomplexen, terug te voeren op zowel de giftigheid van het metaal als op het feit dat koolstofmonoxide kan afgestaan worden In het geval van nikkeltetracarbonyl is het voornamelijk de toxiciteit van nikkel die de overhand heeft De stof kan zowel door de huid worden geabsorbeerd als worden ingeademd Nikkeltetracarbonyl ruikt muf, hoewel het heel goed mogelijk is dat men al een fatale dosis heeft binnengekregen wanneer men de stof kan ruiken Nikkeltetracarbonylvergiftiging begint vrijwel direct met hoofdpijn en pijn op de borst, aanhoudend tot ca ## uur na de blootstelling.
| 555 |
www
|
toxisch op chronische schaal Kobalt(II)fluoride Kobalt(II)fluoride (CoF) is een fluoride van kobalt Het is een roze tot paars kristallijne stof en niet oplosbaar in water Nikkeltetracarbonyl Nikkeltetracarbonyl, kortweg nikkelcarbonyl genoemd, is een anorganische verbinding van nikkel, met als brutoformule Ni(CO) De stof, een zeer toxische kleurloze vloeistof, werd voor het eerst beschreven in ### door <PERSOON> Mond Nikkeltetracarbonyl is vrijwel onoplosbaar in water De moleculaire geometrie is tetraëdrisch, hetgeen ook eerder uitzonderlijk is voor metaalcomplexen Nikkeltetracarbonyl werd in ### voor het eerst bereid door een reactie van nikkel met koolstofmonoxide Geen enkele metaalcarbonylverbinding wordt onder zulke milde reactieomstandigheden (## tot ## °C) gevormd als nikkeltetracarbonyl Nikkeltetracarbonyl wordt gevormd tijdens het zuiveren van nikkelertsen Dit proces wordt het Mondproces genoemd en maakt gebruik van het feit dat nikkel als enige metaal zeer gemakkelijk een carbonylcomplex vormt Nikkeltetracarbonyl is zeer toxisch De giftigheid is, zoals bij alle metaalcarbonylcomplexen, terug te voeren op zowel de giftigheid van het metaal als op het feit dat koolstofmonoxide kan afgestaan worden In het geval van nikkeltetracarbonyl is het voornamelijk de toxiciteit van nikkel die de overhand heeft De stof kan zowel door de huid worden geabsorbeerd als worden ingeademd Nikkeltetracarbonyl ruikt muf, hoewel het heel goed mogelijk is dat men al een fatale dosis heeft binnengekregen wanneer men de stof kan ruiken Nikkeltetracarbonylvergiftiging begint vrijwel direct met hoofdpijn en pijn op de borst, aanhoudend tot ca ## uur na de blootstelling Na enkele dagen treden opnieuw symptomen op ademproblemen, hoesten en vermoeidheid De symptomen nemen in hevigheid toe gedurende enkele dagen, waarna herstel of de dood door ademstilstand of nierfalen volgt Naast de giftigheid zijn de dampen ook auto-ontvlambaar <PERSOON> ## °C treedt explosieve ontleding op IJzerpentacarbonyl IJzerpentacarbonyl is een anorganische verbinding met als brutoformule <PERSOON>(CO), waarin coördinatief gebonden zijn aan ijzer Het is onder standaardomstandigheden een roodachtige tot gele vloeistof met een scherpe geur Het werd voor het eerst gesynthetiseerd en beschreven door <PERSOON> Mond in ### IJzerpentacarbonyl is niet oplosbaar in water en giftig Bij inademing kan ijzerpentacarbonyl longirritatie veroorzaken Chroomhexacarbonyl Chroomhexacarbonyl (Cr(CO)) is een coördinatieverbinding waarbij # koolstofmonoxidemoleculen coördinatief gebonden zijn aan chroom De stof komt voor als kleurloze kristallen Ze is erg toxisch en carcinogeen Chroomhexacarbonyl is niet oplosbaar in water, maar wel in benzeen Vanadiumoxytrichloride Vanadiumoxytrichloride is een anorganische verbinding van vanadium met als brutoformule VOCl De stof komt voor als een gele tot bruine vloeistof, die sterk hydrolyseert in contact met waterdamp uit de lucht of water tot waterstofchloride De stof is erg toxisch en corrosief Vanadiumoxytrichloride is een sterke oxidator Vanadiumoxytrichloride wordt bereid door vanadium(V)oxide te chloreren, met bijmenging van actieve kool Koolstof fungeert als reductor De reactietemperatuur is hoger dan het kookpunt van VOCl, zodat de vrijkomende damp kan opgevangen worden en geadsorbeerd, maar lager dan ### °C Bij hogere temperatuur wordt er meer vanadium(IV)chloride (VCl) gevormd en minder vanadiumoxytrichloride.
| 551 |
www
|
treden opnieuw symptomen op ademproblemen, hoesten en vermoeidheid De symptomen nemen in hevigheid toe gedurende enkele dagen, waarna herstel of de dood door ademstilstand of nierfalen volgt Naast de giftigheid zijn de dampen ook auto-ontvlambaar <PERSOON> ## °C treedt explosieve ontleding op IJzerpentacarbonyl IJzerpentacarbonyl is een anorganische verbinding met als brutoformule <PERSOON>(CO), waarin coördinatief gebonden zijn aan ijzer Het is onder standaardomstandigheden een roodachtige tot gele vloeistof met een scherpe geur Het werd voor het eerst gesynthetiseerd en beschreven door <PERSOON> Mond in ### IJzerpentacarbonyl is niet oplosbaar in water en giftig Bij inademing kan ijzerpentacarbonyl longirritatie veroorzaken Chroomhexacarbonyl Chroomhexacarbonyl (Cr(CO)) is een coördinatieverbinding waarbij # koolstofmonoxidemoleculen coördinatief gebonden zijn aan chroom De stof komt voor als kleurloze kristallen Ze is erg toxisch en carcinogeen Chroomhexacarbonyl is niet oplosbaar in water, maar wel in benzeen Vanadiumoxytrichloride Vanadiumoxytrichloride is een anorganische verbinding van vanadium met als brutoformule VOCl De stof komt voor als een gele tot bruine vloeistof, die sterk hydrolyseert in contact met waterdamp uit de lucht of water tot waterstofchloride De stof is erg toxisch en corrosief Vanadiumoxytrichloride is een sterke oxidator Vanadiumoxytrichloride wordt bereid door vanadium(V)oxide te chloreren, met bijmenging van actieve kool Koolstof fungeert als reductor De reactietemperatuur is hoger dan het kookpunt van VOCl, zodat de vrijkomende damp kan opgevangen worden en geadsorbeerd, maar lager dan ### °C Bij hogere temperatuur wordt er meer vanadium(IV)chloride (VCl) gevormd en minder vanadiumoxytrichloride Er kan ook worden uitgegaan van vanadium(III)oxide Aangezien vanadiumoxytrichloride een vijfwaardige vanadiumverbinding is, is ze diamagnetisch De molecule neemt een tetraëdrische structuur aan, waarbij de O-V-Cl-bindingshoeken telkens ###° bedragen en de Cl-V-Cl-bindingshoeken ###° De bindingslengten van de V-O- en V-Cl-binding bedragen respectievelijk ### en ### picometer De vloeistof is oplosbaar in apolaire oplosmiddelen, zoals benzeen, tolueen, dichloormethaan en hexaan Vanadiumoxytrichloride reageert zeer hevig met zuiver water, waarbij corrosief waterstofchloride wordt gevormd Daarnaast ondergaat het met alcoholen een alcoholyse "R" stelt hierbij een alkyl- of arylgroep voor Vanadiumoxytrichloride wordt gebruikt als precursor voor de synthese van vanadiumoxydichloride Reactie met dichloormonoxide leidt tot vorming van vanadiumoxidemonochloride Vanadiumoxytrichloride is een sterk lewiszuur en vormt daarom zeer vlot adducten met verschillende basen, zoals acetonitril en amines Deze adductvorming induceert een geometrische verandering van de molecule Vanadiumoxytrichloride gaat over van een tetraëdrische naar een octaëdrische geometrie Vanadiumoxytrichloride wordt gebruikt als een reagens en katalysator in de organische synthese Het is een co-katalysator voor de productie van ethyleen-propyleenrubbers (EPDM), meestal samen met een organische aluminiumverbinding (zoals ethylaluminiumsesquichloride) Vanadium(IV)chloride Vanadium(IV)chloride (VCl) is een anorganische verbinding van vanadium Het is een helderrode vloeistof, die, zoals vanadiumoxytrichloride, hydrolyseert in contact met lucht tot waterstofchloride (HCl) Vanadium(IV)chloride wordt in organische synthese gebruikt om fenolen te koppelen, waarbij er onder andere vanadium(III)chloride (VCl) wordt gevormd <PERSOON> is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg in de Nederlandse provincie <PERSOON>.
| 571 |
www
|
Er kan ook worden uitgegaan van vanadium(III)oxide Aangezien vanadiumoxytrichloride een vijfwaardige vanadiumverbinding is, is ze diamagnetisch De molecule neemt een tetraëdrische structuur aan, waarbij de O-V-Cl-bindingshoeken telkens ###° bedragen en de Cl-V-Cl-bindingshoeken ###° De bindingslengten van de V-O- en V-Cl-binding bedragen respectievelijk ### en ### picometer De vloeistof is oplosbaar in apolaire oplosmiddelen, zoals benzeen, tolueen, dichloormethaan en hexaan Vanadiumoxytrichloride reageert zeer hevig met zuiver water, waarbij corrosief waterstofchloride wordt gevormd Daarnaast ondergaat het met alcoholen een alcoholyse "R" stelt hierbij een alkyl- of arylgroep voor Vanadiumoxytrichloride wordt gebruikt als precursor voor de synthese van vanadiumoxydichloride Reactie met dichloormonoxide leidt tot vorming van vanadiumoxidemonochloride Vanadiumoxytrichloride is een sterk lewiszuur en vormt daarom zeer vlot adducten met verschillende basen, zoals acetonitril en amines Deze adductvorming induceert een geometrische verandering van de molecule Vanadiumoxytrichloride gaat over van een tetraëdrische naar een octaëdrische geometrie Vanadiumoxytrichloride wordt gebruikt als een reagens en katalysator in de organische synthese Het is een co-katalysator voor de productie van ethyleen-propyleenrubbers (EPDM), meestal samen met een organische aluminiumverbinding (zoals ethylaluminiumsesquichloride) Vanadium(IV)chloride Vanadium(IV)chloride (VCl) is een anorganische verbinding van vanadium Het is een helderrode vloeistof, die, zoals vanadiumoxytrichloride, hydrolyseert in contact met lucht tot waterstofchloride (HCl) Vanadium(IV)chloride wordt in organische synthese gebruikt om fenolen te koppelen, waarbij er onder andere vanadium(III)chloride (VCl) wordt gevormd <PERSOON> is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg in de Nederlandse provincie <PERSOON> is onderdeel van het zorgconglomeraat <PERSOON> werd in ### gevormd door een fusie tussen de toenmalige regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg (<INSTELLING>) in <PERSOON> en het Algemeen Psychiatrisch Ziekenhuis (APZ) in <PERSOON> was vier jaar daarvoor, in ###, gevormd door de samenvoeging van het psychiatrisch ziekenhuis "<PERSOON> en <PERSOON>" en het verpleeghuis de "Vierackers" in <PERSOON> met het psychiatrisch ziekenhuis "Beileroord" en het verpleeghuis de "Altingerhof" in <LOCATIE> Ook enkele verzorgingshuizen voor ouderen in <PERSOON>, "De Boshof" in <PERSOON>" in <LOCATIE> sloten zich aan bij de nieuwe organisatie In ### werd besloten tot een bestuurlijke fusie met de Evean Groep , later overgegaan in Espria De verpleeg- en verzorgingshuizen Altingerhof, Boshof, Dekelhem en Vierackers zijn in ### overgegaan naar Icare, tevens onderdeel van Espria In ### werd ter gelegenheid van het <LEEFTIJD>-jarig bestaan van het psychiatrisch ziekenhuis "<PERSOON> en <PERSOON>" <PERSOON-##> Natal" een museum gesticht waar de geschiedenis van de psychiatrische zorg in dit deel van <LOCATIE> wordt getoond Na de fusies in de jaren ## van de ##e eeuw werd het museum omgedoopt tot "<PERSOON-##>", dat probeert de ontwikkelingen in de psychiatrie te laten zien aan belangstellenden, maar dat tevens gebruikt wordt ten behoeve van de opleidingen en de introductie van nieuw personeel <PERSOON-##> biedt hulp bij psychische problemen aan ouderen, volwassenen, kinderen en jongeren De instelling verzorgt behandelingen voor onder andere.
| 617 |
www
|
<PERSOON> werd in ### gevormd door een fusie tussen de toenmalige regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg (<INSTELLING>) in <PERSOON> en het Algemeen Psychiatrisch Ziekenhuis (APZ) in <PERSOON> was vier jaar daarvoor, in ###, gevormd door de samenvoeging van het psychiatrisch ziekenhuis "<PERSOON> en <PERSOON>" en het verpleeghuis de "Vierackers" in <PERSOON> met het psychiatrisch ziekenhuis "Beileroord" en het verpleeghuis de "Altingerhof" in <LOCATIE> Ook enkele verzorgingshuizen voor ouderen in <PERSOON>, "De Boshof" in <PERSOON>" in <LOCATIE> sloten zich aan bij de nieuwe organisatie In ### werd besloten tot een bestuurlijke fusie met de Evean Groep , later overgegaan in Espria De verpleeg- en verzorgingshuizen Altingerhof, Boshof, Dekelhem en Vierackers zijn in ### overgegaan naar Icare, tevens onderdeel van Espria In ### werd ter gelegenheid van het <LEEFTIJD>-jarig bestaan van het psychiatrisch ziekenhuis "<PERSOON> en <PERSOON>" <PERSOON> Natal" een museum gesticht waar de geschiedenis van de psychiatrische zorg in dit deel van <LOCATIE> wordt getoond Na de fusies in de jaren ## van de ##e eeuw werd het museum omgedoopt tot "<PERSOON>", dat probeert de ontwikkelingen in de psychiatrie te laten zien aan belangstellenden, maar dat tevens gebruikt wordt ten behoeve van de opleidingen en de introductie van nieuw personeel <PERSOON> biedt hulp bij psychische problemen aan ouderen, volwassenen, kinderen en jongeren De instelling verzorgt behandelingen voor onder andere Samen met organisaties op het terrein van de geestelijke gezondheidszorg in <LOCATIE>, Friesland en Overijssel en het Universitair <INSTELLING> Psychiatrie van het <INSTELLING> heeft <PERSOON> in ### het "<PERSOON-##>" opgericht voor het doen van wetenschappelijk onderzoek naar de behandelkwaliteit en de effectiviteit van de psychiatrische zorgverlening Over het terrein van <PERSOON> in <LOCATIE> loopt het zogenaamde "Mijmerpad", dat aansluit op de "<PERSOON-##> Wandelroute" rond <LOCATIE> Operculum (mollusken) Het operculum (meervoud operculums of opercula) is een 'dekseltje' waarmee bij bepaalde groepen slakkensoorten de mondopening van de schelp kan worden afgesloten als het dier zich daarin teruggetrokken heeft Het wordt bij veel mariene, en een deel van de land- en zoetwatersoorten aangetroffen Hoewel het ook wel bij andere slakkengroepen voorkomt is het voornamelijk aanwezig bij de prosobranchia Het operculum zit vastgegroeid aan het lichaam van het dier, is dus niet op één of andere wijze direct bevestigd aan de schelp en wordt gedurende het hele leven gebruikt De groei van het operculum gaat gelijk op met de groei van de mondopening van het slakkenhuis Het operculum kan net als de schelp bestaan uit calciumcarbonaat en conchyoline of een van beide Daarbij kan de calciumcarbonaat zowel in calcitische als in aragonitische kristalvorm voorkomen Een combinatie van beide kristalvormen komt ook voor De schelp en het operculum bestaan vaak niet uit hetzelfde materiaal.
| 574 |
www
|
Universitair <INSTELLING> Psychiatrie van het <INSTELLING> heeft <PERSOON> in ### het "<PERSOON>" opgericht voor het doen van wetenschappelijk onderzoek naar de behandelkwaliteit en de effectiviteit van de psychiatrische zorgverlening Over het terrein van <PERSOON> in <LOCATIE> loopt het zogenaamde "Mijmerpad", dat aansluit op de "<PERSOON> Wandelroute" rond <LOCATIE> Operculum (mollusken) Het operculum (meervoud operculums of opercula) is een 'dekseltje' waarmee bij bepaalde groepen slakkensoorten de mondopening van de schelp kan worden afgesloten als het dier zich daarin teruggetrokken heeft Het wordt bij veel mariene, en een deel van de land- en zoetwatersoorten aangetroffen Hoewel het ook wel bij andere slakkengroepen voorkomt is het voornamelijk aanwezig bij de prosobranchia Het operculum zit vastgegroeid aan het lichaam van het dier, is dus niet op één of andere wijze direct bevestigd aan de schelp en wordt gedurende het hele leven gebruikt De groei van het operculum gaat gelijk op met de groei van de mondopening van het slakkenhuis Het operculum kan net als de schelp bestaan uit calciumcarbonaat en conchyoline of een van beide Daarbij kan de calciumcarbonaat zowel in calcitische als in aragonitische kristalvorm voorkomen Een combinatie van beide kristalvormen komt ook voor De schelp en het operculum bestaan vaak niet uit hetzelfde materiaal De functie van het operculum is te voorkomen dat de weke delen van het dier uitdrogen als de plaats waar het dier leeft droogvalt Een tweede functie bestaat uit bescherming tegen predatie Bij veel soorten waarbij het gevaar voor uitdroging niet speelt is het operculum in grootte afgenomen waardoor het niet meer de hele mondopening afsluit Bij een aantal groepen is het operculum in de loop van de evolutie geheel verdwenen Dat is onder andere het geval bij napvormige soorten zoals de Sleutelgathoren en het Chinees hoedje of bij soorten met een zeer grote (Zeeoren) of juist zeer kleine mondopening (Cypraeidae) Ook bij drijvende soorten (Janthina fragilis) en parasitair levende soorten is het operculum afwezig In een aantal gevallen heeft het operculum een andere functie gekregen, zo wordt het soms gebruikt bij de voortbeweging (Strombidae, Xenophoridae) Afhankelijk van de vorm van de mondopening van het slakkenhuis zijn operculums rond tot min of meer ovaal van vorm De opbouw en het bouwplan van een operculum is specifiek voor een groep van soorten, vaak op geslachtsniveau of hoger Soorten uit eenzelfde geslacht of familie hebben dus een operculum dat op onderdelen verschillend is maar uit dezelfde substantie is gemaakt en hetzelfde bouwplan heeft Er worden drie bouwplannen onderscheiden die ook gecombineerd kunnen voorkomen Meestal vindt de groei voornamelijk in twee dimensies plaats en neemt de dikte naar verhouding slechts weinig (of geheel niet) toe Neemt de dikte wel toe dan vindt dat meestal alleen aan de binnenzijde plaats Bij veel groepen komen combinaties van deze groeiwijzen voor Daarbij begint de groei altijd spiraalsgewijs en wordt later concentrisch verder gegroeid.
