Datasets:
pythainlp
/
isan_dict

Dataset card Data Studio Files
xet
Community
word
stringlengths
2
77
meaning
stringlengths
0
255
province
stringclasses
42 values
sentence_example
listlengths
0
36
หนามบักจัก,รั้วหนามบักจักร
ลวดหนาม,รั้วที่ล้อมด้วยลวดหนาม
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "จารย์ใหญ่ ย้านคนไปลักกรีดยาง ยามกลางคืน เลาเลยเฮ็ดฮั้วล้มหนามบักจัก ตอนนี้ไผกะเข้าไปลักกรีดยางเลาบ่ได้แล้ว", "translated": "จารย์ใหญ่ กลัวคนไปขโมยกรีดยางตอนกลางคืน แกเลยทำรั้วด้วยลวดหนาม ตอนนี้ไม่มีใครสามารถไปขโมยกรีดยางของแกได้เลย" } ]
แหม่นแล้ว/แม่นแล้ว
ใช่แล้ว/ถูกแล้ว
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เจ้าเฮ็ดแหม่นแล้ว", "translated": "คุณทำถูกแล้ว" } ]
ดอกจาน
ดอกทองกวาว
อุดรธานี
[ { "sentence": "ดอกจานบานสะพรั่งหน้าแล้ง สีแดงแต้มแต่งพื้นดินอีสาน ลมร้อนโชยพริ้วพัดปลิวโชยผ่าน แย้มเยือนพื้นถิ่นอีสานแดนกันดารสุดแสนไกล", "translated": "ดอกจานบานสะพรั่งในหน้าแล้ง สีแดงแต้มแต่งพื้นดินอีสาน ลมร้อนโชยพริ้วพัดปลิวโชยผ่าน แย้มเยือนพื้นถิ่นอีสานแดนกันดารสุดแสนไกล" }, { "sentence": "ดอกจานเจ้าบานหน้าแล้ง กลีบดอกสีแดงยังหมองไหม้", "translated": "ดอกจานบานในหน้าแล้ง กลีบดอกสีแดงยังหมองไหม้" } ]
เว้า
พูด
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "เฮ้ย สูเว้าหยังกันน่ะ เฮาได้ยินเด๊ะ", "translated": "นี่พวกคุณพูดอะไรกันได้ยินนะ" } ]
เกิบ
รองเท้า
อุดรธานี
[ { "sentence": "สูๆเห็นเกิบข่อยถอดไว้นี้บ่", "translated": "พวกเธอเห็นรองเท้าฉันถอดไว้ตรงนี้ไหม" } ]
ผี่
เปิด/ขยายออก
อุดรธานี
[ { "sentence": "เบิ่งอยู่ในครัวนั่นน่า มันอยู่ในถุงนั่นลูก ผี่เบิ่ง", "translated": "ดูอยู่ในครัวซิ มันอยู่ในถุงนั่นลูก เปิดดูซิ" } ]
บวง , บ่วง (ศีขรภูมิ)
ช้อน
สุรินทร์
[ { "sentence": "ชดน้ำแกง , แนวตักใส่ปาก", "translated": "" } ]
สอย,สุย
การเกือบถูก/การพูดเกือบถูก
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "สอย สอย พี่น้องฟังสอย ผู้สาวสำน้อยบฮู้จักบ่าวหน่อ บัดเขาพาไปเอาอันนั้นจ่อ บ่าวหน่อมาแซบแท้หล่ะน้อ", "translated": "" }, { "sentence": "สอยสอย พี่น้องฟังสอย น้ำท่วมข้าวเห็นแต่ปลายวีวี่ บัดวาน้ำท่วม", "translated": "" } ]
ฮึน
ขม/ขมมาก/มีรสขื่น
มุกดาหาร
[ { "sentence": "หมากเขือหน่วยนี้ ฮึนหลาย", "translated": "มะเขือลูกนี้ มีรสขื่น ขมมาก" } ]
รัก
การที่คนอีสานมีความรักให้ซึ่งกันและกันอีสาน
อีสานทั่วไป
[]
ส่งสะการ/ส่งสการ
การทำฌาปนกิจ/การเผาศพ/พิธีการเผาศพ/การทำบุญอุทิศให้ผู้ตาย หรือการร่วมส่งเป็นครั้งสุดท้าย คือร่วมส่งศพหรือผู้ตาย
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ส่งสะการแล้วแต่มื้อวานนี้", "translated": "ฌาปนกิจหรือเผาศพ เสร็จตั้งแต่เมื่อวาน" } ]
ย้านบ่ยัง