| 521 |
www
|
waarbij het gevaar voor uitdroging niet speelt is het operculum in grootte afgenomen waardoor het niet meer de hele mondopening afsluit Bij een aantal groepen is het operculum in de loop van de evolutie geheel verdwenen Dat is onder andere het geval bij napvormige soorten zoals de Sleutelgathoren en het Chinees hoedje of bij soorten met een zeer grote (Zeeoren) of juist zeer kleine mondopening (Cypraeidae) Ook bij drijvende soorten (Janthina fragilis) en parasitair levende soorten is het operculum afwezig In een aantal gevallen heeft het operculum een andere functie gekregen, zo wordt het soms gebruikt bij de voortbeweging (Strombidae, Xenophoridae) Afhankelijk van de vorm van de mondopening van het slakkenhuis zijn operculums rond tot min of meer ovaal van vorm De opbouw en het bouwplan van een operculum is specifiek voor een groep van soorten, vaak op geslachtsniveau of hoger Soorten uit eenzelfde geslacht of familie hebben dus een operculum dat op onderdelen verschillend is maar uit dezelfde substantie is gemaakt en hetzelfde bouwplan heeft Er worden drie bouwplannen onderscheiden die ook gecombineerd kunnen voorkomen Meestal vindt de groei voornamelijk in twee dimensies plaats en neemt de dikte naar verhouding slechts weinig (of geheel niet) toe Neemt de dikte wel toe dan vindt dat meestal alleen aan de binnenzijde plaats Bij veel groepen komen combinaties van deze groeiwijzen voor Daarbij begint de groei altijd spiraalsgewijs en wordt later concentrisch verder gegroeid In dergelijke gevallen is de multispirale opbouw vaak alleen in de nucleus aanwezig Vaak is dat niet meer zichtbaar omdat het oudste deel aan corrosie onderhevig is of overgroeid is met latere kalkafzetting Voorbeelden van concentrische opbouw zijn te vinden bij de Wulken en de Viviparidae Pluimdragers hebben een multispiraal operculum terwijl bij de Diepslakken in veel gevallen combinaties voorkomen Bij deze groep bestaat het operculum uit calciet, terwijl die van de Wulk, de Moerasslakken en de Vijverpluimdragers uit conchyoline bestaan Van de Diepsslakken heeft de Grote diepslak een paucispirale nucleus met daaromheen concentrische groeilijnen terwijl Parafossarulus crassitesta een multispirale nucleus heeft met daaromheen een paucispiraal gedeelte wat vervolgens door een concentrisch gedeelte wordt omzoomd Het multispirale deel beperkt zich daarbij altijd tot de nucleus en de beide andere groeiwijzen hebben per individu verschillende verhouding tot elkaar Bij sommige volwassen dieren is het grootste deel van het operculum paucispiraal en beperkt het concentrische gedeelte zich tot de laatste groeilijnen aan de rand, bij andere dieren kunnen beide de helft van het operculum beslaan Onder andere bij de Turbinidae vindt een grote diktegroei plaats Het operculum bestaat bij deze groep voornamelijk uit aragoniet, heeft vaak soortspecifieke kleuren en is alleen aan de binnenzijde lensvormig verdikt, de buitenzijde blijft geheel plat Overigens is bij veel soorten de groeiwijze alleen aan de buitenzijde zichtbaar de binnenzijde is vaak bedekt met een min of meer egale amorfo laag Het oppervlak van de binnenzijde is soms korrelig, soms glad, soms sterk glanzend en soms op andere wijze 'versierd'.
| 509 |
www
|
nucleus aanwezig Vaak is dat niet meer zichtbaar omdat het oudste deel aan corrosie onderhevig is of overgroeid is met latere kalkafzetting Voorbeelden van concentrische opbouw zijn te vinden bij de Wulken en de Viviparidae Pluimdragers hebben een multispiraal operculum terwijl bij de Diepslakken in veel gevallen combinaties voorkomen Bij deze groep bestaat het operculum uit calciet, terwijl die van de Wulk, de Moerasslakken en de Vijverpluimdragers uit conchyoline bestaan Van de Diepsslakken heeft de Grote diepslak een paucispirale nucleus met daaromheen concentrische groeilijnen terwijl Parafossarulus crassitesta een multispirale nucleus heeft met daaromheen een paucispiraal gedeelte wat vervolgens door een concentrisch gedeelte wordt omzoomd Het multispirale deel beperkt zich daarbij altijd tot de nucleus en de beide andere groeiwijzen hebben per individu verschillende verhouding tot elkaar Bij sommige volwassen dieren is het grootste deel van het operculum paucispiraal en beperkt het concentrische gedeelte zich tot de laatste groeilijnen aan de rand, bij andere dieren kunnen beide de helft van het operculum beslaan Onder andere bij de Turbinidae vindt een grote diktegroei plaats Het operculum bestaat bij deze groep voornamelijk uit aragoniet, heeft vaak soortspecifieke kleuren en is alleen aan de binnenzijde lensvormig verdikt, de buitenzijde blijft geheel plat Overigens is bij veel soorten de groeiwijze alleen aan de buitenzijde zichtbaar de binnenzijde is vaak bedekt met een min of meer egale amorfo laag Het oppervlak van de binnenzijde is soms korrelig, soms glad, soms sterk glanzend en soms op andere wijze 'versierd' Het is ook deze laag die onder andere bij de Turbinidae zo sterk naar binnen verdikt is In sommige groepen slakken is het operculum voorzien van uitsteeksels Deze uitsteeksels dienen veelal voor het op de juiste plaats houden van het operculum als de schelp ermee afgesloten wordt Zo zijn de aragonitische meestal paucispirale operculums bij veel soorten Neritidae aan de binnenkant voorzien van één of meer van dergelijke uitsteeksels, apofysen genoemd Van operculums met spiraalgroei reflecteert de draairichting die van de schelp van de soort bij soorten met een rechtsgewonden schelp is de draairichting van het operculum eveneens rechtsgewonden, linksgewonden schelpen hebben een linksgewonden operculum Bij soorten waarbij de schelpen in een plat vlak gewonden zijn kan op grond van de draairichting van het operculum uitgemaakt worden of het een rechts- dan wel linksgewonden soort betreft Bepaalde landslakken die geen operculum hebben, kunnen om een droge periode door te komen het huis tijdelijk afsluiten met een van slijm gemaakt verhard vlies Bij sommige soorten kan dit vlies zo dik en stevig zijn dat het op een operculum gaat lijken Dergelijke deksels worden epifragma genoemd Een epifragma zit niet als een operculum vastgegroeid aan het dier zelf (evenmin aan de schelp) en wordt slechts eenmalig gebruikt Vaak wordt het na het afwerpen opgegeten De Clausiliacea, een groep van voornamelijk linksgewonden landslakken, heeft een sluitapparaat dat is ontstaan uit plooiingen langs de spil van de schelp Dit wordt clausilium genoemd.
| 501 |
www
|
is ook deze laag die onder andere bij de Turbinidae zo sterk naar binnen verdikt is In sommige groepen slakken is het operculum voorzien van uitsteeksels Deze uitsteeksels dienen veelal voor het op de juiste plaats houden van het operculum als de schelp ermee afgesloten wordt Zo zijn de aragonitische meestal paucispirale operculums bij veel soorten Neritidae aan de binnenkant voorzien van één of meer van dergelijke uitsteeksels, apofysen genoemd Van operculums met spiraalgroei reflecteert de draairichting die van de schelp van de soort bij soorten met een rechtsgewonden schelp is de draairichting van het operculum eveneens rechtsgewonden, linksgewonden schelpen hebben een linksgewonden operculum Bij soorten waarbij de schelpen in een plat vlak gewonden zijn kan op grond van de draairichting van het operculum uitgemaakt worden of het een rechts- dan wel linksgewonden soort betreft Bepaalde landslakken die geen operculum hebben, kunnen om een droge periode door te komen het huis tijdelijk afsluiten met een van slijm gemaakt verhard vlies Bij sommige soorten kan dit vlies zo dik en stevig zijn dat het op een operculum gaat lijken Dergelijke deksels worden epifragma genoemd Een epifragma zit niet als een operculum vastgegroeid aan het dier zelf (evenmin aan de schelp) en wordt slechts eenmalig gebruikt Vaak wordt het na het afwerpen opgegeten De Clausiliacea, een groep van voornamelijk linksgewonden landslakken, heeft een sluitapparaat dat is ontstaan uit plooiingen langs de spil van de schelp Dit wordt clausilium genoemd Vanadium(III)fluoride Vanadium(III)fluoride (VF) is een anorganische verbinding met vanadium Het is een grijs-groen poeder, dat onoplosbaar is in water Vanadium(III)fluoride wordt bereid in # stappen De eerste stap betreft de vorming van ammoniumhexafluorvanadaat(III) door reactie van vanadium(III)oxide met ammoniumbifluoride In de tweede stap wordt het gevormde ammoniumhexafluorvanadaat(III) thermisch ontleed tot onder andere vanadium(III)fluoride Mycological Society of <PERSOON> De Mycological Society of <PERSOON> (MSA) is een wetenschappelijke vereniging die zich richt op de promotie van de mycologie De vereniging is in ### opgericht De MSA heeft haar basis in de Verenigde Staten en Canada, maar de leden komen uit meer dan veertig landen De MSA is verantwoordelijk voor het wetenschappelijke tijdschrift "Mycologia", dat elke twee maanden verschijnt De tweemaandelijkse nieuwsbrief "Inoculum" houdt leden op de hoogte van divers nieuws met betrekking tot schimmels De MSA organiseert jaarlijks een bijeenkomst in juli of augustus waarop leden informatie over alle aspecten van schimmels uitwisselen De MSA reikt diverse prijzen en onderscheidingen uit aan mycologen die zich onderscheiden door hun bijdragen aan de mycologie Tot de ereleden behoren <PERSOON> en <PERSOON> is MSA Fellow In ### kreeg<PERSOON>, voor een uitzonderlijke mycoloog vroeg in zijn carrière De MSA is aangesloten bij de American Institute of Biological Sciences (AIBS), een wetenschappelijke associatie die zich richt op het bevorderen van biologisch onderzoek en onderwijs in de Verenigde Staten.
| 518 |
www
|
anorganische verbinding met vanadium Het is een grijs-groen poeder, dat onoplosbaar is in water Vanadium(III)fluoride wordt bereid in # stappen De eerste stap betreft de vorming van ammoniumhexafluorvanadaat(III) door reactie van vanadium(III)oxide met ammoniumbifluoride In de tweede stap wordt het gevormde ammoniumhexafluorvanadaat(III) thermisch ontleed tot onder andere vanadium(III)fluoride Mycological Society of <PERSOON> De Mycological Society of <PERSOON> (MSA) is een wetenschappelijke vereniging die zich richt op de promotie van de mycologie De vereniging is in ### opgericht De MSA heeft haar basis in de Verenigde Staten en Canada, maar de leden komen uit meer dan veertig landen De MSA is verantwoordelijk voor het wetenschappelijke tijdschrift "Mycologia", dat elke twee maanden verschijnt De tweemaandelijkse nieuwsbrief "Inoculum" houdt leden op de hoogte van divers nieuws met betrekking tot schimmels De MSA organiseert jaarlijks een bijeenkomst in juli of augustus waarop leden informatie over alle aspecten van schimmels uitwisselen De MSA reikt diverse prijzen en onderscheidingen uit aan mycologen die zich onderscheiden door hun bijdragen aan de mycologie Tot de ereleden behoren <PERSOON> en <PERSOON> is MSA Fellow In ### kreeg<PERSOON>, voor een uitzonderlijke mycoloog vroeg in zijn carrière De MSA is aangesloten bij de American Institute of Biological Sciences (AIBS), een wetenschappelijke associatie die zich richt op het bevorderen van biologisch onderzoek en onderwijs in de Verenigde Staten Mycologia Mycologia is het wetenschappelijke tijdschrift van de Mycological Society of <PERSOON> Het tijdschrift verschijnt sinds ### als voortzetting van "Journal of Mycology", dat in ### voor het eerst verscheen Sinds de oprichting in ### van de Mycological Society of <PERSOON>, dient het als de officiële publicatie van deze vereniging Tussen ### en ### was <PERSOON> redacteur van het tijdschrift Tussen ### en ### dient <PERSOON> als hoofdredacteur Het peer reviewed tijdschrift publiceert over alle aspecten van schimmels en korstmossen Mogelijke onderwerpen zijn fysiologie, biochemie, ecologie, pathologie, ontwikkelingsbiologie, morfologie, systematiek, celbiologie, genetica, moleculaire biologie, evolutiebiologie, toepassingen en nieuwe technieken â Zowel leden als niet-leden van de Mycological Society of <PERSOON> kunnen in het tijdschrift publiceren In het tijdschrift verschijnen onderzoeksartikelen, mededelingen of korte artikelen met betrekking tot onderzoek of nieuwe technieken, artikelen op verzoek, reviewartikelen en minireviews Vanadium(IV)fluoride Vanadium(IV)fluoride (VF) is een anorganische verbinding met vanadium Het is een lichtgroen poeder, dat oplosbaar is in water <PERSOON> ontleedt de stof spontaan om zo vanadium(III)fluoride te vormen Vanadium(IV)fluoride kan worden bereid door vanadium(IV)chloride en waterstoffluoride te laten reageren in trichloorfluormethaan bij een temperatuur van ##°<PERSOON> wordt ook wel diaminotolueen of diaminomethylbenzeen genoemd Tolueendiamine (TDA) is een aromatische verbinding verkregen door op de benzeenring van tolueen twee aminegroepen aan te brengen Van TDA bestaan een aantal isomeren, die van elkaar verschillen door de plaats waar de aminogroepen op de benzeenring voorkomen De twee belangrijkste zijn #,#-tolueendiamine en #,#-tolueendiamine.
| 580 |
www
|
Het tijdschrift verschijnt sinds ### als voortzetting van "Journal of Mycology", dat in ### voor het eerst verscheen Sinds de oprichting in ### van de Mycological Society of <PERSOON>, dient het als de officiële publicatie van deze vereniging Tussen ### en ### was <PERSOON> redacteur van het tijdschrift Tussen ### en ### dient <PERSOON> als hoofdredacteur Het peer reviewed tijdschrift publiceert over alle aspecten van schimmels en korstmossen Mogelijke onderwerpen zijn fysiologie, biochemie, ecologie, pathologie, ontwikkelingsbiologie, morfologie, systematiek, celbiologie, genetica, moleculaire biologie, evolutiebiologie, toepassingen en nieuwe technieken â Zowel leden als niet-leden van de Mycological Society of <PERSOON> kunnen in het tijdschrift publiceren In het tijdschrift verschijnen onderzoeksartikelen, mededelingen of korte artikelen met betrekking tot onderzoek of nieuwe technieken, artikelen op verzoek, reviewartikelen en minireviews Vanadium(IV)fluoride Vanadium(IV)fluoride (VF) is een anorganische verbinding met vanadium Het is een lichtgroen poeder, dat oplosbaar is in water <PERSOON> ontleedt de stof spontaan om zo vanadium(III)fluoride te vormen Vanadium(IV)fluoride kan worden bereid door vanadium(IV)chloride en waterstoffluoride te laten reageren in trichloorfluormethaan bij een temperatuur van ##°<PERSOON> wordt ook wel diaminotolueen of diaminomethylbenzeen genoemd Tolueendiamine (TDA) is een aromatische verbinding verkregen door op de benzeenring van tolueen twee aminegroepen aan te brengen Van TDA bestaan een aantal isomeren, die van elkaar verschillen door de plaats waar de aminogroepen op de benzeenring voorkomen De twee belangrijkste zijn #,#-tolueendiamine en #,#-tolueendiamine De brutoformule van alle isomeren is CHN en de molecuulmassa is ###,## g/mol Bij kamertemperatuur zijn het vaste stoffen TDA wordt geproduceerd door de katalytische reductie van dinitrotolueen met waterstof en als katalysator typisch raneynikkel In deze reactie wordt water als bijproduct gevormd Technisch TDA is een mengsel van hoofdzakelijk #,#-TDA met #,#-TDA; de belangrijkste mengsels zijn ##/## met ##% #,#-TDA en ##/## met ##% #,#-TDA De verdeling van de isomeren komt geheel voor rekening van de manier waarop dinitrotolueen gemaakt wordt In de elektrofiele aromatische substitutie of Friedel-Craftsreactie geeft het reactiemechanisme duidelijk aan dat dit de twee te verwachten isomeren zijn Het productievolume van TDA in de Europese Unie is geschat op ongeveer ### ### ton/jaar voor de periode ###-### Meer dan ##% van alle TDA wordt omgezet tot #,#-tolueendiisocyanaat (#,#-TDI), door reactie met fosgeen #,#-TDI is een grondstof voor polyurethaanschuim Een kleine hoeveelheid zuiver #,#-TDA wordt gebruikt als tussenproduct in de productie van kleurstoffen Zowel #,#-TDA als de mengsels ervan zijn ingedeeld als giftige en milieugevaarlijke stof Ze zijn mogelijk kankerverwekkend en mutageen voor de mens Blootstelling aan TDA is enkel te verwachten in de bedrijven waar de stof wordt geproduceerd of verwerkt; consumenten worden niet aan TDA blootgesteld #,#-tolueendiamine #,#-tolueendiamine (#,#-TDA) is een van de isomeren van tolueendiamine, en qua productievolume de belangrijkste Bij normale druk en op kamertemperatuur is het een heldere, kleurloze vaste stof Het wordt gevormd door de katalytische reductie van #,#-dinitrotolueen met waterstof.
| 650 |
www
|
CHN en de molecuulmassa is ###,## g/mol Bij kamertemperatuur zijn het vaste stoffen TDA wordt geproduceerd door de katalytische reductie van dinitrotolueen met waterstof en als katalysator typisch raneynikkel In deze reactie wordt water als bijproduct gevormd Technisch TDA is een mengsel van hoofdzakelijk #,#-TDA met #,#-TDA; de belangrijkste mengsels zijn ##/## met ##% #,#-TDA en ##/## met ##% #,#-TDA De verdeling van de isomeren komt geheel voor rekening van de manier waarop dinitrotolueen gemaakt wordt In de elektrofiele aromatische substitutie of Friedel-Craftsreactie geeft het reactiemechanisme duidelijk aan dat dit de twee te verwachten isomeren zijn Het productievolume van TDA in de Europese Unie is geschat op ongeveer ### ### ton/jaar voor de periode ###-### Meer dan ##% van alle TDA wordt omgezet tot #,#-tolueendiisocyanaat (#,#-TDI), door reactie met fosgeen #,#-TDI is een grondstof voor polyurethaanschuim Een kleine hoeveelheid zuiver #,#-TDA wordt gebruikt als tussenproduct in de productie van kleurstoffen Zowel #,#-TDA als de mengsels ervan zijn ingedeeld als giftige en milieugevaarlijke stof Ze zijn mogelijk kankerverwekkend en mutageen voor de mens Blootstelling aan TDA is enkel te verwachten in de bedrijven waar de stof wordt geproduceerd of verwerkt; consumenten worden niet aan TDA blootgesteld #,#-tolueendiamine #,#-tolueendiamine (#,#-TDA) is een van de isomeren van tolueendiamine, en qua productievolume de belangrijkste Bij normale druk en op kamertemperatuur is het een heldere, kleurloze vaste stof Het wordt gevormd door de katalytische reductie van #,#-dinitrotolueen met waterstof #,#-TDA wordt, net als #,#-tolueendiamine, verder omgezet tot #,#-tolueendiisocyanaat, dat een grondstof is voor polyurethaanschuimen #,#-tolueendiamine wordt beschouwd als een kankerverwekkende en mutagene stof Bariumoxide Bariumoxide (BaO) is het oxide van barium Het is een niet-ontvlambare witte vaste stof met een kubische kristalstructuur, die goed oplost in water onder vorming van bariumhydroxide Bariumoxide is bijgevolg een basevormend oxide Met een overmaat water ontstaat barietwater Bariumoxide kan bereid worden door thermolyse van bariumcarbonaat Het kan ook rechtstreeks bereid worden door oxidatie van barium met dizuurstof Bariumoxide werd vroeger toegepast als bekleding van de kathode in vacuümbuizen om de elektronenemissie te bevorderen Het wordt ook in plaats van lood(II)oxide gebruikt als toevoeging in kristalglas De reactie met vocht maakt bariumoxide geschikt als vochtabsorptiemiddel Dit levert dan ook meteen een gevaar voor de gezondheid Het irriteert de huid Na reactie met water zijn de gevaren van de stof identiek aan het dan gevormde bariumhydroxide Eenmaal ingenomen kan het misselijkheid en diarree veroorzaken Daarnaast krijgt men last van verlamming en hartritmestoornissen Uiteindelijk kan het de dood tot gevolg hebben Als het middel is ingenomen dient men direct in te grijpen <PERSOON> is een <PERSOON> tibetoloog en schrijver <PERSOON> studeerde van ### tot ### zowel aan de <PERSOON>-Universität Leipzig als de Humboldt-Universiteit Berlijn, in tibetologie, sinologie en Indiakunde.
| 595 |
www
|
#,#-tolueendiamine, verder omgezet tot #,#-tolueendiisocyanaat, dat een grondstof is voor polyurethaanschuimen #,#-tolueendiamine wordt beschouwd als een kankerverwekkende en mutagene stof Bariumoxide Bariumoxide (BaO) is het oxide van barium Het is een niet-ontvlambare witte vaste stof met een kubische kristalstructuur, die goed oplost in water onder vorming van bariumhydroxide Bariumoxide is bijgevolg een basevormend oxide Met een overmaat water ontstaat barietwater Bariumoxide kan bereid worden door thermolyse van bariumcarbonaat Het kan ook rechtstreeks bereid worden door oxidatie van barium met dizuurstof Bariumoxide werd vroeger toegepast als bekleding van de kathode in vacuümbuizen om de elektronenemissie te bevorderen Het wordt ook in plaats van lood(II)oxide gebruikt als toevoeging in kristalglas De reactie met vocht maakt bariumoxide geschikt als vochtabsorptiemiddel Dit levert dan ook meteen een gevaar voor de gezondheid Het irriteert de huid Na reactie met water zijn de gevaren van de stof identiek aan het dan gevormde bariumhydroxide Eenmaal ingenomen kan het misselijkheid en diarree veroorzaken Daarnaast krijgt men last van verlamming en hartritmestoornissen Uiteindelijk kan het de dood tot gevolg hebben Als het middel is ingenomen dient men direct in te grijpen <PERSOON> is een <PERSOON> tibetoloog en schrijver <PERSOON> studeerde van ### tot ### zowel aan de <PERSOON>-Universität Leipzig als de Humboldt-Universiteit Berlijn, in tibetologie, sinologie en Indiakunde Eine philologisch-historische Studie zum tibetischsprachigen Schrifttum " Het schrift behandelt de regent in Tibet tijdens en na de vijfde dalai lama Ngawang Lobsang Gyatso, Sanggye Gyatso, die de "School voor Geneeskunst en Astrologie" oprichtte in ### Van ### tot ### werkte ze als onderzoeksassistent aan het museum voor Volkenkunde in Leipzig en onderwees Tibetaans aan de <PERSOON>-Universität In oktober ### werd ze wetenschappelijk hoofdassistent aan de Humboldt-Universiteit, dat ze tot haar pensioen zou blijven In ### publiceerde <PERSOON> een onderzoek over de reïncarnaties van de dalai lama's, inclusief een lijst van reïncarnaties die voorafgingen aan de eerste dalai lama, Gendün Drub Vanwege het Koude Oorlog werkte ze voornamelijk samen met wetenschappers uit de communistische landen en deed onder andere onderzoekswerk in onder meer Ulaanbaatar, Oelan-Oede, Moskou, Sint-Petersburg In ### werkte ze in Lhasa voor en maakte voor de Tibetaanse Academie voor Sociaalwetenschappen lesmateriaal in het Tibetaans Natriumdichromaat Natriumdichromaat is een natriumzout van dichroomzuur, met als brutoformule NaCrO Het komt gewoonlijk voor als dihydraat NaCrO · # HO Bij verwarming tot ongeveer ###°C verliezen de kristallen hun kristalwater en gaat het zout over in de watervrije vorm <PERSOON> ###°C ontleedt natriumdichromaat De grondstof voor natriumdichromaat en andere chroomverbindingen is het mineraal chromiet dat vooral bestaat uit chroom(III)oxide (CrO) Het fijngemalen mineraal wordt met natriumcarbonaat en kalksteen gemengd en geroost in een roterende oven op hoge temperatuur en in een zuurstofrijke atmosfeer Daar wordt het chroom(III)oxide omgezet in natriumchromaat Het natriumchromaat is oplosbaar in water en wordt uit de reactiemassa geloogd met warm water.
| 563 |
www
|
Gyatso, Sanggye Gyatso, die de "School voor Geneeskunst en Astrologie" oprichtte in ### Van ### tot ### werkte ze als onderzoeksassistent aan het museum voor Volkenkunde in Leipzig en onderwees Tibetaans aan de <PERSOON>-Universität In oktober ### werd ze wetenschappelijk hoofdassistent aan de Humboldt-Universiteit, dat ze tot haar pensioen zou blijven In ### publiceerde <PERSOON> een onderzoek over de reïncarnaties van de dalai lama's, inclusief een lijst van reïncarnaties die voorafgingen aan de eerste dalai lama, Gendün Drub Vanwege het Koude Oorlog werkte ze voornamelijk samen met wetenschappers uit de communistische landen en deed onder andere onderzoekswerk in onder meer Ulaanbaatar, Oelan-Oede, Moskou, Sint-Petersburg In ### werkte ze in Lhasa voor en maakte voor de Tibetaanse Academie voor Sociaalwetenschappen lesmateriaal in het Tibetaans Natriumdichromaat Natriumdichromaat is een natriumzout van dichroomzuur, met als brutoformule NaCrO Het komt gewoonlijk voor als dihydraat NaCrO · # HO Bij verwarming tot ongeveer ###°C verliezen de kristallen hun kristalwater en gaat het zout over in de watervrije vorm <PERSOON> ###°C ontleedt natriumdichromaat De grondstof voor natriumdichromaat en andere chroomverbindingen is het mineraal chromiet dat vooral bestaat uit chroom(III)oxide (CrO) Het fijngemalen mineraal wordt met natriumcarbonaat en kalksteen gemengd en geroost in een roterende oven op hoge temperatuur en in een zuurstofrijke atmosfeer Daar wordt het chroom(III)oxide omgezet in natriumchromaat Het natriumchromaat is oplosbaar in water en wordt uit de reactiemassa geloogd met warm water Hierbij wordt natriumsulfaat gevormd als bijproduct Het natriumsulfaat kristalliseert uit in de hete oplossing en kan afgefilterd worden De natriumdichromaatoplossing kan als zodanig gebruikt worden of verder geconcentreerd in verdampers, kristallisatoren en centrifuges tot het dihydraat of het kristallijne watervrije zout In de plaats van met zwavelzuur kan natriumchromaat ook omgezet worden tot natriumdichromaat met behulp van koolstofdioxide onder hoge druk Het bijproduct dat dan gevormd wordt, is natriumwaterstofcarbonaat Dat kan gecalcineerd worden tot natriumcarbonaat en gebruikt worden in de roostoven De wereldwijde productiecapaciteit voor natriumdichromaat voor de periode ###-### is geschat op ### ### ton/jaar (als dihydraat) Uit natriumdichromaat worden een aantal verbindingen van zeswaardig en driewaardig chroom geproduceerd die in uiteenlopende toepassingsgebieden gebruikt worden Zoals alle chroom(VI)verbindingen is natriumdichromaat een giftige stof bij inademing of inslikking Bij huidcontact kan het brandwonden veroorzaken Het kan de huid sensibiliseren Natriumdichromaat is een kankerverwekkende en mutagene stof die erfelijke afwijkingen kan veroorzaken Natriumdichromaat is een sterk oxiderende stof Contact met ontvlambare stoffen kan brand veroorzaken <PERSOON>, <DATUM> - <LOCATIE>, <DATUM> was een <PERSOON>-Nederlandse apotheker en chemicus Hij ontdekte de bereidingswijze en de medicinale werking van natriumsulfaat dat naar hem ook "Glauberzout" wordt genoemd <PERSOON> was zoon van een barbier Waarschijnlijk bezocht hij in zijn geboorteplaats de Latijnse school en bekwaamde zich als apotheker Ook was hij spiegelmaker.
| 545 |
www
|
de hete oplossing en kan afgefilterd worden De natriumdichromaatoplossing kan als zodanig gebruikt worden of verder geconcentreerd in verdampers, kristallisatoren en centrifuges tot het dihydraat of het kristallijne watervrije zout In de plaats van met zwavelzuur kan natriumchromaat ook omgezet worden tot natriumdichromaat met behulp van koolstofdioxide onder hoge druk Het bijproduct dat dan gevormd wordt, is natriumwaterstofcarbonaat Dat kan gecalcineerd worden tot natriumcarbonaat en gebruikt worden in de roostoven De wereldwijde productiecapaciteit voor natriumdichromaat voor de periode ###-### is geschat op ### ### ton/jaar (als dihydraat) Uit natriumdichromaat worden een aantal verbindingen van zeswaardig en driewaardig chroom geproduceerd die in uiteenlopende toepassingsgebieden gebruikt worden Zoals alle chroom(VI)verbindingen is natriumdichromaat een giftige stof bij inademing of inslikking Bij huidcontact kan het brandwonden veroorzaken Het kan de huid sensibiliseren Natriumdichromaat is een kankerverwekkende en mutagene stof die erfelijke afwijkingen kan veroorzaken Natriumdichromaat is een sterk oxiderende stof Contact met ontvlambare stoffen kan brand veroorzaken <PERSOON>, <DATUM> - <LOCATIE>, <DATUM> was een <PERSOON>-Nederlandse apotheker en chemicus Hij ontdekte de bereidingswijze en de medicinale werking van natriumsulfaat dat naar hem ook "Glauberzout" wordt genoemd <PERSOON> was zoon van een barbier Waarschijnlijk bezocht hij in zijn geboorteplaats de Latijnse school en bekwaamde zich als apotheker Ook was hij spiegelmaker In <LOCATIE> was hij eigenaar van een "chymische werkplaats", ofwel een laboratorium waar geneesmiddelen en andere preparaten bereid werden De eerste hoogleraren in de chemie van de Universiteit van Leiden, <PERSOON> en <PERSOON>, deden hun kennis in dit laboratorium op Vanaf ### leed hij aan een verraderlijke ziekte, die vermoedelijk te wijten was aan een vergiftiging door arseen of kwikzilver Uiteindelijk raakte hij verlamd en blind, zodat hij in ### zijn laboratorium en bibliotheek moest verkopen Hij werd begraven in de <PERSOON>, waar een gedenkplaat nog aan zijn leven en werk herinnert Glauber was de vader van de kunstenaars <PERSOON> en <PERSOON> was de eerste die geconcentreerd zoutzuur vervaardigde Hij verbeterde de synthese van geconcentreerd salpeterzuur, waarbij hij uitging van geconcentreerd zwavelzuur Omstreeks ### ontdekte en beschreef hij natriumsulfaat (dat sindsdien ook Glauberzout wordt genoemd) en hij ontdekte de laxerende werking ervan Hij maakte het uit keukenzout en zwavelzuur Zelf noemde hij het zout "<PERSOON> mirabilis" Het lukte Glauber om diverse metaalchloriden te synthetiseren, zoals antimoontrichloride, tintetrachloride, zinkchloride en arseen(III)-chloride Glauber verbeterde diverse chemische apparaten en publiceerde ongeveer ## boeken Hij kon van de door hem vervaardigde producten goed leven en wordt wel de eerste procestechnoloog genoemd Sanggye Gyatso Sanggye Gyatso (ten noorden van Lhasa, ### - ###) was de tweede regent in Tibet van ### tot ###, ten tijde van de vijfde en zesde dalai lama Sanggye Gyatso werd op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd in ### de feitelijke heerser over Tibet.
| 553 |
www
|
eerste hoogleraren in de chemie van de Universiteit van Leiden<PERSOON> en <PERSOON>, deden hun kennis in dit laboratorium op Vanaf ### leed hij aan een verraderlijke ziekte, die vermoedelijk te wijten was aan een vergiftiging door arseen of kwikzilver Uiteindelijk raakte hij verlamd en blind, zodat hij in ### zijn laboratorium en bibliotheek moest verkopen Hij werd begraven in de <PERSOON>, waar een gedenkplaat nog aan zijn leven en werk herinnert Glauber was de vader van de kunstenaars <PERSOON> en <PERSOON> was de eerste die geconcentreerd zoutzuur vervaardigde Hij verbeterde de synthese van geconcentreerd salpeterzuur, waarbij hij uitging van geconcentreerd zwavelzuur Omstreeks ### ontdekte en beschreef hij natriumsulfaat (dat sindsdien ook Glauberzout wordt genoemd) en hij ontdekte de laxerende werking ervan Hij maakte het uit keukenzout en zwavelzuur Zelf noemde hij het zout "<PERSOON> mirabilis" Het lukte Glauber om diverse metaalchloriden te synthetiseren, zoals antimoontrichloride, tintetrachloride, zinkchloride en arseen(III)-chloride Glauber verbeterde diverse chemische apparaten en publiceerde ongeveer ## boeken Hij kon van de door hem vervaardigde producten goed leven en wordt wel de eerste procestechnoloog genoemd Sanggye Gyatso Sanggye Gyatso (ten noorden van Lhasa, ### - ###) was de tweede regent in Tibet van ### tot ###, ten tijde van de vijfde en zesde dalai lama Sanggye Gyatso werd op <LEEFTIJD>-jarige leeftijd in ### de feitelijke heerser over Tibet In ### was na een decennialange burgeroorlog de gelug de dominante traditie in Tibet geworden Sanggye Gyatso was de architect van de verankering van de verworven machtspositie van de gelug Hij was verantwoordelijk voor een enorme uitbreiding van het aantal kloosters en monniken van de gelug In ### zond hij troepen naar het toen nog onafhankelijke koninkrijk Guge en wist dat te annexeren Dat ging gepaard met immense schade aan de hoofdstad Tsaparang en veel tempels en kloosters Het hanteren van reïncarnatie als instrument voor opvolging heeft met name voor de hoogste politieke functies het risico dat in het interregnum van minimaal achttien jaar een grote mate van instabiliteit kan ontstaan Na het overlijden van de vijfde dalai lama in ### was dit voor Sanggye Gyatso waarschijnlijk een van de redenen om dat overlijden voor een periode van vijftien jaar geheim te houden Het handhaven van zijn eigen machtspositie was ongetwijfeld eveneens een belangrijke reden Sanggye Gyatso selecteerde in het geheim wel een nieuwe dalai lama Dat was Tsangyang Gyatso (###â###) die eveneens in het geheim werd opgevoed Sanggye Gyatso verbond zich na ### in toenemende mate met de belangen van Galdan, de heerser van de Mongoolse stam van de Dzjoengaren De Chinese keizer Kangxi (###â###) beschouwde de Dzjoengaren als de grootste bedreiging voor de veiligheid van het Chinese rijk Tussen ### en ### voerde de keizer een aantal militaire campagnes tegen Galdan uit Aan het eind van de laatste campagne overleed Galdan.
| 565 |
www
|
gelug de dominante traditie in Tibet geworden Sanggye Gyatso was de architect van de verankering van de verworven machtspositie van de gelug Hij was verantwoordelijk voor een enorme uitbreiding van het aantal kloosters en monniken van de gelug In ### zond hij troepen naar het toen nog onafhankelijke koninkrijk Guge en wist dat te annexeren Dat ging gepaard met immense schade aan de hoofdstad Tsaparang en veel tempels en kloosters Het hanteren van reïncarnatie als instrument voor opvolging heeft met name voor de hoogste politieke functies het risico dat in het interregnum van minimaal achttien jaar een grote mate van instabiliteit kan ontstaan Na het overlijden van de vijfde dalai lama in ### was dit voor Sanggye Gyatso waarschijnlijk een van de redenen om dat overlijden voor een periode van vijftien jaar geheim te houden Het handhaven van zijn eigen machtspositie was ongetwijfeld eveneens een belangrijke reden Sanggye Gyatso selecteerde in het geheim wel een nieuwe dalai lama Dat was Tsangyang Gyatso (###â###) die eveneens in het geheim werd opgevoed Sanggye Gyatso verbond zich na ### in toenemende mate met de belangen van Galdan, de heerser van de Mongoolse stam van de Dzjoengaren De Chinese keizer Kangxi (###â###) beschouwde de Dzjoengaren als de grootste bedreiging voor de veiligheid van het Chinese rijk Tussen ### en ### voerde de keizer een aantal militaire campagnes tegen Galdan uit Aan het eind van de laatste campagne overleed Galdan Kangxi voelde zich bedrogen en vanaf dat moment had Sanggye Gyatso geen enkel politiek krediet meer bij hem De overwinning in de burgeroorlog had de gelug vooral te danken gehad aan een militaire interventie van de Khoshut-Mongolen onder leiding van <PERSOON>, die daarmee in formele zin de heerser van Centraal-Tibet was geworden Na de overwinning trokken de Koshut zich echter weer terug naar hun gebieden in Kokonor en bemoeiden <PERSOON> en zijn opvolgers zich feitelijk nauwelijks meer met het bestuur van Tibet Dat veranderde met de leider van de federatie aan het einde van de zeventiende eeuw, <PERSOON> Deze had de ambitie weer actief een heersende rol in Tibet te spelen Hij eiste even na ### zijn formele rechten op Aanvankelijk werd besloten dat er sprake zou zijn van gezamenlijk bestuur van <PERSOON> Er traden echter al spoedig spanningen op Sanggye Gyatso probeerde tot twee maal toe - tevergeefs - <PERSOON> te laten vermoorden In ### viel <PERSOON> - met instemming van de keizer Kangxi - Tibet met een grote legermacht binnen en bezette feitelijk het land Sanggye Gyatso werd daarbij door de Tibetaanse echtgenote van <PERSOON> - een vroegere minnares van Sanggye Gyatso - geëxecuteerd Sanggye Gyatso had een grondige opleiding in het boeddhistische ritueel ontvangen, maar was altijd een leek gebleven Zijn werkelijke interesse lag in de seculiere disciplines, zoals de Tibetaanse schilderkunst, Tibetaanse geneeskunde, Tibetaanse astronomie, geschiedenis en poëzie.
| 543 |
www
|
moment had Sanggye Gyatso geen enkel politiek krediet meer bij hem De overwinning in de burgeroorlog had de gelug vooral te danken gehad aan een militaire interventie van de Khoshut-Mongolen onder leiding van <PERSOON>, die daarmee in formele zin de heerser van Centraal-Tibet was geworden Na de overwinning trokken de Koshut zich echter weer terug naar hun gebieden in Kokonor en bemoeiden <PERSOON> en zijn opvolgers zich feitelijk nauwelijks meer met het bestuur van Tibet Dat veranderde met de leider van de federatie aan het einde van de zeventiende eeuw, <PERSOON> Deze had de ambitie weer actief een heersende rol in Tibet te spelen Hij eiste even na ### zijn formele rechten op Aanvankelijk werd besloten dat er sprake zou zijn van gezamenlijk bestuur van <PERSOON> Er traden echter al spoedig spanningen op Sanggye Gyatso probeerde tot twee maal toe - tevergeefs - <PERSOON> te laten vermoorden In ### viel <PERSOON> - met instemming van de keizer Kangxi - Tibet met een grote legermacht binnen en bezette feitelijk het land Sanggye Gyatso werd daarbij door de Tibetaanse echtgenote van <PERSOON> - een vroegere minnares van Sanggye Gyatso - geëxecuteerd Sanggye Gyatso had een grondige opleiding in het boeddhistische ritueel ontvangen, maar was altijd een leek gebleven Zijn werkelijke interesse lag in de seculiere disciplines, zoals de Tibetaanse schilderkunst, Tibetaanse geneeskunde, Tibetaanse astronomie, geschiedenis en poëzie <PERSOON> beril," een geïllustreerd werk over Tibetaanse astrologie; de " Zwarte beril," een compilatie van en over vervloekingen; " Het schoonmaken van de Aangetaste beril, " een beantwoording en weerlegging van vragen en kritiek <PERSOON> beril door een rivaal De belangrijkste biografie over het leven van de vijfde dalai lama is eveneens een tekst van hem Hij stichtte in ### de "School voor Geneeskunst en Astrologie" op de heuvel Chogpori (ook wel "<PERSOON>, <DATUM> - <LOCATIE>, <DATUM> was een Nederlands chemicus en industrieel Hij was de zoon van de predikant <PERSOON> en de Meppelse burgemeestersdochter <PERSOON> Op <DATUM> trouwde hij met <PERSOON> en, na haar dood, op <DATUM> met <PERSOON-##> eerste huwelijk kwamen twee zoons en drie dochters voort, uit het tweede huwelijk nog een dochter <PERSOON-##> behaalde op <DATUM> zijn apothekersdiploma en begon een apotheek in het voormalig burgemeestershuis aan de "Woldstraat" te <LOCATIE> Daar vervaardigde hij diverse geneesmiddelen zoals extracten en later ook preparaten als strychnine, kinine en dergelijke Deze werden verkocht aan apothekers in de omgeving Op deze wijze bouwde <PERSOON-##> een farmaceutisch bedrijf op dat later als de firma Brocades bekend zou staan en in ### zou fuseren met de Koninklijke Nederlandsche Gist- en <PERSOON-##> tot "<PERSOON-##> vervulde ook een aantal openbare functies, zoals van ###-### bij de "Provinciale Kommissie voor Geneeskundig Onderzoek en Toevoorzigt".