ย้าน=กลัว บ่ยัง=ไม่เหลือ รวมกัน หมายถึง กลัวจะไม่เหลือ / กลัวจะไม่รอด
นครพนม
[ { "sentence": "ย้านบ่ยังเป็นคนอยู่หรอก", "translated": "กลัวจะไม่เหลือรอดเป็นคนอยู่หรอก (อาการหนัก ไม่น่ารอด)" }, { "sentence": "ย้านบ่ยังหยังให้กินอยู่หรอก มาช้าปานนี้", "translated": "มาช้าขนาดนี้กลัวจะไม่เหลืออะไรให้กินแล้ว" } ]
เห็นว่ากะดาย
เห็นว่าอย่างนั้นอย่างนี้ (ใช้ในกรณีขอความเห็นใจ)
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "สูคือมาตะยืมเงินกูแท้ เห็นว่ากะดาย", "translated": "พวกเธอ ทำไมมายืมแต่เงินฉัน เห็นว่าว่าอย่างนี้ ก็เห็นใจกันหน่อย" } ]
พ่อฮัก เเม่ฮัก
พ่อเเม่บุญธรรม
ขอนแก่น
[ { "sentence": "พ่อฮัก เเม่ฮัก รับข่อยไปเลี้ยงเด้อ", "translated": "" } ]
ขุโคบ
ร่วงพรู/หล่นกราว
บุรีรัมย์
[]
โปด
ขาด/ขาดออก/ไหลออก/ทะลักออก
มุกดาหาร
[]
มื้ออื่น
พรุ่งนี้
สกลนคร
[]
บ่คือหมู่
ไม่เหมือนคนอื่น/ไม่เข้าพวก/แตกต่างจากคนอื่น
มุกดาหาร
[]
ไปแต่เหิง
ไปตั้งแต่เมื่อไร (ใช้สำหรับถาม) แต่เหิง หมายถึง ตั้งแต่เมื่อไร นานเท่าใด ถ้า เหิง คำเดียวหมายถึง นาน นานแล้ว ความหมายเดียวกันกับคำว่า โดนหรือดน
มุกดาหาร
[]
หลู
หลุดลงมา/ถล่มลงมา
หนองคาย
[]
เลิก
เผยอ/ฉีกขาด/ถลก/ทำให้ขาดออกเป็นส่วนๆ/ทำให้หลุดออกจากกัน/เปิด
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "บ่าวหน่อ ไปเตะฟุตบอล ถืกอ้ายโรนัลดินโญ่ สกัดบอล จนบ่าวหน่อสักกะเทียมทวน กระเด็นออกไปข้างสนามถืกแผ่นป้ายโฆษณาของอีสานจุฬาฯดอทคอมเข้าอย่างจัง ขาซ้ายเหลิ่น ขาขวาหนังเลิกออกมาเป็นตาย้าน แต่บ่าวหน่อ บ่ตายดอก", "translated": "บ่าวหน่อ ไปเตะฟุตบอล ถูกโรนัลดินโญ่ สกัดบอลจนบ่าวหน่อตีลังกา กระเด็ยออกไปข้าวสนาม โดนแผ่นป้ายโฆษณา อีสานจุฬาฯ ดอทคอมอย่างจัง ขาซ้ายถลอก ขาขวาหนังเผยอ ฉีกขาดออกมา น่ากลัวมา แต่บ่าวหน่อ ไม่ตาย" }, { "sentence": "สาว ป. เลาเป็นคนบ้า มักสิเลิกสิ่น เลิกเสื้อใส่ผู้บ่าว", "translated": "สาว ป. แกเป็นคนบ้า แกมันจะเปิดกระโปรง เปิดเสื้อให้หนุ่มๆดู" } ]
ยา
การอุดรูรั่ว รอยแตก
มหาสารคาม
[ { "sentence": "โอ่งมังกรมันแตก หาแนวไปยาแหน่", "translated": "โอ่งมังกรมันแตก หาอะไรไปอุดหน่อย" } ]
หุ้มหอม ตอมตี่
สมัครสมานรักใคร่ ซึ่งกันและกัน
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "เด็กมวลนี้ จั่งแม่นหุ้มหอมตอมตี่กันดีน้อ", "translated": "เด็กกลุ่มนี้ ชั่งสมัครสมานรักใคร่ ซึ่งกันและกันดีหนักหนา" } ]
พุ
เบ่งบาน
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ดอกจานต้นนี้นานพุบานพูน มต้นเลย สงสัยสิเข้าหน้าแล้งแล้ว", "translated": "ดอกจาน (ดอกทองกวาว) ต้นนี้กำลังออกดอกเบ่งบาน สงสัยกำลังจะเข้าส฿หน้าร้อนแล้ว" } ]
หล่า
สุดท้าย
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อีหล่า ไปตักน้ำมาให้พ่อกินแหน่", "translated": "ลูกคนสุดท้ายไปตักน้ำดื่มมาให้พ่อกินหน่อยลูก" } ]
เส็ง/ส่วง