| 577 |
www
|
Tibetaanse astrologie; de " Zwarte beril," een compilatie van en over vervloekingen; " Het schoonmaken van de Aangetaste beril, " een beantwoording en weerlegging van vragen en kritiek <PERSOON> beril door een rivaal De belangrijkste biografie over het leven van de vijfde dalai lama is eveneens een tekst van hem Hij stichtte in ### de "School voor Geneeskunst en Astrologie" op de heuvel Chogpori (ook wel "<PERSOON>, <DATUM> - <LOCATIE>, <DATUM> was een Nederlands chemicus en industrieel Hij was de zoon van de predikant <PERSOON> en de Meppelse burgemeestersdochter <PERSOON> Op <DATUM> trouwde hij met <PERSOON> en, na haar dood, op <DATUM> met <PERSOON> eerste huwelijk kwamen twee zoons en drie dochters voort, uit het tweede huwelijk nog een dochter <PERSOON> behaalde op <DATUM> zijn apothekersdiploma en begon een apotheek in het voormalig burgemeestershuis aan de "Woldstraat" te <LOCATIE> Daar vervaardigde hij diverse geneesmiddelen zoals extracten en later ook preparaten als strychnine, kinine en dergelijke Deze werden verkocht aan apothekers in de omgeving Op deze wijze bouwde <PERSOON> een farmaceutisch bedrijf op dat later als de firma Brocades bekend zou staan en in ### zou fuseren met de Koninklijke Nederlandsche Gist- en <PERSOON> tot "<PERSOON-##> vervulde ook een aantal openbare functies, zoals van ###-### bij de "Provinciale Kommissie voor Geneeskundig Onderzoek en Toevoorzigt" Hij was bij zijn overlijden in ### de laatste mannelijke telg van de familie Brocades die nog in leven was, zodat toen ook deze familie in de mannelijke lijn was uitgestorven Hernia spiegeli Een hernia spiegeli, soms gespeld hernia spigeli (of laterale ventrale hernia) is een hernia door "spiegelse fascie" Deze fascie is de aponeurose (het peesblad) tussen de musculus rectus abdominis (de rechte buikspier) mediaal en de linea semilunaris (zie afbeelding) lateraal Deze hernia's ontwikkelen zich meestal onder de linea semicircularis (de onderrand van de dorsale zijde van de rectusschede) omdat daar het weefsel minder steun heeft Een hernia spiegeli ontwikkelt zich meestal niet tot aan het subcutane vet, maar blijft pariëtaal, dat wil zeggen tussen de spieren Hierdoor is de hernia aan de buitenkant vaak niet goed zichtbaar Doordat de breukpoort vaak klein is heeft deze hernia een grote kans in te klemmen met strangulatie, verstoring van de bloedtoevoer naar de breukinhoud, tot gevolg Gewoonlijk ontstaan deze hernia's rond het vijftigste levensjaar, maar bijna altijd tussen ## en <LEEFTIJD> jaar en dan vaker rechts dan links In vergelijking met andere hernia's is dit type zeldzaam Patiënten presenteren zich gewoonlijk met wisselende zwelling ter plaatse, pijn lokaal of tekenen van darmobstructie Met echografie of een CT-scan kan de diagnose worden bevestigd Deze hernia's moeten altijd worden verholpen vanwege het grote risico van inklemming; gelukkig is de ingreep door de kleine breukpoort meestal weinig uitgebreid.
| 562 |
www
|
Hij was bij zijn overlijden in ### de laatste mannelijke telg van de familie Brocades die nog in leven was, zodat toen ook deze familie in de mannelijke lijn was uitgestorven Hernia spiegeli Een hernia spiegeli, soms gespeld hernia spigeli (of laterale ventrale hernia) is een hernia door "spiegelse fascie" Deze fascie is de aponeurose (het peesblad) tussen de musculus rectus abdominis (de rechte buikspier) mediaal en de linea semilunaris (zie afbeelding) lateraal Deze hernia's ontwikkelen zich meestal onder de linea semicircularis (de onderrand van de dorsale zijde van de rectusschede) omdat daar het weefsel minder steun heeft Een hernia spiegeli ontwikkelt zich meestal niet tot aan het subcutane vet, maar blijft pariëtaal, dat wil zeggen tussen de spieren Hierdoor is de hernia aan de buitenkant vaak niet goed zichtbaar Doordat de breukpoort vaak klein is heeft deze hernia een grote kans in te klemmen met strangulatie, verstoring van de bloedtoevoer naar de breukinhoud, tot gevolg Gewoonlijk ontstaan deze hernia's rond het vijftigste levensjaar, maar bijna altijd tussen ## en <LEEFTIJD> jaar en dan vaker rechts dan links In vergelijking met andere hernia's is dit type zeldzaam Patiënten presenteren zich gewoonlijk met wisselende zwelling ter plaatse, pijn lokaal of tekenen van darmobstructie Met echografie of een CT-scan kan de diagnose worden bevestigd Deze hernia's moeten altijd worden verholpen vanwege het grote risico van inklemming; gelukkig is de ingreep door de kleine breukpoort meestal weinig uitgebreid<PERSOON>, een chirurg-anatoom geboren in Brussel, beschreef deze hernia De eerste officiële publicatie was in ###, twintig jaar na zijn overlijden Brocades Brocades en Stheeman was een Nederlands farmaceutisch bedrijf Brocades werd in ### opgericht door <PERSOON> in <LOCATIE> Het bedrijf begon als een apotheek aan de Woldstraat, maar deze ging tevens producten en preparaten vervaardigen voor de omliggende apothekers Toen <PERSOON> in ### overleed, had hij geen opvolger In ### werd de apotheek echter overgenomen door <PERSOON>, die deze geleidelijk aan tot een fabriekje omvormde In ### kwam ook Eisso's zoon Sypko Stheeman in de zaak Het productassortiment breidde zich snel uit en vanaf ### werden tabletten geïntroduceerd, een nog niet eerder gehanteerde toedieningsvorm van medicijnen De onderneming groeide gestaag uit en verwierf in ### het predicaat Koninklijk Na verhuizing in ### binnen <LOCATIE> naar een nieuw bedrijfscomplex aan de Stationsweg, werd de onderneming in ### omgezet in een naamloze vennootschap, de Koninklijke Pharmaceutische Fabriek v/h Brocades & Stheeman, waarvan de drie gebroeders Sypko, <PERSOON> de directeuren waren Na de Eerste Wereldoorlog werden diverse verwante ondernemingen overgenomen de fa <PERSOON> en <PERSOON> In ### fuseerde Brocades met de Koninklijke Pharmaceutische Handelsvereeniging tot de "<PERSOON> v/h Brocades-Stheeman & Pharmacia" In de jaren dertig onderging deze onderneming een verdere expansie, ook geografisch.
| 555 |
www
|
Brussel, beschreef deze hernia De eerste officiële publicatie was in ###, twintig jaar na zijn overlijden Brocades Brocades en Stheeman was een Nederlands farmaceutisch bedrijf Brocades werd in ### opgericht door <PERSOON> in <LOCATIE> Het bedrijf begon als een apotheek aan de Woldstraat, maar deze ging tevens producten en preparaten vervaardigen voor de omliggende apothekers Toen <PERSOON> in ### overleed, had hij geen opvolger In ### werd de apotheek echter overgenomen door <PERSOON>, die deze geleidelijk aan tot een fabriekje omvormde In ### kwam ook Eisso's zoon Sypko Stheeman in de zaak Het productassortiment breidde zich snel uit en vanaf ### werden tabletten geïntroduceerd, een nog niet eerder gehanteerde toedieningsvorm van medicijnen De onderneming groeide gestaag uit en verwierf in ### het predicaat Koninklijk Na verhuizing in ### binnen <LOCATIE> naar een nieuw bedrijfscomplex aan de Stationsweg, werd de onderneming in ### omgezet in een naamloze vennootschap, de Koninklijke Pharmaceutische Fabriek v/h Brocades & Stheeman, waarvan de drie gebroeders Sypko, <PERSOON> de directeuren waren Na de Eerste Wereldoorlog werden diverse verwante ondernemingen overgenomen de fa <PERSOON> en <PERSOON> In ### fuseerde Brocades met de Koninklijke Pharmaceutische Handelsvereeniging tot de "<PERSOON> v/h Brocades-Stheeman & Pharmacia" In de jaren dertig onderging deze onderneming een verdere expansie, ook geografisch <PERSOON> & <PERSOON> Na de Tweede Wereldoorlog verhuisde het hoofdkantoor naar <LOCATIE>, maar de hoofdfabriek bleef in <LOCATIE> In ### werd de <PERSOON> overgenomen; de NV Brocachemie te <LOCATIE> voor de vervaardiging van fijne farmaceutische chemicaliën werd eigendom, de productie daarvan verhuisde naar <LOCATIE>, in <LOCATIE> kwam een onderzoekslaboratorium In <LOCATIE> had men een fabriek voor verbandstoffen en pleisters, in <LOCATIE> onder de naam <LOCATIE> Industrie NV een bedrijf voor damesverband Verder richtte Brocades in ### met de NV Amsterdamsche Chininefabriek de NV Bipharma op, een <INSTELLING> van beide buitenlandse agenturen in de vorm van een onafhankelijk geneesmiddelenimportbedrijf In ### fuseerde het bedrijf met de Delftse Koninklijke Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek tot de "Koninklijke Gist-Brocades NV" In ### fuseerde de handelspoot van de Koninklijke Gist-Brocades NV met <LOCATIE> Chemie Farmacie NV tot Brocacef, dat zich vooral als groothandel in geneesmiddelen profileerde De Koninklijke Gist-Brocades NV stootte naderhand haar farmaciedivisie af en verkocht deze aan het Japanse concern Yamanouchi Het oorspronkelijke Meppelse productiebedrijf kende daarna enkele fabrieksbranden, waardoor de fabriek moest verhuizen In ### werd een nieuwe fabriek op het industrieterrein Noord te <LOCATIE> geopend Gist-Brocades werd in ### ingelijfd door DSM In ### werd het bedrijf uitgebreid met een nieuwe penicillinefabriek Fosforpentachloride Fosforpentachloride (PCl) is een zeer toxische en corrosieve anorganische verbinding Het is een van de belangrijkste fosforchlorides, samen met fosfortrichloride en fosforylchloride Het is goed oplosbaar in koolstofdisulfide, halogeenalkanen (zoals dichloormethaan en tetrachloormethaan) en benzeen.
| 586 |
www
|
Na de Tweede Wereldoorlog verhuisde het hoofdkantoor naar <LOCATIE>, maar de hoofdfabriek bleef in <LOCATIE> In ### werd de <PERSOON> overgenomen; de NV Brocachemie te <LOCATIE> voor de vervaardiging van fijne farmaceutische chemicaliën werd eigendom, de productie daarvan verhuisde naar <LOCATIE>, in <LOCATIE> kwam een onderzoekslaboratorium In <LOCATIE> had men een fabriek voor verbandstoffen en pleisters, in <LOCATIE> onder de naam <LOCATIE> Industrie NV een bedrijf voor damesverband Verder richtte Brocades in ### met de NV Amsterdamsche Chininefabriek de NV Bipharma op, een <INSTELLING> van beide buitenlandse agenturen in de vorm van een onafhankelijk geneesmiddelenimportbedrijf In ### fuseerde het bedrijf met de Delftse Koninklijke Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek tot de "Koninklijke Gist-Brocades NV" In ### fuseerde de handelspoot van de Koninklijke Gist-Brocades NV met <LOCATIE> Chemie Farmacie NV tot Brocacef, dat zich vooral als groothandel in geneesmiddelen profileerde De Koninklijke Gist-Brocades NV stootte naderhand haar farmaciedivisie af en verkocht deze aan het Japanse concern Yamanouchi Het oorspronkelijke Meppelse productiebedrijf kende daarna enkele fabrieksbranden, waardoor de fabriek moest verhuizen In ### werd een nieuwe fabriek op het industrieterrein Noord te <LOCATIE> geopend Gist-Brocades werd in ### ingelijfd door DSM In ### werd het bedrijf uitgebreid met een nieuwe penicillinefabriek Fosforpentachloride Fosforpentachloride (PCl) is een zeer toxische en corrosieve anorganische verbinding Het is een van de belangrijkste fosforchlorides, samen met fosfortrichloride en fosforylchloride Het is goed oplosbaar in koolstofdisulfide, halogeenalkanen (zoals dichloormethaan en tetrachloormethaan) en benzeen Fosforpentachloride werd voor het eerst beschreven door Humphry <PERSOON> in ### Fosforpentachloride kan bereid worden door fosfortrichloride te laten reageren met chloorgas Dit is een evenwichtsreactie Bij verhoogde temperatuur treedt, conform het principe van <PERSOON>, een evenwichtsverschuiving naar de reagentia op Omdat fosforpentachloride makkelijk chloorgas vrijstelt, wordt het gebruikt in veel chloreringsreacties, zowel van organische als van anorganische verbindingen Het wordt vooral geschikt om hydroxylgroepen te vervangen door chloor organische zuren of zuuranhydriden kunnen ermee omgezet worden in zuurchloriden en alcoholen in alkylchloriden (bijvoorbeeld methanol in methylchloride) Met zwaveldioxide vormt het thionylchloride en fosforylchloride Ook met oxaalzuur, boorzuur of fosforpentoxide vormt het fosforylchloride In het labo wordt meestal thionylchloride in plaats van fosforpentachloride gebruikt als chloreringsmiddel, omdat daarbij zwaveldioxide (een gas) vrijkomt, dat gemakkelijker uit het reactiemengsel kan verwijderd worden dan fosforylchloride (een vloeistof) Fosforpentachloride is ook een dehydrogeneringsreagens Het is ook een katalysator of co-katalysator van sommige chemische reacties, waaronder de Beckmann-omlegging <PERSOON> (<DATUM> is een Zuid-Afrikaanse mycoloog en fytopatholoog In ### behaalde hij een B Sc in de bosbouw aan de University of Stellenbosch In ### behaalde hij zijn M Sc in de landbouwkunde cum laude aan deze universiteit In ### behaalde hij een Ph D in de landbouwkunde aan de University of the Orange Free State (de huidige University of the Free State) in Bloemfontein In ### behaalde hij een D.
| 571 |
www
|
eerst beschreven door Humphry <PERSOON> in ### Fosforpentachloride kan bereid worden door fosfortrichloride te laten reageren met chloorgas Dit is een evenwichtsreactie Bij verhoogde temperatuur treedt, conform het principe van <PERSOON>, een evenwichtsverschuiving naar de reagentia op Omdat fosforpentachloride makkelijk chloorgas vrijstelt, wordt het gebruikt in veel chloreringsreacties, zowel van organische als van anorganische verbindingen Het wordt vooral geschikt om hydroxylgroepen te vervangen door chloor organische zuren of zuuranhydriden kunnen ermee omgezet worden in zuurchloriden en alcoholen in alkylchloriden (bijvoorbeeld methanol in methylchloride) Met zwaveldioxide vormt het thionylchloride en fosforylchloride Ook met oxaalzuur, boorzuur of fosforpentoxide vormt het fosforylchloride In het labo wordt meestal thionylchloride in plaats van fosforpentachloride gebruikt als chloreringsmiddel, omdat daarbij zwaveldioxide (een gas) vrijkomt, dat gemakkelijker uit het reactiemengsel kan verwijderd worden dan fosforylchloride (een vloeistof) Fosforpentachloride is ook een dehydrogeneringsreagens Het is ook een katalysator of co-katalysator van sommige chemische reacties, waaronder de Beckmann-omlegging <PERSOON> (<DATUM> is een Zuid-Afrikaanse mycoloog en fytopatholoog In ### behaalde hij een B Sc in de bosbouw aan de University of Stellenbosch In ### behaalde hij zijn M Sc in de landbouwkunde cum laude aan deze universiteit In ### behaalde hij een Ph D in de landbouwkunde aan de University of the Orange Free State (de huidige University of the Free State) in Bloemfontein In ### behaalde hij een D In ### werd Crous benoemd tot docent op het departement Fytopathologie aan de University of Stellenbosch, en in ### werd hij professor Van ### tot ### was Crous hoofd van het departement <PERSOON> Pathology aan de University of Stellenbosch Crous is sinds ### directeur van het <PERSOON>Institute>) in <LOCATIE> (<LOCATIE>), het voormalige Centraalbureau voor Schimmelcultures, een instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) Crous heeft meerdere onderscheidingen ontvangen voor zijn werk, waaronder de President's award van de SA Foundation of Research Development (###); de Alexopolous Award van de Mycological Society of <PERSOON> (###); <PERSOON> Award for Biological Sciences van de SA Academy for Arts and Science (###); de <PERSOON> Gold Medal van de Southern African Society for <PERSOON> Pathology (###); de Founders' Award van de European Mycological Association (###); Honorary membership van de Mycological Society of <PERSOON> (###); Elected Fellow van de Southern African Society for <PERSOON> Pathology (###) en Honorary Membership van de Mycological Society of <PERSOON> heeft een A#-rating van de National Research Foundation in Zuid-Afrika, waar hij leiding geeft aan studenten aan de University of Pretoria Crous is lid van diverse wetenschappelijke organisaties, zoals de Mycological Society of <PERSOON> (MSA), de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging (KNPV), de American Phytopathological Society, de <PERSOON-##> voor Microbiologie (KNVM), de Southern African Society for <PERSOON> Pathology, de Linnean Society of London, de World Federation for Culture Collections en de International Mycological Association (IMA).
| 618 |
www
|
departement Fytopathologie aan de University of Stellenbosch, en in ### werd hij professor Van ### tot ### was Crous hoofd van het departement <PERSOON> Pathology aan de University of Stellenbosch Crous is sinds ### directeur van het <PERSOON>Institute>) in <LOCATIE> (<LOCATIE>), het voormalige Centraalbureau voor Schimmelcultures, een instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) Crous heeft meerdere onderscheidingen ontvangen voor zijn werk, waaronder de President's award van de SA Foundation of Research Development (###); de Alexopolous Award van de Mycological Society of <PERSOON> Award for Biological Sciences van de SA Academy for Arts and Science (###); de <PERSOON> Gold Medal van de Southern African Society for <PERSOON> Pathology (###); de Founders' Award van de European Mycological Association (###); Honorary membership van de Mycological Society of <PERSOON> (###); Elected Fellow van de Southern African Society for <PERSOON> Pathology (###) en Honorary Membership van de Mycological Society of <PERSOON> heeft een A#-rating van de National Research Foundation in Zuid-Afrika, waar hij leiding geeft aan studenten aan de University of Pretoria Crous is lid van diverse wetenschappelijke organisaties, zoals de Mycological Society of <PERSOON> (MSA), de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging (KNPV), de American Phytopathological Society, de <PERSOON> voor Microbiologie (KNVM), de Southern African Society for <PERSOON> Pathology, de Linnean Society of London, de World Federation for Culture Collections en de International Mycological Association (IMA) In ### werd hij verkozen tot Corresponding Member van de Royal Academy for Overseas Sciences (België) Samen met Joszef Geml is Crous editor-in-chief van het mycologische tijdschrift "Persoonia" Hij is tevens managing editor van "Studies in Mycology" en van "IMA Fungus", en associate editor van "<PERSOON>", "CBS Biodiversity Series" en de "CBS Laboratory Manual Series" Crous is samenwerkingspartner van het ### genome project en het Tree of Life web project Crous is professor aan de University of Stellenbosch, de University of Pretoria, en de University of the Free State in Zuid-Afrika Verder is hij professor aan de <PERSOON> en aan de <PERSOON-##> in <LOCATIE> Daarnaast is hij benoemd to professor in Melbourne en Murdoch (Australië) en in <PERSOON-##>) In ### lanceerde Crous MycoBank, een gratis beschikbare online database waarin alle noviteiten op het gebied van schimmels worden beschreven door de wetenschappelijk gemeenschap Het gebruik van MycoBank is sinds ### verplicht gesteld in de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants <PERSOON-##> speelt een actieve rol in onderwijs van microbiële biodiversiteit en heeft vele duizenden cultures aan de CBS Culture Collection toegevoegd Hij heeft meer dan ### schimmel taxa beschreven, merendeels ook aangevuld met DNA barcodes.