การแข่งขัน คำว่าเส็งหรือส่วงใช้กรณีต่างกันดังนี้ เส็ง ใช้ในการแข่งขันที่อยู่กับที่หรือบริเวณไม่มาก เช่น เส็งกลอง สอบเส็ง เส็งลำเส็งร้อง ส่วนคำว่า ส่วงใช้ในการแข่งขันที่มีระยะทาง หรือใช้พื้นที่มาก เช่น ส่วงเฮือ แล่นส่วงกัน เป็นต้น
มุกดาหาร
[]
ฮักอ้ายบอยเด้อ
รักพี่บอยนะค่ะ
อีสานทั่วไป
[ { "sentence": "น้องอุ้มฮักอ้ายบอยหลายๆเด้อ", "translated": "" } ]
น้ำขี่สีก
น้ำครำ
ชัยภูมิ
[ { "sentence": "น้ำขี่สีก ก็คือ น้ำครำ น้ำโสโครก", "translated": "" } ]
หม่องนี้
ที่ตรงนี้
มหาสารคาม
[]
เซื่อง
ซ่อน
หนองคาย
[ { "sentence": "ปากกาข่อยเสียไปไส ไผมันเอาไปเซื่องวะ", "translated": "ปากกาฉันหายไปไหน ใครมันเอาไปซ่อนวะ" } ]
คนบ่เคี่ยม
คนซุ่มซ่าม
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "บ่าวรุทธิ์เพินเป็นคนบ่ค่อยเคี่ยมปานได๋ดอก", "translated": "หนุ่มรุทธิ์เขาเป็นคนที่จะซุ่มซ่ามอยู่บ้างเล็กน้อย" } ]
เว้าชู้
การสนทนาพูดคุยกันระหว่างชายหนุ่มหญิงสาว/คุยสาว(เป็นคำเก่า)
มุกดาหาร
[ { "sentence": "มื้อคืนไปเว้าชู้ ทางไดน้อ", "translated": "เมื่อคืนไปคุยสาวที่ไหน" } ]
ขี้ค้าน
ขี้เกียจ
จันทบูรนคร
[ { "sentence": "เป็นหยังเด็กน้อยคือขี้ค้านเฮ็ดการบ้าน", "translated": "ทำไมเด็กๆจึงขี้เกียจทำการบ้าน" } ]
หล่อน
ทำให้เหลือแต่เม็ด/เกลี้ยง/ทำให้เกลี้ยง/สะอาด/ทำให้สะอาด
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "พ่อใหญ่ดลเลามีลูกแล้ว พอดีลูกเลาอยากกินคั่วในบักขาม แต่เพิ่นมีแตบักขามสุก เพิ่นเลยเว้ากับลูกเพิ่นมา อีหล่า เอาบักขามหมานี่ พ่อสิหล่อนให่ พ่อหล่อนให่แล้ว เอาไปคั่วมาสู่พ่อกินเด้อ", "translated": "ลูก (คนสุดท้อง) เอามะขามมาเร็ว พ่อจะทำให้เหลือแต่เม็ด (ในที่นี้คือ กินเนื้อมะขาม) หากพ่อทำให้แล้วก็เอาไปคั่วมาให้พ่อกินด้วยนะ" }, { "sentence": "พ่อใหญ่บัติ เลากะมีลูกแล้วคือกัน พอดีเมียเลาบ่อยู่เลากะเลยเลี้ยงลูกผู้เดียว มื้อนั่นลูกเลาขี้ใส่ส่ง เลากะเลยต้องเอาไปซักให่มนันหล่อน สั่นแหลว แล้วกะล้างมือนำให่มันหล่อน คันบ่ล้างมันสิเหม็น", "translated": "ตาบัติก็มีลูกเหมือนกัน วันนั้นภรรยาแกไม่อยู่บ้าน ก็เลยให้แกเลี้ยงลูกคนเดียว วันนั้นลูกแกก็อุจจาระใส่กางเกง แกเลยต้องเอาไปซักให้มันสะอาด แล้วแกก็ต้องล้างมือด้วย หากไม่ล้างมันจะเหม็น" } ]
มาแต่ไส
มาจากไหน/ไปไหนมา
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ตอนยามมื้อเซ้า เจ้ามาแต่ใส", "translated": "เช้านี้ คุณไปไหนมา" }, { "sentence": "เจ้าเป็นคนไส", "translated": "คุณเป็นคนที่ไหน" } ]
สับหมากกอก/สับหัว
เขกหัว/เขกกะบาล/มะเหงก
มุกดาหาร
[]
โบก
กรม(เหล้า)/ฝา
หนองคาย
[ { "sentence": "เอาเหล่ามาแบ่งกันจั๊กโบกแหน่ ผู้ละเคิ่ง", "translated": "เอาเหล้ามาแบ่งกันซักฝาหน่อย คนละครึ่ง" } ]
เกิบ
รองเท้า