| 593 |
www
|
de Royal Academy for Overseas Sciences (België) Samen met Joszef Geml is Crous editor-in-chief van het mycologische tijdschrift "Persoonia" Hij is tevens managing editor van "Studies in Mycology" en van "IMA Fungus", en associate editor van "<PERSOON>", "CBS Biodiversity Series" en de "CBS Laboratory Manual Series" Crous is samenwerkingspartner van het ### genome project en het Tree of Life web project Crous is professor aan de University of Stellenbosch, de University of Pretoria, en de University of the Free State in Zuid-Afrika Verder is hij professor aan de <PERSOON> en aan de <PERSOON> in <LOCATIE> Daarnaast is hij benoemd to professor in Melbourne en Murdoch (Australië) en in <PERSOON>) In ### lanceerde Crous MycoBank, een gratis beschikbare online database waarin alle noviteiten op het gebied van schimmels worden beschreven door de wetenschappelijk gemeenschap Het gebruik van MycoBank is sinds ### verplicht gesteld in de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants <PERSOON> speelt een actieve rol in onderwijs van microbiële biodiversiteit en heeft vele duizenden cultures aan de CBS Culture Collection toegevoegd Hij heeft meer dan ### schimmel taxa beschreven, merendeels ook aangevuld met DNA barcodes Crous heeft meer dan ### artikelen gepubliceerd, was de auteur of redacteur van meer dan ## boeken en heeft diverse belangrijke genera beschreven die van groot economisch belang zijn voor wereldwijde landbouw en bosbouw Crous heeft de supervisie of co-supervisie gehad over ## master proefschriften en was promoter of co-promoter van ## doctorale dissertaties Hij geeft les in biosystematiek en plantenziektekunde Zijn onderzoek focust op plant pathogene schimmels die ziektes veroorzaken in economisch belangrijke gewassen en welke ook van belang zijn op het gebied van quarantaine en handel in de landbouw en bosbouw sectoren Fosfortrifluoride Fosfortrifluoride (PF) is een extreem toxische anorganische verbinding Het is een kleurloos en geurloos gas, dat oplosbaar is in water door middel van een trage hydrolyse tot fosforigzuur en waterstoffluoride Fosfortrifluoride kan bereid worden door de reactie van fosfortrichloride met zinkfluoride Een alternatieve methode is de reactie van fosfortrichloride met waterstoffluoride Fosfortrifluoride bezit een vrij elektronenpaar op fosfor, waardoor een trigonaal piramidale structuur ontstaat Dit wordt voorspeld door de VSEPR-theorie Net zoals fosfortrichloride en fosfortribromide kan ook deze verbinding optreden als lewiszuur en lewisbase Fosfortrifluoride wordt voornamelijk gebruikt als ligand bij coördinatieverbindingen Het is een sterke Ï-acceptor Het vormt talrijke complexen met metalen in lage oxidatietoestand Het opmerkelijke is dat fosfortrifluoride complexen kan vormen die met koolstofmonoxide als ligand niet mogelijk zijn zo is de verbinding Pd(PF) bekend, maar Pd(CO) niet De meeste van deze coördinatieverbindingen worden bereid door de reactie van het overeenkomstige carbonylcomplex (indien dit bestaat) met fosfortrifluoride Hierbij ontsnapt CO Nikkel reageert echter direct als metaal bij ### °C en een druk van ## MPa met fosfortrifluoride tot het complex Ni(PF), dat vergelijkbaar is met nikkeltetracarbonyl Verder kent het weinig praktische toepassingen.
| 562 |
www
|
master proefschriften en was promoter of co-promoter van ## doctorale dissertaties Hij geeft les in biosystematiek en plantenziektekunde Zijn onderzoek focust op plant pathogene schimmels die ziektes veroorzaken in economisch belangrijke gewassen en welke ook van belang zijn op het gebied van quarantaine en handel in de landbouw en bosbouw sectoren Fosfortrifluoride Fosfortrifluoride (PF) is een extreem toxische anorganische verbinding Het is een kleurloos en geurloos gas, dat oplosbaar is in water door middel van een trage hydrolyse tot fosforigzuur en waterstoffluoride Fosfortrifluoride kan bereid worden door de reactie van fosfortrichloride met zinkfluoride Een alternatieve methode is de reactie van fosfortrichloride met waterstoffluoride Fosfortrifluoride bezit een vrij elektronenpaar op fosfor, waardoor een trigonaal piramidale structuur ontstaat Dit wordt voorspeld door de VSEPR-theorie Net zoals fosfortrichloride en fosfortribromide kan ook deze verbinding optreden als lewiszuur en lewisbase Fosfortrifluoride wordt voornamelijk gebruikt als ligand bij coördinatieverbindingen Het is een sterke Ï-acceptor Het vormt talrijke complexen met metalen in lage oxidatietoestand Het opmerkelijke is dat fosfortrifluoride complexen kan vormen die met koolstofmonoxide als ligand niet mogelijk zijn zo is de verbinding Pd(PF) bekend, maar Pd(CO) niet De meeste van deze coördinatieverbindingen worden bereid door de reactie van het overeenkomstige carbonylcomplex (indien dit bestaat) met fosfortrifluoride Hierbij ontsnapt CO Nikkel reageert echter direct als metaal bij ### °C en een druk van ## MPa met fosfortrifluoride tot het complex Ni(PF), dat vergelijkbaar is met nikkeltetracarbonyl Verder kent het weinig praktische toepassingen De toxiciteit is vergelijkbaar met die van fosgeen Osmium(VIII)oxide Osmium(VIII)oxide is een anorganische verbinding (een metaaloxide, dus een zout) van osmium met als brutoformule OsO De stof staat bekend als enorm stinkend De zuivere stof is kleurloos, maar meestal komt het voor als een lichtgele vaste stof, die slechts matig tot slecht oplosbaar is in water Osmium(VIII)oxide is een vrij bekende en veelgebruikte stof, ondanks de relatieve zeldzaamheid van het element osmium Osmium(VIII)oxide wordt gesynthetiseerd door osmium en zuurstof te laten reageren met elkaar bij een temperatuur van ##°<PERSOON>)oxide wordt onder andere gebruikt om alkenen te oxideren, met name bij de Upjohn-dihydroxylering, de Milas-hydroxylering en de Sharpless-dihydroxylering In combinatie met natriumperjodaat wordt het gebruikt om alkenen weer te splitsen In de biologie en technologie wordt osmium(VIII)oxide gebruikt om meer contrast aan het beeld van een transmissie-elektronenmicroscoop (TEM) te geven Het vormt daarvoor een alternatief voor het eveneens toxische ruthenium(VIII)oxide Foramen intervertebrale Het foramen intervertebrale of tussenwervelgat (meervoud "foramina intervertebralia") is een opening tussen twee opeenvolgende wervels waardoor de uit het ruggenmerg tredende zenuw de wervelkolom verlaat Deze opening komt gepaard voor aan beide zijden van de wervelkolom Het foramen intervertebrale wordt begrensd door volgende structuren Aandoeningen die de ruimte verkleinen tussen bovengenoemde structuren kunnen de correcte werking van de geassocieerde spinale zenuw verstoren Genoemd worden Zacht verhemelte Het zachte verhemelte of velum (Latijn.
| 527 |
www
|
De toxiciteit is vergelijkbaar met die van fosgeen Osmium(VIII)oxide Osmium(VIII)oxide is een anorganische verbinding (een metaaloxide, dus een zout) van osmium met als brutoformule OsO De stof staat bekend als enorm stinkend De zuivere stof is kleurloos, maar meestal komt het voor als een lichtgele vaste stof, die slechts matig tot slecht oplosbaar is in water Osmium(VIII)oxide is een vrij bekende en veelgebruikte stof, ondanks de relatieve zeldzaamheid van het element osmium Osmium(VIII)oxide wordt gesynthetiseerd door osmium en zuurstof te laten reageren met elkaar bij een temperatuur van ##°<PERSOON>)oxide wordt onder andere gebruikt om alkenen te oxideren, met name bij de Upjohn-dihydroxylering, de Milas-hydroxylering en de Sharpless-dihydroxylering In combinatie met natriumperjodaat wordt het gebruikt om alkenen weer te splitsen In de biologie en technologie wordt osmium(VIII)oxide gebruikt om meer contrast aan het beeld van een transmissie-elektronenmicroscoop (TEM) te geven Het vormt daarvoor een alternatief voor het eveneens toxische ruthenium(VIII)oxide Foramen intervertebrale Het foramen intervertebrale of tussenwervelgat (meervoud "foramina intervertebralia") is een opening tussen twee opeenvolgende wervels waardoor de uit het ruggenmerg tredende zenuw de wervelkolom verlaat Deze opening komt gepaard voor aan beide zijden van de wervelkolom Het foramen intervertebrale wordt begrensd door volgende structuren Aandoeningen die de ruimte verkleinen tussen bovengenoemde structuren kunnen de correcte werking van de geassocieerde spinale zenuw verstoren Genoemd worden Zacht verhemelte Het zachte verhemelte of velum (Latijn Het zachte verhemelte onderscheidt zich van het ervoor gelegen deel, het harde verhemelte ("palatum durum"), doordat het geen bot bevat en in tegenstelling tot het harde verhemelte enigszins beweeglijk is Het zachte verhemelte bestaat voornamelijk uit weefsel en uit spiervezels omgeven door slijmvlies Aan het uiteinde loopt het zachte verhemelte aan de linker- en rechterkant uit in de voorste en achterste gehemeltebogen en in het midden in een contractiel orgaantje, de huig Dit overgangsgebied tussen mond- en keelholte wordt ook wel de isthmus faucium genoemd De musculus uvulae, de spier die ervoor zorgt dat de huig zich kan samentrekken, begint reeds in het zachte verhemelte Andere spieren die in het zachte verhemelte zijn gelegen zijn de musculus constrictor pharyngis, de musculus tensor veli palatini en de musculus levator veli palatini Het aanraken van de huig en/of het zachte verhemelte veroorzaakt veelal braakneigingen Het zachte verhemelte speelt onder meer een belangrijke rol bij de spraakproductie Velare klanken worden geproduceerd door de tong tegen het zachte verhemelte te duwen De huig, die dankzij de spieren in het zachte verhemelte kan samentrekken, zorgt onder meer dat de orofarynx wordt afgesloten van de nasofarynx bij het doorslikken #,#-butyndiol #,#-butyndiol (CHO) is een diol, een organische verbinding met twee hydroxylgroepen, afgeleid van #-butyn De twee hydroxylgroepen bevinden zich aan de uiteinden van de molecule In zuivere toestand is het een gele kristallijne vaste stof, die oplosbaar is in water en ethanol #,#-butyndiol kan worden gesynthetiseerd door formaldehyde en ethyn met elkaar te laten reageren.
| 545 |
www
|
durum"), doordat het geen bot bevat en in tegenstelling tot het harde verhemelte enigszins beweeglijk is Het zachte verhemelte bestaat voornamelijk uit weefsel en uit spiervezels omgeven door slijmvlies Aan het uiteinde loopt het zachte verhemelte aan de linker- en rechterkant uit in de voorste en achterste gehemeltebogen en in het midden in een contractiel orgaantje, de huig Dit overgangsgebied tussen mond- en keelholte wordt ook wel de isthmus faucium genoemd De musculus uvulae, de spier die ervoor zorgt dat de huig zich kan samentrekken, begint reeds in het zachte verhemelte Andere spieren die in het zachte verhemelte zijn gelegen zijn de musculus constrictor pharyngis, de musculus tensor veli palatini en de musculus levator veli palatini Het aanraken van de huig en/of het zachte verhemelte veroorzaakt veelal braakneigingen Het zachte verhemelte speelt onder meer een belangrijke rol bij de spraakproductie Velare klanken worden geproduceerd door de tong tegen het zachte verhemelte te duwen De huig, die dankzij de spieren in het zachte verhemelte kan samentrekken, zorgt onder meer dat de orofarynx wordt afgesloten van de nasofarynx bij het doorslikken #,#-butyndiol #,#-butyndiol (CHO) is een diol, een organische verbinding met twee hydroxylgroepen, afgeleid van #-butyn De twee hydroxylgroepen bevinden zich aan de uiteinden van de molecule In zuivere toestand is het een gele kristallijne vaste stof, die oplosbaar is in water en ethanol #,#-butyndiol kan worden gesynthetiseerd door formaldehyde en ethyn met elkaar te laten reageren Wanneer het wordt verhit met ammoniak onder hoge druk ontstaat pyrrool Verder kent de stof een aantal toepassingen in pesticiden, als textieladditief en als bescherming tegen corrosie #-pentyn #-pentyn is een alkyn met als brutoformule CH De stof komt voor als een licht ontvlambare kleurloze vloeistof en is onoplosbaar in water Kwik(II)oxide Kwik(II)oxide (HgO) is een uiterst toxische anorganische verbinding van kwik met zuurstof Het is een geel tot oranjerood poeder, dat onoplosbaar is in water Kwik(II)oxide kan eenvoudigweg bereid worden door oxidatie van kwik met zuurstofgas bij ###°C Een alternatieve manier is de pyrolyse van kwik(II)nitraat In de geschiedenis van de scheikunde neemt kwik(II)oxide een speciale plaats in De verbinding kan relatief makkelijk gevormd worden door kwik aan de lucht te verwarmen Vervolgens leidt verhitten van de vaste stof tot het ontleden van de verbinding in zijn elementen De massa-toename tijdens de vorming van de verbinding (opname van gasvormige, en toen - ### - dus niet weegbare zuurstof) is gelijk aan het massa-verlies (zuurstof komt weer als niet weegbaar gas vrij) tijdens de ontleding Lavoisier was op basis van deze reactie in staat de wet van behoud van massa in de scheikunde te formuleren Kwik(II)oxide is bijzonder toxisch Bij verhitting tot ###°C ontleedt de verbinding in zijn samenstellende elementen #-chloorpropyn #-chloorpropyn of propargylchloride is een organische verbinding met als brutoformule CHCl De stof komt voor als een bruine vloeistof, die erg giftig en ontvlambaar is.
| 549 |
www
|
onder hoge druk ontstaat pyrrool Verder kent de stof een aantal toepassingen in pesticiden, als textieladditief en als bescherming tegen corrosie #-pentyn #-pentyn is een alkyn met als brutoformule CH De stof komt voor als een licht ontvlambare kleurloze vloeistof en is onoplosbaar in water Kwik(II)oxide Kwik(II)oxide (HgO) is een uiterst toxische anorganische verbinding van kwik met zuurstof Het is een geel tot oranjerood poeder, dat onoplosbaar is in water Kwik(II)oxide kan eenvoudigweg bereid worden door oxidatie van kwik met zuurstofgas bij ###°C Een alternatieve manier is de pyrolyse van kwik(II)nitraat In de geschiedenis van de scheikunde neemt kwik(II)oxide een speciale plaats in De verbinding kan relatief makkelijk gevormd worden door kwik aan de lucht te verwarmen Vervolgens leidt verhitten van de vaste stof tot het ontleden van de verbinding in zijn elementen De massa-toename tijdens de vorming van de verbinding (opname van gasvormige, en toen - ### - dus niet weegbare zuurstof) is gelijk aan het massa-verlies (zuurstof komt weer als niet weegbaar gas vrij) tijdens de ontleding Lavoisier was op basis van deze reactie in staat de wet van behoud van massa in de scheikunde te formuleren Kwik(II)oxide is bijzonder toxisch Bij verhitting tot ###°C ontleedt de verbinding in zijn samenstellende elementen #-chloorpropyn #-chloorpropyn of propargylchloride is een organische verbinding met als brutoformule CHCl De stof komt voor als een bruine vloeistof, die erg giftig en ontvlambaar is <PERSOON> (microbiologie) Een stam van een micro-organisme is een verzameling micro-organismen die afstamt van één enkel geïsoleerd micro-organisme Ieder micro-organisme bezit daardoor exact dezelfde genetische eigenschappen als het oorspronkelijke micro-organisme De term stam heeft hier niets te maken met het begrip stam zoals gebruikt in de taxonomie "Stammen" komen voor bij bacteriën, schimmels (onder andere gisten) en virussen Virussen worden echter niet tot de micro-organismen gerekend Door middel van een reincultuur kan een zuiver isolaat worden verkregen van cellen van één enkele stam Het kweken van een reincultuur kan dienen voor de identificatie van de stam bij diagnostisch onderzoek of bij taxonomie, of voor toepassing in de industrie en wetenschappelijk onderzoek Iedere stam behoort tot een bepaalde soort (bijvoorbeeld "Saccharomyces cerevisiae") Als precies bekend is wat de genetische verschillen zijn met die van andere stammen van dezelfde soort, krijgt de stam een eigen naam door toevoeging van een naam of letter-cijfercombinatie aan de soortnaam Het DNA van een micro-organisme kan veranderen door spontane mutatie, omgevingsfactoren, contact met een vreemd micro-organisme of door menselijk ingrijpen met behulp van genetische modificatie Een micro-organisme met veranderde genetische eigenschappen is het begin van een nieuwe stam Zo'n stam is te beschouwen als een verzameling genetische kopieën van één enkel micro-organisme, die tezamen een variëteit van een soort vormen Bacteriestammen worden inmiddels op talloze wijzen benut Enkele voorbeelden Difenylfosforylazide Difenylfosforylazide of DPPA is een toxische organische verbinding met als brutoformule CHNOP De stof komt voor als een kleurloze tot lichtgele stroperige vloeistof.
| 564 |
www
|
een verzameling micro-organismen die afstamt van één enkel geïsoleerd micro-organisme Ieder micro-organisme bezit daardoor exact dezelfde genetische eigenschappen als het oorspronkelijke micro-organisme De term stam heeft hier niets te maken met het begrip stam zoals gebruikt in de taxonomie "Stammen" komen voor bij bacteriën, schimmels (onder andere gisten) en virussen Virussen worden echter niet tot de micro-organismen gerekend Door middel van een reincultuur kan een zuiver isolaat worden verkregen van cellen van één enkele stam Het kweken van een reincultuur kan dienen voor de identificatie van de stam bij diagnostisch onderzoek of bij taxonomie, of voor toepassing in de industrie en wetenschappelijk onderzoek Iedere stam behoort tot een bepaalde soort (bijvoorbeeld "Saccharomyces cerevisiae") Als precies bekend is wat de genetische verschillen zijn met die van andere stammen van dezelfde soort, krijgt de stam een eigen naam door toevoeging van een naam of letter-cijfercombinatie aan de soortnaam Het DNA van een micro-organisme kan veranderen door spontane mutatie, omgevingsfactoren, contact met een vreemd micro-organisme of door menselijk ingrijpen met behulp van genetische modificatie Een micro-organisme met veranderde genetische eigenschappen is het begin van een nieuwe stam Zo'n stam is te beschouwen als een verzameling genetische kopieën van één enkel micro-organisme, die tezamen een variëteit van een soort vormen Bacteriestammen worden inmiddels op talloze wijzen benut Enkele voorbeelden Difenylfosforylazide Difenylfosforylazide of DPPA is een toxische organische verbinding met als brutoformule CHNOP De stof komt voor als een kleurloze tot lichtgele stroperige vloeistof Difenylfosforylazide wordt bereid door fosforchloridaat te laten reageren met natriumazide Difenylfosforylazide ondergaat gemakkelijk nucleofiele substitutie met geschikte nucleofielen, zoals water, ammoniak, alcoholen en amines In combinatie met trifenylfosfine en DEAD kan het via een Mitsunobu-reactie alcoholen omzetten in de corresponderende aziden Difenylfosforylazide is een bijzonder giftige verbinding de aanwezigheid van een azide als goede leaving group op fosfor zorgt ervoor dat de stof sterk fosforylerend werkt en daarmee bepaalde cruciale biochemische routes in het lichaam kan stopzetten (onder meer esterasen, zoals het acetylcholinesterase) De stof kan geabsorbeerd worden doorheen de huid en veroorzaakte irritatie aan de ogen en de luchtwegen Zoals de meeste aziden is ook difenylfosforylazide gevoelig voor thermolyse bij verhitting boven ###°C neemt de kans op explosieve ontleding toe De stof is niet compatibel met sterke zuren (vrijzetting van het dodelijke waterstofazide) en oxidatoren Oxazool Oxazool is een organische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als een kleurloze vloeistof Het is een basisbouwsteen voor verschillende heterocyclische aromatische verbindingen Moleculair gezien is de stof een azool met een stikstof- en zuurstofatoom die gescheiden zijn door één koolstofatoom Oxazool wordt gesynthetiseerd op verschillende manieren Reincultuur (microbiologie) Een reincultuur of isolaat is een verzameling van micro-organismen die afstammen van één enkele cel De reincultuur wordt verkregen door het kweken van het organisme op een geschikte voedingsbodem Alle individuen zijn genetisch identiek, dus klonen De term reincultuur wordt ook wel in overdrachtelijke zin gebruikt.