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "เชิบ เชิบ หมาคาบเกิบเข่าป่าบักนัด ผู้หญิงแลนไล ผู้ซายแลนลัด หมาแลนเข้าวัดเลยบ่ได้ไส่เกิบ", "translated": "เชิบๆ สุนัขคาบรองเท้าเข้าป่าสัปปะรด ผู้หญิงวิ่งไล่ ผู้ชายวิ่งไปลัด สุนัขวิ่งเข้าวัดเลยไม่ได้ใส่รองเท้า" } ]
กะเลิงเบิ๊บ
ยายเฉิ่ม (ประมาณนั้นครับ)
บุรีรัมย์ @ขอนแก่น
[]
จ่มมนต์
ท่องมนต์/ท่องคาถา
บุรีรัมย์
[]
ตุ่มฆ้อง/ตุ่มม่อง
ตาตุ่ม
มุกดาหาร
[]
ติดซิง
การชั่ง/ชั่งน้ำหนัก
มุกดาหาร
[ { "sentence": "อยากฮู้ว่า มันหนักท่อได๋ กะติดซิงเบิ่ง", "translated": "อยากรู้ว่า มันหนักเท่าใด ก็ชั่งดู" } ]
ดึก
ขว้าง / ปา
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อ้ายต๊อก ดึก คำข้าวใส่หัวหมา", "translated": "" }, { "sentence": "คำนาง ดึกเปลือกทุเรียนถิ่ม", "translated": "" } ]
บ่แหม่นของข่อย
ไม่ใช่เรื่องง่าย หมายถึง กว่าจะได้ ต้องทนยากลำบาก
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ใช้เงินให้ประหยัดแหน่ กว่าสิได้มา หาบ่แหม่นของข่อย", "translated": "ใช้เงินให้ประหยัดหน่อย กว่าจะหาได้ไม่ใช่เรื่องง่าย" } ]
กะปอม,ขี่กะปอม
กิ้งก่า
ขอนแก่น
[ { "sentence": "ผู่ซายไปยิงกะปอม แมงิง(แมยิง)ไปแหง่ไข่มดแดง", "translated": "ผู้ชายไปยิงกิ้งก่า ผู้หญิงไปแหย่ไข่มดแดง" } ]
หลีหลอก/ในดอก/ในหลอก
การกินข้าวโดยไม่มีกับ หรือมีแต่กับไม่มีข้าว เรียกว่า กินหลีหลอกหรือกินในดอก หรืออีกความหมายหนึ่ง ก็คือการทำสิ่งใดที่ไม่ครบองค์ประกอบ เช่นการร้องรำทำเพลงก็ต้องมีดนตรีประกอบ ถ้าขาดไปก็เรียก ลำในดอก
มุกดาหาร
[]
คาด ลาดไปคาดลาดมา
คนอยู่ไม่เป็นสุขเดี๋ยวไปเดี๋ยวมาบางครั้งจนเป็นที่ลำคาญ
อุดรธานี
[ { "sentence": "ฮ่วยมันคือคาดไปคาดลาดมาแท้หนอบักหานี่", "translated": "ช่วยมันคือคาดไปคาดลาดมาแท้หน้าไม่ดีเลย" } ]
หีบ
เหล็กย่าง
ขอนแก่น
[ { "sentence": "เอาปลาใส่หีบแน่ะ", "translated": "เอาปลาใส่เหล็กย่างหน่อย" } ]
ฮิ่นตรอง
คิดใคร่ครวญ/พิจารณาให้ดี
มุกดาหาร
[ { "sentence": "พวกพี่น้อง ฟังแล้วให้ฮิ่นตรอง", "translated": "พี่น้องเราฟังแล้ว เอาไปคิดพิจารณาดู" } ]
บ่คือ
ไม่คือ/ไม่เหมือน/ไม่เข้าท่า
มุกดาหาร
[ { "sentence": "โตเฮ็ดจั่งซี้ มันบ่คือเด้อ", "translated": "เธอทำอย่างนี้ มันไม่เข้าท่านะ" } ]
เว้าขี้พื้น/เว้าพื้น
พูดนินทาคนอื่นให้เสียใจ ให้เกิดความเสียหาย
หนองคาย
[ { "sentence": "แม่ตู้นี้เลามักเว้าพื้นผู้อื่น ขะเจ้ากะเลยซังเลา", "translated": "ยายแก่นี้ชอบพูดนินทาว่าร้ายคนอื่น เขาก็เลยพาลไม่ชอบหน้า" } ]
กะหยอน
ถึงว่าสิ/มิน่าล่ะ
สกลนคร
[ { "sentence": "A อ้ายๆ คืออารมณ์ดีแท้น้อ ? = พีๆ ทำไมอารมณ์ดีจัง?", "translated": "พีๆ ทำไมอารมณ์ดีจัง?" }, { "sentence": "B อ๋อ บ่มีหยังดอก ถืกเลข ตั้ว = อ๋อไม่มีอะไรหรอก ถูกหวยน่ะ", "translated": "อ๋อไม่มีอะไรหรอก ถูกหวยน่ะ" }, { "sentence": "A กะหยอน เจ้ายิ้มเบิ่ดมื้อ = ถึงว่าสิ (มิน่าล่ะ) ยิ้มทั้งวัน", "translated": "ถึงว่าสิ (มิน่าล่ะ) ยิ้มทั้งวัน" } ]
พู่น
โน่น..