| 533 |
www
|
wordt bereid door fosforchloridaat te laten reageren met natriumazide Difenylfosforylazide ondergaat gemakkelijk nucleofiele substitutie met geschikte nucleofielen, zoals water, ammoniak, alcoholen en amines In combinatie met trifenylfosfine en DEAD kan het via een Mitsunobu-reactie alcoholen omzetten in de corresponderende aziden Difenylfosforylazide is een bijzonder giftige verbinding de aanwezigheid van een azide als goede leaving group op fosfor zorgt ervoor dat de stof sterk fosforylerend werkt en daarmee bepaalde cruciale biochemische routes in het lichaam kan stopzetten (onder meer esterasen, zoals het acetylcholinesterase) De stof kan geabsorbeerd worden doorheen de huid en veroorzaakte irritatie aan de ogen en de luchtwegen Zoals de meeste aziden is ook difenylfosforylazide gevoelig voor thermolyse bij verhitting boven ###°C neemt de kans op explosieve ontleding toe De stof is niet compatibel met sterke zuren (vrijzetting van het dodelijke waterstofazide) en oxidatoren Oxazool Oxazool is een organische verbinding met als brutoformule CHNO De stof komt voor als een kleurloze vloeistof Het is een basisbouwsteen voor verschillende heterocyclische aromatische verbindingen Moleculair gezien is de stof een azool met een stikstof- en zuurstofatoom die gescheiden zijn door één koolstofatoom Oxazool wordt gesynthetiseerd op verschillende manieren Reincultuur (microbiologie) Een reincultuur of isolaat is een verzameling van micro-organismen die afstammen van één enkele cel De reincultuur wordt verkregen door het kweken van het organisme op een geschikte voedingsbodem Alle individuen zijn genetisch identiek, dus klonen De term reincultuur wordt ook wel in overdrachtelijke zin gebruikt Met een entoog wordt het te kweken organisme op een voedingsbodem vermeerderd Door dit proces een aantal malen te herhalen verkrijgt men uiteindelijk een cultuur met uitsluitend genetisch identieke organismen Dimethylglyoxime Dimethylglyoxime is een organische verbinding met als brutoformule CHNO Het is een kleurloos tot wit poeder, dat matig tot slecht oplosbaar is in water Dimethylglyoxime is een dioximederivaat van butaandion Dimethylglyoxime wordt gebruikt in de analytische scheikunde voor de kwantitatieve bepaling van onder meer nikkel in ijzer of staal door dimethylglyoxime toe te voegen aan een oplossing van het metaal in een zuur en de oplossing daarna alkalisch te maken met ammoniumhydroxide, slaat alle nikkel neer als het rode nikkeldimethylglyoximecomplex Ook met andere zware metalen vormt dimethylglyoxime gekleurde complexen die in een ammoniakale oplossing neerslaan, bijvoorbeeld met kobalt (bruinrood) of palladium (geel) Sledgehockey Sledgehockey of Para IJshockey is een vorm van ijshockey, maar dan op een prikslee De kleding en het grootste deel van de regels in het spel komen overeen met die van ijshockey Para IJshockey is in ### in Zweden ontstaan door een groep enthousiastelingen, waaronder <PERSOON>, die een vorm van ijshockey begonnen te spelen op priksleeën Een gewone prikslee bleek echter vooral door de ijzers en de manier waarop die eronder zaten niet geschikt voor ijshockey Rond ### werd het een echte sport met speciaal daarvoor gebouwde sleeën, waarbij de afstand tussen de ijzers smaller is dan die bij een gewone prikslee.
| 515 |
www
|
het te kweken organisme op een voedingsbodem vermeerderd Door dit proces een aantal malen te herhalen verkrijgt men uiteindelijk een cultuur met uitsluitend genetisch identieke organismen Dimethylglyoxime Dimethylglyoxime is een organische verbinding met als brutoformule CHNO Het is een kleurloos tot wit poeder, dat matig tot slecht oplosbaar is in water Dimethylglyoxime is een dioximederivaat van butaandion Dimethylglyoxime wordt gebruikt in de analytische scheikunde voor de kwantitatieve bepaling van onder meer nikkel in ijzer of staal door dimethylglyoxime toe te voegen aan een oplossing van het metaal in een zuur en de oplossing daarna alkalisch te maken met ammoniumhydroxide, slaat alle nikkel neer als het rode nikkeldimethylglyoximecomplex Ook met andere zware metalen vormt dimethylglyoxime gekleurde complexen die in een ammoniakale oplossing neerslaan, bijvoorbeeld met kobalt (bruinrood) of palladium (geel) Sledgehockey Sledgehockey of Para IJshockey is een vorm van ijshockey, maar dan op een prikslee De kleding en het grootste deel van de regels in het spel komen overeen met die van ijshockey Para IJshockey is in ### in Zweden ontstaan door een groep enthousiastelingen, waaronder <PERSOON>, die een vorm van ijshockey begonnen te spelen op priksleeën Een gewone prikslee bleek echter vooral door de ijzers en de manier waarop die eronder zaten niet geschikt voor ijshockey Rond ### werd het een echte sport met speciaal daarvoor gebouwde sleeën, waarbij de afstand tussen de ijzers smaller is dan die bij een gewone prikslee Dit groeide in de loop van de jaren uit tot het WK Inmiddels zijn er twee wereldkampioenschappen, een voor A-landen en een voor B-landen In ### is het WK voor B-landen in <LOCATIE> gespeeld met<PERSOON> van ### was het al een demonstratiesport maar pas met de Paralympische Winterspelen in het Noorse Lillehammer in ### werd het een paralympische wintersport Zweden won in de finale met #-# van Noorwegen In <LOCATIE> werden in ### de eerste plannen gemaakt om een sledgehockeyclub op te richten Dit resulteerde erin dat in september ### de eerste Nederlandse club, <PERSOON> Huskies, werd opgericht Sinds ### heeft ijshockey vereniging <LOCATIE> Trappers ook een eigen sledgehockey team Ook is er inmiddels een team in <LOCATIE> De teams zijn aangesloten bij Gehandicaptensport <LOCATIE> en de <PERSOON> Al de ijshockeyregels zijn in het begin gehandhaafd gebleven en in de loop van de tijd aangepast aan de sleeën en de sporters Voor junioren kunnen afwijkende regels gelden Elke spelonderbreking wordt, net zoals het begin van elke periode, hervat met een ingooi van de puck Dit wordt face-off genoemd Overtredingen tegen genoemde regels worden meestal bestraft met een "bench-minor penalty" (twee minuten tijdstraf) Sledgehockey wordt gespeeld op een veld van ongeveer ## bij ## meter Het veld, dat afgeronde hoeken heeft, wordt omgeven door een 'boarding' met een hoogte van #,## meter.
| 540 |
www
|
tot het WK Inmiddels zijn er twee wereldkampioenschappen, een voor A-landen en een voor B-landen In ### is het WK voor B-landen in <LOCATIE> gespeeld met<PERSOON> van ### was het al een demonstratiesport maar pas met de Paralympische Winterspelen in het Noorse Lillehammer in ### werd het een paralympische wintersport Zweden won in de finale met #-# van Noorwegen In <LOCATIE> werden in ### de eerste plannen gemaakt om een sledgehockeyclub op te richten Dit resulteerde erin dat in september ### de eerste Nederlandse club, <PERSOON> Huskies, werd opgericht Sinds ### heeft ijshockey vereniging <LOCATIE> Trappers ook een eigen sledgehockey team Ook is er inmiddels een team in <LOCATIE> De teams zijn aangesloten bij Gehandicaptensport <LOCATIE> en de <PERSOON> Al de ijshockeyregels zijn in het begin gehandhaafd gebleven en in de loop van de tijd aangepast aan de sleeën en de sporters Voor junioren kunnen afwijkende regels gelden Elke spelonderbreking wordt, net zoals het begin van elke periode, hervat met een ingooi van de puck Dit wordt face-off genoemd Overtredingen tegen genoemde regels worden meestal bestraft met een "bench-minor penalty" (twee minuten tijdstraf) Sledgehockey wordt gespeeld op een veld van ongeveer ## bij ## meter Het veld, dat afgeronde hoeken heeft, wordt omgeven door een 'boarding' met een hoogte van #,## meter Het speelvlak tussen de doellijnen is in drie gelijke stukken verdeeld door tweemaal ## cm brede blauwe lijnen Vervolgens wordt het speelveld ook nog door een ## cm brede rode lijn in twee helften verdeeld Het vak dat gevormd wordt door een korte zijde van de boarding en een blauwe lijn heet het verdedigingsvak van het team dat het in dat vak bevindende doel verdedigt Voor de tegenstander is dit het aanvalsvak Het gebied tussen de twee blauwe lijnen is het neutrale vak De teams wisselen na elke pauze van speelhelft Soms is het voor sledgehockeyers niet mogelijk om achter een plexiglas boarding te staan Wanneer er geen mogelijkheid is mag onder andere de strafbank op het ijs gecreëerd worden Een sledgehockeyteam bestaat uit maximaal ## spelers en twee doelverdedigers Zes spelers, die gedurende de gehele wedstrijd ongelimiteerd gewisseld mogen worden, bevinden zich op het ijs Dit zijn een doelverdediger, een linker verdediger, een rechter verdediger, een rechter vleugelspeler, een linker vleugelspeler en een midvoor Elk team bestaat uit een aanvoerder en maximaal twee assistenten Alleen zij hebben het recht, als ze op het ijs staan, om met de scheidsrechter en de lijnrechters te communiceren Zowel tijdens het spel als bij spelonderbrekingen mogen er spelers gewisseld worden Elk team heeft maximaal # begeleiders bij zich, die zich gedurende de wedstrijd in of bij de spelersbank mogen bevinden Bij de junioren en de lagere niveaus staat elke wedstrijd onder leiding van twee scheidsrechters In dit tweemanssysteem hebben beide scheidsrechters dezelfde verantwoordelijkheden tijdens de wedstrijd.
| 548 |
www
|
cm brede blauwe lijnen Vervolgens wordt het speelveld ook nog door een ## cm brede rode lijn in twee helften verdeeld Het vak dat gevormd wordt door een korte zijde van de boarding en een blauwe lijn heet het verdedigingsvak van het team dat het in dat vak bevindende doel verdedigt Voor de tegenstander is dit het aanvalsvak Het gebied tussen de twee blauwe lijnen is het neutrale vak De teams wisselen na elke pauze van speelhelft Soms is het voor sledgehockeyers niet mogelijk om achter een plexiglas boarding te staan Wanneer er geen mogelijkheid is mag onder andere de strafbank op het ijs gecreëerd worden Een sledgehockeyteam bestaat uit maximaal ## spelers en twee doelverdedigers Zes spelers, die gedurende de gehele wedstrijd ongelimiteerd gewisseld mogen worden, bevinden zich op het ijs Dit zijn een doelverdediger, een linker verdediger, een rechter verdediger, een rechter vleugelspeler, een linker vleugelspeler en een midvoor Elk team bestaat uit een aanvoerder en maximaal twee assistenten Alleen zij hebben het recht, als ze op het ijs staan, om met de scheidsrechter en de lijnrechters te communiceren Zowel tijdens het spel als bij spelonderbrekingen mogen er spelers gewisseld worden Elk team heeft maximaal # begeleiders bij zich, die zich gedurende de wedstrijd in of bij de spelersbank mogen bevinden Bij de junioren en de lagere niveaus staat elke wedstrijd onder leiding van twee scheidsrechters In dit tweemanssysteem hebben beide scheidsrechters dezelfde verantwoordelijkheden tijdens de wedstrijd Bij de hogere en de internationale niveaus bestaat de arbitrage bij elke wedstrijd uit één scheidsrechter en twee lijnrechters Bij dit driemanssysteem zijn de verantwoordelijkheden duidelijk verdeeld tussen de scheidsrechter en de twee lijnrechters Achter elk doel bevindt zich, ter ondersteuning van de scheidsrechter(s) en lijnrechter, een doelrechter en in de bank van de wedstrijdleiding de volgende personen Deze is verantwoordelijk voor het invullen van het wedstrijdformulier met de namen van begeleiders, spelers, coaches, scheidsrechter en lijnrechters alsook de doelpunten(makers), wie de assist gaf en wie straffen krijgt opgelegd en welke straf dat was Deze houdt de straftijd bij, zodat een speler op tijd weer terug kan keren op het ijs Deze houdt de wedstrijdtijd bij De uitrusting van de sporters bestaan uit een prikslee, stokken en beschermende kleding De prikslee die gebruikt wordt bij ijshockey is behoorlijk anders dan een prikslee die wordt gebruikt bij priksleewedstrijden Bij een sledgehockeyslee staan de schaatsen erg dicht op elkaar, soms met maar met een tussenruimte van #,# cm Ook zitten er ijshockey-ijzers onder en geen ijzers van Noren zoals bij een reguliere prikslee Verdere eisen aan de slee en het frame zijn De stokken van een sledgehockeyer zijn vrij kort Enkele eisen voor de stokken zijn Voor de stick van de doelverdediger geldt De kleding van een sledgehockeyer bestaat uit Calciumcyaanamide Calciumcyaanamide (CaCN) is een verbinding van calcium die onder meer gebruikt wordt als meststof Ze staat daarom ook bekend als "kalkstikstof".
| 519 |
www
|
Bij de hogere en de internationale niveaus bestaat de arbitrage bij elke wedstrijd uit één scheidsrechter en twee lijnrechters Bij dit driemanssysteem zijn de verantwoordelijkheden duidelijk verdeeld tussen de scheidsrechter en de twee lijnrechters Achter elk doel bevindt zich, ter ondersteuning van de scheidsrechter(s) en lijnrechter, een doelrechter en in de bank van de wedstrijdleiding de volgende personen Deze is verantwoordelijk voor het invullen van het wedstrijdformulier met de namen van begeleiders, spelers, coaches, scheidsrechter en lijnrechters alsook de doelpunten(makers), wie de assist gaf en wie straffen krijgt opgelegd en welke straf dat was Deze houdt de straftijd bij, zodat een speler op tijd weer terug kan keren op het ijs Deze houdt de wedstrijdtijd bij De uitrusting van de sporters bestaan uit een prikslee, stokken en beschermende kleding De prikslee die gebruikt wordt bij ijshockey is behoorlijk anders dan een prikslee die wordt gebruikt bij priksleewedstrijden Bij een sledgehockeyslee staan de schaatsen erg dicht op elkaar, soms met maar met een tussenruimte van #,# cm Ook zitten er ijshockey-ijzers onder en geen ijzers van Noren zoals bij een reguliere prikslee Verdere eisen aan de slee en het frame zijn De stokken van een sledgehockeyer zijn vrij kort Enkele eisen voor de stokken zijn Voor de stick van de doelverdediger geldt De kleding van een sledgehockeyer bestaat uit Calciumcyaanamide Calciumcyaanamide (CaCN) is een verbinding van calcium die onder meer gebruikt wordt als meststof Ze staat daarom ook bekend als "kalkstikstof" De reactie van calciumcarbide met stikstofgas bij hoge temperatuur (###°C) levert calciumcyaanamide op Het procedé werd aan het einde van de ##e eeuw in Duitsland ontwikkeld door Adolph<PERSOON> en is nog steeds in gebruik In het oorspronkelijke <PERSOON> werd het calciumcyaanamide gebruikt om ammoniak te produceren door het te laten reageren met stoom Daarbij wordt ook calciumcarbonaat gevormd Deze productiemethode voor ammoniak werd na de Eerste Wereldoorlog vervangen door het Haber-Boschproces Calciumcyaanamide wordt gebruikt als meststof; door de cyaanamide die vrijkomt tijdens de omzetting in de bodem tot stikstofverbindingen die door de planten kunnen opgenomen worden, heeft het ook een werking als herbicide en bodeminsecticide Deze toepassing heeft aan belang ingeboet door de beschikbaarheid van andere meststoffen Commerciële kalkstikstof bestaat voor ongeveer ##% uit calciumcyaanamide en bevat verder nog o a koolstof, calciumoxide, ijzer en aluminium De kleur is daardoor grijs tot zwart (zuiver calciumcyaanamide is wit) De voornaamste toepassing tegenwoordig is in de synthese van andere stoffen, dankzij de reactiviteit van de nitrilgroep Calciumcyaanamide wordt gebruikt voor de synthese van cyaanamide Het kan gedimeriseerd worden tot dicyaandiamide, een tussenproduct voor melamine Ook ureum, thio-ureum, guanidine en ferrocyanides kunnen met calciumcyaanamide gemaakt worden Calciumcyaanamide ontleedt in water, waarbij het giftige cyaanamide vrijkomt De stof is sterk irriterend voor de ogen en de luchtwegen Provenhuis Bijlevelt Het Provenhuis van Geertruid Bijlevelt in de Nederlandse plaats <LOCATIE>.
| 522 |
www
|
De reactie van calciumcarbide met stikstofgas bij hoge temperatuur (###°C) levert calciumcyaanamide op Het procedé werd aan het einde van de ##e eeuw in Duitsland ontwikkeld door Adolph<PERSOON> en is nog steeds in gebruik In het oorspronkelijke <PERSOON> werd het calciumcyaanamide gebruikt om ammoniak te produceren door het te laten reageren met stoom Daarbij wordt ook calciumcarbonaat gevormd Deze productiemethode voor ammoniak werd na de Eerste Wereldoorlog vervangen door het Haber-Boschproces Calciumcyaanamide wordt gebruikt als meststof; door de cyaanamide die vrijkomt tijdens de omzetting in de bodem tot stikstofverbindingen die door de planten kunnen opgenomen worden, heeft het ook een werking als herbicide en bodeminsecticide Deze toepassing heeft aan belang ingeboet door de beschikbaarheid van andere meststoffen Commerciële kalkstikstof bestaat voor ongeveer ##% uit calciumcyaanamide en bevat verder nog o a koolstof, calciumoxide, ijzer en aluminium De kleur is daardoor grijs tot zwart (zuiver calciumcyaanamide is wit) De voornaamste toepassing tegenwoordig is in de synthese van andere stoffen, dankzij de reactiviteit van de nitrilgroep Calciumcyaanamide wordt gebruikt voor de synthese van cyaanamide Het kan gedimeriseerd worden tot dicyaandiamide, een tussenproduct voor melamine Ook ureum, thio-ureum, guanidine en ferrocyanides kunnen met calciumcyaanamide gemaakt worden Calciumcyaanamide ontleedt in water, waarbij het giftige cyaanamide vrijkomt De stof is sterk irriterend voor de ogen en de luchtwegen Provenhuis Bijlevelt Het Provenhuis van Geertruid Bijlevelt in de Nederlandse plaats <LOCATIE> Met haar man <PERSOON> vertrok ze in ### naar Noord-Amerika Het echtpaar Bijlevelt behoorde tot de eerste kolonisten van wat later New York zou worden Ze hadden er een boerenbedrijf Door tegenslag raakten ze later alles weer kwijt en keerden ze in ### terug naar <PERSOON> zat niet bij de pakken neer en begon een nieuwe carrière die hem onder meer naar Java bracht, in dienst van de V O C Zijn vrouw bleef in <LOCATIE> wonen <PERSOON> stierf in ### in <LOCATIE> De kinderen van het echtpaar waren toen ook al overleden Geertruid was zelf ziek en liet daarom haar testament opmaken Ze bepaalde dat er van de nalatenschap een liefdadig fonds of een provenhuis gesticht moest worden ten behoeve van bejaarde vrouwen De vele sterfgevallen zullen alles te maken hebben gehad met de pest die in deze jaren heerste De uitvoerders van het testament van Geertruid besloten na haar dood - ze herstelde na haar ziekte en overleed pas in ### - uit het geld van haar nalatenschap een provenhuis te stichten In ### werd een huis gekocht op de hoek Koningsweg-<LOCATIE>en in ### kwamen de eerste twee oude vrouwen er te wonen Het nog steeds bestaande complex werd in ### op de hoek uitgebreid met een eerste verdieping, waar een nieuwe regentenkamer werd ingericht In ### werd de benedenkamer van het buurhuis in de <LOCATIE>bij het provenhuis getrokken.