สกลนคร
[ { "sentence": "อีนางเห็นพร้าบ๊อ", "translated": "" }, { "sentence": "พู่น อีแม๊ วางอยู่พู๊นข่างโอ่งน้ำพู๊น", "translated": "(ถ้าออกเสียงยิ่งยาวแสดงว่ายิ่งไกล..ไกลมากๆๆๆ)" } ]
มันเป็นกัน
ได้เสียเป็นผัวเมียกัน หรือชายหญิงได้ร่วมประเวณีกันแล้ว
สุรินทร์
[ { "sentence": "นายดำไปลักลอบได้เสียเป็นผัวลับๆกับนางสาวสุดสวย และไม่ต้องการให้คนในหมู่บ้านรู้ แต่บังเอิญมีคนรู้นำเรื่องไปพูดคุยกัน", "translated": "คนในหมู่บ้านจะเรียกว่า \"มันเป็นกัน\" ความหมายก็คือ ได้ร่วมประเวณีกันแล้ว" } ]
หย่อง
คั้น/ขยี้/ลุยเข้าไป/เอาเข้าไป
มุกดาหาร
[ { "sentence": "หย่องเอาน้ำย่านางมาแกงหน่อไม้", "translated": "คั้นเอาน้ำย่านางมาทำแกงหน่อไม้" }, { "sentence": "เอาเลย หย่องเข้าไป", "translated": "เอาเลย ลุยเข้าไป" }, { "sentence": "....หย่องบ่าง", "translated": "ลุยให้แหลก หรือเอาเข้าไป ลุยมันเลย ลุยเลย" }, { "sentence": "ถืกหย่องบ่าง", "translated": "โดนยำมาซะเละไปหมด โดนรุม โดนถูกกระทำมา" } ]
ข่อย
ผม, ข้าพเจ้า, สรรพนามบุรุษที่ 1
อีสานทั่วไป
[ { "sentence": "ข่อยฮักเจ้าหล๊ายหลาย", "translated": "ผมรักคุณมาก" } ]
ไห่อ้ายซะ
ไห้ได้บ่
บุรีรัมย์
[]
ตื่ม
เพิ่ม
หนองคาย
[ { "sentence": "มื้อนี้มีส่ำนี้ มื้อหน้าสิตื่มให่-วันนี้มีแค่นี้ พรุ่งนี้จะมาเพิ่งให้", "translated": "" } ]
หง่า(ไม้)
กิ่งไม้/ก้านไม้
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ลิงไต่อยู่เทิงหง่าไม้", "translated": "ลิงไต่อยู่บนกิ่งไม้" } ]
ตอด
กัด/ต่อย
ชัยภูมิ
[]
ซำซา
ก็แค่ (ใช้สำหรับ รอไปชั่วคราว)
หนองคาย
[ { "sentence": "ซำซา ไปเล่นหล้าๆ ซื้อ", "translated": "ไปเล่นผ่านเฉยๆ" }, { "sentence": "เบิ่งพอซำซาซื่อๆ", "translated": "ดูพอๆผ่าน" } ]
ซัน
สูงตรง/หรือความลาดชันชัน/ตั้งตรง
ศรีสะเกษ
[ { "sentence": "หมาโตนี้หูซันกี่ดี่คักแท้", "translated": "สุนัขตัวนี้หูตั้งดีแท้ๆ" }, { "sentence": "ต้นไม้ต้นนี้ซั่นกิ่งดิ่งดีแฮ้ง", "translated": "ต้นไม่ต้นนี้สูงตรงดีจริงๆ" }, { "sentence": "ลงคลอย ค่อยๆลงมันซัน", "translated": "ลงที่ลาดต่ำ ค่อยๆลงมันชันดิ่งลง" } ]
แซบ
อร่อย
ชัยภูมิ
[ { "sentence": "ส้มบักกอแซบบ่ ??", "translated": "ส้มตำอร่อยมั้ย???" } ]
เฮ็ดหยัง
ทำอะไร
ยโสธร
[]
ได้ลื่น
ได้หน้า
หนองคาย
[ { "sentence": "บักซัวนี่ย่านหมู่ได้ลื่้น", "translated": "ไอ้บ้านี่กลัวเพื่อนได้หน้า" } ]
ตั้งบาน
เป็นเครื่องมือดักนกชนิดหนึ่ง.เครื่องดักนกใช้หนูเป็นเยื่อล่อ
สุรินทร์
[ { "sentence": "ตั้งบาน เป็นเครื่องมือดักนก..ของคนแถวๆ ทุ่งกุลาร้องไห้..อ.ชุมพลบุรีฯ ลักษณะคล้ายๆแร้วอีสาน...แต่จะใหญ่และหนักกว่า .มีคันตั้งบาน..มีสลัก..มีตาข่ายสำหรับครอบนกที่ติดตั้งบาน...ถ้านกติดก็หมดสิทธิหนีเพราะมันใหญ่และหนัก...จะใช้หนูเป็นเยื่อล่อ...นกที่ได้...นกเค้าแมวตัวขนาดใหญ่...นกขาบก็มี...บางทีก็ได้เหยี่ยวนกเขา...เหยี่ยวฮุ้ง.(นกเหยี่ยวตัวใหญ่มาก)", "translated": "" } ]
งอย
การนั่ง หรือ ยืน หรือ ตั้งอยู่ บนระดับที่สูงกว่าระดับปกติ
มหาสารคาม
[ { "sentence": "น้องกระแต : ขอบคุณหลายๆ เด้อพี่หน่อ ที่ไปดึกบักสีดามาให้น้องกระแต บักสีดาม่ง แซ้บแซบ เนาะพี่หน่อ... บ่ให้พี่ดลกินนำดอก (น้องกระแต เบิดหน้า หันหน้าหนี)\nพี่ดล : น้องกระแต อย่าเคียดให้อ้ายดลเด้อหล่าเด้อ อ่วยหน้ามาพี้ อ่วยหน้ามาเว้านำอ้ายแหน่.. คันบ่อ่วยมา อ้ายไห้เด้ อ้าย แฮ่งเป็นคนขี้โงยอยู่.. อ้าย คนใจขี้โงย ...ฮือๆๆ\nน้องกะแต: บ่อ่วยไปดอก สิไห่กะไห่ไปโลด เขาบ่หัวซา ดอก \nพี่ดล : โอ๊ย ถ่าจั่งซั่น อ้ายกะเคียดแล้วหละ (แล้วอ้ายดล กะขึ่นไปนั่ง \"งอย\" โพน เฮ็ดหน่าบูดมุ่ยู่อยู่เทิงโพน)\nน้องกระแต : แม่นสิไปนั่ง \"งอย\" โพน อยู่จั่งซั่น เขากะบ่หัวซาดอก\nพี่ดล : โอ้ยเนาะ ฮ่า อ้ายมื่นตกโพน ก้นขี่ทั่ง ย่างบ่ได้ สิเฮ็ดจั่งได๋\nน้องกะแต : กะซ่าง", "translated": "น้องกระแต : ขอบคุณมากนะค่ะพี่หน่อ ที่เอาไม้ค้อนไปปาลูกฝรั่งมาให้น้องกระแต ฝรั่งสุก อร่อยอร่อย เนาะพี่หน่อ... ไม่ให้พี่ดล กินด้วยหรอก (น้องกระแต เชิดหน้า หันหน้าหนี)\nพี่ดล : น้องกระแต อย่าโกรธพี่ดลเลยนะจ๊ะ หันหน้ามาทางนี้ หันหน้ามาพูดกับพี่หน่อย.. ถ้าไม่หันมา พี่ร้องไห้นะ พี่ยิ่งเป็นคนขี้แยอยู่.. พี่ คนใจขี้แย... ฮือๆๆๆ\nน้องกะแต: ไม่หันไปหรอก จะร้องไห้ก็ร้องไปเลย เขาไม่สนใจหรอก \nพี่ดล : โอ๊ย ถ้าอย่างงั้น พี่ก็น้อยใจแล้วจริงๆ (แล้วพี่ดล ก็ขึ้นไปนั่ง \"อยู่ข้างบน\" โพนปลวก ทำหน้าบึ้งตึงอยู่บนจอมปลวก)\nน้องกระแต : แม้จะไปนั่ง \"อยู่บน\" โพน อยู่อย่างนั้น เขาก็ไม่สนใจหรอก\nพี่ดล : หึย ถ้า ถ้าพี่ลื่นตกจอมปลวก ก้นกระแทกพื้น เดินไม่ได้ จะทำอย่างไร\nน้องกะแต : ก็ช่างพี่ดลสิ" } ]
เออะ
คำอุทาน ลักษณะอาการสัมผัสรู้ได้ถึงความเจ็บ
บุรีรัมย์
[]
หย่ำ - หง่ำ
เคี้ยว
มหาสารคาม
[ { "sentence": "ซี้นงัวต่อนนี้ซะมาหย่ำยากคักแถะ", "translated": "เนื้อวัวชิ้นนี้หยาบ ทำให้เคี้ยวยาก" } ]
เบิ่ง
ดู
เพชรบูรณ์
[ { "sentence": "หนังเรื่องเรื่องพี้เป็นตาเบิ่งแท้", "translated": "" } ]
เว้าแปน
พูดหมด/พูดหมดเปลือก/พูดออกมาหมด
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อ้ายมาคือเว้าแปนแท้ เห็นหยังกะเว้นหมดเอาโลด เหลือป่องให้ข่อยหลอยออกแหน่", "translated": "พี่ทำไมมาพูดจนหมดแบบนี้ เห็นอะไรก็พูดจนหมด ไม่เหลือช่องให้ผมหลุดรอดออกมาเลย" } ]
ซะซาย, ยายซะซาย
กระจัดกระจายไปคนละที่คนละทาง, ไม่เป็นระเบียบ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ไก่โอก อยู่เฮือนข่อย มันจั่งใด๋ขึ้นมาเขี่ยบักพริกที่ข่อยตากไว้อยู่หลังคา ยายซะซายเอาโลด ข่อยสิเฮ็ดจั่งใด๋กับมันน้อ จั่งสิสาแก่ใจ", "translated": "ไก่โต้ง (ตัวผู้นะ) ที่บ้านผม มันทำไมขึ้นมาเขี่ยพริกที่ผมตากไว้อยู่บนหลังคา กระจัดกระจาย ไปคนละที่คนละทางอย่างนี้ ผมควรทำอย่างไรกับมันให้มันหนำใจ น้อ" } ]
ถือเชิง(ใช้กับสัตว์)
ฤดูผสมพันธุ์ของสัตว์/ช่วงเวลาที่สัตว์เป็นสัดหรือติดสัด