| 535 |
www
|
naar Noord-Amerika Het echtpaar Bijlevelt behoorde tot de eerste kolonisten van wat later New York zou worden Ze hadden er een boerenbedrijf Door tegenslag raakten ze later alles weer kwijt en keerden ze in ### terug naar <PERSOON> zat niet bij de pakken neer en begon een nieuwe carrière die hem onder meer naar Java bracht, in dienst van de V O C Zijn vrouw bleef in <LOCATIE> wonen <PERSOON> stierf in ### in <LOCATIE> De kinderen van het echtpaar waren toen ook al overleden Geertruid was zelf ziek en liet daarom haar testament opmaken Ze bepaalde dat er van de nalatenschap een liefdadig fonds of een provenhuis gesticht moest worden ten behoeve van bejaarde vrouwen De vele sterfgevallen zullen alles te maken hebben gehad met de pest die in deze jaren heerste De uitvoerders van het testament van Geertruid besloten na haar dood - ze herstelde na haar ziekte en overleed pas in ### - uit het geld van haar nalatenschap een provenhuis te stichten In ### werd een huis gekocht op de hoek Koningsweg-<LOCATIE>en in ### kwamen de eerste twee oude vrouwen er te wonen Het nog steeds bestaande complex werd in ### op de hoek uitgebreid met een eerste verdieping, waar een nieuwe regentenkamer werd ingericht In ### werd de benedenkamer van het buurhuis in de <LOCATIE>bij het provenhuis getrokken Het provenhuis bood aanvankelijk ruimte aan drie en na ### aan vier provenvrouwen De dames woonden gratis en kregen jaarlijks een prove van ## gulden, met soms ook nog boter en turf Het Provenhuis werd ook wel 'Arminiaanse hof' genoemd, een benaming die echter meer sloeg op de bestuurders, die lange tijd behoorden tot het remonstrantse kerkgenootschap, dan op de bewoonsters Remonstrantse vrouwen werden wel opgenomen, maar de meerderheid van de bewoonsters behoorde tot de gereformeerde (hervormde) gemeente Vanaf ### werd weer strikt de hand gehouden aan de oorspronkelijke regel dat er steeds twee regenten moesten zijn, een remonstrantse en een gereformeerde Vanaf ### tot ### was er sprake van een ware <PERSOON>-dynastie bij de regenten; zeven leden van deze familie bekleedden er in die periode een regentschap <PERSOON> was wel de bekendste; hij stichtte in ### de stoombootonderneming <LOCATIE> Packet Naarmate de eisen die gesteld werden aan bejaardenhuisvesting in de loop van de ##ste eeuw steeds hoger werden, bleek steeds duidelijker dat het provenhuis daar niet aan kon voldoen Het geld voor restauratie ontbrak en in ### besloten de regenten het pand te verkopen Het inmiddels gerestaureerde pand is nu in handen van Van Alckmaer Stichting Provenhuis Bijlevelt bestaat nog steeds; het kapitaal wordt onder meer gebruikt voor het onderhoud van het hofje van <PERSOON> (merknaam "Galvus") is een oraal bloedglucoseverlagend geneesmiddel dat in ### door Novartis op de markt werd gebracht als medicatie voor diabetes mellitus type #.
| 558 |
www
|
De dames woonden gratis en kregen jaarlijks een prove van ## gulden, met soms ook nog boter en turf Het Provenhuis werd ook wel 'Arminiaanse hof' genoemd, een benaming die echter meer sloeg op de bestuurders, die lange tijd behoorden tot het remonstrantse kerkgenootschap, dan op de bewoonsters Remonstrantse vrouwen werden wel opgenomen, maar de meerderheid van de bewoonsters behoorde tot de gereformeerde (hervormde) gemeente Vanaf ### werd weer strikt de hand gehouden aan de oorspronkelijke regel dat er steeds twee regenten moesten zijn, een remonstrantse en een gereformeerde Vanaf ### tot ### was er sprake van een ware <PERSOON>-dynastie bij de regenten; zeven leden van deze familie bekleedden er in die periode een regentschap <PERSOON> was wel de bekendste; hij stichtte in ### de stoombootonderneming <LOCATIE> Packet Naarmate de eisen die gesteld werden aan bejaardenhuisvesting in de loop van de ##ste eeuw steeds hoger werden, bleek steeds duidelijker dat het provenhuis daar niet aan kon voldoen Het geld voor restauratie ontbrak en in ### besloten de regenten het pand te verkopen Het inmiddels gerestaureerde pand is nu in handen van Van Alckmaer Stichting Provenhuis Bijlevelt bestaat nog steeds; het kapitaal wordt onder meer gebruikt voor het onderhoud van het hofje van <PERSOON> (merknaam "Galvus") is een oraal bloedglucoseverlagend geneesmiddel dat in ### door Novartis op de markt werd gebracht als medicatie voor diabetes mellitus type # Vildagliptine behoort tot de groep van dipeptidylpeptidase-#- oftewel DPP-# remmers, waartoe ook sitagliptine behoort Vildagliptine beïnvloedt de hormonen GLP-# en GIP, die verantwoordelijk zijn voor verhoging van de afgifte van insuline door de bètacellen, en onderdrukking van de glucagonafgifte door de alfacellen van de eilandjes van Langerhans in het pancreas Het Europees Geneesmiddelenbureau (European Medicines Agency, EMA) heeft in ### het combinatiepreparaat "Eucreas" door Novartis met metformine goedgekeurd Benzeensulfonzuur Benzeensulfonzuur is een organische verbinding en behoort tot de sulfonzuren De stof komt voor als kleurloze kristallen De zouten en esters worden "besylaten" genoemd Benzeensulfonzuur kan door directe aromatische sulfonering van benzeen bereid worden Bij de Tyrer-sulfonering, vroeger van technisch belang, wordt benzeen door ##% zwavelzuur geleid De temperatuur wordt verhoogd van ### tot ###°C, waarbij water en benzeen in een condensor kunnen worden opgevangen De benzeen wordt steeds teruggevoerd naar het reactievat Uiteindelijk wordt een opbrengst van ##% gehaald De damp van benzeensulfonzuur is #,# keer zwaarder dan lucht Benzeensulfonzuur is een uitgangsstof in de bereiding van wasmiddelen, vooral in de vorm van zouten en esters (zoals alkylderivaten of natriumzout) Verder wordt de stof toegepast als katalysator en als tussenproduct in de bereiding van resorcinol (via benzeen-#,#-disulfonzuur) en fenol Beide reacties verlopen via het verhitten van de zuren met vast natriumhydroxide Elektrocochleografie Elektrocochleografie is een geneeskundige meettechniek (audiometrie) waarmee de omzetting van een akoestisch signaal op het trommelvlies naar een elektrisch signaal in het slakkenhuis ("cochlea") gemeten wordt Met behulp van elektrocochleografie kan nauwkeurig en objectief de frequentieafhankelijke gehoordrempel bepaald worden.
| 588 |
www
|
Vildagliptine beïnvloedt de hormonen GLP-# en GIP, die verantwoordelijk zijn voor verhoging van de afgifte van insuline door de bètacellen, en onderdrukking van de glucagonafgifte door de alfacellen van de eilandjes van Langerhans in het pancreas Het Europees Geneesmiddelenbureau (European Medicines Agency, EMA) heeft in ### het combinatiepreparaat "Eucreas" door Novartis met metformine goedgekeurd Benzeensulfonzuur Benzeensulfonzuur is een organische verbinding en behoort tot de sulfonzuren De stof komt voor als kleurloze kristallen De zouten en esters worden "besylaten" genoemd Benzeensulfonzuur kan door directe aromatische sulfonering van benzeen bereid worden Bij de Tyrer-sulfonering, vroeger van technisch belang, wordt benzeen door ##% zwavelzuur geleid De temperatuur wordt verhoogd van ### tot ###°C, waarbij water en benzeen in een condensor kunnen worden opgevangen De benzeen wordt steeds teruggevoerd naar het reactievat Uiteindelijk wordt een opbrengst van ##% gehaald De damp van benzeensulfonzuur is #,# keer zwaarder dan lucht Benzeensulfonzuur is een uitgangsstof in de bereiding van wasmiddelen, vooral in de vorm van zouten en esters (zoals alkylderivaten of natriumzout) Verder wordt de stof toegepast als katalysator en als tussenproduct in de bereiding van resorcinol (via benzeen-#,#-disulfonzuur) en fenol Beide reacties verlopen via het verhitten van de zuren met vast natriumhydroxide Elektrocochleografie Elektrocochleografie is een geneeskundige meettechniek (audiometrie) waarmee de omzetting van een akoestisch signaal op het trommelvlies naar een elektrisch signaal in het slakkenhuis ("cochlea") gemeten wordt Met behulp van elektrocochleografie kan nauwkeurig en objectief de frequentieafhankelijke gehoordrempel bepaald worden Er wordt gebruikgemaakt van een drietal elektrodes, één zo dicht mogelijk bij de cochlea, de andere elektrode op het mastoïd en een aardelektrode op het voorhoofd De gemeten signaalresponsies liggen in het bereik tussen #,# en ## microvolt Als stimuli worden korte toonstoten in het bereik tussen ### Hz en # kHz toegepast Ook (breedbandige) kliksignalen worden toegepast #,#'-bi-#-naftol #,#'-bi-#-naftol, vaak afgekort tot BINOL, is een organische verbinding die vaak gebruikt wordt als ligand, of als bouwsteen voor een ligand, in door overgangsmetalen gekatalyseerde asymmetrische reacties BINOL heeft geen asymmetrisch koolstofatoom, maar is desondanks chiraal door de in het molecule vertoonde axiale chiraliteit De twee enantiomeren zijn eenvoudig van elkaar te scheiden en zijn stabiel tegen racemisatie De specifieke rotatie van de twee enantiomeren is ±##,#° ("c" = # in THF) BINOL is de uitgangsstof voor een andere chirale ligand BINAP De synthese van BINOL vormt geen uitdaging, het maken van specifiek een van de isomeren is dat echter wel ("<PERSOON> kan bereid worden via een asymmetrische oxidatieve koppeling van #-naftol met koper(II)chloride als oxidator De chirale ligand in deze koppeling is (+)-amfetamine Racemisch BINOL kan bereid worden met ijzer(III)chloride als de oxidator De eerste stap van de reactie bestaat uit de koppeling van ijzer(III) an de hydroxylgroepen De volgende stap is een radicaal-koppeling van de naftol-ringen die in gang gezet wordt door de reductie van ijzer(III) naar ijzer(II) Optisch actief BINOL kan ook verkregen worden door racemisch BINOL te scheiden.
| 604 |
www
|
gebruikgemaakt van een drietal elektrodes, één zo dicht mogelijk bij de cochlea, de andere elektrode op het mastoïd en een aardelektrode op het voorhoofd De gemeten signaalresponsies liggen in het bereik tussen #,# en ## microvolt Als stimuli worden korte toonstoten in het bereik tussen ### Hz en # kHz toegepast Ook (breedbandige) kliksignalen worden toegepast #,#'-bi-#-naftol #,#'-bi-#-naftol, vaak afgekort tot BINOL, is een organische verbinding die vaak gebruikt wordt als ligand, of als bouwsteen voor een ligand, in door overgangsmetalen gekatalyseerde asymmetrische reacties BINOL heeft geen asymmetrisch koolstofatoom, maar is desondanks chiraal door de in het molecule vertoonde axiale chiraliteit De twee enantiomeren zijn eenvoudig van elkaar te scheiden en zijn stabiel tegen racemisatie De specifieke rotatie van de twee enantiomeren is ±##,#° ("c" = # in THF) BINOL is de uitgangsstof voor een andere chirale ligand BINAP De synthese van BINOL vormt geen uitdaging, het maken van specifiek een van de isomeren is dat echter wel ("<PERSOON> kan bereid worden via een asymmetrische oxidatieve koppeling van #-naftol met koper(II)chloride als oxidator De chirale ligand in deze koppeling is (+)-amfetamine Racemisch BINOL kan bereid worden met ijzer(III)chloride als de oxidator De eerste stap van de reactie bestaat uit de koppeling van ijzer(III) an de hydroxylgroepen De volgende stap is een radicaal-koppeling van de naftol-ringen die in gang gezet wordt door de reductie van ijzer(III) naar ijzer(II) Optisch actief BINOL kan ook verkregen worden door racemisch BINOL te scheiden De kristallen die het "S"-enantiomer met deze stof vormt zijn oplosbaar in acetonitril, de kristallen van het "R"-enantiomer niet In een andere methode wordt met behulp van het zuurchloride van pentaanzuur, pentanoylchloride, BINOL omgezet in het corresponderende diesterderivaat Het enzym cholesterol-esterase (uit de pancreas van runderen) is vervolgens in staat de ("S")-di-ester te hydrolyseren, maar niet de ("R")-di-ester Het ("R")-dipentanoaat wordt, na scheiding van het gevormde "<PERSOON> van de overgebleven ester, gehydrolyseerd met natriummethoxide Voor een derde methode wordt gebruikgemaakt van HPLC met een chirale stationaire fase Kleptoparasitisme Kleptoparasitisme of "parasitisme door diefstal" houdt in dat een dier zich voedt met een prooi die een ander dier heeft gevangen of gedood dan wel een voedselvoorraad die een ander dier heeft aangelegd Ook het stelen van nestmateriaal e d wordt beschouwd als kleptoparasitisme Voorts wordt nog onderscheid gemaakt tussen het stelen van voedsel van soortgenoten en van andere soorten Het is heel gebruikelijk dat leeuwen en gevlekte hyena's eten van elkaar afpakken Bij verschillende soorten vogels kan kleptoparasitisme voorkomen Grote vogels (zoals de middelste jager) achtervolgen een kleinere vogel tot deze zijn prooi laat vallen Miervogels en andere vogelsoorten volgen colonnes trekmieren en voeden zich met de opgejaagde dieren Bepaalde spinnen maken zelf geen web maar zoeken webben van andere soorten op en stelen de prooien die erin belanden Sommige mieren zoeken zelf geen voedsel maar stelen dat van andere soorten mieren, een voorbeeld is de diefmier ("Diplorhoptrum fugax") <PERSOON>.
| 599 |
www
|
De kristallen die het "S"-enantiomer met deze stof vormt zijn oplosbaar in acetonitril, de kristallen van het "R"-enantiomer niet In een andere methode wordt met behulp van het zuurchloride van pentaanzuur, pentanoylchloride, BINOL omgezet in het corresponderende diesterderivaat Het enzym cholesterol-esterase (uit de pancreas van runderen) is vervolgens in staat de ("S")-di-ester te hydrolyseren, maar niet de ("R")-di-ester Het ("R")-dipentanoaat wordt, na scheiding van het gevormde "<PERSOON> van de overgebleven ester, gehydrolyseerd met natriummethoxide Voor een derde methode wordt gebruikgemaakt van HPLC met een chirale stationaire fase Kleptoparasitisme Kleptoparasitisme of "parasitisme door diefstal" houdt in dat een dier zich voedt met een prooi die een ander dier heeft gevangen of gedood dan wel een voedselvoorraad die een ander dier heeft aangelegd Ook het stelen van nestmateriaal e d wordt beschouwd als kleptoparasitisme Voorts wordt nog onderscheid gemaakt tussen het stelen van voedsel van soortgenoten en van andere soorten Het is heel gebruikelijk dat leeuwen en gevlekte hyena's eten van elkaar afpakken Bij verschillende soorten vogels kan kleptoparasitisme voorkomen Grote vogels (zoals de middelste jager) achtervolgen een kleinere vogel tot deze zijn prooi laat vallen Miervogels en andere vogelsoorten volgen colonnes trekmieren en voeden zich met de opgejaagde dieren Bepaalde spinnen maken zelf geen web maar zoeken webben van andere soorten op en stelen de prooien die erin belanden Sommige mieren zoeken zelf geen voedsel maar stelen dat van andere soorten mieren, een voorbeeld is de diefmier ("Diplorhoptrum fugax") <PERSOON> werd bekend als de medeoprichtster van de antroposofische geneeskunde in samenwerking met <PERSOON> In ### richtte zij de eerste antroposofische medische kliniek op in Arlesheim, nu bekend als de <PERSOON> Zij ontwikkelde een speciale vorm van massagetherapie genaamd "ritmische massage" <PERSOON> werd geboren in het toenmalige Nederlands-Indië Rond de eeuwwisseling keerde zij terug naar Europa en studeerde therapeutische gymnastiek en massage In ### ontmoette zij <PERSOON> voor de eerste maal Vijf jaar later begon zij met haar studie medicijnen aan de Universiteit Zürich, waar dat toen voor vrouwen al mogelijk was Zij haalde haar diploma in ###, gespecialiseerd als vrouwenarts, en trad toe tot een bestaande praktijk In ###, na opening van haar eigen praktijk, ontwikkelde zij een remedie tegen kanker gebaseerd op een extract van maretak, op aanwijzingen van Steiner Deze remedie, die zij Iscar noemde, en die zich later ontwikkelde tot "Iscador", is in een aantal landen een geaccepteerde alternatieve geneeswijze van kanker geworden In <LOCATIE> is er een hofje naar haar genoemd in het nieuwe deel van de grote wijk Leesten Het Ita <LOCATIE>is daar een zijstraat van de <LOCATIE>en de <PERSOON>Methyloranje Methyloranje> is een organische verbinding die hoort bij de klasse van aromatische azo-kleurstoffen Bij kamertemperatuur is het een oranje poeder dat slecht oplost in water, maar goed in primaire, laagmoleculaire alcoholen (zoals ethanol) en andere organische oplosmiddelen De synthese van methyloranje is relatief eenvoudig.
| 567 |
www
|
<PERSOON> werd bekend als de medeoprichtster van de antroposofische geneeskunde in samenwerking met <PERSOON> In ### richtte zij de eerste antroposofische medische kliniek op in Arlesheim, nu bekend als de <PERSOON> Zij ontwikkelde een speciale vorm van massagetherapie genaamd "ritmische massage" <PERSOON> werd geboren in het toenmalige Nederlands-Indië Rond de eeuwwisseling keerde zij terug naar Europa en studeerde therapeutische gymnastiek en massage In ### ontmoette zij <PERSOON> voor de eerste maal Vijf jaar later begon zij met haar studie medicijnen aan de Universiteit Zürich, waar dat toen voor vrouwen al mogelijk was Zij haalde haar diploma in ###, gespecialiseerd als vrouwenarts, en trad toe tot een bestaande praktijk In ###, na opening van haar eigen praktijk, ontwikkelde zij een remedie tegen kanker gebaseerd op een extract van maretak, op aanwijzingen van Steiner Deze remedie, die zij Iscar noemde, en die zich later ontwikkelde tot "Iscador", is in een aantal landen een geaccepteerde alternatieve geneeswijze van kanker geworden In <LOCATIE> is er een hofje naar haar genoemd in het nieuwe deel van de grote wijk Leesten Het Ita <LOCATIE>is daar een zijstraat van de <LOCATIE>en de <PERSOON>Methyloranje Methyloranje> is een organische verbinding die hoort bij de klasse van aromatische azo-kleurstoffen Bij kamertemperatuur is het een oranje poeder dat slecht oplost in water, maar goed in primaire, laagmoleculaire alcoholen (zoals ethanol) en andere organische oplosmiddelen De synthese van methyloranje is relatief eenvoudig Na verder koelen met ijs slaat het diazoniumzout neer Vervolgens wordt een alkalische oplossing van N,N-dimethylaniline bereid, en toegevoegd aan de emulsie van het diazoniumzout Een azo-koppeling (gepaard gaand met een kleurverandering) vindt plaats en het preparaat wordt na een half uur roeren geïsoleerd uit de moederloog door filtratie De stof wordt in het analytisch laboratorium gebruikt, onder andere als pH-indicator om bij een zuur-basetitraties het equivalentiepunt te bepalen, aangezien methyloranje een duidelijke kleurverandering ondergaat Het omslaggebied van methyloranje ligt tussen pH #,# en #,# Slikken Slikken (Lat "deglutitio") is het proces bij mensen en dieren waarbij er voedsel of drank van de mond via de keelholte naar de slokdarm gebracht wordt Hierbij sluiten het strotklepje en de huig respectievelijk de luchtpijp en de neusholte af Het slikken wordt bij de mens bepaald door de slikreflex Eten en slikken zijn activiteiten waarbij meerdere neurologische centra, zenuwen en spieren zijn betrokken Het geheel verloopt in drie fasen een orale (in de mond), een faryngeale (in de keelholte) en een oesofageale (in de slokdarm) Elke fase wordt door een verschillend neurologisch mechanisme bestuurd De orale fase is geheel willekeurig en wordt vooral gecoördineerd door de mediale temporale kwab en het limbische systeem van de hersenschors met bijdragen van de motorische cortex en andere centra in de hersenschors De faryngeale fase wordt aangezet door de orale fase en wordt op haar beurt gecoördineerd door het slikcentrum in het verlengde merg en de pons.