มุกดาหาร
[ { "sentence": "หมาถือเชิงยามเดือนเก้า", "translated": "หมามันติดสัดช่วงเดือนเก้า" } ]
แห่งคิ่นๆ
แห้งแล้งมาก
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "ปีนี้คือแย่ขนาด ฝนบ่ตกไฮ่นาแห่งคิ่นๆแท้น้อ", "translated": "ปีนี้ทำไมแย่จังนะฝนไม่ตกเอาซ๊ะเลย มองทุ่งนาก็ดูแห้งแล้งซ๊ะเหลือเกิน" } ]
กองเฟือง
กองฟาง
อุดรธานี
[ { "sentence": "เด้กน้อยมักไปเล่นอยู่กองเฟือง", "translated": "เด็กๆชอบไปเล่นอยู่ตามกองฟาง" } ]
ตายเบื่อ
มีพิษ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ย่างเข้าป่าเทือใด๋ ก๋าว่าสิได้เห็ดปลวกมาต้มกินจัดหน่อย พ้อตาเห็ดตายเบื่อเอาโลด จักสิเฮ็ดแนวใด๋", "translated": "เดินเข้าป่าคราใด กะว่าจะได้เห็ดโคนมาต้นกินสักหน่อย ดันเจอแต่เห็ดมีพิษซะงั้น ไม่รู้จะทำยังไง" } ]
ว่าด้วยเรื่องอวัยวะ
อวัยวะของร่างกาย
ร้อยเอ็ด
[]
หลายเติบ
เยอะพอสมควร
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "มื้อนี้บ่าวรุทธิ์ไปหาปลาได้มาหลายเติบ", "translated": "วันนี้หนุ่มรุทธิ์ไปหาปลาได้มาเยอะพอสมควร" } ]
กะเอา
คาดคะเน
บุรีรัมย์
[]
ลึ่ง
ชิน
หนองคาย
[ { "sentence": "ข่อยเฮ็กเวียกงานนี้สู่มื้อจนลึ้งแล้ว", "translated": "ฉันทำงานนี้ทุกวันนี้จนชิน" } ]
สำมะแจ๋
สำออย
มหาสารคาม
[ { "sentence": "อย่ามาเฮ็ดสำมะแจ๋เด้อ ข่อยบ่อมัก", "translated": "อย่ามาทำสำออย ผมไม่ชอบ" } ]
หวาง
สบาย/สบายแบบไร้กังวล/โล่งสบาย/สบายใจ
มุกดาหาร
[ { "sentence": "หวางหลายน้อ มื้อนี้", "translated": "วันนี้ สบายจังเนาะ" } ]
คนฮู้ผู้ดี
เป็นคนที่นิสัยดี/เรียบร้อย
บุรีรัมย์ @ขอนแก่น
[ { "sentence": "น้องจีจ้าเลาเป็นคนฮู้ผู้ดีคือหยั๋งนี่", "translated": "น้องจีจ้าเขาเป็นคนที่นิสัยดี เรียบร้อยมากเลย" } ]
จก
ล้วงเข้าไป
มหาสารคาม
[ { "sentence": "จกปลาแดกออกมาใส่ตำบักหุ่งแนะ", "translated": "ให้ไปล้วงเอาปลาร้าที่อยู่ในไห มาใส่ส้มตำ" } ]
ต่าว
การกลับมา
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "นางเอย คันวาใจประสงค์นางแล้วอยู่ใสกะคิดฮอด แม่นไปกรุงเทพ เมืองหลวง อ้ายกะสิฟ้าวต่าวมาหาเด้อนางเอ๋ย", "translated": "น้องเอ๋ย หากใจประสงค์แล้วอยู่ที่ไหนก็คิดถึง ถึงไปกรุงเทพ พี่ก็จะรีบกลับมาหากเจ้านะ นางเอย" } ]
จบเจือ
งาม/งามมาก/สวยงามมาก/พอดี
มุกดาหาร
[ { "sentence": "มื้อนั้น เด็กน้อยกำลังจมน้ำมีคนช่อยทันจบเจือ", "translated": "วันนั้น เด็กกำลังจมน้ำมีคนมาช่วยทันพอดี" }, { "sentence": "เป็นคนจบคนงาม", "translated": "เป็นคนสวยคนงาม" }, { "sentence": "ผู้สาวบ้านนั้นจบหลาย", "translated": "สาวบ้านนั้นสวยงามหลาย" } ]
บ่คือคึด
ไม่เหมือนดั่งที่คิดไว้/ไม่เหมือนความคิด
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เฮ็ดยากเนาะ บ่คือคึดไว้ปานใด๋", "translated": "ทำยาก ไม่เหมือนที่คิดไว่เท่าไร" } ]
โง
โค้ง / หรือ วกกลับ / วนกลับมา
สกลนคร
[ { "sentence": "ฮ้วย..เลยทางเลี้ยวแล้ว โงกลับมาก่อน", "translated": "อ้าว..เลยทางเลี้ยวแล้ว วกกลับมาก่อน" }, { "sentence": "เอ๋า ไม้ไผ่ลำนี้ คือ เป็นสีโง ๆ แท้หละ", "translated": "เอ้า..ม้ไผ่ลำนี้ ดูจะโค้งๆ จังนะ" } ]
กั๋ว
แม่นแล่ว
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เป็นจังซั่นกั๋ว", "translated": "เคยอยู่มุกดาหารค่ะ" } ]
น้าสาว
น้องสาวของภรรยา/น้า(น้องของแม่ที่เป็นผู้หญิง)
มุกดาหาร
[]
กะเบียน
ถาดสำหรับทำข้าวเหนียวที่นึ่งสุกแล้วให้เย็นก่อนที่จะเก็บเข้าภาชนะบรรจุ
ปทุมธานี
[ { "sentence": "กระเบียน เป็น ถาดสำหรับทำข้าวเหนียวที่นึ่งสุกแล้วให้เย็นก่อนที่จะเก็บเข้าภาชนะบรรจุ มีลักษณะคล้ายๆกระด้ง แต่ทำจากไม้อันใหญ่ๆ", "translated": "กระเบียน เป็น ถาดสำหรับทำข้าวเหนียวที่นึ่งสุกแล้วให้เย็นก่อนที่จะเก็บเข้าภาชนะบรรจุ มีลักษณะคล้ายๆกระด้ง แต่ทำจากไม้อันใหญ่ๆ" }, { "sentence": "กะเบียน หากพูดเป็นภาษาอีสานก็เอาไว้ส่ายข้าว (ทำให้ไอความร้อนออกจากข้าว) ก่อนที่สิเอาใส่ก่องข้าว หรือ กระติบข้าว", "translated": "กะเบียน หากพูดเป็นภาษาอีสานก็เอาไว้ส่ายข้าว (ทำให้ไอความร้อนออกจากข้าว) ก่อนที่สิเอาใส่ก่องข้าว หรือ กระติบข้าว" } ]
อย่าเว้าแฮงหลาย
อย่าพูดดังไป/อย่าพูดมาก/อย่าพูดไป
มุกดาหาร
[ { "sentence": "อย่าเว้าแฮงหลาย คนอื่นสิได้ยิน", "translated": "อย่าพูดไปเดี๋ยวคนอื่นจะได้ยิน" } ]
สวย
สาย
มหาสารคาม
[ { "sentence": "ลูกซายเจ้าคือนอนตื่นสวยแท้", "translated": "ลูกชายของคุณทำไมจึงนอนตื่นสาย" } ]
เฮ็ดอีหยัง
ทำอะไร
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อีแม่เอ็ดอีหยัง", "translated": "คุณแม่ทำอะไร" }, { "sentence": "บ่อฮู้สิเฮ็ดอีหยัง", "translated": "ไม่รู้จะทำอะไร" } ]
โฮ่ง
ว.(น้ำ) ท่วม, ขัง, เกิน, ล้น // ก. ทับ,กลบ,บรรจุ, คงอยู่
ยโสธร
[ { "sentence": "ฝนตกรินสุยๆ พอน้ำ*โฮ่ง*ฮอยควาย", "translated": "ฝนตกปรอย ๆ แค่น้ำ*ท่วม*รอยเท้าควาย" } ]
เบิดความคึด
เบิด หมายถึง หมด ความคึดหมายถึง ความคิด รวมแล้วก็คึอ หมดความคิด ไม่รู้จะทำอะไรดี ปล่อยเวเลไปเฉยๆ นั่นเอง
ศรีสะเกษ
[ { "sentence": "ตัวอย่าง ... อีหล่า มานั่งเฮ็ดอีหยังอยู่นี่ คือมานั่งเบิดความคึดจั่งซี่", "translated": "ความหมาย ..น้องสาวมานี่งทำอะไรอยู่ตรงนี้ ทำไมมานั่งหมดความคิดอย่างนี่ล่ะ" } ]
แล้วชาติ
ความหมายตามตัวน่าสิหมายถึง จบสิ้น สิ้นสุด หรือจบจากชาตินี้ คือตายไป แต่ความหมายอุปมาคือว่า จบกันไป ไม่ต้องมารอคอยหรือหวังอะไรอีกแล้วเปรียบเหมือนคนที่จบหรือตายจากชาตินี้ไป
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ถ้าเอาเงินนำลูกชายเจ้า แล้วชาติมันกะบ่ส่งมา", "translated": "รอเอาเงินจากลูกชาย ชาตินี้มันคงไม่ส่งมา" } ]
กุบ
หมวกชนิดหนึ่ง/หมวกเวียดนาม
มุกดาหาร
[]
ตูบ,
กระท่อม
หนองคาย
[]
ไคอยู่หรอก
ไค หมายถึง ดี ดีขึ้น ค่อยยังชั่ว คนไค หมายถึง คนที่ดีเพรียบพร้อม ไคแหน่ หมายถึง ค่อยยังชั่ว ไคอยู่หรอก หมายถึง ดีอยู่หรอก
มุกดาหาร
[]