| 555 |
www
|
met ijs slaat het diazoniumzout neer Vervolgens wordt een alkalische oplossing van N,N-dimethylaniline bereid, en toegevoegd aan de emulsie van het diazoniumzout Een azo-koppeling (gepaard gaand met een kleurverandering) vindt plaats en het preparaat wordt na een half uur roeren geïsoleerd uit de moederloog door filtratie De stof wordt in het analytisch laboratorium gebruikt, onder andere als pH-indicator om bij een zuur-basetitraties het equivalentiepunt te bepalen, aangezien methyloranje een duidelijke kleurverandering ondergaat Het omslaggebied van methyloranje ligt tussen pH #,# en #,# Slikken Slikken (Lat "deglutitio") is het proces bij mensen en dieren waarbij er voedsel of drank van de mond via de keelholte naar de slokdarm gebracht wordt Hierbij sluiten het strotklepje en de huig respectievelijk de luchtpijp en de neusholte af Het slikken wordt bij de mens bepaald door de slikreflex Eten en slikken zijn activiteiten waarbij meerdere neurologische centra, zenuwen en spieren zijn betrokken Het geheel verloopt in drie fasen een orale (in de mond), een faryngeale (in de keelholte) en een oesofageale (in de slokdarm) Elke fase wordt door een verschillend neurologisch mechanisme bestuurd De orale fase is geheel willekeurig en wordt vooral gecoördineerd door de mediale temporale kwab en het limbische systeem van de hersenschors met bijdragen van de motorische cortex en andere centra in de hersenschors De faryngeale fase wordt aangezet door de orale fase en wordt op haar beurt gecoördineerd door het slikcentrum in het verlengde merg en de pons Slikken is een mechanisme waarbij zowel willekeurige skeletspieren, de tong, als gladde spieren van de keelholte en slokdarm worden gebruikt De faryngeale en oesofageale fasen worden door het autonome zenuwstelsel aangestuurd Bij de mens wordt in deze fase het voedsel gekauwd door op en neer gaande beweging van de onderkaak; het voedsel wordt daarbij in kleinere stukken gekauwd, bevochtigd door het speeksel met daarin ook spijsverteringsenzymen De spieren van tong en wangen en de kauwspieren zijn hierbij in het bijzonder actief Bij veel dieren wordt deze fase overgeslagen het voedsel wordt dan in zijn geheel ingeslikt Als de voedselbrok klaar is voor de orale fase wordt deze eerst naar de achterkant van de tong verplaatst Daarna gaat het voorste deel omhoog naar de alveolaire richel van het harde verhemelte om daarna samen te trekken in achterwaartse richting de voedselbrok gaat naar de orofarynx Hierna trekken de musculi styloglossus en palatoglossus samen, heffen de achterzijde van de tong evenals het zachte verhemelte op, om ontsnappen van het voedsel naar de neusholte te voorkomen Deze fase is geheel willekeurig en verloopt via de nervus trigeminus, de nervus facialis en de nervus hypoglossus In deze fase wordt de voedselbrok verplaatst van de orofarynx naar de slokdarm door achtereenvolgende samentrekkingen van de spieren eromheen Het zachte verhemelte en de huig worden opgelicht door de musculus levator veli palatini.
| 501 |
www
|
een mechanisme waarbij zowel willekeurige skeletspieren, de tong, als gladde spieren van de keelholte en slokdarm worden gebruikt De faryngeale en oesofageale fasen worden door het autonome zenuwstelsel aangestuurd Bij de mens wordt in deze fase het voedsel gekauwd door op en neer gaande beweging van de onderkaak; het voedsel wordt daarbij in kleinere stukken gekauwd, bevochtigd door het speeksel met daarin ook spijsverteringsenzymen De spieren van tong en wangen en de kauwspieren zijn hierbij in het bijzonder actief Bij veel dieren wordt deze fase overgeslagen het voedsel wordt dan in zijn geheel ingeslikt Als de voedselbrok klaar is voor de orale fase wordt deze eerst naar de achterkant van de tong verplaatst Daarna gaat het voorste deel omhoog naar de alveolaire richel van het harde verhemelte om daarna samen te trekken in achterwaartse richting de voedselbrok gaat naar de orofarynx Hierna trekken de musculi styloglossus en palatoglossus samen, heffen de achterzijde van de tong evenals het zachte verhemelte op, om ontsnappen van het voedsel naar de neusholte te voorkomen Deze fase is geheel willekeurig en verloopt via de nervus trigeminus, de nervus facialis en de nervus hypoglossus In deze fase wordt de voedselbrok verplaatst van de orofarynx naar de slokdarm door achtereenvolgende samentrekkingen van de spieren eromheen Het zachte verhemelte en de huig worden opgelicht door de musculus levator veli palatini Hierna worden larynx en tongbeen omhoog en naar voren getrokken naar het strotklepje om daarmee de musculus cricopharyngeus te ontspannen Hierdoor wordt passief de ingang tot de larynx afgesloten, met gelijktijdige sluiting van de stembanden Deze fase is passief en wordt aangestuurd door de nervus trigeminus, de nervus vagus, de nervus accessorius en de nervus hypoglossus Het ademcentrum in de hersenstam wordt direct geremd door het slikcentrum gedurende het slikken âdeglutitieapneuâ De bovenste slokdarmsfincter (kringspier) ontspant om het voedsel te laten passeren, waarna verschillende dwarsgestreepte spieren, verder peristaltiek en als laatste het ontspannen van de onderste slokdarmsfincter de voedselbrok, zelfs tegen de zwaartekracht in, naar de maag vervoeren Slikken kan bij ouderen een probleem worden cerebrovasculaire accidenten (âberoertesâ) en de ziekte van Alzheimer hebben vaak een nadelige invloed op het autonome zenuwstelsel en daardoor op het slikken Logopedie wordt hiervoor vaak toegepast omdat spraak dezelfde neuromusculaire verbindingen gebruikt als slikken Bij terminale patiënten wordt slikken vaak problematisch met het risico van ophopen van speeksel in de keelholte en eventueel in de longen Afwijkingen in mond en keel kunnen orofaryngeale dysfagie geven; slokdarmafwijkingen kunnen oesofageale dysfagie Dysfagie betekent slikstoornis Slikproblemen, of beter gezegd passageproblemen, door het niet goed ontspannen van de onderste slokdarmsficter noemt men achalasie Bij veel vogels is de slokdarm niet meer dan een stortkoker meeuwen die een vis, of ooievaars die een kikker verschalken houden hun snavel omhoog waarna de prooi door de zwaartekracht, geholpen door kaken en tong, omlaag glijdt Bij vissen is de tong benig en weinig mobiel.
| 509 |
www
|
Hierdoor wordt passief de ingang tot de larynx afgesloten, met gelijktijdige sluiting van de stembanden Deze fase is passief en wordt aangestuurd door de nervus trigeminus, de nervus vagus, de nervus accessorius en de nervus hypoglossus Het ademcentrum in de hersenstam wordt direct geremd door het slikcentrum gedurende het slikken âdeglutitieapneuâ De bovenste slokdarmsfincter (kringspier) ontspant om het voedsel te laten passeren, waarna verschillende dwarsgestreepte spieren, verder peristaltiek en als laatste het ontspannen van de onderste slokdarmsfincter de voedselbrok, zelfs tegen de zwaartekracht in, naar de maag vervoeren Slikken kan bij ouderen een probleem worden cerebrovasculaire accidenten (âberoertesâ) en de ziekte van Alzheimer hebben vaak een nadelige invloed op het autonome zenuwstelsel en daardoor op het slikken Logopedie wordt hiervoor vaak toegepast omdat spraak dezelfde neuromusculaire verbindingen gebruikt als slikken Bij terminale patiënten wordt slikken vaak problematisch met het risico van ophopen van speeksel in de keelholte en eventueel in de longen Afwijkingen in mond en keel kunnen orofaryngeale dysfagie geven; slokdarmafwijkingen kunnen oesofageale dysfagie Dysfagie betekent slikstoornis Slikproblemen, of beter gezegd passageproblemen, door het niet goed ontspannen van de onderste slokdarmsficter noemt men achalasie Bij veel vogels is de slokdarm niet meer dan een stortkoker meeuwen die een vis, of ooievaars die een kikker verschalken houden hun snavel omhoog waarna de prooi door de zwaartekracht, geholpen door kaken en tong, omlaag glijdt Bij vissen is de tong benig en weinig mobiel <PERSOON> bewegen de prooi hun bek in door te wrikken met hun kaken, waarna de golfbewegingen van het lichaam zelf de prooi verder het lichaam in stuwen Methylgeel Methylgeel is een organische verbinding, die voorkomt als gele kristallen Ze wordt gebruikt als pH-indicator om bij een zuur-basetitratie het equivalentiepunt te bepalen Het omslaggebied van methylgeel ligt tussen #,# (rood) en #,# (geel) Vroeger werd deze gele azokleurstof gebruikt voor het kleuren van boter en plantaardige oliën, vandaar dat ze ook "botergeel" (<PERSOON> Yellow) heet Ze werd ook gebruikt voor het kleuren van zeep, boenwas en andere wassen, en polystyreen Dat is nu niet meer toegelaten omdat men ze ervan verdenkt carcinogeen te zijn In maart en april ### werd in België, Luxemburg en Frankrijk methylgeel aangetroffen in kerriepoeder afkomstig uit <PERSOON>, en moesten de betrokken producten uit de handel genomen worden Howell-Jolly-lichaampje Howell-Jolly-lichaampjes zijn histopathologisch gevonden deeltjes van basofiele kern overblijfselen (clusters van DNA) in rode bloedcellen Gedurende de rijping in het beenmerg stoten rode bloedcellen hun kern uit, maar in sommige gevallen blijft een klein deel van het DNA in de cel achter De deeltjes zijn genoemd naar <PERSOON> en <PERSOON> Dit DNA komt voor als een basofiele (purperen) vlek op de eosinofiele (roze) rode bloedcel in een standaard H en E gekleurd bloed-uitstrijkje Deze insluitsels worden gewoonlijk tijdens de circulatie van de rode bloedcel in het lichaam door de openingen in het endotheel van de milt verwijderd.
| 549 |
www
|
te wrikken met hun kaken, waarna de golfbewegingen van het lichaam zelf de prooi verder het lichaam in stuwen Methylgeel Methylgeel is een organische verbinding, die voorkomt als gele kristallen Ze wordt gebruikt als pH-indicator om bij een zuur-basetitratie het equivalentiepunt te bepalen Het omslaggebied van methylgeel ligt tussen #,# (rood) en #,# (geel) Vroeger werd deze gele azokleurstof gebruikt voor het kleuren van boter en plantaardige oliën, vandaar dat ze ook "botergeel" (<PERSOON> Yellow) heet Ze werd ook gebruikt voor het kleuren van zeep, boenwas en andere wassen, en polystyreen Dat is nu niet meer toegelaten omdat men ze ervan verdenkt carcinogeen te zijn In maart en april ### werd in België, Luxemburg en Frankrijk methylgeel aangetroffen in kerriepoeder afkomstig uit <PERSOON>, en moesten de betrokken producten uit de handel genomen worden Howell-Jolly-lichaampje Howell-Jolly-lichaampjes zijn histopathologisch gevonden deeltjes van basofiele kern overblijfselen (clusters van DNA) in rode bloedcellen Gedurende de rijping in het beenmerg stoten rode bloedcellen hun kern uit, maar in sommige gevallen blijft een klein deel van het DNA in de cel achter De deeltjes zijn genoemd naar <PERSOON> en <PERSOON> Dit DNA komt voor als een basofiele (purperen) vlek op de eosinofiele (roze) rode bloedcel in een standaard H en E gekleurd bloed-uitstrijkje Deze insluitsels worden gewoonlijk tijdens de circulatie van de rode bloedcel in het lichaam door de openingen in het endotheel van de milt verwijderd Normale gevallen van asplenie zijn splenectomie als gevolg van letsel (verwonding) en autosplenectomie (afstoting van de milt) veroorzaakt door sikkelcelanemie Andere gevallen ontstaan door radiotherapie van de milt, zoals bij de behandeling van de Ziekte van Hodgkin Howell-Jolly-lichaampjes zijn ook te zien bij Methylviolet Methylviolet is een naam die wordt gegeven aan een groep van verschillende pH-indicatoren Ze worden gebruikt om bij een zuur-basetitratie het equivalentiepunt te bepalen Het omslaggebied van methylviolet ligt tussen #,# en #,# (overgang van geel naar violet) In zuivere vorm komt methylviolet voor als blauw-groene kristallen, die matig tot slecht oplosbaar zijn in water Cryoprotectant Een cryoprotectant is een stof die een organisme aanmaakt in zijn weefsel om het te beschermen tegen beschadiging door bevriezing Insecten, vissen, amfibieën en reptielen in polaire streken maken cryoprotectanten in hun lichaam aan om bevriezingsschade tijdens de koude winter te beperken Insecten gebruiken vaak suikers als cryoprotectant Arctische kikkers gebruiken glucose, maar Arctische salamanders maken hiervoor glycerine aan in de lever Planten maken inuline of zetmeel aan ter bescherming tegen vorst Lood(II)chromaat Lood(II)chromaat is een toxische anorganische verbinding van lood, chroom en zuurstof, met als brutoformule PbCrO Het komt voor als een oranje-geel poeder, dat bijna niet oplosbaar is in water De stof komt in de natuur voor als het mineraal crocoiet Lood(II)chromaat kan worden bereid door de neerslagreactie van lood(II)nitraat met natriumchromaat Op industriële schaal wordt het bereid uit lood(II)acetaat en natriumdichromaat Lood(II)chromaat wordt gebruikt in de pyrotechniek als oxidator.
| 563 |
www
|
van letsel (verwonding) en autosplenectomie (afstoting van de milt) veroorzaakt door sikkelcelanemie Andere gevallen ontstaan door radiotherapie van de milt, zoals bij de behandeling van de Ziekte van Hodgkin Howell-Jolly-lichaampjes zijn ook te zien bij Methylviolet Methylviolet is een naam die wordt gegeven aan een groep van verschillende pH-indicatoren Ze worden gebruikt om bij een zuur-basetitratie het equivalentiepunt te bepalen Het omslaggebied van methylviolet ligt tussen #,# en #,# (overgang van geel naar violet) In zuivere vorm komt methylviolet voor als blauw-groene kristallen, die matig tot slecht oplosbaar zijn in water Cryoprotectant Een cryoprotectant is een stof die een organisme aanmaakt in zijn weefsel om het te beschermen tegen beschadiging door bevriezing Insecten, vissen, amfibieën en reptielen in polaire streken maken cryoprotectanten in hun lichaam aan om bevriezingsschade tijdens de koude winter te beperken Insecten gebruiken vaak suikers als cryoprotectant Arctische kikkers gebruiken glucose, maar Arctische salamanders maken hiervoor glycerine aan in de lever Planten maken inuline of zetmeel aan ter bescherming tegen vorst Lood(II)chromaat Lood(II)chromaat is een toxische anorganische verbinding van lood, chroom en zuurstof, met als brutoformule PbCrO Het komt voor als een oranje-geel poeder, dat bijna niet oplosbaar is in water De stof komt in de natuur voor als het mineraal crocoiet Lood(II)chromaat kan worden bereid door de neerslagreactie van lood(II)nitraat met natriumchromaat Op industriële schaal wordt het bereid uit lood(II)acetaat en natriumdichromaat Lood(II)chromaat wordt gebruikt in de pyrotechniek als oxidator Lood(II)chromaat werd vroeger ook algemeen, net als loodwit, als het pigment chromaatgeel toegepast (voornamelijk in verven) In die context staat de verbinding ook onder een groot aantal alternatieve benamingen bekend, waaronder loodgeel, chroomzurig loodzout, chroomgroen UC##, chroomgroen UC##, chroomgroen UC##, Leipziggeel en Parijsgeel In de "Colour Index" is het het PY ## De eerste fabricage van chromaatgeel vond plaats in het begin van de negentiende eeuw <PERSOON>, de ontdekker van het element chroom, onderkende het potentieel als geel pigment in ### en maakte dit uiterlijk in ### als eerste aan door het toevoegen van een oplosbaar loodzout aan een (di)chromaatoplossing Hij produceerde het in twee tinten Al in een portret uit ### is de stof aangetoond Rond ### kwam een belangrijke industriële productie op gang Vaak is er een toevoeging van loodsulfaat (PbSO#) wat de tint meer citroenkleurig maakt Het pigment werd al snel populair omdat het verzadigder was dan Napelsgeel en uiteindelijk goedkoper dan cadmiumgeel, toen meer chroom kon worden gewonnen Een probleem was echter dat het bruin verkleurde onder invloed van luchtvervuiling zoals zwaveldioxide en waterstofsulfide Een berucht voorbeeld daarvan zijn de "Zonnebloemen" van <PERSOON> Daarnaast werd de giftigheid in toenemende mate als bezwaarlijk ervaren In de negentiende eeuw werd een groene tubeverf vaak aangemaakt door chromaatsgeel met Pruisisch blauw te mengen In de loop van de twintigste eeuw werd het pigment geleidelijk door cadmiumgeel vervangen.
| 553 |
www
|
vroeger ook algemeen, net als loodwit, als het pigment chromaatgeel toegepast (voornamelijk in verven) In die context staat de verbinding ook onder een groot aantal alternatieve benamingen bekend, waaronder loodgeel, chroomzurig loodzout, chroomgroen UC##, chroomgroen UC##, chroomgroen UC##, Leipziggeel en Parijsgeel In de "Colour Index" is het het PY ## De eerste fabricage van chromaatgeel vond plaats in het begin van de negentiende eeuw <PERSOON>, de ontdekker van het element chroom, onderkende het potentieel als geel pigment in ### en maakte dit uiterlijk in ### als eerste aan door het toevoegen van een oplosbaar loodzout aan een (di)chromaatoplossing Hij produceerde het in twee tinten Al in een portret uit ### is de stof aangetoond Rond ### kwam een belangrijke industriële productie op gang Vaak is er een toevoeging van loodsulfaat (PbSO#) wat de tint meer citroenkleurig maakt Het pigment werd al snel populair omdat het verzadigder was dan Napelsgeel en uiteindelijk goedkoper dan cadmiumgeel, toen meer chroom kon worden gewonnen Een probleem was echter dat het bruin verkleurde onder invloed van luchtvervuiling zoals zwaveldioxide en waterstofsulfide Een berucht voorbeeld daarvan zijn de "Zonnebloemen" van <PERSOON> Daarnaast werd de giftigheid in toenemende mate als bezwaarlijk ervaren In de negentiende eeuw werd een groene tubeverf vaak aangemaakt door chromaatsgeel met Pruisisch blauw te mengen In de loop van de twintigste eeuw werd het pigment geleidelijk door cadmiumgeel vervangen Gebruik in kunstschildersverven is in de eenentwintigste eeuw verboden in de Verenigde Staten van Amerika en de Europese Unie Afgezien van de verkleuring door luchtvervuiling is de lichtechtheid van de zuivere vorm goed, mits geen kalk of gips gebruikt wordt om het pigment te versnijden Zulke vulstoffen werden in de negentiende eeuw zeer algemeen toegepast Het loodsulfaat verkleurt echter onder invloed van licht en wordt dan groenig Het pigment is in zuivere vorm zeer dekkend maar vermengd met loodsulfaat halfdekkend Het is niet geschikt voor fresco of acrylverf Lood(II)chromaat is carcinogeen en kan dodelijk zijn als het wordt ingeslikt De reden is dat er naast lood ook hexavalent chroom aanwezig is Daarnaast is de verbinding ook corrosief en irriterend voor de huid en de ogen Contact met de ogen kan leiden tot blindheid en aanraking met de huid kan roodheid, jeuk en lichte brandwonden veroorzaken Inhalatie kan leiden tot kortademigheid, irritatie van de luchtwegen en - bij langdurig contact - ernstige longschade Basofiel Basofiel is een technische term, die gebruikt wordt door histologen Het beschrijft het microscopisch beeld van cellen en weefsels, die gekleurd zijn met een basische kleurstof De gewoonlijk gekleurde structuren bevatten nucleïnezuur, dat voorkomt in de celkern en ribosomen De meest gebruikte kleurstof is hematoxyline "Basofielen" zijn cellen die gemakkelijk kleuren door een basische kleurstof en gewoonlijk diepblauw kleuren bij standaard kleuringstechnieken zoals Hematoxyline en eosine (H&E) In het bijzonder heeft deze term betrekking op Zbigniew Religa.
| 531 |
www
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.